Quaestio 2

ARTIC. I. An lux primae diei fuerit eiusdem speciei cum hac, quam vi¬ demus. Conclusio est negatiua.

Aegid. 2. p. Hexam. c. 6. 2. 3. Etin 2. de anima com¬ Hant. 36. dub. 1. 2. 3. D. Tho. 1. P. q. 67. alt. 3. D. Ponau. d. 14. Alex. de Ales 2. p. q. 46. art. 4. Ric. d. 13. q. 4. Thom. Arg. d. 13. qu. I. art. d.

AD primum sic proceditur: vi¬ der, quod lux illa caelestis creata prima die facta sit eiusdem speciei cum luce, quam videmus hic inferius. Nam secundum Philosophum in 2. de anima. Aqua non secundum se, neque aer secundum se lucidum est. sed quoniam videtur eadem na¬ tura in his vtrisque, & in perpetuo superius cor¬ pore. Cum ergo lucidum sit dyaphanum illuminatum, videtur, quod sit eadem dyaphanei¬ tas in aere, & in aqua, & in superius perpetuo corpore, idest in coelo. qua ergo ratione in istis inferioribus, & in supercaelestibus est eadem ratio dyaphaneitatis, erit hic, & ibi eadem ratio lucis.

praeterea si Sol, vel alia lux caelestis multipli¬ cat lumen suum in supercaelestibus, & in istio inferioribus: qua ergo ratione potest esse idem lumen in supercaelestibus, & in istis inferioribus, & pari ratione potest esse eadem lux. Luxe ergo supercaelestis facta prima die poterat esse eiusdem rationis, & per consequens eiusdem speciei cum luce hic inferius existente.

Praeterea qualitates illae possunr dici eiusdem speciei, quarum actus naturales sunt eiusdem speciei. sed lux supercaelestis, & ista lux elemen¬ talis, videntur habere eundem actum natura¬ lem. quia videntur eodem modo immutare vi¬ sum, ergo &c.

IN CONTRARIVM est. quia magis videntur conuenire ignis in sphaera sua, & ignis carbo, quam lux caelestis, & lux elementalis. sed ignis in sphaera sua, & ignis carbo non sunt eiusdem speciei, quia ignis in sphaera sua est elementum, ignia carbo est quid elementum: ergo &e.

praeterea secundum Comment. in de sub¬ stantia orbis, & allegat Themistium, quaecunque sunt in supercaelestibus, & in istis in¬ ferioribus, sunt aequiuoce, & dicuntur aequiuoce: sed quae sunt aequiuoca non sunt eius¬ dem speciei, ergo &c.

RESOLVTIO. tur prime diei, & sur nostra eiusdem ppeciei non sunt. Idque planum fit, qudntum ad agere, quan¬ tii ad esse, & quantum ad ea, quae bic videmus.

RESPONDEO dicendum, quod ea, qu qsunt in supercaelestib, & in istis inferioribus, vt lux, vel alia accidentia, in quibus videntr comuenire haec, & illa, dicuntur specialiter de luce, de qua speciali¬ ter mouetur haec quaestio. Quod non sit eius¬ dem speciei, possumus tripliciter declarare: vt Prima via sumatur quantum ad esse, quod habet lux caelestis. Secunda quantum ad agere. Tertia quantum ad ea, quae videmus in alijs accidentibus, etiam hic inferius inuentis.

Prima via si patet: quia, vt loquit Philosophus in 10. Met. Corruptibile, & incorruptibile differunt genere. ex ipso ergo esse, quia ea, quae sunt in supercaelestibus habent esse incorruptibile: quae vero sunt in istis inferioribus habent esse corruptibile. & ideo non solum sub eadem spe¬ cie, sed nec etiam sub eodem genere videntur posse collocari. Philosophus enim in 10. loquens de differentia secundum genus; vult, quod non habentia eandem materiam, & non trans¬ mutabilia ad inuicem, cuiusmodi sunt supercaelestia, & inferiora, differunt genere. Dicuntur autem supercaelestia, & ista inferiora non habere eandem materiam, quantum ad rationem suscipiendi formam. quia sub alia, & alia ratio¬ ne suscipitur forma in materia hic, & ibi. Et hoc sufficit ad causandam differentiam non solum in specie, sed etiam in genere, vt supra dicebatur. Vnitas enim generis quantum ad hoc est quasi vnitas materiae: vt vbi non est vna materia quantum ad rationem suscipiendi formam, in illis non est vnitas generis, cuiusmodi sunt supercaelestia, & ista inferiora, quaecunque sint illa: siue loquamur de luce supercaelesti, & de luce ista inferiori: siue de alijs, quae sunt in super¬ caelestibus, & in istis inferioribus, sempe poteri¬ mus saluare ibi differentiam etiam am genus.

Secunda via ad hoc idem sumi pocest non solum ex ipso esse, sed etiam ex ipso agere: & non solum ex ipsa luce, sed etiam ex ipso lumine, vt faciamus differentiam inter lucem, & lumen: vt dicatur lux, vt est in fonte: & vt habet esse rea le, dicatur lumen, vt est in medio, & vt habet esse intentionale. Si enim lumen, quod est hic a¬ Sole esset eiusdem rationis cum lumine, quod est hic ab ignes intantum posset multiplicari lumen, quod est hic ab igne, quod haberet eundem¬ effectum cum lumine, quod est hic a Sole. Di¬ misso ergo eo, quod facit lumen solis, & quantum ad generatiouem rerum, quod nullo modo pos¬ set facere lumen ignis, vel calor ignis: sed etiam quantum ad ipsam visionem rerum, & quantum ad ipsam apparentiam, facit lumen solis. quod non posset facere lumen ignis, quantumcunque¬ multiplicatum: vt colorem croci ostendit lumen Solis, & ostendit dies in domo, vbi non intrat Sol. quod lumen ignis non posset ostendere in nocte: sitota domus repleretur cereis. crocus enim non videtur ita sub proprio colore in nocte ad lumen ignis, quantuncunque multiplicatum, sicut videtur in die ad lumen Solis. Ex quo patet, quod non solum lux solaris, & lux ignea non sunt eiusdem rationis, sed etiam lumem solare, quod deriuatur a sole hic inferius, non est eiusdem rationis cum lumine igneo, quod est ab igne hic inferius.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex his, quae videmus in alijs accidentibus hic inferius. Nam quae sunt eadem specie in accidentibus, oportet esse eiusdem rarionis, vel habere eandem diffinitionem. sed accidentia, vt patet ex 7. non habent quiditatem simplicem, sed quiditatem per additamenta. quia in diffinitionibus eorum ponitur subiectum. & ideo cauum in naso, & cauum in crure non sunt eiusdem speciei, nec nomine: sed cauum in naso dicitur symum, cauum in crure dicitur ricum. si ergo diffiniretur symum, quod est cauitas nasi, non haberet eandem diffinitionem cum rico, quod est cauitas cruris. Quantumcunque ergo esser eodem modo, & esset similis cauitas in crure, & in naso, non essent eiusdem speciei. quia non haberent eandem diffinitionem: sed in diffinitione huius poneretur nasus, qui est proprium subiectum symi, & in diffinitione alterius poneretur crus, quod est proprium subiectum rici. Videretur forte aliter mirabile, quodl esset similis, & eodem modo cauitas in crure, & in naso: & quod non esset eius¬ dem speciei cauitas haec, & illa. quod totum facit diuersitas subiectorum. si ergo in istis inferioribus diuersitas subiectorum facit diuersitatem in accidentibus quantum ad speciem, multo magis cum lux caelestis habeat subiectum in¬ corruptibile, lux ista hic inferius sit lux elemen¬ talis, & habeat subiectum corruptibile hic, & ibi, sub eadem specie collocari non poterunt: nec etiam sub eodem grie, si bene considerentr quae dictasunt.

REST. AD ARG. Ad primum dicendum, quod dyaphaneitas aliquo modo est eadem in aere, & aqua, & in corpore supercaelesti. quia omnia ista sunt susceptiua eiusdem luminis. Idem enim luminare caeleste, vel eadem lux caelestix multiplicat lumen suum super omnia ista, sed ista identitas non est secundum eandem speciem, vt quod dyaphaneitas hic, & ibi sit eiusdem speciei: nec proprie eiusdem generis, sed est ibi que¬ dam identitas analogiae: vel est ibi identitas generis logici, secundum quem modum non solum omnia corpora sunt eiusdem generis, sed etiam totum praedicamentum substantiae, vel omnes substantiae tam corporeae, quam in¬ corporeae possunt pertinere ad idem genus.

Ad secundum dicendum, quod non est simi¬ le deluce, & de lumine. Nam lux dicitur, vt est in fonte: lumen dicitur, vt est in medio, vt lux solaris est quaedam qualitas solis, & di¬ cir lux, vt est in fonte, videlicet, vr est in sole: sic etiam lux ignea est quaodam qualitas ignis, & drm lux, vt est in isne. sed sumem iolare siue igneam accipis, prout multiplicatur a luce. quae est in fonte, & illuminat medium. Ex quibus patet, quod lux habet esse rrale, sed lumen habet esse intentiona¬ le. Quaecunque, ergo habent esse reale, quia oorum esse dependet ex suis subiectis, non pos¬ sunt esse eiusdem speciei, nec proprie eiusdem generis in supercoelestibus, & in istis inferioribus. cum illa sint incorruptibilia, haec autem corruptibilia. sed de his, quae habent esse intentio¬ nale, quia non proprie collocantur in specie¬, vel in genere per sua subiecta, sed per sua principalia, quantuncunque sint in diuersis subiectis, si deriuata sint ab eodem principio, pos¬ sunt per reductionem pertinere a d eandem speciem. Lumen ergo coelestae, vt lumen sola¬ re, quia deriuatum est ab eodem principio, quantuncunque sit receptum in diuersis subiectis, potest per eductionem pertinere ad eandem speciem. dicimus, autem per reductionem, quia intentionalia directe, & per se non sunt in spe¬ cie, vel in genere, sed per reductionem: & quod dictum est de lumine deriuato a Sole: veritatem habet de lumine deriuato ab illa luce primo producta. Quicquid ergo sit de lumime, lux tamen illa primo producta, quia erat in corpore coelesti, & incorruptibili, nullo modo erat eiusdem speciei, nec proprie eiusdem generis cumista luce inferiori, quae est elemen¬ talis.

Ad tertium dicendum, quod nec lux coelestis. est eiusdem speciei, nec proprie eiusdem generis cum ista luce elemeprali: nec etiam lumen illud, & istud pertinent ad eandem speciem. Ad formam vero arguendi, quod habent¬ eundem actum, & eodem modo immutant vi¬ sum, patuit in principali quaestione, quod non. nam illud facit lux solaris, vel eius lumen, quod non faceret lux, vel lumen igneum, quan¬ tuncunque multiplicatum: Vel possumus dicere, quod non est simile de hac luce, & illa: vel de¬ lumine hoc, & illo in se, & per comparatio¬ nem ad actum videndi. quia actus videndi habet vnitatem ex potentia passiua. Constat autem, quod vna, & eadem potentia potest ferri in diuersa obiecta genere, vt non solum in¬ obiecto est per se visibilis color, qui est qualitas, sed eriam magnitudo, quae est quantitas. Propter quod ex vnitate actuum eiusdem potentiae non possumus iudicare vnitatem obiectorum secundum se, nisi forte, vt referuntur ad illam potentiam, ad quam non semper comparantur vnitate generis, sed per quandam Analogiam.

ARTIC. II. An lumen, quod videmus, de me¬ dii ponteria educatur. Conclusio est negarrua.

Aegidius in tractatiune de intentionibus in medio Aegi. quol. 5. q. 10. Et 2. p. Hexam. cap. 12. D. Thom. 1. p. qu e7. arti. 3. D. Bon. d 1. arti. 3. q. 1. Ric. d. 13. q. 5. hacc. d. 13. artic. 1. 2. 4. Tho. Arg. d. 13. q. 1. artic. 1. Dur. d. 12. q. 2. Sonc. 1. Net. q. 2.

SECVNDO quaeritur de lucs¬ illa, prout comparatur ad me¬ dium, & erit quaestio: Vtrum illuminando medium educatur lumen de potentia medii. Et videtur, quod sic. quia quidquid fit in aliqua materia, educitur de potentia illius materiae: ergo si lumen fit in medio tangm¬ in propria materia; oportet, quod educatur de potentia medii.

Preterea sumen est actus lucidi. idest dyapha¬ ni, vt patet ex 2. de anima. vbi vult Philosophus quod lumen est quasi quidam color dyaphani. est ergo forma, & perfectio eiusdem: sed forma educitur de potentia materia, cuius est forma: ergo &c.

Praeterea videntur aliqui velle, quod lumen fiat ex sola mult iplicatione lucis. vt a luce, quae est in corpore lucido, multiplicatur lumen in medio, siue in corpore dyaphano. sed hoc videtur impossibile. quia secundum Hu¬ gonem de sacramenti: lib. 1. parte. 6. cap. vlti. Creare, & adnihilare, & multiplicare sunt solius Dei. Solus ergo Deus hoc facere posset, multiplicare lumen a corpore lucido, non autem ipsum corpus lucidum. si ergo ipsum cor¬ pus lucidum, vt videmus ad sensum, facit lumen¬ suum in medio: hoc non erit per multiplicationem. sed per eductionem: educet ergo ipsum de potentia mediji, sicut educuntur aliae formae de potentia materiae, siue substantiales, siue accidentales.

IN CONTRARIVM est: quia, vt patet ex quaestione praecedenti, lumen in medio hebet esse intentionale. sed quae habent tale esse¬ non educuntur de potentia sui subiecti: ergo &e.

RESOLVTIO. Lumen, quod videmus. de potentia medii educi non est dicendum, cum intentionalia ex materiae potentia non educantur, sicut de sui subie¬ ctipotenria. Id quod immutabisitatis, caren¬ tie contrarietatis, carentiaeque succcssionir ratio¬ ne affirmatur.

RESPONDEO dicendum, quod quadruplici via possumus declarare, quod intentionalia non educuatur de potentia materiae, siue de potentia sui subiecti, vt prima via sumatur ex in¬ transmutabilitate, quia recipiuntur sine trans¬ mutatione reali. Secunda sumatur ex immate¬ rialitate, quia, quae sic recipiuntur videntur recipi velut formae sine materia. Tertia ex carentia contrarietatis, quia quae sic recipiuntur non habent contrarietatem ad inuicem. Quarta sumatur ex carentia successionis & temporis, quia talia possunt fieri in instanti, & sine tempore.

Prima via sic patet. Nam ex ipsa intransmuta¬ bilitate, quia non oportet quod immutata inten¬ tionaliter transmutentur realiter: videmus enim quod ipsa corpora super coelestia quae non recipiunt peregrinas impressiones, & quae sunt alterantia inalterata: propter quod realiter immutari non possunt immutantur. tamen intentio¬ naliter, quia lumen solis peruenit vsque ad nos propter quod oportet quod se diffundat, per omnia corpora intermedia inter nos, folem. quia secundum communem opinionem Astronomorum tres Sphaerae coelestes sunt intermediae inter nos, & solem. Cum ergo ex potentia materiae caeli nulla forma possit educi, quia tunc coelum es¬ set alterans alteratum: cogimur ponere quod ista¬ intentionalia, quorum multiplicationem vide¬ mus in ipsis coelestibus, non educantur de potentia materiae.

Rursus lumen solare non solum diffundit se per corpora coelestia infra solem, sed etiam per corpora coelestia supra solem, quia omnes stellae¬ habent claritatem a sole. cum ergo lumen solis quod habet esse intentionale se diffundat per omnia corpora coelestia, quae videmus, de quorum materiae potentia nihil potest educi: aperte concluditur quod lumen non educatur de potentia medii, siue de potentia eius, in quo recipitur. sed ad solam praesentiam corporis lucidi, & secundum dispositionem medii. Dicimus autem secundum virrutem corporis lucidi, quia posset ita es¬ se debilis virtutis, vt non posset illuminare me¬ dium: vt faceret esse visibilia, quae sunt circa ipsum, sed forte faceret solum seipsum visibile, quia valde modica virtus requiritur, vt aliquod faciat seipsum visibile. Nam aliquae squamae piscium, & quercus putrida, & noctiluca, & ali qua alia seipsa faciunt visibilia in obscuro, propter aliquam participationem luminis, quam ihabent: sed non oportet, quod omnia talia sufficienter illuminent medium, vel, quod faciant esse sufficienter visibilia, quae sunt circa ipsa. Diximus etiam secundum dispositionem medii, quia forte medium esset ita dispositum, quod non posset suscipere lumen a corpore lucido, etiam quantumcunque virtuoso, iuxta illud Boetii: Nubibus atris condita nullum fundere possunt side ra lumen.

Secunda via ad hoc idem sumi potest, ex ipsa immaterialitate, quia hoc est commune omnibus intentionibus, vt dicatur recipi in aliquo sicut formae sine materia. Et ideo: quia omnes sensus immurantur intentionaliter, dicit Philosophur in 2. de anima, hoc esse commune omni sensui, quod sit susceptiuus specierum sine materia. In¬ tentiones ego dicuntur recipi sine materia, quia non educuntur de potentia materiae. si enim educerentur de huiusmodi potentia, non dicerentur recipi sine materia. imaginabimur enim quod ita fiunt istae intentiones in medio, quae sunt similitudines eorum, a quibus multiplicantur, sicut fiunt imagines in speculo. Ipsa enim imago non est ipsa facies, sed est similitudo eius, & quod non habeat esse reale ex ipsa eius apparentia declaratur, quia apparet vbi non est. Videtur enim esse ultra speculum, & maxime in speculo gibboso, cum ibi non sit, nam si fieret tale speculum de calibe, siue de ferro durissimo, quod imago pertransi¬ re non posset, videtur tamen imago vltra illud ferrum: Et quanto homo magis elongaret faciem a tali speculo, tanto illa imago magis videretur vltra illud ferrum, siue vltra illud speculum de ferro.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex catentia contrarietatis, nam huiusmodi formae habentes esse intentionale, non habent contrarietatem, nee oppositionem ad inuicem, omnes enim colores existentes circa aliquod medium, quantumcunque sint oppositi, multiplicant intentiones suas per totum illud modium. vnde si circa aliquam partem aeris sit color albus, eirca aliam partem sit color niger: qui sunt maxime colores oppositi: vel sint quicunque alii colores, omnes illi colores multi plicabunt intentiones, & similitudines suas, per totum illum aerem. aliter enim non possent illi colores omnes videri in illo aerex vel cum illo aere. Et, quia existentes in aliquo aere, videmus omnes colores, qui sunt circa illum aerem; oportet, quod intentiones, & similitudines omnium illorum colorum habeant esse in qualibet parte illius ae¬ ris. propter quod in vno, & eodem puncto eius¬ dem aeris esse possunt similitudines coloris albi. nigri, & omnium aliorum colorum. quod stare non posset, si tales formae intentionales haberent oppositionem ad inuicem. quia simul in eodem opposita esse non possunt, cum haec sit natura oppositorum, quod vnum sit expulsiuum alterius. Quia ergo formae, quae educuntur de potentia materiae, habent contrarietatem ad inuicem, vt patet per Philosophum, qui semper, cum loquitur de generatione formarum eductarum de potentia materiae ait, quod omnes huiusmodi generationes sem per sunt ex contrarijs, & in contraria. formae ergo intentionales, quia non habent contrarietatem ad inuicem, de potentia materiae non educuntur: nec de potentia medij, in quo sunt.

Quarta via ad hoc idem sumitur ex carentia successionis, & temporis: seu ex carentia successionis temporalis. quia talia secundum se fiunt in non tempore, siue fiunt in instanti. si autem fiunt in tempore hoc, non est propter se, sed propter aliud, quod habent annexum. vnde & Philosophus in 2. de anima, vult quod lux se multi¬ plicet in instanti: asserens inconueniens esse, si se multiplicaret in tempore, quod in tanto spatio sicut est ab oriente in occidens nos lateret: quod patet sensibiliter verum esse. nam si aliquis videat aliquem hominem percutientem aliquam arborem a remotis, quia sonus se multiplicat in tempore, prius videt hominem percutientem secundam percussionem, quam audiat primam: si ergo in tam modico spatio, quod non est vnius ftadij, percipimus sonum se multiplicare in tempore, si lux se multiplicaret in tempore, quod in tanto spatio, sicut est ab oriente in occidens, lateret nos, hoc fieri in tempore omnino est inconueniens. ergo quia formae eductae de potentia materiae cum educantur per transmutationes materiae, oportet, quod ex hoc, quod interueniat ibi tempus, formae intentionales, quae de se multipli cant se in non tempore, & in instanti, non educuntur de porentia materiae, vel de potentia medij; diximus autem formas intentionales multiplicari in instanti, & in non tempore quantum est de se. quia ratione alicuius annexi possunt se multipli¬ care in tempore, sicut posuimus exemplum de sono, qui cum habeat semper annexum aliquem motum aeris, qui sine tempore fieri non potest, ratione motus annexi, sonus se multiplicat in ten¬ pore: & sic de alijs intentionalibus, quibus esset aliquid annexum, quod requireret tempus, pos¬ sumus dicere, quod multiplicant se in tempore.

Dub. Lateralis. An in generatione formarum realium, & intentionalium sii aliqua similitudo. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis: Vtrum sit aliqua similitudo in generatione formarum intentionalium respectu gene¬ rationis formarum realium. Dicendum, quod generatio formae substantialis, quantum ad aliquid, habet aliquam similitudinem cum for¬ mis intentionalibus. Quaerit enim Comment. in lib. Physic. Vtrum substantia substantiae sit contraria; Respondetur, quod substantia substantiae est contraria secundum formam, non autem est contraria secundum materiam. quia eadem materia subiicitur vtrique formae, vel vtrique contrariorum: ista autem contrarietas, quam poni¬ mus in substantijs, siue in formis substanrialibus, magis attendenda est, quantum ad annexa for¬ mis, quam quantum ad ipsas formas. nam nullae duae formae substantiales sunt habentes transmutationem ad inuicem: vt quod materia sub forma vnius possit fieri sub forma alterius, quin habeant aliquam contrarietatem annexam: vt si ex aere fiat ignis, aliqua contrarietas est vnius ad alium. vt quia aer est humidus, ignis siccus, vel quia aer est minus calidus, ignis magis calidus. Nam non solum frigidum opponitur calido secundum Philosophum, sed minus calidum magis calido. Propter nihil quidem aliud requiritur transmutatio in materia, nisi ad remouendam dispositionem secundum contrarietatem formarum accidentalium annexarum formae substantiali. quare si ignis agat in aerem, in illo eodem instanti, in quo aer est ita desiccatus, & calefactus sicut ignis, a¬ mouetur forma aeris, & introducit forma ignis. ipsa ergo forma aeris magis est contraria formae¬ ignis propter remissam caliditatem, & humiditatem, quas habet annexas, quam propter seipsam. quia non requiritur tempus in generatione rerum, nisi propter contrarietatem. & cum totum huiusmodi tempus apponatur ad remouendum qualitates contrarias annexas formis substantia libus, patet varum esse, quod dicebatur, videlicet contrarietatem in formis substantialibus magis esse propter qualitates contrarias annexas, quad propter ipsas formas.

Ex his autem patere potest, quod supra dicebatur, videlicet aliquam similitudinem esse intro ductionis formarum substantialium in materia, & formarum intentionalium in medio. nam cum medium nullam habeat contrarietatem ad for¬ mas intentionales, & specialiter ad intentiones mouentes visum, in illo instanti, in quo corpus lucidum praesentat se medio, diffunditur lumen¬ in toto medio, & in illo eodem instanti, in quo colores, vt sunt apti nati mouere medium, offerunt se medio, multiplicant intentiones suas in ipso medio. sic & materia in illo eodem instanti, in quo est spoliata omni qualitate contraria, quam habet ad aliam formam, expoliatur sua forma, & inducitur alia forma. Propter quod, si esset in materia priuatio substantialis formae absque contrarietate ad illam, sicut est in aere priuatio luminis absque contrarietate ad ipsum: & sicut in instanti inducitur lumen absque alia alteratione praecedem te in medio, sic substantialis forma induceretur in instanti absque alteratione alia in materia prae¬ cedente. Sed dices: Cum sit tanta similitudo formae substantialis ad formas intentionales, vt est per habita declaratum, quare non sic concedimus for¬ mas intentionales educi de potentia medii, sicut concedimus formas substantiales educi de potentia materiae.

Sciendum ergo, quod non oportet similitudinem formae substantialis, vel ipsam formam substantialem se praesentare materiae, ad hoc, quod fiat forma in materia. generatur enim ignis secundum Commentatorem, & secundum quod vide¬ mus ad sensum, non solum ab igne, sed etiam a motu. in illo enim instanti, in quo est materia sum me disposita ad formam ignis, siue hoc fiat prae¬ sente igne, siue per aliud agens, vt per motum, ibi statim introducitur forma ignis: vt non requirat ad hoc forma ignis, vt eius similitudo fiat in materia: sed requirit sola perfecta dispositio materiae ad hoc, quod inducatur talis forma in materia. & quia illa perfecta dispositio educitur de potentia materiae, dicitur & ipsa forma educi de po¬ tentia materiae, sed non sic est in formis intentio¬ nalibus, quia quantuncunque medium sit dispositum ad recipiendum lumen, & nullam contrarietatem habeat ad ipsum; nunquam ex hoc illuminabitur, nec recipiet lumem nisi ad praesentiam corporis lucidi, vt tota ratio producti luminis sit praesentia corporis illuminantis. lumen ergo non proprie educitur de potentia medii illuminati, sed gignitur ex corpore illuminante in corpore illuminato. nisi etgo aliquis sic vellet loq large de¬ potentia medii, quia quamuis fiat sine transmutatione medii, tamen do necessitate habet fieri in medio, & de necessitate ibi requiritur potentia medii recipientis, amoto enim medio non remaneret lumen, quia in vacuo non posset fieri lumsm, vt ex hoc non dicatur lumen fieri ab extra, sicut dicitur anima intellectiua fieri ab extra, quia cor¬ arupto corpore non corrumpitur anima. sed a¬ moto medio, & facto vacuo, vbi erat medium, etiam praesente luce, tolleretur lumen, vr in hoc habeat aliquam similitudinem lumen ad medium cum formis eductis de potentia materiae ad materiam, quia sicut tales formae non possunt esse si¬ ne materia, sic nec lumen sine medio. lux enim, vt est in fonte, & habet esse reale, dicitur lux, vt est in medio, & habet esse intentionale, dicitur lumen, vt ait Auicena. quamuis ex vsu loquendi vnum ponatur pro alio, vt lux in Sole dicatur lumen: & lumen in aere dicatur lux.

RESE. AP ARG. ART. 1II.

AD primum diccendum, quod quicquid fit in materia, educitur de potem tia materiae: Verum est pet transmutationem realem. quia formae reales non fiant sine transmutatione naturali. nam, vt Commentator in Met. dicit: Si forma fieret sine transmutatione materiae, fieret de nihilo, quia hoc modo forma est aliqua res, quia fit ex aliqua re, idest ex aliqua reali transmutatione. secundum tamen veritatem loquendo, non debemus quaere re formam ex quo fiat, sed in quo fiat. sufficit ergo transmutare materiam realiter, vt fiat realis forma, quod si sine tali transmutatione fieret forma; non haberet esse reale. sed si hoc volumus ad ipsas intentiones extendere, quae non habent esse reale, sed similitudinarium, & non requirunt materiam, nisi, vt recipiat similitudinem agentis; di¬ cimus illud facere praesentiam agentis, vt recipiatur similitudo eius in materia, quantum ad esse intentionale, quod facit realis transmutatio materiae, vt recipiatur ibi forma, quantum ad esse reale.

Ad secundum dicendum, quod lumen est quasi color dyaphani, & quasi perfectio eius, quod licet habeat esse :inrentionale: tamen secundum tale esse plus habet de perfectione, quam aliae in tentiones. Est enim lumen similitudo lucis, & habet esse similitudinarium, & intentionale.

Ad formam autem arguendi, quod omnis forma educitur de potentua materiae; ait, quod pro¬ prie loquendo de potentia materiae, non educitur nisi realiter transmutetur materia. sicut enim hoc est esse in potentia agentis, quia agens potest realiter transmutare, vt faciat: sic hoc est esse in potentia materiae, quia potest realiter transmutati, vt fiat.

Ad tertium dicendum, intentionia esse Hugo¬ nis, quod Solus Deus potest multiplicare, & crea¬ re. quia sicut Solus Deus potest de nihilo ali¬ quid, nullo praesupposito sic Solus ille potest multiplicare, & augmentare, nullo addito: vt pos¬ sit rem aliquam augmentare, non rarefacta: noe re alia sibi addita. quantum ergo ad intentiones, de quibus loquimur, nihil facit dictum Huge¬ nis: