Quaestio 1

ARTIC. I. An in statu innocentiae fussset generatio. Conclusio est affirmatiua.

D. Th. 1. p. q. 38. art. 1. Et 2. sent. d. 3. q. 1. artic. 1. Rtem lip¬ Phys. t. 51. D. Bon. d. 10. art. 1. q. 1. Alex. de Ales 2. p. q. 94. art. 1. Ric. d. 20. q. 1. Quil. Altis. lib. 2. sent. tract. 10. c. 2. q. 4. Dur. d. 20. q. 1. Th. Arg. d. 20. q. 1. art. 1 Brul. d. 20. q. 1.

AD PRIMVM sic proceditur: videtur, quod in statu innocentiae non fuisset generatio, quia secundum Dam. lib. 3. cap. Vvl. Sciens autem primus cognitor Deus, quod Adam sub trans¬ gressione fieret, & in corruptione caderet, fecit ex eo soeminam auxiliantem sibi: ergo propter hoc facta fuit saemina in auxilium viri, quia Deus sciebat virum peccaturum: non ergo in statu in¬ nocentiae fuisset generatio.

Praeterea idem Dam. li. 3. c. 6. dicit, quod omne generabile est corruptibile. Cum ergo ibi¬ non fuisset corruptio ante peccatum: ergo nec generatio.

Praeterea, ut patet per Philosophum in de generatione, non propter aliud data est generatio, nisi quia quod non potest perpetuari in eo¬ dem numero, perpetuetur in eadem specie. vnde dicit Philosophus, quod reliquo modo conmple¬ uit Deus continuam faciens generationem &c.

Praeterea eorundem secundum speciem ea¬ dem est multiplicatio, sed primi parentes non suerunt per generationem producti: ergo nec eorum filii fuissent per generationem multiplicati.

IN CONTRARIVM est. quia coniugium incepit in ipso Paradiso, dicente Domino. Quod Deus coniunxit, homo non separet.

Praeterea dicimus hominem esse ad imaginem Dei, quia ex vno homine erant processuri omnes alii homines, sicut ex vno Deo processerunt omnia alia. quia ergo magis fuisset homo imago Dei non peccando, quam peccando, & per consequens multo magis processissent ab eo¬ alii homines non peccando, quam peccando, quod nisi pergenerationem naturaliter esse non poterat.

RESOLVTIO. In statu innocentiae siliorum generatio fuisset di¬ uina benedictione, Sanctorum multitudine, adiutorii datione, naturae persectione, bonique pubsici consecutione.

RESPONDEO dicendum, quod possumus quinque ratio¬ nes assignare, quas omnes probabimus per Aug. quod fuisset generatio filiorum in Paradiso primis parentibns non peccantibus. Prima quidem uia, vel prima ratio sumitur ex ipsa diuina benedictione. Secunda ex multiplicatione Sanctorum, siue electorum. Tertia ex collatione adiutorii, dati ipsi Adae. Quarta ex perfectione naturae existentis in primis parentibus. Quinta ex bonis, quae oriuntur ex institutione Reipublicae.

Prima via sic patet: Nam vt habetur Gen. 1. Deus secit hominem ad imaginem, & similitudinem suam, masculum, & faeminam creauit eos, & benedixit eis dicens: Crescite, & multiplicamini, & replete terram. Cum ergo ista benedictio, data a Deo fuerit ante peccatum: etiam si non peccassent, genuissent filios. Nam omnia verba praedictae benedictionis non aliud sonant, quom generationem filiorum. Nam masculum, & foeminam creauit eos. Ista enim distinctio sexuum, non nisi propter generationem facta est, postea expresse ibi subditur: Crescite, & multiplicamini, quod naturaliter, non nisi per generationem fieri potest. Vnde Aug. 14. de Ciui. Dei, hanc materiam pertractans ait: Nos autem nullo modo dubitamus. ecudmu benedictionem Dei: Crescite, & multiplicamini, & replete terram: donum esse nuptiarum, quas Deus ante peccatum hominis ab initio constituit creando masculum, & soeminam, qui sexus euidens vtique in carne est: huic quippe Dei operi etiam benedictio ipsa sub¬ secuta est. Nam cum scriptura dixisset: Masculum, & foeminam fecit eos. continuo subdit: Et benedixit eos Deus dicens: Crescite &c.

Secunda via ad hoc idem potest sumi ex Sanctorum, siue ex electorum multiplicatione. Nam quod sancti, & electi Dei non fuissent geniti, nisi Adam peccasset, & quod illa sancta Dei ciuitas, vbi est tanta multitudo Angelorum, suisset defraudata multitudine Sanctorum, & electorum, nisi Adam peccasset: & quod peccatum Adae fuerit directe cam¬ illius innumerabilis multitudinis sanctorum electorum, de qua dicit loannes: Post haec vidi turbam magnam, quam dinumerare nemo poterat Lst omnino inconueniens ponere: immo hoc di¬ cere videtur incidere in illam sententiam dicentium: Faciamus mala, vt veniant bona. Quorum damnatio secundum Apostolum iusta est. Hanc c. autem viam pertractat Aug. 14. de Ciuit. Dei dicens: Quisquis autem dicit non fuisse coituros, supple primos parentes, nec generaturos, nisi peccallent, quid dicit, nisi propter numerositatem Sanctorum, necessarium hominis fuisset peccatum, Si enim non peccando soli remanerent. quia, sicut putant, nisi peccassent, generare non potuissent profecto, vt non solum duo iusti homines esse possent, sed multi, necessarium peccatum fuit. & subdit, quod si hoc credere absurdum est: illud potius est credendum, quod Sanctorum numerus, quantus complendae illi sufficit beatissimae Ciuitati, causa¬ tus existeret, etiam si nemo peccasset.

Tertia uia ad hoc idem potest sumi ex collatione adiutoril dati viro a Deo. Nam non dedit sibi Deus in adiutorium masculum, sed foeminam, quam non nisi ad adiutorium generatio. nis intelligimus datam esse. Possumus autem assi gnare quadruplex adiutorium, Vt primum adiu¬ torium generationis sit sola foemina. Secundum p¬ sit adiutorium laboris, & tunc istud adiutorium non fuisset necessarium in primo statu. quia tunc homines non laborassent, & si fuisset agri¬ cultura, vt patuit per August. fuisset ad solatium, non ad laborem. Dato tamen, quod suis¬ set uiro datum adiutorium ad laborandum: melius adiutorium habuisset Adam, quo ad hoc per masculum, quam per faeminam. Propter quod Deus de costa Adae propter rale adiutorium potius formasset masculum, quam foeminam. Tertium quidem adiutorium potest esse solatii, & collocutionis, quia nullius sine socio videtur esse iocunda possessio. Si ergo fuisset datum Adae adiutorium ad solatium, & ad collocutionem, vt magis iocunde haberet possessionem Paradisi: istud etiam adiutorium melius fieret, per masculum, quam per soeminam. quia duo uiri dilectione, & charitate coniuncti magis delectantur ex mutua collocutione, si nulla habeatur intentio ad generationis actum, quam masculus, & foemina. Si autem addatur quartum adiutorium propter solatium sine rebellio¬ ne. vt si dicatur non esse tantum solatium duorum virorum, quia vnus potest rebellare alii: sufficiebat ad hoc, quod esset solatium sine re¬ bellione, quod unus esset factus, vel creatus prius alio, quia semper sposteriores habent in reuerentia priores, & maxime si masculus factus in adiutorium fuisset factus de Adam, siue de costa Adae, sicut fuit facta Eua, quia tunc ille masculus fuisset productus de Adam. Consideremus ergo omnes modos adiutorii¬ & videbimus melius hoc fieri per masculum quam¬ per foeminam, praeter solum adiutorium ad generatio nem. Ergo si Deus in adiutorium Adae fecit foeminam, & non malculum, vt testatur scriptura sacra, omnino censendum est, quod propter adiutorium generationis hoc factum fult & quia ista su runt ante peccatum, ideo sr non peccassent generassent. Totum autem hoc cum¬ omnibus his membris pertractat Aug. 9. Iuper Gen. aliquantulum post principium si cui ergo¬ cure est scire Aug. verba in hac parte, recurrat ad dictum hibrum.

Quarta uia ad hoc idem sumitur ex ipsa perfectione naturae. Nam unumquodque secul¬ dum Philosophum perfectum est, cum potest sibi simile generare. Ergo cum in primis parentibus esset natura persecta, quia Dei perfecta sunt opera, & cum non propter aliud sit distinctio sexuum; nisi propter generationem: primi parentes, cum essent persecti generassent etiam si non peccassent. Sed non, generassent, sicut nunc homines generant. quia generante in hac valle miseriae vident legem in membris suis repugnantem legi mentis suae, quam repugnantiam non sensissent primi parentes, si non peccallent. Et hanc viam tangit Augustinus luper oen. dicens: Cum ergo quaefstur, a quod adiutorium sit factus ille sexus viro, diligenter, quam valeo, cuncta consideranti, non nisi¬ causa prolis occurrit, vt per eorum stirpem ter¬ ra impleretur, non eodem modo procreatam, quo nunc homines procreantur, cum inest peccati lex in membris repugnans legi mentis, etiam si per Dei gratiam virtute superatur. Addit etiam: hoc enim, id est contrarietatem legis esse non potuisse credendum est, nisi in corpore mortis, quod corpus propter peccatum mortuum est. propter haec autem verba Augustini clare habetur intentum.

Quinta via ad hoc idem sumitur ex bonis, quae oriuntur ex institutione Reip. Nam, vt habetur in 2. de Ciui. Dei. Respublica est res populi Populus autem non est coetus cuiuscunque multitudinis, sed est coetus, iuris consensu, & vtilitatis communione sociatus. Et sunt haec verba Sapientis. Si ergo non peccassent primi parentes, non fuisset ibi Respublica, nec suisset populus, quia duo homines non fecissent populum. Priuatus ergo fuisset mundus tanto bono, sicut consurgit & Republica. Nam secundum Philosophum in principio Ethicorum, & si idem sit bonumgen¬ tis, & vnius, diuinius est bonum gentis, quam vnius. secundum etiam Boetium: Omne bonum in commune redactum pulchrius elucescit. Vt ergo bono gentis, siue bono totius populi cum suo decore, & pulchritudine non esset priuatus mundus, omnino censendum est primos parentes genuisse, dato, quod non peccassent, & secundum hanc viam tangit August. 9. super Gen. dicens: An vero ita quis caecus est mente, vt non cernat, quanto terris ornamento sit genus huma num, & quantum valeat ordo reipublicae in cuiusdam pacis terrenae vinculum coercens etiam peccatores. Et subdit: Quis autem sit ita excors, vt putet minus terram ornari potuisse, si iustis non morientibus impleretur. Tempore ergo innocentiae fuisset terra ornata hominibus iustis non monentibus, vt patet per August. & hoc proptei decorem vniuersi, & propter bonum Reip. quod ornamentum & iustis non morientibus factum in statu innocentiae per generationem esset longe maius, quam ornamentum factum per gene¬ rationem ex peccatoribus.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod Deus secit seminam in adintorium viri ad gene. rationem, sed siue peccasset, siue non peccasset, suisset ibi generatio. Potest tamen assignari ali¬ qua causa generationis, Adam peccante, quae non efuisset Adam non peccante. Fuit necessaria gene¬ ratio propter duo: propter multipticationem humani generis, & propter perpetuationem eius. Sed stante hypothesi, quod non peccasset, fuisset necessaria generatio, non propter humani gene¬ ris perpetuationem, sed propter ipsius multiplicationem. Et ad hoc vident ire verba Dam. quia Adam sub peccato, & sub corruptione cadente fuit superaddita causa necessitatis generationis. Sed dices, quod alio modo potuisset Deus multiplicare genus humanum, quam per generatio¬ nem. Ad quod dici potest. quod etiam in statu in¬ nocentiae, si alius modus fuissetpossibilis, nullus tamen fuisset congruentior, & ex parte Dei naturam hominis administrantis, & gubernantis. & ex parte naturae rerum administratarum, & gubernatarum, quia sic August. dicit: Deus sic ad. ministrat res, vt eas proprios cursus agere sinat, sed hic est proprius cursus rerum, vt per generationem se multiplicent.

Ad secundum dicendum, quod omne gene, rabile per naturam est corruptibile per naturam. Nam incorruptibilitas Adae in statu innocentia non erat per naturam sufficienter, & perfecte, sed erat per donum gratuitum, vt per originalen iustitiam, licet illa originalis iustitia non daret homini incorruptionem omnino perfecte quia ad¬ huc erat perfectior incorruptio in statu ploriae. Tamen illud donum dabat perfectionem incorruptionis, prout patiebatur ille status. Poterat enim Adam habere aliquam habilitatem ad in¬ corruptionem ex natura, sed perfectionem, & complementum ad incorruptionem hebat ex do¬ no gratuito, siue originali iustitia, prout patiebatur ille status, vt supra diffusius dicebatur.

Ad tertium dicendum, quod licet alijs anima libus sit data virtus generatiua principaliter ad se perpetuandum. Homini autem, qui factus est ad restat randam ruinam angelicam, & si etiam non fuisset illa ruina, quia factus est homo ad ornandam illam Ciuitatem Dei nobilissimam, quae secundum Aug. 12. de Ciui. Dei circa principium, fiet vna & Hominibus, & Angelis, quod esset ibi tanta¬ multitudo Angelorum, & non essent ibi, nisi duo¬ homines, nullo modo esset conueniens. & ideo & si alijs animalibus non esset data generatio, ni¬ si ad se perpetuandum; Hominibus dari debuit dato quod non morerentur ad se multiplicandum.

Vel possumus dicere, quod etiam in animalibus. irrationabilibus non valentibus se perpe¬ tuare, nisi per generationem, licet principalior causa necessitatis generationis sit ad se perpe¬ tuandum, est etiamcausa huiusmodi ad se multiplicandum. quia cum sint sacta propter ornamentum elementorum, quae melius ornantur per¬ mulra, quam per pauca, ideo causa, vel concausa¬ necessitatis generationis in eis est multiplicatio Vnde Aug. 9. super Gen. ait: Neque enim tantum deprauati sunt homines, vt non pecoribus vel volatilibus antecellant, quorum ommium generibus hanc infimam mundi partem fore decoratam, quem non considerare delectet: Vuli ergo Aug. quod ista infima pars, vt aer iste inferior, & rerra decorata sit animalibus, & volatilibus & quod hoc delectat hominem hoc considerantem, & ideo ait: quem considerare non delectet: quas¬ dicat, nullus est, qui non delectetur hoc considerando. & quia pulchrius ornatur ista pars mundi inferior ex omnibus generibus pecorum, & volat lium, quam vno genere tantum. Et quia etiam pulchrius ornatur ex multitudine in quolibet genere, quam ex paucitate: ideo rationabiliter te¬ net, quod data fuit virtus generatiua pecoribus, & volatilibus, & alijs irrotnabilibus, non solum ad se perperuandum, sedetiam se multiplicandum. Quod si dicatur, quod frustra fit per plura, quod potest fieri per pauciora; Verum est, si fieret aeque bene. sed non aeque bene ornatur terra per pnuca pecora, sicut per multa, nec ipse aer per pauca volati¬ lia, sicut per multa, nec etiam est praetermittendum, quod ipsa multiplicatio non solum facit ad ornarum, vel ad decorem, sed etiam ad perpetua¬ tionem, quia in his, quae generantur ex semine, si in aliqua specie sint ualde pauca; talia illa pos¬ sent tolli, & possent deficere species. Vt ergo spe¬ cies non deficiat in his, quae generantur ex semi¬ ne, bonum est in qualibet specie fieri multiplicationem magnam non solum propter ornatum, sed etiam ptopter perpetuitatem, ne deficiat spe¬ cies. Dicimus autem in his, quae generantur ex se mine, quia in aliis non potest deficere species, quae generantur non ex semine: immo in talibus, quae non generantur ex semine, sed ex a putrefactione, vt supra diximus per Philosophum, aliquando aliquae species sunt in se uisae quae alias non sunt visae.

Ad quartum dicendum, quod multiplicatio potest uariari dupliciter, vel quantum ad naturam multiplicatorum, vel quantum ad modum multiplicandi. Vel possumus aliter distinguere, si volumus, quod duplex est multiplicandi modus: natura lis, & supernaturalis. Cum ergo dicitur, quod eorundem secundum speciem idem est motus multipli¬ candi, Verum est, si accipiatur modus multiplicam di, ut respicit naturam multiplicatorum, quia ex natura sua reponitur res in specie. sic quae sunt eiusdem speciei, multiplicantur eodem modo vel verum est, si accipiatur modus multiplicandi naturalis. sed si accipiatur ex una parte modus multi¬ plicandi naturalis, & ex alia supernaturalis, poterit ex eadem specie esse alius, & alius modus multiplicandi. Sic autem est in proposito, quod primo¬ oportuit naturam institui per formationem primorum parentum: sudu quem modum Adam suit sor¬ matus de terra, & Eua de costa, quorum formationes non, nisi a Deo fieri potuerunt. Natura vero a Deo instituta per supernaturalem formationem potuit postea ibi esse multiplicatio per naturalem propagationem, vt in his consideratis in argumento nulla sit difficultas.

ARTIC. II. An filiorum multiplicatio in statu in nocentiae fuisset per coitum. Conclusio est affirmatiua.

D. Th. 1. p. q 98. art. 3 Et 2. sent d. 10. q. 1. art. 3. Dr. Bon. 4.,0 art. 1. q. 2. Alex. de Ales 2. p. q. 94. art. 1. Biel. d. 20. q. 1. art. 3. dub. 2. Capreolus. d. 20. q. 2.

SECUNDO quaeritur: vtrum suissetir Paradiso multiplicatio filiorum per coitum. Et videtur, quod non. quia sem¬ per in coitu est aliqua corruptio, & est ibi emissio seminis, & maxime sidebet inde generari proles, sed talia non videntur potuisse esse in primo siatu: ergo &c.

Praeterea nutritiua generatiua, & augmenta. tiua perrinere videntur ad eandem partem animae vt ad vegetatiuam, quia & in planris videmus omnia ista cum nutriantur & augmententur, & fa. ciant fructus, in quibus est semen, ex quo potest esse generario plantarum. sed quae pertinentad animam vegeratiuam: non obediunt rationi. sed sigeneratio suisset in primis parentibus suilset se. cundum dictamen rationis: ergo non per coitum.

Praeterea, cum semen sit superfluum nutrimenti, & superfluitas noo potest esse in primo statui videtur, quod non suisset ibi generatio per semen, vel per coitum.

Praeterea emissiones supersluitarum, vt egestiones, & vrinae: non videtur, quod fuissent in prime¬ statu propter immunditiam, quam habent: erge¬ multo magis non fuisset ibi superfluitas seminis.

IN CONTRARIVM est, quia in statu innocentiae suit distinctio sexuum. iuxta illud Gen. 1. Masculum, & foeminam &c. Sed distinctio sexuum naturaliter ordinatur ad generationem per cor¬ tum: ergo &c.

Praeterea secundum id, quod est commune non attenditur distinctio, sed secundum id, quod est speciale. Sed cum hoc sit commune homini, & omnibus animalibus perfectis, generare per coitum: ergo in hoc non suisset attendenda distinctio. sed, sicut alia animalia perfecta. si durallet ille¬ status, generassent per coitum, sic & homines.

RESOLVTIO. In statu innocentiae filiorum multiplicatio ex coitu¬ fuisset. Idque aratione, & auctorirate non est alienum.

RESPONDEO dicendum quod Aug. isam questionem pertractat. 14. de Ciui. Et dicit alique¬ scripturas diuinas derisionem habere ex eo, quod ex esu illius ligni cognouerunt se nudos, & verecundati fecerunt sibi perixomata, per quae tegerentur genitalia membra, quia non vdetur esus ali¬ cuius ligni posse ad hoc aliqualiter ordinari. quod 1 dicentes, licet secundum quid bene moueantur, simpliciter tamen mouentur male. Nam licet nullus esus ligni scumum se ordinerad hoc, quod aliquis cc¬ gnoscat se nudum, & ex hoc erubescat; tamen si consideretur ille esus, vt prohibitus, & primi parentes non obseruantes prohibitionem Dei peccauerunb¬ & peccando senserunt pruritum carnis, & ex hoc tam erubuerunt, quod non est inconueniens, sed consonum raoteni. Nam sicut ostendendo nasum, vel os, vel aures non erubescimus, quia hocest sine libidine, sic primi parentes ostendendo genitalia non erubescebant, quia nulla erat ibi libido.

Praetermisso ergo hoc modo dicendi, tanquam dissono rationi, & veritati: innuit Aug tres alios modos de generatione primorum parenatum, vt vnus modus sit illud: Crescite, & multiplicamini, quod uideqt pectancee ad bencdicionen omqter¬ sic intelligendo solum pro tempore post pecca¬ tum. Vnde Aug. contra sic loquentes ait, quod illa benedictio nupriarum, vt coniungati cresce¬ erent, & multiplicarentur, & replerent terram, quamuis & in delinquentibus manserit, tamen¬ antequam delinquerent data est, vt cognoscerent procreationem filiorum ad gloriam conubii, non ad poenam pertinere peccati. Cum ergo hic primus modus stare non possit, quod benedictio nuptiarum solum intelligenda sit post peccatum, cum & ante peccatum sit data; ponit secundum & modum, videlicer, quod haec benedictio: Cresci¬ te, & multiplicamini, & replete terram, intelligenda sit ante peccatum, sed spiritualiter non carnali¬ iter. Nam spiritualiter fuit mulriplicatio ante peccatum, iuxta illud Psalmi: Multiplicabis in anima mea virtutem, sicetiam ante peccatum fuit repletio terrae. quia cum anima repleat corpus, & corpus Adae fuerit formatum de terra, sic etiam & corpus mulieris poterat dici, quod formatum fuit de costa, quae fuit formata de terra. Cum¬ ergo vtrunque corpus Adae, & Euae fuerit anima¬ tum, & ex hoc repletum anima, & in vtriusque anima fuissent multiplicatae virtutes, id est dona aliqua gratuita, vel gratis data, ergo in eis verifica¬ tum fuit, quod multiplicati sunt, & repleuerunt terram. quod si dicatur hoc pertinere ad donum nupriarum; etiam & hoc pro sic dicentibus facere potest. Nam in vno, & eodem homine possumus saluare nuptias, & coniugium. Quia sicut con¬ ingium carnale dicit duo in carne vna, sic coniugium spirituale potest dicere duo in vna mente, vel in vna persona, prout Aug. 12. de Trin¬ narrat. ergo secundum dicta istorum tria sunt at e tendenda in primis parentibus spiritualiter: Multiplicatio secundum animam, vel secundum vir¬ tutes animae. Repletio terrae secundum corpus, inquantum anima primorum parentum reple¬ bat suum corpus. Tertium est coniugium quantum ad utrunque. anima ergo in eis multiplicabatur per uirtures, corpus replebatur per animam. vnum alterid est anima corpori, siue carni per coniugium copulabatur.

Et si uolumus loqui de repletione corporis peranimam, & de copulatione per coniugium calbnis ad animam; possumus & in eodem cor¬ pore saluare mustas repletiones, peranimam, & in eadem persona humana saluare multa coniugia secundum carnem, & animam. dicemus enim quod anima replet corpus, prout ipsum perficit totum, & prout totum attingit, & prout ipsum totum continet. totum enim ipsum perficit, & ipsum totum replet. Nam sicut de aliquo perfecto secundum gratiam possumus dicere, quod est plenus gratia; sicut de corpore perfecto per animam possumus dicere, quod est plenum anima: ergo anima totum corpus potest dici reple¬ re, quia totum perficit.

Secundo potest dici anima totum corpus re¬ plere, quia totum atringit. Nam sicut di uinum rotum¬ replere dolium, quando totum attingit: sic & mul¬ tomagis dicitur anima totum replere corpus. quia totum attingit. Nm magis attingit anima totum corpus, quam uinum totum dolium. Quia ubi est lignum dolii, non est vinum, quia non possunt esse duo corpora in eodem loco, vinum, & lignum. Sed dicitur vinum attin¬ gere totum dolium, quia attingit totam concauitatem dolii, at anima attingit totum corpus ab¬ solute, & simpliciter, quia est simulcum toto cor¬ pore, & qualibet parte corporis.

Tertio anima dicitur replere totum corpus, quia continet totum corpus. Habent enim & ista corporalia aliquam similitudinem cum ipsis spiritualibus, vt sicut bladum dicitur continere saccum, quia non potest esse saccus rectus, uel per¬ se stans, nisi repleatur blado: sic & anima dicitur continere suo modo corpus, quia non posset per se corpus stare sine anima. Nam anima recedente, corpus expirat, & marcescit. & sicut est in homine repletio terrae, id est corporis per animam, sic est ibi quoddam coniugium ex anima, & car¬ ne, vel per carnem, & animam. Nam sicut in coniugio uir regit, & foemina regitur; sic in homine quantum ad carnem & animam, & quantum ad multa alia, est ibi dare, quod regit, & quod regitur. Vnde Aug. in dicto li. de Ciui. DDei tractando hanc quaestionem multa regimina assignat in homine, quomo. lo caro regiturab anima, quomodo sensualitas regitur a ratione, & multa simi¬ lia, de quibus non sit nobis cura: sed iste secundus modus dicendi, quod crescite, & multiplica¬ mini, debeat sic spiritualiter intelligi, & non carnaliter, stare non potest. quia, ut idem Aug. ait, Licet possimus ibi assignare spiritualem intellectum de multiplicatione, & de aliis; tamen litteralis sensus est, quod ibi fuerunt duae personae: masculus, & soemina: & quod per eorum copulam debe¬ bat esse generatio. propter quod August. ibidem ait, & aperte de uinculo coniugali, quo uterque¬ sexus sibi inuicem constringitur; interrogatus Dominus de uxore, & uiro dixit: Non legistis,, quia ab initio fecit Deus masculum, & faeminam: & dixit: Propter hoc dimittet homo patrem, & matrem, & adhaerebit uxori suae, & erunt duo in carne una. Itaque iam non sunt duae, sed una caro. ergo ab initio antequam peccarent homines ad litteram secundum dictum Domini erat. hoc intelligendum carnaliter, quod si etiam non peccassent, fuissent duo una caro: ut sicut suerunt ambo vna caro origine, quia caro Euae, fuit de carne Adae, ita fuissent vna caro coniunctio ne, per quam coniunctionem carnalem filios generassent.

Quod concordat rationi, & auctoritati. Ratio¬ ni quidem concordat, quia in omni productione per agentia creata oportet esse simul a¬ gens, quod agat, & inducat formam: & materiam, quae patiatur, & quae perficiatur per illam formam. quod in generatione animalium gene¬ ratorum ex semine est semen maris, inducens formam, & menstruum faemellae, quod organixatur, & perficitur per illam formam. Licet hoc non sit eodem modo in homine, & in alijs. quia in alijs etiam per essentiam actione seminis maris inducicani¬ ma in corpore organixato ex menstruo faemella: sed in homine semnen maris solum organixat, & disponit corpus factum ex menstruo, & Deus cor¬ pori organixato, & disposito infundit animam. Ratio ergo hoc dictat, quod ad generationem hominum sicut aliorum animalium perfectorum debeat concurrere actiuum, & passiuum, quod fit percarna¬ lem copulam.

Concordat hoc etiam auctoritati, quod Aug. 14 de Ciu. vult primos parentes, etiam si non peccassent, fuisse coituros, & generaturos.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod Adam habebat corpus animale, & indigebat ci¬ bis. Propter quod in consumptione erat consumptio humidi ex calido, & restauratio deperditi e alimento. & sicut in nutritione erat cosumptio, & restauratio ita multo magis in semine poterat esse decisio. Dicimus autem multo magis. Quia per calorem naturalium consumitur illud, quod pertinet ad substantiam rei. Sed semen, quod emittitur, est supersluum rei, cum semen sit superfluum alimenti.

Ad secundum dicendum, quod generatiua in homine aliquo modo obediuisset rationi, quia secum adum Aug. 9. super Gen. & 14. de Ciui. Dei: Geni¬ talia obediuislent rationi. vt sicut modo moue¬ amus manus, & alia membra, sicut placet nobis: & si sumus boni mouemus eas sicut dictat raho: Sic in illo statu homo mouisset genitalia, sicut alia membra, & sicut placuisset sibi, & sicut dictasset ratio. Sic etiam & nutritiua, & augmenta tiua in illo statu aliquo modo dependebant a ratione, quia ex naturali instinctu superaddito di¬ ctamine rationis. Ita fuisset vsus cibis, sicut ratio dictasset, vt tempore augmenti, si fuissent ibi pro¬ creati filij, tantum dedissent eis parentes de cibis quantum suffecisset ad augmentandum, & ad nutriendum Tempore autem nutritionis, quando cessasset augmentum, tanta fuisset ibi sumptio ciborum, quanta suffecisset ad nutriendum tantum. Nam non solum in illo statu innocentiae, sed etiam in hoc statu miseriae homo potest dominari nu¬ tritiue, se temperando a cibis: & generatiuae abstinendo. Vel tantum coniuge ordinate carnali copula vtendo Nam licet actiones istarum poten. tiarum sint naturales; concurrunt tamen ibi aliqua ad earum actiones, vt vsus cibi, & carnalis copulae, quae possumus per rationem moderare, vel etiam a copula totaliter abstinere.

Ad tertium dicendum, quod si semen est su¬ perfluum indiuiduo non est superfluum speciei. Ideo in statu illo fuisset semen, & si non propter perpetuationem, quia poterant non mori; tamen¬ propter multiplicationem speciei, vt multi es¬ sent ad ornandum hunc mundum, & postea multi essent ad ornandum ciuitatem illam Dei selicem, cum essent a mundo translati.

Ad quartum dicendum, quod superfluitates aliquae attestantur defectui naturae: sicut, quod fiant putredines, vel vlcera, & sanies in corpore: sic etiam & sudores ex peccato uidentur introduci. Iuxta illud: In sudore vultus tui &e. Credibile est eni. quod Ce in illo statu, quia homo non laborasset, & fuisset omnino sobrius, non fuissent ibi superfluitates su¬ dorum: sed fuissent aliquae superfluitates, quae arte¬ stantur robori & fortitudini naturae, vt egestio¬. nes, & urinae. & istas credibile est ibi fuisse. Sed forte propter bonitatem naturae, & sobrietatem, & alimentorum bonitatem non oportuisset illas superfluitates esse fetidas, & immundas, sicut sunt modo; cum uideamus aliquas bestias habe¬ re tales superfluitates non solum non faetidas, vel immundas, sed mundas, & odoriseras.

ARIIC. III. An per quamlibet carnalem copulam fuisset generatio pro¬ lis. Conclusio est affir¬ mafiua.

D. pon. 4. 20. art. 3. q. 3Ric. d. 30. q. 3. Bial d. 20. q. 1. concl. 1.

TERTIO quaeritur, vtrum pet¬ quamlibet carnalem copulam fuisset generatio prolis. Et vi¬ detur, quod non. quia semen vi¬ detur procedere ex uirtute nu¬ triuua, cum sit superfluum ali¬ menti. sed homo continue fuisset nutritus etiam in illo statu: ergo continue fuisset ibi superfluum alimenti, & per consequens semen: ergo, vel oportuisset ipsum inordinate emittere, vel non semp¬ generare prolem. sed primum nullo modo fuisset, quia non potuisset esse sine peccato. fuisset ergo seminis emissio, ad quam non semper fuisset secuta generatio prolis.

Praeterea fuissent duo in carne una. Perquod datur intelligi, quod unus non habuisset, nisi vxorem vnam. Vnde Beda hoc exponens ait praemium nuptiarum esse, ex duobus fieri carnem vnam impraegnata ergo vxore, oporteret virum nutriri, & habere superfluum alimenti, vel inordinate emi¬ sisset semen, quod est inconueniens, vel oportuisset ipsum vti mxore praegnante, ex quo vsu non fuisset generata proles.

Praeterea cuin generatio sit communis ani¬ malibus, & plantis, cum videamus in plantis, vel in arboribus non omnes flores uenire ad bonum, & inde fieri pomum, quamuis plantae non peccauerint: ita, & si homines non peccassent, videt, quod non omnes carnales copulae habuissent illum effectum, & generassent prolem.

Praeterea omnia naturalia in istis generabilibus aliquando impediuntur: ergo, vel non fuisset illa generatio naturalis, vel fuisset aliquando impedita, vt non semper generasset prolem.

IN CONTRARIVM est, quia in statu innocentis non funset natiimoniun, nism propter gnemn tionem prolis, quo posito, fuisiet ibi semperge¬ neratio prolis.

Preterea nullum pruritum sensissent in carne: ergo non conuenissent, nisi quando deberent generare prolem.

RESOLVTIO. AD qualibet carnali copula in statu innocentiae fuis seut Fides, & Sacramentum; Hinc & prolis generatio, & concupiscentia nublla. Caro insuper unimae, & membra ratio ni fuissent subiecta.

RESPONDEO dicendum, satis ese ctedibise quod in qualibet copula fuisset generatio prolis. q possumus ex 5. declarare. Primo, quod nulla fuisset ibi infirmitas, nec corporalis, nec spiritualis. Secunda, quia nulla fuisset, ibi concupiscentia. Tertia potest hoc declarari ex ipsis bonis matrimonii. Quarto quia fuisset caro omnino subdita animae. Quinto, quod membra illa fuissent omni¬ no subdita rationi. Fundamentum autem primae¬ rrationis tangit Aug. super Gen: qui loquens de nu¬ .ptiis ait, quod sicut sanis potest esse officium, sic ggrotis remedium est: per quo uerba, vt patet ex prae¬ cedentibus, & sequentibus, vult, quod existentibus in statu innocentiae tanquam sanis, & mente, & corpore, fuissent nuptiae solum in officium e aegrotis autem, & existentibus in hac ualle mi¬ seriae sint non solum in officium, sed etiam in re¬ medium. In officium quidem sunt nuptiae, ut ex carnali copula genererut proles. sed in remedium sunt, ut semen, ad quod eiiciendum, tanquam su¬ perfluum a carne stimulatus, possit quis sine peccato criminali emittere. Quare si in statu innocentiae fuissent nuptiae, & carnalis copula solum in officium, cum non sit in officium, nisi ad generam dam prolem: omnino uidetur rationale, & credibile, quod non fuisset ibi aliqua carnalis copula, nec aliqua seminis emissio sine generatio¬ ne prolis.

Secunda uia ad hoc idem sumitur ex eo, quod nulla fuisset ibi concupiscentia, quam secundum Aug nuptiae ordinant: continentia cohibet, & erefraenat. Cum ergo in statu istius miseriae sine concupiscentia esse non possimus, vel oportet illam ordinare per nuptias, vel refraenare per continentiam. Ruptiae autem illam concupiscentiam ordi¬ nant, vt homo ordinate se habeat, & non nisi cum vxore rem habeat. Continentia autem eam colin¬ bet, & refraenat, ut non, nisi cum vxore rem cohibet, & refrenat, vt non, nisi cum uxore rem habeant, vel ut omnino uolentes continere, nulli coniungantur, sed fiant unus spiritus cum Deo se scundum quem modum loquitur Apostolus: Qui¬ adhaeret Deo unus spiritus est cum eo. Secundum hunc etiam modum loquitur Beda dicens, quod praemium nuptiarum est, unam carnem fieri. sed castitas iuncta spiritui vnus efficitur spiritus. quia ergo ibi non fuisset coniunctio per concupilcen¬ tiam, sed suisset carnalis copula in dictamine ra¬ tionis, vbi non poterat esse defectus ex parte age¬ tis, cum ibi semen fuisset omnino perfectum, nec ex parte passi, cum foeminae suissent etiam perfectae. Propter quod non potuisset pro illo statu ali¬ quo modo impediri, quin secundum carnalenm copulam sempergeneraretur ex eis foetus.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex bonis matrimonii. Narrat autem Aug. O. super Gen. rria bona matrimonij, quo sunt: Fides, Proles, & Sacra mentum. sed in qualibet copula pro illo statu¬ fuissent illa duo bona matrimonii: fides, & sacra¬ mentum; cum ergo fuissent in qualibet copula illa duo bona: Primum, & tertium, scilicet Fides, & Sacramentum: omnino rationabile est, quod fuisset ibi secundum bonumi st proles. Vt autem intelligamus quomodo se habeanet illa tria bona, sciem dum, quod fides in matrimonio est nullo modo habere remcum alia, & nullo modo velle habere rem etiam cum sua, vt est alia, sed solum, ut est sua. Multi enim sunt hoc modo cognoscentes suam, quia non possunt habere aliam, secundum quem modum non cognoscunt suam, vt suam, sed suam, vtaliam. infidelis est ergo quantum ad hoc sacramentum, quantumcunque quis possit habere aliam, quam suam: cuiuscunque conditionis & pulchritudinis eam vellet habere: & infidelis est, si hoc mnodo cognoscat suam appetendo illam. Hoc ergo bonum uidelicet: Fides, multum excusat matrimonium, vel ab omni peccato, vel saltem a criminali. Tertium autem bonum, quod dicitur sacramentum, idem importat quod indissolubi¬ litatem, vt quis semper velit uiuere, cum sua, & nunquam separari ab ea in uita sua. Vinculum ergo semper est ibi indissolubile: sed corpus, & habitatio possunt separari, vel propter legirimam causam, uel propter maius bonum possunt etia coniuges perpetuo abstinere, vt magis uacarent diuinis cultibus: dum tamen sentirent hoc pos¬ se facere sancte: sed si uiderent se tentari, & ex hoc periculo se exponi, deberent redire in ipsam, iuxta consilium Apostoli. ne eos tentaret Sathanas. Redeamus ergo ad proposi tum, & dicamus, quod cum ista duo bona, Fiides, & Sacramentum in statu innocentiae in qualibet copula carnali fuissent, rationabile est, quod fuisset ibi & illud aliud bonum matrimonii, quod dicitur creatio prolis.

Quarta via ad hoc idem sumitur ex eo, quod caro fuisset subiecta animae, & quantum ad bonum indiuidui, & quantum ad bonum speciei. Fuisset enim subiecta quantum ad bonum indiuidui, vt tanta, & talis fieret restauratio ex cibis, quanta, & qualis competeret illi indiuiduo, vel illi speciei, cuius illa esset anima. Et sicut fuisset ibi plena subiectio carnis ad animam quantum ad bonum indiuidui: sic fuisset ibi plena subiectio, quamum ad bonum speciei, quod est semen, quod dicitur esse alimenti superfluum, non speciei, sed indiuiduo. Sicut ergo¬ quantum ad bonum inoiuidui fuislet facta restauratio tanta, & talis, & illo modo secundum quem fuisset bonum indiuiduo; sic quantum ad semen¬ fuisset ibi tanta, & talis, & tali modo generario seminis, vel emissio, secundum, quod esset bonum speciei. sed non est bonum speciei, nisi esset ibi gnatio prolis ergo, his stitibus, nunquo suisset seminis emissio, nisi fuisset per hoc generatio prolis.

Quinta via ad hoc idem sumitur ex eo, quod men¬ bra illa, per quae fit generatio, fuissent omnino rationi subiecta: vt sicut homo mouet manum, vel digitos secundum, quod sibi placet, ita tunc fuissent mota illa membra, sicut ratio dictasset: nec fuisset pro ratione voluntas, sed semper fuisset ibi voluntas ad mouendum illa membra, prout ratio diceret, vel dictaret: sed modo non moue¬ mus membra, at voluntatem nostram, quia virtus, quae est in musculis, & in neruis, per quam mouentur membra, est omnino voluntati subiecta. Genitalia ergo cum moueantur ex abundantia seminis, vel ex abundantia superflui alimenti, non potuissent illa membra esse rationi subiecta, nisi abundantia seminis, vel superfluitas ali¬ menti esset rationi subiecta, vt est superfluum ali¬ menti. Et generatio seminis, & etiam eius emis¬ sio non fieret, nisi prout ratio iudicaret. sed ratio¬ iudicaret haec non esse fienda simpliciter sine generatione prolis, ergo nunquam fuissent ita facta, nisi fuisset inde generata proles.

Sed dices quomodo potuissent haec fieri: Ad quod dici potest, quod impetus diuini, & instinctus naturales, & dictamen rationis, quantum ad ea, quae erant sibi agenda, multum uiguissent in primis parentibus: vt per huiusmodi impetus, vel in stinctus, & dictamen rationis in illa sobrietate sumpsissent eibos suedu quod expedi ret indiuiduo. qaed ergo & instinctus, & impetus, & dictamem rationis, iudicarent gneationem prolis fiendam, sumpsissent tmnane plus de cibis vltra indigentiam indiuidui prout possit ibi esse generatio prolis, quod est quoddam bonum speciei propter quod in omni emissione se¬ minis semper fuisset generatio prolis quibus omnibus bene consideratis non habet dubium, quod est in hac quaestione quaesitum.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod si hon fuisset sp, & continue nutritus; non tamen propter hoc fuisset semper, & continue pro illo statu generatio seminis, quod est superfluum alimenti. quia non sumpsissent de alimento ad nutriendum corpus, vel ad augmentandum, nisi quantum suffecisset indiuiduo: & quando dictasset ratio, prolem esse generandam, tunc sumpsissent de alimento plus, quam expediret indiuiduo: & tunc ex illo¬ alimento, quod est superfluum indiuiduo, fieret semen, quod non est supersluum, sed expediens speciei, vnde fuisset generata proles. quae si bene considerentur, nec oportuisset praegnantem co¬ gnoscere, nec semen inordinate emittere.

Ad secundum patet solutio per iam dicta. C& supponat, semper in illo statu fuisse generatio¬ nem seminis sicut in isto, quod patet esse falsum. quia non fuisset ibi semper generatio seminis, nec emissio, nisi quando dictasset ratio, prolem¬ esse generandam, vt tunc solum propter bonum speciei, & generationem prolis plus sumeretur de cibo, quam expediret indiuiduo.

Ad tertium dicendum, quod in planus flores impediunc ne fiant inde poma, & in alijs animalibus semina suissent multotiens impedita, ne generarentur per ea fetus, quia in eis non erant, nisi naturalia bona, & etiam ratione carebant. sed in primis nostris Parentibus vigebat ratio, & erat in eis quoddam bonum supernaturale, vt originalis iustitia. Mediante ergo illa originali iustitia, per quam omnia inferiora erant subiecta superioribus: & quia mens, & ratio suprema sunt in nobis, omnia erant subiecta in Adam menti, & rationi, vt non fieret generatio, vel emissio seminis, nisi secundum quod dictaret ratio, & expediret proli, & speciei, vt est per habita declaratum.

Ad quartum dicendum, quod in statu innocentiae fuisset generatio naturalis, sed fuissetadiuu¬ per donum supernarurale, vt per originalem iustitiam, per quam sicut non impediebatur virtus nutritiua, per quam fit restauratio ex alimentis, quin semper fieret talis restanratio, prout esset bonum indiuiduo. Sic suo temporo prout dictasset ratio, non fuisset impedita virtus generatiua, quin¬ fieret tempore debito fsuperfluum alimenti, & emiffio seminis, prout esset bonum speciei, & generatio prolis.

ARTIC III An carnalis copulae, delectatio in statu innocentis tanta fuisset quanta nunc est, & forte maior. Conclusio est affirmatiua.

D. Bon. satt. 43. Iia. dt nl4. 1.p q, 4at.asu d. 29. q. 3. Vorl. d. 40. q. 1. Prul. d. 4q. qa3

QVARTO quaeritur, vtrum ini¬ la carnali copula suisset delectatio tanta, quanta est nunc, aut mae¬ ior. Et vetu, quod non, quia in deleca¬ tione considerandum est illud, quod nos impellit ad illam delectationem habendam. Cum ergo ad hocfacien¬ dum nos impellat concupiscentia; vbi est ergo¬ maius impulsiuum, ibi est maior delectatio, quam vbi non est tantum impul sinum, cel non est ali¬ quod tale impulsiuum. sed in statu isto est maior¬ concupiscentia ibi autem non solum minor, sed nulla fuisset concupiscentia, ergo &c.

Praeterea hoc idem patere potest non solum¬ ex impulsiuo ad delectationem sed etiam ex effectu delectationis. quia vbi est maior effectus, vi¬ detur esse maior causa. sed dicta delectatio habet maiorem effectum in hoc statu, quia non solum obnubilat, sed etiam quasi absorbet rationem. quia in illo actu quasi tota absorbetur ratio. cum in statu innocentiae non habuisset tantum effectum, videtur, quod ibi non fuisset tanta delectatios sicut nunc.

Praeterea delectatio non solum respicit in¬ pulsiuum, &x quo causatur, quod est concupiscentia: & effectum, quem causat talis delectatio, quia rationem absorbet, sed etiam respicit tempus, vel continuitatem temporis, in quo fit. & quia secundum Philosophum in Ethicis: Nullum potest continuare actionem indelectabilem. illa ergo, quae magis continuatur, videtur esse maior delectatio. sed in statu innocentiae non fuisset con¬ unuata dicta delectatio sicut nunc, quia non conuenissent, nisi quando suisset procreanda proles. Modo antem quasi continue conueniunt, vnde maior videtur esse delectatio nunc, quam tunc.

Praeterea possumus & quartum argumentum facere ex superfluo alimenti, per quod semen habet esse, & etiam illa delectatio. Cum ergo magis sit tale superfluum nunc, quam tunc: magis est ulis delectatio nunc, quam tunc.

IN CONTRARIVM est quia in habentibus cognitionem delectatio contingit ex operatione na¬ n turae non impedita. Cum ergo illa operatio non fuislet tunc minus naturalis, quam sit nunc, & non fuisset plus impedita: immo minus, quam nunc, susset ergo maior delectatio tunc, quam nunc.

Praeterea cum. 5 sint sensus, Visus, Odoratus, Qustus, Auditus, & Tactr, cum alii quatuor sensus maiorem delectationem habuissent in suis obiectis, & in suis actibus tunc, quam nunc: & sensus tactus, secundum quem habet esse copula carna¬ lis, maiorem delectationem haboisset in tali suo actu, & in tali suo obiecto tunoquam nunc.

RESOLVTIO. Absoluto in slatu innocentiaemaior coitusr delecia¬ tio suisset, quam in hoc miseriae ftatu: respectiue¬ autem non. Primum enim patet ratione virrutis generatiuae persecttonis: actus, sensus, seminis decisionis, ac neruosurum locorum: Asterum vero¬ si ad rationem comparetur. Idque tribus modis.

RESPONDEO dicendum, quod sicut loquimur in aliis rebus de maioritate, & minoritate, sic loqui¬ possumus in ipsa delectatione quia maioritas, & minoritas, vel possunt sumi absolute, & in se, vel¬ per respectum ad alind. Sicut videmus in sumptione ciborum, in portatione ponderum, & in transitu spatiorum: & ad multa alia, si vellemus, possemus hoc adaptare, sed ista sufficiant. Nulii¬ enim dubium est quod absolute, & secundum se plus est comedere ro panes, quam unum, & plus totum arietis, quam medium quarterium. Tamen¬ respectu huius, vel illius uni esset parum come¬ dere. 10. quod alii esset multum comedere vnum, & vni esset parum comedere totum arietem, quod alii esset multum comedere unum magnum frustum. Sicut ponit exemplum Philosophus de Milone, & exercitatore Cymnasii, de quo Milone dicit Solinus, quamuis forte ex¬ cessiue dicat quod comedebat bouem in die. Et quod dictum est de esu ciborum, veritatem habet de portatione ponderum. Nam uni esset parum portare centum pondera, quod alii esset multum portare r oquamuis portare centum absolute, & secundum se, sit magis quam porta¬ re 10. Hoc idem etiam patet in transitu spatiorum, quia uni leporario esset parum transire duas leucas in una hora, quod testudini esset multum transire mediam leucam in una die. Quae¬ ergo dicta sunt de maioritate, & minoritate, in talibus possumus adaptaread maioritatem, & mi¬ noritatem in delectationibus. quia si loquimur de delectationibus secundum se; videtum, quod fuisset maior delectatio in statu innocentiae, quantum ad carnalem copulam, quam nunc. Quod ex multie declarare possumus sicut multa ad talem del. tionem concurrunt Quia primo concurrit ibi uirtus generatiua, per quam fit talis delectatio, quae tunc fuisset perfectior, quan¬ nunc. Secundo concurrit ibi actus eius, secundum quem suisset coniunctio cum magis conuenienti, quam nanc. Tertio concurrit sensus ractus, qui fuisset tunc uiuacior, quam nunc. Quarto concurrit ibi decisio seminis, quod tunc fuisset perfectius, quam nunc. Quinto concurrunt ibi¬ loca neruosa, per quae transit semen, quae fuissent melioris complexionis, & magis perfecta. quam sint nunc. Ex quibus omnibus canrer maior delectatio, & maior perceptio delectationis, quam nunc. quia sensus puriores suissent, & magis potuissent illam delectationem percipere. Sic ergo loquendum est de maioritate, & miuoritate delectationis copulae carnalis secundum se. Sed si loquamur de maioritate, & minoritate praefata per comparationem ad aliud, vt per comparationem ad rationem, multo minor fuisset tunc, quam nunc.

Quod tripliciter possumus declarare: primo, prout ratio comparatur ad illum statum, & ad istum, quantum ad constantiam, & fortitudinem, quia tunc erat constantior, & fortior ratio. quam nunc sit. Secundo prout homines poterant com¬ parari ad bestias tunc, & nunc. quia magis differebant runc a best is, quam nunc Tertio prout spi¬ nituales, & mentales delectationes erant potio¬ res tunc, quam nunc.

Prima uia sic patet: Quia ratio tunc erat fortior, & magis constans, quam nunc. quia tanta¬ erat tunc fortitudo, & constantia rationis, & tanta erat uictoria rationis super ista inferiora, vel¬ super istas inferiores uires, ut nihil tunc fieret in istis inferioribus, nisi ut ratio dictaret, quae pos¬ sunt parere per August. 9. super Gen. & 14. de Ciuit. Dei, vbi innuit quod etiam ipsa genitalia fuissent mota, secundum quod mens dictarer. Propter quod, sicut homo fortis posset portare centum, quod debili esset graue portare. 10. sic ratio in statu innocentiae propter uictoriam quam habebat super uires inferiores: ita temperasset delectationem illam, quamuis tunc maiorem. quod non fuisset absorpta ab ea; sicut nunc ratio absorbetur a tali delectatione minori.

Secunda uia ad hoc idem sumitur, prout bo¬ mines, pro illo statu, & pro isto comparantur ad bestias, quia mapis tunc superexcellebant bestias, quam modo loquendo de statu illo, prout com¬ paratur ad istum. Nam & ipsi sancti nunc plus sentiunt passiones bestiales quoetunc: quicunque essent, sentire possent. Vnde & Hieronymus, qui tantae¬ praedicatur sanctitatis, loquenes de seipso ait, quod pallebant ora ieiuniis, & mens estuabat desiderio in frigido corpore, & ante hominem iam sua carne¬ praemortuum sola libidinum incendia bulliebant.

Dicemus ergo, quod in hoc differt homo a bestiis, & vult August. 9. super Gen. quod anima rationalis voluntatis arbitrio, vel consentit uisis, uel non consentitid est potest consentire, & non consentire. Irrationalia non habent hanc libertatem, sed vi. so alhiquo quasi coacta propelluntur ad concupiscendum. Ex quibus uerbis manifeste colligitho¬ mo, habens animam rationalem, potest uiso, vel praesente concupiscibili non concupiscere. Brutum autem habens irrationalem hoc non potest. Tunc ergo pro illo statu, quia homines fuissent plus consecuti rationem, qua nunc: etiam praesente maiori delectatione, poterant minus delectari, quaor nunc, quia non habebant concupiscentiam, sic impellemn¬ tem & habebant rationem magis vincentem, & superantem.

Tertia uia ad hoc idem sumitur prout spirituales, & mentales delectationes erant potiores tunc, quam modo Nam Philosophus mouet quandam quaestionem quare venientibus amicis, & compatientibus existenti in tristitia: uidetur ei, quod ille dolor, & illa tristitia minuatur. Ad quod uidetur re¬ .spondere Plato, quod tristitia, & dolor est quoddam pondus, venientibus ergo amicis, & compatientibus amico tristanti videtur de illo ponde¬ re quilibet accipere quasi quandam partem, vt ex hoc non tantum videatur ferre pondus, praestita tristitia, ponderatus.

Contra quod obiicitur, quod si hoc esset, tumnc tristans magis doleret, & magis tristaretur, quia doleret de malo suo, & de malo amicorum, & tristaretur de tristitia sua, & de tristitia eorum. Vel possumus nos ulterius obiicere non obstante, quod bona sit obiectio facta, cum trisuitia sit & quoddam accidens tristantis, & accidens non transcat de subiecto in subiectum, nullus de illo accidente, vel de ista tristitia potest aliquid in se accipere. Potest enim quilibet confortare tristantem, & tristari in seipso, sicut & tristans, sed non potest aliquid accipere de tristitia tristantis. In quo ergo alleuiaretur ponderatus, si quilibet acciperet pondus proprium, & nihil acciperet de¬ pondere. quod est in ponderato:

Respondeamus ergo cum Philosopho ad obiectionem praepositam, & dicamus, quod quodlibet contrarium minuit suum contrarium, ut si sint in aliquo simul duo contraria, non possunt esse simul in sua excellentia, sed sempet ad prae¬ sentiam unius minuitur excellentia alterius. Cum ergo tristari, & gaudere sint contraria, & inter alia gaudia hoc sit ualde magnum credere se ama¬ ri, & videre se amari. ex praesentia ergo amicorum compatientibus tristanti: videt tristans se amari, & sehabereamico, gudet &&omo tia illius gaudii remittitur, & minuitut eius tristitia. Et quod dictum est de gaudio, & tristitia quasi¬ de duobus contrariis, ueritatem habet etiam suo modo de duobus tristitiis, vt si quis sit in tristitia¬ adueniente alia tristitia: oportet, quod minoretur prima, quia tristiria dicit dolorem, vel laesionem cum attentione ad illam, & quia non potest homo es¬ se attentus, vel intentus ad duo, sic intense; sicut ad vnum tantum: oportet, quod minuatur vna attem. tio ex alia attentione, & quod dictum est degau¬ dio, & tristitia, & duabus tristitiis, venitatem habet de duobus gaudiis, vel de duabus delectationibus: ut si homo dat se multum, & adhaeret uni¬ delectationi, alia delectatio superueniens non erit tanta, sicut si prima delectatio omnino cessaret. Hoc idem etiam videmus de amore, ut si¬ quis habens vnum filium, & postea generet alium &. habeat quoc: non erit tantus amor ad quem¬ libet: quantus erat ad vnum solum. Ideo inue nimus in scripturis: Sicut mater vnicum amat filium.

Adaptemus ergo ista ad propositum, & dica. mus cum Apost. ad Rom. 7. Condelector enim¬ legi Dei secundum interiorem hominem. quod in primis parentibus nulli dubium est hoc fusse, quod delectabantur in ipso Deo secundum interiorem hominemid est secundum mentem, & ratio¬ nem. Illa ergo delectatio sensibilis superueniens per carnalem copulam non erat ita magna respectu primorum parentum, qui delectabantur secundum interiorem hominem. absoluta ergo delectatio carnalitatis ibierat maior, quam hic:sicut tristitia tristantis ex contristitia amicorum absolu¬ te est maior, quia est de se, & de suis amicis. Sed per relpectum ad hunc tristantem, qui delectatur de praesentia amicorum, non est tanta. quia non tantum sentitur ex attentione ad aliud, sicut vadens per uiam cogitans de alio, vel colloquens cum alio non percipit magnitudinem viae: non obstante, quod in se sit magna uia. Sed respectu¬ hmondi non cogitantis de ea, non est ita magnai sic in primis parentibus, quantumcunque delectatio copulae in se esset maior, quam hic per te¬ spectum tamen ad eos, vel ad rationem eorum non suisset ita magna.

DVB. I. LAIERALIS. An virginitatis integritate seruata, carnalis illa copula suisset. Conclusio est affirmatiua. Idque de mente, non corpore: sed post copulam¬ de vtroque conceditur

D. Th. 1. p. q. 9S. art. 2. ad 4Guil. Alte. 3. sent tact ioca q4 D. Bon. d. 2 0. art. 1. q. 4. Ric. d. 20. q. 4. Capr. d. 4O. R. 3.

VLTERIVS forte dubitaret alidub¬ de delectatione illius copulae, utrum¬ fuisset cum integritate virginitatis vel non. Ad quod dici potest nu¬ dubium esse, quod suisset cum integritate mentis, quia ut August dicit, quod illas partes cor¬ poris non agebat turbidus calor: calor ille dice¬ batur non turbidus, quia non inficiebat rationem, sicut sex inficit vinum, vel turbat vinum, vel dicebatur calor ille non turbidus, quia agebat opera imperata a ratione Nullus autem diceret, quod tolleretur integritas mentis per id, quod rario imperat, & quia illa copula in illo statu non fuisset facta, nisi imperata a ratione, non euacuasset integritatem mentis. Valet etiam ad hoc, quod pro¬ .illo statu virginitas non praeserebatur coniugio, immo forte magis econuerso, quod cum in illo¬ statu, si semper durasset vsque ad tanslationem altioris status, non fuissent generati, nisi electi, & fuisset generatio sine ardore, & concupiscentia, propter quod peccasset quicumque sine speciali mandato Dei voluisset a tali opere abstinere, sed de inintegritate corporis potest esse multiplex mo¬ idus dicendi. Dicunt enim generationem tunc fuisse cum integritate corporis, & sine commixtione membrorum, quod viderur innuere Aug. 14. de Ciuit. dicens: Ita tunc potuisler, Vtero coniungis salua integritate seminci genitalis Viri le semen immitti. sicut nunc potest eadem inte; gritate salua & vtero virginis slurus menstrui emitti, eadem via posset illud mitti, qua hoc potest eiici. sed sic intelligendo, vt sonant verba, fieret iniectio seminis sine commixtione membrorum, quo posito esset aliquid ociosum in natura, quod est inconueniens. Est autem alius modus dicendi, quod fuisset ibi copula carnalis cum conmixtione membrorum cum ea corruptione carnis, & corporis, sicut modo. Tamen hoc fieret sine¬ concupiscentia, & sine corruptione mentis. sed cum in illo statu corpus differat ab isto, quia illud poterat non mori, videtur etiam quantum ad integritatem corporis plus esse in isto statu, quam in isto.

Est ergo & tertius modus dicendi, quod in illo statu fuisset generatio per conmixtionem men¬ brorum, sed cum omni integritate mentis, & cor¬ n Poris. Tonitur autem exemplum, quod sicut ape¬ rituros, & clauditur cum omi integritate, & intrat ibi¬ bolus absque eo, quod fiat ibi Vterior scissura in ore, sic & tunc, per apertionem, & clausuram fuisset carnalis copula, & commixtio membrorum. sed hoc ponendo maior esset integritas corporis, vel minor naturalis apertio vteri in vrginibus in hoc statu, quo in illo. Verba autem haec sunt, sed hoc est ex delicto nostro, & ex libidine nostra. quia si hoc non esset, ita possemus loqui de genitalibus sine turpitudine, & sine rubore, sicut loquimur de alijs membris. Nam si in primo statu istae res ostendebantur sine turpitudine, & rubore, multo magis peccato non interueniente possemus loqui de illis rebus sine turpitudine, & rubore, Vt August. plane declarat de Ciuit. lib. 2. ca. praealsegatis.

Redeamus ergo ad propositum, & dicamus, quod si posset sine maiori scissura, sed ex sola apertione fieri copula carnalis cum commixtione membrorum in statu illo, consequens esset, quod non esset tanta integritas corporis in virginibus tunc, & nunc. Nam maior suppositio partium corporis, sine vlteriori scissura, arguit ipsius cor¬ poris minorem integritatem. quod non videtur sta¬ tui illi competere, quia tunc, & si non maior, saltem non minor fuisset corporis integritas quam sit modo. Rursus quicquid dicatur de copula carnali, dicemus de partu filiorum, nunquid possit sine ulteriori scissura corporis exire filius tantae quantitatis, sicut nunc est, & sicut fuisset tunc. quilibet in se considerans dicit hoc esse impos¬ sibile, nisi fuissent in pariendo duo corpora simul.

His itaque praelibatis, dicemus saluando Au¬ gust. dicta, aliquam integritatem corporis ibi sal uare. Nam de Ciui. lib. 3. c. praealle. ait August. quod eo uoluntatis motu mouerentur illa membra, quo caetera, sine ardoris illecebroso stimulo, cum tranquillitate animae, & corporis nulla corruptione integritatis insunderetur gremio, maritus vxoris. Quae verba saluare non possumus; si ponamus integritatem tam in fieri corporalem copulam, quam in facto es¬ se; & si de copula dubitatur, de procreatio¬ ne filiorum duhbitari non debet. Nam nulla soemina, nec fillum parit sine magna apertio¬ ne, & scissura corporis, quae scissura licet sit in fieri, & dum egreditur infans: eo tamen¬ egresso reconiungitur, & reintegratur scissura issa. sed hoc est cum dolore, & poena. Et ideoo post peccatum dictum est Euae: In dolore paries filios. Nulli ergo dubium debet esse, quod si stetisset Eua peperisset filios sine dolore. Vnde August. lib. 2. ca. praealle. loquens de partu¬ illo ait, quod ad pariendum non doloris gemitus, sed semineitatis impulsus faeminea viscera relaxaret. Nullus ergo hoc potest nega¬ re, nisi ponendo duo corpora in eodem, vel ponendo tunc parturitionem filiorum esse mi. raculosam, nisi ponatur, quod in parturiendo, scindatur corpus continuum in exitu sine dolore infantis, & reconiungatur, & reintegretur post eius exitum sine laesione. Credibile est enim, quod fuisset ibi tar ta reintegratio, quod nullus potuisset mulierem percipere peperisse, quod totum possumus attribuere illi originali iustitiae. Nam si per illam originalem iustitiam, sic se habebat nutritiua, vt restaura ret aeque purum per alimentum, sicut erat deperditum per calorem: vt si quis vidisset tunc propriis oculis, quod erat deperditum, & postea erat restau ratum, iudicaret aeque purum, & aeque bonum esse, quod erat restauratum per alimentum, sicut quod erat deperditum. Hoc enim iustitia exigit, vt reddatur alicui ita bona moneta, sicut ab eo fuerat accepta. & sicut hoc modo se habebat nutritiua per illud donum supernaturale, & per illam superna turalem iustitiam: vt quia esse non poterat, quin fieret deperditio in corpore, ex quo ege¬ bat alimentis, sed operante illa iustitia fuisset restauratum aeque bonum, sicut suerat deperditum. hoc ergo eodem modo debemus pone¬ re in uirtute generatiua, quod in virture il¬ lius iustitiae, quamuis esse non posset, quin aperiretur corpus in pariendo filios, tamen sic suisset reconiunctum, & reintegratum ita bene, ut nullum apparuisset aperitionis vestigium. Si hoc ergo dicimus in eo, quod maius est, vt in parturitione filiorum, vbi fuisset tanta separatio partium, & sine dolore, & tanta integratio sine uestigio alicuius apparentiae, & sine laesione, cur non dicamus in eo, quod minus est, ut in carnali copula, & in commixtione illorum membrorum, quod ibi fuisset ali¬ qua diuisio continui, & aliqua apertio uteri, dum illa copula duraret maior, quam esset in vtero uirginum, & post carnalem copulam fuisset tanta reintegratio, vt nullum illius apertionis cognosceret uestigium, sed fuisset omnino similis vterus virginis utero copulato. Et sic in qualibet parturitione prolis fuisset posita talis separatio, & talis reintegratio, sicut in qua¬ libet carnali copula poni potest, & maxime cum¬ ibi non suissent plures carnales copulae, quam parturitiones filiorum, sed econuerso. Sed de his in litteralibus aliquid dicetur. solum ergo ex tumore cognosci potuisset uterus prae¬ gnantis ab alio. sed post parturitionem, nec in tumore tunc in apertione uterus prius praegnantis fuisset distinctus ab alio, etiam utero virginali, quia post carnalem copulam peractam, sicut post parturitionem peractam fuisset reintegra¬ tus uterus, nullo ibi separationis uestigio apparente. Aduertendum autem, quod sicut nec in propagatione naturali non sussicit inseruis¬ se rationes seminales, per quas fiunt propagationes rerum, sed oporret in qualibet huius¬ modi operatione esse Dei operationem latentem, secundum quam uerificetur, quod dicitur loan. 5. Pater meus, vsque nunc operatus est, & ego operor. Ita tunc in propagatione hominum non sufficiebat dedisse originalem iustitiam, per quam nutritiua generatiua, & aliae uires operabantur modo, quo dictum est, sed etiam fuisset ibi latens Dei operatio, sine qua omnis operatio naturae est extincta, secundum quam operationem diuinam omnia haec fuissent perfecta, & consummata.

RESP. AD ARG. ART. IIII.

Ex his ergo potest patere solutio ad omnia argumenta. Nam arguentia maiorem delectatio¬ nem esse in hoc statu, quam in illo arguunt de maioritate non in se, sed per comparationem ad ipsum Adam, vel ad eius rationem, quia in hoc statu per delectationem carnalis copulae magis homo fit carnalis, & magis obumbratur eius ratio, quam in statu illo. Vnde Aug. 14. de Ciuit. Dei ait, quod homo non custodiendo mandata Dei, qui futurus fuerat etiam carne spiritualis: fieret etiam mente carnalis. Ipsa enim mens, & ipsa ratio efficitur, quasi caro illo actu, vt & hoc dicant Sancti, quod in tali actu homo effi¬ citur caro totus

Argumenta vero in contrarium arguunt de ma¬ ioritate delectationis secundum se.