Quaestio 2

ARTIC. I. An in materia sint aliquae ratio¬ nes seminales. Conclusio est affirmatiua.

DTh. 1. p. q. 11 5. art. 2. Et 2. sent. d. 18. q. 1. art. 3. D. Bon. d. 1s. art. 1. q. 2. Ric. d. 18. q. 3. Sco. d. 18. q. 1. Biel. d. 18. q. 1. Baech. d. 18. q. 1: Ant. And. d. 18. q. 1. Dur. d. 18. q. 2. Th. Arg. d. 18. q. 1. Ar. .

AD PRIMVM sic proceditur: Videtur, quod in materia non sint aliquae rationes semina¬ les. Nam rationes non habent esse, nisi in re rationali, cuius est formare rationes: sed materia secundum se non est res rationalis: tigo &c.

Praeterea: quia semen videtur importare potentiam actiuam, Propter quod in libro de animalibus vult Philosophus, Mulierem non habere semen, sed menstruum, Et si dicatur mulier non emittere semen; Illud proprie secundum Philosophum ibidem, nec est semen, quia non facit ad formationem foetus. directe: nec est menstruum, quia non est de compositione soetus. Per semen autem intelligimus quandam virtutem actiuam: sed cum: in materia non sit virtus actiua, sed passiuat. consequens est, quod in ipsa materia non fiunt rationes, quia non est res rationalis. Nec sunt rationes seminales, quia non est in ea potentia actiua. Prae¬ terea si essent in materia rationes seminales, cum ex his educantur formae in materia; videretur, quod esset latitatio formarum in ipsa, & incidemus in errorem Anaxagore.

Praeterea ad generationem hominis non solum facit semen, quod est quid actiuum, & se te net & parte viri, sed etiam menstruum, quod est quid: passiuum, & se tenet ex parte mulieris. Et quod dictum est de semine, & men¬ struoin generatione hominis, veritatem habet de principiis actiuis, & passiuis in generatione quarumcunque rerum: ergo non solum ratio¬ nes seminales, & actiuae debent poni in materia ad generationem rerum, sed etiam rationes. potentiales, & passiuae. & tanto magis rationes potentiales, & passiuae debent poni in materia, quam aliae: quanto plus se tenent ex parte materit, quam illae:

IN CONTRARIVM est quod August. di¬ it in 5. super Gen. Consideremus cuiuslibet ar¬ boris pulchritudinem in frondibus, & pomis, quod haec procedunt ex semine, & fuerunt in emine. ergo per rationes seminales omnia talia fiunt.

Praeterea idem Aug. 3. de Trinitate c. 8. ait: Quod sicut matres grauidae sunt foetibus: sic iste mundus causis nascentium, & iste cause sunt quaedam rationes seminales: ergo &c.

RESOLVTIO. Rationes semninales in mattria dici debent aptitt dines materiae. atque ita rationes dici solent, ratione originis, latitationis, immutabilitatis, perpetuitatis, mediationis, motus, & ordinis¬ seminase vero ratione primnordialitatis, vnti¬ tis quepempetuntatis.

RESPONDEO dicendum, quod quidam, volentes determinare de rationibus seminalibus dixerunt: Quia omnia procedunt a Deo: sicut artificiata ab artifice. Differunt tamen¬ quantum ad materiam, & formam. Nam artifices alii a Deo: quia semper supponunt materiam, ex qua agunt, non possunt imprimere in ipsa materia potentiam, per quam recipit for¬ mas. Rursus differentia est inter Deum artificem, & artifices alios: non solum quantum ad materiam, quia Deus per suam artem materiam produxit, & impressit sibi potentiam per quam reciperet formam. Sed etiam differunt alil artifices a Deo: quantum ad ipsam formam, quia alii artifices producunt formas, quae non sunt aptae natae producere sibi simi¬ les. vt lectulus si plantetur, non producit lectulum, qui est res artificialis: sed generatur inde lignum, quod est res naturalis. Dato autem, quod de viridi ligno fieretlectulus, vt puta¬ de salice, plantatus non faceret lectulum, sed fali¬ cem. Ex his autem volunt descendere ad rationes seminales, sed ex his verbis sufficienter datur dis¬ ferentia inter alios artifices, & Deum, quia pro¬ cednetia ab alijs art ficibus, nisi haec fiant ex actio ne, & passione corporum naturalium, ita erunt artificialia sic procedentia, quod nullo modo erunt naturalia. sed procedentia per artificium diuinum, ita sunt artificialia, querl etiam sunt naturalia. quia ipsae naturae rerum procedunt ab illa arte di¬ uina. Sed haec dicta non sufficienter tangunt difficultates in hac materia. Nam in hoc stat difficultas in hac materia, quomodo Deus inseruit rationes ipsi materiae. quia recepta in re sensibili non videntur esse recepta per modum rationis, sed per modum naturae. Materia ergo, quae est quaedam res sensibilis, vel quedam res naturalis, non rationalis; illud quod indidit sibi Deus, est receptum in ipsa per modum naturae, non per¬ modum rationis. Volumus ergo declarare, quo¬ modo ea, quae sunt in materia, per quae fiunt pro¬ ductiones rerum debeant dici rationes non quae cunque, sed seminales.

Propter primum sciendum, quod rationes possumus ponere & in Deo, & in aliis naturis intellectualibus. siue rationabilibus, quod omnis na¬ tura intellectualis, vel rationalis, vel rationabiliter agit, vel habet apud se rationes, per quas agit. Ex parte ergo rationum, quae sunt in Deo, & ex par¬ re rationum, quae sunt in intellectualibus crea¬ turis, possumus assignare causam, quare aptitudines inditae materiae, per quas fiunt productio¬ nes rerum, dictae sunt rationes. Et postea assigna¬ bimus causam, quare rationes illae dictae sunt seminales. Quantum autem ad Deum possumu¬ assignare quadruplicem viam, quare dictae sunt rationes. Vt prima via sumatur ex earum origine. Secunda ex earum latitatione. Tertia ex earum quadam immutabilitate. Quarta ex earum quadam perpetuirate.

Trima uia sic patet: Nam secundum Aug. 83 quaestionum quaest. 40. de Ideis Tomo 4. Quis audeat dicere Deum irrationabiliter omnia condidisse: Quod si dici ratione, & credi non potest, re¬ stat, vt alia ratione sint condita. Nec eadem ratio ne omnia, sed singula propriis sunt creata rationibus, Et subdit: has rationes vbi esse arbitrandum est, nisi in ipsa mente Creatoris; Deus ergo per rationes, quas habet apud se: proquxi ominia ista. & quia ab illis rationibus in Deo, per¬ quas productae sunt, aliae sunt inditae materiae que dam aptitudines, per quas fiunt productiones rerum naturalium. Ideo illae aptitudines rationo originis dictae sunt rationes, quia sunt a rationibus diuinis originate, & deriuatae.

Secunda uia ad hoc idem sumitur ex latitudine istarum aptitudinum. Nam rationes in Deo dicuntur esse latentes, & absconditae, & ideo in Christo dicuntur esse omnes thesauri sapientiae, & scientiae absconditi. Et quia Deus omnia in sapientia fecit, omnia dicuntur processisse ex illis thesauris latenuibus, & absconditis. & quia istae aptitudines, quas Deus inseruit materiar. sunt latentes, & absconditae in materia: ideo imitantur illas rationes diuinas latentes, & ab seonditas in Deo: tanquam in quodam Thesauro, vt & hoc rationes dici mereantur. Vnde Augustinus 5. super Gene. circa finem: Quicquid enim exarbore surgit, aur pendet, ex quodam occulto thesauro seminis extractum at¬ que depromptum est. In mulris etiam locis allis Augustinus has aptitudines seminales latentes, & absconditas vocat, ex quibus omnia alia oriuntur.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex eo, quod hae aptitudines sunt quedam incommutabilitates imitantes illas rationes diuinas, quae sunt ibi incommutabiliter. Vnde August. 6. de Tri¬ nita. c. 10. vult, quod filius est ars patris plena¬ omnium rationum viuentium incommutabilium. Ipsae ergo aptitudines in materia, per quas generantur omnia: dicuntur rationes, quia deriuate sunt a rationibus illis diuinis: & quia latent, & habent quandam incommutabilitatem imitantes in hoc rationes illas diuinas, No enim istae aptitudines materiae dicuntur incommutabiles, quod non possint impedire, sedd cuntur incommutabiles, quia non potest ordo earum in ordinem alium commutari: vt semer¬ ex quo apta nata est fieri oliua: non sit inde amigdalus, vel arbor alia. Istae ergo rationes sunt propriae rerum fiendarum: sicut ille ratio¬ nes diuinae sunt propriae rerum formandarum. quia, vt patuit per Aug. Non eadem ratione forma¬ tus est homo, & equus, sed singula a Deo propriis rationibus sunt formata.

Quarta via hoc idem sumi potest ex perpetuitate istarum aptitudinum. Nam quamdiu¬: perpetuabitur generatio rerum: tam diu perpe¬ tuabuntur iste aptitudines in materia. Quod satis indicat aptitudines istas deriuatas esse a ratio nibus illis diuinis, secundum quas possunt res perpetuari in esse. Voluit enim Deus, quod a rationibus illis, quas habet in mente, a quibus res sunt aptae nate progredi; fierent in materia aptitudines aliquae, per quas perpetuarentur generationes rerum. & quia istam perpetuitatem non potuissent consequi aptitudines ille ab ali¬ quo alio agente principaliter, nisi a Deo, & a rationibus existentibus in mente diuina: ideo aptitudines istae rationes quaedam merito sunt vocatae.

Viso quomodo istae aptitudines in materia possunt dici rationes: prout comparantur ad Deum, quia imitantur rationes in mente diuina; Volumus ostendere quomodo possunt dicira¬ tiones: prout comparantur ad creaturas rationales, siue intellectuales. Possumus autem hoc tri¬ plici uia ostendere, quod iste aptitudines dici debent rationes. Vt prima via sumatur ex quadam mediatione Secunda ex motu, & transmutatione. Tertia ex earum ordine.

Prima via sic patet: Nam rationes seminale¬ non sumuntur sm motum ad vbi, sed smmoti ad formam. Sunt enim quaedam aptitudines inditae naturis rerum ex sim:libus similia procreantes, quae similitudo secundum formam est attendenda, cui principaliter competit nomen naturae. Vnde & Boetius in suo libro de duabus naturis, in¬ ter alias distinctiones naturae dat diffinitionem istam. Natura est vis insita rebus ex similibus simi¬ lia procreans, quod dictum ad rationes semina¬ les referri potest, quae sunt quaedam vires insitae rebus ex similibus similia proferentes. Habent n. istae aptitudines, & istae vires quandam similitudinem cum rationibus existentibus in mentibus animarum, vel Angelorum. Quia nunquam a rationibus in mentibus Angelorum progredium tur immediate aliquae formae similes, vel etiam conuenientes rat ionibus illis. Sic etiam nec a rationibus in mentibus animarum fit talis progressus immediatus. Bene fiunt res a sibi conuenientibus, vt ab arca, quae est in mente artificis, fit arca in materia, sed non quantum ad nutum artificis ab illa arca in mente immediate fiet ista arca in materia in qua istae rationes seminales, quae sunt in seminibus, siue ipsa semina, imitantur rationes in mente artificis, quia nunquam a semine immediate fit semen. Vnde August. circa¬ finem. 5. super Gen. ait, quod arbor ex arbore, & semen ex arbore, & arbor ex semine fit, sed semen ex semine nullo modo, nisi arbor interueniat prius. Imitantur ergo istae rationes semina¬ les ratione, in mentibus Angelorum, vel in mentibus animarum, quia ab illis immediate non progrediuntur formae similes, nec etiam ab istis.

Secunda autem via declarans aliquo modo a hanc primam sumitur ex transmutatione, & motu. Nam a rationibus, quae sunt in mentibus An gelorum, non fiunt formae similes in materia, nisi mediante aliquo motu, vel corporum super caelestium, vel istorum actiuorum, & passiuorum. Nam secundum Com. Nunquam immateriale¬ transmutat materiale, supple transmutatione ad formam, pisi mediante aliquo materiali, Angelus e ergo, siue bonus, siue malus, nisi mutando aliqua corpora, vt super caelestia, quod faciunt boni An¬ geli: vel nisi per motum localem coniungendo corpora act ua suis passiuis, quod possunt facere¬ boni: & mali non possunt aliquas formas producere. Vnde & A ugust in. 3. de Trini. vult, quod ailli mali Angeli fecerunt serpentes ex virgis adhibendo semina it coniungendo actiua passiuis. In operatio nibus ergo Angelorum si volunt aliquas formas inducere oportet ibi esse duo media, vi¬ delicet motum aliquem corporalem, & corpus aliquod, quod habet efficere, vel causari illam formam. Sic & in proposito rationes seminales, siue semina, in quibus habent tales rationes exi¬ stere nunquim immediate habent alia semina producere nisi interueniat ibi tanquam medium, aliqua alia tranimuta io quia sine transmutatio ne talia fieri non possunt & aliquod corpus, vt arbor cuius est illa semina preducere. Quia ut patuit ex Aug. nunquamn semen fit ex semmne nisi¬ prius ibi interueniat arbor. Et quod dictum est de rationibus in mentibus Angelorum, veritatem habet de rationibus in menribus animarum, quia nunquam ab arca in anima fit arca in materia, nisi interueniat ibi motus membrorum exteriorum, & nisi interueniant ibi ipsa membra mota, vel interueniat ibi motus organorum, vt motus serrae, vel securis: & nisi interueniant ibi ipsa organa sic mota: & quia rotiones seminales sic imitantur rationes in mentibus animarum, & Angelorum, possunt dici quaedam rationes.

Possumus autem & tertiam viam assignare ex ordine ipsarum rationum. Nam Deus inseruit materie has rationes seminales ad perpetuan¬ dum generationes rerum, vt tam diu perpetuan¬ tur istae rationes in materia, quam diu Deus vult perpetuare generationes rerum. propter quod hae rationes seminales non possunt habere determinatum ordinem ad hancformam, vel ad illam. quia postquam esset educta illa forma determinata per rationes seminales ex materia, non pos¬ set inde educi alia similis forma corrupta, quod videmus esse falsum. Propter quod oportet ordi¬ nem istarum rationum seminalium esse ad for¬ mas in quadam vniuersalitate, val generalitate: non ad hanc, vel ad illam determinate. Et hoc forte uidebat quasi a lonoe Auctor sex principiorum dicens, quod natura in his occulte operatur, quia aliud intendit, aliud facit. Intendit autem vniuersale, siue speciem: facit autem particulare, vel indiuiduum, vt quia ratio tendit in vni¬ uersale, & intellectus facit vniuersalitatem in rebus. Aptitudines illae possunt dici rationes faciendo quandam vniuersalitatem in rebus ex pro¬ ductione diuersorum particularium, vel intendem do magis vniuersale, & speciem, quam particula¬ re, & indiuiduum. quia quod non potest natura perpetuare in vno secundum numerum: perpe¬ tuat in vno secundum speciem. Commen. tamen¬ in 7. Meta. tangit alias uias, quas possumus adaptare ad propositum: quare ea, quae sunt in seminibus, dicantur quaedam rationes. Dat enim quandam differentiam ibi inter uirtutes, quae sunt in seminibus, quas, vt ait, Medici vocanm virtutes for¬ matiuas: & virtutes. quae sunt in corporibus ani¬ malium dicens, quod uirtutes, quae sunt in seminibus, agunt, & operantur actione intellectus d it ita agunt, ac si intelligerent, & haberent intellectum. sed uirtutes in corporibus animalium agunt per membra & per instrumenta propria. ut tangere, quae est quaedam operatio animalis, fit per neruum, qui est instrumentum tactus: & uidere, quod est operatio animalis: fit per oculum, qui est membrum animalis & est organum in uidendo, & sic de operationibus alijs. sed virtutes, quae sunt in seminibus, non uide mus habere organa, per quae agant. Vnde & Comment. ibidem dicit de istis uirtutibus quod sunt naturales, & diuinae generantes si¬ milia. Iuxta quod artes generant sua artifi¬ ciata. allegat etiam & ad hoc Philosophum, qui. vt ait, in libro de animalibus assimilat istas virtutes principijs diuinis, non naturalibus. uidentur enim uirtutes inl semine aliquo modo excedere uirtutes naturales, quia videntur esse quid diui¬ num, & videntur assimilari arti producenti ar¬ tificiata: & videntur agere, & operari actione intellectus.

Si quis enim plene considerat quid facit semen¬ animalis in his, quae generantur ex semine: vt quid facit semen equi in menstruo equae, quia sicut artisex ex ligno facit arcam: sic virtus, quae est in semine equi ex menstruo equino format omnia membra equi, & sicoperatur, ac si haberet intellectum, nisi impediatur actio illius virtutis in semine, nihil agit supersluum, nec deficit in necessarijs. Si quis ergo consideraret quanta or¬ ganicatio requiratur ad corpus vnius animalis, vt sic ordinate se habeant nerui, & venae, & membra principalia, vt cerebrum, hepar, & cor, & alia, & alia menbra, quasi stupor est considerare, quomodo virtus in tam modico semine omnia haec potest efficere. Propter quod non immerito obstupe¬ factus Galenus dixit se nescire vtrum illa virtus, quae tot, & tanta facit, sit Creator, vel creatura. quod dictum Galeni narrat idem Commentator in eodem. 7. Addit etiam Commentator ibi¬ dem, quod illa virrus non agit, nisi per calorem, qui est in semine. Non ita, quod sit forma in eis, sicut anima in corpore naturali, sed quod sit ita in semine, vel in seminibus inclusa, sicut anima in corporibus caelestibus. Et ex hoc secundum eum Aristoteles has virtutes attribuit principijs diuinis. Ve ergo velle Commen. quod virtus in semi¬ ne, vel in seminibus, non posset facere, quoa facit, nisi¬ attributa principijs diuinis, id est motoribus or¬ 8. bium, & ipsi Deo, qui in 13. eandem sententiam profert, volens quod opus naturae sit opus intelligentiae. quia natura non agit, nisi rememorata a superioribus causis, quae sunt intelligentiae. & vt vult ibidem: omnia ista proueniunt ab una arte principali, quae est ipsius Dei: sub¬ qua sunt multae arres aliae, id est artes motorur norbium. Ex omnibus autem his verbis possumus concludere propositum, videlicet quo e. modo virtutes, quae sunt in semine, possunt di¬ ci quaedam rationes. Nam si huiusmodi virtutes assimilantur arti producenti artificiata: cum ars producat talia per rationes eorum, quas habet apud se virtutes, quae sunt in semine, ex quo assimilantur arti; debent dici quaedam rationes.

Rursus cum attribuantur principijs diuinis, & principia diuina, cuiusmodi sunt Deus, & intelligentiae agant per rationes, quas habent apud se:iistae virtutes in seminibus quaedam ratio¬ nes dici debent.

Tertio si huiusmodi virtutes sunt similes intellectui, & agunt actione intellectus: Curs intellectus agat per rationes, quas habet apud se; debent istae uirtutes dici quaedam rationes.

Quarto si actionibus animalium attribuimus organa, istis autem virtutibus non sic attribui¬ mus organa, vt videtur Commentator dicere. Debent istae virtutes dici rationes, cum hoc con¬ ueniat rationi, & intellectui, non sundari in organo. Dicuntur autem istae virtutes non vti organis, quia excellunt organa: prout atrribuuntur principiis diuinis, in quorum virtute agunt: sicut opus serrae inducentis formam artis excellit serram: prout hoc facit in virtute artis.

Quinto quia Commentator ibidem, calorem, per quem agit semen, dicit non esse in seminibus sicut anima in corpore naturali, sed sicut animae in corporibus caelestibus. quod ideo dictum est, quia corpora coelestia mota a suis motoribe adgenerant calorem in semine, qui principalius facit forte ad generationem setus, qu ipse calor, qui sm se est in semine inductus a patre generante: Propter quod non immerito dicitur triplex calor es¬ se in semine caelestis, elementalis, & vitalis, qui decisus est ex lumbis patris, qui uidetur competere se mini secundum se. Et quia a motoribus orbium, qui sunt rationales, & intellectuales: sortiuntur suas virtutes semina: virtutes illae rationes dici possunt, vt per diuersas vias, & varias est multipliciter declaratum.

DVB. LATERALIS An rationes seminales sint ita recte appellatae. conclusio est affirmatiua. Idque ex superiori patet resolutione.

VLTIRIVS forte dubitaret aliquis: cum habitum sit, quod praefatae aptitudines quae merito possunt dici quaedam rationes, quare dictae sint rationes seminales. Nam duo diximus de istis apritudinibus, quod sunt rationes, & quod sunt seminales. declarato, quare dicuntur rationes: volumus declarare, qua re dictae sunt seminales.

Sciendum ergo, quod cum loquimur de semine principaliter videmur loq de semine perquod anima lia generantur, quia illud semen precipue attribuitur principiis diuinis propter tantam & tam¬ multiplicem organixationem quam facit. Potissime en. praefatum semen est id, quod operatm quasi¬ operatione intellectus, & est id, quod se habet ad ea, quo inde fiunt, tanquoae ars ad artificiata, quae oia habita sunt per dictum Commen. in 7. Et quod loquitur ibi de semineanimalium patet, quia comparat uirtutem in semine, vel operationem eius ad operationem animalis De virtute enim in sems¬ ne animalium obstupefactus Galenus de opertione eius ait, quod nesciebat si erat Creator, vel crea¬ tura. Certum est n. quod illa uirtus est creatura sed or¬ ratio eius attribuitur princi pis diuinis. quia quc¬ quid facit, hoc agit in uirtute diuinorum principiorum id est Dei, & motorum orbium. vt sicut vir¬ tus artis relucet in serra: sic uirtus artis diuinae, & motorum orbium relucet in operatione seminis. Propter quod sicut motores orbium sunt quaedam organa Dei, & orbes quaedam organa motorum, sic semina sunt quaedam organa omnium istorum. Posset enim Deus omnia per se¬ ipsum facere, sed quia vult bonitatem suam communicare creaturis, & non vult in natura alquid esse ociosum, nec vult res destitui proprijs operationibus: Ideo vult, nos, creaturas suas, esse coadiutores suos, vt secundum hunc ordinem omnia ab ipso procedant, vt verificetur dictum Apostoli: Quae autem a Deo sunt, ordinata sunt.

Quod autem semen principaliter, & proprie¬ sumatur respectu animalium, quae nascuntur ex semine; patet ex eo, quod distinguimus duplicem generationem animalium, vt semen tanquam ali¬ quid principale distinguatur a putrefactione. Et tamen nomen seminis extendimus ad putrefactionem. quia, vt vult Comment. in 12. Quod est semen in his, quae nascuntur ex semine, est putre factio in his, quae nascuntur ex putrefactione. Si ergo in ipsis animalibus nomen seminis trans¬ sumimus ad putrefactionem, nomen seminis ab animalibus transumetur ad semina segetum, herbarum, & arborum. Quia omnia talia generantur per putrefactionem. Iuxta illud Euangelij: Nisi granum frumenti cadens in terra mortuum fuerit, ipsum solum manet. Grana ergo, vel semina segetum prius moriuntur, & putrefiunt, quam gene rent. Et quod dictum est de grano in seminibus segetum, veritatem habet de granis, & seminibus arborum, & herbarum. Quia omnia talia prius putrefiunt, quam generent, vt ex hoc omnia ea dicantur per¬ putrefactionem generata. Philosophus etiam in 2. Physico. volens loqui de generatione vegetabilium, ait, quod si plantetur lectulus accipiens potentiam, putrescens generabitur lignum, non lectulus, Innuens ex hoc, quod omnia talia per putrefactionem generantur. Et si inueniatur in talibus generatio sine putrefactione, vt si plante. tur gramen cum radice; dicemus, quod illa ra¬ dix prius fuit orta ex grano, vel ex semine putre¬ sfacto. Vnde August. 5. super Gen. omnia huius¬ modi reducit ad semen, tanquam ad principium, & semen ad terr am. Ait enim, quod arbor sur¬ rexit a radice, quam terrae primum gramen infixit. Et subdit, quod porro id gramen ex semine, & in semine. Quare si semen magis proprie dicitur in animalibus, quae generantur ex semine, quam in his, quae generantur ex putrefactione; consequens est, quod magis dicatur semen in animalibus generatis ex semine. quia omnia vegetabilia ex semine generata, ex putrefactione se¬ minis generantur. In omnibus enim talibus, nisi¬ semen cadens in terra mortuum, & putrefactum fuerit, nihil generabit.

In semine ergo animalium reperitur magis proprie ratio seminis: sed ab animalibus gene¬ ratis ex semine extenditur nomen seminis ad ani¬ malia, quae generantur ex putrefactione. Et ex hoc vlterius extenditur ad semina omnium ve¬ gerabillum. Quia omnia talia, vt patuit, per putre¬ factionem siunr. Et ex hoc vlterius extenditur ad omnia, quae generantur ex materia, quia non potest aliquid generari ex materia, nisi sit in ea aliquid, quasi semen, ex quo illud producidicitur: vt etiam in ipsis elementis, quia vnum oritur ex alio, potest Adici, quod in materia vnius elementi latet semen. i. aptitudo ad formam alterius elementi, vt ex ec¬ possit educi de materia forma illius alterius elementi. Et ex hoc ex istis seminibus, vel ex istis seminalibus rationibus omnia generantur.

Habito ergo, quomodo a semine i animalibus deriuatur nomen seminis ad omnia alia, vt ex hoc omnia generabilia dicantur fieriex semine, & in omni materia quorumcunqus generabilium dicantur esse quedam rationes seminales, ex quibus omnia generabilia generantur: vt ex hoc omnia generabilia sint quasi quidam setus generati ex talibus seminibus, siue ex talibus rationibus seminalibus, quae possunt dici causae nascentium. Vnde August. vt supra diximus, ait, quod sicut matres grauide sunt setibus, sic muidus iste causis nascentium. Quibus peractis, volumus descendere ad speciales causas, quare iste aptitudines quaedam rationes, & causae nascentium debeant dici seminales. Tossumus autem ad hoc rationem, triplicem assignares: Vt prima ratio sumatur ex earum primordialitate. Secunda ex earum virtute. Tertia ex earum perpetuitate.

Prima ratio sic patet: Nam iste aptitudines habent rationem principii. quia habent rationem causae, & causa, & principium sese consequuntur, & maxime in creaturis. quia in diuinis recipi¬ mus nomen principij, non tamen causae. quia causa est, ad cuius esse sequitur aliud. Sed in diuinis personis nec est ibi sequentia posterioritatis, quia relatiua sunt simul natura: necest ibi alie¬ tas essentialis, quae est inter effectum, & causam, quia vna est essentia omnium personarum. Sed in creaturis principium, & causa se videntur consequi. Et si dubitatur in eis; Vtrum causa consequatur ad principium: & omne principium sit causa: dubitari non potest, quin principium consequatur ad causam. quia omnis causa habet rationem principii. Cum ergo semina sint quaedam primordialia, ex quibus surgunt alia: istae aptitudines, quae sunt causae primordiales rerum, quedam semina, & quaedam rationes seminales dici possunt. Vnde August. loquens de arbore habente pulchritudinem, robur, ramos, frondes, & poma, ait, quod omnia illa fuerunt primi¬ rus non mole corporea magnitudinis, sed in potentia, & causaliter in semine.

Secunda uia ad hoc idem sumitur non solum ex primordialitate, sed etiam ex uirtute. Nam principia secundum, quod huiusmodi, non solum sunt primordialia, sed etiam sunt valde virtuosa, quia sim Thilosophum principia debenet esse minima quantitate, & maxima virtute, & hoc potissime¬ habent semina. Vnde August. in eodem. 5. loquens de arbore, & de semine, & de terra ait, quod illa magnitudo. [arboris, supple orta est copia humoris terrae. Et subdit, quod in illo exiguo grano, vnde orta¬ est tanta arbonprestantior, mirabiliorqud vis est, supple vita seminis, qua valuit adiacens humor comix tus terrae, tanquam materies verti in ligni illius qualitatem, in ramorum diffusionem, in foliorum viriditatem, ac figuram, in fructuum formas, & opulentiam, omniumque ordinatissimam distinctionem. Magna ergo vis, & magna virtus est in semine, ex quo tam paruo omnia ista fiunt. Potis¬ sime ergo semina habent rationem principii, quae sunt minima quantitate, & virtute maxima. Aptitudines ergo, & habitudines inditae materiae, quia sunt principia omnium, & ex illis generantur omnia, non solum ratione primordialitatis, sed etiam propter magnitudinem virtutis, quaedam semina, & quaedam rationes seminales dici debent.

Tertia ratio ad hoc idem sumitur ex ipsa perpetuitate. haec ratio sumpta ex ratione perpetuitatis arguit dictas habitudines inditas materiae esse quasdam rationes, & esse rationes seminales. Esse quidem rationes, quia quantum ad perpetuitatem imitantur rationes existentes in mente Dei, a quibus tales habitudines processerunt, quae non solum sunt perpetuae, sed aeternae. Arguit etiam dicta perpetuitas dictas habitudines non solum esse rationes quasdam, sed etiam rationes seminales. Nam cum semina potissime habeant rationem principii, & principia oporteat manere, & ex hoc habere quandam perpetuitatem, vt patere potest ex primo Physic. Habitudines praefatae ratione perpetuitatis, quaedam semina, & quaedam rationes seminales dici possunt. Hanc autem perpetuitatem in seminibus scriptura Gen. sufficienter exprimit cum¬ dicit: Germinet terra herbam virentem, & lignum pomiserum faciens fructum, cuius semen in se¬ metipso erit. Semen autem in talibus dicitur esse in semetipso, quia semper potest perpetuari. quia semper ex semine arbor, & ex arbore semen¬ in perpetuum fieri potest.

DVB. II. LATERALIS. An. Aues ouis: Arbores, & animalia cuncta seminibus sint priora. Conclusio est affirmatiua.

RESOLVTIO. Philosophorum doctrina de hac prioritate non est spernenda, sed Theologice, Gallinam fuisse priorem Quo, caeteraque ani malia suis seminibus priora fuisse, originis, necnon tempc¬ ris prioritate asseueramus. Arbores autem suis seminibus, originjs, non temporis prioritate fuerunt. Vniuersaen. & quae propagantur, a Deo ipso, cuius perfecta sunt opera facta sunt. Hinc persectum imperfectod est Auem Quo, Arbe¬ rem, & quodtumque aial suo semine priora suisse, necesse est

VLTERIVS forte dubitaret aliquis, quod fuit prius, an semen, an arbor, vel an semen, an animal. Dicendum quod Aug. circa finem.; super oe¬ nes. comparat arborem ad semen, & ecouerso. Et dicit his terram esse priorem, quia terra est isto. rum parens. Sed dimittit sub dubio, quod illorum suit prius, cum successiue, & alternatim sit semen ex arbore, & arbor ex semine. Ait enim, quod ex semine arbore, & ex arbore semen. Alternatis ergo successionibus, alterum ex altero, sed vtrunque ex terra, nec ex ipsis terra. Prior ergo horum est parens terra. Et quod dicit de semine, & arbore, dicit de semine, & animalibus. Subdit enim ibi¬ dem, quod sic, & animalia. Potest enimincertum esse, vtrum ex ipsis semina, an ipsa ex seminibus. quodlibet tamen horum est prius ex terra certis¬ simum est. Terra ergo praecessit omnia ista, & secundum eum, cum mundo simul omnia creata sunt. In hoc autem loco redit Aug. ad opinionem suam, quod qui viuit in eternum creauit omnia simul, vel in se, vel secundum rationes seminales. Et ideo, vel secundum se, vel secundum rationes seminales cogitandum est, mundum habuisse omnia simul, quando Deus creauit ipsum. Soluit ergo Aug quaestionem de prioritate terrae, vel mundi: respectu arboris, vel seminis, ex quo fit arbor, & respectu animalium, & seminum, ex quibus fiunt animalia. Sed vtrum fuerit prius semen, quae arbor, & vtrum prius animal, quam semen, & vtrum Gallina prius, quam Ouum, non soluit.

Dicendum, quod Philosophi de prioritate istorum, non ponendo esse absolute primum ali¬ quod horum; voluerunt, quod ante semen fuit arbor, & ante arborem semen, & ante illud semen¬ alia arbor, & sic in infinitum, vt non sit dare ali¬ quam primam arborem, nec aliquod primum semen, quod non praecesserit aliud semen. Et sic in infinitum. Nam quia posuerunt mundum non incae pisse: non posuerunt ista incaepisse, sed sem¬ ante arborem, fuit arbor: & semen, & anme semen, arbor¬ & semen: & ante pluuiam pluuia: cum non sit dare in oibus talibus, nec primam pluuiam, nec primum aliqudm tale. Sed Philosopni credentes demonstrare sece¬ runt non demonstrationes, sed sophisma, vel de¬ monstrauerunt non simpliciter, sed supponendo¬ falsum. Si enim sic esset productus mundus sicut modo producuntur per naturalia agentia: nullus posset respondere rationibus Arist. Incgpi¬ ergo mundus non opere naturalium agentium, sed diuino: cum quo mundo incaeperunt natura lia agentia. Igitur per naturalia agentia continuam tur productiones rerum, quae factae fuerunt per opera sex dierum. Omnia agentia naturalia sunt producta. Omnia ergo Deus secit in 7die, & omnia inchoauit. Omnia enim perfecit, quantum ad seipsum & omnia inchoauit quantum ad alia agentia. Per seipsum enim omnia creauit, distinxit, & ornauit in 7. diebus, Et in septima die per secunda agentia quiescendo a proprio opere in¬ caepit omnia propagare, & ex similibus similia pre¬ ducere Primam ergo productionem rerum, quam ipse per se ipsum fecit: non praecesserunt similia, nec sunt productae res creatae secundum productionem illam ex similibus creaturis, sed ex rationibus aeternis in mente Dei, ad quarum similitudinem omnia sunt producta. Sed in septima diae secundum opus propagationis: secundum quod ex similibus similia procreantur: cepit, & inchoauit opus agentium creatorum, vt eodem die simul omnia sint persecta ab opere diuino, & inchoata per agentia creata.

Reuertamur ergo ad propositum, & dicamus, quod Philosophi non ponendo aliquagenerabilia ab solute prima, posuerunt priorstatem, & posterie ritate mnes, vt si quaesiuises a Philosopho: Quoc fuit prius, an Ouum, an Gallina: an semen, an arbor: Respondisset, quod hoc fuit quaerere, quod suit prius perfectum, an impersectum: Nam ouum est auis imperfecta, & semen est arbor imperfecta. prius Vel diceret, quod hoc est quaerere: Quod fuit prius oan potentia, an actus, quia ouum est auis imperfecta, & semen est arbor in potentia. Hanc croc¬ s quaestionem soluit Philosophus. in 5. Meta. quod in vno, & eodem generabili, & corruptibili potentia praecedit actum, & imperfectum praecedit perfectum. De qualibet enim aue demonstrata fuit prius ouum, quam auis: & prius fuit in potentia, quam in actu: & prius suit imperfecta, quam persecta. Et quod dictum est de ouo respectu auis: veritatem habet de semine respectu arboris. Re¬ spectu ergo vnius, & eiusdem potentia praecedit actum, & imperfectum persectum. Sed simplici¬ io ter loquendo actus praecedit potentiam, quia nunquam quod est in potentia fit in actu, nisi prae¬ so cedat aliquid in actu, quod educat illud de potentia ad actum. Simpliciter ergo loquendo diceret Philosophus, quod prius suit arbor, quam semen. quia, simpliciter loquendo, actus praecedit potentiam, & persectum imperfectum, & sic etiam prius fuit Oallina, quam Quum. Et si quaereres a Philosopho, vtrum illa Gallina fuit facta. Diceret tibi, quod non est dare, nec primam Gallinam, nec primum ouum, sed semper ex Gallina fuit ouum, & ex ouo Gallina. Hoc non obstante est ibi prioritas, & posterioritas antedicta, quod simpliciter persectum precedit imperfectum, & actus potentiam: in eadem autem generabili, & cortuptibili est prio¬ ritas, & posterioritas, & econuerso.

Sed obmissa ista superstitione Philosophorum adhaerendo veritati, & Scripturae sacrae: cum res sint primo propuctae per agens primum, qui est Deus, & postea fuerunt propagatae, & continuatae per secunda agentia. quia Dei perfecta sunt opera: prius fuerunt perfectae, quam imperfectae: vt prius fuerunt aues, quam oua, & prius anima¬ lia, quoa embriones, & prius fuerunt arbores, qua semi¬ na. In auibus autem respectu ouorum, & in ani¬ malibus respectu embrionum suit prioritas non solum originis, sed etiam temporis. In arboribus autem respectu seminis, & si non fuit ibi priori¬ itas temporis, quia simul tempore fuerunt factae¬ arbores, & rami, & folia, & fructus cum semini¬ bustamen fuit ibi prioritas originis.

RESP. ADARG. ART. I.

AD PRIMVM dicendum, quod illae aptitudines, quae sunt in materia, possunt dici rationes: quam uis materia non sit res rationalis, vt superius est per habita diffusius declaratum. Nam non dicuntur illae aptitudines rationes per omnem modum: ratione materiae passiuae, in qua suscipiuntur, sed propter rationes in mente diuina: a quibus deriuantur, & propter multa alia, vt est superius declaratum.

Ad secundum dicendum, quod rationes semina¬ les nominant habitudines non solum ex parte materiae passiuae, sed ex parte agentium actiue, non agentium immaterialium: cuiusmodi sunt moto¬ res orbium, qui non possunt transmutare materiam, & formam immediate: sed mediante aliquo corpore materiali, vt verificetur dictum Com¬ men. & Philosophi, quod nullum immateriale slo¬ quendo de rebus creatis, & de transmutatione ad formam transmutat materiale, nisi mediante re¬ materiali. Erunt ergo rationes seminales aptitudines materiae passiuae, & agentium naturalium actiue, quia ex vtrisque aptitudinibus fiunt formae in materia, & producuntur res secundum rationes seminales.

Ad tertium dicendum, quod non sunt latitatio¬ nes formarum quantum ad earum essentiam, vel¬ quantum ad earum esse, vt aliquid de essentia formae, vel de eius esse lateat in materia. sed est pone¬ re latitationes formarum quantum ad earum aptitudines, vel habitudines, quae non sunt aliqua pars formae, sed sunt solum quidam ordo ad formam: per quam materia est in potentia ad formam. Sunt n. huiusmodi aptitudines, quae dicuntur rationes seminales, idem, quod quaedam priuatio¬ nes formarum in materia. Propter quod Philo¬ sophus subtiliter intuebatur generationes rerum,. quando dixit esse principia naturae generabilium materiam, formam, & priuationem. sed multo melius. vt in sequenti quaestione videbitur, ratio¬ seminalis ponitur tale principium, quo priuatio.

Ad quartum dicendum, quod in menstruo, & in semine est ratio seminalis, quia & in actiuis, & in passiuis sunt huiusmodi rationes.

ARTIC. II. An ratio seminalis sit habitudo rei. Conclusio est affirmatiua.

D Pon d. 15. art 1. q. 3. Sc0. 4. 18. q. 1. Pombel. d. 18. q. 3. Prui. d. 16. q. 2. Tandulf. 18. q. 1. Th. arg. d. 16. q. 1. Gorr. d. 18. q. 1.

SECVNDO quaeritur, quid sit ratio seminalis. Et videtur, quod ratio seminalis sit idem, quod forma generis. Nam vt ait Porphyrius, Vnde habebit genus differentias: Et respondet, quod potentia quidem habet omnes. actu vero nullam. Sed hoc videtur esse ratio seminalis, quod est potentia omnis formae: Actu vero nulla: ergo &c.

Praeterea illud, per quod introducitur in materia forma speciei, videtur esse ratio seminalis. & quia natura procedit de incompleto ad comple¬ tum: videtur, quod ratio seminalis sit quaedam forma speciei incompletae. Ergo forma generis videtur esse quaedam ratio speciei inconpleta: ergo &c.

Praeterea Philosophus in de animalibus videtur velle, quod embrio prius viuit vita plantae: postea vita animalis, & postea vita hominis. sed in his, quae fiunt ordine naturae: videntur priora esse ratio animalis ad posteriora. Cum ergo vita plantae, quae consistit in operibus nutritiuae, sit generalior, quam vita animalis, quae consistit in operibus sensitiuae: & vita animalis sit generalior, um vita hominis, quae consistit in operibus intellectiuae: videtur quod generaliora semper sint ratio seminalis ad specialiora, & tunc idem, quod prius.

Praeterea August super Gen. ad litteram videtur velle, quod pueritia est quaedam ratio semina lis ad iuuentutem, & iuuentus ad senectutem: ergo semper priora secundum naturam sunt ratio cseminalis ad posteriora, & tunc idem, quod prius. quia semper in materia prius inducuntur formae¬ generales, quam speciales.

IN CONTRARIVM est, quod si forma generis es¬ set ratio seminalis: cum omnia generabilia contineantur sub vno genere omnium generabilium: non esset, nisi vna ratio seminalis. Sancti tamen, & maxime Aug qui magis de hoc loquitur: appellauit eas pluraliter rationes seminales, quod non esset, nisi plures essent.

Praeterea cuilibet transmutationi ad formam¬ oportet assignare aliquam rationem seminalem, secundum quam producitur illa forma. Cum ergo variae, & multae sint transmutationes ad for¬ mas; oportet esse varias, & multas rationes seminales. Immo secundum numerum formarum spe¬ cificarum, ad quas terminantur transmutationes ad formam: videtur esse sumendus numerus rationum seminalium.

RESOLVTIO. Ratio sninalis non esi porma genqis, nec virtu¬ actiua, nec passiua in rebus: sed est quaedam rei¬ habitudo, vel aptitudo a Dei virtute, & benedictione rebus insita, ex quibus per virtutes acuuas, & pasiuas educuntur naturales ef¬ sectus.

RESPONDEO dicendum, quod in hac materia sunt multae diuersitates dicentium. Dixerunt enim quidam, quod forma generis est prius introducta in¬ materia, & est ratio seminalis. quia est quaedam forma incompleta apta nata suscipere formam speciei. pro istis videntur facere verba Commen. su¬ per 2. Meta. vbi vult, quod materia secundum, quod materia non debet esse quid in actu omnino, & ex his, quae recipit, nullam habet formam, nisi vni¬ uersalem: & postea, mediante forma vniuersali, recipit formas alias, vsque ad indiuiduales, sed illud, mediante quo, materia recipit formas specifi¬ cas: videtur esse ratio seminalis. ergo forma gene¬ ris: mediante qua recipitur forma speciei: erit ratio seminalis. Sed illud stare non potest. Nam secundum Themistium, & bene super primo de¬ Anima: Generis autem conceptus sine hypostasi sumptus est ex tenui singularium similitudine; species autem natura quaedam, & forma vult es¬ se. Igitur formae generis non respondet aliqua mpostasis vna. i aliquod sundamentum vnum. quia non est vna forma, sed est plures formae: quot ni¬ species habet sub se genus, tot est formae. ideo Themistius dat ibi differentiam inter genus, & speciem. Quia generi non respondet hypostasis, quia vna forma non respondet ei, sed species forma quaedam supple vna, & natura vult esse. Omnes enim formae eductae de potentia materiae non sunt, nisi vna forma in vna specie: si autem plu¬ res: hoc non est per se, sed solum ratione materiae. quia in diuersis partibus materiae recipiuntur diuersae tales formae: vsque enim ad speciem specialissimam semper est diuisio secundum for¬ mas vt genus etiam subalternum, vel quodcunque, nunquam sit forma, sed formae fint semper plures. Et sicut vsque ad speciem specialissimam: etiam per se loquendo semper est diuisio per for¬ mas: sic vltra speciem specialissimam [ per se loquendo nunquam est per formam, sed semper per materiam. In diuisione ergo generis per se & primo diuiditur forma. & diuisa forma, diuiditur materia, quia sub alia. & alia forma, oportet, quod sit alia, & alia materia. In diuisione autem speciei semper econuerso. Et primo est diuisio per materiam, & ex diuisione materiae sequitur diuisio formae. quia in alia, & alia materia oportet quod sit alia, & alia forma.

Ex hoc ergo contingit, quod loquendo de formis eductis de potentia mater iae, omnes tales formae¬ si possent habere esse separatum; non esset, nisi vna forma. Propter quod si albedo posset habere esse separatum, non esset, nisi vna albedo in tli¬ esse. sed si color habere posset esse separatum: es¬ sent multi colores in tali genere. quod totum contingit, quia genus de se non est forma vna: propter quod uni conceptui generis non respondet una hypostasis, siue unum fundamentum in rerum natura, sed species de se est forma una: Et quia cum intelligimus, abstrahimus a materia: ideo uni conceptui speciei, quae non diuiditur, nisspr¬ materiam; respondet una hypostasis, & una forma. Si ergo forma generis esset ratio seminalis, & fieret inde forma speciei: modo haec materia: modo illa forma generis esset forma una. quod est impossibile: habet autem ex parte animae intellectiuae speciale inconueniens. Nam si corporei tas, quae est forma generis: esset forma una, & modo fieret hec species modo illa, & quia modo fieret ignis, modo aer, & sic de aliis; sequeretur, quod forma corporis, a qua sumitur ratio generis, posset fieri anima intellectiua, a qua sumitur ratio speciei. quod est inconueniens.

Fuerunt ergo alii, dicentes, quod formageneris est ratio seminalis, & per eam tanquam per rationem seminalem introducitur forma specici¬ Non quod illa forma generis fiat forma speciei, sed quia ei tanquam quaedam perfectio superadditur forma speciei: sed sic dicentes non euitant inconueniens primum. quia, hoc posito, forma¬ generis esset forma una, & incurrunt inconus niens aliud. quia hac hypothesi stante genus non predicaretur de specie essentialiter, sed denominatiue. quod est secundum Philosophum contra ra tionem generis. Nunquam enim pars praedicatur de toto, nisi denominatiue, vt homo non est manus, sed manuatus. Si ergo forma speciei, loquendo de formis eductis de potentia materiae, esset res alia a forma generis; species se haberet reali¬ ter, vt quoddam totum ad suum genus. Et adderet rem aliquam vltra res generis, vt genus de ea¬ essentialiter praedicari non posset.

Verba autem Commen. quod materia primo recipit formam vniuersalem, & mediante forma vni uersali recipit sormas alias, vsque ad indiuiduales, iintelligenda sunt, quod Commen. non vult ibi dare¬ ordinem rei, sed ordinem rationis, vt quidam soluunt. Possumus autem dicere, quod possumus ibi sal¬ uare & ordinem rei: quia postquam loquimur de receptione in materia: videntur ad ordinem rei ista esse referenda. quia in mente, & in intellectu res habent esse rationis, sed in materia, & in natura rerum habebet esse reale. Dicemus ergo: Res sicut se habet ad esse ita, & ad cognosci, sed Thilosophus in 1. Physico. vult, quod sunt prius nota consusa magis procedit enim nostra cognitio a consuso ad determinatum, quod etiam verita¬ i tem habet, vt sapientes exponunt dictum Philo¬ sophi in cognitione sensitiua, vt si quis a remo¬ tis videat aliquid: primo cognoscit, quod est corpus, quia resistit visui. Nam resistere visui est accidens valde generale, quia conuenit cuilibet corpori opaco: postea a magis propinquis, quia videt illam rem moueri, quia motus localis non est ita res generalis sicut resistere visui. Nam si videt re¬ illam moueri ex se: cum hoc non competat, nisi¬ animalibus perfectis, cognoscet, quod est animal, & quod est secundum locum motiuum. Si vero adhuc¬ magis appropinquet, & videat rem illam habere lineamenta membrorum humanorum: cognoscit quod est homo: & adhuc si magis appropinquat, adhuc magis distincte cognoscet illam rem, quia cognoscet, quod est amicus suus, & quod hoc est indiuiduum, vt Sortes, vel Socrates. cum ergo ipsa accidentia sint aliqua magis generalia & pluribus conuenientia, & ex hoc magis imperfecta: sic & istae formae substantiales sunt aliquae magis imperfectae, quam aliae, vt ex hoc dicatur materia rec pere prius formas magis vniuer sales & postea minus. vniuersales. quia etiam secundum rem quaedam formae sunt magis propinquae materiae, & sunt magis imperfectae, & prius educuntur de materia quam aliae magis perfectae. Habent etiam istae formae imperfectae accidentia pluribus communia: & formae perfectae habent aliqua accidentia magis perfecta, & paucioribus commu¬ nsa: cuiulmodi non habent formae imperfectae. & &x hoc dictum est, quod materia prius recipit formam magis vniuersalemid est magis imperfectam.

Nec est credendum, quod embrio alicuius animalis, vt puta embrio Leonis: sit sub cadem forma substantiali toto tempore generationis suae, sed sunt ibi multae generationes, & corruptiones ante, quoae perueniatur ad animam Leonis, quae dat esse spe¬ cificum Leoni. Nam prius in embrione Leonis introducitur aliqua sorma imperfecta, & postea illa cedente, inducitur alia magis perfecta: donec perueniarur ad animam Leonis, per quam reponitur Leo in specie Leonis, nec est inconueniens, quod embrio Leonis prius viuat uita planetae quia nutritur, & augmentatur sicut planta, & si pungeretur, non sentiret. Postea uiuit vita animalis, & introducitur aliqua anima ibi, quae non est anima Leonis, sed est imperfectior ea.

Et si dicatur, quod nihil est in genere, quod non sit in aliqua eius specie: si ergo ille embrio est animal, & non Leo: quaeretur, sub qua specie ani¬ malis continetur.

Dicemus non esse inconueniens esse duos modos specierum animalium. quia quaedam sunt species sic incomplete, quas non introducit natu¬ ra nisi propter species completas: vt eo modo naturaliter fiant, sicut sunt aptae nate naturaliter fieri: vt sicut in producendo Leonem, prius de vegetatiuo itur ad sensitiuum quia embrio prius viuit uita vegetabili, & postea uita sensibili. Illud ergo vegetatiuum non est introductum, nisi propter sensitiuum, & cedit, adueniente sensitiuo. Cum enim embrio Leonis de uegetatiuo transit ad sensitiuum, non sunt in eo duae animae, vel¬ due formae substantiales, vegetatiua, & sensitiua; sed cedente primo vegetatiuo, & introducto sen¬ sitiuo, illud sensitiuum est. Secundo introductum, vna, & eadem forma existens substantialis dabit vtrunque suo corpori quod vegetetur & sentiat. Nam secundum Philosophum in de A nima, sicut Trigonum in Tetragono; sic uegetatiuum in sensitiuo. sed Tetragonus continens trigonum non est duae figure, sed una figura: sic sensitiuum continens vegetatiuum non est duae animae, nec duae substanriales forme, sed una anima, & vna forma. Et sicut in generatione ponimus vegetatiuum praecedere sensitiuum, quod cedit, adueniente sen¬ sitiua, sic cogimur ibi ponere sensitiuum imperfectum, per quod non reponitur embrio in esse Leonis, & perfectum per quod reponitur in esse Leonis: forte sunt ibi multa sensitiua imperfecta ante, quam perueniatur ad illud sensitiuum perfectum, pe quod reponitur foetus in esse Leonis. Sed nunquam propter hoc erunt, nisi duae formae substantiales: cum omnes tales formae educantur de potentia materiae. semper enim in talibus posterius erit perfectius priori, & poterit quicquid poterat prius, & adhuc amplius. Et dato, quod non posset plura: posset illa perfectio¬ ri modo. Semper enim cedet prius, quod est imperfectum, adueniente posteriori magis psecto.

Cum ergo quaeritur, in qua specie est embrio Leonis, adueniente sensitiuo imperfecto, perquod non potest reponi in esse Leonis: Dicere possumus, quod sicut per uegetatiuum primo introductum reponitur in aliqua specie, quod hoc habet per aliquam formam. & quia idem est species, quod forma. quia illa forma non est introducta propter se, sed propter aliam formam: potest di¬ ci esse in specie, & sub forma, sed ordinata ad ahiam speciem & formam. Sic etiam & illud sensitiuum incompletum, quod aduenit, cedente primo vege¬ tatiuo, & quod non est tantae perfectionis, quod possit dare esse, per quod foetus reponitur in spe¬ cie Leonis, & quod cedet adueniente illo pfectio ri sensitiuo. Tale ergo sensitiuum impersectum re¬ ponet embrionem in specie aliqua. Erunt ergo, vt diximus, duo modi specierum. Quaedam erunt species imperfectae inductae in embrio nem, dum est in vtero, cum quarum nulla exibit saetus. & aliae erunt species, scu sormae substantiales in foe¬ tibus persectae: ad quas ordinantur species, vel formae substantiales praecedentes impersectae, cum quibus perfectis sunt apti nati exire foetus: prae¬ cedentes ergo formae substantiales, seu species imperfectae aliquid habent per accidens, nec intenduntur per se, & principaliter a natura, quia sem¬ per natura intendit generare sibi simile, & natu¬ ra Leonis intendit generare Leonem. Vnde prae¬ fatae species aliquo modo sunt praeter naturamid est preter intentionem naturae, & ex hoc possunt di¬ fci non esse species. Nam Commen. in 7. vult, quod Mulus, cuius generatio videtur magis esse secundum intentionem naturae: cum exeat de vtero cum illa forma substantiali, quam acquisiuit in vtero; & secundum illam uiuat, & conseruetur in esse: & tamen mulus deficit a ratione speciei. Forma ergo generis, vt patet per habita, non potest poni¬ ratio seminalis. Multa enim diximus hinc inde, quod non poteramus effugere propter connexionem, quam habebant ad hanc materiam. Volumus tamen ex his omnibus habere conclusionem de forma¬ generis, quod non est proprie ratio seminalis.

Sunt autem & alii modi dicendi apud inqui¬ rentes aliquid, de quo fiat forma. Nam, vt supra¬ diffusius diximus, sufficit ponere transmutatio¬ nes rerum, per quas educatur forma, nec oportet ponere aliquid, de quo materialiter fiat forma, sed solum aliquid, in quo fiat, & per cuius transmutationem educatur forma. Nam quidam posuerunt quasdam inchoationes formarum, sed cum forma non habeat partem, & partem, non po¬ rest poni inchoatio formae, quaesit res aliqua differens a materia, nisi illa inchoatio sit tota essentia formae. Propter quod audiuimus aliquos nostris auribus legentes Parisijs in Theologia dicem tes, quod illae formae specificae secundum essentiam erant in materia, & quod per generationem non acquirebatur nisi esse: propter quod secundum eos, si ex aere fiebat ignis: essentia formae ignis erat in aere ante generationem ignis, & postea pe generationem illa forma acquirebat esse ignis, & fiebat ignis: sed ponere essentiam sine esse, & quod possit actualiter: sic esse, est inconueniens. Nam, vt vult Commenta. in 7. quidditas rei, siue essentia rei non est ens, nisi per esse rerum habentium quidditatem. Non poterit ergo essentia rei sepa¬ rari a suo esse, quia non potest essentia formae exi stere in aliquo, nisi det sibi esse. Est autem & taliud inconueniens sequens hoc dictum. Nam cum diffinitio sit sermo expressiuus quidditatis, & es¬ sentiae, vt potest haberi ex 7. sola ergo quidditas rei, & sola essentia rei ingreditur diffinitionem rei. Quare si in aere est essentia formae ignis ante, quam fiat inde ignis: competeret aeri diffinitio ignis ante, quam sit ignis, quae omnia absurdissima sunt audire.

Fuerunt alii moderni remporis ponentes materiam aliquid in actu, & ponentes in ea, quoddam purum potentiale, de quo fit forma, quod ex¬ tenso nomine secundum eos dicitur ratio seminalis. Ponunt autem illud purum possibile esse infra materiam, sed omnia haec dicere est ualde ridiculum. Nam cum materia ita sit prope nihil, quod si descendatur in ipsam, statim ibitur in ni¬ hilum; nihil potest poni esse infra ipsam. Rursus ponere materiam secundum se esse aliquid in actu, contradicit Aug. Philosopho, & Comment.

Amplius: cum semper actus fundetur in potentia, & sit persectio eius: si esset aliquod purum pos¬ sibile infra materiam, & materia diceret aliquid in actu, materia e sset perfectio illius puri possibilis, & quae ponitur esse materia, non esset materia, sed istud purum possibile haberet rationem materiae. Vndecunque ergo quis se vertat inueniet hic dissona rationi.

Sunt ergo alii dicentes, & magis veritati appropinquantes quod rariones seminales sunt vir¬ tutes actiuae, & passiuae in rebus, per quas producuntur naturales effectus. sed nec istud sussicit, quia ante fuerunt uirtutes actiuae & passiuae, quoi es¬ sent rationes seminales: & erunt uirtutes actiuae & passiuae, postquam esse desinent rationes seminales. Nam prius fuerunt elementa: Terra A¬ qua, &c. cum quibus fuerunt suae uirtutes actiuae, & passiuae, quam essent rationes seminales. Nunquam enim fuit ignis sine sua uirture actiua, quae¬ est caliditas, & sine sua uirtute passiua, quae est siccitas. quod etiam in aliis elementis etiam suo modo habuit ueritatem. Virtures ergo actiuae, & passiuae fuerunt ante, quam essent rationes seminales. sed istud ante aliter oportet ponere secundum opinionem aliorum Sanctorum, & aliter secundum opi. Aug. Nam secundum opinionem aliorum sanctorum etiam tempore elementa cum suis uirtutibus actiuis, & passiuis praecesserunt rationes seminales. Nam a principio tales rationes fuerunt indite terrae, & st minibus productis ex terra quantum ad productionem vegetabilium, quod fuit tertia die, quando dixit Deus: Germinet terra herbam uirentem, & facientem semen &c. sed elementa cum suis virtutibus, & cum¬ suis formis substantialibus suerunt creata prima¬ die: licet haberent quandam indistinctionem, & quandam commixtionem ad inuicem: sed secundum Aug. terra praecessit rationes seminales non rempore, sed origine. Nam, ut supra dicebat per Aug. 5. super Gen. Alternatim semen est ex arbore, & econuerso, sed ambo ex terra. & ibidem di¬ cit terram esse parentem amborum. Oportet n. in creaturis, quod semper parens sit prior prole¬ origine. ergo saltem elementa, & uirtutes actiuae, & passiuae praecesserunt rationes seminales secundum Aug. sed non tempore, quia secundum eum omnia fuerunt facta simul tempore, vel in se, vel in rationibus seminalibus. Tempore ergo, vd prigine virtutes actiuae, & passiuae fuerunt ante rationes seminales, & erunt post rationes semina¬ les. quia post resurrectionem remanebunt elementa cum suis qualitatibus, sed non remanebunt rationes seminales. quia naturalia agentia, quorum est in¬ niti rationibus seminalibus: nihil poterunt vlterius producere, vel generare. Propter quod non remanebunt rationes seminales, quia non erunt vlterius generationes aliquae secundum agentia na¬ turalia. Remanebunt autem rationes obedientia les, secundum quas creaturae sunt subiectae Deo, quia semper fiet de eis quod volet Deus. ¬ Quid ergo inter tot diuersitates dicemus? de rationibus seminalibus patet, quod huiusmodi res non sunt (formaliter loquendo) ipsae virtutes actiuae, & passiuae, id est ipsae qualitates, sed sunt quaedam aptitudines, vel habitudines insitae rebus naturalibus a Deo, ex quibus educuntur naturales effectus, & formae rerum naturalium per virtutes actiuas, & passiuas. Debemus enim imaginari, quod tanta est imbecillitas creaturae, quod non sufficit Deum creaturas produxisse cum virtutibus acti¬ uis, & passiuis: ad hoc, quod ex eis fierent natura¬ les effectus, sed oportuit, quod verbo Dei, & vir¬ tute eius insunderentur, subderentur, vel insere¬ rentur passiua actiuis, & essent ex hoc quedam habitudines, & quidam ordines inter actiua, & passiua, vt ex mutua actione, & passione producerentur naturales effectus. Oportuit ergo & terrae, & seminibus ortis ex terra quantum ad vegetabilia: & auibus, quantum ad volatilia: & piscibus quantum ad na¬ tatilia: & aliis aialibus, quantum ad gressibilia, &repti lia istos ordines, & istas habitudines esse insertas. Quantum autem ad vegetabilia fuerunt haec facta tertia die: quando dixit Deus: Germinet terra. ibi enim fuit quaedam benedictio terrae, quantum ad vegerabi¬ lia: sicut fuit quaedam maledictio terrae post pecca¬ tum hominis, quando dixit Deus: Maledicta terra in opere tuo, &c. sed quantum ad aues, & natatilia fuit quinta die, quando Deus benedixit eis dicens: Crescite, &c. Aues ergo, & pisces erant iam producti, & habebant suas virtutes actiuas, & passiuas, ramen non sufficiebant ad se multiplicandum, nisi verbo & virtute diuina in eis, & in elementis intra ea essent passiua subdita actiuis. Vt ex hoc resultarent quidam ordines, & quaedam habitudines, vt ex mutua actione. & passione eorum fierent naturales effectus, & inde multiplicarent se aues, & pisces. Et quod fuit factum in auibus, & piscibus quinta die. suit factum hominibus, & in alijs animalibus sexta die. Ratio nes ergo seminales sunt isti ordines, & istae habitudines insitae rebus a Deo ex virtute Dei, & ex benedictione eius. philosophus ergo posuit tria principia Naturae: Materiam, Formam, & Priuationem. Et sancti, specialiter August qui altius locutus est alijs, posuit materiam. & formam esse principia omnium mutabilium. Propter quod dicit 1. super Gen. quod omne mutabile ex aliqua informitate formatur, vt ibi informitas accipiatur pro materia, & formatio pro forma. Et idem vult, quod vespere, & mane vel dies, & nox, possint reserriad materiuam, & ad formam. Posuit ergo August. materiam, & formam esse principia rerum mutabilium, sicut Philosophus. sed pro tertio principio, quod dixit Philosophus es¬ se priuationem, dixit August. esse rationes seminales ergo sicut dicit Philosophus prineipia naturae sunt materia, forma & priuatio: sic possumus dicere secundum August. quod huiusmodi principia sunt materia, & forma, & rationes seminales. quod August. dictum longe est melius, quam Philolo¬ sophi, vt in sequenti dubitatione patebit. ¬ DVB. LATERALIS. An D. P. Augustini de rationibus seminalibus sententia, dictis Aristotelis melior dicatur. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis de positione Philosophi, & de sententia August quantum ad tertium principium naturae. quia posuit Philosophus esse priuationem, Et August. esse rationes n seminales, quod nam istorum dictorum praeualeat. Et sic potius dicendum, quod positio August. est potior, & melior. Primo quia magis. conueniens, & congruentior. Secundo quia completior. Tertio quia principalior.

Propter primum sciendum, quod priuatio, & ap r¬ titudo, vel habitudo, siue ratio seminalis idem vi dentur dicere, sed alio, & alio modo. Nam priua¬ uatio est carentia cum aptitudine. sed carentiam dicit priuatio ex vi nominis primo, & principa¬ liter, quia idem est carere quod priuari. Si autem dicat aptitudinem ad formam: hoc est ex consequem ti, sed ratio seminalis econuerso. quia ex vi nominis per se, & primo dicit aptitudinem ad formam. Si autem potest imporiare carentiam formae: hoc erit ex consequenti, sed cum carentia: secundum quod huiusmodi non videatur habere ratio¬ nem principii. Aptitudo vero uidetur de se rationem principii importare: magis ergo congrue, & magis conuenienter locutus est August. ponenes rationem seminalem esse principium naturae, quam Philosophus, tale principium esse priuationem. Vnde, & Philosophus in Physicis dicit priuationem esse principium per accidens, sed seminalem rationem, id est illam aptitudinem, quam importat seminalis ratio. Possumus dicere esse principium per se. Conuenientius autem ponuntur principia, quae sunt per se, quam quae sunt per accidens. Immo si considere mus ipium appetitum materiae ratione, qua caret forma: non appereret eam, nisi haberet aptitudinem ad ipsam. quia si appeteret materia fot mam propter carentiam, sine aptitudine: es¬ set eius appetitus ociosus. quod omnino negatur a tota natura, vbi nihil ociosum esse potest.

Secundo sententia August. est potior non solum, quia congruentior, sed etiam, quia completior. Nam priuatio, quae dicit ipsam caren¬ tiam, non potest poni principium, nisi quantum ad materiam, & quantum ad rem passiuam. Vnde & idem Philosophus ponit formam, & priuationem esse principia. & materiam etiam habere rationem principii quae subiicitur priuationi, & formae. ergo ista tria principia sic se habent secum. dum Philosophum, quod duo se habent, vt contraria, videlicet forma, & priuatio: & tertium se habet, vt eorum subiectum, scilicet materia. Omnia ergo ista tria principia, vel sunt ipsa res passiua, id est materia, vel recepta in re passiua id est in materia. Illud ergo tertium principium scilicet priuatio, in quo discordat Philosophus ab August. videtur se tenere cum re passiua. Sed rationes seminales, de quibus locutus est Aug. quae sunt quedam habitudines ad formas, & ad effectus naturales, se tenent cum principijs actiuis, & passiuis. Nam ex vtrisque principijs habent es¬ se rationes seminales, quae sunt quaedam aptitudines ad educendum naturales effectus, & for¬ mas. Sententia ergo Qugust est potior, quia conuenientior, & completior.

Tertio sententia August est potior, quia principalior. Nam priuatio, quam posuit esse principium, se tenet ex parte potentiae passiuae, vt dicebatur, id est ex parte materiae: sed ratio seminalis id est aptitudo, quae imporratur per eam, se tenet etiam ex parte potentiae actiuae: immo semen, a quo sumitur ratio seminalis, principaliter videtur importare virtutem actiuam. Verum est enim, quod nomine seminis compraehenditur aliquo modo actiuum, & passiuum, vt in sequenti dubio apparebit, sed principalius importat virtutem eactiuam, quam passiuam. Et quia nomen poten¬ tie, vt patet per Philosophum in s. principalius dicitur de potentia actiua, quae est principium transmutationis in aliud, secundum quod aliud, & per potentiam actiuam extenditur ad potentiam passiuam, quae est principium transmutandi ab alio secundum quod ab alio. Sententia ergo Au¬ gust. est potior, quia principalior, cum principalius ratio seminalis, siue semen dicatur de principio actiuo: & cum potentia principalius dicatur de actiua, quam de passiua. Erunt ergo rationes dseminales quaedam habitudines insitae rebus ad producendum naturales effectus, & formas, per virtutes actiuas, & passiuas.

DVB. II. LATERALIS. An in rationibus seminalibus proprium actiuum, & passiuum dari debeant. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis: vtrum in istis rationibus seminalibus sit assignare proprium actiuum, & proprium passiuum. Dicendum quod in animalibus, quae nascuntur ex semine, est assi¬ gnare proprium actiuum, & proprium passiuum, vt Principium actiuum est semen maris. Principium passiuum est semen seminile. Semen enim maris, vt principium actiuum, eritartisex, & ex¬ menstruo tanquam ex principio passiuo, organi¬ xat, & format membra, & inducit ibi formam naturalem, si sit forma educta de potentia materiae: vel disponit ad eam quantum ad animam rationalem: sicut artifex dolat lignum, & facit inde arcam, & inducit ibi formam artificialem: ita, quod in his, quae nascuntur &x semine quantum ad animalia, nulli est dubium, quod proprio actiuo respondet proprium passiuum, vt semi¬ ni maris menstruum faemellae. Sed ijs, quae nascuntur ex semine quantum ad vegetabilia, vt quantum ad segetes, herbas, & arbores: videtur esse dubium: vtrum proprio actiuo respondeat proprium passiuum. Sciendum ergo, quod sicut in ventrematris est dare simul actiuum, & passiuum: quamuis illa sint magis distincta, & habeant esse a principiis distinctis: ita in seminibus respectu vegetabilium est dare principium actiuum, & passiuum. Et sicut homo posset castrare animal, vt nunquam generaret: sic homo posset castrare semina vegerabilium, siue segetum, siue aliorum, vt nunquam germinare possent. Vnde & formicae ex quadam naturali industria castrant grana frumenti, vt non germinent. Nam cum re¬ conderent illa grana in terra, nisi essent castrata, germinarent.

Dicemus ergo, quod in grano frumenti in ra¬ cuspide magis viget virtus actiua, in alijs autem partibus magis virtus passiua. Sicut ergo in semi¬ ne animalis magis viget virtus actiua, & in menstruo magis passiua: & nisi menstruum conlun¬ gatur semini, nunquam generatur ibi saetus, sic si a grano frumenti abscindatur cuspis, in qua est virtus actiua, nunquam germinabit. Ideo in loco, vbi stant formicae, videmus cuspides frumentorum abscissas, & extra foramen emissas, vt grana sru¬ menti ibi reposita germinare non possint. Et quod dictum est de seminibus segetum, virtutem habet de seminibus herbarum, & arborum. In ipsis enim fructibus arborum sunt aliqua semina, vt apparet in piris, & malis, in quorum cuspidibus habet esse virtus actiua, quia amputata non germinarent. Ex his etiam, quae non faciunt semina, vt apparet in castanea, vbi est quasi quaedam parua cauda in eius cuspide, in qua, vt dicunt rustici, est virtus germinatiua, qua amota, vt aiunem, non germinat. Similiter etiam in animalibus ouan om¬ tibus secundum Philosophum est dare oua venti, vt oua illa, quae fiunt sine masculo. Facit enim gallina oua sine gallo, sed illa sunt oua venti, quia nunquam ex eis nascuntur pulli. Aliquid enim in auibus de semine maris oportet, quod sit in ouis faemellae, vt de illis possint creari pulli. o Et si in aliquibus animalibus ex ouis femellae generaretur animal sine masculo, oporteret, quod illa generatio reduceretur ad generationem & putrefactione. Esset enim illud animal generatum ex putresactione, & ibi faceret putrefactio, quod o¬ facit semen in his, quae generantur ex semine¬ lnueniuntur autem generationes eterogenea, s non inueniuntur nisi in his, quae generantures putrefaction, sicut videmus, quod ex pulicibus generantur lendines. Quia si comprimentur pulices quasi quaedam lendines videntur exire de eorum corporibus. Quod ergo dictum est de aui¬ ua bus, veritatem habet de piscibus. Quia oua pi¬ scium non generantur nisi fecundentur per masculum. Nam piscis semella sugit quasi lac a pisce, qui est masculus, per quod secundantur oua eius, & si ex ouis alicuius piscis generaretur aliquid si ne masculo, illa generatio reduceretur ad putresa ctionem. Omnia tamen talia habentia determina¬ tum actiuum, & passiuum ad rationes seminales pertinere possunt. DVP. III. LATERALIS. An rationes seminales quantum ad fieri, faciant

compositionem cum materia. Conclusio.

est affirmatiua. ETIIIVfore dubtaret, iqus Vtrum istae rationes seminales fa¬

ciant compositionem cum materia; Dicendum, quod rationes seminales multis modis nominari possunt. quia pos¬ sunt dici quaedam habilitates materiae, sicut habi¬ litatur manus, vt faciat hoc, aut illud. Nam non statim Viellator scit viellare quantumcunque sciret theorice artem viellandi; tamen nesciret viel lare, nisi prius manum habilitaret ad viellandum. & sicut ex arte possunt fieri tales habilitationes: sic ex natura possunt esse in rebus tales habilitates, secundum quem modum rationes semina¬ les inseruit in eis habilitates quasdam ad producendum ex similibus similes effectus, quantum ad ea, quae generantur ex semine. quod etiam possumus aliquo modosaluare in his, quae generantur ex putrefactione. quia & si animal ex putrefactione productum non oportet, quod habeat simile animal praecedens, quia talia possunt fieri sine simile praecedente; tamen aliquam similitudinem possumus ibi inuenire. quia sicut ex simili semine generatur isimile animal in gene ratis ex semine; sic ex simili putrefactione generatur simile animal. in generatis ex putrefactio ne possunt etiam istae rariones seminales vocax non solum habilitates naturales, sed aptitudines, & ordines. .I. iEt vt magis habeamus veritatem quaesiti dice mus, quod istae rationes seminales, vel sumen¬ um tur fecundum fieri, vel secundum esses vel secundum potentiam, vel secundum actum. Si ac¬ eipiantur secundum fieri, possumus dicere quod faciunt compositionem cum materia, & cum agon¬ te, lloquendo lde agente naturali. Nam materia non, potest transmutari ad formam, nisi vt est coniuncta quantitati, & qual. tati. Loquendo ergo de forma substantiali; quae non recipit in tentionem, & remissionem: materia nihil habet de forma, ad quam mouetur, sed inducitur talis forma per solam transmutationem materiae, quae transmututio, vt actio, est ab agente transmutante: vt passio, est in materia transmutata. Per illam enim eadnem transmutationem, per quam transmutans transmutauit actiue, materia transmutatur passiue. sicut ergo formam introducendam esse in potentia agentis, non est, quod aliquid de illa forma introducenda sit in agente, sed quia agens potest transmutate, vt inducat illam formam: sic illam formam esse in potentia materiae, non est, quod aliquid de ea sit in materia, sed quia materia potest transm tari, vt ibi fiat illa forma. Si ergo comparatur forma introducenda ad materiam, rationes seminales non faciunt aliquam compositionem cum materia, sed solum sunt quaedam aptitudines, & habilitates in materia. Sicut ergo relatio non facit compositionem cum eo. in quo est; sio istae rationes seminales, siue dicantur pra¬ uationes, vvt nominat eas Philosophus, siue habilitates, ut nos eas nominamus, directe, & secundum se, non faciunt compositionem cum materia, quia sunt quaedam relationes. & ideo vere dictae sunt rationes. quia relatio & si, re. spectu oppositi potest dici res: respectu funda¬ menti semper est ratio, & nullam composi, tionem secundum rem facit vltra fundamentum, sed solum secundum rationem. quia non est ali¬ quis compositior ex eo quod est albus, & simi¬ lis, quam ex eo, quod est albus solum. & ideo si¬ ne transmutatione, & motu potest acquiri relatio. Potest enim quis fieri de non simili similis, nulla mutatione facta in ipso. Directe ergo istae rationes seminales non faciunt compositionem realem cum materia, sed indirecte, & potis¬ sime prout comparatur materia ad fieri, id est ad transmutari: oportet quod compositionem faciant, quia materia secundum suam essen: tiam nudam nulli transmutationi agentis na¬ turalis potest esse subiecta. sed oportet quod sit quanta, & etiam quod sit qualis, vt possit trans¬ mutationem naturalem suscipere. Cum ergo¬ qualitas, & quantitas faciant compositionem cum materia: rationes seminales saltem indirecte, prout comparantur ad fieri, faciunt compositionem cum materia. Et sicut rationes seminales modo, quo diximus, prout se tenent cum principio passiuo faciunt conpositionem cum materia: sic prout se tenent cum principio actiuo, faciunt hoc modo compositionem cum agente. quia sicut non potest materia transmutari, nisi sit coniuncta qualitati, & quantitati passiue: ita non potest agens naturaliter transmutare, nifi coniunctum, & quantitati, & qualitati actiue.

Sic ergo dicendum est de rationibus semina¬ libus quantum ad compositionem materiae: prout materia comparatur ad fieri, & ad trans¬ mutari. quia quantitas, & qualitas mediant inter materiam, & formam: prout materia pei¬ transmutationem tendit in formam. Propter quod Commen. ait quod dimensiones indeterminatae praecedunt formam substantialem in materia, sic etiam qualitates indeterminatae praecedunt formam substantialem in materia. Nam si rari¬ tas est quaedam qualitas: si de aere debeat fieri ignis, prius rarefit aer, quam suscipiat formam ignis, sed quando est tantum rarefacta materia aeris, quod non potest plus ibi stare forma aeris, expoliatur materia forma aeris, & induitur forma ignis. ita quod raritas incompleta praecedit formam ignis. Nam licet simul tempore, & in eodem instanti fiat in materia ae¬ ris forma ignis, & completa raritas; tamen prius origine, & causalitate est ibi forma ignis, quam completa raritas. quia materia subiectacum for¬ maest causa omnium accidentium, quae fiunt in ea. Sed si comparatur materia non ad fieri, sed ad esse; tunc rationes seminales nullam com¬ positionem realem faciunt in materia. Nam non potest comparari materia ad esse, nisi vt est coniuncta formae. quia nullum esse habet, nisi per sormam. sed inter formam, & materiam nullum est medium secundum rem, quia secundum a Philosophum non oportet quaerere quomodo ex forma cerae, & cera fiat unum. quia eo ipso, quod hoc est in potentia, & illud in actu, fit inde vnum. Propter quod supra dicebatur, quod in tali vnione non requiritur nec colla, nec clauus, nec ligamentum, & non habet talis vnio, nisi motorem, per quem educitur forma de potentia in actu.

Et vt clarius pateant, quae dicuntur; Dice¬ mus, quod cum rationes seminales sint quaedam habilitates materiae, per quas est apta nata moueri ad formam, & subiici formae, & ex parte agentium sint quaedam habilitates ipsorum, prout sunt apta nata transmutare materiam, & inducere ibi formam, quia non cedi habilitas a materia: prout coniungitur formae: immo magis huiusmodi habilitas augmentatur. consequens est, quod ista habilitas materiae in¬ termediet inter materiam recipientem, & formam iam receptam. Nam licent tales habilitates, ut sunt priuationes, cedant, adueniente forma; sed vt sunt habilitates, stant simul cum forma. & quia hoc modo non sunt, nisi quaedam relatio. nes nonfacientes compositionem realem cum¬ materia: ideo rationes seminales, vt sunt quaedam habilitates, faciunt compositionem cum materia, modo, quo diximus, vt comparatur ad fieri, & transmutari: &, vt modo patuit, non faciunt compositionem realem cum materia, vt comparatur ad esse. Et quod dictum est de fieri, & esse: veritatem habet de potentia, & actu, nisi in tantum, quod semper fieri rerum naturalium videtur repugnare ipsi esse. Iuxta illud Philosophi: Quod fit, non est, sed potentia non semper repugnat ipsi actui, & ipsi esse: cum Philosophus distinguat in 2. de Anima de potentia dicens, quod est potentia abiiciens actum, & non abiiciens actum. Quantum ergo ad potentiam abiicientem actum, quia non potest su¬ biici actui talis potentia sine transmutatione oportet, quod directe, vel indirecte rationes seminales, per quas materia transmutatur ad formam, faciant compositionemcum materia. sed potentia non abiiciens actum, vt est coniuncta actus, & esse; vel est ipla materia, vel si facit compositionem cum ea, hoc erit secundum rationem tantum: prout allqua habilitas intelligitur esse in materia, per quam suscipit formam, & habet ordinem ad formam.

Aduertendum quod nunquam essentia agentis naturalis immediate attingit suum effectum. & ideo vult ille de causis, quod agentia secunda semper habent mediatorem, vt quia non pos¬ sunt immediate agere per suam substantiam, sem¬ per habent virtutem aliquam, vel potentiam, per¬ quam agunt, quae semper est media inter substantiam, & effectum. Et ideo rationes seminales ex parte principiorum actiuorum sunt quidam ordines, vel quaedam habitudines insertae agentibus, mediantibus eorum virtutibus actiuis. Ideo etiam directe, quantum ad virtutes actiuas, quibus mediantibus rationes seminales respi¬ ciunt agentia, faciunt realem compositionem cum agentibus. sed cum forma substantialis, quae est effectus agentium naturalium immediate fundetur in ipsa essentia materiae [propter, quod dictum est, quod hyle est maxme proprium subiectum generationis, non oportet n¬ tiones seminales ex parte principii passiui directe, & quantum ad esse facere compositionem realem cum materia, sed quasi indirecte, & quantum ad feni.

DVB. IIII. LATERALIS. An ratio seminalis, tanquam tertium principium, hoc est, Priuatio ad Materiam, & Formam¬ comparetur. Conclusio est affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis, quomodo ratio seminalis comparatur ad materiam, & formam, & ad principia actiua: Dicendum quod ratio seminalis non est, nec materia, nec forma, sed est quoddam tertium principium naturae, quoc est habilitas materiae ad formam, quod tertium principium Philosophus priuationem nominauit. Verum quia per illam eandem habilitatio¬ nem, per quam materia habilitatur ad formam¬ passiue agens, vel principium actiuum habilitat materiam ad formam actiues ideo sicut habilita¬ tio, quae ponitur tertium principium naturae, non est forma, nec materia, quae est potentia passiua: ita non est agens, nec eius potentia actiua, sed est quaedam habilitatio actio inducta ab agente, per potentiam actiuam, quae est idem, quod habiliratio passio recepta in materia per suam potentiam passiuam. & quia habilitatio passio, & habilitatio actio non sunt, nisi una, & ex dem res; quia actio, & passio eandem rem¬ dicunt, & non differunt secundum Philosophum, nisi sicut una, & eadem uia, qua itur Ath nis Thebas: & Thebis Athenas. quantumcunquoe ratio seminalis videatur includere principia ac ua, &passiua: non erunt, nisi tria principiat vere lo¬ quendo de principijs intrinsecis Materia, & forma, & illa habilitatio, quae est ratio seminalis, quae tria principia vocata sunta Thilosopho, Materia, Forma, & Priuatio: Istud tamen tertium u principium, quod dicitur ratio seminalis, vocatum est pluraliter rationes seminales. quia in tanta multitudine materiae, & in tanta varietate, & diuersitate partium eius, sicut est in tota sphaera actiuorum, & passiuorum, vbi habent esse rationes seminales: tot sunt, & tantae, & diuersae habilitates ad formas, vt non singulariter, sed pluraliter rationes seminales dici debeant. Rur¬ osus quia tales habilitates comparatae ad materiam sicut ad suum fundamentum non differunt secundum rem, sed secundum rationem non sunt res, sed rationes. Ideo merito non est res seminalis, sed rationes seminales dici debent.

Quod si aliquis diceret quantitates, & qualitates actiuas, & passiuas existentes in agentibus, & patientibus, sine quibus nec agentia pos¬ sunt agere, nec transmutare, nec passiua pati, vel transmutari: debere computari inter ratio¬ nes seminales; Dicemus, quod ne recedamus ab ipsis rationibus: non res ipsas, videlicet quantitates & qualitates, sed habilitates, quas consequur tur actiua, & passiua &x dictis rebus: videlicet quantitatibus, & qualitatibus vna cum habilitatibus, quas consecutae sunt res per verbum diuinum: ponimus ad rationes seminales pertinere. Nam in prima creatione rerum fuerunt productae res cum suis quantitatibus, & qualitatibus. Nec propter hoc dice¬ re debemus secundum communem opinio¬ nem Sanctorum, tunc Deum inseruisse rebus rationes seminales, sed fuerunt dictae rationes insertae tertia die, quando dixit Deus: Germinet terra &c. Patet ergo, quod Deus inseruit terrae illa tertia die, vel elementis aliis enon quantitates, vel qualitates [ quia cum illis iam creata erant, sed habilitates quasdam, & ordines quosdam ad germinandum herbas, & arbores. Diximus autem, dictas habilitates esse insertas terrae, & elementis, quia non ex sola terra generantur plantae, sed e, mixtione terrae cum aliis elementis. Sicut er¬ So ostendimus rationes seminales ex parte prin¬ es cipil mundi non dicere formaliter, & directe ipsas res, vt quantitates, & qualitates: licet possint dicere habilitates quasdam ex ordine diuino sundatas in dictis rebus: sic potest oster di hoc idem ex parte finis mundi. Nam post resurrectionem, & post finem mundi remanebunt elementa cum qualitatibus, & quantitatibus suis, & tamen non remanebunt rationes seminales. quia iurauit Angelus per vi¬ uentem in secula seculorum: qui creauit coelum, & terram, & mare, & ea, quae in eis sunt, quod tempus non erit Amplius. Quod habetur Apoc. 10. Quod non solum referendum est ad tempus merendi, & demerendi, sedum tesen fees sa tears qod auc est, quod est passio primi motus, sub quo tempore per rationes seminales fiunt generationes, & corruptiones, & transmutationes ad formam. quia cessabit tunc motus coeli: iuxta illud Habacuc. 3. Sol, & Luna steterunt in habita culo suo: quod esse non posset, nisi cessaret motus coeli. quo cessante, non propter hoc cessabunt quantitates, & qualitates elementorum: cessabunt tamen rationes seminales. quia frustra essent tales rationes, cum per eas nihil de caetero fieri debeat.

Quod ergo dictum est de rationibus semina. libus: quantum ad uegetabilia orta ex germina. tione terrae, veritatem habet, quantum ad aues, pisces, & animalia terrestria producta¬ quinta, & sexta die. Nam licet fuerint producta cum suis qualitatibus, & quantitatibus: tamen propter imbecillitatem creaturae non suffi¬ ciebant illae quantitates, & qualitates ad se multiplicandum. Oportuit igitur superuenire diui¬ num verbum dicens: Crescite &c. Per quod quaedam habilitates fuerunt collatae eis ad se multipl¬ candum. Non ergo res ipsae, siue ponantur quantitates, siue qualitates, siue materia, siue forma, sed habilitates fundatae in ipsis rebus pe¬ diuinum verbum, vel per diuinum ordinem debent dici rationes seminales. & quia habilitares quae sunt quidam ordines, & quaedam relatio¬ nes comparatae ad sua fundamenta non sunt res sed rationes: propria locutione nominata sunt quando non res seminales, sed rationes semina¬ les sunt vocatae.

DVB. V. LATERALIS An rationes seminales sint quadam relationes. conclusio est estirmatiua.

Ales. de Ales 2. pq. 44. art. 9. Tandul. d. 18. q. 5.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis, quia videtur in praehabitis contine¬ ri, quod illae habilitates sunt quaedam relationes, & Philosophus videatur velle, quod nulla substantia dicitur ad aliquid, & non uidetur, quod hoc stare possit. Insuper, cum ex non substantiis non fiat substantia, non videtur, quod dicta positio stare possit adhuc. Cum llae habilitates dicantur fundari siue in ma¬ iteria, siue in forma, siue in qualitatibus, siue in quantitatibus: non inconuenienter dubitatur, quomodo hoc fieri habeat. Dicendum, quod quanto magis est quis sciens, tanto magis dubitat, quomodo fit actio, & passio in rebus, nisi ultra uirtutes actiuas, & passiuas in istis inferioribus recurrat ad aliquas superiores causas. Philosophus enim in 1. de Generatione non probans, nec rationes assi¬ gnans, sed ex sensu, & experienti a suppo¬ nens ait, quod potens esse calidum, praesente calefaciente, & appropinquante, necesse est calefieri, vt stuppa, quae potest calefieri, & comburi praesente, & appropinquante igne, necesse est calefieri, & comburi. Quod cogimur sic ponere, quia sensu, & experientia sic esse videmus. Sed quomodo hoc sit difficile est vi¬ dere. Nam quod ex sola appropinquatione pau¬ peris ad diuitem ditescat pauper absque eo, quod de bursa diuitis aliquid ponatur in bursa pauperis, nullus concederet. Oportet ergo, quod diues, vt ditet pauperem, aliquid extra suam bursam mittat in bursam pauperis. Sed cali¬ dum calefaciens aliquid aliud, vt ignis calefaciens stuppam, non immittit calorem ab extra, sed facit calidum in potentia, calidum in actu, vt dicit Commentator in 13. quod ergo ad solam praesentiam actiui, & passiui hoc quidem agat, illud patiatur absque eo, quod actiuum aliquid extra de sua virtute immittat passiuo: vt quod calidum calefaciat calefactibile absque eo, quod de calore aliquid immittat in calefactibile: quamuis videatur mirabile; oportet nos tamen sic dicere. quia accidens non transit de subiecto in subiectum. Calor ergo, qui est in calefaciente, nec ipse calor, nec aliqua pars eius potest transire ad calefactibile. quia nec accidens, nec pars accidentis transit de subiecto in subiectum. Cogimur ergo ponere, quod ad solam praesentiam calefacientis potentia calidum, fiat actu calidum: abs¬ que eo, quod calefaciens aliquid immittat de suo calore in id, quod est potentia cali¬ dum, quod non videtur stare posse, nisi haec reducamus in superiores causas. Philosophus autem in 2. de Gen. videtur hoc reduce¬ re in superius corpus dicens: Quia ignis, qui est maxime actiuus sine coelesti cotpore, mi¬ nus potest agere, quam organa. Sicut ergo ser¬ ra non potest secare, nisi ducta a secante, & secu¬ ris non potest diuidere, nisi mota a diuidente, vt idem Philosophus ibidem videtur tangere, sic multominus ignis non potest agere, nisi motus a corpore coelesti.

Nos tamen Theologi habentes amplius motiuum ad loquendum de hac materia vltra coeleste corpus, reducimus ista in diuinum ordi. nem dicentes tantam esse imbecillitatem creaturae, quod per virtutes, quas habet: non potest aliquam actionem efficere, nisi hoc sit per diuinum ordinem supponentem actiua passi¬ uis. ex quo ordine, & ex qua suppositione actiua agunt in passiua, & appro pinquantibus acti¬ uis, & passiua absque eo, quod actiua immittant aliquid ab extra passiuis: fit actio, & passio, & fit productio effectuum, quo ordino amoto, amouentur rationes seminales. & quo posito, ponuntur, vt isti ordines sint quid for¬ male in rationibus seminalibns, & in productione effequum. Nam & post resurrectio¬ nem erunt elementa cum suis quantitatibus, & qualitatibus propinqua, & approximata ad inuicem, & tamen non erit ibi actio, & passio, quia subtrahetur ille diuinus ordo, secundum quem transmutata realiter sunt subiecta suis trans¬ mutationibus: nec non tolletur motus primi¬ mobilis, cui omnes tales transmutationes sunt subiectae.

Quo autem quantum ad Deum oportet ibi¬ interuenire diuinum ordinem, patet per Apo¬ stolum ad Roma. 13. dicentem, quod non est n potestas, nisi a Deo. Et subdit: Quae autem ADeo sunt: ordinata sunt. Ignis ergo cum toto suo calore, qui est uirtus actiua, non potest calefacere, nisi interueniat ibi diuinus ordo supponens calefactibilia suo calefactiuo, quo amoto, nec ignis, nec aliquod calefactiuum poterit calefacere. Nec tamen negamus, quin simul cum ordine diuino interueniat ordo coe¬ li, secundum quem ordinem reddimus ratio¬ nem eorum, quae nascuntur, & generantur in terra. Iuxta illud lob. 36. Nunquid nosti ordinem coeli, & pones rationem eius in terras Isti autem ordines superadditi actiuis, & passi¬ uis in istis inferioribus, & maxime ordines di¬ uini vndique superantes ordinem coeli: oportet, quod sint quaedam habilitates, & quaedam habitudines passiuorum ad actiua, vt haec agant, & illa patiantur. quia virtutes actiuae, & passiuae istorum inferiorum sine istis ordinibus ac agendum, & patiendum non sufficiunt. Et post resurrectionem vero, siue in fine mundi non tollentur qualitates, & quantitates elementorum, sed solum tollentur isti ordines, quibus fiunt generationes, & natiuitates rerum: tunc enim non erunt matres plenae seeti¬ bus, nec mundus plenus causis nascentium, quia tunc nulli foetus procreabuntur, & nulla nascentia orientur. & quia haec pertinent ad rationes seminales, quibus sunt matres ple¬ nae foetibus, & mundus causis nascentium: his ergo amotis, non remanebunt rationes seminales. Remanebunt ergo elementa cum suis materijs, & formis, siue cum suis substantiis, & cum suis quantitatibus, & qualitatibus, & tollentur ab eis causae nascentium, quae sunt rationes seminales, & tunc non stabunt, sed cum non sint, nisi tria praedicamenta realia: substantia, quantitas, & qualitas, quae sunt vltra haec non res, sed quidam ordines, & quaedam habilitates fundatae in rebus esse pos¬ sunt. Igitur, vt supra diximus, hi ordines, & hae similitudines comparatae ad sua sunda¬ menta: non es, sed rationes dici debent. Cum ergo in nostris quaestionibus disputatis distinximus praedicamenta, quia quaedam dicunt ipsas res, & huiusmodi sunt tria: Sub¬ stantia: Quantitas, & Qualitas. Quoddam autem praedicamentum est, quod dicit ipsum ordinem, & hoc est quartum praedicamentum, quod est relatio. Quaedam autem sunt praedicamenta, quae non dicunt ipsas res secundun¬ se, sed dicunt res sub ordine, & ista sunt ali¬ sex praedicamenta, de quibus per singula di stinguere praesens negotium non requirit. Qua re si dictae causae nascentium, & dictae ratio¬ nes seminales vltra substantias, quantitates, & qualitates rerum, dicunt quasdam habitudines, vel quosdam ordines; ad relationes poterunt reduci, vel pertinere

Quod autem dicebatur, quod nulla substantia dirt ad aliquid; Dici debet, quod omnis ordo secundum se sumptus videtur esse quaedam relatio. Sed de relatione possumus loqui multipliciter, vel vt est vnum de nouem praedicamentis accidentalibus, & sic non potest fundari in substantia, sed in accidente. quia non habet relatio, quod sit res, nisi ex suo fundamento. Et ideo relatio, vt est praedicamentum accidentale, oportet, quod suum sundamentum immediatum habeat in accidente, vt hoc modo nulla substantia immediate dicatur ad aliquid, nec sit immediatum subiectum relationis. Sed possumus ampliare rationem relationis, vt non restringatur ad praedicamentum accidentale habens immediatum fundamentum in accidente, sed vt dicat ipsum ordinem secundum se fundatum, secundum quem modum etiam in diuinis est vera relatio. Hoc ergo modo substantia potest esse immediatum sundamentum relationis, & potest dici ad ali¬ quid. Nec propter hoc locabitur sub aliquo accidente, vel sub aliquo praedicamento accidentali.

Quod autem dicebatur, quod ex non substan¬ tijs non fit substantia; Dicemus, quod ex istis habitudinibus fit substantia, non, quod ex eis substantia componatur, vt sint partes substantiae; sed fit ex eis substantia, quia per huiusmodi habitudines ex ordine diuino producuntur effectus substantiales.

DVB. VI. LATERALIS An rationes seminale: fundentur in Matoria, & Forma: in Quantitatibus, & Qualitatibus. conclusio est affirmatiua.

Vide Doctores supra citatos.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis de eo, quod superius dicebatur, quod huiusmodi habilitates, secundum quas sumuntur rationes seminales, dicuntur sundari in materia, & forma, quantitatibus, & qualitatibus; quomodo haec fieri habeant. Dicendum, quod tria sunt praedicamenta realia, q Substantia, Qualitas, & Quantitas. De quibus loquitur Commen. in 13. Quia sicut in numeris prius est vnum, deinde duo, deinde tria: aut sicut in figuris primo inuenitur triangulus, secundo quadrangulus, sic etiam primo inuenitur substantia, deinde quantitas, & qualitas. Propter quod sicut triangulus est prior inter figuras rectilineas. sic substantia est prior omnibus alijs praedica¬ mentis. Et allegat ad hoc Themistium in sua ab¬ breuiatione. Substantia est ergo prior quantitate, & qualitate. Quantitas prior qualitate. & quia ista sola sunt tria praedicamenta, realia, opor¬ tet ex istis sumere res, in quibus sundantur habilitates illae, quas dicimus esse rationes seminales.

Accipiemus ergo duas substantias: materiam, quae¬ se tenet ex parte passionis: & formam, quae se re¬ net ex parte actionis. Accipiemus etiam duas quantitates, videlicet quantitatem, quae est in agente, & quae est in patiente. Nam in istis corporalibus: a re indiuisibili, & a re non quanta, non potest cau¬ sari nec actio, nec passio, vt declarari habet, in 1. de Gen. ipsa etiam anima humana, quae de se est res indiuisibilis, quamdiu est perfectio corporis, nullam actionem potest efficere, nisi mediante re diuisibili, & re quanta. ipsum etiam intelligere non potest progredi ab anima, vel a potentia intellectiua, nisi mediante organo corporeo, & quanto: vt mediante organo phantastico. quod organum adeo est necessarium ad actum intelligendi, quod Philosophus dicit in 1. de anima. quod intelligere est phantasia, vel non est sine phantasia. Erit ergo necessaria quantitas in agente, vt fiat actio: & in patiente, vt fiat passio cum ab indiuisibili. nec hoc, nec illud fieri possit, loquendo de corporalibus rebus. Et sicut ad agendum, & patiendum in istis corporalibus requiruntur duae substantiae: materia, & duae quantitates, vna in agente, alia in patiente; sic requiruntur ibi duae qualitates, vel duo modi qualitatum, videlicet qualitas actiua ex parte agentis, & passiua ex parte patientis. Haec autem sex sic se habent ad actionem, & passionem: quia forma substantialis est primum agens d est prima ratio agendi, sicut dicit Philosophus in de anima. quod anima est primum sentiens est prima ratio sentiendi Sic etiam materia est primum patiens, id est prima ratio patiendi. Namsproprie loquendo nec forma agit, nec materia patitur: sed compositum agit per formam, & patitur per materiam. Illae ergo duae substantiae materia, & forma, se habent ad actionem, & passionem. quia sunt quaedam primitates agendi, & patiendi: sed duae quantitates, vt illa, quae est in agente. & quae est in patiente: & duo modi qualitatum, vel duae qualitates, actiua, quae est in agente, & passiua, quae est in patiente, faciunt ad actionem, & passionem: ali¬ ter tamen, & aliter. quia quantitas in agente facit ad modum agendi. & quantitas in patiente ad modum patiendi. Et quia modus agendi, & patiendi est, quia agens, & patiens se tangunt: & quia sunt simul, & quia sunt approximata secundum locum, quia talia oportet esse quanta: oportet tam agens, quam patiens esse quantum. sed qualitas actiua, & passiua faciunt ad actio nem, & passionem. quia sunt ea, per quae agens agit, & patiens paritur. Propter quod hi duo modi qualitatum, secundum quos sumitur qualitas actiua, & passiua: non solum faciunt ad modum agendi, & patiendi, sed etiam faciunt ad ipsam actionem, & passionem¬

His itaque praelibatis, dicamus, quod supra dicebamus, quod rationes seminales sproprie loquendo non sint ipsae res: vt ipsae substanriae, vel ipsae quantitates, & qualitates: sed sunt quaedam habilitates, vel quaedam habitudines, seu quidam ordines fundati in istis rebus. Ad cuius eui¬ dentiam sciendum: quod iuxta duplex opus di¬ uinum primum, & secundum: prout distinguit August. 6. super Gen. distinguitur rerum productio secundum rationes seminales, quae est Dei operatio. Secunda a productione rerum, quae fuit Dei operatio prima. Sed de operatione Dei prima, & secunda aliter oportet loqui secundum Au¬ gust. & aliter secundum alios Sanctos. Nam secundum August. prima operatio Dei fuit, secundum quam omnia fuerunt producta simul, vel secundum se, vel secundum rationes seminales. & oportet, quod ibi large sumantur rationes seminales, pro¬ ut se extendunt ad obedientiales. Vnde Aug. 6. super Gen. loquens de corpore Adae producto de limo, & de corpore Euae producto de costa, air, quod nos satis admonent verba sacrae scripturae, has. st productiones corporum Adae, & Eue non ad illam operationem Dei pertinere, vnde re¬ quieuit Deus die septima: sed ad istam potius, qua per temporum cursus vsque nunc operatur. Fuit ergo Dei prima operatio, per quam omnia creauit simul, & a qua die septima requieuit: & est secunda Dei operatio, per quam primo creata propagantur, & multiplicantur, & per quam Pater vsque nunc operatus est, & Filius operatur. Omnia ergo secundum primam operationem fuerunt simul creata secundum Aug. & fuer unt creata per sex dies. Sed illi sex dies secundum eum non sunt, nisi vnus, & idem dies, septies replicatus. vel non sunt, nisi vnum, & idem instans, quia in eo, & eodem instanti fuerunt omnia simul producta, & istud instans fuit septies replicatum: sicut sem¬ per dicitur in quolibet opere: Dixit Deus. & tamen Deus non habet, nisi vnum solum verbum. quamuis ergo dicatur pluries: Dixit Deus; oportet nos tamen intelligere vnum solum verbum di¬ uinum, per quod omnia illa dixit, & illud solum verbum oportet in telligere toties repetitum quoties ibi dicitur: Dixit Deus: Fuit ergo vnum, & idem instans septies repetitum, vt sex repetitiones referantur ad sex opera, & septima repetitio ad quietem. Fuerunt ergo illi sex dies non spatio temporis, sed secundum sex cognitiones angelicas, secundum sex genera operum computati. Habuit etiam quilibet eorum dierum vesperam, & mane: non spatio temporis. quia instanti fue¬ runtomnia simul facta, sed secundum varias cognitiones angelicas. quia de quolibet illorum sex generum operationum habuit Angelus cognitionem vespertinam, & matutinam.

Sed alii Sancti ponunt ad litteram istos septem dies fuisse secundum sparia temporis. vt sex dies referantur ad opera prima, & dies septima referatur ad quietem Dei, & ad opus Dei secundum. Fuit ergo prima operatio Dei productio omnium rerum absque eo, quod praecederet simile in creatura, vt fecit hominem sinelhomine praecedente, & vegetabilia sine uegetabilibus similibus praecedentibus: & alia animalia sine similibus praecedenti¬ bus. Et omnia ista pertinent ad primam operatio nem Dei: secundum quam operationem produxit prima in qualibet specie, quae omnia fuerunt facta in sex diebus. Postea in septima die requieuit Deus a nouo opere condendo: & incaepit age¬ re secunda opera: videlicet condita propagando. Prima ergo opera praecesserunt similia in mente Dei, in quo erant rationes, & exemplaria, ad quorum similitudinem huiusmodi nouae species condebantur. Sed secunda opera praecesserunt simi¬ lia in ipsis creaturis, ad quorum similitudinem alia propagabantur. Rationes ergo seminales respi¬ ciunt non opera prima, secundum quae sunt condita noua, sed respiciunt opera secunda, secundum quae sunt illae nouae species, & illa noua opera pe¬ pagata. Requieuit ergo Deus die septima a condem¬ do noua, quae fuerunt opera prima Dei secundum rationes, quas habet in seipso exemplares, & inchoauit opera secunda id es propagationis, quae Deo cooperante a secundis agentibus fiunt per ratio¬ nes seminales. Si ergo scimus bene distinguere inter prima opera, per quae sunt noua condita per¬ rationes in Deo exemplares: & secunda opera, per quae sunt condita propagata ( quod fit per ratio¬ nes seminales clare apparere poterit, quid importetur per rationes seminales.

Sciendum ergo, quod primaopera fuerunt ope¬ ra perfectionis, vel fuerunt opera, per quae fuerunt res perfectae. secunda vero opera fuerunt, perd res suerunt propagatae. Propter quod si prima opera fuerunt perfectionis, secunda vero suerunt actionis, & passionis. Nam post prima opera creaturae agendo, & patiendo ad inuicem incaeperunm se propagare. Illa ergo sex, quae numeramus: vide¬ licet duae substantiae: materia, & forma: & duae quantitates, vt illa, quae est in agente, & in patiente: & duo modi qualitatum: vt illa, quae se tenenem cum actiuo, & illa, quae cum passiuo: vt pertinent ad rerum perfectiones: pertinent ad prima ope¬ ra. Sed, vt pertinent ad rerum propagationem, pertinent ad opera secunda. Sic enim habetur Gen. 2. Igitur perfecti sunt coeli, & terra, & omnis or o¬ natus eorum, & compleuit Deus die septima omne opus, quod fecerant. Quod Auqust. 6. supp Gen. pertractans, vult, quod eodem die omnia fuerunm consumata, & quodammodo inchoata: consuma ta in naturis propriis: inchoata quasi semina futurorum. In eodem ergo die, id est in septimo fuerunt omnia perfecta. quia compleuit Deus die septima &c. Et eodem diefuerunt omnia inchoata, quia benedixit Deus diei septimae, ex qua bene dictione incaeperunt animalia se propagare, & da¬ re operam generationi, & ex hoc esse quasi semi¬ na futurorum.

Prima ergo opera diuina fuerun: Res creare, r quod fuit ante omnem diem. Distinguere, quod suit per tres dies. Ornare, quod per tres alios. Et perficere, quod fuit in die septima. Potest autem haec perfectio referri ad diem. 6. sed ista superius sunt tractata. Sufficit autem perfectionem refer¬ re ad diem. 37. prout sonat nostra littera: Omnia ergo illa prima opera poterant. dici perfectionis, quia omnia ordinabantur ad perfectionem rerum. Secunda vero opera diuina facta, quae sunt per rationes seminales, possunt dici propagationis. Rationes ergo seminales sunt illae, perquas facta sunt opera propagationis, prout differunt ab operibus persectionis. Hoc ergo modo hoc inuestigare: est ire secundum modum, & intentionem Sanctorum, & specialiter Aug. qui de his plus se intro¬ misit. Illae ergo res superius tactae, vt substantia, siue sit materia, siue forma, & quantitas, & qua¬ litas: siue sint in agente, siue in patiente; primo pertinebunt ad perfectiones rerum. secundo pertinere poterunt ad rationes seminales. & quia eaedem res, secundum Aug. in loco praeassignato: sunt perfectae die septima, per opera perfectionis: & eodem die per rationes seminales inchoatae, quantum ad opera propagationis; cogimur ponere, quod etiam eadem res, vt substantia, quam titas, & qualitas, aliter, & aliter sumptae pertinent ad opera perfectionis, & ad rationes seminales, siue ad opera propagationis. sed ad opera perfectionis pertinebunt praedicta, prout sunt quaedam persectiones: ad opera vero propagationis, & ad rationes seminales, prout ordinantur ad actio¬ nes, & passiones. sed illa praedicta secundum se sumpta pertinent ad rerum persectiones, vt materia cum forma facir perfectionem substantialem: quantitas facit persectionem rerum accidentalem: prout res comparatur ad suam affectionem, quig sicut res extenduntur per quantitatem, sic afficium tur per qualitatem. Quia ergo illa tria predicamem ta secundum se sunt perfsectiones quaedam: sed vt sunt principia actionum, & passionum, creant actiones, & passiones. Si volumus per differentiam operum perfectionum, & propagationum inuestigare rationes seminales: videamus, quid addit substantia, vt materia, & forma: & quid quantitas, & qualitas, vt sunt in agente: & patiente, vt considerantur secundum se, & vt pertinent ad reip¬ fectionem, & vt sunt principia actionum, & passionum, & vt causant in rebus actiones, & passio nes. Sed his diligenter inspectis, apparet, quod ista tria praedicamenta, vt sunt principia actio¬ num, & passionum: non addunt supra seipsa, vt sunt quaedam perfectiones, nisi quosdam ordines adactiua, & passiua. Rationes ergo seminales, prout pereas causantur actiones, & passiones, per quas fiunt opera propagationis, secundum quod huiusmodi opera differunt ab operibus per¬ sectionis: non dicunt, nisi quosdam ordines actiuorum, & passi uorumad actiua, vt superius cice¬ batur. Quod si dicatur, quod rationes seminales non solum dicunt illos ordines, sed dicunt praedictas res: substantias, quantitates, & qualitates cum istis ordinibus ad actiua, & passiua; Dicemus, quod sic accipere rationes seminales, per quas fiutnt ope¬ ra propagationis: non est eas accipere congrue & proprie: pront opera propagationis distinguum tur ab operibus perfectionis: sed prout includunt eas, & non exclusiue tantum, prout super adduntur eis: dato tamen quod sic accipiantur, quod secundum se potest congrue fieri: licetalla acce¬ ptio magis concordet locutionibus Sanctorum; ipsae tamen res in hac acceptione, vt substantia, quantitas, & qualitas: se habebunt, vt quid materiale: & ipsi ordines ad actiua, & passiua fundati¬ in dictis rebus se habebunt, vt quid sormale: vt rationes seminales vere vocarae sint rationes, quia formalius consistunt in ordinibus ad actiua, & passiua, quam in ipsis rebus: vbi sundantur tales ordines. & quia praefari ordines comparati ad, sua fundamenta magis sunt rationes, quam res: bene dicebatur superius, quod potius talia debent dici rationes, quam res. Aliud est enim hoc in¬ cludere drrecte, & hoc supponere. Nam simum presupponit nasum: sed directe in suo significato non oportet, quod includat, vel quod importet nasum, quia tuncdicendo: nasus simus: es¬ set ibi nugatio. Volumus ergo, quod rationes seminales, & ea, quae sunt propagntionis: praesup¬ ponant quae sunt perfectionis: quia prius intelligitur, res esse persectas & postea quond possint generare, & quod possint se propagare. Et si quaeritur quid addit propagatio superpersectionem, patet, quia non addit, nisi ordines actinorum ad passiua, & econuerso, vt rationes seminales dicant illos ordines. & si volumus, quod dicant totum itres, & ordines: etiam in tah acceptione formalius se habebunt ordines. Addimus tamen, quod ordi¬ nes, quos consequuntur actiua, & passiua per suas substantias, quantitates, & qualitates, nullo modo sufficiant ad se propagandum, sed oportet cum diquic ordinibuis superaddore ordipoc & habilitates, quas consequuntur &x motu coeli. Rursus oportet superaddefe ordines, & habilitates, quas consecutae sunt res ex diuino opere, siue ex diuina benedictione. quia Dei benedicere est eius benesa¬ cere, vel est eius res multiplicare, & multiplicando propagare: cum omnia ista pertineant ad rationes seminales. Nec sufficit quod Deus inseruit, & seminauit tales ordines, & tales habilitates in rebus, vt propagare se possint; sed oportet, quod in tali opere naturae, quod est opus propagationis, vel in quocunque alio opere naturae: semper operetur Deus. quia secundum August. 9: super Gen. extincta esset operatio naturae, nisi semper cum ea operaretur Deus. Requieuit ergo Deus septima die a primis operibus, quae pos¬ sunt dici opera perfectionis, sed vsque nun¬ operati sunt Pater, & Filius, & tota Trinitas, & semper operatur quantum ad opera propagationis.

RESP. AD ARO. ART. II

AD PRIMVM dicendum, quod forma generis non est forma vna, nec r¬ est habilitas ad vnam, & eandem formam, quia rationes seminales sunt quaedam propriae habilitates ad omnes formas specificas: non possumus formam generis pone¬ re rationem seminalem, nisi diceremus plures ha¬ bilitares ad plures formas specificas sub eodem genere, prout conueniunt simul in aliquo, esse quamdam habilitatem conem, & quandam rationem semina¬ lem in generali, attamen formam generis esse ratio¬ nem seminalem, est superius improbatum.

Ad secundum dicendum, quod forma gene¬ ris est quaedam forma speciei incompleta secundum rationem: non secundum rem. totum enim quod dicit species, dicit genus. aliter enim non posset praedicari de specie.

Ad tertium dicendum, quod rationes semina les sunt habilitates quaedam ad formas specificas. Vegetatiuum ergo prius inductum in embrione non erit secundum se ratio seminalis ad sensitiuum posterius introductum sed si hoc dicatur, hoc erit propter habilitatem, quam facit in materia, ad sensitiuum posterius introductum, quod est per¬ sectius eo. Non ergo ipsum vegetatiuum, sed habilitas in materia ex hoc introducta erit secundum se ratio seminalis.

Ad quartum dicendum, quod pueritia non est ratio seminalis ad iuuentutem, nec iuuentus ad senectutem, sed dicta haec sunt ab August. prout in puero est habilitas, vt fiat iuuenis: & in iuuene, vt fiat senex: eadem enim forma, & eadem natu¬ ra est in puero, iuuene, & sene: prout est unus, & idem homo, prius est puer, postea iuuenis, postea senex. Ista ergo dicunt vnam, & eandem naturam prout de impersecto vadit ad perfectum, vt de pueritia vadit ad iuuentutem, & prout de perfecto redit ad imperfectum, vt de iuuentute tendit ad senectutem. Istae ergo habilitates sumendae sunt ex ipsa natura, quas concomitantur dictae aetates: nec sunt proprie alia, & alia ratio seminalis: cum non respiciant aliam, & aliam, sed vnam, & eandem naturam. Sunt ergo quidam modi se habendi respi¬ cientes vnam, & eandem naturam. quod si quis vellet appellare eos rationes seminales, valde large acciperet rationes seminales. Et tamen sic accipiendo ipsam pueritiam, non esset ratio semina¬ lis, sed habilitas, quae est in materia, vel in aliis rebus, vbi respiciunt, & habilitantur ad rationes seminales, vt hoc respiciunt.

ARTIC. III. An rationes ille, quibus medijs de¬ costa vlri formata est Eua, fuerint obedientiales. Conclusio est affirmatiua.

Steph. Prul. d. 18. q. 2.

TERTIO quaeritur quales fuerunt rationes illae, secundum quas for¬ mata est Eua. Et uidetur, quod rationes seminales. quia secundum Aug. O. super Gen. Ratio¬ nes illae, secundum quas de co¬ sta formata est Eua, non pertinent ad illam ope¬ rationem Dei, secundum quam requieuit in die septima, sed ad istam potius, qua per temporum cursus vsque nunc operatur. Cum ergo opera nunc dinina respiciant rationes seminales: ergo &c.

Praeterea secundum August. in eodem. 6. Ali¬ ter res sunt in verbo, quia aeternaliter: aliter in suis causis, quia, vel simul, vel creatae iam non simul, sed suo tempore creantur, in quibus Adam for¬ matus est ex limoo terrae, & uidetur ibi velle hoc es¬ se, sicut fenum est in seminibus. ergo corpus Adae fuit formatum de terra secundum rationes seminales, sed secundum easdem rationes videtur for¬ matum corpus Adae de limo, & corpus mulieris de costa: ergo &c.

Praeterea per opera persectionis videntur ope¬ ra diuina in illis sex, vel septem diebus fuisse per secta. sed opera propagationis videntur esse in die septima inchoata, & postea deinceps continuata; quaecunque ergo fuerunt facta post. 7. diem, vel in 6. die, uidentur pertinere ad opera propagationis, & per consequens ad rationes seminales. Huiusmodi autem est corpus Euae, cum fuerit Eu¬ formatum in Paradiso post transsationem hominis: ergo &c.

Praeterea secundum August. in eodem O. de limo formari oportebat Adam secundum causalem rationem, in qua primitus factus erat: ergo secundum rationes seminales, in quibus res primi¬ tus factae fuerunt: corpus Adae est factum prius. & quia simile dicendum est de corpore Euae, ergo &c.

IN CONTRARIVM est Aug. in eodem oem qui¬ loquens de factione hominis ait, hoc non fuisse in conditione creaturaetergo &c.

Praeterea secundum Aug. aliter fuerunt facti tunc ambo, vir scilicet, & mulier: & aliter nunc, sed nunc vir, & mulier fiunt secundum rationes seminales: ergo tunc non fuerunt facti secundum rationes seminales.

RESOLVTIO. In corpore osdae, & Euae rationes non nisi improprie seminases dici possunt: proprie vero obedit¬ tiales vocantur. Quae autem sunt in Deo ratio¬ nes, primordiales, principales, & latentes dicantur.

RESPONDEO dicendum, quod quicquid fit, R vel hoc est secundum rationes, quae sunt in Deo, vel hoc est secundum rationes, quae sunt in crea tura. Licet rationes in creatura nihil possint perficere sine operatione Dei; hanc autem distinctionem facit Magister in praesenti distinctione dicens, quod omnium rerum causae in Deo sunt. Et subdit, quod quarundam causae & in Deo sunt, & in creaturis: quarundem in Deo tantum. Etait, quod illarum rerum cause, quae sunt in Deo tantum, dicuntur abscondite. quia ita est in diuina dispositione, vt hoc, vel illud fiat. quod non est in seminali creaturae ratione. Magister ergo in hoc loco omnes rationes, quae sunt in creaturis rerum fiendarum, videtur appellare seminales rationes. Omnes ergo rationes ad duo genera deducuntur, velad rationes diuinas, vel ad rationes seminx ies vt dicantur rationes diuine, quae tatum sunt in Deo: seminales, quo sunt in Deo, & creaturis.

Rationes autem, quae sunt in Deo, prout sunt tin ipso, possunt dici primordiales propter aeternitatem, & principales propter superioritatem, & latentes, vel absconditae propter inaccessibilita tem. Primordiales ergo sunt propter aeternitatem. Nam cum rationes illae sint aeternae, oportet, quod sint priores omnibus alijs, & quod praecedant omnes alias rationes, sicut aeternitas praecedit tempus. Nam cum solus Deus sitaeternus, & nihil¬ aliud sit sibi coaeternum, omnia alia sunt temporalia. Solus Deus, & omnia, quae sunt in Deo, quia sunt idem, quod Deus, mensurantur aeternitate.

Secundo rationes, quae sunt in Deo, debent diti principales propter superioritatem. Nam, vt probat Philosophus in. 12. Totum vniuersum est vnus principatus, & istius vnius principatus est vnus princeps Deus, quigubernat, & regit istum totum principatum, & est superior eo, & dominus eius. Propter hanc ergo superioritatem, quam habet Deus respectu vniuersi, rationes, quae sunt in ipso ad producendum quoscunque effectus, debent dici principales. Vel si volumus alludere verbis Philosophi concludentis in. 12. qu vnus est, ergo principatus, & vnus Princeps. cum iste vnus Princeps sit Deus, & rationes existentes in Principe debeant dici principales, patet verum esse, quod diximus.

Tertio rationes illae debent dici absconditae propter inaccessibilitatem. quia, vt dicitur. 1. ad Tim. O. Lucem habitat inaccessibilem, quam nullus hominum vidit, sed nec videre potest. quod verum est naturaliter, quia ergo illa lux, quam inhabita Deus, quae est ipse Deus, cum sit inaccessibilis, oportet rationes, quae sunt in Deo, quia sunt in luce inaccessibili, de necessitate nos latere, & esso inaccessibiles nobis. Aduertendum tamen, quod ista potissime veritatem habent rationibus illis, quae¬ sic sunt in Deo, quod non sunt in creaturis. quia quae¬ sunt in Deo, & in craturis, licet, vt sunt in Deo, sint aeternae, & superiores, & latentes; tamen, vt suntin creaturis sunt temporales, & inferiores, & possunt esse patentes.

Viso de rationibus, quae sunt in Deo, restat vi¬ dere de rationibus, quae sunt in creaturis. Omnes autem tales rationes non possunt dici semina les, large loquendo de actionibus seminalibus. nam non sunt tales rationes in creaturis, nisi quia Deus inseruit, & seminauit eas in eis. Ille ergo, qui secundum boe. est terrarum, caelique sator, est etiam sator, id est seminator omnium, siue sint rationes, siue alia, quae sunt in creaturis. Propter quod omnes tales rationes possunt dici semina¬ les, quia sunt inditae, & seminatae a Deo.

Aduertendum tamen, quod in creaturis sunt duo¬ genera rationum. ille videlicet, quas Deus inser¬ uitcreaturis, vt fiat ex eis, quod placet sibi: & illae, quas inferuit creaturis, vt fiat, quod necesse est fien. Vnde August 6. super Gene. vult Deum vtrasqerationes inseruisse creaturis: & illas, per¬ quas fit solitus cursus naturae: & illas, per quas fit, quod sibi placet. Sed large loquendo vtraeq possunt dici seminales, quia Deus vtrasque in seruit creaturis. Cum proprie loquendo rationes insertae creaturis, vt fiat de eis, quod Deo placet, debent dici obedientiales. quia quodam speciali modo sunt sub beneplacito, & sub obedientia Dei. Rationes vero illae, secundum quas fit quod requirit cursus, vere seminales dici possunt.

Sed ex dictis Augusti oritur quaedam dubitatio. quia Augusti. rationes istas, secundum quas fit, quod requirit cursus naturae, vocat rationes, secundum quas necesse est fieri, quod fit. cum tamen magis deberent vocari rationes, secundum quas necesse est fieri, quod fit, illae, secundum quas fit quod est placitum Creatoriscum eius voluntas, & beneplacitum impediri non possit, quam rationes illae, secundum quas fit, quod requirit cursus naturae, cum iste cursus etiam naturaliter multoties impediatur, vt propter in dispoenem materiae, vel propter aliud impedimentum multoties non fiat, quod secundum cursum naturae iudicatur esse suturum. Vnde Augusti. 6. su¬ per Gene. vult, quod possumus scire rerum naturas, sed non possumus scire res futuras. quia nescimus vtrum natura rerum impediatur, & non fiat, quod ibi futurum esse decernitur. Nam Augusti. in dicto libro ait, quod multa secundum inferiores causas futura sunt si ita sunt, vt in praescient ia Dei futura sunt. si autem ibi aliter sunt, ita potius futura sunt, sicut ibi sunt, vbi, qui praescit, falli¬ non potest.

Dicemus ergo, quod de necessitate fiunt, quae sunt in praescientia Dei & in beneplacito Dei, non quae sunt secundum cursum naturae, & econuerso. quia de necessitate fiunt secundum naturae cursum, & non quae fiunt secundum beneplacitum Dei. Nam in omnibus operibus, & in omnibus effectibus est duo considerare: ipsos effectus, & ipsum modum efficiendi, vel ipsa opera, & ipsum modum operandi. Si consideremus ipsos effectus, & ipsa opera, de necessitate fiunt, quae sunt in beneplacito Dei, & in praescientia eius, quae impediri¬ non possunt. Sed si consideremus mocum apendi, & operandi, quia modus agendi diuinus non est ex necessitate naturae, sed ex libero arbitrio, & ex beneplacito voluntatis, quae fiunt ex beneplacito Dei, quantum ad modum agendi diuinum, dicuntur non fieri ex necessitate, sed fiunt ex ordine diuinae sapientiae, & ex eius beneplacito. Sed in agentibus naturalibus est econuerso, quia qua& tum ad modum agendi fiunt ex necessitate. quia naturalia agentia agunt ex necessitate naturae. sed ipsi effectus dicuntur esse non de necessitate, quia possunt multipliciter impediri.

Reuertamur ergo ad propositum, & dicamus, quod in rebus naturalibus sunt duo genera rationum: videl icet rationes illle, secundum quas fit, quod Deo placet: & istae vocantur obedientia¬ les, & illae, secundum quas fit, quod requirit naturae cursus. Possumus autem has secundas ratio¬ nes, secundum quas fit, quod requirit naturae cur¬ sus, in duo genera diuidere. quia quaedam fiunt ex proprio actiuo, & ex proprio passiuo, vt omnia animata, siue sint vegetatiua, siue sensitiua, siue secundum locum motiua, siue intellectiua, habent proprium actiuum, & proprium passiuum, ex quibus fiunt. Qui ergo vellet prosequi hanc distinctionem factam a Thilosopho in de rebus ani¬ matis: posset inuenire cuilibet generianimatorum proprium actiuum, & proprium passiuum, ex qui¬ u bus fit. Nos tamen faciemus aliam distinctionem breuiorem dicentes, quod omne animatum, vel generatur &x semine, vel ex putrefactione. Si generatur ex semine, tunc semen maris se habet, vt proprium actiuum, & menstruum semellae, vt proprium passiuum. Si autem generatur ex putrefactione: tunc secundum Commen putrefactio se habet sbi, vt semen, & vt proprium actiuum. II¬ lud autem, ex quo fit animal generatum, & putre¬ factione, se habet, vt propria materia, & vt proprium passiuum. Aduertendum tamen, quod ista distinctio, qua aliqua generantur ex semine, aliqua ex putrefactione: locum habet in animalibus, quia in vegetabilibus etiam illa, quae videntur genera¬ ri ex semine, siue sint segetes, siue arbores, siue herbae; generantur ex purrefactione, quia oportet in semine omnium vegetabilium vigere quantum ad vnam partem seminis virtutem actiuam, & quantum ad materiam virtutem passibam. Et pars illa, vbi viget uirtus actiua: se habet, vt semen maris: & illa, vbi viget passiua, vt menstruum foemel lae, vt supra est diffusius declaratum. Omnia ergo talia habent proprium actiuum, & proprium passiuum, sed multa sunt non habentia proprium actiuum, & proprium passiuum: vt ignemdoquen¬ do actiue l non solum generat ignis, sed motus. Et loquendo passiue non solum generatur ex stuppa, vel ligno, vel ex alio admixto, & non solum generatur ignis passiue ex mixtis, sed etiam ex elementis, vt ex aere, vel ex alijs elementis.

Nota ergo, quod accipiendo principia nature intrinseca, quantum ad esse: non sunt, nisi tria: Materia, Forma, & ratio seminalis, vel habilitas ad formam quae est in materia, quod est tertium principium, quod Philosophus vocauit priuationenm licet congruentius dicatur ratio seminalis, vel habilitas. quia hoc modo: etiam quantum ad esse: potest esse per se principium, vt quia priuatio for¬ te non est principium, quantum ad esse per se: sed quantum ad fieri, sed loquendo de rationibus seminalibus large, prout non solum sunt principia intrinseca, & non solum vt sunt principia quantum ad esse, sed quantum ad fieri. Sic rationes seminales dici possunt quaecumque habilitates ad pro¬ ducendum effectus in actiuis, & passiuis, siue sint in subiectis, vt in materia respectu passiuorum, & in forma respectu actiuorum. siue sint in quantitatibus, & qualitatibus, vt quantitates habent esse in actiuis, & passiuis. siue sint in principijs naturalibus secundum se ipsa, siue ex superiori¬ btus causis, vt omnes istae habilitates dicantur ra¬ tones seminales.

Aduertendum autem, quod licet ratio seminalis Rot possit dicere totum, videlicet res istas, vt substantiam, quantitatem, & qualitatem, & ordines diuinos, & habilitates fundatas in eis a Deo: formalius tamen dicunt ipsos ordines diuinos in sertos, & seminatos in his rebus, quam dicant ipsas res. Nam istis ordinibus amotis, secundum quos Deus subiecit passiua actiuis: ut actiua ex passsuis facerent istos effectus, qui fiunt per rationes seminales, quae amotio erit in fine mundi; tunc remanebunt substantiae, quantitates, & qualitates rerum, led non remanebunt isti ordines, quia non remanebunt subiectiones passiuorum ad actiua, nec remanebunt rationes seminales. quia nulli effectus producentur naturaliter ex ordine passiuorum ad actiua, vel econuerso. Et quia illud, quo amoto, amouetur aliud: & posito, pe¬ nitur illud, est per se, & essentiale eisideo isti ordi¬ nes diuini per se, & essentialiter respiciunt ratio¬ nes seminales. Si ergo aliquis omnino uellet sub¬ stinere, quod rationes seminales dicunt totum, substantias, quantitates, & qualitates actiuas, & passiuas cum his ordinibus, forte non esset in¬ congrue dictum. Tamen isti ordines se habent quantum ad rationes seminales essentialiter petr¬ se, & formalitermagis, quam ipse ressquia remanent in ipsis rebus amotis praefatis ordinibus, a¬ mouentur rationes seminales: & positis, ponentur Aduertendum etiam, quod licet res cum istis ordinibus possint dici rationes seminales, modo, quo dictum est: tamen secundum intentionem Sanctorum, & maxime August. Rationes seminales magis dicunt ipsos ordines, & ipsas habilitates a Deo in sertas rebus, quam dicant res cumipsis ordinibus. Nam secundum August 6. super Gen.1 Vtrasque rationes Deus inseruit naturis rerum, & illas, secundum quas fit vsitatus cursus naturae, qui proprie dicuntur rationes seminales: & illas, secundum quas sfit beneplacitum Creatoris, quae proprie dicuntur rationes obedientiales: nec sint ipsae res, sed quaedam habilitates sint, & quidam ordines inserti a Deo naturis rerum, vt fiat de eis, quod placet Deo. quia Deus tales sacit naturas rerum, vt essent sic ordinatae, & habiles, vt fieret de eis, quod placeret sibi. consequens est, quod ratio¬ nes seminales dicant non ipsas res, secundum in¬ tentionem Sanctorum, & potissime August sed ipsos ordines, & ipsas habilitates, secundum quas passiua subiiciuntur actiuis, ex qua subiectione producuntur effectus naturales, & ex similibus similia procreantur. Aduertendum etiam, quod forte quaereret aliquis, qui sunt isti ordines, uel istae aptitudines, quae dicuntur rationes seminales; Dice¬ mus, quod sunt quoddam principium naturae, vt satis est superius habitum. Et adhuc propter haesitantes reiterare non piget, & continentur sub illo principio naturae: vel sunt illud principium naturae, quod Philosophus uocat prin¬ tionem. Sicut ergo priuatio nullam rem addit su¬ per suum sundamentum, sic istae rationessem¬ nales nullam rem addunt super rem, in qua fundantur. Sicut ergo Philosophi dicunt tria esse principia naturae, Materiam, Formam, & Priuationem; sic & Sanctidicerent tria esse principia Naturae, Materiam, Formam, & Ratonem seminalem. Vtrumn¬ que ergo tam priuatio, quam ratio seminalis di¬ dt duo, negatlonem formae inducendae, & aptitudinem ad illam. Sed priuatio inquantum est ex parte vocabuli, videtur principalius importare negarionem, & carentiam: apttudinem autem potest importare ex parte consequenti. Ratio autem seminalis econuerso, & quia aptitudo conuenientiori modo hebet rationem principii, quam carentia, conuenientiori modo locuti sunt Sancti ponentes tale principium naturae esse rationem seminalem, quam Philosophi ponentes illud principium esse priuationem. Aduertendum etiam, pein his verbis locuti sumus de rationibus seminalibus, prout sumuntur stricte: & large prout domparantur ad res, in quibus fundantur. Sed potest quis loqui de rationibus seminalibus stricte, & large, non prout conparantur ad res, in quibus fundantur. Sed si vis loqui de rationibus seminalibus stricte, & large, non pront comparantur ad res, in quibus fundantur, sed prout com¬ parantur ad rationes obedientiales, & ad ratio¬ nes, ex quibus producuntur effectus, secundum quem modum in hoc vltimo quaesito accipiuntur stricte, & large rationes seminales; Hlis praelibatis, dicamus, quod rationes seminales, vel pos¬ e sunt accipi valde large, & tunc omnia, quae fiunt & rationibus, quae sunt in creaturis, possunt dici¬ fieri ex rationibus seminalibus, quia fiunt & rationibus, quas Deus seminauit in eis. Et sic corpus Fuae factum de costa, factum fuit secun¬ t dum rationes seminales. & corpus Adae ex limo terrae etiam factum fuit secundum rationes illas, secundum quem modum loquitur August. O. su¬ per Gene. quod homo de limo terrae factus. est, eids formata vxor de latere, iam non ad conditionem, quia simul omnia facta sunt, pertinere, quibus perfectis requieuit, sed ad eam operationem, quae fit per volumina seculorum, quam vsque nunc operatur Deus. Et idem in eodem ait, quod hoc, id est formationem mulieris, & viri, non ad illam operationem Dei pertinere, vnde requieuit in die septima, sed ad istam potius, quam per temporum cursus vsque nunc operatur. sed issae sunt rationes seminales, ergo secundum istas rationes forma¬ tumest vtrumque oorpus. Alio autem, modo pos¬ sunt accipi rationes seminales minus large. & tunc non quicquid fit secundum rationes existentes in creaturis, fit secundum rationes seminales. quia aliqua fiunt secundum, quod necesse sunt fieri. Aliqua vero secundum beneplacitum Crea¬ toris. Formatum ergo fuit corpus Adae de limo terrae secundum rationem causalem, in qua primitus factus erat, secundum August in ond super Gen. Sed illa ratio causalis, vt eodem libro statim post subdit; non fuit inconditione creaturae. sed in beneplacito Creatoris, id est non fuit secundum rationes seminales, sed secundum obedientiales. & quod dictum est de corpore Adae quantum ad limum terrae, ueritatem habet de corpore Euae quantum ad costam, quia de illa costa fuit sorma¬ tum corpus Euae non secundum conditionem naturae, sed secundum beneplacitum Creatoris. Vnde de ambobus corporibus Adae, & Euae vult Au¬ gust in eodem onem quod non fuerint secundum eas¬ dem rationes formata: sicut formantur nunc corpora aliorum uirorum, & mulierum. quia corpora nunc formata fiunt secundum conditiones naturae, id est secundum rationes seminales. Illa vero duo corpora uiri, & mulieris formata sunt secundum beneplacitum Creatoris d est secundum rationes obedientiales. Tertio autem modo pos¬ sunt accipi rationes seminales, vt illa sola dicantur fieri secundum rationes seminales, quae fiunt ex¬ proprio actiuo, & proprio passiuo, vt patet in generatione omnium animatorum, siue sint animalia, siue uegetabilia, modo illa generatio sit facta secundum conditionem naturae, & non secundum beneplacitum Creatoris tantum: Alia uero generatio facta ex conditione naturae non ex proprio actiuo, & passiuo: prout ponebamus exemplum de igne, quod etiam veritatem habet in generatione multorum aliorum, quae fiunt nonlueterminando sibi proprium actiuum, & passiuum, que possunt dici fieri non ex rationibus seminalibus. Verum quia fiunt de conditio¬ ne naturae: possunt dici fieri ex rationibus natura libus, vt sit quadruplex generatio rerum. Quia alic qua fiunt secundum rationes primordiales, vt ea¬ quae fiunt solum secundum rationes, que sunt in Deo, quae possunt dici, ut patuit, primordiales,, principales, & latentes. Aliqua vero fiunt secundum rationes, quae suntin creaturis: non secundum conditiones nature, sed secundum beneplacitum Creatoris. Et ista possunt dici fieri secundum rationes obedientiales Tertio modo possunt di¬ ci fieri res secundum rationes, quae sunt in crea¬ turis, & secundum conditionem naturae, & ex proprio actiuo, & passiuo, & ista possunt dici fieri secundum rationes seminales. Quarto autem modo potest esse generatio secundum rationes in creaturis, & secundum conditiones naturae, sed quia non determinat sibi proprium actiuum, & passiuum, non fiunt secundum rationes seminales. Verum quia ad generationem istorum, vel ad factionem duo concurrunt: rationes in creatu¬ ris, & conditio naturae, quia fiunt secundum conditionem naturae: ideo merito dici potest, quod fiant secundum rationes naturales. Sed dices, quod etiam generata secundum rationes seminales generantur ex rationibus, quae sunt in creaturis & secundum conditiones naturae ergo fiunt secundum rationes naturales. Ad quod dici potest, quia generata ex proprio actiuo, & passiuo habent aliquod vltra generata non ex proprio actiuo, & passiuo: ideo propter istud ultra acceperunm sibi quasi proprium nomen, & dicte sunt fieri per rationes seminales. Alia uero non determinantia sibi proprium actiuum, & passiuum, non habuerunt nomen proprium, sed retinuerunt sibi nomen conmune, & dictae sunt fieri secundum rationes na¬ turales. Cum ergo actum sit de quatuor modis rationum, videlicet de rationibus primordialibus, obedientialibus, seminalibus, & naturalibus, & ex hoc determinatum est de quatuor modis generationum, velfactionum; possumus superad. dere quintum modum rationum, vt dicantur ali¬ qua fieri secundum rationes causales. Haec autem quinque nomina rationum sic possumus adaptare, quia rationes causales possumus adaptare ad omnia genera factionum, vel generationum. quia quicquid fiat, vel generetur, loquendo de effectibus creatis, potest dici fieri secundum rationes causales, siue fiat secundum rationes diuinas, siue secundum rationes alias. Illa vero, quae fiunt secundum rationes existentes in creaturis, possunt dici fieri secundum rationes naturales, quaecumque sint illa. Nam & illa, quae fiunet ex beneplacito Crea¬ toris, possunt dici fieri secundum rationes naturales, quia secundum August. Quicquid fit a Deo, fit naturaliter. quia vt ait in 6. quod Deo est natura, quod facit. & ibidem vult. quod Deus nihil faciat contra naturam, licet faciat contra solitum cursum naturae. quibus verbis assentit Comment. cum¬ ait. quod sluxus, & resluxus maris est naturalis, quia, vt dicit, Quicquid est a causa superiori, est natura le, & quia, quae fiunt a Deo fiunt a causa superiori, possunt dici naturalia, & possunt dici fieri¬ secundum rationes naturales, & illa, quae fiunt ex beneplacito Creatoris, quia fiunt a causa superior is. Verum quia ex beneplacito Creatoris habent nomen proprium, & dicuntur facta secundum rationes obedientiales, ideo illud nomen¬ sibi retinuerunt Facta etiam secundum conditio nes naturae determinantia sibi proprium actiuum, & passiuum, habent proprium nomen, vt dicantur fieri secundum rationes seminales; consequenes est quod non determinantia sibi actiuum, & passiuum, facta¬ tamen secundum conditionem naturae retinuerunt sibi nomen commune, & dicantur facta secundum rationes naturales. Et si vellemus, possemus ei dare nomen magis commune, vt diceremus ea facta secundum rationes causales, quod nomen etiam potest competere rationibus, quae sunt in Deo, quae non sunt naturales, sed supernaturales proprie dici debent.

Possumus ergo distinguere. 5. genera rationum factiuarum, vel productiuorun. Quia quaedam sunt rationes primordiales, & istae sunt solum in Deo respicientes diuinos effectus. Quaedam seminales, & hae sunt in creatura, siue in natura creata respicientes effectus naturales, non omnes, sed solum habentes proprium actiuum, & passiuum. Tertio possunt dici rationes naturales, & hae respi¬ ciunt omnes naturales effectus, siue habeant proprium actiuum, & passiuum, siue non. Possunt autem hae rationes extendi ad supernarurales, quia quie¬ quid fit a causa superiori, potest dici naturale. Quarto sunt rationes obediatiales, & hae rationes proprie respiciunt opera miraeulorum. Quinto pos¬ sunt sumi rationes causales, & hae respiciunt omnes effectus quocunque modo sactos.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod rationes, secundum quas vsque nunc operatur Deus: sunt in duplici genere. quia sunt obedien¬ tiales, & seminales. Possumus etiam & tertium genus assignare, videlicet naturales. sufficit ergo¬ in quocunque horum trium generum rationum ponantur rationes illae, secundum quas formata¬ est Eua. Fuit enim formata secundum rationes obedientiales, non secundum seminales, nisi valde large accipiantur seminales, vt includunt obe¬ dientiales, prout est per habita declaratum.

Ad secundum dicendum, quod aliqua similitudo est inter rationes obedientiales, & seminales. quia sicut ea, quae fiunt in rationibus seminalibus, prius sunt in rationibus illis, & postea incipiunt esse secundum seipsa. sic, quae fiunt per rationes obedientiales, prius sunt in rationibus illis, & postea fiunt secundum se ipsa: vt hoo modo Adam sprmatuas ea simo secundum rationes obedientia les habeat aliquam similitudinem cum feno pro¬ ducto secundum seminales.

Ad tertium dicendum, quod post septimum diem Deus operatus est multa, & operatur quotidie non solum secundum rationes seminales, sed etiam secundum obedientiales, secundum quas formata est Eua¬

Ad quartum dicendum, quod August. habet in¬ hac parte suam opinionem propriam. quia vt saluet omnia facta fuisse simul, vult in primo instam ti creationis rerum omnia suisse facta, vel secundum se, vel secundum suas rationes causales: secundum quem modum omnes illi sex dies non fuerunt, nisi se¬ Vnus dies, vel unum instans multotiens replica¬ tum. In illis ergo sex diebus, vel in illa die, siue in illo instanti sexies replicatio secundum Aug. fuit factus homo non secundum se, sed secundum suam rotenem causalem: sed illas rationes causales, in quibus res fuerunet factae primitus cum creatione mundi, tenendo opinionem Aug. possumus extende¬ re ad obedientiales, seminales, & naturales, vt patet. quia secundum Aug. Aliter fuerunt facti primi homines Adam, & Eua: & aliter alii homines. ergo in illis primitiuis rationibus aliter fuerunt primi Parentes, quia fuerunt ibi secundum rationes obedientiales. & aliter alii homines, communiter loquendo, quia fuerunt ibi rationes secundum semina¬ les. Dicimus de hominibus, communiter loquendo, quod in generatione bonorum hominum aliquando interueniunt miracula, quia Virgopeperst: & Elisabeth ex istens sterilis in iuuenture: ab eodem suo viro secundata fuit in senectute. quod sinemira. culo esse non potuit. Sic ergo dicendum est secum dum Aug. sed non secundum alios Sanctos, vt superius dicebarur. Nam secundum Sanctos, etiam secundum se in illis sex diebus sactus suit homot

Dubitatio I. Litteralis.

SVPER litteram dubitatur. Primo su¬ per illo verbo: In eodem quoque paradiso formauit Deus mulierem. Sed contra: Gen. 1. dicitur. Creauit Deus hominem, & postea sequitur. Masculum, & sae¬ minam creauit eos. Sed hoc fuit antequam Adam esset translatus in Paradisum. Ergo mulier non ier fuit in Paradiso formata. Dicendum, quod ex hoc verbo¬ ortum habuit, vt videtur tangere Magister in histo¬ rijs, phantastica opinio quorumdam Iudeorum. quod suit alia mulier creata antequm Eua, sed hoc non potest starescumu litteram Gen. Nam ante formationem Buae dictum est. quod Adae non inueniebatur similis, et go alia mulier ante Euam formata non fuit, quia illa suisset inuenta similis Adae ante formationem Euae. quod est contra scripturam. Possumus ergo di¬ cere, quod in illa littera Gen. aliquando aliqua dicuntur per recapitulationem. Nam cum sexto die fuisset fact homo, vt hentur Gen. 1. Postea post septimum diem, & post quietem diei, dictum est Gen. 3. formauit Deus hominem de limo terrae, quod per recapitulationem est dictum. & sicut in Oen. aliquando dicuntur aliqua per recapitulationem, sic dicuntur ibi aliqua secundum anticipationem. Nam sicut recapitulando dicuntur ibi aliqua, quae sunt facta ante. sic anticipando dicuntur ibi ali¬ qua, quae sunt facta post. secundum ergo, quod vi detur sonare litrera Gen. homo suit sactus sexta die, & suit factus extra Paradisum, & non simul cum homine fuit formata mulier. Quod ergo die Genes. 1. Masculum, & soeminam secit eos. dictum est hoc per anticipationem, quia non simul¬ e secit masculum, & soeminam, sed primo fecit masculum, postea ex eo soeminam fecit. Vel possumus, si volumus etieam sine anticipatione saluare litteram Gen. Faciendo vim in verbo cum dicitur: Masculum, & foeminam creauit eos. Nam formando solum masculum, creauit masculum, & soeminam. Nam de illa eadem materia iam creata, de qua secit masculum: sequendo opinionem Magistri: non materiam nouam creando, nec aliam materiam ereatam ei dando de illa materia uiri, ut de costa: formauit Deus mulierem. Faciendo ergo vim in hoc uerbo creauit: simul & in eadem materia: marerialiter loquendo fuerunt facti vir, & mulier. Nam & si omnia possunt dici facta simul¬ materialiter, non tamen omnia fuerunt facta si¬ mulquantum ad eandem materiam, vel quantum ad eandem partem materiae. Sed illa eadem materia, de qua fuit factus homo quantum ad costam. sfuit inde facta mulier secundum Magistrum. non per nouae materiae creationem, nec per alterius Idditionem, sed per eiusdem materiae multiplicationem, vt superius dicebatur, & de hoc in littera libus aliquid dicetur.

Dubitatio TI. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis quod formauit Deus mulierem de costa viri, quomodo potuit hoc esse, nisi vel noua materia crearetur vel alia adderetur Dicendum quod apud Theologos non debet hoc vergi¬ in dubium Nam quotidie per verba Sacerdotis, coad inuante uirtute Dei, modica substantia panis con¬ uerurur, seu transubsuan: iatur in tantum, & totum cor¬ pus Christi. Quod si dicatur quod aliter est Christus in hostia, & aliter hua sormata de illa colla¬ fuit: in loco, in quo formata erat. Dicemus quod istud aliter auget potius, quam minuat quaestio. nem. Nam Christus sic est in hostia, quod est totum corpus Christi in tota hostia vere, & realiter illud idem, quod pependit in cruce, & quod exiuit de corpore Virginis, & non solum est totum, & tantum corpus in tota hostia, sed etiam est totum, & tantum corpus, in qualibet parte hostiae, vt si frangatur hostia, non frangatur corpus Christi, sed remanet totum in qualibet parte, sicut & ante erat, secundum quam ueram, & catholicam positionem cogimur dicere, quod non solum¬ materia illa modica, quae est in tota substantia illius modici panis: prout quaelibet pars est panis: transubstantiatur in tantum quid, sicut est totum corpus Christi: sed etiam, quod quaelibet pars illius modici panis: prout quaelibet pars est panis: transubstantiatur in tantum quid, sicut est totum corpus Christi. Quod si dicatur, quod quantitas corporis Christi est in hostia, mediante substantia: sed Eua erat in loco, vbi formata¬ suit econuerso, quia erat ibi substantia Euae, mediante quantitate. Quid ad me, vel quid ad pro¬ positum. Ponere tamen cogimur, quod illa modica materia, quae est in illo modico pane, vel¬ quantumcunque modica parte illius panis, dum tamen sit tanta pars, quod possit dici panis: fit inde tantum quid, sicut est totum corpus Christi. Quid ergo mirum si ex una costa potuit fieri tantum quid: sicut est totum corpus vnum vnius mulieris: quomodo autem hoc esse potuit, quod de tam modica materia fieret totum cor¬ pus Euae est sufficienter superius declaratum. Dato tamen, quod hoc declarare nesciremus, ex quo concedimus ex tam modica re, sine no¬ uae materiae creatione, nec ex alterius materiae additione, sed ex illius, & ex eiusdem modicae materiae conuersione, vel transubstantiatione fit tantum quid, sicut est totum corpus Christi, quod ex illa materia, quae eratin costa, fieri potuetit vii¬ tute diuina totum corpus Euae, nullo modo ne¬ gare debemus.

Dubitatio III. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de illo verbo: Post vniuersa animalia ducta ad Adam: quomodo Adam existente in Paradiso, qui debebat esse proprius locus eius, tanquom Regis, & Principis omnium aliorum, fuerunt ibi omnia animalia ducta. Dicendum, quod licet ille locus, qui est Paradisus terrestris, sit nunc factus inaccessibilis: for¬ te non erat tunc inaccessibilis. Nam credibile¬ est, quod quicquid tunc poterat esse ad solatium hominis, quod erat ibi, cum vocatus sit Paradisus voluptatis. Sed cum non sit modicum solatium videre aues, & animalia, potest satis rationabiliter credi, quod fuisset ibi accessus talium prout fuisset ad solatium hominis. Sed propter hoc non soluitur dubium, quomodo omnia ani¬ malia ducta fuerunt ante hominem.

Ad quod dicunt quidam, quod potuerunt du¬ ci per imaginationem, vt fierent in imaginatiua Adae imaginationes omnium animalium. Sed cum Anuust. dicat Soum super Gen. quod modus loquendi Genes. est rerum. gestarum, id est litteralis, bonum est etiam ad lirteram saluare, quod dicitur. Propter quod Magister in historijs vult, quod hoc potuerit fieri nutu diuino, quo creata sunt omnia animalia & potuerunt coram Adam ad¬ duci omnia animalia. Secundum eundem Magistrum, potuit hoc fieri per Angelos. Aduertendum tamen, quod non oportuit omnia illa ani¬ malia in aliquo arcto loco congregari, sed sufficiebat, quod congregarentur taliter, quod Adam posset ea plene uidere, & ea uidendo nominare. Quanto enim magis possumus scripturam sacram sal¬ uare cum his, quae conueniunt naturis rerum, debe sa bemus facere: semper habendo in mente illud Au¬ gust. Gen. 3. quod nos conuenit quaerere secundum scripturas sacras: quemadmodum Deus naturas rerum instituit: non quod in eis, vel ex eis ad miraculum potentiae suae operari uoluerit, vel potuerit. Sed quid de piscibus: Dicendum, quod quamuis Magister uideatur sub dubio loqui ad istam partem, tamen declinare videtur, quod sola animantia terrae, vt animalia terrestria, & aues, quae requiescunt in terra: fuerunt adducta ad Adam, & no¬ minata per Adam, non autem pisces. Ad quod adducit signum probabile, quia pisces postea fuerunt nominati ab hominibus, & multi pisces habent illa eadem nomina, quae habetbet animalia terrestria, vel volatilia. vt piscis canis, & piscis palon¬ bus, vel columbus, & piscis porcus. Tamen qui vellet sustinere etiam pisces esse adductos, nec tamen eos fuisse extractos ex aquis, sed credibile est terrestrem Paradisum ex aliqua sui parte esse iuxta mare, in qua parte potuerunt congregari pisces, quos potuit tunc videre, & nominare. Nam di¬ citur communiter de aquila, quod altissime volans videt paruos pisciculos existentes in mari, vel¬ in aliis aquis. Credibile est enim tunc Adam habuisse valde depuratum sensum, & depuratum visum, vt existens in Paradiso posset illas visio nes videre, magis, quam habeamus modo. Nam ui & si dicat Hugo, quod oculus contemplationis post peccatum extractus, vel extinctus est: oculus rationis lippus factus est: solus oculus carnis in sua limpiditate permansit. Si veritatem habet, quod dicitur: forte intelligendum est de oculo¬ carnis, id est carnalis sensualitatis: per quem vide¬ mus ad concupiscendum mala. Iste enim oculus non as solum remansit limpidus, sed etiam est augmen¬ tatus in sua limpiditate, quia erant nudi primi parentes, & non erubescebant, sed post peccatum erubuerunt, & cogitauerunt, vel uiderunt oculo car¬ nisid est sensualitatis, & concupiscentiae, quae prius non cogitabant. Vel possumus dicere, quod sicut immisso sopore in Adam intellexit magis, quo prius intelligeret: sic quando fuerunt adducta anima¬ lia ad Adam, potuit augmentari visio eius, vt etiam ex longinquo videret directe animalia, & ea no¬ minaret. Sed in talibus vltra id, quod loquitur scriptura sacra, non est aliquid temere asserendum

Dubitatio IIII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera dicitur, quod homine dormiente facta fuit Eua. Cum ergo somnus induci habeat ex labore vigiliae: cum tunc Adam non laboraret, non videtur,, quod indigeret somno. Dicendum, quod non est in¬ conueniens, si tunc indigebat cibo, quia non potuisset diu esse sine comestione, quod etiam po¬ terat indigere somno, vt non posset diu esse si¬ ne dormitione, quia non habebat vitam illo modo immortalem, sicut expectamus vitam futuram. Sed de his nihil est determinandum ad praesens. quia de eis in sequentibus poterit dubitari. Sed quantum ad praesens spectat, dicemus quod non fuit illud simpliciter somnus, sed fuit quidam sopor. Vel secundum Magistrum historiarum suit quaedam extasis, siue quidam raptus. Vndeait,e immisit Deus soporem in Adam: non somnum sed extasim: in qua creditur supernae intersuijse curiae, id est supernae reuelationi. Vnde dicit Magister ibidem, quod euigilans Prophetauit de coniunctione Christi, & ecclesiae: de diluuio futuro, & de iudicio per ignem: & ait, quod haec, quae vidit in illo sopore, postea docuit liberos suos. Erit ergo differentia inter somnum, & soporem, vt somnus suit quies mebnbrorum cum intentione na¬ turalium. quia naturalia sunt magis intensa, quam in vigilia, & melius digerit homo dormiens, quam vigilans. Sed sopor est quies membrorum cum intentione intellectualium, quia melius intelligebat tunc Adam soporatus, quam vigilans. Diximus aurem illam extasim fuisse, quasi quendam raptum: non quod fuisset raptus Adam ad uidendum diuinam essentiam, sed ad cognoscendum aliqua sutura secreta. Fuit ergo ille somnus quidam sopor, vel quaedam extasis: vel quidam raptus non inductus ex indigentia naturae, sed ex ordine diuinae potentiae, ad cuius introductionem potuerunt etiam Angeli cooperari.

Dub itatio L. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis, vtrum in sepa ae ratione illius costae fuerit dolor & poena; Dicendum, quod Magister videtur dicere in littera, quod hoct fuit opus diuinae potentiae, quod separatio illius coste suerit sine dolore, & poena Aliqui tame voluerunt dicere, quod suit facta cum delectatione. quia id, quod emittitur ab aliquo ad producendum sibi simile, cum delectatione emittitu, ut patet in semine. Sed hoc est intelligendum solum in his, quae emittuntur naturaliter. sed cum ista separatio costae fuerit su¬ pernaturalis: oportet quod hoc modo fuerit cum poena, vel sine poena: sicut Deus voluit. omnino tamen tenendum est, quod ibi nulla fuit poena, quia in habentibus vsum liberi arbitrii, per quem con¬ ringit mereri, & demereri: vult diuinus ordo, & diuina iustitia, quod pena non praecedat culpam. Dato tamen quod fuisset ibi dolor, vel poena: quamuis hoc sit inconueniens ponere: Adam propter illum soporem credibile est, quod illum dolorem, & illam poenam non sensisset. quia positi in & tasi, & aliquo modo rapti, si pungantur, creditur, quod non sentiant.

Dubitatio VI. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliqus de eo, quod habetur, quod formata est mulier non de capite, nec de pedibus, sed de latere. quia formata est, non vt domina, non vt ancilla, sed vt socia. Sed contra: Vi deturenu suisse formata, vt ancilla, quia dictum est: Sub viri potestate eris.

Praeterea debebat regi a viro, & gubernari per¬ virum, & per consequens subesse viro. ergo debuit formari de pedibus viri. Dicendum, quod propter peccatum mulieris fuit ei inflicta illa poena, vt esset sub potestate viri. Fuit ergo ex latere ante¬ peccatum, vt intelligeretur socia viri, & in adiu¬ torium viri. quod potissime de adiutorio ad generationem est intelligendum, quia vt ait Aug. 9. super Gen. Si fuisset sacta propter adiutorium aliud, quam propter generationem, illud adiu¬ torium potuisset habere ex viro, non oportuisset, mulierem fieri in adiutorium viri, sed suffecisset, quod suisset factus alius vir in adiutorium eius. Philosophus tamem videtur velle, quod societas viri, & mulieris est naturalis, non solum propter generationem, sed etiam propter alia opera. Nam distincta sunt opera viri, & mulieris. Valet eni. plus vnus vir, quo plures mulieres i operibus extra domum: & plus vna mulier, quod plures viri in operibus circa domum. Sed ista opera inducta sunt proprer peccatum, quia ante peccatum homo si ne labore vixisset, & istis adiutorijs non indiguisset.

Ad id autem, quod dicebatur, quod debebat regi a uiro, & ex hoc esse sub uiro; Dici potest, tquod in eadem domo, secundum Philosophum, est triplex regimen, Regale, Politicum, & De¬ spoticum. Regali enim regimine praeest pater fi¬ lijs, quia regale regimen est propter bonum subditorum: sic & pater filijs debet praesse propter bonum filiorum. Sed regimine Politico debet re¬ gere uir uxorem, quod regimen non debet esse secundum arbitrium regentis, sed secundum certas leges, & secundum quasdam conditiones ad .paria. Sed regimine Despotico, id est domina¬ tiuo, debet praeesse paterfamiliae caeterae samili¬. Ad tale autem regimen, quale debet esse inter uirum, & uxorem, sufficiebat mulieri fieri ex uiro. quia hoc ipso, ambo sibi inuicem debebant: & non oportebat eam fieri de pedibus, siue de capi¬ te, sed debebat fieri &x latere, cum dictum regimen quasi secundum paria iudicetur, quia debet esse secundum certas leges, & certa pacta.

Dubitatio. VII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de hoc, quod in littera dicitur. quod eo sane miraculo de costa¬ viri factum est corpus Euae, quo de quinque panibus &c. Contra quod arguunt aliqui. quia Au¬ gust. super Io. illam multiplicationem factam es¬ se dicit, sicut ex paucis granis crescunt multae se¬ getes: sed ex paucis granis non fiunt multae segetes, nisi per conuersionem humoris attracti a terra in illas segetes. ergo ex illa costa fuit facta Eua per conuersionem alterius materiae in ipsam: cuius contrarium Magister dicit in littera. Dicendum quod verba August. &, c. Ioannis sunt haec: Vnde enim Deus multiplicat de paucis granis segetes, inde in manibus suis multiplicauit. 5. panes. Potestas enim erat in manibus Christi. Panes autem illi quinque quasi semina erant: non quidem terrae mandata, sed ab eo, qui terram secit multiplicata. similitudo ergo ista videtur respicere potentiam Deitatis, vt inde, id est per illam potentiam, per quam Deus facit de paucis granis segetes: in manibus suis multiplicauit. 5. panes. Quod apparet per id, quod sequitur, quod potestas erat in manibus Christi ad hoc faciendum. Quod autem non fiunt haec per additionem alterius materiae: patet per id, quod sequitur, quod illi¬ quinque panes erant quasi semina non terrae mandata, sed ab eo, qui terram fecit, multipli¬ cata. ergo illa semina non erant terrae mandata, ut inde trahentes humorem per conuersio¬ nem alterius materiae fieret talis multiplicatio: sed sola potestate agentis fuit illa multiplicatio facta, quia licet illa semina non essent terrae mandata: fuerunt tamen per potestatem eius, qui¬ terram fecit, multiplicata: & quia diuina potem¬ tia potest ipsam materiam quantumcunque modicam facere multam absque creatione materiae nouae, vel additione alterius, vt supra diffusius declarabatur, potuit de costa viri ex sola multi¬ plicatione materiae fieri corpus Euae, vt Magister in littera narrat.

Dubitatio VTII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de hoc, quod in littera dicitur: Quod Angelorum ministerio facta sit mulieris formatio. Dicendum quod August. 9. super Gen. ad litteram hanc veritatem pertractans ait, quod, dum Adam esset sopora tus, costa eius sine vllo doloris sensu a compage¬ corporis detracta sit. Haec enim dicantur per Angelos potuisse fieri. ergo ad hoc potuerunt cooperari Angeli ad illum soporem, & ad costae detractionem. sed ad formationem mu¬ lieris, vel ad repletionem carnis, nullo modo sunt operati secundum August. quae quasi ea dem uerba dicit Magister in littera: ideo posset dici, sic fuisse.

Dubitatio IX. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera drm, quod rationes seminales possunt vocari primordiales. Sed contra: Primordiales sunt illae, quod sunem in Deo: cum ergo rationes seminales sint in creaturis, primordiales dici non ditet. Dicendum, quod Magister hoc dubium soluit in littera, quia rationes exemplares in Deo sunt primordiales simpliciter, sed rationes seminales, quae sunt in creaturis: sunt primordia¬ les non omnino, & simpliciter, sed respectu eorum, quae fiunt ex eis.

Dubitatio x. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera dicitur, quod illae rationes, quae sunt in Deo dicuntur primordiales causae, quae sunt cau¬ sae causarum. cum tamen ista non sint, nisi diuina potentia, dispositio, & voluntas, & non sunt, nisi vna principaliter, omnium tamen propter multos effectus dicuntur plures causae causarum. Dubitatur ergo quomodo ex multitudine effectuum potest po¬ ni multitudo in Deo, vt dicantur in Deo esse plures ideae, & plures causae. Dicendum, quod ista pluralitas potest poni in Deo, tanquam in cognoscente, & intelligente. quia videt Deus se multis modis esse imitabilem a creaturis, & vt est imitabilis sua essentia a leone, est illa essentia idea leonis: & illa eadem essentia, vt est imitabilis ab equo, est idea equi. Et quia est aliter imitabilis a leone, & aliter ab equo, non eadem ratione di¬ citur conditus esse leo, & equus. quia ergo omnia ista cognoscit Deus per intellectum suum, per quem producit omnia; ideo si quaeratur, quomodo est ista pluralitas in Deo; patet, quod est in eo tanquam in intelligente, quia in intelligendo haec omnia, dicitur habere in intellectu suo tot ideas, quot sunt haec omnia.

Dubitatio XI. Litreralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis, quod illa, quae fiunt non naturaliter, sed mirabiliter, fiunt ad si¬ gnandam gratiam, vel propter gratiam. Dicendum, quod miracula videntur inniti fidei, & veritati doctrinae. Fidei quidem innittuntur, dicente Domino: Si habueritis fidem, sicut granum sinapis, & dixeritis huic monti: transfer te, transferet se. Et dicente Apostolo 1. ad Cor. 13. "Et si habuero omnem fidem, ita vt montes transferam." Qui ergo habet omnem fidem, id est perfectam fidem, potest miracula facere, & transferre montes. Miracula ergo innituntur fidei, innituntur etiam veritati doctrinae. quia & si inuentum est, quod malus homo fecerit miracula, nunquam tamen inuen¬ tum est, quod falsa praedicans miracula fecerit. Cum ergo fides, & veritas doctrinae ordinentur ad gratiam, bene dictum est, quod talia fiunt ad signandam gratiam. Illud enim signatur per ali¬ quid, per quod datur intelligi Cum ergo miracula moueant nos ad intelligendam diuinam potentiam, vt conuertamur ad ipsam, & habeamus eius gratiam; bene dictum est, quod talia fiunt ad signandam gratiam, & propter gratiam.

Dubitatio XII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de exemplis, quae ponit in littera, quod Virga arida repente floreat, & fructus gignat. Quod sterilis in iuuen¬ ture, postea in senectute pariat, quod fuit veri¬ ficatum de Elisabeth. Quod asina loquatur, quod fuit verificatum de asina Balaam. Quomodo ergo secundum ista fiunt miracula? Dicendum, quod secundum Philosophum in Metaphysica: Ex ad¬ mirari coeperunt Philosophi Philosophari. Ad¬ mirari ergo, vt vult ibidem: contingit ex apparentia effectus cum latentia causae. Quando ergo apparet nobis aliquis effectus habens causam nos latentem, admiramur. Quadruplex ergo potest esse admiratio, vel huic, vel simpliciter, vel cum repugnantia, vel sine repugnantia. Potest ergo esse admiratio huic: quando ille uidet effectum, & latet eum causa. Illa tamen causa, licet lateat hunc, non est tamen latens, & abscondita simpli¬ citer: ideo est ibi admiratio huic, & est mirum huic, sed non est mirum simpliciter. Ponit autem ibi¬ dem exemplum Philosophus de diametro, quod si sic assumetur. id est incommensurabilis costae, non mirabitur Geometra, quia scit causam. sed non Geometra mirabitur, sed non potest accipi linea quantumcunque minima, quae mensurans costam possit mensurare diametrum.

Secundo modo potest esse admiratio, siue mirum ex latentia causae non solum huic, sed etiam simpliciter. & ista sunt, quae fiunt ex virtute diuina: in qua sunt rationes penitus latentes, & absconditae. Iuxta illud: Vere tu es Deus absconditus, & quia Deus est quid uere absconditum a nobis: rationes, quae sunt in eo, per quas possunt fieri res, sunt simpli¬ citer latentes, & absconditae, vt per eas non solum posset fieri mirum huic, sed etiam mirum simpliciter.

Tertio modo possunt fieri mira cum repugnantia, vel sine repugnantia. Et hoc poterit esse dupliciter. quia illa repugnantia vel erit huic, & tunc tertius modus admirationis, vt si quis videat effectum, & ignoret causam, & credat esse repugnantiam in re quantum ad illum effectum. vt si quis velit inuenire aliquam paruam mensuram mensurantem costam, & diametrum, & probaret hoc in multis, cum non posset hoc facere; crederet tamen in re¬ sic se habere, quod possit talis mensura inueniri. admiraretur ipse videns talem effectum, & ignorans causam, credens in se esse repugnantiam ad illam incommensurabilitatem, vt quod res de se non esset incommensurabilis, sed commensurabilis, sed ista repugnantia in¬ duceret admirationem huic, non simpliciter.

Potest ergo accipi quarta admiratio, vel quartum mirum ex repugnantia simpliciter. Ad vera ergo miracula duo ex istis debent concurrere, & quod sint ibi latentia causae simpliciter, & in re repugnantia simpliciter: quibus concurrentibus erit vere miraculum. Id ergo est vere miraculum, quando non potest fieri, nisi per latentem causam: cuiusmodi est uirtus diuina: & quando vere est repugnantia in re, sicut apparet in exemplis Magistri. nam cum in virga arida vere sit repugnantia ad florendum, & ad faciendum fructus, & tamen hoc non posset fieri, nisi uir¬ tute diuina: ideo vere fuit miraculum, quando sic factum fuit.

Dubitatio VIII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis, quot modis talia fieri possint. Dicendum quod, vt conniter dicitur, omnia miracula, vel sunt supra naturam, vel prae¬ ter naturam, vel contra naturam. Nam in rebus non est, nisi tria considerare, ipsas res actas, modum agendi, & ordinem rerum actarum. Si ergo ex virtute diuina fiat aliquid cum repugnantia, vt quia vel sit supra naturam, vel praeter naturam, vel contra naturam, dicetur esse vere miraculum supra naturam: aut est ex parte ipsius rei, vt quia natura nullo modo potest in illam rem, vt quod Virgo pariat, quod cecus videat, quod mortus resurgat, quod mare diuidatur, & quod stent aquae a dextris, & a sinistris, quasi muri, & quod populus inde per medium transeat, talia sunt supra naturam, quantum ad ipsas res factas. quia in tales res nullo modo potest natura.

Aliquando vero non est repugnantia ex parte ipsarum rerum, sed ex parte modi agendi, vel fiendi. Quod potest esse tripliciter, vel ex parte quanti¬ tatis, vel ex parte qualitatis, vel ex parte temporis. E parte quantitatis fuit repugnantia in factione ranarum apud Aegyptum. Non est enim inconueniens, quod adhibendo aliqua semina, quod fiant ranae, sed quod fiant in tanta quantitate, & in tanta multi. tudine, sicut tunc fuerunt, non potuit esse naturale. Propter quod talia, quae non repugnant di¬ recte ipsi rei, sed modo agendi, & factioni rerum, possunt dici praeter naturam.

Secundo modo potest hoc contingere ex par¬ te qualitatis. quia modus actionis naturalis est, quod possit impediri ex indispositione rei, vel ex anon dispositione. Nam actus actiuorum: secundum Philosophum, sunt in patiente, & disposito. dato ergo, quod non esset in contraria dispositio¬ ne, sed solum esset praeter dispositionem, & hoc modo fieret, esset miraculum. Secundum quem modum legimus Numeri. 3. Quando vir erat xe¬ lotipus de vxore, quod sacerdos assumebat de aqua sancta in vase fictili, & dabat bibere mulieri, si erat culpabilis, putrefiebat semur eius. Posset ergo contingere, quod aliqua aqua faceret putresactio¬ nem in carne. sed siue illa caro sit disposita, siue indisposita, vel sufficit, quod non sit ad hoc disposita, ad hoc, quod miraculose fiat illud. Tertio potest hoc contingere ex parte temporis, vt patuit de Hieroboam. 3. Reg. 13. Cuius manus ad dictum Prophetae ari¬ da facta est, & diuisa est ara, super quam Hiero¬ boam offerebat incensum. Quod ergo manus arescat, & quod ara diuidatur, potest fien secundum naturam. sed in illa hora, in qua locutus est Propheta, vt fieret, fuit praeter naturam.

Tertio modo possunt fieri miracula contra¬ ae naturam, quando non solum ex modo agendi fit aliquid praeter naturam, sed etiam ex ordine factorum fit contra naturam. vt cum motus coeli na¬ turalis sit circulationem complere, vtire ab oriente in occidens, & redire ad oriens. Quod autem antequam vadat ad occidens, retrogradiatur ad oriens, quod legitur fuisse factum Esai. 38. quia rcuersus est sol. 10. lineis per gradus, quos delcen¬ derat, fuit contra naturam.

Aduertendum tamen non esse inconuenienspr¬ in eodem miraculo plura talia, vel etiam omnia assignare, vt quod sit supra naturam. quia in illam rem non potest natura. Et quod sit praeter naturam, quia est praeter cursum naturae, & quod aliquid concurrat ibi contra naturam manente contrario principio naturae. Vt Apostolus Paulus, quando per sequebatur ecclesiam Dei, & ad hoc pergens Damascum, subito circunfulsit illum lux de coelo, vt habetur Act. 9. In illa autem luce fuit aliquid supra naturam, praeter naturam, & contra naturam. Supra naturam quidem, quia nunquam natura potest facere talem lucem, quae impediret visum oculorum adgenerando squamas in oculis Consueuit enim sux impedire visum oculorum dis¬ gregando oculos, non autem ad generandum squamas. Cum ergo lux priuaret Paulum visu oculorum adgenerando squamas in oculis, quod patet. quia quando recepit visum, ceciderunt ab oculis eius tanquam squamae, & hoc modo visum recepit, vt habetur in actibus: Cumque talem lucem sic priuantem hominem visu non posset face¬ re natura, fuit ibi miraculum supra naturam. Et sicut in illa luce fuit miraculum supra naturam, inquantum priuauit Paulum visu exteriori, sic fuit ibi mira¬ culum contra naturam, prout per illam lucem priuatus visu exteriori, stupefactus recurrens ad propriam conscientiam fuit illuminatus lumine interiori. quia statim conuersus dixit: Quis es domine, & quid me vis facere: Nam hoc est contra naturam, quando, manente natura contraria, habet actum contrarium illi naturae, vt quod manente grauitate, grane per se ascenderet sine¬ alia violentia, vel impulsu: & quia manente Paulo in voluntate peruersa, dum in peruersitate sua¬ persisteret, & Dei ecclesiam persequeretur, Deus conuertit eum, vt de persecutore iustitiae, fieret praedicator veritatis Vnde potest dici hoc fuisse contra naturam, quia naturale est voluntati tendere in id, quod apprehendit intellectus, vt fi¬ nem. quod ergo in tali motu voluntatis sibi ex praestitutione finis naturalis, voluntas statim moueatur in contrarium finem, videtur esse contra naturam.

Tertio fuit ibi miraculum praeter naturam. quia illa lux sic offendit oculos Pauli, quod non offendit oculos sociorum. quod est contra modum agendi¬ naturalem, quod oculi aeque sani, & eiusdem speciei aliqui offendantur a luce visa, & non alij. Contingit enim, quod oculis ggris odiosa est lux, quae puris est amabilis. Contingit enim, quod oculis aquilaeproportionata est lux solis, & aquila irreuerberatis oculis respi¬ cit solem, quem noctua non solum in sua sphaera, sed lumen a sole deriuatum sustinere non potest. Sed si sunt duo, oculi aque sani, sani, & eiusdem speciei, quod vnus offendatur a luce, & non alius: est praeter naturae cursum.

Dubitatio IIII. Litteralis.

vlterius forte dubitaret aliquis. vtrum quicquod facit immediate Deus, vt quia immediate creauit mundum: iustificat impium: resuscitabit in die nouissimo mortuos: vtrum ista sint miracula. Dicendum de creatione mundi non fuisse miraculum proprie loquendo, quia semper in miraculo¬ debet esse aliqua contrarietas, siue ex parte modi¬ agendi, vt quod illo modo res illa non sit apta nata agi, vel alio quocunque modo. sed cum in nihilo, de quo factus est mundus, non possit esse aliquid tale repugnans; fuit illa productio supernatura¬ lis, quia natura non potuisset ad hoc: sed non fuit proprie miraculosa, quia non suit ibi aliqua re¬ pugnantia. In rebus enim naturalibus miracula fiunt in aliqua materia praeiacente: vel quia fit in¬ illa materia aliquid, quod nullo modo posset face¬ re natura, vel quia fit aliquo modo, secundum quem modum non posset operari natura, vel quia fit manente principio contrario naturae. vt si, manente graui, per se sine alio impulsu ascendat.

Dicebatur autem supra, quod praeter modum naturae poterant fieri miracula quantum ad quantitatem. vt si fierent de aliqua re tot, & in tanta multitudine, quod videatur repugnare naturae, vt ponebatur exemplum de ranis. Secundo hoc dicebatur posse fieri quantum ad tempus, vt si in tali hora fieret aliquid, quod non posset hoc esse naturale. Tertio dicebatur hoc fieri posse quantum ad qua¬ liratem. quod dupliciter esse potest, vel quia non habet qualitatem propositam, prout requiritad talem actum, quia Actus actiuorum sunt in patiente, & disposito. & hoc modo est miraculum prae¬ ter naturam: vel quia habet qualitatem oppositam illi actui. Tunc esset miraculum in alio genere, quod est contra naturam. Et quod dictum est de qualitate, veritatem habet de ordine, quia si passiuum non habet ordinem naturalem ad illum actum, est miraculuin praeter naturam. Si autem habet ordinem contrarium est in alio genere mira¬ culorum quia erit contra naturam.

Dubitatio XV. Litteralis.

Vlterius autem restat soluere dubium de iustificatione impii, vel de creatione animae, quae fiunt a solo Deo: vtrum sint miracula. Dicendum, quod creatio animae non est in miraculum, quia licet anima creetur a solo Deo, natura tamen sufficienter disponit ad introductionem animae rationalis. Propter quod forte magis esset miraculum, si corpori organixato, & di posito ad receptionem animae Deus no infunderet ibi animam, quo quod sic disposito causat sibi animam infundendo, & infundit creando.

De iustificatione etiam pii: quia potest esse sine miraculo: non dicemus, quod de necessitate sit ibi miraculum. Nam licet non possit quis se sufficien¬ ter ad gratiam disponere: potest tamen sequi Deum vocantem ad gratiam, vt patet per Dam. Non habendo ergo contrariam dispositionem, & sequendo vocantem: iustificatur impius proprie sine mira¬ culo. quia videtur in talibus esse hic ordo quasi naturalis, vt non habendo contrariam dispositio nem, & vocatus a Deo consequatur iustificatio¬ nem per gratiam. Sed si esset in contraria dispositione, sicut dicebatur de Paulo, quia in talibus vi¬ detur esse huiusmodi ordo contra naturam, vt quis fugiendo a Christo, & prosequendo Christianos conuertatur ad Christum, potest tale quid merito miraculum reputari.

Dubitatio VVI. Litteralis.

Vlterius autem restat soluere de resurrectione,; quae fiet in die nouissimo: vtrum erit miraculosa, vel non. Sicut videtur aliquibus, quia resurrectio mortuorum non erit miraculosa, quia cum sit in spe fidelium, quod debeat esse resurrectio mortuorum, & quilibet fidelis debeat dicere cum lob: Reposita est haec spes mea in sinu meo, & rursus circundabor pelle mea, & in carne mea videbo Deum Saluatorem meum: videtur, quod illa re¬ surrectio non sit miraculosa. Sed dici debet, quod cum mors hominum sit naturalis, resurrectio eorum erit supra naturam, & miraculosa: Ad id ergo, quod dicitur, quod est in spe fidelium resurrectio mortuorum, Dici potest, quod est in spe gratiae, & vt communiter dicitur, non est in spe naturae. & &x hoc erit miraculum, quia erit supra naturamcum quadam repugnantia naturali.

Dubitatio VVII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis: Vtrum omne quod fit secundum naturam, sit non miraculum: & quod fit contra naturam sit miraculum. Videtur, quod possit aliquid fieri secundum naturam, & esse miraculum. Nam, quod aqua conuertatur in vi¬ num, videtur esse secundum naturam. quia ex eo, quod pluit in vinea, habet fieri vinum, & tamen, quia Christus conuertit aquam in vinum dicitur fecis¬ se miraculum: ergo quod fit secundum naturam, est miraculum. Iterum quod fit contra naturam, videtur non esse miraculum. quia monstra, vt quod aliquis nascitur cum sex digitis, vel quod nascitur caecus, videntur esse contra naturam, & tamen¬ non sunt miracula.

Dicendum, quod largo modo contra naturam omne miraculum est contra naturam, siue hoc sit quantum ad rem factam, quia in rem illam non potest natura: siue quantum ad modum fiendi, quia illo modo non operatur natura: siue quantum ad ordinem factorum, quia ille ordo non est na¬ turalis, semper dicuntur talia slarge loquendo ess¬ contra naturam, quia in eo non potest natura. Conuersio ergo aquae in vinum in Chana Galilec suil¬ miraculum contra naturam. Nam licet natura possit conuertere aquam in vinum; non tamemn potest illo modo, vt conuertat in vinum aquam exi¬ stentem in vase sed potest hoc facere de aqua existente in ventre vitis. ergo quantum ad modum fiendi fit contra naturam, vel contra solitum cur¬ sum naturae.

Quod vero dicebatur de monstris: dici debet, quod non sunt miracula. quia licet sint contra naturam, quia sunt contra intentionem naturae: tamen non sunt contra naturam, quod sint contra operatio¬ nem naturae; nam naturaliter fiunt illa monstra, uel ex superabundantia materiae, vel ex defectu, vel ex corruptione alicuius principii, quae omnia possunt naturaliter accidere. ut si superabundet materia, generabitur ibi forte manus cum sex digitis: vel si deficiat, generabitur forte cum quatuor: vel si forte cum paucioribus, uel tantum possit deficere, quod generabitur corpus sine brachiis, quod & nos ipsi uidemus, sicut etiam generabitur sine oculo, uel sine oculis.

Dubitatio VVTTL Litferalis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de his, quae fiunt ab hominibus, vel ab Angelis: utrum sint miracula. Et videtur, quod non. quia secundum Aug. 3. de Tri. etiam boni Angeli non sunt dicendi Creatores, nec miraculorum factores.

IN CONTRARIVM est, quod etiam boni, & Sanctihomines dicuntur miracula facere: ergo multomagis boni, & sancti Angeli. Dicendum, quod nec boni homines, nec boni Angeli possunt propria uirtute miracula face¬ re,possuntautem facere aliqua mira: sicut fiunt per artes magicas. sed illa proprie non sunt mira¬ cula, quia fiunt naturaliter per adhibitionem se¬ minum naturalium, licet nobis nescientibus vir¬ tutem actiuorum, & passiuorum, videantur for¬ te illa esse miracula. Si ergo Angeli faciunt mira¬ cula hoc erit non per se, sed virturi diuinae cooperando: sicut quando Deus de costa fecit mulierem: aliquid potuerunt ibi cooperari Angeli quantum ad soporem missum in Adam, vel quantum ad separationem costae, vt supra patuit per Aug quae¬ cooperationes non debebant dici miraculose. tame quantum ad ipsam formationem mulieris ex costa poterat dici miraculosa, vt patuit per Aug. nihil operati sunt Angeli. Sic etiam Sancti homines non faciunt miracula propria uirtute, sed hoc impetrant a Deo, vt aliquid miraculose fiat. vel¬ forte Deus ipse non a Sanctis rogatus, sed ex seipso volens exaltare ipsos ad populum, vel apud aliquos homines facit pro eis miracula coram¬ populo, vel coram illis hominibus.

Dubitatio I. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera dicitur, quod corpus dicitur seminari per¬ coniugii copulam. sed quae semi nat homo, haec & metet, & quod corpora humana non seminem tur, & dicantur seminari: hoc non erit secundum se, sed secundum sperma uiri, & menstruum mu¬ lieris; Dicendum, quod ipsa corpora humana possunt dici seminari, quia sperma viri non orpa¬

nixat menstruum mulieris, nec format inde cor¬ pus humanum, nisi quia decisum est ex lumbis corporis Patris, & in virtute illius corporis agit, quod agit.