Quaestio 2

ARTIC. I. AN omnes in statu innocentiae mares fuissent. Conclusio est negatiua.

D. Th. 1. pq. 99. art. 2Et 3 sent d. 30. q. 3. art. 1.ad 1Et Quol. 3. art. 25. D. Bon. d. 20. art. 1. q. G. Ric. d. 30. q. 5. Biel. d. 20. q. 2. Dur. d. 30. q. 3. Dorbel. d. 20. q. 3.

AD PRIMVM sic proceditur vi¬ detur, quod omnes in illo sta¬ tu geniti fuissent mares, quia secundum Philosophum. foemi i¬ na est mas occasionatus, sed in illo statu nihil ibi fuisset occasio natum, sed totum perfectum. Eroo &c.

Praeterea secundum Philosophum in 2. de generatione: Natura semper desiderat quod melius est, sed nulli dubium est, quod mas praeualet sae minae, ergo cum semper fieret, quod melius es¬ set, ideo &c.

Praeterea videtur esse ex defectu seminis, quod fiat ibi generatio foemine, sed ibi nullum fuisset semen defectiuum, ergo &c.

Praeterea soemina dicitur esse praeter intentio nem naturae, sed ibi nihil suiss et tale, ergo &c.

IN CONTRARIVM est, quod ibi fuisset generatio propter multiplicandam speciem, & propter implendum numerum electorum. sed cum non fuisset ita bene, si omnes fuissent gene¬ rati masculi, ergo &c.

Praeterea videtur, quod plures personae sui¬ sent ibi generatae secundum sexum foemineum, quam secundum masculinum. Quia unus masculus potest foecundare plus foeminas. Non sic autem vna foemi na potest focundari a piuribus masculis, ergo citius fuisset completus numerus electorum per foeminas, quam per masculos.

RESOLVTIO. Iustatu innocentiae quot mares, tot faeminae fuic sent. Idque patet ratione inchoationis flatus, originalis iustitiae: bono naturae, & bono moris: ipsa denique ratione, cui tunc omnia fuis¬ seut subiccea.

RESPONDEO dicendum, quod in illo sta¬ tu fuisset generatio vtriusque sexus. Nam fuissent ibi generati mares, & foeminae, & tot mares, quot foeminae. Quod quinque vijs possumus declarare, Vt primam via sumatur ex inchoatione illius status. Secunda ex originali iustitia, quae erat in illo statu. Tertia prout bonum naturae erat considerandum in illo statu. Quarta pro¬ ut bonum moris intendebatur in illo statu. Quinta prout omnia essent subiecta rationi in illo statum.

Prima via sic patet: Nam si consideremus inchoationem illius status, patere debet, quid factum fuisset in prosecutione dicti status. Nam Deus sic inchoauit statum illum, quod vni viro fecit in adiutorium vnam foeminam, quod de adiutorio generationis est intelligendum, vt patuit supra per August. Sed si primi parentes non peccassent, semper modus propagationis fuisset assimilatus modo inchoationis, quia fuisset propagatio facta modo recto. Sicut ergo hoc est obliquum in linea, quod deuiat a suo principio: cum hoc sit rectum, quod non exit, id est, non deuiat ab extremis. Nam fuisset tunc recta a principio vsque in finem. vt sicut in principio non fuit procreatus nisi vnus masculus, & vna foemina, sic vsqu: in finem hoc continuatum fuisset quia semper foeminae masculis, & econuerso¬ coaequati fuissent.

Secunda via ad hoc idem sumi potest ex originali iustitia, quae erat in illo statu. Nam sicut secundum originalem iustitiam regulabat virtus nutriti¬ ua, quae respicit bonum indiuidui, quia ita fuisset facta restauratio aeque puri, & aeque boni humi¬ di radicalis, sicut fuisset facta deperditio. Ita secum dum illam originalem iustitiam fuisset gfnatiua virtus regulata, quae respicit bonum speciei, quod maxime, omnibus consideratis, contingeret speciei bo¬ bonum, si tot fuissent generati masculi, quot foeminae, & econuerso. Diximus autem, omnibus consideratis, quia consideratis aliquibus particularibus profectibus, forte haberemus viam ad po¬ nendum, quod plures fuissent ibi generatae foeminae, quod masculi. Sed consideratis omnibus, hoc po¬ ni non debet, vt patebit in hac quaestione in solutione vltimi argumenti. Huisset etiam quaedam iniustitia facta foeminis, si plures generati fuissent masculi, quam foeminae, & econuerso: si plures foeminae, quam masculi. Vt ergo pro illo¬ statu totaliter iustitia seruaret in propagatione filiorum, aequalis fuisset generatus numerus masculorum, & foeminarum.

Tertia via aq hoc idem sumitur exbpono naturae, quod debebat esse in illo statu, siue sumatur na¬ tura pro naturali amore, siue pro naturali gene¬ ratione. Nam cum vnius masculi ad plures foeminas, vel vnius foeminae ad plures masculos, non sit ita naturalis amor, sicut vnius ad vnum, requirebatur, quod secundum vtrumque sexum esset aequalis numerus, vt inter coniuges semper vigeret naturalis amor. sed si pro natura sumatur na¬ turalis generatio; cum generatio non siat nisi ex masculo, & foemina: vel non fiat sine actiuo, & passiuo, videbatur haec naturalis generatio requ rere, vt facto actiuo d est masculo, fieret passiuumid est femina, per adiutorium, cuius fieret naturalis generatio. Sic & in principio fecit Deus, quia facto masculo fecit foeminam, vt esset sibi naturale ad¬ intorium ad generationem.

Quarta via ad hoc idem sumitur es bono moris. Nam bonum moris est bonum virtutis, quod potissime inter coniuges consistit, quando vna est vnius tantum, & sunt duo in carne¬ vna, sed si vnus sexus superasset alium, vt si masculi superassent foeminas, esset ibi malum naturae, id est sterilitas naturae. quia non esset tanta foecunditas filiorum. Si autem foeminae superassent masculos, fuisset ibi vel sterilitas naturae, & hoc fuisset malum naturae. Si aliquae foeminae voluissent continere, & virginitatem seruare, cum coniugium tunc praeferretur virginitati, & esset in praeceptum, iuxta illud: Crescite, &c. vel fuisset ibi malum moris, id est virtutis, quia oportuisset plures foeminas vni viro fuisse copulatas, quod fuisset contra bonum moris.

Quinta via ad hoc idem sumi potest ex ipsa¬ ratione, cui pro illo statu omnia fuissent subiecta. Bonum autem rationis duo dicit, quia di¬ cit bonum vniuersale, & dicit bonum virtutis. Bonum quidem vniuersale dicit, quia ratio semper tendit per se in bonum vniuersale, eo quod obiectum intellectus est semper, quid vni uersale per se loquendo, sicut semper obiectum sensus est, quid particulare. sed licet quantum ad particulare bonum semper forte intendatur masculus, tamen quantum ad vniuersale bonum intenditur masculus, & foemina. quia aliter periret natura, & species, si esset semper gene ratio masculorum, & sicut est bonum rationis bonum vniuersale, sic etiam bonum rationis est bonum virtutis, quia diffinitur virtus a Philo¬ sopho in 2. Ethicorum, quod est habitus electiuus immediate consistens, sicut sapiens, id est, sicut recta ratio iudicabit. Ergo quia ille , status erat omnino rationi subiectus: & quandiu durasset, semper fuisset rationi subiectus. cum ratio secundum se tendat semper in quid vni¬ uersale, propter vniuersale bonum fuissent ibi¬ generati masculi, & foeminae. & quia etiam virtus est quid bonum secundum rationem. Propter bonum virtutis, & propter bonum moris fuissent generati secundum equalem nu¬ merum masculi, & foeminae, vt est per habita declaratum.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod foemina est mas occasionatus, quantum ad intentionem naturae particularis, quia natura particularis intendit particulariter bonum, & masculus quantum ad aliquid semper videtu habere aliquam praerogatiuam super foeminam, quia secundum Apostolum: Mulier est facta propter virum, non vir propter mulierem. & quia vir consideratus particula¬ riter, & in se, habet aliquam praerogatiuam su¬ per mulierem. Natura particularis semper in tendit virum. Sed si consideretur bonum vniuer sale, quod est bonum speciei, cum sine vtroqud sexu non possit multiplicari species, oportet quod natura vniuersalis intendat vtrunque sexum, & secundum eam non dicatur foemina mas occasio¬ natus, cum sit a natura vniuersali per se intenta.

Ad secundum dicendum, quod natura semper in tendit quod melius est, & cum sit bonum speciei¬ melius, quam sit bonum indiuidui; Natura intendendo bonum speciei, quod est maius bonum, intendit, quod melius est intendendo vtrumque¬ sexum, cum bonum speciei sine vtroque sexu multiplicari non possit. Philosophus etiam in illo loco per hoc, quod natura intendit, vel desiderat quod melius est, vult probare generationem es¬ se in rebus naturalibus, & maxime in rebus corruptibilibus. quia cum melius esse sit, quam non esse, & res corruptibiles non possunt saluari in es¬ se sine gfnatione; Ideo reliquo modo compleuit, & ppetuauit Deus esse in rebus corruptibilibus. videlicet per gnationem. & cum gneatio requirat masculum, & foeminam argumentum magis arguit oppositum eius, quod concludit, quod propositum.

Ad tertium cum dicitur, quod gnatio foeminae est ex defectu seminis; Dici potest, quod non semp ex defectu seminis est gnatio foeminae, sed potest contingere tam ex defectu seminis, quo ex imaginatione, q etiam ex aere a ventis agitato, & multis alijs modis, vt in nostro tractatu de formatione corporis humani plenius diximus. Ex defectu quidem seminis contingit generari foeminam, vt si semen defi¬ ciat, a sufficienti caliditate gnneabitur foemina. Et ideo iuuenes, dum durat tempus augmenti, quia non sunt omnino perfecti. & quia calor in cis magis intendit ad extendendum corpus, & augmentandum, quia calidi est se extendere, sicut frigidi est se restringere. Ideo semen in eis deficiens a suffi¬ cientia caloris, vt plurimum, generat foeminas, Sic & senes deficientes in calore, ut plurimum, generant foeminas.

Ex imaginatione vero potest contingere gene ratio foeminae, sicut contingit generatio cuiuscunque alterius imnaginatae dispositionis. Nam in illo feruore carnalis copulae, vel immediatae post carnalem copulam, si multa sit imaginatio respectu alicuius, gcneratur foetus secundum imaginationem illam, vt patet Gen. 30. de faedere facto inter Labam, & lacob, videlicet, quod oues nascem tes vnius coloris essent Laban, quae autem varii coloris essent lacob: amotis omnibus ouibus variorum colorum, ita quod in custodia Iacob, non essent oues nisi eiusdem coloris. Et quaecumque oucs demceps nascerentur varii coloris essent Iacob, quo facto accepit Iacob virgas populeas, & ex parte decoriauit eas, vt apparerent in eis colores varij, & posuit eas in aquis, vt quam do post copulam venirent oues ad bibendum, imaginarentur fortiter illos colores varios, quo facto pariebant foetus variorum colorum. Sic etiam & de quadam foemina drue, quod quia quando copulabatur viro semper habebat ante se picturam cuiusdam Aethiopis, peperit filium nigrum. Hoc ergo modo ex imaginatione, siue ex defectu se¬ minis poterant tunc generari foeminae. Et si dubium est de imaginatione, non debet esse dubi¬ de originali iustitia, & de ratione, secundum quas vt patuit, fuisset aequalis numerus generatorum secundum vtrumque sexum. Potest etiam ass gnari causa generationis soeminarum ex diuersitate aeris agitati a diuersis ventis, quia cum slap¬ Aquilo magis generantur masculi, & cum sla¬ Auster magis foeminae, quae omnia possunt: Philosopho haberi in de animalibus. Sed da hoc modo, vel alijs modis, qui plures possunt asaignari, non sit nobis cure, cum per iam dicta sufficienter soluatur argumentum.

Ad quartum dicendum, quod foemina non est prae¬ ter intentionem naturae vniuersalis, dato, quod sit praeter intentionem particularis. Ad id autem in contrarium, quod plures fuissent Ibi generatae soe¬ minae, quod masculi, quia vnus masculus potest fee¬ cundare plures sccminas; Dici potest, quod sicx hor possit assignari aliquo modo bonum inaturae,non posset ibi assignari bonum moris, quia tuc plu¬ res sominae fuissent copulatae vni viro. Etideo dicebamus supra, quod omnibus consideratis tot fuissent ibi mascali, quot foeminae. quia si forte¬ consideraretur solum bonum naturae, praeberet aliqualis via ad arguendum foeminas pro illo sta¬ tu fuisse multiplicatas supra viros. sed si conside¬ rentur omnia, vt bonum naturae, & moris, omnino concluditur aequalitas vtrorumque sesuum:

ARTIC. II. An in statu innocentia filii geniti¬ fuissent perfecti, quantum ad membra, osumque membrorum. Conclusio est Negartiua.

D. Th. 1. p. q 39. ar. 1. Et 2. Sent. d. 30. q. 2. art. 1. Ric d. 30d o. hiel. d. 20. q. 1. Sco. d. 20. q. 1. concl. 2. Dur. d. 2oO. q. 4. Dorb. d. 40. q. 3

SECVNDO quaeritur, quales fuissent tunc nati, quantum ad menbra. Vtrum habuissent statim perfecta membra, & vsum membrorum. Et videtur, quod habuissent perfectum vsum membre¬ ru. qa secundum Aug. & habetur in littera, infirmitas carnis in pueris congruit infirmitati mentis. ergo si non esset infirmitas mentis, non esset insirmi¬ tas carnis etiam in pueris. Sed in statu illo non fuisset infirmitas mentis, ergo nec carnis. Habuissent ergo tunc pueri carnem firmam, & per consequens membra firma, ergo &c.

Praeterea inter omnia animalia nobilissimus est homo, sed quaedam animalia statim vsum¬ membrorum, vt patet de haedo, qui quasi statim natus ludit, ergo multo magis pro illo sta¬ tu habuisset hoc homo.

Praeterea magis distat limus terrae a corpore humano, quam distet menstruum mulieris. sed ex limo terrae pro illo statu fuit formatum cor¬ pus humanum omnino perfectum, ergo multo magis in pristino statu ex menstruo mulieris fuisset formatum perfectum corpus, ergo &c.

Praeterea in statu miseriae respicimus duplicen imperfectionem in pueris, & in sensibus. sed cum¬ ab illo statu remoueatur imperfectio senis, ergo & pueri. Fuissent ergo nati pueri perfecti secundum corpus.

IN CONTRARIVM est, quia prout habetur in littera, propter necessitatem materni¬ vteri filios paruos nasci oportebat. sed si fuissent nati fil i parui, non fuissent nati perfecti secundum staturam, vel secundum quantitatem.

Praeterea si fuissent nati filii parui secundum quantitatem, quia crescente corpore, crescit & rirtus: & multiplicata materia, roboratur corporalis virtus, fuissent nati filii imperfecti secundum virtutem corporalem, vel secundum robur corporalis virtutis. Membra ergo filiorum fuissent imperfecta, quantum ad virtutem, & quantum ad robur, & ex hoc non potuissent habere perfectum membrorum vsum.

RESOLVTIO. In flatu innocentiae silii perftctiones naturales habuissent naturam infpicientes, quantum ad initium: non autem poenales, peccatum, qut mortem respicientes: sed membrorum vsu prae¬ diti non ssatim fuissent.

RESPONDEO dicendum, quod dato, & & Adam non peccasset, & in statu innocentiae fuissent fili igenerati, adhuc esset secundum illum statum assignare triplex opus diuinum. videlicet perfectionis, propagationis, & translationis: vel¬ possumus ista tria opera aliter nominare, Vt vnum istorum operum vocetur irchoationis. Aliud prosecutionis. Tertium terminationis. Idem enim opus diuinum potest vocari perfectionis, & inchoationis. Nam productio primorum Parentum in se fuit quoddam opus perfectionis, quia ipsi primi parentes fuerunt producti perfecti secundum animam, & secundum corpus. Nam in aetate perfecta fait productus Adam, & in aetate perfecta fuit producta Eua, quia secundum Aug. & habetur in littera, quamuis exigua¬ pars corporis sit costa, non tamen propter hoc paruulam viro coniugem fecit. perfectum ergo cerpus, cuiusmodi est in ae:ate perfecta, habuit vir, & mulier. Fuit ergo primum opus diuinum, quantum ad primos parentes, opus perfectionis, quia eos perfectos formauit. Poterat autem illud opus dici inchoationis, quia in primis parentibus Deus genus liumanum inchoauit. Secundum vero opus diuinum poterat dici propagationis, vel prosecutionis: Propagationis quidem, quia per illud opus fuisset genus humanum per¬ filios propagatum. Potest etiam tale opus dici¬ prosecutionis, quia Deus quod in primis parentibus inchoauerat, fuisset postea in filijs per propagationem prosecutus. Tertium vero opus di¬ uinum circa humanum genus potest dici transsa tionis, vel terminationis. Translationis quidem, quia secundum Aug. postquam per aliquod tempus fuissent generati homines, & fuisset comple¬ tus numerus electorum; tunc sine morte fuissent translati homines ab immortalitate innocentiae, quae est posse non mori, ad immortalitem gloriae quae est non posse mori. Poterat etiam huiusmodi tertium opus dici terminationis, quia per tale¬ opus fuisset terminata generatio humana, vt nullus deinceps nasceretur. Nam post resurrectio¬ nem, vbi incipiet status glorie secundum sniam Dhnei, hoies erunt sicut Angeli Dei, nec nubebnt, nec nubente, nec erit aliqua carnalis generatio prolis.

Primum ergo opus diuinum, quod dicitur perfectionis, vel inchoationis, respicit solos primos parentes, & fuit illud opus diuinum ipsius Dei¬ secundum se.

Secundum autem opus diuinum, quod ditr propagationis, vel prosecutionis, respicit solos silios, & solos posteros, quia per solos filios, vel poste¬ ros faisset facta propagatio: & in solis eis, quod Deus inchoauerat in primis parentibus, fuisset postea psecutus. Hoc autem opus non fuisset ipsius Dei tmne secundum se, sed fuisset ipsius Dei, vt operat in operibus naturae, & mediante natura.

Tertium autem opus diuinum, quod fuisset dictum transsationis, vel terminationis, respicit omnes tam parentes primos, quam posteros. quia omnes fuilsent sic transsati, tam primi parentes, quam posteri, si non poccassent. Fuisset etiam illud opus dict im terminationis, modo, quo dictum est. Hoc autem opus tertium fuisset etiam ipsius Dei secundum se, quia solus Deus potuisset hoc facere. Nam autem potuisset ad hoc disponere per generationem implendo nu¬ merum electorum, sed solus Deus potuisset hoc perficere. His itad le excursis, cum quaestio proposita pertineat ad diuinum opus secund im, videlicet propagationis, quod, durante statu innocentiae, fuisset medium inter opus inchoationis illius status, & opus transsationis eiusdem; Dicere possumus, quod tribus vijs veritatem declara¬ re possumus quaestionis propositae: Vt prima sumatur ex parte progagationis, prout comparatur ad opus inchoationis. Secunda prout consideratur secundim se. Tertia prout comparatur ad opus trar slationis.

Prima via sic patet: Nam opus inchoationis illius statussquod, vt patuit, vocari poterat opus perfectioni,, pertincbat ad solum Deum secun¬ dum se. quia cum ex illo opere fuissent formati primi parentes Adam, & Eua, qui secundum Aug. non fuerunt formati secundum conditionem narae, vel secundum naturae cursum, sed secundum beneplacitum Creatoris, oportuit eos poductos fuisse perfectos, quia Dei pfecta sunt opera. Nam non solum hoies facti immediate a Deo, sed coelestia, & ista inferiora fuerunt facta psecta, vt Lu¬ na fuit facta persecta, vt patet per Augu. 2. super¬ Gen. alia etiam aialia prima in gnee suo producta imperio diuino, siue fuerint volatilia, siue natatilia, siue terrestria fuerunt producta perfecta. Fodem etiam modo primi Parentes perfecti poducti sunt, consequens ergo est, quod opus ppagationis, quod est a Deo mediante natura, illam driam habeat ad opus inchoationis, quod immediate fit a Deo, sicut deberent opera, quod fiunt mediante natura ab operibus immediate a Deo factis. Sed cum natura semp¬ pcedat de imperfecto ad perfectum, quia sempes cedit de potentia, quo est quod imperfectum, ad actum, quo est quod perfectum, quia actus, & perfectio idem dnnt; in illo statu innocentiae quantum ad propagationem, & gunationem filiorum, cum gnnatio sit opus naturae, vt ait Dama. lib. 1. c. 6. fuisset pocessus ab imperfecto ad perfectum. Flii ergo tunc nati non habuissent perfectum mebrorum vsum, sicut nec nunc haet. Aliter tame, & aliter, quia in statu miseriae non solum concurrit ibi natura, quoe pocedit de impre¬ fecto ad perfectum, sed concurrit ibi vitium, & peccatum. Ratione cuius infantes nunc nati non solum non haet vsum membrorum, sed statim plorare incipiunt, & esuriem sentire. Iuxta illud Sala¬ monis: Et ego primam vocem emisi plorans. sed ibi¬ in statu primitiuo habuissent infantes, quod fuisset ex natura, vt non haberent perfectum membrorum vsum, & non hebtrent staturam quantitatis perfectae. sed non habuissent, quod est ex vitio, vt dole¬ re, flere, & esuriem sentire. sed sicut primi parentes in seipsis sumpsissent alimenta ante, quam senti¬ rent esuriem: Sic & circa suos filios illam curam, & diligentiam habuissent.

Secunda via ad hoc idem sumitur, prout opus propagationis in statu innocentiae considerat secundum seipsum. Incepisset n. illud opus in illo sta¬ tu a paruitate, & imperfectione, & pocessisset ad staturam virilem perfectam, & perfectionem, & nunquam iuisset ad senium, nec ad corruptionem. Imperfectiones ergo naturales ex parte principii fuissent in silijs, tunc natis, quia ipsi filii incaepissent nasci, & incaepissent esse, sed imperfectiones ex parte termini, vel ex parte miortis ibi non fuissent, quia quandiu durasset ille status, quilibet potuisset se perpetuare, & potuisset non mori. Propter quod egritudo, dolor, violentia, senium, & tales defectus, & imperfectiones, per quas itur ad terminum mortis, ibi non fuissent.

Tertia via ad hoc idem sumitur, prout opus proe¬ pagationis comparatur ad opus transsationis, quod fuisset secundum statum gloriae. Nam de tatu isto miseriae transferremur ad statum gloriae per mortem, & resurrectionem. ideo status gloriae per comparationem ad statum miseriae dicitur resurrectonis, sed si non peccassent pri¬ mi parentes, fuisset vocatus status transsationis non resurrectionis. quia sine morte, & resurrectio¬ ne de innocentia fuissent rranslati ad gloriam, In illo ergo statu gloriae, vbi nulla erit generatio, quia nec nubent, nec nubentur, non erunt defectus naturales sumpti ex principio generationis, cuiusmodi sunt perfecti secundum naturam, vel¬ secundum membra.

Rursus, quia nullus ibi morietur, non erunt ibi defectus, & imperfectiones sumpti ex parte¬ termini, vel ex parte mortis. Status vero innocentiae quandiu durasset, quia habuisset generationis initium, sed non habuisset corruptionis terminum, poterat non differre. Ideo ex differentia vnius status ad alterum patere potest, quae competis¬ sent nascentibus in statu innocentiae, & quae com¬ petent resurgentibus in statu gloriae, & quae com¬ petunt generatis in hoc statu miseriae. Nam gana¬ tis in hoc statu, quia per generationem incipiunt per mortem finiuntur, & terminantur, cum in hac valle miseriae propter peccatum simus eiecti, omnes defectus, & impfectiones, siue sint ex parte principii generationis, siue ex parte termini mortis, siue sint naturales, siue vitiose competunt nobis, vel pnet competere. In statu vero gloriae, vbi nec erit generatio, nec corruptio, nec peccatum, nulli¬ defectus, vel imperfectiones poterunt ibi esse. Propter quod si hodie esset infans natus, & cras esset resurrectio, resurgeret ille infans in statura perfecta. Status ergo innocentiae tanquam me¬ dius habens secundum quod huiusmodigenera¬ tionis initium; non mortis terminum, vel pecca¬ tum habuisset: imperfectiones naturales, respiciem tes naturam quantum ad initium habuisset, sed non habuisset poenales respicientes peccatum. Imperfectiones vero respicientes terminum mortis nullas habuisset.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod infirmitates membrorum semper congruunt insirmitati mentis, secundum quod est poenalis, & ex vitio, non secundum quod est naturalis, & ex natura.

Ad secundum dicendum, quod dupies estno bilitas: simpliciter, & secundum quid. Homo ergo, simpliciter loquendo, est nobilissimum ani¬ malium, & quodammodo nobilissima creatu¬ rarum: etiam simphiciter loquendo, est nobilif¬ sima corporalium, tamen secundum quid vnus lapis, qui laedit eum, & vnus clauus, qui perforat eum, est nobilior ipso, cum agens sit nobilius patiente. Sic & in proposito capra propter sui siccitatem generat haedum, non habentem tantam molliciem membrorum, & ex hoc potentem die, qua nascitur, se sustentare in membris: & ex hoc nobilior est homine nunc nato. sed hoc est valde secundum quid, non simplici¬ ter.

Ad tertium dicendum, quod plus distatlimus terrae a corpore hnmano, quo menstruum. Verum est absolute, & simpliciter, sed non est verum, quod plus distet respectu operis diuini, & operis naturae. quia Deus magis posset facere de trunco vtulum, & de terra hominem,, qeaR possetnatura de menstruo facere faetum, & quia corpus Adae fuit formatum de terra opere diui¬ no, filii in statu innocentiae quantum ad corpora fuissent formati de menstruo opere naturae, ideo ratio non concludit. Ad formam vero arguendi dicendum, quod cum dicitur, quod est difficilius, quam illud, dici debet verum esse respectu vnius, & eiusdem agentis, sed respectu diuersorum agentium non oportet verum esse.

Ad quartum autem estiam conclusum per solutionem principalem, quia cum sint in homine duo modi defectuum, & imperfectionum, patet qumo defectus, & imperfectiones naturales sumptae ex parte principii, fuissent in filijs hominum in statu innocentiae, non autem ex parte termini.

ARTIO. III An filii in statu innocentiae statim in scientia perfectigeniti fuissent. Conclusio est negatiua.

DTh. 1. p. q. 1ot. art. 1. & 3. Et 2. sent. d. 30. q. 2. art. 3. Et de Verit. q. 18. & 19. art. 7. Ric. d. 20. q. 8.

TERTIO quaeritur quales fuissent tunc filii secundum intellectum, & secundum cognitionem veri¬ tatis. Et vr, quod statim pueri fuissent nati perfecti quantum ad cognitionem, quia sicut se habent homines ad sentire, ita se hanet ad intelligere, cum nostrum intelligere ex sensibus oriatur. sed tunc pueri habuissent perfectum visum, auditum, & alios sensus perfectos, ergo sicut perfecte sensissent, sic perfecte intellexissent.

Praeterea, quaedam animalia mox nata vident habere aliquo modo perfectam cognitionem: Cum statim sciant fugere nociua, & sequi prosi¬ cua. ergo multo magis hoc habuisset homo. Agnus enim etiam non doctus statim fugeret lupum, & sequeretur matrem.

Praeterea, imperfectio in pueris non potest es¬ se, nisi ex parte corporis, vel ex parte materiae: sed intellectus non est uirtus materialis, ergo quod tum ad actum intellectus fuissent nati perfecti filij.

Praeterea, si dicatur quod tunc fuissent impediti fi¬ lii in actu intelligendi per accidens, prout intellectus in intelligendo indiget corpore; potest contra hoc obiici, quod in hoc est quaedam peruersio ordinis, quod superiora indigeant inferioribus. sed in statu innocentiae non fuisset aliqua peruersio ordinis, ergo &c.

INCONTRARIVM est, quia secundum Philosophum. 7. Physic. anima in quiescendo, & sedendo fit prudens, sed in pueris propter nimiam humiditatem, & propter nimium motum humorum non potest esse quies, nec sessio. ergo pueri non possunt nasci perfecti secundum cognitionem. Praeterea, sicut in aqua mota non possunt apparere imagines rerum: sic in pueris, maxime quan¬ tum ad sensus interiores, ppr nimium motumhumo rum impediuntur imagines, & similitudines sensibilium: vt perfecti in cognitione, non solum intellectiua, sed etiam sensitiua, dici non debeant. & quia in statu innocentiae pueri imperfectiones naturales sumptas ex parte principii generationis habuissent, ergo &c.

RESOLVTIO. Filii in statu innocentiae non statim usum cognitionis, aut rationis habuissent. Id quod ratione corporis patet, sensuum, ac intellectus.

RRSPONDEO dicendum, quod triplici via possumus declarare, quod filii in statu innocentiae non habuissent perfectionem cognitionis, Vt sit vna uia ex parte corporis, cui coniungitur anima. Sit secunda ex parte sensuum, quibus in intelligendo vtitur aia. Sit tertia ex parte ipsius itellectus, vel ipsius potentiae intellectiuae, per quam intelligit aia.

Prima via sic patet: quia nunquam est nobile propter ignobile, sed econuerso, propter quod non est aia propter corpus, sed econuerso. Datum est enim corpus animae in suum obsequium, & propter bonum eius. Et quamuis aliquae sit in malum eius, dicemus sicut dicit Apostolus. quod Mandatum legis, quod erat sibi datum ad vitam, factum est sibi ad mortem, in quo dicto loquitur in persona insipientium, quibus quod debet esse ad bonum, propter insipientiam multoties est ad malum, vt mandata legis, quod sunt bona, docent cognoscere peccata, vt cognita vi¬ tent. Nos autem propter insipientiam nostram ea mandatis prohibentibus mala accipientes ampliorem concupiscentiam. quia auget insipientibus prohibitio concupiscentiam, pplabimur in peccata. Et sic mandata legis ex intem tione mandantis data nobis ad vitam prerse, & directe, occasionaliter, & indirecte propter insipientiam nostram aliquude sunt nobis ad mortem. Sic & in ppposito. qod libet n. sane mentis debet cogitare corpus esse da¬ tum aiae peperbonum eius, licet aliquaueo vtamur corpore¬ in malum. sed bonum aiae sunt scia, & virtutes, vt has acqrat felicitatem aeternam. eo ergo ipso, quod aia est coniuncta corpori, & quod aiae est datum corpus, cogitare demus, quod aia non infundit corpori plena scientia, & virtutibus, sed datum est sibi corpus, vt per ipsum pficiat pfatis bonis. Si ergo est datum cor¬ pus aiae, vt pficiatu in cognitione veritatis concludere possumus, quod aiae in sui primordio non infuo dit pfectio in cognitione veritatis. & quia ipse defectus est naturalis, & est ex parte principii nostrae originis, cum tales defectus fuissent in filijs primorum parentum, tenendum est, quod non fuissent nati secundum cognitionem perfecti.

Aduertendum tamen, quod cum diximus, quod est corpus da tum aiae ad acquirendum scientiam, & virtutes, non intelligimus de virtutibus naturalibus, vel quasi naturalibus. infundit en. aia corpori cum suo intellectu¬ possibili, & agente, & cum suo libero arbitrio, quia istae sunt virtutes, & potentiae naturales. In sui ergo¬ primordio habet aia has virtutes, & potentias, sed non habet istarum potentiarum vsum: & quod dictum est de uirtutibus, & potentijs naturalibus, verita tem habet de potentijs, & virtutibus quasi naturalibus. vt si Adae fuit data originalis iustitia, quia non fuit data ei vt singulari personae, sed vt capiti totius humani generis. Ideo illud donum po¬ terat dici pro illo statu non simpliciter naturale, sed quasi naturale, quia vt patebit in sequen. q. sicut modo in statu miseriae nobis transfunditur a parentibus peccatum originale: sic in statu innocentiae fuisset transfusa filijs a parentibus originalis iustitia. Habito quomodo ex parte corporis, quod datum est animae ad acquirendam scienm tiam, in statu innocentiae non fuissent nati filii¬ perfecti scientia, & cognitione: Volumus declarare ex parte ipsorum sensuum, quibus vtimur in sciendo, & intelligendo, quod in statu innocentiae filii non fuissent nati sic perfecti. Propter quod sciendum, quod duo sunt genera sensuum exteriorum, & interiorum. Exteriores quidem sensus sunt isti v. sensus noti: Visus, Auditus, &c. Interiores autem sensus possumus enumerare quasi alios v. videlicet, Sensum communem, Imaginationem, Phantasiam, & Aestimatiuam, siue¬ collatiuam particularium, & Memoriam. Et omnibus his sensibus possumus assignare certos ventri¬ culos in cerebro, vt Sensus communis habeat anteriorem partem, Imaginatio, & Phantasia habeant partem proximam illi parti. Memoria habeat omnino postremam partem. Aestimatiua, vel collatiua particularium habeat partem illam cerebri, quae est inter Memoriam, vel Phantasiam, vt in cerebro fiant quatuor, vel quinque mansiones, vt in prima mansione sit Sensus communis, cuius est cognoscere non solum obiecta omnium, sensuum, sed etiam eorum actus, vt si visus iudicat de colore, & auditus de sono iudicat: cum nullus actus egrediatur ab essentia animae, nisi mediante aliqua potentia. quia a forma substantiali immediate non egreditur aliqua operatio, vt dicebatur supra per Comment ien 7. nisi esset aliquis sensus, qui iudicaret de vtroquei set sono, & colore, ignorata esset differentia vtriusque, & quod dictum est de sono, & colore, veritatem habet de obiectis aliorum sensuum. Cum ergo per sensus particulares cognoscamus obiecta eorum, oportuit dare sensum communem, per quem cognoscere mus differentiam diuersorum obiectorum omnium sensuum particularium, & actus eorum. Verum quia sensus communis non est in actu ni si sint in actu sensus particulares, vel aliquis illorum sensuum, vel nisi sint praesentia sensibilia, oportuit dare virtutem imaginatiuam, per quam, non praesentibus sensibus, possemus imaginari¬ sensibilia: & habet plus, quam sensus communis, quia potest retinere species sensibiles, & pos¬ sumus per ea imaginari, cum volumus, sensibilia, per sensum communem non possumus. Sicut ergo plus habebat sensus communis, quam omnes sensus particulares, quia huiusmodi sensus non solum potest cognoscere omnia obiecta dictorum sensisum, sed etiam potest cognoscera differentiam obiectorum omnium sensuum, & actus corum, quod sensus particulares non paest quia possumus per visum cognosce e differentiam coloris, & coloris, vt albi, & nigri: sed non colo¬ ris, & soni, vel coloris, & saporis, vel quorumcunque obiectorum diuersorum sensuum. Sic etiam visum video colores, & iudico de coloribus, sed de ipsa visione, vel de ipso actu videndi non directe iudico per visum. Nam cum oculus non videat seipsum, non videt, quae sunt in ipso. ppte¬ quod non videt suum actum, quia cum sint quid corporeum, non est supra se conuersiuum. Et si aliquando inueniatur, quod oculus videat se vide re, referendum est ad sensum communem, in quo¬ virtualiter sunt omnes sensus particulares.

Quod ergo dictum est de sensu communi, q habet plus, quam omnes sensus particulares, verificat de imaginatione, quod habet plus, quo sensus conis, quia sensus conis non sentit nisi presentibus sensibilibus: Non praesentibus autem non proprie sentit, licet in somnis videatur sibi sentire, sed non, prie tunc sentit res, sed phantasmata. Vtitur. n phantasmatibus rerum, tanquam rebus. Imag¬ natio autem potest esse in actu suo absentibus rebus eis. Verum quia non solum per interiores sensus cognoscimus ea, quae fuerunt in sensu per se, sed per suas partes: vt si vidimus montem, & si v¬ dimus aurum, est nobis quodam sensus interior, prerque¬ formamus in nobis similitudinem montis aurei. Sic etiam, si vidimus Leonem, & vidimus Bouem, possumus nobis formare similitudinem bestiae habentis corpus vnius, & caput alterius. Et ista virtus di¬ Phantasia, & haec est altior, quod imaginatio. Volunt tamn quodam, quod non sit alia, & alia virtus haec, & illa, sed sit vna, & eadem hates aliud, & aliud officium. Verum quia per sensus interiores non solum sunt in nobis similitudines sensibilium, sed etiam intentiones sensibilium, vel similitudines intentionum, vt etiam quod amicabile, vel quod inimicabile: vel esse patrem, & esse filium, non ppprie sunt in sensu, sed damer intentiones sensibilium, quia ex his, quae sunt in sensu, vt vite, etiam bestiae eliciunt istas intentiones. quia statim cum agnus videt lupum, format in eo haec intentio, quod est quod inimicabile: & statim cum videt matrem, quod est quod amicabile; oportet aliquam virtutem sensitiuam esse in nobis, & in be¬ stijs, perquam ex his, quo videmus, & sentimus, fiant in nobis istae intentiones, quor non sunt pprie sensibiles, sed surgunt, & oriunt e&x Sensibilibus. Et ista virtus, quo hoc facit, dietur aestimatiua, vel in hoie dirtur ratio particularium. Hec en. virtus multum deseruit actionibus, vel agibilibus, vt sciamus, quod denamus agere, & quod sequ, & qualiter nos hre, Phantasia autem magis deseruit speculabilibus. Vltima auem virtus sensiti ua est memoria, quo est thesaurus omnium istorum, vbi¬ onia hec conseruantm, vt cum volumus, possumus de oibus his memorari. Hec autem virtus est in posteriori parte cerebri, vel in posteriori parte capitis. quia deprehensum est, quod aliq ibi pcussi amiserunt memoriam. Sensus ergo conis est in anteriori parte¬ capitis, licet radix huius sit in corde. Nam cum sensus exteriores, a qubus accipit sensus conis, vigean¬ in facie, quo est pars anterior, ideo merito ponimus sensum communem in anteriori parte capitis. Alie; aunt virtutes intermediae sunt tin duae, quia Phant sia, & imagi natio vnter vna virtus, sic erut duae cellulae medie inter memoria, & scusum cocm. quare va dicatur phantasia, alia aestimatiua. quod si vero imaginatiua, & phantasia sunt duae virtutes, erunt tres cellulae intermediae: vna deseruiens ima¬ ginatiuae se tenens magis circa sensum communen versus anteriorem partem capitis, & alia deseruiens estimatiuae, siue rationi particularium se te¬ nens versus memoriam circa posteriorem partem. Cellula ergo deseruiens phantasie hoc modo erit in medio.

Ex his autem apparere potest, quomodo dici¬ a tur ratio esse in media parte capitis. nam hoc dicentes non computant sensum communem, qui non est in actu, nisi praesentibus sensibus. Com¬ putant ergo virtutes sensitiuas interiores solum illas, quae possunt esse in actu, respectu rerum, ab¬ sentibus rebus. Rursus sic dicentes phantasiam, & imaginatiuam non ponunt esse virtutem aliam, & aliam realiter, quibus positis, non computato sensu communi in cerebro, non sunt nisi tres cellulae. Nam in prima anteriori est phantasia: in Vltima posteriori est memoria: in media vero est aestimatiua, vel ratio particularium. Aduertendum autem, quod huiusmodi pluralitas cellularum potest accipi secundum realem differentiam, vel¬ secundum quandam extensionem. Volunt enim aliqui, quod realiter non sit alia cellula cerebri deseruiens phantasie extendens se ad aliam virtutem, vt ad aestimatiuam, sed vna, quae deseruit aestimatiuae. Ex a. his etiam apparere potest: quare in somnis vtimur phantasmatibus tanquam rebus. nam in vigilia est iste ordo, quod res exteriores imprimunt in sensus exteriores siue particulares, & per illos in sensum communem: postea per sensum communem in phantasiam, & aestimatiuam: & vltimo in memoriam, vbi est thesaurus omnium istorum: sed in somnis oportet, quod sit econuerso. Nam cum sensus particulares, vel sensus communis non immutentur in somnis a rebus exterioribus: oportet, quod sit ibi ordo conuersus, vt accipiantur similitudines sensibilium a thesauro memoriae: & exinde perueniatur ad aestimatiuam, & phanta¬ siamn: ergo ex phantasmatibus existentibus in phantasia immutabitur sensus communis, qui in vigi¬ lia immutatur a rebus: ideo vtimur phantasmatibus, tanquam rebus; quia secundum phantasmata, quae sunt in phantasia immutanda secundum communem, dicimur vti phantasmatibus tanquam rebus. Multa autem diximus in hac questione, vltra quam requirat quaestio quaesita: sed cum indigebamus de hac materia loqui, vt haec dicta non reputentur superflua, poterimus remittere ad hunc locum.

Reuertamur ergo ad propositum, & dicamus, quod ex sensibus interioribus, quibus vtimur in intelligendo, declarare possumus pueros in statu¬ innocentiae non fuisse natos perfectos scientia, & cognitione. Nam cum interiores potentiae sen¬ sitiuae ponantur in cerebro, & in pueris cerebrum ponatur valde humidum, & non plene stans, vel¬ fixum; istae virtutes sensitiuae interiores in pueris etiam in statu innocentiae non potuissent sufficienter seruire intellectui, & rationi. & ideo dicuntur pueri non habere perfectum vsum rationis pro¬ pter imperfectionem istarum virtutum. Vel secundum Philosin 1. Physi. Pueri in principio habent cognitionem confusam, & appellant omnes viros patres, & omnes faeminas matres: post¬ ea discernunt vnumquodque eorum. Debemus enim imaginari cerebrum puerorum, vel infantium quasi aquam aliqualiter motam, vbi sub quadam confusione repraesentantur rerum imagines.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex ipsa potentia intellectiua, siue ex ipso intellectu possibili, per quem intelligit anima. Nam secundum Philosophum in 3. de Anima. intellectus noster pos¬ sibilis in sui primordio est sicut tabula rasa, in qua nihil est depictum. ideo ex parte ipsius intellectus possibilis, qui in primordio est sicut tabula rasa, possumus concludere pueros in statu in¬ nocentiae non fuisse natos perfectos scientia, & cognitione. Dato tamen, quod Deus in sui primordio¬ infudisset pueris scientiam supernaturaliter, non potuissent tunc pueri illa scientia vti, nisi Deus, sicut supernaturaliter, infudisset scientiam, ita su¬ pernaturaliter fortificasset membra: sed non in tendimus hic loqui de eo, quod fuisset ibi super naturaliter: sed de eo, quod fuisset simpliciter naturaliter, vel quasi naturaliter.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod tunc pueri habuissent perfectos sensus exteriores, quia perfecte vidissent, & audissent: sed non habuissent perfectos sensus interiores, quibus immediate vtimur in intelligendo, impediente dictos sensus nimia humiditate cerebri.

Ad secundum dicendum, quod de quibus non est naturae cura, vel modica cura, citius perficiuntur in actibus suis. & ideo si aliquas perfectiones in sui primordio habent bestiae, quas etiam non habent homines: vel arguitur ex hoc solum maiol perfectio: sed secundum quid, vt superius diceba. tur: vel arguitur, quod de illis non est tanta cura naturae, sicut de hominibus: quod vtrunque concedere non est inconueniens.

Ad tertium dicendum, quod licet intellectus non sit corpus, nec virtus in corpore: tamen, dum est coniunctus in intelligendo, indiget corpore, & potissime sensibus corporeis non solum exterioribus, qui possunt etiam in pueris esse perfecti, sed interioribus, qui in pueris sunt imperfecti.

Ad quartum dicendum, quod quidam soluunt praefatum argumentum, quod non est ibi ordo¬ peruersus: sed si intellectus accipit a phantasmnati bus, hoc est in virtute luminis intellectus agentis, qui respectu intellectus possibilis non est inferior, sed superior. Sed sic dicendo non plene soluitur argumentum. quia adhuc stat virtus argu¬ menti: videlicet, quod superior accipit ab inferiori, vt intellectus possibilis a phantasmatibus: licet hoc faciat in virtute superioris agentis, vt in vir¬ tute luminis intellectus agentis: immo hoc dictum videtur fortificare argumentum, quod intellectus agens, qui est superior perficiat intellectum pos¬ sibilem per inferiora, vt per phantasmata. Soluitur ergo per huiusmodi dictum, quomodo in¬ feriora dest phantasmata possunt mouere intellectum possibilem, quia hoc faciunt in virtute agentis su¬ perioris, vt in virtute intellectus agentis. ideo hoc faciunt haec phantasmata, vt organum intellectus agentis. quia agens, vt organum potest agere vltra suam speciem: sed ex hoc non soluitur argumentum, quod non sit ibi ordo peruersus.

Sciendum ergo, quod aliquis potest accipere ab inferiori, vel in suum obsequium: vel, vt reguletur per illud. Superiora ergo accipiunt ab inferioribus, & secundum ordinem rectum in suum obsequium: quia hic est ordo rectus, quod inferiora obsequantur superioribus: sed non accipiunt hoc ab illis, vt regulentur per id, quod accipiunt: quia non regulantur superiora per inferiora secundum ordinem rectum, sed e conuerso.

ARTIC. IIII. An filii in statu innocentiae in originali iustitia nati essent. Conclusio est affirmatiua.

PTh. 1D.q. 10o. art. 1. & 3. Et 2. sent. d. 30. q. 3. art. 3. Ric. d. 320. q. 6. Sco. d. 20. q. 1. Dur. d. 20. q. 5. Ant. Andr. dist. 30. quaest. 1.

QVARTO quaeritur quales fuissent filii in statu innocentiae secundum affectum, & secundum amo¬ rem virtutis. quod est quaerere, vtrum fuissent nati in gratia, per¬ quam est amor virtutis, vel non. Et videtur quod non, quia sicut anima infunditur immediate a Deo, sic & gratia: sed illud, quod immediate infunditur a Deo non trans¬ funditur a parente in prolem: ergo pueri non fuissent nati in gratia sic transfusa.

Praeterea Hug. lib. 1. par. 6. C. 24. vult, quod pueri in statu innocentiae nascendo non accepissent me¬ ritum originalis iustitiae. sed si fuissent nati in gratia, fuissent nati in illa originali iustitia, quae po¬ terat dici quaedam gratia: ergo &c.

Praeterea, subiectum illius originalis iustitiae erat ipsa anima rationalis: sed anima rationalis non transfunditur a parente in prolem:ergo nec illa originalis iustitia fuisset sic transfusa.

Praeterea plus superat naturam donum su¬ pernaturale, in quod non potest natura, quam quodcunque aliud, quod potest naturaliter ac¬ quiri: sed scientiae possunt naturaliter acquiri. quia videmus homines non Christianos, vel etiam peccatores sine gratia existentes, per naturale eorum ingenium fieri grammaticos, vel logicos: cum ergo grammaticus nunquam generet grammaticum, quod non est quid supernaturale: nunquam habenes originalem iustitiam generasset habentem talem iustitiam, cum hoc sit quid supernaturale.

IN CONIRRIVM est, quia Deus pronptior est ad miserendum, quam ad puniendum: sed puniuntur paruuli modo, quia a parentibus nascuntur cum originali peccato, quod opponitur originali iustitiae: ergo in statu innocentiae multo magis volens Deus misereri infantibus, fuissent nati cum originali iustitia. nam si propositum in proposito, & oppositum in opposito. Si ergo in statu miseriae propter peccatum primorum parentum nascuntur homines in originali peccato: in statu illo opposito, vbi non fuisset peccatum primorum parentum, fuissent nati homines in originali iustitia. Praeterea, nihil est aliud habere originalem iustitiam, quam nasci vel concipi cum innocentia, vel vnum istorum sequitur ad aliud: sed nulli dubium est, quod tunc fuissent nati pueri cum innocentia: ergo fuissent nati cum originali iustitia.

RESOLVTIO. In statu innocentiae Fili in originali iustitia nati fuissent: ratione beatitudinis, modi agendi, ac translationis ad gloriam.

RESPONDEO dicendum, quod tunc puerii fuissent nati cum originali iustitia, quod est quoddam bonum supernaturale, quod bonum poterat dici quaedam gratia, per quam primi parentes, & si non poterant prosicere, prout Magister vi¬ detur dicere, poterant tamen per illud donum sta¬ re, quia poterant per dictum donum omnia peccata vitare, sed de hoc inferius tractabitur. Quantum autem ad quaestionem spectat, dicere possumus, quod tunc pueri fuissent geniti in aliqua gratiad est in aliquo dono gratuito: quia fuissent concepti¬ cum originali iustitia: quod tripliciter declarare possumus secundum quod tria erant consideranda in illo statu, quae tria innuit August. 14. de Ciuit. Primo enim illo statu poterat considerari beatitudo, quae competebat illi statui. Secundo potest ibi considerari modus agendi competens dicto statui. Tertio poterat considerari translatio ad gloriam, quae si non peccasset, fuisset competens praefato statui. Propter quod sciendum, quod August. in d. lib. & c. ait de primis parentibus, quod amor erat imperturbatus in Deum, & inter se coniugum fida, & sincera societate viuentium, & ex hoc amore grande gaudium. Et subdit, quod erat deuitatio tranquilla peccati, qua manente nullum omnino aliunde malum, quod contrariaretur, irrue¬ bat. Et postea subdit: quoniam ergo felices erant, & nullis agitabantur perturbationibus animorum: nullis corporum laedebantur incommodis. Et subdit, quod felix fuisset tunc societas humana. Cum ergo in illo statu fuisset tanta felicitas, quanta est narrata tam in primis parentibus, quam in suis posteris: cum hoc sine aliquo dono gratuito esse non potuisset, omnino primi parentes habebant aliquod donum gratuitumid est originalem iustitiam, quam in suos posteros transfudissent.

Secundo hoc idem patere potest ex modo agendi illius status. nam secundum August. in praefatis lib. & c. ait, quod nonnullum peccatum est, ea, quae Deus prohibet, concupiscere, vel abstinere timo re poenae, non amore iustitiae. Et subdit, quod haec in primis parentibus non fuissent. iste ergo fuisset modus agendi in primis parentibus, quod nullo modo concupiscerent, quae essent a Deo prohibita, & non abstinuissent ab illis timore poenae, sed amore iustitiae. quod sine gratia, & sine dono gratuito esse non poterat.

Tertia vria ad hoc idem sumitur ex translatio¬ ne ad maius bonum, siue ad gloriam, quod existentibus in illo statu competisset, si non peccas¬ sent. vnde August. in praefatis lib. & c. ait: Atque ita permanente felicitate, donec per illam bene¬ dictionem, qua dictum est: Crescite, & multipli¬ camini, praedestinatorum numerus compleretur, maior daretur felicitas, quae beatissimis data est angelis. vbi iam esset certa securitas, quod talis esset vita sanctorum: post nullum laboris, doloris, mortis experimentum, qualis erit post haec omnia in resurrectione corporum mortuorum. sed ad tantam gloriam numerus potest trans¬ ferri sine dono gratuito disponente ad illam de necessitate: ergo tam in primis parentibus, quam in posteris oportebat esse aliquam gratiam, vel ali¬ quod donum gratuitum, mediante quo transfer¬ rentur ad tantam gloriam.

Aduertendum tamen, quod semper in generatio¬ nne generans assimilat sibi genitum in natura, nisi sit ibi monstrum ex aliquo impedimento, vel ex corruptione alicuius principii, vt semper homo generat hominem: & si sit forte semen generans assimilat sibi genitum, non solum quantum ad naturam, sed etiam quantum ad accidentia natura¬ lia: vt albi parentes generant albam prolem. Sed nunquam est ibi assimilatio quantum ad accidentia personalia, vt si ex personali studio aliquis ad¬ disceret grammaticam, nunquam sic effectus grammaticus generaret grammaticum. Sic & in pro¬ posito originalis illa iustitia data fuit primis parentibus, non tanquam personis singularibus, sed tamnquam principijs totius humani generis. & ideo per eos fuisset transfusa in omnes posteros. si enim peccatum originale transfunditur in omnes posteros ex Dei iustitia: multo magis originalis iustitia ex diuinae bonitatis abundantia fuisset in omnes posteros transfusa. vnde Anselmus de conceptu Virginali circa principium vult, quod pecca¬ ttum originale potest dici naturale, sed quod quisque committit, potest dici personale. Sic etiam dice¬ re possumus, quod iustitia illa originalis poterat di¬ ci naturalis: quia si non peccasset, consecuta fuisset totam naturam. sed si quis ex operibus personalibus aliquam vlteriorem gratiam meruisset, qquia illa fuisset personalis illam non transfudisset in posteros, quae omnia possunt patere ex An¬ selmo in lib. praefato circa principium.

REST. AD ARO. Ad primum dicendum, quod quam uis illa originalis iustitia esset donum supernatura¬ le, & immediate esset a Deo, tamem dicebatur diffundi a parentibus in prolem: quia sicut tranesfunditur originale peccatum ex parte carnis, quia caro maculata maculat animam: sic tunc fuisset transfusa¬ originalis iustitia, quia carni mundae, & innocenti Deus infudisset animam innocentem sine immunditia, & cum originali iustitia.

Ad secundum dicendum, quod intentio Hug¬ est ibi, vt per originalem iustitiam intelligatur illa iustitia, per quam habebitur immortalitas, quam nondam habebant primi parentes. vnde ista est ratio Hugonis ibi, quod non poterant dare quod non habebant.

Ad tertium dicendum, quod per superius dicta sufficienter soluitur argumentum. Nam sicut originale peccatum dicitur traduci, non quia traducatur anima, quae est eius subiectum, sed quia traducitur immunditia. sic tunc fuisset dicta traduci originalis iustitia propter immunditiam carnis, cui in¬ fusa fuisset anima habens illam iustitiam.

Ad quartum dicendum, quod non tenet argumentum: quia grammatica est quid personale, & est quid acquisitum per personales actus. talia autem, quae respiciunt personales actus, & maxime si re¬ spiciunt animam, nunquam fiunt a parente in prolem: vnde quamuis albus generet album, quia albedo est accidens corporis: numnquam tamen grammaticus generat grammaticum, quia grammatica est accidens animae. La enim, quae sunt animae, si respiciunt naturam totam, secundum quod sunt in parente, erunt in prole: sed quae respiciunt hanc personam vel illam, numquam sunt a parente in prolem secundum se, licet possint ibi esse secundum quandam habilitatem. quia si sit forte semen ingenio¬ sum, generabiti ingeniosum: & sciens generabit habilem ad scientiam. sed de originali iustitia non sic est, quia illa fuit data Adae non tanquam singulari personae, sed vt ab eo debebat sumere originem totum humanum genus: propter quod magis respiciebat naturam, quam personam: & quia talia, quae respiciunt naturam totam, sunt in prole, sicut in parente: ideo &c.

Dubitatio I. Litteralis.

SVPER litteram primo quaeritur de¬ illo verbo: Sine voluptatis pruritu. Contra: Quia si non esset ibi nec voluptas, nec pruritus; videretur, quod ir¬ illa copula carnali non fuisset aliqua delectatio. Dicendum, quod non intendit Magister excludendo voluptatem, & pruritum, excludere delectatio¬ nem, sed inordinationem delectationis: & quia libido, & pruritus dicunt ordinationem delectationis: ideo ista excludit Magister a copula paradisi. Voluptas vero quantum ad alia non excludebatur a paradiso, cum diceretur paradisus voluptatis: sed quantum ad carnalem copulam voluptas videtur sonare quandam inordinationem, & ideo non ratione delectationis, sed ratione inordinationis potest voluptas excludi a tali opere.

Dubitatio II. Litteralis

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quoo in littera dicitur: Incredibile non esse dicendum talia fecisse illa corpora, vt si non peccassent, illis membris sicut pedibus imperarent, nec cum ar¬ dore seminarent, nec cum dolore parerent, quo¬ modo fuissent ibi ista. Dicendum, quod sicut prae¬ gnantes ibi sine dolore parerent, sic virgines si¬ ne dolore fuissent defloratae, quod totum fecisset originalis iustitia: quia non patiebatur dolorem, & penam sine culpa. & quia nec in copulando, nec in pariendo fuisset aliqua culpa: ideo & sine do¬ lore fuisset ibi defloratio, & sine dolore, & poena¬ fuisset ibi parturitio. Quod autem dicitur de se¬ minatione sine ardore, non habet dubium, quia non fuisset ibi copula cum libidine.

Vt ergo omnia hec melius intelligantur, dice¬ mus, quod in defloratione possumus assignare qua¬ tuor: dolorem, dum fit: obscaenitatem, vel turpitudinem, postquam facta est: ruborem, qui est in omni carnali copula, si ab alio videatur: infamia, quae est in copula carnali inordinata, si ab alijs sciatur. sod nihil horum fuisset in paradiso. Non fuisset dolor in carnali copula in virgine, etiam dum sit actu. Non fuisset obscenitas post actum. Non fuisset rubor, si ab alijs videretur. Non fuisset infamia, quia nullus ibi inordinata copula fruere¬ cum tur. Non ergo fuisset ibi dolor cum esset copula¬ etiam cum virgine, quia illa membra ita obedi¬ nissent tunc coniugibus, sicut nobis nunc obediunt pedes vel manus, vel alia membra corporis, vt patet per Magistrum in littera, & ab Aug¬ in suis libris talia multoties replicantur. Sicut ergo nunc possumus pedes a se inuicem elongare, & postea reconiungere, vt nulla diuersitas appareat in reconiunctione ex priori elongatione, nec dolemus, cum pedes ab inuicem elongamus, quia non est ibi scissio, vel diuisio continui: sic etiam tunc fuisset: pertus vterus virginis ad copulam perpetrandam, vel praegnantis ad prolem emittendam: quia licet fuisset ibi scissio continui, tamen¬ propter originalem iustitiam ex illa scissura nullus fuisset dolor in actu, cum fieret actu copula virginis, vel generatio prolis non fuisset obscenitas post actum: quia ita fuissent reconiunctae partes tam in copula virginis, quam in partu praegnantis, vt supra dicebatur, quod nullum apparuillet vestigium prioris diuisionis.

Vnde August. tribus rebus assimilat illam copulam, videlicet emissioni menstrui a virgine, quae similitudo intelligenda est post actum, quia post copulam carnalem, & post seminis emissionem, ita se reconiunxissent membra, quod nullum apparuisset vestigium prioris diuisionis, & nulla fuisset obscenitas tunc in muliere corrupta respectu virginis: nec in muliere pariente respectu alterius. ita¬ quod sicut nunc exit menstruum ex virgine, ita visum fuisset intrasse semen in vterum post copulam factam, vt plane dicit August. 14. de Ciuit. quod aliter non potuisset tunc verisicari, nisi post copulam factam: quia in ipsa copula fuisset amplior apertio vteri, quam in virgine.

Secundo August. assimilat illam copulam, vel¬ illum partum motui membrorum, vt ita obedis¬ sent tunc illa membra nobis, sicut obediunt pedes, vel manus: quia sicut nunc pedes ab inuicem clongantur, & postea reconiuuguntur, secundum imperium voluntatis, & sicut manus aperitur, & clauditur, & digiti ab inuicem elongantur, & postea reiunguntur, prout nobis placet: ita tunc illa men¬ bra obediuissent nobis. nam viro obediuisset id, per quod se copulat: & feminae vterus, secundum quem se copulat. vt itafuisset apertus vterus foc¬ minae in copula, & post reconiunctus: quia non ne scissione, vel diuisione continui suisset. & post copulam ita fuisset reconivnctus, & in partu hoc idem accidisset, sicut nurc accidit in separatione, & coniunctione aliorum membrorum. sed in illa scissione, vel diuisione continui non fuisset dolor, quia ab eo liberasset coniuges originalis iustiti4.

Tertio assimilat August. generationem prolis, vbi est maior separatio partium corporis propter cxitum prolis, quam in carnali copula: apibus generatis in cera, & melle, vt patet 9. super Gene. quae similitudo valet in his, quae fuissent in copula, & post copulam: & in partu, & post partum. Vt sicut partes cerae se possunt separare ab inuicem, quantumcunque sit ibi diuisio continui, & postea possunt reconiungi, vt nullum appareat ibi¬ diuisionis vestigium: & sicut partes mellis possunt sic ab inuicem diuidi, & reconiungi: sic in carnali¬ copula, & in partu fuisset vterus apertus, & post partum, & post copulam ita fuisset vterus recon¬ iunctus, vt nullum appareret ibi vestigium diuisionis maioris, vel amplioris, quam appareat in virgine, quae nunquam fuisset copulata, & nunquam peperisset. His visis, postquam ostendi¬ c mus, quod non fu sset dolor in apertione vteri feminei, nec obscenitas in reconiunctione, de leui patere potest, quod non fuisset ibi rubor, si hoc ab alio, vel alijs videretur. quia sicut non erubescebante ostendendo illa membra, sic non erubuissent coniungendo ea. Non fuisset ergo ibi rubor, si hoc videretur: nec infamia, si ab alijs sciretur: quia infamia non oritur, nisi ex carnali copula inordinata, vt superius iam tet igimus, quia ibi nulla¬ fuisset talis copula.

Dubitatio III. Titteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de illo verbo, quod post peccatum coniuges illi inuenerunt motu, quem nuptiae ordinant, continentia cohibet, ruina turpitudinis excipitur honestate maritali: & quod sanis esset in officium, aegrotis in remedium, quo modo haec sint intelligenda. Dicendum, quod quatuor sunt tacta circa illum motum libidinosum, quem primi coniuges, & alii postea sequentes post peccatum inuenerunt, & continue inueniunt. Nam illum motum libidinosum nuptie ordinant, quantum ad coniugem suam, vt cum illa¬ ordinate vir se habeat. Continentia cohibet quantum ad alias, vt ab omnibus alijs vir abstineat. Rui¬ na turpitudinis excipiturid est excluditur quantum ad infamiam, quae magna est turpitudo, sed per honestatem maritalem, vt, si honeste habeat quis cum sua, ex hoc non oriatur turpitudo, vel infamia. & ille motus ad carnalem copulam, qui tunc non fuisset libidinosus, nunc est libidinosus, ideo dictus motus tunc non libidinosus fuisset illis innocentibus tanquam sanis in osficium: quia non se coniunxissent tunc, nisi propter genarationem prolis¬ sed nunc est in remedium, quia se coniungunt coniuges propter fornicationem euitandam.

Dubitatio IIII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret alquis de eo, quod dicitur, quod in paradiso fuissent nuptiae honorabiles, quomodo hoc fuisset. Dicendum, quod fuissent n honorabiles propter integritatem mentis, quia se coniuxissent coniuges sine omni peccato mortali, & veniali: sed nunc, vt plurimum coniunguntur cum peccato veniali. nam non excusantur a peccato veniali, nisi in duobus casibus. vt si coniunguntur solum propter generationem prolis, in quo casu sine omni peccato potest fieri talis copula. Secundo potest hoc fieri, si alter coniugum se coniungat propter reddendum debitum, vtforte quia alter coniugum libenter tunc abstineret, & libenter oraret, & haberet mentem ad Deum, sed propter reddendum debitum copulat se alteri coniugi, quod faciendo nullatenus peccat. Alter autem peccat venialiter, & aliquando mortaliter, si cognoscat vxorem: quia non habet aliam, vel quia timet expensas, vel verecundiam, si vellet habere aliam. Erant ergo nuptiae honorabiles propter integritatem mentis: erant etiam honorabiles propter integritatem corporis: quia licet in ipso actu¬ copulae, vt potet patere per habita, vel in ipso actu, cu pareret, esset maior apertio corporis copulatae, quam non copulatae, vel parientis, quam non parientis. cum post huiusmodi actum fuisset tanta reconiunctio partium corporis, vt copulata etiam quantum ad corpus, in nullo discerneretur a numquam copulata, & pariens a nunquam pariente.

Dubitatio Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod dicitur, quod non coierunt in paradiso, quia Deus nunquam iusserat, vt coirent. Sed contra: Specialiter fuit etiam eis mandatum a Deo, dicente. .Crescite, & multiplic. &c. Dicendum, quod illud praeceptum fuit affirmatiuum, quod non obligat nisi pro loco, & tempore. ideo cum non esset in illo¬ praecepto expressum tempus, in quo hoc agerent: habito praecepto in generali, merito poterant expectare diuinam iussionem in speciali, quando & quo tempore debent hoc facere.

Dubitatio VI. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de tempore translationis, in quo videtur Aug. dubie loqui, vtrum fuissent simul translati, vel successiue. Sed quamuis Aug. dabie loquatur in hac parte, tamen¬ declinat magis ad partem istam, quod fuissent transsati simul, quam successiue. Aliqui tamen¬ hoc improbant dicentes paradisum ad hoc non suffecisse, & ideo, vt dicunt, post aliquod tempus fuissent translati antiquiores. & postea post allud tempus alii antiquiores, donec completus esset numerus electorum: sed propter altitudinem paradisi non oportet hoc ponere, nam tota terra habitabilis habet aliquam montuositatem, & aliquam¬ altitudmnem: quia aliter cooperiretur aquis, qua terra habitabilis est valde lata, id est, valde spatiosa: super hanc ergo terram habitabilem est paradisus habens altiorem montuositatem, quae creditur esse dtra omnia climnata in Doco inaccesibili & quia primum clima est valde magnum, vt tris de istis climatibus vltimis non cooquentur sibi. & cum Roma sit in quinto climate, & forte Anglia, quae est in eodem climate: satis enim est credibile, quod plus contincat primum clima, quam sit a Roma in Angliam. Magna est ergo latitudo in tali loco. & cum magnum, & paruum sint ad aliud, & magna¬ latitudo ibi est parua respectu istarum partium existentium in angulo terrae. quia ergo tunc non fuissent nati nisi electi, qui omnes si essent salui, vt per iam dicta satis manifestum est. Satis est credibile, quod latitudo paradisi suffecisset pro¬ tunc ad recipiendum numerum generandorum, qui non fuissent, nisi electi. Dato tamen, quod paradisus non suffecisset, quod videtur irrationabile po¬ nere: quia tunc non indiguissent domibus prote¬ entibus ab algore vel aestu: & quia fuisset ibi magna copia fructuum, vel ciborum, quia cum maxima abundantia, & fertilitate fecissent arbores paradisi bis fructus in anno. Planities en. solius Lom¬ bardiae est probabile, quod suffecisset, cui planitie satis poterat adequari planities paradisi: ergo & plurimum, suffecisset modo, quo tunc vixissent homines ad recipiendum numerum tunc generandorum, vel electorum. tamen dato, quod oportuisset eos aliam terram implere, non fuisset for¬ te inconueniens: quia non fuit eis dictum: Crescite, & multiplicamini, & replete paradisum sed replete terram. tamen nullam istarum partium intendimus pertinaciter asserere, sed lector eligat, quod placuerit.

Dubitatio VIT. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod di¬ citur, quod si hominis cognitio a perfecto inchoata & c. Vbi videtur Magister velle, quod pe¬ nentes pueros tunc natos habentes perfecta men¬ bra, possunt eos ponere habere perfectam cognitionem, quod videtur concordare cum August dicente, quod infirmitas carnis congruit infirmi¬ tati mentis, sed ibi nulla fuisset infirmitas carnis ergo nec infirmitas mentis, nec perfectio cognitionis, quod videtur esse contra determinata Dicendum, quod propter imperfectionem membrorum paruuli nati in paradiso non habuissent pe¬ fectum vsum rationis, vt patet per habita, & ex hoc approbatur dictum Magistri. Quod vero di¬ citur de August. dici debet, quod si velimus sumer infirmitatem pro qualibet imperfectione, siue si¬ naturalis, siue vitiosa, in paradiso fuisset infirmitas i est imperfectio non vitiosa, sed naturalis, secundum quam imperfectionem imperfectio carnis i. membrorum fuisset ibi: quia pueri tunc nat non statim habuissent perfecta membra, & specialiter propter nimiam humiditatem cerebri non habuissent vsum mentis, vel rationis, vt ex hoc verificetur dictum August. quod infirmitas carnis congruit infirmitati mentis, & in hoc statu, & in illo: sed in hoc statu est infirmitas, & imper¬ sectio naturalis, & vitiosa: ibi fuisset naturalis tantum.