Quaestio 1

ARTIC. I. An aliqua creatura sit ad Imaginem Det. Conclusio est affirmatiua.

Aegid. 1. sent. d. 3. q. 1D. Th. 1. p. q. 93. att. 1. 25. Et 1. sent. d. 3. q. 3. Item 2. sent. d. 16. q. 1. ar. 1. Et 4. contra Gent. c. a6. Et de Ver. q. 10. ar. 1. corp. D. Bon. d. 1G. ar. 1. & 3. Ric. d. 10. q. 1. Sco. d. 10. q. 1. Alex. de Ales 2.D. q 55. ar. 4. Th. Arg. d. 16. q. 1. ar. 1. Dur. d. 10. q. 1. Prulef. d. 10. q. 1.

AD PRIMVM sic proceditur: videt, quod nulla creatura possit dici ad imaginem Dei, quia Esa. 10. dru: Cui ergo similem fecistis Deum: aut quam imapinem ponetis eisergo non poent es¬ se similitudo Dei i aliqua creatura, nec etiam imago.

Praeterea: Proprietas vnius non inuenitur in alio, sed Proprium est filio, quod sit imago Dei: ergo non inuenietur hoc in aliqua creatura.

Praeterea Imago importat conuenientiam quandam in aliquo vno. Vnde Hilarius dicit, quod imago est species indifferens eius rei ad quam imaginatur. Sed quacunque conueniunt in aliquo vno: habent aliquod prius, & simplicius seipsis: siue sit illa communitas speciei, siue generis, siue analogiae. Sed Deo nihil est simplicius, neque prius: ergo imagoeius in aliqua creatura inueniri non poterit.

Praeterea: de ratione imaginis est aequalitas: cum imago aequetur rei, cuius est imago: sed nulla creatura potest equari Deo: ergo in nulla creatu¬ ra potest inueniri imago Dei.

Sed contra est quod habetur Gen. 1Fa¬ mus hominem ad imaginem, & similitudinem nostram.

Praeterea: diru Eccle. 17. Deus creauit de terra¬ hominem: & fmimaginem suam fecit illum: ergo &c.

RESOLVTIO. Imago Dei est in anima humana, non iuata formoeat uarurae identitarem: sed secundum formoo,nae¬ turaed diuinae repraesentationem expressam: Imago autem Patris est fisilis Dei in eadem natura cum Patre: sed anima in alia natura.

RESPONDEO dicendum: quod imago alicuiusi rebus potest inueniri dupliciter naturalis, & artificialis: naturalis autem potest inueniri dupliciter, vel in vna & eadem natura numero: vel in vna, & eadem natura specie. In vna autem, & eadem de natura nume¬ inuenitur imago filii Dei ad patrem, quia pater penerando filium communicauit sibi illam eandem naturam numero, quam habet: quia pater secundum Aug. genuit filium per omnia sibi aequalem: & est per omnia id, quod pater: non tamen¬ pater: quia iste filius: ille peie, sed in vna & eadem na¬ tura specie inuenitur imago filii carnalis ad patrem: non smu vnam & eandem naturam numero. habet ni. filius carnalis cum patre eandem naturam specie: a. sed non numero. Tertio potest inueniri imago naturalis non in vna & eadem natura specie, nec numero, nec in genere: sed in alia & alia natura. Et sic inuenitur imago Dei in creatura rationali: vt apparebit. Cum ergo natura creaturae rotnenalis non sit eadem numero: nec eadem specie: nec etiam eadem gene¬ re, cum natura diuina: talis imago non erit in eadem natura: nec numero: nec specie: nec genere: sed u erit in alia, & alia natura. Est autem & quarto imago artificialis: quae potest fieria quocunque artifice: & ex ista imagine artificiali, quae est vnius creaturae ad aliam: aliqua poterimus autumari de imagine, quae est in creatura respectu Dei. Propter quod sciendum, quod imago artificialis non potest esse in substantialibus, quia secundum s. Commen. omnes formae artificiales sunt accidentia: oportet ergo imaginem artificialem non .esse secundum substantialia, nec secundum na¬ turalia: sed secundum ea, quae de proximo re¬ praesentant naturam. inter caetera autem, quae re¬ praesentant naturam, sunt lineamenta membro¬ & rum: quia secundum Comment. in primo de anima, Membra Leonis, & membra Cerui non differunt: nisi quia animae differunt: videmus. enim quod semper lineatio membrorum est ab aillo, qui dat naturam speciei: quia faetus corpus habet a matre: sed animam habet a Patre. vel secundum essentiam: sicut in brutis, vel secundum dispositionem, sicut in homine, quia anima humana non educitur de potentia materiae secundum essentiam: sed secundum dispositionem. oVidemus nm quod lineatio membrotum sequitur u modum patris. propter quod videmus in mu¬ lis quigenerantur ex asino, & equa: quod maguitu¬ u dinem corporis ppoer abundantiam menstrui habent a mre. Propter quod Muli sunt magni corpore, sicut & equae, sed lineamenta, & alia, quae sequuntur mores eorum: habent ab asino: qui est eorum pre ion habent vocem asini: habent etiam aures magnas: sicut asinus. non habent pedes ita amplos: sicut thabent equi, sed secundum suam magnitudinem a corporis habebet eos strictos: sicut asini: vt ex hoc ostendatur manifeste: quod lineamenta membrorum potissime sunt ab eo: id est a patre: qui dat formam, & animam. Propter quod imago artificialis potissime attenditur in lineamentis membrorum: & inde est, quod quando aliquid habet lineamenta men¬ brorum ad similitudinem alterius rei, dicitur es¬ se imago eius. Imago ergo erit quaedam repraesen¬ tuo naturae, & specieieius: cuius est imago. sed haec repraesentatio, vel erit secundum ipsam speciem & naturam, vel secundum aliqua: quae sunt expressa signa naturae, & speciei. Secundum ergo primum modum sumendi: quod imago potest esse naturalis, vel artificialis: illi quatuor modi imaginis supra assignati sic se habebunt, quod tres illorum modorum cadebant sub vna parte: id est sub imagine naturali, quia dicitur: Filius est naturaliter imago patris: quia habet eandem naturam cum patre, siue hoc sit in hominibus: siue in alijs animalibus. nam sicut filius carnalis est imago naturalis hominis parris, sic & Leo filius leonis est imago naturalis sui patris. Vnde homo siue anima hominis naturaliter facta est ad imaginem Dei. solus ergo quartus modus imaginis cadebat sub altera parte: prout simulacrum vel pictura est imago eius: cuius est simulacrum, velpictura: quia talia non naturaliter, sed artificialiter fiunt. sic ergo dicendum est secundum primum modum distinguendi: sed quantum ad hunc smu modum: quod imago, vel est secundum naturam, id est secundum naturae identitatem, vel¬ secundum expressam repraesentationem natu¬ raes duo modi imaginis superius assignati cadunt ex vna parte: & duo & alia. nam Dei filius, & carnalis filius cadunt sub illa parte: pro¬ ut imago sumitur secundum naturae identita¬ tatem. nam Dei filius habet eandem naturam cum Deo patre: & carnalis silius habet eandem naturam cum suo patre. aliter tamen & aliter: quia Dei filius cum suo Patre habet eandem naturam numero, id est habet eandem naturam nullo modo numeratam, nec multiplicatam: vel habet eandem naturam numero, id est habet eandem naturam sine numero, secundum quem modum Aug. 41. super Gene. dicit quod Deus fecit omnia in numero, pondere, & mensura id est omnia fecit in seipso: quia est numerus si ne numero &c. Deus enim quantum ad rationes perfectionum praedicamentorum est numerus sine numero: est numerus infinitus, quia secundum Philosophum3. Meta. In Deo congregantur perfectiones omnium praedicamentorum: quod intelligendum est non solum quantum ad perfectiones, quae sunt in praedicamentis actu, sed etiam quantum ad eas, quae sunt possibiles. & quia secundum qualibet huiusmodi perfectionem Deo competit: vel potest competere aliquoo nomen: vt prout est in eo perfectio sapientiae, dicitur sapiens: prout persectio magnitudinis, dicitur magnus, quia tales persectiones modo, quo diximus,, sunt infinitae. ideo ait Dio. 1a de diui, no. quod laudare nos conuenit eum, qui est infinitorum nominum: prout ergo in Deo congregantur perfectiones pradicamen¬ torum: est numerus sine numero: quia est numerus infinitus: sed quantum ad vnitatem, & identitatem essentiae naturae: est ibi vnum numero: quia est ibi vnitas sine numero: vel est ibi¬ vnum, vbi est nullus numerus iuxta illud Boc tii in libro de Trini. dicentis de Deo, quod hoc est vere vnum, in quo nullus est numerus. Nullus est ergo numerus absolutorum secundum rem, sed solum est ibi numerus relatorum, & realiter: quia Pater, Filius, & Spiritus sanctus sunt vna res absoluta: sed sunt tres res relatae. iuxta illud Boetii circa principium de Tri. Substantia continet vnitatem: sed relatio multiplicat trinitatem.

In Deo ergo secundum naturam est numerus sine numero, quia est ibi natura infinita: cuius perfectionum non est numerus: & est ibi natura vna nu¬ mero: quia est ibi natura non numerata, nec multiplicata, vel est ibi natura vna numero: quia est ibi natura vna sine omni numero. Sed filius carnalis nec habet vnam naturam cum patre numero, sed habet vnam spe: nec habet vnam naturam sine numero ratione infinitatis, quia habet vnam naturam finitam: nec habet naturam sine numero ratione simplicitatis, quia non habet naturam omnino simplicem. natura enim filii carnalis facit nurum cum natura sui patris: & facit numerum cum seipsa, quia non est vna natura numero cum na¬ tura sui patris. Nec est vna natura numero in se¬ ipsa, quia est composita &x diuersis numeris, id est ex materia, & forma.

Alii autem duo modi imaginis: prout anima est imago Dei: vel prout simulacrum, vel pictura est imago eius, cuius est simulacrum, vel pictura, cadunt sub alio modo prout in imagine non est identitas speciei, & naturae: sed est expressa repaesen¬ tatio specieiid est formae, & naturae. nam anima licet o non habeat eandem naturam cum Deo: est tamen¬ in ea expessa repntatio naturae Dei. quia sicut diuin¬ natura est vna in tribus psonis: sta natura animae est vna in tribus potentijs, vel in tribus viribus. cuiusmodi sunt Memoria, intelligentia, & voluntas: & sicut a Pre generatur Filius: & a Patre, & Filio procedit Spiritus sanctus, sic a specie, quae est in memoria, generatur species in intelligentia: quae¬ scumum Augd in multis locis de Trinitate: est simillima¬ parenti. sicut in diuinis filius est simillimus pri a¬ memoria aunet, & intelligentia: siue a specie, quae est in memoria, & a specie, quae est in intelligentia pro¬ cedit voluntas d est actus voluntatis: sicut a Patre, & Filio pcedit Spiritus sanctus. Diximus aunm, quod illa tria: Memoria, Intelligentia, & Voluntas sunt tres a;potentie, vel tres vires: quia proprie non sunt tres potentiae, sed possunt dici tres vires. Nam meme¬ ria, & intelligentia non sunt, nisi vna & eadem po¬ ce tentia, quam coni nomine vocamus intellectum pos¬ inci. sibilem: quae potentia habet duo officia: propte¬ is. quae duo officia pot dici duae vires. Dicitur ni. illa potentia possibilis: & ditur intellectus. quae duo iuncta saciunt intellectum possibilem: siue faciunt pos¬ sibilem intellectum. habet ergo illa potentia duo¬ officia: vnum, vt est possibilis: & secundum hoc recipit speciem intelligibilem, & retinet eam. Et ex hac receptione, & retentione illa potentia dicta est me¬ moria. Aliud autem officium habet ex etio, quod est intellectus: & ex officio sortitur: vt a specie, quae est in miemoria, generetur species in eadem potentia: vt est intellectus, vel intelligentia. Quilibet n. ex¬ peritur in seipso: quod multa habet in memoria, de¬ quibus non cogitat actu. quando ergo vult actu¬ cogitare de aliquo eorum, quae habet in memoria: tunc conuertit se super illam speciem: quae in memoria sit: & fit actu species in eius intelligentia, & actu cogitat de illo, cuius est species. quo¬ facto appraehendit, vel hoc, vel illud: prout spe¬ cies in intelligentia genita a specie in memoria, re¬ praesentat sibi hoc bonum, vel illud. & inde est quod sicut a specie in memoria gignitur species in intelligentia: sic ab vtrisque procedit voluntas id est actus voluntatis. Propter quod bene dictum est, quod sicut a Patre Hilius: & ab vtroque Spiritus sanctus, sic a specie in memoria gignitur species in intelligentia: & ab vtrisque habet esse voluntas. posset auteam & hoc alio modo adaptari: sed ad presens ista sufficiant

Anima ergo est imago Dei non secundum identitatem naturae, & formae: sed secundum expressam repr sentationem formae diuinae, vel naturae, simulacrum etiam, siue pictura est imago eius: cuius est simulacrum, vel picturat non secundum naturae identitatem, sed secundum expressam repraesentationem naturae, vel speciei: quia lineatio membrorum, & distinctio eorum expresse repraesentat naturam, & speciem, cuius sunt illa lineamenta membrorum: & cuius est illa membrorum distinctio. vt patuit per Commemn. in li. de anima. Di i stinctio ergo menbrorum est expressa repntatio in animalibus distinctionis animarum, & specierum, Er quia simulacrum, vel pictura habet distinctionem, & lineamenta membrorum secundum illud, cuius est quid tale, ideo modo, quo dixi. mus, dicitur imago eius.

RESP. AD ARO. Ad Primum dicendum, quod Esaias videtur ibi loqui de similitudine secundum E¬ simulacra. Vnde ibidem subditur: Nunquid sculptile conflabit saber, aut artifex auro figurabit il¬ ludivult ergo Esaias, quod non possumus Deum facere alicui similem, nec possumus ei ponere ali¬ quam imaginem: quia faber non potest ei conssa re aliquid sculptile simile: nec artifex per aurum potest ei figurare aliquam imaginem.

Ad secundum dicendum, quod proprietas filii, quae est imago Dei Patris, non inuenitur in aliqua crea¬ tura perfecte, quia nulla creatura est ita perfecte imago, & similitudo Dei: sicut Filius Dei est perfecta similitudo, & imago Dei Prieis: Tam imperfecto, & scumum aliquam imitationem in anima rationali¬ inuenitur imago totius ffrinitatis: sicut in Filio Dei inuenitur imago, & similitudo vnius personae Patris. Filius enim est imago vnius personaet sed anima facta est ad imaginem non vnius per¬ sonae tantum: sed totius Trinitaris, Ad tertium dicendum, quod conuenien¬ aliquorum potest esse dupliciter. Vel quia aliqua¬ duo participant aliquod vnum: & haec est con¬ nenientia participationis: secundum quod omnes creaturae partiorpant esse. Deus enim est ipsum esse. Talis autem conuenientia non potet esse Dei, &creaturae: quia Deus nihil participat. Omnia enim, quae habet: habet essentialiter sine participatione. Alio autem modo potest accipi conuenientia: non per participationem amborum, vt u aAbo parudpebtteruim sed qua vnum pre¬ cipat alterum: vel quia vnum attribuitur alteri, & sic potestesse conuenientia Dei, & creaturae. Quia creatura participat diuinum esse: & quod Deus habet essentialiter: creatura habet partici¬ patiue. Secundum hunc ergo modum esse crea¬ tum est quid attributum ipsi esse diuino: sicut participans, & partem capiens est quid attributum ei, cuius partem capit. Secundum quem modum August. loquens de Deo circa principium Cofess ait: Omnia de toto imples, sed vt possunt te totum capere. haec repraesentatio, vel erit secundum ipsam spe¬ Ad quartum dicendum, quod oportet aliquam aequalitatem esse inter imaginem, & eum, cuius est imago. Sed non oportet hanc aequalitarem esse aqui¬ parantie: cum pro magno homine fiat parua pictu¬ ra. isparua imago. Sed sufficit esse equalitatem cuiusdam proportionis: vt pictura habeat membra¬ proportionata: sicut ille, cuius est pictura: Secundum quem modum anima est imago Dei: Quia sicut in Deo est vna essentia, & tres personae; Ita in anima est vna essentia, & tres vires: & sicut a Fatre Filius, & ab vtroque Spiritus sanctus; sic a memoria est intelligentia, & ab vtraque voluntas.

ARTIC. II. An qualibet creatura sit ad imaginem Des. Conclusto est negatiua.

D.Th. 1D. q. 93 ar. 3. Et 2. sent. d. 16. art. 2. Et 3. sent. d. 1. q 1. DBon d. 6 att. 1. q. 3. Dur. d. 16. q. 1. Brul.d. 1G. q. 4

SEcundo quaeritur de his, in quibus inuenitur imago Dei. Et videtur, quod inueniatur in qualibet creatura: Quia ad rationem imaginis, vt patet pha¬ Q &G GAA bita, non requiritur perfecta repraesentatio, sed impersecta: Quia nulla creatura potet persecte repraesentare Deum. Sed loquendo de repraesentatione imperfecta: in qualibet crea¬ tura repraesentatur Deus. Quia secundum Aug¬ 15. de Trini Omnis creatura clamat, & praedi¬ cat, Deum actorem suum. Iste autem clamor, & ista praedicatio est quaedam repraesentatio Dei in qualibet creatura: ergo &c.

Praeterea Boetius in de consolatione loquens de Deo ait: Mundum mente gerens, similique¬ imagine formans, Perfectasqu, iubenes cunctas ab¬ soluere partes. totus ergo mundus est imago Dei: Quia formatus est simili imagine ipsi Deo: & etiam ipse mundus perfectus: quia resoluitur in suas partes perfectas: secundum illas partes perfectas debet dici imago Dei. Non ergo solum in crcaturis rationalibus inuenitur imago Dei.

Praeterea vbi est perfectior similitudo diuinae Bonitatis: ibi est perfectior imago Dei. Sed in toto vniuerso est persectior similitudo diuinae bonitatis, quam in aliqua sui parte, quia vt patuit supta per August. Vnumquodque in se bonum est omnia autem valde bona: ergo &c.

Praeterea Dio. 4. de di no. loquens de Deo ait,s quod Deus est sicut Sol non ratiocinans, aut prae¬ eligens: Sed qui per seipsum illuminat omnia, & facit ea participare lumen ipsius secundum propriam rationem. Quaelibet enim creatura secundum suam rationemid est secundum suam capacitatem participat lumen diuinum: sicut omnia ista inferiora participant lumen solis: & in hoc dicit Dio. solem esse imaginem Dei. Cum ergo¬ sol sit quid irrationale: in rebus irrationalibus inuenitur imago Dei.

Praeterea secundum Dio. 15. caelestis Hierar¬ 1 chiae: Ipsi sancti Theologi super essentialem, & informem essentiam in igne sepe describunt: tanquam habente multas diuinae proprietatis imagines. Ipsa ergo diuina essentia: quae dicitur su¬ peressentialis ratione dignitatis: qu ia est super omnes alias essentias, & dicitur informis ratio¬ ne incompraehensibilitatis: describitur a Theologis habere imagines multiplicis proprietatis in ipso igne. Cum ergo ignis sit quid irrationale: ergo &c.

In CONTRARIVM est Magister in litera, quod hon factus est ad imaginem, & similitudinem Dei: secundum mentem, qua irrotnabilibus antecellit: ergo in nullo irronnabilium inuenitur imago Dei.

Praeterea Magister in litera dicit, quod secundum animam homo dicitur esse imago Deiid est secundum animam rationalem: ergo homo est imago Dei secundum rationem: siue secundum animam rationalem.

RESOLVTIO. Imago Dei non est nisi in intellectualibus creaturis.

RESPONDEO DICENDVM: quod ad rationem, imaginis, quantum ad praesens spectat, quatuor requiruntur. Primum est expressa similitudo imaginis ad id, cuius est imago. Secundum est, quod huius expressa similitudo pertineat ad speciem. Tertium, quod pertineat ad naturam. Quartum, quod sit proxima, & immediate. Primumi patere potest ex his, quae videmus in imagine¬ corporali: Quia oportet per haec visibilia ascendere in inuisibilia Dei. Iuxta illud ad Roma i. lnuisibilia Dei per ea, quae facta sunt &c. Et iuxta illud Dio. cael hierar. c. 1. & 2. Neque possibile¬ est aliter nobis lucere diuinum radium: nisi varietate sacrorum velaminum circumuelatum. Et Hilarius dicit, quod imago est rei ad rem coaequandam indiscreta, & vnita similitudo. Cum ergo¬ Deus sit quid altissimum simpliciter: si volumus imaginem eius quaerere in creaturis: oportet, quod in illo genere creaturarum: quod est altissimum inter genera creaturae: quaeramus imaginem Dei. Sicut ergo imago corporalis habet quandam indiscretam. est indistinctam similitudinem, ad id, cuius est imago: Quia omnia membra imaginis: s bene sit saicta imago: ita representant membma, cuius est imago: vt videatur quaedam indistin¬ ctio vnius ad aliud. Sic creatura rationalis quandam similitudinem habet ad Deum. Talis ergo imago Dei quaerenda est in creaturis supremis, & rationalibus: quia in creaturis inferioribus, & irrationalibus tanta expressio inueniri non posset. In ipsis etiam creaturis rationalibus non inuenitur tanta expressio, & tanta similitudo Dei simpliciter, & absolute: sed ista tanta expressio inuenitur in eis per respectum ad creaturas inferiores, & irrationabiles, in quibus non inuenitur tanta similitudo Dei: sicut in ipsis rationalibus.

Dicemus enim, quod similitudo Dei quodam ordine reperitur in creaturis. Quia quaelibet crea tura capit de ista similitudine secundum capacitatem narura suae Nulla enim creatura est omni¬ no expers: quin sitaliquo modo particeps diui¬ nae bonitatis. Ipsa enim materia: quae secundum August. in li. Confess. non est aliquid, sed est vnde possunt esse aliqua: non est omnino expers bonitatis diuinae. Quia non solum bonum est es¬ se sanum in actu: sed etiam bonum est posse sanari: & non solum bonum est esse ens in actu: se& etiam bonum est esse id, vnde possit fieri ens in actu. Secundum ergo hanc participationem diui¬ nae bonitatis maiorem, & minorem, inuenitur maior, & minor similitudo Dei in creaturis. v& si incipias ab infimo it a materia informi: quae est prope nihil, & ascendas vsque ad naturam rationalem, & intellectualem: quae est prope Deum: semper inueniec maiorem & minorom Dei similitudinem in creaturis. In infimo ergo gradu¬ erit materia informis: quae ita modicum participat de diuina bonitate, vel similitudine: & ita, est prope nihil, quod si minus participaret: es¬ set nihil. In materia itaque informi erit similitudo Dei, prout intelligitur posse formari, & pos¬ se assimilari Deo. Propter quod quia potest esVe: non est: Ideo materia prima forte potest intelligi informis per analogiam ad formam: cum non possit esse omnino informis: quia ponendo tale¬ quid esse: poneretur non esse, sed posse esse. Supra autem ipsam omnino informem est materia formata formis elementorum. Ratio enim elementi: vt patet ex 5. Meta. potissime conuenit materiae primae: quia materia prima est illud, ex quo primo componitur aliquid, & est in eo, & non diuiditur secundum formam. Dicitur. enim materia prima non diuidi secundum formam: quia est sundamentum naturae: in quo secundum se nihil est distinctum secudu formam. formae ergo ele¬ mentales: quia sunt ita propinquae materiae: dederunt hoc suis corporibus, vt vocarentur elementa. quo nomine proprie vocatur materia prima.

Supra autem elementa sunt corpora mixta inanimata, inter quae sunt gradus, vt metalla, ferrum, plumbum, es: & talia sunt supra lapides. Inter ipsa etiam metalla sunt gradus. Quia aurum est super omnia alia. Et etiam inter ipsos lapides sunt gra¬ dus. Quia pretiosi sunt digniores alijs. Propter quod Dauid loquens de iudicijs Dei ait: quod sunt iustificata in semetipsa, & quod sunt desiderabilia su¬ per autum, & lapidem pretiosum multum.

Supra corpora autem inanimata sunt corpora animata anima vegetabili: inter quae sunt multi¬ gradus. Quia aliquae plantae, & aliquae arbores sunt nobiliores alijs: vt etiam aliquae in tantum sunt nobiliores: quod daer participare conditiones animalium: quae sunt masculinum, & semininum. Vt patet in palma, vel in dactilibus, quae producuntur ex palmis. In quibus inueniuntur ossa aliqua desi¬ gnantia masculinum, & aliqua femininum: quae, vt dicunt experti, si simul ponantur in terra: consurgit inde arbor palmae perfectior, & fructuosior.

Supra animata anima vegetatiun sunt sensi¬ tiua, supra quae sunt secundum locum motiua: supra quae sunt intellectiua. Inter quae sunt multi gradus: sicut in oibus alijs. Omnia tamen intellectiua cum omnibus suis gradibus, ponuntur in vno ordine. quia omnia sunt apta nata tendere in ipsum Deum, & omnia sunt capacia Dei. & & hoc omnia dicuntur esse prope Deum, & imago¬ Dei. Propter quod de his potet verificari dictum Hi¬ larii, quod imago est rei ad rem cogquandam indi¬ scretaid est indistincta & vnita similitudo: & quia nulla alia creatura est media inter naturam intellectualem, & Deum: ideo dicitur similitudo Dei esse in natura intellectuali indistincta: quia nulla alia creatura est: quae se interponat, & quae di¬ stinguat inter Deum, & creaturam intellectualem. Et dieter talis similitudo vnita: quia natura intellectualis habet se vnite, & immediate ad Deum.

DVB. I. LATERALIS. An imago ad speciem pertineat. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS requiritur ad imaginem non solum expressa similitudo: sed eo modo expressa, quod pertineat ad speciem. Propter quod forte vlterius dubitaret aliquis, quomodo in imagine habet esse expressio similitudinis ad speciem pertinens. Cui veri¬ tati concordat dictum Hila. quod imago est eius rei, ad quam imaginatur, species indifferens. Propter quod merito dubitatur: cum in Deo species, & genus, & talia non inueniantur: quomodo imago Dei in creaturis possit esse species indifferens. Dicendum, quod non sufficit expressa similitudo ad imaginem: nisi illa similitudo pertineat ad speciem: vt si res aliqua sit alba: non fieret imago illius rei propter alicuius rei dealbationem: sed potissime videtur consistere imago corporalis in distinctione membrorum. Quod, vt supra dicebatur, ad naturam spe¬ cificam pertinet: quia nunqam sunt duae species ani¬ malium consequentes per omnem modum eadem membra: etiam in his quae videntur habere eadem men¬ bra: sicut sunt mures nati &x coitu, vel ex putre¬ factione: si bene consideretur: magna diuersitas ai est in eis non solum membrorum: sed etiam pilorum. Nati enim e coitu habent non solum membra¬ generationis, sed & alia membra magis persectas & pilos magis fortes. vt etiam oculus iudicet eos non esse eiusdem speciei cum natis ex putrefactione. Nulli enim dubium esse debet: quod aliquae Sspecies sunt proximiores, quam aliae. vt mures ex coitu sunt multum proximi muribus ex putrefactione: Ex qua proximitate quandam membrorum similitudinem contraxerunt. ex quo colligitur, quod sicut magna diuersitas membrorum indi¬ cat magnam diuersitatem speciei: sic magna proximitas indicat magnam proximitatem. & quia sic se habent membra respectu specierum animalium, quorum sunt membra: vt diuersitas indicet diuersitatem: proximitas proximitatem: & identitas identitatem: cum imago corporalis potissime fieri habeat secundum hanc formatio. nem membrorum: vt tunc formemus hominis, vel leonis imaginem: quando facimus ei membra correspondentia membris hominis, vel leonis: bene dictum est, quod expressio similitudinis in imagine attendenda est secundum ea, quae ad speciem pertinent. Sed si ista volumus ad di¬ uina transserre: statim nobis quaedam difficultas occurrit: quia in Deo species proprie inueniri non potest, cum diffiniatur a Porphyrio, quod e species est, quae supponitur generi, & de qua prae¬ dicatur genus. Perfectiones autem diuinae non supponuntur generibus, & de his genera mini¬ me praedicantur. Secundum Augustin. in de Tri. ne Deus est sine qualitate bonus, & sine quantitate e magnus, & sine situ praesidens. Istae ergo perse¬ ectiones in diuinis non sunt proprie species. Quia non supponuntur generibus, & de his genera praedicari non possunt. Et si dicantur species: oportet, quod hoc fiat cum quadam additione: vt dicantur species sine genere.

His itaqued praelibatis dicamus, quod licet talia proprie ad diuina transferri non debeant: aliqua tamen ponimus in Deo: quae prout ad propositum spectat per amplius, & perfectius supplebunt omnia, quae ista importare vident. Et ideo in corporalibus similitudo importata per imaginem debet ad speciem pertinere: quia animalia, quibus formamus imagines corporales, per differentiam specificam distinguuntur, de qua veritatem hae bet quod dicitur: Differentia est, qua differunt a se singula. Nam omnia ista corporalia in materia conueniunt, & per formas specificas distinguun¬ ai tur. Ipsae autem formae specificae per aliam, & aliam tformationem membrorum nobis potissime in¬ rnotescunt, vt diuersitas animarum, & formarum specificarum leonis, & cerui diuersitates membrorum insinuat. Illud ergo, in quo natura diui¬ na potissime distinguitur ab omni alia natura: habebit se quasi quaedam specifica differentia, & ia in hoc assimilari Deo est ad eius imaginem fieri¬

Natura autem diuina in hoc excellit omnes alias naturas: quia in vna & eadem natura ibidem in ueniuntur plura supposita, & plures personae. Quod in rebus creatis totum esteconuerso. Na in vno, & eodem supposito inuenimus hic plu¬ res naturas, & substantiales, & accidentales: & in vno, & eodem supposito humano est natura animae, & natura corporis, & sunt ibi accidentia animae; & accidentia corporis: Vt ex hoc musicum, quod est accidens animae: & album, quod est acci¬ dens corporis possunt esse idem numero: quia possunt esse in eodem supposito numero. Licet ergo in rebus creatis possimus inuenire in vno supposito plures naturas: in nulla tamen natura creata possunt esse plura supposita. Potest enim di¬ uinum suppositum assumere aliam naturam a na¬ tura diuina: sicut suppositum verbi assumpsit ex tempore naturam humanam, quae est alia a na¬ tura diuina, quam verbum habuerar ab aeterno. Sed de hoc non intendimus exequi: sed erit nostra locutio de naturis aequalibus suis suppositis, cuiusmodi sunt naturae temporales suppositis temporalibus, & naturae creatae suppositis creatis. In solo enim Deo inuenitur vna diuina natura in pluribus suppositis diuinis: aeterna, & increata: sicut illa supposita sunt aeterna, & increata: vt sunt quid increatum, & quid aeternum. In alijs autem suppositis creatis non inueniuntur plura supposita in vna natura: sed econuerso plures naturae in vno supposito. Hoc ergo se habebit in Deo: quasi differentia specificata. Quia est ibi vna na¬ tura in tribus personis habentibus hunc ordinem, & hunc modum. Quia a patre est Filius: & ab vtroque Spiritus sanctus. Est enim in diuinis ordo, non quo vna persona est prior alia, vel alijs: sed quo vna persona est ex alia, vel ex alijs. In anima autem rationali, & in qualibet natura intelligibili creataid est in quolibet Angelo est huiusmodi similitudo, non quod sit ibi vna natura in pluribus personis: quia hoc est singulare in natura diui¬ na: sed quia in vna natura plures potentiae: ve¬ plures vires: vt in qualibet anima rationali, & in quolibet Angelo sit vna natura, habens in se tres potentias, vel tres vires: vt in hoc anima rationalis: vel Angelus sit ad imaginem Der: & in hoc habeat similitudinem pertinentem ad speciem re¬ spectu Dei. Quia sicut in Deo in vna natura sunt tres personae: sic in vna natura animae rationalis: vel in vna natura Angeli sunt tres potentiae. vel tres vires: Memoria: intelligentia: & voluntas quae tres potentiae, vel tres vires habebet illum eur¬ dem modum procedendi secundum se, vel secundum suos actus; quem habent tres personae, Et quia hoc in diuinis fungitur quasi loco differentiae specificae: quia in hoc natura diuina differt specialiter, & distinguitur ab alia qualibet na¬ tura: ideo in anima, & in Angelo dicitur esse imago Dei: quia est expssa similitudo, modo, quo diximus, ad speciem pertinens: vt in hoc verificetur dictum Hilarii, quod imago est eius rei, ad quam imaginatur, species indifferens,

DVB. II. LATERALIS. An imago pertineat ad naturam. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis, vtrum in imagine non solum requiratur expressa similitudo pertinens ad speciem: sed etiam pertinens ad naturam; Dicendum, quod ista similitudo expressa in imagine debet esse secundum pertinentia ad naturam, quod dictum est per differentiam ad ea, quae sunt in intellectu. In intellectu en. artificis a forma arcae ibi existente: fit forma arcae exterius in materia. Ipsa eni. forma arcae in materia est expressa similitudo formae arcae in mente ar¬ itificis. Nam, vt patuit supra, semper productio est a sibi simili: tam in naturalibus, quam in artificia libus. Nam sicut a Leone Leo: & ab Equo Equus producitur naturaliter. Sic ab arca in mente artificis producitur arca in materia, quae est imago arcae in mente artificis, vt sit arca in materia, expressa similitudo in mente, quantum ad spe¬ ciemid est quantum ad formam: non quantum ad formam, quae est in ipso Artifice secundum se: Sed quantum ad formam, quae est in intellectu eius. Arca enim in materia non assimilatur formae, vel¬ figurae, quae est in artifice secundum se: vt quod sit formata, vel figurata, sicut est ipse artifex: sed est ad similitudinem formae: quae est in artifice se¬ t cundum intellectum. Dicemus ergo, quod aliter ab e artifice procedit arca, siue scamnum & aliter idolum: quod habet formam, & figuram sui artificis, & aliter suus filius carnalis. Quodlibet enim istorum habet aliquam similitudinem in artifice, & est imago, vel ipsius artificis, vel alicuius rei, vel formae, quae est in artifice: aliter tamen, & ali¬ ter. Quia arca, vel scamnum solum est imago illius formae: quae est in artifice secundum intellectum. Sed idolum est imapo eius formae, quae est in itellectu artificis, & etiam potest esse imago eius formae, qua formatur, vel figuratur artifex. Arcam ergo, vel scanenum non facit ad imaginem, & similitudinem suam: sed solum ad imaginem, & similitudinem eius, quod est in mente ipsius. Sed idolum potest artifex facere ad imaginem, & fimilitudinem suam. Propter quod ipsum idolum habet, vel habere potest membra formata: sicut suus artifex. ergo¬ Idolum factum est ad imaginem formae, & rationis, quae est in mente artificis: in quo conuenit cum arca, & scamno, & alils artificialibus: Quia artisex prius format sibi in mente sua rationem idoli: in quo vult exprimere formam, & figuram suam, & postea facit idolum in exteriori materia: in quo exprimitur, & forma idoli in mente for¬ mata, & forma artificis exterius per membra re¬ presentata. Dictum est ergo de imagine, quod est similitudo expressa non solum quantum ad speciem, quae potest esse in mente artificis, sed etiam quantum ad formam, speciem, & figuram, quae est in ipsa natura artificis: vt sit idolum ita forma¬ tum, & figuratum: sicut sunt membra existentia in mente artificis. Potest ergo artisex facere idolum ad imaginem, & similitudinem suam, vel ad imaginem, & similitudinem alicuius alterius rei¬ naturalis: puta Hominis, vel Leonis: vt semper imago sit similitudo expressa: non solum speciel¬ existentis in intellectu: sed etiam rerum naturalium existentium in re extra. vtrumque ergo est imago artificialis, & idolum: & arca. Sed arca est imago speciei ideae: quae est in intellectu. idolum vero est imago non solum speciei, sed ideae, quae est in intellectu, sed potest esse imago alicuius rei¬ naturalis: quae est in reextra. propter quod bene dictum est: quod imago est expressa similitudo pertinentium ad speciem, & naturam eius, cuius est imago, quae si referatur ad agens per intellectum: in hac descriptione imaginis expressa similitudo ponetur ibi tanquam genus. Quod vero additur pertinens ad speciem: potest etiam referri ad ideam: quae de re agenda concipitur in mente artificis. Sed quod subinfertur: & naturam: potest referri non solum ad formam in mente artificis: sed etiam ad eius formam, vel figuram naturalem: si artifex faciat imaginem ad similitudinem eius. Sed si faciat imaginem ad similitudinem alterius: exprimetur in ea natura illius, quem imitatur imago producta. Sed sicut ab artifice potest procede¬ re idolum, vel arca: sic potest ab eodem proce¬ dere filius naturalis, & ibi erit imago artificis non r artificialis, sed naturalis: non producta per artemn, sed per naturam. Et quia arca, & idolum sunt ab homine producta: prout est artifex: ideo soli¬ artifices: vt soli carpentarij, possunt arcas, & idola facere. Sed homines non carpentarii possunt filios generare: quia filius carpentarii non procedit ab eo, vt carpentarius: sed vt est homo, & habet naturam humanam, in qua conuenit carpentarius cum hominibus alijs. Ista ergo tria: arca, idolum, & filius: quae possunt procedere ab eodem homine, & possunt fieri ad imaginem eorum, quae sunt in eodem homine: sic se habent: Quia arca¬ est quid artificiale, & est ad imaginem arcae: que¬ est in mente artificis. Idolum autem est etiam quid artificiale, & est ad imapinem non solum eius, quod est in mente artificis: sed etiam potest esse ad imaginem ipsius artificis. Sed filius est ad imaginem artificis ipsius: non vt est artifex: sed vt est homo, & non est imago, vel ad imaginem cius artificialiter, sed naturaliter.

His itaque praelibatis, possumus adaptare issum triplicem modum ad ea, quae procedunt a Deo dicentes: quod sicut ab artifice homine producitur arca, idolum, & eius filius: sic a Deo sunt pro¬ ducta irrationalia, & rationalia, & Dei filius, se Dei filius est imago patris naturalis: sicut filius alicuius hominis est imago sui patris naturalis & connaturalis: quia comunicatur filio etiam carnali illa eadem natura. quam habet pater: & sicut filius etiam carnalis est imago sui patris natura¬ lis: quia procedit ab eo naturaliter: & sicut etnam mnaso cius non solim estnatunals: seqqtiaem naturalis: quia communicatur ei illa eadem na¬ tura, quam habet pater. Propter quod dicitur es¬ se non solum imago naturalis, sed connatura¬ lis patri. Sic Dei Filius per amplius, & perfectius est imago naturalis sui Patris: quia communicatur ei illa eadem natura, quam habet Pater: vt sit vna, & eadem natura simpliciter in Filio, & in Patre: differens solum secundum modum se habendi: quia in Patre se habet, vt faecunda non ab alio accepta: sed vt sontana, & vt ab eo alijs communicata: sed in Filio se habet, vt a Patre accepta, & vt ei a Patre per generationem collata. In Filio ergo carnali, & in eius Patre est alia, & alia natura realiter. & si est vna natura in eis: non erit vna secundum numerum: sed secundum com¬ munionem speciei, secundum quem modum vt ait Porphy. Vlures homines sunt vnus homo: Quia plures homines secundum numerum, sunt vnus homo secundum speciem.

Viso quomodo in diuinis est imago Dei Patris, videndum est quomodo inuenitur imago Dei in rebus alijs. Dicebatur autem: quod ab homine non solum producitur Filins: sed etiam arca, & idolum: quae si volumus adaptare ad Deum, dicemus, quod irrationabilia procedunt a Deo, quasi arca ab artifice, sed rationalia procedunt ab ipso: quasi idolum: vbi est similitudo artificis ab artifice. non quod istud sit per omnem modum: sed cum aliquali similitudine est ibi magna dissimilitudo. Arca enim procedit ab artifice: non quod sit imago artificis: nec ad imaginem eius: sed est imago, vel ad imaginem eius: quod est in mente artificis. Sed idolum vtroque modo potest proce¬ dere ab artifice: quia est imago eius, quod est in mente artificis, & etiam potest esse imago ipsius artificis. Omnia ergo creata procedunt a Deo tanquam imagines idearum: quae sunt in mente Dei. Sed irrationalia sic sunt imagines idearum: quae sunt in mente Dei: quod non sunt imagines ipsius Dei. Vnde assimilantur arcae: quae sic est imago idee: quae est in mente artificis: quod non est imago ipsius artificis. Sed rationalia procedunta Deo. quia non solum sunt imagines idearum existentium in mente Dei: sed etiam possunt dici imagines ipsius Dei. Vnde assimilatur idolo: quod non solum est imago ideae in mente artificis, sed etiam potest esse imago ipsius artificis.

Ad hanc autem materium possumus adapta¬ re verba Aug octuaginta trium quaestionum questione de ideis. vbi ait: Ideas Plato primus appellasse perhibetur. Non tamen si hoc nomen an. te, quam ipse institueret, non erat: ideo res ipsae, vel non erant, vela nullo erant intellectae. [Vult oenim, quod licet Plato prius perhibeatur inuenisse istud nomen. se ideae: res tamen, quae sunt idee, erant ante Platonem, & erant intellectae a sapientibus ante Platonem: licet forte hoc vocabulo non es¬ sent vocatae, sed primo forte sic vocatae sunt a Platone. Addit autem August. quod in ipsis ideis tanta vis constituitur: vt his non intellectis, sapiens esse nemo possit. Nullus enim est sapiens, nisi quia Intelligit formas, vel ideas, vel rationes rerum quas habet apud se, quas habendo, est sapiens. Has autem ideas: species, vel formas vocare possumus, quod si vellemus eas vocare rationes: ab interpretatione verbi videmur recedere. Vnde Auoust. ibidem ait, quod ideas latine possumus, vel formas, vel species dicere: vt verbum de verbo transferre videamur. Et subdit, quod si eas rationes voce¬ mus, ab interpretandi quidem proprietate discedimus. Sed licet vocando ideas rationes, discedamus a proprietate vocabuli; a proprietate tamen¬ rei non discedimus: quia secundum Aug. ibidem, ea, quae sunt in mente diuina: secundum quae for¬ mata sunt omnia: ideas, species, formas, & rationes vocare possumus: quia in mente diuina sunt existentia. Omnia sunta Deo actore pro¬ creata: vt ibidem habetur. Quodlibet creatum ha¬ betpropriam formam: siue propriam ideam, & propriam rationem: secundum quam est condi¬ tum, & creatum. Vnde August. ibidem vult, quod non eadem ratione dicimus esse conditum hominem, qua equum: sed singula proprijs sunt creata rationibus: quas rationes absurdum est po¬ nere: nisi in ipsa mente Creatoris. Etquia omnia creata sunt producta ad exemplar formarum existentium in mente Creatoris: consequens est, quod omnia creata sint quaedam imagines id est quaedam imitationes illorum exemplarium, & illarum for¬ marum. Si considerentur ergo formae in mente diuina: omnia creata sunt imagines illarum for¬ marum. Sed non propter hoc omnia creata sunt imagines ipsius. Nam non sufficit ad esse imaginem artificis: quod sit imago eius: vt existens in natu¬ ra sua. Propter quod bene dicebatur, quod imago est similitudo pertinens ad speciem Et quia pos¬ set aequiuocare de specie. prout est in intellectu: additum fuit, quod similitudo, quae est imago: est pti¬ nens ad speciem, & naturam. Boetius tamen in suo libro de Tri. asserens Deum esse formam sino materia: vult, quod formae materiales non proprie vocentur formae, sed debent uocari imagines for¬ marum immaterialium. Et quia omnes formae¬ creatae possunt dici materiales respectu formarum existentium in mente diuina, ad quorum similitudinem omnia alia sunt condita: bene dictum est, quod omnia creata sunt imagines idearum existem tium in mente diuina. Dicebatur insup in praeha¬ bitis, quod rationalia sunt imago Dei: sicut idolum potest esse imago artificis, vel alicuius alterius: ad cuius similitudinem est formatum. Huic autem veritati concordat: quod ait August. in decem cor¬ dis, vbi vult, quod sicut imago Imperatoris aliter est in nummo: aliter in Filio: sic imago Dei aliter est in Filio, qui est id, quod pater: aliter est in anima. ergo in anima rationali est imago Dei sicut in nummo, & per consequens, sicut in idolo est imago Imperatoris. Nam si imago in nummo re¬ praesentat Imperatorem: simili modo posset fieri idolum de ligno, vel de lapide repraesentans Imperatorem. Vult ergo per haec verba August. quod Filius sit imago Patris in eadem natura cum Patre. Sed anima est imago Dei in alia natura, quam sit natura Dei. Et ideo est sicut imago Imperatoris in nummo, vel in idolo quod est in alia natura. quam natura Imperatoris.

DVB. III.LATERALIG. An imago Tabeat esse proximum, & immediatum, respectu eius, cuius est imago. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis de quarta conditione addita in de¬ scriptione imaginis. Describebatur enim superius imago, quod erat similitudo expressa pertinens ad speciem & naturam: habens esse proximum, & immediatum ad illud cu¬ sius est imago. Cum ergo declaratum sit quomodo imago est similitudo expressa pertinens ad speciem, & naturam Non immerito dubitatur, quo¬ modo est similitudo proxima, & immediata: vel quomodo habet esse proximum, & immediatum respectu eius: cuius est imago. Dicendum quod secundum Aug. 11. de Tri. c. 5. Non sane omne, quod in creaturis est simile Deo: elus imago dicenda est. Sed illa sola creatura, qua superior ipse solus est, ea quippe de illo prorsus exprimit. Inter quam, & ipsum nulla interiecta est natura. ergo in illa sola debet poni imago: inter quam, & Deum nullum est medium Idem etiam Aug. octuaginta trium quaestionum quaestione de homine facta est ad imaginem, & similitudinem Dei¬ dicit, quod in illa creatura est imago Dei: qua Deo nihil est propinquius. Vt ergo haec clare appareant: possumus quadruplicirer declarare: quo¬ modo inter creaturam, quam dicimus imaginem Dei, & ipsum Deum nihil est medium, vt ex hoc imago Dei non solum accipiatur ex expressione similitudlnis pertinentis ad speciem, & naturam, sed etiam ex expressione similitudinis immediate ad imaginem Dei vt inter eam, & Deum nulla sit media creatura. Prima ergo via ad hoc ostendendum sumetur ex opere Dei producentis creaturam ad imaginem suam. Secunda ex ordine pro¬ ductorum. Tertia ex ordine, quem habet creatu¬ ra, in qua est imago Dei, ad suum obiectum intelligibile. Et quarta ex ordine, quem habet voluntas ad suum bonum finale.

Prima via sic patet: Nam nulla creatura potest produci a Deo ad imaginem eius mediante alia creatura. propter quod omnino deridenda est illorum opinio, quod Deus creauit animam mediante intelligentia, & quod Deus creauit secundam in. telligentiam, mediante prima. Deus enim non creat rationalem animam, mediante Angelo, vel¬ Angelis: nec aliquem Angelum creat mediante alio, vel alijs Angelis. Nam cum ista fiant de ni¬ hilo, & quaelibet operatio creaturae fiat ab aliqua re iam praeexistente ad ea, quae fiunt de nihilo, nulla creatura cooperabitur creatori. Potest enim ex¬ se, & est: quod quantum ad dispositionem, & orga¬ nixationem corporis humani cooperatur creatu¬ 7.ra Deo: quia secundum Philosophum homo generat hominem, & sol. Ipsum enim semen de¬ cisum de lumbis patris: se habet ad menstruum, sicut carpentarius ad lignum. Vnde sicut carpentarius in ligno inducit formam artis: sic semen¬ agens in menstruum organixat, & disponit ipsum ad susceptionem animae rationalis Et quod dictum est de semine viri: intelligendum est etiam de corpore caelesti: quia corpora caelestia faciunt ad generationem omnium, quae hic inferius generantur. Et quia organixato corpore statim infunditur anima: ideo indirecte: vt quantum ad dispositionem, & organixationem corporis potest facere creatura ad productionem animae rationalis. Sed quantum ad ipsam essentiam, & directe: nihil creatura operari potest. Solus enim Deus ipsam essentiam animae rationalis immediate creat & creando infundit. Ergo si consideramus operationem Dei producentis animam rationalem ad imaginem & similitudinem suam: ista si. militudo est immediata: quia Deus immediate, & per seipsum hoc operatur. Et quod dictum est de anima rationali: multomagis veritatem habet de Angelis ad productionem animae rationalis: quia aliquid potest facere creatura non quantum ad essentam: sed quantum ad dispositionem. Sed ad productionem Angeli, vel Angelorum: nec quantum ad essentiam, nec quantum ad dispositionem potest creatura aliquid operari.

Secunda via ad hoc idem sumitur &x ordine productorum. Videmus enim, quod inter creaturam intellectualem, in qua habet esse imago Dei; & Deum: secundum ordinem productorum nullum est medium. In infimo enim ordine pro¬ ductorum sunt inanimata: supra quae sunt ani¬ mata anima vegetabili, & sic ascenden do vsque ad intellectiuam, inter quam, & Deum nullum erit medium. Est autem vnum intellectiuum nobilius alio: sicut vnum vegetabile nobilius alio. Sed constituendo animam intellectiuam in vno gradu, vel in vno ordine: sicut omnia vegetabilla sunt in eodem ordine constituta. intellectualiate nent supremum gradum: inter quae, & Deum nullum erit medium. Vnde Augustinus 12. Conses., Duo quaedam fecisti domne: vnum propete: aliud prope nihil. Vnum, quo tu superior esses: alterum, quo nihil inferius esset. Sicut ergo nihil¬ est inferius ipsa materia prima: sic nibl est superius intellectuali natura: nisi solus Deus. Anima ergo rationalis: prout est in ea imago Des: ad partem intellectiuam pertinet. Nam secundum Au¬ gust. non homo exterior. sed interior: in quo viget ratio, & intellectus, factus est ad imaginem Dei.

Secundum ergo hunc modum verificatur, quod dicitur lob 40. ecce Behemoth, quem fecit tecum Behemoth enimid est Diabolus: dicitur simul factus cum homine: non quantum ad tempus: cum omnes Angeli tam boni, quam mali factifuerint in initio temporis. Homo vero factus fuit sexta die: nec etiam fuit ibi simultas quantum ad locum: cum Angeli, tam boni, quam mali facti fuerint in caelo empyreo, & de nihilo. Homo autem factus fuit delimo terrae: & in terra quae coelum emprreum, & terra secundum situm, & locum maxime distant: quia caelum empyreum: vbi facti¬ sunt Angeli, est omnino corpus supremum: & terra, vbi factus est homo, omnino est infimum. Sed ista simultas intelligitur quantum ad excellentiam, & dignitatem: quia homo est praeditus ratione, & intellectu, quo etiam praeditus est An¬ gelus, siue bonus, siue malus, qua ratione, vel intellectu nihil est superius, nisi Deus.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex ordine, quem habet creatura: in qua est imago Dei per intellectum, ad suum obiectum intelligibile. Nam non erit omnino perfecta imago nostra: donec simus in patria: Et videamus Deum per intellectum omnino immediate, non per velamen: de quo ait .Dion. Quia dum sumus in vita: non est possibile ali¬ ter nobis lucere diuinum radium, nisi velamine sacrorum velaminum circumuelatum. In patria vero non per speciem mediam: sicut aliqui posuerunt, sed ipsa essentia diuina pura, & simplex existens in mente nostra: causabit actum intelligendi seipsam, & videndi se ipsam in intellectu nostro. Essentia ergo diuina se habebit ibi, vt parenes, & notitia causata ab ea se habebit, vt proles: & erit proles simillima parenti: quantum possibile¬ est, creaturam assimilari creatori. Quando ergo hoc apparuerit, & hoc fier: similes ei erimus similitudine, qua sub Deo non possit intelligi maior, quantum ad genus: & simpliciter, licet possit intelligi maior quantum ad hunc, vel ad illum: quia ei vnus videbit clarius Deum etiam in patria, quam alius, quia stella a stella differt in claritate: secundum quem modum dicebat Dominus. In domo¬ patris mei multae mansiones sunt. Ista enim multitudo mansionum potest dici multitudo, & diuersitas meritorum: quia secundum maiorem excellentiam meritorum: erit maior claritas, & maior excellentia visionis.

Quarta via ad hoc idem sumitur ex finali bono: in quod bonum tendit voluntas creaturae, factae¬ ad imaginem Dei: quia sicut intellectus noster, quando erit imago perfecta in patria: tendit immediate ad Deum, & ex hoc in eo erit immediate similitudo Dei; ita voluntas tendet immediate in illud bonum, & finale bonum: & ex hoc non solum anima immediate similabitur Deo: quod erit in intelligendo, sed tunc anima trans formabitur in Deum: quod erit per dilectionem, & amo¬ rem. quia amor, & dilectio si sit excellens: non si¬ nit rem esse in seipsa: secundum Dio 4 de di. no. Sed collocat eam in re amata: quasi vellet anima tota liquefieri, & quantum possibile esset trans¬ sormari in Deum. luxta illud sponsae in Canticis: Anima mea liquefacta est, vt dilectus locutus est. Et sic patent omnia illa quatuor de imagine in superioribus iam praemissa.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod licet in qualibet creatura inueniatur ali¬ qua similitudo Dei: oportet tamen, quod ista similitudo sit expressa, & sit quasi prer propria personarum, quod solum hebet esse in creaturis rotonali¬ bus. Vbi sicut est a prtnae filis: & ab vtroque Spiritus sanctus;: sic a memoria est intellectus, &c. In crea¬ turis autem irrationabilibus inuenitur similitudo Dei non expressa: sed per quaedam communia: non per propria, sed per quaedam appro¬ priata. Quaelibet enim creatura irrationalis est ens: est vna: est vera, & est bona. vt est ens: repraesentat vnitatem essentie. prout est vna: repraesentat personam Patris, non per proprium patris: sed per quoddam sibi appropriatum, quia vnitas appropriatur Patri Nam sicut ab vno sunt omnes numeri: sic a Patre sunt omnes aliae res, siue sint personae diuinae: siue creaturae. Per hoc vero, quod quaelibet creatura est vera: repraesentat perionam filii, cui appropriatur veritas. Per hoc quod est bona: psonam repntat Spiritus sancti, cui¬ appropriatur Bonitas. Sed secundum ista conia. & appropriata non attenditur ratio imaginis: sed vestigii. Propter quod in creaturis rationalibus est imago Dei: in alijs autem creaturis, vt sancti tradunt, sunt vestigia Dei. Augustinus tamen, octuagintatrium questionum quaestione de homine facto ad imaginem: vult, quod imago quaerenda sit in creaturis propinquis Deo: cuiusmodi sunt creaturae rationales, vel intellectuales. Non ergo quaelibet similitudo in qualibet creatura suffa¬ cit ad rationem imaginis. Sed de hoc clarius habebitur: cum quaeretur de differentia similitudinis, & imaginis.

Ad secundum dicendum, quod totus mundus est imago Dei: propter nobiliores partes, quae sunt in eo: cuiusmodi sunt creaturae rationales, in quibus habet esse imago Dei.

Vel possumus dicere, quod non intelligit ibi Boe. de imagine repraesentante naturam, sed de imagine repraesentante ideam in mente Dei: vel¬ in intel lectu eius, quod patet ex verbis eius dicentis: Mundum mente gerens, similique imagine formans. Mundus ergo, & partes mundi: nisi partes eius superiores, non sunt imago Dei: sed sunt imago¬ eius, quod geritur in mente Dei: vt sonant verba¬ Boc. & vt est superius diffusius declaratum.

Ad tertium dicendum, quod similitudo boni¬ tatis diuinae potissime resultat in vniuerso, ratio¬ ne nobilium partium eius: cuiusmodi sunt creaturae in tellectuales. Toti autem vniuerso secundum se non potest competere, quod sit imago Dei: quia illud competit toti in eo, quod totum: secundum Philosophum in quarto Physic. quod competit ei secundum omnes partes eius: vt po¬ nit ibi exemplum de vino, & amphora. Omnes autem partes vniuersi non sunt ad imaginem Dei: propter quod totum vniuersum non est imago¬

Ad formam autem arguendi, quod plus est de¬ bonitate in toto vniuerso, quam in partibus eius; Dici potest, quod bonitas in creaturis, secundum quam accipitur imago Dei: non est accipienda per cumulationem bonitatis. Sed per expressam repraesentationem dignitatis naturae: quae non est in omnibus partibus vniuersi: sed solum in rationalibus creaturis.

Ad quartum dicendum, quod Sol dicitur imago Dei, ratione causalitatis: non ratione dignitatis naturae: quia sicut Sol totum suum splendo rem offert cuilibet, (Quaelibet enim res inde capit secundum capacitarem suam ita Deus totam¬ suam bonitatem offert cuilibet creaturae. Quaelibet tamen creatura participat de ea secundum capacitatem naturae suae. Ipse ergo, vt patuit per Au¬ gusti. se totum offert: sed nulla res eum totum capit. Hoc ergo modo, & mare posset dici imago Dei: quia totam aquam suam offert cuilibet Vasi: Nullum tamen vas eam totam capit. Et secundum tales similitudines non loquimur de imagine Del: sed loquimur de ea secundum dignitatem naturae: quia in creaturis dignioribus inuenitur imago Dei. In alijs autem non imago, sed vestigium Dei

Ad quintum dicendum, quod proprietates diuinae in creaturis reperiuntur dupliciter, vel secundum se: vel metaphorice. secundum se quidem reperiuntur in creaturis intellectualibus, in quibus inuenitur intelligere, & sapere: quod maxime conuenit Deo. Metaphorice vero inuenlun¬ tur proprietates Dei, vt in igne, vel in alijs rebus, quas proprietates vocat Dio. 3. de Angelica Hierar. dissimiles similitudines. Quod fit quando non a spiritualibus creaturis, sed a corpora¬ libus, quae sunt sic dissimilia Deo: sumuntur similitudines diuinae.

ARTIC. III. An imago, es similitudo differant. Conclusio est affirmatiua. D. Th. 1. p. q. 33. art. 9. Et 2. sent. d. 16. ar. 4. Ric. d. 16. q. 3.

TERTIO quaeritur de differenti: similitudinis, & imaginis. Videtur, quod imago, & similitudo non differant ab inuicem: quia secum dum Hila. similitudo est de ratione imaginis: cum imago sit vnita, & indistincta similitudo rei, cuius est imago. Sed commune non debet distingui, nec con¬ diuidi contra suum speciale: cum animal non con¬ diuidatur contra hominem. ergo &c.

Praeterea secundum quosdam, Homo non est creatus in gratia, quod videtur sentire. Magi¬ ster. quia secundum eum homo in illo statu ac¬ cepit vnde posset stare: non vnde posset profice¬ re Sed innocentia, & iustitia videntur pertinere ad gratiam: non ergo secundum illa est accipienda similitudo Dei in homine.

Praeterea secundum Magistrum in litera imago accipienda est in cognitione veritatis: similitudo in amore virtutis. Sed cognitio, & amor dicunt actus potentiarum: sed potentiae non sem¬ per sunt in suis actibus, ergo in homine non es¬ set semper imago, & similitudo Dei, quod patet esse falsum.

Praeterea pars non distinguitur contra totum sed voluntas, ad quam pertinet amor, est pars imaginis. ergo voluntas, siue amor non debet di¬ stingui contra imaginem: vt dicatur, quod imago sit in cognitione, & similitudo in amore.

Praeterea omnes parres imaginis debent pertinere ad imaginem. Sed, vt dictum est voluntas est pars imiaginis; cum uoluntas non pertineat ad cognitionem: quia est distincta a potentia cogni¬ tiua: ergo non bene dictum est quod imago sit in cognitione: quia tunc illa imago non contineret voluntatem, quae est pars imaginis.

Praeterea naturam intellectualem sequitur potentia intellectiua: propter quod intellectualis natura pertinet ad imaginem. Non ergo dici potest, quod similitudo distincta contra imaginem pertineat ad naturam animae: cum ipsa natu¬ ra animae pertineat ad imaginem.

In contrarium est Magister in litera: qui omnibus istis modis distinguit similitudinem ab imagine. Nam primo distinguit vnum ab alio, quia imago consistit secundum memoriam, ir telligentiam, & dilectionem. Similitudo vero secundum iustitiam, & innocentiam. Secundo di¬ stinguit hoc ab illo: quia imago, vt ait, consideratur in cognitione veritatis. Similitudo in amore virtutis. Dat autem, & tertiam differentiam, similitudo pertinet ad essentiam, vel naturam animae: quae est immortalis, & indiuisibilis, sicut essentia diuina: imago vero pertinetad oia alla.

RESOLVTIO. Imaco est persectio quaedam similitudinis, vt diffe¬ ientia specifica, & vt species, persectio generis diti porest. Hinc inter se differre, sicut per¬ sectio, & perfectihile, affir¬ mantrs.

RESPONDEO dicendum, quod supra deseri¬ bendo imaginem: diximus quatuor esse de ratione imaginis. videlicet, quod imago erat similitudo expes¬ sa, & immediata pertinens ad speciem, & naturam Licet has quatuor conditiones non hoc ordine tractaremus: quia immediationem ibi ponebamus conditionem quartam: hic autem posita est secunda. tamen quocunque ordine hae quatuor conditiones ponantur: patet, quod ibi volebamus deda rare imaginem accipiendam non esse, nisi in intellectualibus creaturis, inrer quac, & Deum nulla est alia media creatura.

Nunc autem, quia volumus tractare de imagine per comparationem ad similitudinems Dicemus, quod imago, & similitudo se habent: vt perfectio, & perfectibile. Ilabet tamen imago ali¬ quid, quod est praeter similitudinis ratonem: quod nec est perfectio similitudinis, nec est per¬ fectibile per similitudinem. Propter quod imago respectu similitudinis, est, vt perfectio, & v nfectibile, & vt aliquid praeter hoc, & illud: differentiae tamen illae tres datae a Magistro in litter non tanqunt illam conditionem, quae est praeter hoc, & illud: sed vna illatum nifferentiarum ad cipitur, prout imago est persectio similitudinis: & aliae duae prout similitudo est persectio imaginis. Oportet enim ponere, quod imago sit perfectio similitudinis: sicut differentia specifica: vel is sicut species est persectio generis. Differentia n. est persectio generis, quia se habet ad genus secundum Porphyrium sicut forma ad materiam. Et species potest dici perfectio generis, quia est genus cum perfectione differentiae specificae. Genus enim cum persectione differentiae specificae constituit speciem, sicut materia, & forma constituunt rem compositam ex vtrisque. Ad hoc autem pos¬ sumus adaptare verba Aug. &3. quaestionum quaestione de homine facto ad imaginem. vbi ait, quod omnis quidem imago similis est: non autem omne, quod, est simile, est imago. ergo sic accepta similitudo, est genus imaginis. Potest enim esse similitudo ita imperfecta, quod potest vocari similitudo, sed non imago. secundum quem modum Simia poterit dici similis homini, sed non eius imago, quia non persecte exprimit similitudinem ehominis. Erit ergo secundum hoc imago similitudo perfecta, & similitudo adaequata. Isto ita¬ que modo similitudo se habet: vt quid perfecti¬ bile: & imago, vt perfectio eius. Alio autem modo potest accipi similitudo, & imago, vt imago sit quid persectibile, & similitudo sit persectio eius. Satis enim diceretur imago rei: vtputa hominis, quando esset lineata persecte: sicut est lineatus ho. mo. sed si illi lineationi superadderetur color conpetens rei, cuius est illa li nea tio: esset illi rei simi¬ lior, quam esset ante, sine appositione coloris. Habebunt ergo se ista tria per ordinem: lineatio, adae¬ quatio, vel completio lineationis, & appositio co¬ loris. Quando autem figura est lineata, & non complete potest dici similitudo eius, cuius est illa lineatio; non debet dici imago. quando vero completa est lineatio, & adaequata, vt quod oculi exprimant oculos, & digiti digitos: & sic de membris alijs, sufficienter potest vocari imago. sed si superaddatur color: illa applicatio co¬ loris erit persectio imaginis. Imago ergo erit quaedam res media inter similitudinem perfectam, & impersectam. vt lineatio in completa est similitudo, sed non imago completa: aut lineatio potest dici imago, & potest dici perfectio lineationis incompletae. Assimilatio vero per colorem appositum est perfectio imaginis. ergo si bene consideretur; patet quomodo similitudo est quid perfectibile prout dicit lineationem incompletam: & imago est perfectio eius, pro¬ ut dicit lineationem completam. Potest autem accipi, & econuerso, quod imago dicat quid per¬ sectibilo, & similitudo dicat perfectionem eius, prout lineationi completae, in qua consistit ratio imaginis, superadditur color similis; perficiens imaginem.

Hoc autem ad propositum adaptantes: di¬ camus, quod primo est natura, & essentia animae: in qua sunt lineationes incompletae, quia potentiae, & vires animae, quae quasi sunt lineationes eius: sunt in essentia, quia natura animae est quasi in potentia virtualiter, & in radice, & ex hoc considerantur secundum esse potentia¬ le, & incompletum. In ipsa ergo sola natura ant mae absque potentijs, & viribus eius: non consistit imago Dei. Sed potest ibi consistere quaedam similitudo Dei: prout natura, & essentia animae est immortalis, & indiuisibilis, sicut Deus. sed si isti naturae superaddantur potentiae, siue vires eius: quasi quaedam lineamenta: sicut sunt Memoria, Intelligentia, & Voluntas, tunc erit imago Dei, quia repraesentabitur ibi Deus Tri¬ nus. vt sicut est ibi vna natura in tribus per¬ sonis: ita & haec vna natura animae in trbus potentiljs: siue in tribus viribus. secundum ergo hunc modum imago, quae consistit in po¬ tentijs, erit perfectio similitudinis, quae consistit in ipsa natura, sicut potentiae animae sunt perfectio naturae eius., Sed sicut in imagine corporali oportet, quod membris, & lineamentis super¬ addatur color similis, sine quo non est imago perfecta: sic istis potentijs oportet, quod superaddantur habitus, & virtutes, vel etiam actus, vt quasi quidam colores superadditi lineamentis, perfecte repraesentantes rem, cuius sunt imago. ergo si pro similitudine Dei vult quisa. cipere ipsam naturam animae: tunc imago, quae consistit in potentijs, erit persectio similitudinis. Sed si pro similitudine volumus accipere habitus, & virtutes, vel etiam actus: tunc similitudo erit perfectio imaginis: sicut, & ista sunt perfectiones potentiarum. Aduertendum autem, quod in potentijs vna est perfectior alia, & in ipsis habiribus, & actibus aliqui sunt perfectiores alijs. Propter quod si volumus accipere similitudinem: prout est pet¬ sectio imaginis: poterimus hoc facere non solum comparando actus, & habitus ad potentias, quarum sunt perfectiones, sed etiam comparando istas potentias inter se: prout alia est perfectior alia: & ipsos actus, & habitus inter se, pro¬ utaliquis sunt perfectiores alijs, &c.

DV. I. LATERALIS Aninasint, o snilitidin, difootis po¬ sit ea Mogistro, sint accipiendae. Conclusio est ossirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis circa hoc: quomodo accipiendae sint illae tres differentiae inter similitudinem, & imaginem, quas ponit Magister in littera. Dicendum, quod vt patuit, aliquando sic accipitur imago, quod est perfectio similitudinis. Aliquando vero sic accipitur similitudo, quod est perfectio imaginis, tamen contingit, quod aliquando accipitur similitudo impersecta, & tunc imago est perfectio eius. Aliquando perfecta, & tunc ipsa¬ est perfectio imaginis, & ad imaginem naturalem depictam in tabula: & etiam ad imaginem spi¬ ritualem,, cuius est rationalis anima, adaptare possumus. Imperfecta autem similitudo, vt non mereatur dici imago in tabula materiali: est ipsa tabula cum lineatione aliqua incompleta. In na tura autem spirituali, siue in anima rationali similitudo incompleta: est ipsa natura animae cum quibusdam conditionibus sequentibus naturam, cuiusmodi est esse immortale, & indiuisibile. Erit ergo anima secundum naturam suam quaedam similitudo Dei incompleta: prout naturam habet immortalem, & indiuisibilem, sicut Deus. sed huic similitudini incomplete potest intelligi¬ superaddi imago tam in tabula, quam in anima. In tabula quidem superadditur imago: quando ea lineatal incomplete, secundum quam lineationem aliquo modo similabat suum exemplar: superadditur ei lineatio completa, & efficitur imago exemplaris ipsius, secundum quem modum in ipsa tabula imago est perfectio illius similitudinis incompletae: sicut completum est perfectio incompleti. Sic & in anima, quando naturae animae habenti aliquas conditiones simi¬ les cum Deo intelliguntur superaddi potentie: memoria, intelligentia, & voluntas: secundum quam infiguratur nobis personarum diulnarum distinctio, numerus, & origo. cum in istis poten¬ tijs consistat imago Dei: erit imago perfectio si¬ milit udinis prius sumptae, sicut potentiae animae sunt perfectio naturae eius. Alio autem modo potest accipi similitudo, & in tabula, & in anima: non secundum modum imperfectum, sed secundum perfectum, & completum. Et tunc similitudo erit perfectio imaginis. In tabula enim materiali: quando lineamentis completis superadditur color similis exemplari; tunc illa similitudo erit perfectio imaginis, quia ille co¬ lorsimilis superadditus perficit illa lineamenta¬ prius completa, in quibus existebat ratio imaginis: sic & in anima, quando in potentijs animae, in quibus consistit imago Dei: superadduntur habitus, vel actus tendentes in Deum: perfectius assimilatut anima Deo per illos habitus, vel actus, & hoc modo similitudo ista completa fit perfectio imaginis: sicut habitus, & actus sunt persectio nes potentiarum.

His visis dicamus, quod si accipiatur imago: prout est persectio similitudinis acceptae¬ incompletae, sic est tertia differentia data a Magistro inter similitudinem, & imaginem: vi¬ delicet, quod similitudo Dei dicitur esse in es¬ sentia, siue in natura animae, quia est immortalis, & indiuisibilis, sicut Deus. imago autem est in omnibus alijs: vt in potentijs, vel secundum se: prout perficiuntur per omnia, vt ex hoc imago large sumpta ad omnia reserri possit. Sed si accipiatur similitudo modo, quo diximus, non est persectio imaginis: sicut ponunt duae primae differentiae inter hoc, & illud: vt imago sit secundum memoriam, intelligentiam, & dilectionem, id est secundum potentias: & similitudo sit secundum innocentiam, & iustitiam, & secundum quasdam aptitudines, vel habitudines existentes in ipsis potentijs. vel imago sit in cognitione veritatis: similitudo in amo¬ re virtutis.

Aduertendum autem, quod istae duae differentiae, vt diximus, sumuntur: prout similitudo est perfectio imaginis. quia, vt supra tangebatur, non solum habitus, vel actus sunt perfectiones potentiarum, sed etiam vna potentia est perfectior alia, & vnus actus, vel habitus est per fectior alio. supponendo ergo, quod istae duae primae differentiae sumantur, prout similitudo est perfectio imaginis; Dicemus, quod prima istarum duarum differentiarum, vt quod imago sumatur secundum memoriam. & intelligentiam, & dilectionem: similitudo vero secundum innocentiam, & iustitiam, sic potest intelligi, quod imago referatur ad potentias, siue ad vires animaer similitudo vero ad aptitudines, vel habitudines existentes in viribus. Memoria ergo, intelligentia, & dilectio, in quibus ponitur imago: nominabunt potentias animae: ita quod ibi dilectio non stabit pro actu di¬ lectionis, sed pro potentia voluntatis, a qua egreditur talis actus. Innocentia vero, & iustitia: mn quibus ponitur similitudo, stabunt pro quibusdam aptitudinibus, vel habitudinibus exissenti¬ Dus in praesatis potentijs, siue viribus, siue suerint illae habitudines a Deo insusae, siue natura¬ liter inditae.

Videtur autem Magister magis innuere, quod ipse accipit innocentiam, & iustitiam in anima primi Parentis prout sunt ei naturaliter inditae. quia cum prius diusset similitudinem accipiendam esse secundum innocentiam, & iustitiam: postea subdit, quod in hac mente rationali natu¬ craliter sunt semper virtures. & sunt secundum naturam, & semper habemus ex mente nostra quasdam naturales aptitudines, & virtutes. Si autem sequamur vitia: hoc erit ex fatuitate nostra, quia Deus fecit hominem rectum. id est, aptum ad rectitudinem, & iustitiam: sed ipse ex fatuitate sua se infinius immiscuit quaestionibus.

Secunda etiam differentia sumpta, prout si¬ milimdo est perfectio imaginis; videlicet, quod imago confideratur in cognitione veritatis: similitudo in amore virtutis:: & ad notentias, & ad actus referri potest. Nam siue accipiatur v ibi cognitio pro potentia cognitiuai, & amor pro potentia affectiua: habetur inrentum, quia porentia affectia, vel dilectiua, vt hic de ea¬ loquimur, persectior est potentia cognitina, siue etiam accipiatur cognitio pro actu cognitionis, & amor pro actu dilectionis: adhuc habetur in¬ tentum, quia actus amoris perfectior estactu cognitionis Nam licet aliquando secundum Au¬ gust praeuolet intellectus: sequatur antem nullus, auttardus affectus. Hoc intelligendum est in malis, qui per intellectum praeuolant ad intelligendum bona, sed per affectum non sequuntur ea, sed in bonis verificatur illud dictum Hu¬ gonis in Commento super Angel. Hierar. Quia intrat amor: vbi foris stat scientia. Per scien¬ tam enim, & per cognitionem non possumus¬ immediate Deum attingere. Iuxta illud 2. ad Co¬ rin. 5. Dum sumus in corpore, peregrinamur a Domino. Propter, quod licet Deum in hac vita intelligamus per quaedam velamina: tamen¬ etiam in hac vita ipsum diligmus immediate per essentiam. ita quod amor intrat ad diuinam essentiam: vbi cum quibusdam velaminibus foris stat scientia.

DVB. II. LATERALIS. An similitudo imaginis persectionem dicat. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis de eo, quod supra tangebatur: vide¬ licet, quod aliquando imago respectu similitudinis se habet, vt perse& bile, quia perficitur ab ea: aliquando, vt perse¬ ctio, quia perficit ipsam.

Addebatur autem ibidem, quod habet aliquid imago, quod est praeter hoc, & illud: & aliquid est in imagine, quod comparata ad similitudinem est praeter perfici, & perficere. Aliquid ergo habet imago, quod nec est perfectio similitudinis, nec perficitur ab ipsa. Dicendum, quod quantumcunque aliquid sit simile alij, & quantum cunque aequetur ei: aut sit aequale sibi: non propter hoc erit eius imago: Vt si sumantur duo oua¬ domnino similia, & aequalia: vnum non erit imago alterius. Nam secundum Philosophum Ima¬ ago est, cuius generatio est per imitationem. Nam io sic sonat hoc nomen imago: quasi imitago. Igi¬ etur, nisi vnum fiat ad imitationem alterius, & quasi ad exemplar alterius: quantumcumque sit simile, vel aequale: non solum loquendo de aequalitate propor tionis, sed etiam aequiperantiae: sicut ponebatur exemplum de duobus ouis, quorum vnum ponebatur alteri simile, & aequa¬ le: non propter hoc vnum erit imago alterius, quia non erit factum ad imitationem alterius. Hocest ergo, quod habet imago praeter rationem similitudinis, & praeter hoc, quod potest a similitudine perfici, & potest ipsam perficere, quod eius generatio sit facta per imitationem: Ita quod non est imago, nisi ad imitationem alterius sit producta, quod de similitudine dicere non oportet. Sus¬ ficit enim, quod sit similitudo inter aliqua: si vnum similetur alteri, & quod sit maxima similitudo inter ea: si vnum maxime similetur alteri. Quod autem vnum sit factum ad imitationem alterius: uidetur esse praeter rationem similitudinis, licet non sit praeter rationem imaginis.

RESP. ADARO. Ad primum dicendum, cone¬ non diuiditur contra speciale nisi sumat speciali¬ ter: vt animal in sua generalitate sumptum non con diuiditur contra hominem qui est animal rationale. Sic similitudo accepta generaliter non con¬ diuiditur contra imaginem sed accepta speciali¬ ter pro similitudine incompleta: potest condiui¬ di contra imaginem, & differre ab ipsa quia imago est persectio similitudinis sie acceptae. Vel si¬ militudo sumpta specialiter: prout addit quandam perfectionem supra imaginem: potest con¬ diuidi contra ipsam, & differre ab ea, quia similitudo sic sumpta se haber ad imaginem, vt perfectio eius.

Ad secundum dicendum, quod Innocentia, & iustitia non solum pertinere possunt ad dona gratuita, sed etiam ad quasdam aptitudines natura¬ les. Secundum quem modum, vt dicebatur, virtutes dicuntur esse secundum naturam, & vitia contra naturam. Posset autem hoc verbum aliter ex poni. Sed sufficiat haec expositio: prout ad propositum spectat.

Ad tertium dicendum, quod imago non quo cumque modo sumpta est indelebilis. propter quod in Ds. aliquando sumitur imago, vt delebilis. Iuxta illud: Imaginem illorum ad nihilum rediges. Aliquando, vt indelebilis. Iuxta illud: In imagi¬r ne pertransit homo, sed & frustra conturbatur, Erustra enim turbatur homo peccando, & tamen¬ transeundo ad peccatum, & miouendo se ad peccandum: transit in imaginem, & transit cum imagine, quia non perdit imaginem. Si ergo accipi¬ rur imago pro ipsis potentijs nudis; imago sic sumpta est indelebilis: sed si accipiatur; imago pro potentijs perfectis, & virtutibus coniunctis bonis habilitantibus: sic potest imago de¬ leri. quia homo peccando non solum perdit bonos habitus virtutum: sed etiam habilitatur ad vitia, & in habilitatur ad virtutes. Ad formam¬ autem arguendi dicendum, quod non est inconueniens sic sumere imaginem, quod possit per¬ di, & deleri. Huic autem veritati concordat Augustinus. S3. quaestionum dicens, quod cum Adam sicut a Deo factus est: bonus non manserit, & diligendo carnalia sit carnalis effectus: non absurdum videri potest: hoc ipsum ei fuisse, imagine Dei carere, & similitudinem Dei amittere.

Ad quartum dicendum non esse inconueniens: quod voluntas vno modo sumpta pertineat ad imaginem. Alia autem modo sumpta perrineat similitudinem. Dicemus ergo cum Magistro, quod imago potest sumi secundum cognitionem veri, & similitudo secundum amorem boni. In hac ergo differentia imaginis, & similirudinis: voluntas pertinebit ad imaginem: prout deseruit cognitio¬ ni veri. & pertinebit ad similitudinem: prout tendit in amorem boni. Sic etiam dicemus de cognitione, siue de potentia cognitiua, quod ibi erit imago: prout tendit in connitionem veri, & similitudo prout deseruit amori boni Hoc autem sic de¬ clarari potest, quia cum volumus copnoscere ali¬ quod verum: oportet. quod a specie, quae est in me¬ moria gignatur species in intelligentia: & oportet, quod concurrat actus voluntatis connectens parentem proli, & educens a parente prolem: quia nisi per voluntatem conuerteremus nos ad speciem, quae est in memoria; non fieret species in intelligentia: & nisi per voluntatem sisteremus: in tali¬ conuer satione volum ratis statim laberer ples, & non sisteret species in inrelligentia. Iuuat ergo voluntas, & desemuitad cognitionem veri. Et hoc modo secum dum dictum modum pertinebit ad imaginem; sic iuuat, & deseruit intellectus ad amorem boni: cum bonum appraehensum sit motiuum voluntatis. Ponendo ergo similitudinem in amo¬ re boni, & imagine in cognitione veri: po¬ terit voluntas pertinere ad imaginem, vt deseruit cognitioni veri, & intellectus ad similitudinem, vt deseruit amori boni.

Ad quintum dicendum, quod solutum est per iam dicta. quia ponendo similitudinem in amore boni, & imaginem in cognitione veri: po¬ terit voluntas pertinere ad imaginem, & esse pars imaginis & intellectus ad similitudinem, & esse pars similitudinis.

Ad sextum dicendum, quod in vna, & ea¬ dem natura animae, & in eisdem potentijs animae possunt differentiae similitudinis, & imaginis assignari: si bene considerentur iam habita.