Quaestio 2

ARTIC. I. An primi Parentes Deum uiderint per essentiam. Conclusio est nesarita.

Negid. Quol. 3. q. 15. D. Th. 1. p. q. 91. art. 1 Et 2. Sent d. 33. q. 2. art. 1. Et de Veritate q. 1S. art. 1. D. Bon. d. 23. art. a2, q 3. Ric. d. 23. q. 5. Biel d. 23. q. 1. Dur. d. 23. q. 2. Capreol. d. 1 Bacc. 4. Snt. d. 49. q. 1. & 30. q. 1. & ibi mult Theo iquei a& ni Sent d 3

AD primum sic proceditur. videtur, quod primi Parentes viderint Deum per essentiam: quia Magister 4. Senrentiarum dist. 1. ait: Homo enim qui ante peccatum sine medio Deum vide¬ bat, post peccatum adeo crebuit, vt nequeat di¬ uina capere, nisi humanis exercitijs. Sed videre Deum sine medio est videre diuinam essentiam, ergo &c.

Praeterea secundum Augustinum lxxxiii. quae¬ T stionum, quaestionede imagine. Homo ad imaginem Dei dicitur, nullo dubitante factus acci¬ pi, in quo est intelligentia veritatis. Et subdit, quod homo haeret veritati diuinae, nulla inter¬ posita creatura, sed haerere veritati diuinae, nulla interposita creatura, est videre ipsam Dei nudam essentiam, ergo &c.

Praeterea Augustinus xiiii. de Trinit, ait: Sic eius ordinata est anima, cum naturali ordine non locorum, vt supra illam non sit, nisi ille, id est, Deus. Sed constat, quod Adam in illo sta¬ tu cognoscebat Deum, si ergo cognouisset eum per medium, uel mediante aliqua creatura: tunc illa creatura fuisset media inter animam Adae, & Deum. quia secundum Augustinum est inconueniens. Arguit autem istud argumentum de cognitione animae Adae, in quo erat na¬ tura non corrupta. Nos autem habentes natu¬ turam corruptam per peccatum: non oportet talem cognitionem habere. Videbat ergo Adam sine ncdio Deum, & per consequens videbat in sam diuinam essentiam.

Praeterea, quicunque non habet illud, quod desiderat habere, est ei poena, & afflictio: sed quilibet desiderat videre diuinam essentiam: Iux taillud August. circa principium Confes. Ad te¬ nos fecisti Domine, & inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te. sed in Adam pro¬ Poshtunonpoteratesse, nec paema, nec affictio, ergo &c.

Praeterea quando aliquid ordinatur naturali¬ ter ad aliud, nisi impediatur, semper obtinet ii¬ lud. sed homo naturaliter ordinatur ad videndam diuinam essentiam: Cum ergo in illo sta¬ tu Adam non posset in hoc naturali ordine impediri, aperte conctuditur, quod videbat diinan essentiam.

IN CONTRARIVM est Augustinus 1. de Trinit. cap. vlt. qui loquens de visione Dei, ait, quod visio illa est vita aeterna. Si ergo Adam vidisset Deum per essentiam, habuisset vitam aeternam, & non potuisset mori. Praeterea secundum Augustinum 1. de Trinit. cap. 9. visio est tota merces. Et secundum eundem libr. eodem cap. 8. contemplatio, siue visio Dei promittitur nobis actionum omnium finis, atque aeterna perfectio gaudiorum, Fuisset ergo Adam simpliciter Beatus, si vidisset Deun per essentiam.

RESOLVTIO Adam in statu innocentiae Deum per essentiam non vidit: non tamen per tot me¬ dia, sicut nos in uia videmur: nec Pita patca, sicut Beati

RESPONDEO dicendum, quod vt patet per Magistrum in textu praesentis Dist. Adam pro illo statu habuit cognitionem mediam inter cognitionem praesentis miseriae, & cognitionem patriae post hanc vitam, quae erit cognitio bea¬ torum. Nam & nos in superioribus dictis probauimus illum statum innocentiae esse medium inter statum gloriae, & statum miseriae, quia quantum ad cognitionem expresse asserit Magi¬ ster in littera dicens, quod cognouit Adam Deum, a quo creatus fuerat, non eo modo co¬ gnoscendi, quo ex auditu solo percipitur, non ita &xcellenter, sicut post hane vitam, Sancti sunt visuri.

Videndum est ergo, quomodo per medium, vdlsine medio videtur Deus in Patria, & quo¬ modo per medium, & sine medio videtur Deus in via, vel in hoc statu miseriae, vt inter istos duos modos extremos accipiaturille modus me¬ dius, secundum quem Adam videbat Deum in statu innocentiae.

Aduertendum ergo, quod secundum Damas. lib. 3. cap. 12. sicut est oculus in corpore: ita est in anima intellectus. Si ergo conparando oculum ad intellectum: vel comparando visionem sen sitiuam ad intellectiuam: possumus declarare quomodo fit cognitio rerum per medium, vel sme medio.

Possumus autem enumerare quincuplex me¬ dium, videlicet specunlare, situale, confortati¬ uum, habituale, & actuale: nec curetur de nominibus, vel de modo loquendi, quia quando constat de rebus, de nominibus non est curandum,

Vnum autem istorum medium, videlicet si¬ tuale, non potest adaptari ad intellectum, quia intellectus non est virtus situalis. Sic etiam me¬ dium habituale non potest adaptari ad oculum. In vifione ergo sensitiua poterunt esse omnia praefata media, praeter habituale: & in cognitio¬ ne intellectiua poterut etiam esse omnia alla me¬ dia, praeter sit uale.

Dicemus ergo, quod medium speculare est; quando non videtur ipsa res in se, sed videtur in aliquo, in quo relucet similitudo illius rei, sicut in speculo relucet imago rei visibilis. Hoc enim medium potest esse in visione sensitiua, vt cum quis videt faciem suam in speculo, non videt faciem suam in se, sed in speculo. Nam facies multiplicat suam imaginem, vel suam similitudinem Vsque ad speculum, & postea a speculo se multi¬ plicat illa similitudo vsque ad oculum, & hoc modo recipitur talis similitudo in oculo, qualis est recepta in speculo. Ergo talis visio fiet per me¬ dium speculare, quia speculum erit medium videndi in tali visione: & quod dictum est de visio¬ ne sensitiua, veritatem habet de visione intellectiua, & maxime prout ini hac vita per intellectum videmus Deum. quia non possumus vide¬ re Deum in se, sed videmus ipsum in creaturis, vel per creaturas, sicut nullus potest faciem suam¬ videre in se, sed videt eam in speculo, & per speculum, Ideo dicitur ad Rom. 1. Inuisibilia Dei a creatura mundi, per ea, quae facta sunt id est, per creatura, intellecta conspiciuntur. Quaelibet ergo creatura est quoddam speculum Dei, quia in qualibet creatura relucet ali¬ qua similitudo Dei. Verum quia illud reluce¬ re potest esse magis, & minus clarem. Ideo Apostolus 1. ad Corint. Visionem, quam habemus de Deo in hoc statu miseriae, vocat spe¬ culum, & aenigma dicens: Videmus nunc per¬ speculum in aenigmate, intendens per speculum cognitionem, quam habemus de Deo in creaturis magis claram: per aenigma magis obscuram, vt satis potest patere per Oloss ibidem. Est ergo vnum medium, tam in vi sione sensitiua, quam intellectiua, quod. di¬ citur speculare, quando non ipsa res videtur secundum se, sed per aliauam similitudinem cius:

Secundum autem nedum potest dici sit uale, & hoc medium est in visione. sensitiua. quia. secundum Philosophum in 2. de Anima. Hoc est commune omni sensui, quod sensibile positum supra sensum non facit sensationem.. Oportet ergo esse aliquam distantiam situalem inter sensum, & sensibile, & oportet ibi interpon, ali¬ quod corpus, vt puta aerem in auditu, olfactu, & visu, vel ipsam carnem in alijs duobus, sensibus, vt in tactu, & gustu, ad hoc quod, sensibile immutet sensum. Sed tale medium situale non potest esse secundum sein cognitione intellectiua, cum intellectus secundum se non sit vir¬ tus situalis.

Est tertium medum, quod potest dici con¬ fortatiuum, & istud medium in visione sensiti¬ uaest lne sensibilis, siue lumen. In visione autem intellectiua est lux, vel lumen non sensibile: sed intellectuale, quod lumen in cognitione nostra naturali a Philosophis vocatum est intellectus agens. Et ideo vult Philosophus in 3. de Anima, quod sicut intellectus possibilis. eRt omnia fiers: Ita intellectus agens est omnia facere. Propter quod vult Philosophus in eodem 3. quod sicut lux, se habet ad colores ita intellectus agens habet se ad Phantasmata.. Sicut ergo colores non possunt mutare visum: nisi medias te luce sensibili, sic phantasmata non possunt mutare intellectum, possibilem, nisi mediante intellectu agente, qui est quaedam lux intellectualis. A Sanctis aurem, vt supra tetigmmus, non inuenimus speriale nomen de huiusmodi luce. Augustinus famen de huiusmodi intellectu¬ agente ait 12. de Ciuit. quod omnia cognoscit ahima in quadam luce fui generis, id est in quadam luce spirituali. cum anima sit substantia spiritualis. Hoc autem medium potest dici me¬ dium confortatiuum, quia lux sensibilis confor¬ tancolores, & dat eis quandam forutuffinem, vt possmtimmutarq visum, & potest dici etiam, quod confortat ipsum visum, vt possit recipere colores, licet forte magis videatur confortare acolores, quam visum. quia si aer sit illuminatus ex parte colorum: non autem, & parte oculi, ex parte oculi non posset oculus recipere similitudines colorum, propter quod vtrumque requiritur. Ergolux propter colores, & propter oculum. Nam si nullo modo requireretur lus propter oculum: non esset lux de compositio¬ ne oculi, quod videmus esse falsum. Nam ex contricatione oculi videtur quaedam lux cxire ab oculo, quod fortenon esset, nisi lux clementa lis esset de compositione eius.

Quod ergo sictum est de lud sensibili, quod est medium confortatiuum, prout colores com¬ parantur ad oculum, hossumus dicere de suce¬ intelligibili siue de intellectu agente, quod est medium confortatiuum, prout, phantasmata comparantur ad intellectum possibilem. Nam intellectus agens confortat phantasmata, id est, dat quandam fortitudinem phantasmatibus, ri¬ possint mouere intellectum possibilem.. Nan¬ cum phiantasmata sint intelligibilia in potentia cum nihil agat nisi secundum, quod est in actu, consequens est phantasmata in virtutem propria non possct mouerc intellectum possibilem. Mc uet ergo ipsum pronter fortitudinem, & Pri¬ pter virtutem, quam influit eius intellectus agens. Sicut ergo intellectus agens confortat phantasmata, vt possint immutare intellectum possibilem, sic etiam confortat intellectum po¬ sibilem, vt possit recipere similitudines phantal matum. Nam, vt vult Commen. in 6. intellectus possibilis simul recipiendo similitudines phantasmatum, recipit lumen intellectus agentis

Quartum autem medium potest dici habitua les & tale medium est species intelligibilis in me¬ moria, a qua, vt ait Augustinus in pluribus locis, & praesertim in libro; dem Trinitate, gignitu¬ actu specics in intelligentia, vel in acie cogitantis, & talis species dicitur. medium habituale quia sicut ab habitu generatur actus, vt a scirs¬ generatur considerare, & cum desinimus considerare, non propter hoc desmnimus scire a specie¬ in memoria, vbi habet esse quoddam habituale gignitur actualis cogitatio, & intelligentia, qua¬ delinente, non desinit illa species habitualis in memoria.

Medium ergo habitlepotest dici aqu, in¬ telligendigenitus &x illa spegie. Possumus erg¬ habere plura media habitualia, & plures species sed habsbimus vnum medium actunle, & vnum actum intelligendi, siue ille actus sit simplex,[¬ uesit compositus. Nam intaellectus non solum intelligit discurrendo a principijs ad con clusio¬ nem, & ab vna propositione ad aliam, sed etiam intelligit componendo, & diuidendo, vel affirmando vnam rem cum alia, & negando vnam¬ rem ab alia: Omnia ista possunt esse media in intelligendo. 7 Nam intellectus fertur in suum intelligibile: aliquando mediantibus omnibus istis quatuor medijs, vt ferrur in Deum specula¬ riter, non intelligendo ipsum Deum in se, sed in creatura, in qua relucet Deus: Ita quod ad intelligendum Deum concurrunt omnia quatuor prae¬ fata media loquendo de intelligere in via, sed ad intelligendum creaturam possunt sufficere tria de assignatis medijs. Videlicet medium confor¬ tatiuum, vt lumen intellectuale, quod est ipse intellectus agens, & medium habituale, & actuale, cuiusmodi sunt speries, & actus intelligendi i MMediantibus enim omnibus istis mediis potest ferri intellectus in suum intelligibile: sed si comc¬ paramus intellectum ad sensum, non orit in sensu¬ medium habituale, & actuale, vel non erit in sensu species visibilis, & visio. Multiplicat enim vis¬ bilem speciem suam vsquae ad visum, & recipitur spenes rer risibilis in ipso visu, siue in ipso organo per quod videmus, quod illa species sic recepta est ipsa visio, siue ipse actus videndi. Vnde Augusti¬ nus 11. de Trinit. ait, quod gignitur ex re Vsibili¬ Visio. Et ipse ibidem vult quod &x corpore 2 quod videtur, informatur sensus. quae forma est visio. Sicut ergo ex corpore. calido fit calor in re calefactibili, qui calor est ipsa calefactio, & ipse actus calefaciendi. sic ex re visi¬ bili fit species visibilis in organo visus, quae spe¬ cies est ipsa visio, vel ipse actus videndi. Ex par¬ te ergo ipsius sensus, siue ex parte ipsius vi¬ sus non est ibi alia species, quam ipse actus videndi. Et si quaeratur quid est ibi loco spei. Dice¬ mus, quod est ibi ipsa res visibilis, siue ipsum obiectum, & a quo gignitur actus videndi in ipso visu, quae omnia possunt patere per August. lib. & cap. prae¬ alleg. Sicut ergo ex parte intellectus non erat ibi¬ medium situale, sic ex parte visus non est ibi me¬ dium, quod est species. Et si ponitur ibi species visibilis, illa species, vt est in organo visus, est ipsa visio, siue ipse actus videndi, quae visio gignitur a re visibili, sicut intellectio, id est actus intelligen¬ digignitur a specie intelligibili, propter quod in visu loco speciei intelligibilis est res visibilis.

Cum ergo quaeritur: An Adam videbat Deum per essentiam in statu innocentiae; Dicendum est quod non: Tamen respectu status miseriae poterat dici videre Deum sine medio, quia in statu in nocentiae videbat Adam Deum, non per tot me¬ dia, per quot videmus in statu miseriae, nec vide¬ bat tunc Deum per ita pauca media, prout Beati vident Deum. Et ideo verificatur dictum Magistri in littera, quod cognitio, quam habebat Adam de Deo erat media inter cognitionem, quam habent Beati, & quam habemus nos puri¬ viatores. Cognoscebat enim Deum non sicut nos, qui cognoscimus Deum per speculum, & in aenigmate, & per ea, quae videmus in alijs creatu¬ ris, in quibus relucet Deus, ita quod ad viden¬ dum Deum requiritur medium speculare, vt &x hoc dicamur per speculum videre Deum. Sed Adam pro illo statu in seipso habebat inspiratio¬ nes, & illuminationes a Deo, per quas cognosce bat Deum, prout Magister in littera tangit.

DVD. I. LATERALIS. An Beati duplici medio Deum videant. Conclusio est affirmatiua.

Medio quodam lumine supernaturali: actuque intelligendi, quem creat diuina essentia absque specie media

D. Bon. d. 323. at. 3. q. 3. diffusissime capt. d. 13. q. 3. Th. Arg d. 4. Sent. d. 40. q. 3. ar. 1. & 2. Vide etiam D. Bon in 1. Sent. d. 3. ar. 1. q. 3. ad 2. Arg.

VLTERIVS forte dubitaret aliqus, quia dictum est, per pauciora Beati vident Deum, quam videret Adam. Ideo quaeritur, quae sunt illa media per quae Beati vident Deum, loquendo de me¬ dijs iam nominatis. Dicendum aliquos posuisse quatuor de illis medijs ponentes ad videndum oDeum in patria medium speculare dicentes, quod Deus ipse in seipso non videtur in Patria, sed in boaliquo suo effectu ponentes quasdam theopha¬ nias, & quasdam illuminationes valde excellen¬ tes, in quibus videtur Deus, sicut Soliste sensibilis sine laesione oculi nostri non potest videri a no¬ bis in sua sphaera, sed videtur in illo splendore, & fulgore, qui procedit ab ipso: sic & Deus secundum istos non videtur in Patria in seipso, sed vi¬ detur in aliquo fulgore, & splendore, qui procedit ab ipso, non quod hoc esset ex laesione aliqua, quam causaret Deus in intellectu nostro, sed excellentia diuinae essentiae, quae est quoddam pelagus lucis, & est lux quaedam inaccessibilis, quam secundum Apostolum, nullus hominum vidit, sed nec videre potest. Isti forte ex verbo Apostoli moti dixerunt, quod illa tanta lux, sicut est diui¬ na essentia, non videtur a Sanctis in patria, sed ab¬ illa tanta luce deriuatur quidam excellenes fulgor, quem vident Beati. Sed vt saepe meminimus nos dixisse, hac opinione stante, Sancti in patria non essent Beati, quia non esset quietatum desiderium eorum, cum naturale desiderium sit, quod videns, vel cognoscens effectum, desiderat videre, & co¬ gnoscere causam. Sancti ergo videntes illum fulgorem, qui esset effectus Dei, nisi viderent ipsum Deum, non haberent quietatum intellectum. propter quod hoc dicere non debet reputari opinio, sed error.

Sunt ergo tres modi alii dicendi. Vt sit primus modus, quod ibi concurrit triplex medium etiam creatum. Videlicet medium confortati¬ uum, vt gratia consummata, vel lumen gloriae, species intelligibilis, & actus intelligendi. Sicut cut ergo in his, quae intelligimus naturaliter, concurrit ibi triplex medium, lumen intellectus agentis, species lapidis, & actus intelligendi lapidem genitus ex illa specie: sic a Deo in Patria deriua, tur quaedam species intelligibilis, a qua gignitur actus intelligendi Deum, & quia Deus est obiectum supernaturale, oportet quod sit in intellectu quoddam lumen supernaturale, & lumen gloriae, in quo videmus lumen, quod est Deus. sed haec positio stare non potest. Nam secundum Philosophum in 3. de Anima. in anima, vel sunt res, vel species. Si ergo ipse lapis. ponet esse in anima, non requireret ibi alia species lapidis, sed ipse lapis per seipsum causaret actum intelligendi seipsum. Cum ergo ipse Deus sit in anima; non requiritur ibi alia species, sed ipse Deus per seipsum causat in intellectu nostro actum intelligendi seipsum. Ideo potest esse alius modus dicendi, quod ad videndum Deum in patria, non requiritur ibi nisi solus actus intelligendi, non quod inuenerimus aliquos hoc dicentes, sed dicunt aliqua, ex quibus hoc sequitur. Dicunt enim quod sic videtur Deus in patria ab intellectu beatorum, sicut videtur lux corporalis ab oculo. sed illud, quod imprimitur ab obiecto in oculo corporali, illa est visio, vt iam patuit per August. si ergo lux ponitur tanquam obiectum visibile: illud quod causabitur in oculo ab hoc obiecto erit ipsa visio, & si in videndo non requireretur medium situale: tunc non videremus lucem nisi per vnum solum medit Esset enim actus videndi causatus a luce, *amp; medium ad videndam lucem. Semper enim actus est quid medium inter potentiam, & obiectum. quia sem¬ per potentia tendit in obiectum per actum. Ad videndam ergo lucem praeter medium situa¬ le non requiritur ibi nisi vnum medium. videlicet illud, quod causat lux in oculo, quod est ipsa visio lucis. Sed ad videndum colorem sunt ibi duo media, quia color non potest immutare visum, nisi secundum actum lucidi, & ideo non potest videri color, nisi tam lux, quam color immutent visum. Illud ergo quod causat lux in oculo, est actus videndi lucem, & est ratio videndi colorem: sed hoc est in virtute lucis, & mediante eo, quod in oculo causatur a luce: vt quantum ad actum videndi, lux est forma coloris. potest enim lux videri in se sine colore; sicut videtur ipse sol in se. Sed color non potest videri absque luce, quia color in tenebris non mutabit visum. sed hoc totum collor illuminatus poterit immutare visum. Sic etiam in proposito, cum Deus sit obiectum supernatnrale: oportet, quod sit aliquod lumen supernaturale disponens, & confortans intellectum nostrum possibilem ad videndum Deum. Iumen enim nostrum connaturale non sufficit ad videndum Deum. propter quod verificatur dictum Apostoli, quod Deum sucem habitat inaccessibilem, quem nemo hominum vidit: sed nec videre potest, verum est, constitu¬ ptus in suis puris naturalibus: & nisi superadderet nobis lumen gratiae consummatae, vellumen gloriae, esset nobis inaccessibilis illa tanta lux, quae est Deus, & ex hoc verificatur dictum Euangelii: Habenti dabitur, & qui non habet, etiam quod habet aufertur ab eo, quod potissime verificatur in morte valde bonorum, & valde malorum, quamnis non statim verificetur in morte mediorum. Illi enim dicuntur valde boni, qui statim post mortem volant ad patriam. IIli valde mali, qui statim mortui ad inferna descendunt. Illi mediocriter boni, & mediocriter mali, qui¬ cum gratia decedunt, vnde dicuntur boni, & ali¬ quid purgandum habent, vnde possunt dici malI. Valde ergo bonis habentibus gratiam dabitur statim perfectio gratiae, vt statim videant Deum. Valde ergo mali non habentes gratiani in morte illud, quod habent, id est habilitatem ad gratiam, quam habuerunt quandiu vixerunt, quia nulli in hac via clauditur via salutis, aufertur ab eis, quia erunt obstinati post mortem, & de cetero non poterunt habere gratiam, nec habilitatem ad gratiam. Videbitur ergo Deus in Patria, mediante duplici medio, videlicet mediam te quodam lumine supernaturali, & mediante actu intelligendi, quem creat diuina essentia abs¬ que aliqua alia specic media in intellectu nostro ad intelligendam seipsam. Sicut ergo in visu corporali, si non esset ibi medium situale, color, mediante lumine, causaret in intellectu nostro visionem suiipsius: sic diuina essentia absque me¬ dio alio situali, quia est vicinior intellectui nostro, quam ipse sibi, mediante lumine superna¬ turali causat intellectui nostro actum intelligendi scipsam, differenter tamen. quia color vide. tur, mediante lumine ex imperfectione coloris, sed diuina essentia videtur, mediante aliquo lumine creato, & mediante lumine gloriae, non ex imperfectione, sed ex excellentia eius, & ex imperfectione nostra. Est enim diuina essentia tantae excellentiae, & quilibet creatura rationalis, vel¬ etiam intellectualis est tantae imperfectionis re¬ spectueius, quod nisi perficeretur per gratiam consummatam, vel per lumen gloriae, non pos¬ set ipsa diuinam essentiam in seipsa, vel secundum suam essentiam videre.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod Adam videbat Deum in statu innocentiae sine medio, non quod videret ipsam diuinam es¬ sentiam in se, sed quia potissimus modus viden¬ di, vel intelligendi Deum pro illo statu, non erat in Adam per creaturas alias, sed per reuelatio¬ nes, & inspirationes, quas habebat a Deo in seipso. Et adhuc etiam aliqui ex speciali gratia habent aliquas inspirationes, & aliquas illuminatio nes in seipsis, per quas possunt altiori modo co¬ gnoscere, quae Dei sunt, quam possent quicunque Philosophi per ea, quae possunt cognoscere de Deo per creaturas.

Ad secundum dicendum, quod prout homo est ad imaginem Dei, nulla interponitur creatu¬ ra, quia Deus fecit hominem ad imaginem suam¬ immediate per seipsum, non per adiutorium ali¬ cuius creaturae. Quaelibet enim creatura spiritualis facta est ad imaginem Dei, ad cuius factionem, vel productionem: cum sit immaterialis, vel saltem non fiat ex materia praeiacente, nulla crea¬ tura potest in hoc cooperari Deo. Sed ex hoc non sequirur, quod spiritnalis creatura, sic immediate creata a Deo, videat Deum per essentiam: ni¬ si hoc habeat a gratia consummata, vel a lumine gloriae: Potest ergo adhaerere creatura spiritualis veritati diuinae immediate, dato quod non videat eam per essentiam. quia in hoc statu miseriae possumus adhaerere primae veritati propter se, credendo omnia alia propter eam.

Ad tertium dicendum, nihil esse medium inter animam, & Deum, non est intelligendum quantum ad dignitatem, quia Angeli naturaliter sunt digniores, quam sint animae. Nec intelligendum est quantum ad perfectibilitatem, quia charitas perficit voluntatem nostram, per quam coniungitur Deo, & fides in via, vel visio in patria pere ficit intellectum nostrum, per quam coniungemur Deo: Sed hoc potest intelligi quantum ad diuinam operationem, siue illa diuina operatio sit nostra creatio, siue nostra beatificatio, quia Deus per scipsum immediate animam nostram creauit, & per seipsum immediate eam beatificauit.

Ad quartum dicendum, quod quilibet fapiens cruciatur, si non habet quod debet habere pro¬ eo tempore, quo debet habere. Sed insipiens esset filius Regis, si cruciaretur non habendo Regnum, viuente patre, cum illo tempore non de¬ beat Regnum habere. Sic & Adam insipiens fuisset, si cruciaretur, non habendo visionem diui¬ nae essentiae ante transsationem ad gloriam, cum¬ ante illud tempus hoc non debuisset habere.

Ad quintum dicendum, quod duplex potest ess¬ impedimentum, vel per modum contrarii, vel per modum simplicis negationis. Adam autem in statu illo innocentiae non poteratimpediri a visione diuinae essentiae per modum contrarii, vt quod haberet in se culpam, per quam priuaretur vi¬ lione diuinae essentiae, vel quod in hoc esset in eo poena sibi inflicta, quod non posset videre diuinam essentiam. Sed sicut vnus rusticus priuatur scientia Geometriae, quia non habet ad hoc animam dispositam, vel habituatam: Sic & Adam priuabatur visione diuinae essentiae, quia ad gratiam consummatam, vel ad lumen gloriae, propter quod videtur diuina essentia, non habebat adhuc animam dispositam simul habituatam.

ARTIC. II. An Adam in statu innocentia ba¬ buerut fidem. Conclusio est affirmatiua.

DIh 2 3. 4.3ar. 1Etde vet q. 14. at3 Ri. 4, 3. 46.

SECVNDO quaeritur vtrum Adam in statu innocentiae habuerit fidem. Et videtur, quod non. quia Hugo de Sacra. primo libu per 6. ca. 14. ait. Cognouit ergo Creatorem suum non ea cognitione, quae foris in auditu percipitur. Sed ea fortius, quae intus per aspirationem ministratur. Cum ergo fides sit ex auditu, vt dicitur ad Romanos, videtur quod Adam cognoscens Deum, ex auditu non habuit fidem.

Praeterea idem Hugo in eod. c. ait, quod non ea, qua Deus modo a credentibus absens fide in¬ uenitur. sed ea, qua tunc per praesentiam conten¬ plationis Adae scienti manifestius cernebatur. sed ista videntur opposita Deum cognoscere per fi¬ dem, quod est per enigmationem, & in aenigma¬ te, quod spectat ad fidem, & cemnere ipsum manifeste per praesentiam, & per contemplationem, quod tunc competebat Adae. Videtur ergo, quod Adam pro illo statu fidem non habuerit.

Praeterea fides non solum est de Deo Creato¬ re, sed etiam de Deo Redemptore, sed pro illo statu Adam non poterat habere fidem de Deo Redemptore, quia non erat praescius sui casus, ergo &c.

Praeterea cognitio fidei est aenigmatica, sed Adam pro illo statu non habeat cognitionem de Deo aenigmaticam, id est obscuram, ergo &c.

IN CONTRARIVM est Apostolus ad Hebreos: Sine fide impossibile placere Deo. sed Adam pro illo statu placebat Deo, ergo habe¬ bat fidem.

Praeterea Apostolus eod. cap. ait, quod acce¬ dentem ad Dcum oportet credere, quia est, & quod inquirentibus se remunerator sit. Sed hoc tlt habere fidem. cum ergo Adam proillo statu¬ potissime accederet ad Deum, ergo pro illo sta¬ tu habebat fidem.

RESOLVTIO. Adam in statu innocentiae aliquam habuit fidem, cum felicitatis babuerit in¬ cboationem.

RESPONDEO dicendum, quod semper fides est ex auditu. Nam cum fides sit de his, quae sunt super rationem, & illa non possunt sci¬ rinisi ex auditu: oportet, quod semper fides sit ex auditu. Sed cum videamus in statu praesentis miseriae triplicem auditum: vnum, quem hapent Prophetae: alium, quem habent Doctores: tertium, quem habent simplices, cogimur per ea, quae vi¬ demus secundum omnem huiusmodi auditum ponere esse fidem. Prophetae ergo habent fidem per inspirationem, & per ea, quae audiunt a Deo in seipsis, iuxta illud Psalm. Audiam quid loquatur in me Deus. Doctores autem habent fidem per ea, quae audiunt a Prophetis, vel per ea, quae leguntur scripta ab eis. Nam idem est legere scripta ab aliquo, & audire illa ab eo. Propter hoc enim fiunt libri, vt qui non possunt aliquid audire ab ore nostro proferente, legant, nostro calamo scribente. Prophetae ergo habuerunt fidem a Deo inspiratam, vel habuerunt a Deo auditam. Doctores autem credentes illis, quibus locutus est Deus, habuerunt fidem ab eo inspiratam vel pronunciatam. huic veritati firmiter adhaerentes habent fidem a talibus prolatam. Ideo ex testimonio Scripturae sacrae, quam scripserunt Spiritu Dei inspirati Sancti Dei homines, Doctores accipiunt argumenta articulorum fidei, & eorum, quae debent credere. Scriptores ergo Sacri canonis habuerunt fidem ex auditu Dei. Doctores habuerunt fidem ex prolatione, & audi¬ tu scribentium Scripturam sacram. Simplices vero homines habent fidem ex his, quae audiunt a Doctoribus, vel ex his, qui referunt dicta Doctorum.

Adam ergo in illa excellentia constitutus fidem habuit, non ab his, quae audiebat ab homine. Sed ex his, quae audiebat a Deo. Nam sicut Deus a sui primordio impressit Adae scientiam eorum, quae eum competebat scire naturaliter vt dicit Magister in littera, quam scientiam Philosophi etiam non ex infusione, sed ex exercitio habuerunt; sic ipse Adam per reuelationem, & per inspirationem habuit a Deo cognitiones eorum, quae pertinent ad fidem, & quae compete¬ bat eum scire supernaturaliter. Ex auditu ergo habuit fidem, non ex auditu exteriori, sed interiori.

Possumus autem, si volumus, aliqua argumenta conuenientia adducere, quod Adam in sta¬ tu innocentiae fidem habuit, vt sit primum argumentum ex actu fidei. Secundum ex sine fidei¬ Tertium ex eo, vnde generatur fides. Primum sic patet. Nam actus fidei est credere primae veritati ridei non visae. quia sides secundum Aug. est credere quod non videt. Cum ergo Adam pro illo stat u¬ non videret Deum, vel ipsam diuinam essentiam, & haberet inspirationes a Deo de his, quo debebat credere, quia secundum Magistrum in littera, Adam habuit cognitionem Dei, non sicut Deus absens quaeritur, sed quadam interiori aspiratione, qua¬ Dei praesentiam contemplabatur. Non ergo lot tur ibi Magister de cognitione Dei, quae potest haberi naturaliter, quia hanc cognitionem habuit Adam a sui formatione. Loquitur ergo de cognitione, quam habuit Adam per aspirationem id est pe inspirationem, & reuelationem. Cum ergo talia sint de supernaturalibus, & de his, quae sunt credenda, concludere possumus, quod Adam fidem habuerit accipiendo articulum, ex ipso actu fidei, qui est credere primae veritati non visae de his, quae sunt supra rationem. Hoc aurem fuit in Adam, vt pret¬ patere per habita, ideo possumus concludere ipsum habuisse fidem.

Secunda ratio ad hoc idem potest sumi ex fine ipsius fidei. Fides enim est inchoatio illius aeternae vitae. Ideo dicitur ad Hebr. 11. quod "fides est substantia rerum sperandarum argumentum non apparentium", quod dictum continet perfectam diffinitio enem fidei. Describitur enim in praefatis verbis fi¬ des quantum ad tria. Quantum ad habitum, cum dicitur, quod est substantia. Quantum ad obiectum, cum¬ dicitur rerum sperandarum. Quantum ad actum, cum subinfertur argumentum non apparentium. Sub¬ stantia enim stat ibi pro substare, vel sustentare: Sicut habitus substat rebus sperandis, & sustentat eas, quia preper habitum fidei speramus remunerationem recipere: Ideo Apostolus in eodem capvt supra tetigimus ait: Accedentem ad Deum, oportet credere, quia est, & quod remunerator est inquirentibus se. Fides ergo est fundamentum, & sustentamentum rerum sperandarum: Ergo sub¬ stantia stat ibi pro ipso habitu fidei, quia sicut sub¬ stantia substat, & sustentat alia, quae adueniunt substantiae: Sic habitus fidei substat, & sustentat ea, quae nobis speramus adueniri a Deo. Ideo in oratione Dominica dicimus: Adueniat, id est ad nos veniat regnum tuum. Sed rerum sperandarum stat ibi tanquam obiectum. Nam sicut habi¬ tus tendit in obiectum: Sic per fidem tendimus in res sperandas. Verum quia fides est virtus theologica, & virtutes theologicae idem haet pror obiecto, & fine, est res speranda, quae est obiectum fidei, & etiam finis fidei. Nam res nobis speranda est Deus, quia non seruimus Deo principaliter, nisi propter seipsum. In ipsum enim credimus, & in ipsum credendo ipsum speramus. Iuxta illud, quod dixit Deus Abrahae: Ego merces tua magna ni mis. Sed argumentum non apparentium stat ibi¬ pro actu fidei. Nam sicut per argumentum quis assentit alicui veritati, & ex hoc asserit veritatem illam: Sic per fidem assentimus veritati primae, & asserimus eam. Ergo argumentum potest ib¬ stare pro assentire, vel pro ipso asserere, quod est actus fidei. Quod vero ibi additur, non apparentium; additum est ad specificandum actum sidei: quia non quodlibet assentire est actus fi¬ fidei. sed assentire rebus non apparentibus, & non visis, spectat ad actum fidei. Propter quod alia translatio: vt Olo. tangit, vbi nos habemus argu¬ mentum, habet: conuinctio. quia per fidem conuincimur, vt assentiamus primi veritati non vi¬ sae, vel non apparenti. vt quia sic assentire est actus fidei; ideo in diffinitione praefata, argumentum non apparentium, potest dicere actum fidei.

Reuertamur ergo ad propositum, & dicamus, quod cum res sperandae, & illa gloria, quam spe¬ ramus, sint finis fidei, & obiectum, & si non sub¬ hac ratione: tamen secundum rem ipse Deus est, quem credimus per fidem, erit gloria nostra, & merces nostra. Cum ergo Adam inchoauerit tantam felicitatem vitae, per quam poterat non mori, & si stetisset, translatus fuisset ad ampliorem felicitatem, per quam non potuisset mori, vt potest patere per August. 14. lib. de Ciuit. Cogimur ergo dicere, quod ipse habuit quamdam inchoationem illius felicitatis perfectae, cum hoc non possit esse sine fide, quia sine fide impo¬ sibile est placere Deo. Ideo ex ipsa felicitate perfecta, quae est finis fidei, possumus concludere Adam habuisse fidem.

Tertia ratio ad hoc idem sumi potest ex his, ex quibus generatur fides. Possumus enim dice¬ re, quod principium fidei de necessitate fuit per inspirationem. Ideo Apostolus cum numerat ordinem eorum, quae sunt in Ecclesia, primo ponit Apostolos, secundo Prophetas, tertio Docto¬ res, postea genera linguarum. Nam Prophetae dicuntur habentes a Deo, quae sunt fidei per inspi¬ rationem. Doctores quia Prophetis, & a lege¬ sumunt, quae dicunt, & docent alios, vel ver¬ bis, vel scriptis, vel vtroque modo. Genera autem linguarum ad litteram in Ecclesia primitiua erat quoddam donum Spiritus sancti, quia ali¬ qui tunc per infusionem habebant scientiam di¬ uersarum linguarum. Iuxta illud Apostoli: Gratias ago Deo meo, quia omnium vestrum linguam loquor: Hoc autem donum dabatur in Ecclesia tunc ad instruendum alios in fide. Propter quod genera linguarum potest referri ad praedicatores, & ad eos, qui instruunt alios in fi¬ de. Principium ergo, vbi incoepit generari fides, fuit prophetia, vel inspiratio. Et quia Adam, vt patet per Magistrum in littera, vt supra declarauimus saepe saepius habebat illuminationes, & inspirationes diuinas, omnino credibile est illas inspirationes posissime fuisse de his, quae sunt fi¬ dei: nam de his, quae sunt scientiae, quae possumus scire ductu rationis, habuit Adasn per infusionem a sui productione. Statim enim productus habuit plenitudinem talis scientiae, vt in sequenti quaestione patebit. Inspirationes ergo illae erant de his, quae sunt supra rationem, & de his, quae sunt fidei.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod Adam non cognouit ea cognitione Crea¬ torem suum, quae foris auditur, quia non habuit fidem per auditum exteriorem, sed per¬ auditum interiorcm, & per inspirationem.

Ad secundum dicendum, quod Adam non habuitcognitio¬ nem de Deo eo modo, quo a credentibus absens fide inuenitur, sed per praesentiam contemplationis, prout manifestius cernebatur. sed ex hoc non habetur, quod nullo modo habuerit fidem: sed quod non habuerit fidem per auditum exteriorem, sed per auditum interiorem, & per reuelationem interiorem, in qua manifestius, & clarius cernebat, quid credendum esset de Deo, quam habentes fidem ex solo auditu exteriori.

Ad tertium dicendum, quod licet fides sit cognitio aenigmatica, respectu cognitionis patriae: ta¬ rmen ea, quae sunt fidei, aliqui cognoscunt clarius, aliqui minus clare, aliqui cognoscunt ea per ea, quae sunt eis reuelata interius. Aliqui per ea, quae audiunt exterius, vt ex hoc comparatiue aliqui dicantur scire praefata magis aenigmatica, & magis obscura. Aliqui minus aenigmatice, & magis clare. Aliqui magis per absentiam, vt non habentes re¬ uelationem in seipsis. Aliqui magis per praesentiam, vt habentes reuelationes praefatas.

Ad quartum dicendum, quod fides est de redemptione, ratione peccati Adae, post peccatum nullus fuit saluatus, nisi in fide Redemptoris, vt potest haberi ab Aug. in de Ciui. Dei. Sed si Adam non peccasset, fidem habuissemus de Deo Creatore, & Olorificatore nostro: sed non habuissemus fidem de Deo redemptore, cum redemptio respiciat prae¬ cedentem culpam. Nec talem fidem oportuit habere Adam, quia non fuit praescius sui casus. Vel possumus dicere, quod in illo sopore, vt videtur Magister tangere in Historijs, Adam interfuit caelesti curiae, & multa fuerunt tunc sibi reuelata, & prophetauit tunc, vt tangit Magister, de coniunctione Christi, & Ecclesiae, & de diluuio futuro & de iudicio per ignem, quae postea suis posteris reuelauit. Et si prophetauit de Christo, ergo habuit fidem de Deo incarnando, qui est Redemptor noster, licet forte non habuerit sub hac rationc qua Redemptor noster.

ARTIO. III. An Adam omntum rerum crea¬ tarum habuerit cognitionem. Conclusio est affirmatiua.

D. Th. 1. p. q. 91. art. 3. Et de ver. q. 18. art. 2. & 4. Et2. sent. d. 23. q. 2. art. 2. Ric. d. 2 3. q. 7. Biel d. 23. q. 1.

TERTIO quaeritur, vtrum Adam habuerit cognitionem omnium rerum creatarum. Et videtur, quod non: quia secundum Ansel. qualis fuit Adam, tales filios generasset. Dato tamen, quod Ansel. hoc non diceret, propositio de se est probabilis, & rationalis. sed siliji Adae, vt supra dicebatur, non habuissent perfectam scientiam rerum:ergo &c. praeterea videtur velle August. 8. super Gen. quod positus est Adam in paradiso ad habendam expe¬ tientiam demturis rerum, sed pererperientiam dipisetur scientia rerum: ergo &c.

Praeterea scim Damastlib. 3. c. 11. lignum dicebatur cognitionis boni, & mali: quia virtutem co¬ gnitiuam dabat accipientibus. ergo ante gustum illius ligni non habebat perfectam cognitionem rerum, cum per illud dlignum posset accipere ali¬ quam cognitionem de rebus.

Praeterea secundum Philos. in 3. de Anima, intellectus noster in sui primordio est sicut tabula rasa, in qua nihil est pictum. Adam ergo in sui primordio non potuit habere scientiam rerum, cum¬ in intellectu cius nihil esset scriptum.

Praeterea dantur nobis sensus ad acquirendam scientiam: ergo si Adam in sui primordio fuisset perfectus scientia, non indiguisset sensibus saltem ad acquirendam scientiam, quod, vt patebit, falsum est dicere.

Praeterea perfectio non est possibilis additio sed, vt habitum est, Adae multa reuelabantur, & habebat saepe saepius illuminationes: ergo non erat perfectus in scientia.

IN CONTRARIVM est Hugo de sacram. lib. 1. par. G. cap. 14. vbi ait, rerum visibilium omnium, quae cum homine, & propter hominem factae erant, perfectam cognitionem hominem accepisse, nulli dubium esse debet.

Praeterea, nisi habuisset perfectam cognitionem rerum, per quam posset peccatum vitare, non debuissent sibi imputari peccata, quod a conditione illius status omnino debet dici fuisse alienum, quod Deus fecisset hominem talem, quod sibi peccata imputari non deberent.

RESOLVTIO. Adam in sui creatione omnium naturalium habuit cognitionem, vt patet ex parte Adae, qui fuit in persecta aetate creatur: eius quo filiorum, qui ipso, tanquam Patre, & Doctore indiguerunt: & ex¬ parte Dei, cuius perfecta sunt opera. Forum autem, quae per fidem habentur, non item.

RESPONDEO dicendum, quod, vt patet es auctoritate Hugonis, homo a sui primordio omnium visibilium rerum factarum, cum ipso, & propter ipsum perfectam cognitionem accepit. Sed huic sententiae videtur Aug. S. super Gen. Aliquo¬ modo obuiare, vbi videtur velle, quod Deus dedit rationem homini, & loquitur ibi de primo homine, vt eius ratio cum earum rerum natura quodam modo loqui posset. Ponit enim exemplum de seminibus, de plantis, de alijs insertis. Vult enim quod ratio primi hominis, & ratio filiorum suorum loquebatur cum naturis rerum, quomodo ex seminibus fiunt arbores, folia, & fructus: quomodo fiunt arbores non solum ex seminibus, sed etiam per plantationem, & per insertionem: vt planta¬ re sit, quando arbor de vna terra transfertur in aliam. Inserere vero quando ramus de vna arbore¬ incisus in alia inseritur. De omnibus ergo his loquebatur ratio Ade cum naturis rerum, & proptet hoc secundum eum fuit data homini ratio.

Imaginatur postea Aug. quod totus mundus sit quaedam magna arbor, cum qua per rationes se¬ minales, & per actiua, & passiua, quae videt homo in tali arbore: loquitur ratio de naturis rerum, sed per tale loqui, homo addiscit naturas rerum: ergo si ipsi Adae fuit data ratio, vt hoc modo per¬ rationem loqueretur cum arboribus, & cum mundo de naturis rerum: videtur, quod non fuerit productus perfectus in scientia, sed quod fuit productus cum ratione ad acquirendam scientiam.

Vt ergo tales, & similes obiectiones, & contra¬ dictiones possimus soluere, oportet nos multipliciter distinguere de scientia, & de cognitione nostra. quia, vel est rerum naturalium, vt appella¬ mus scientiam naturalium, quam ex puris naturalibus, siue aliquo dono supematurali possumus acquirere. Nam sicut fuit in productione rerum, quod res fuerunt factae, sic fuit in Adam. Non en. fuerunt primo facta semina, sed primo fuerunt factae arbores, & postea ex arboribus facti sunt fructus, & se mina, ex quibus fieri poterant arbores, vel ex quibus generatae sunt aliae arbores. In semine ergo, secundum Aug. latet tota arbor, quicquid esse vide¬ mus in arbore, vt stipitem, ramos, & folia, & fructus, totum secundum Aug. latebat in thesauro seminis. & ea, quae videmus in arbore, & in seminibus, vnde fiunt arbores, est reperire in scientia, & in seminibus, vnde generatur scientia. Semina enim, vnde scientia, vel scientiae generantur, sunt principia prima, quae vocamus dignitates, & sunt illa, quae quilibet probat audita, de quibus art Philos. quod principia cognoscimus, inquantum terminos co¬ gnoscimus. propter quod si sciamus quid importatur per istum terminum, siue per istam dictio¬ nem, totum, & quid per partem, statim intellige¬ mus, & intelligendo assentiemus, quod omne totum est maius sua qualibet parte. & si intellexerimus quid importatur per affirmationem, & quid per¬ negationem, statim assentiemus isti communissimo principio, quod de quolibet est affirmatio, vel negatio vera, Ista ergo principia sunt semina omnium scientiarum. Sicut ergo arhores producuntur ex seminibus, & omnia, quae sunt in arbore, latent prius in thesauro seminis: sic omnia, quae¬ sunt in scientijs, producuntur ex talibus, vel ex si¬ milibus principijs, tanquam ex quibusdam seminibus: & quaecunque sunt in scientijs, prius latebant in thesauro talium seminum. Sicut ergo prius fuit producta arbor, & ex arbore semen, sicut & prius fuerunt productae aues, & ex auibus oua: sic prius fuit productus homo perfectus in scientia, & cum perfecta scientia, nunc autem producuntur homines, non cum scientia, sed cum seminibus scientiae. Dicuntur autem produci nunc homines cum seminibus scientiae: non quod in intellectu hominis in suo primordio sit aliquid pictum, cum no¬ ster intellectus sit tanquam tabula rasa: sed quia homo nascitur cum lumine intellectus agentis, in quo lumine sunt sufficienter omnia praefata principia nota, quae sunt semina omnium scientiarum. Ideo dicitur quilibet homo nasci cum seminibus omnium scientiarum, quae possunt ductu rationis acquiri. Scientiam ergo, quam nunc nati habent in seminibus, primus homo habuit in seipsa.

Cum ergo quaeritur, vtrum homo fuerit pro¬ ductus perfectus in scientia, patet, quod fiuorit pro¬ ductus perfectus quantum ad scientias, quas pos¬ sumus ductumaturalis rationis acquirere: quia sicut primo productae fuerunt arbores, quarum est generare semina: sic prius fuit productus homo¬ perfectus in scientijs, ex quo nunc nascuntur homines non cum scientijs, sed cum seminibus scientiarum. Sed si loquimur de scientia, quae ductu ra ne¬ tionis acquiri non potest, sed est supra rationem: cuiusmodi est scientia de Deo, & de secretis Dei, in tali scientia non fuit productus perfectus: sed per inspirationes internas, & per reuelationes sibi factas, homo de talibus accipiebat scientiam. Sicut autem distinximus de scientia secundum rationem habita, & supra rationem: sic & de ipsis scientiis secundum rationem possumus distinguere, quia quaedam sunt scientia essentialiter, & quedam non. Scientiae autem essentialiter dicuntur, quae sunt propter ipsum scire, & hae non sunt, nisi tres: Naturalis, Mathematica, & Metaphysica. & ideo dicit Philos. in 6 Metaph. quod tres sunt modi essentiales Philosophiae. Physicus id est Naturalis: Mathematicus, & diuinus d est Metaphysicus. Possumus autem dicere Adam in istis scientijs fuisse perfectum, quod patet ex impositione nominum. Nam imponere nomina nominibus, vt, quod tale nomen¬ vocetur nomen, & tale verbum, & sic de alijs, spectat ad Grammaticum. & imponere nomina in¬ tentionibus, & quod hoc vocetur species, & illud genus, forte spectat ad Logicum. Imponere tamer¬ nomina rebus generaliter spectat ad Metaphysi¬ cum. Ideo in 5. Metaph. tractatur de impositione nominum, vel de nominibus rerum, vt quid importetur nomine totius, & quot modis dicitur totum. quid nomine perfecti, & quot modis dicitur perfectum. quid nomine potentiae, & quot modis dicitur potentia, & sic de alijs. & licet hoc faciat Metaphysica generaliter: quaelibet tamen scientia his, de quibus determinat specialiter, potest specialia nomina imponere. ideo naturalis scientia potest naturis rerum, de quibus considerat, specialia nomina imponere. Adam ergo nominando omnia generaliter, ostendit se habere scientiam Me¬ taphysicam: & descendendo ad speciales, & natu¬ ras animalium, & dando eis specialia nomina, cum nomem debeat esse consonum naturae rei, ostendit se habere scientiam naturalem. & quia, siue ascendatur, siue descendatur ab extremo in extremum, itur per medium: cum Metaphysica inter scientias humanas secundum abstractionem teneat gradum supremum: Physica infimum, Mathematica me¬ dium: satis est probabile, quod si per infusionem habuit Metaphysicam, & Physicam, quod habuerit Mathematicam.

Et quod dictum est de his, quae sunt scientiae essentialiter, possemus ad alias scientias adapta¬ re. & quia hoc nimis longum esset, stabimus in hoc dicto generali, quod Adam fuit productus perfectus in scientijs, que possunt ductu rationis ac quiri. quod triplici via probare possumus. Vt prima via sumatur ex parte ipsius Adae. Secunda ex parte filiorum, vel posterorum eius. Tertia &x parte ipsius Dei.

Prima via sic patet: quia omnino incredibile¬ est, quod Deo plus fuerit curae de corpore Adae, quod de anima eius. quia ergo Deus produxit corpus Adae secundum illam totam perfectionem, quam potuisset iacquirere naturaliter, quia fuit factus in aetate perfecta, & secundum corpus perfectum, multo magis credibile est, quod Deus infudit sibi¬ animam non solum cum seminibus scientiarum, sicut infunditur nunc cuilibet homini, sed secundum omnes illas scientias perfectas, quas potuisset acquirere ex talibus seminibus, siue ex talibus prin¬ cipijs. propter quod ex ipso Adam, sciendo quali¬ ter fuit factus perfectus, quantum ad corpus, pos¬ sumus habere viam ad sciendum qualiter fuit factus perfectus quantum ad animam.

Secunda via ad hoc idem potest summi ex par¬ te filiorum, & posterorum Adae. Nam ipse Adam fuit factus tamquam principium omnium aliorum hominum: & quia a parentibus non solum recipimus esse, sed etiam disciplinam: propter quod vna causa, quare matrimonium debet esse indissolubile, potest esse disciplina, quam debent parentes filijs. Nam quia filii toto tempore eorum indigent disciplina, toto tempore eorum debent coniuges simul conuiuere, vt toto illo tempore possint fi¬ lijs suis disciplinam tribuere. Adam ergo forma¬ tus, vt Pater, & per consequens, vt Doctor omnium posterorum, debuit plenus scientia, & etiam perfectus scientisicus esse productus.

Tertia via potest sumi ex parte ipsius Dei. Nam cum Dei perfecta sint opera, non decuit eum, quod Adam, quem proprijs manibus formarat, formaret ipsum imperfectum saltem secundum perfectio nes, quas poterat naturaliter acquirere. & quia tales sunt scientiae, de quibus loquimur, formatus fuit perfectus, quantum ad tales scientias.

Quamuis ergo sufficienter quaestio proposita sit soluta: tamen propter argumenta sic distinxi¬ amus de scientia: quia est dare scientiam naturalem, & supematuralem: sic possumus distinguere de¬ modis, scientiae, quia potest fieri scientia multis modis: per experientiam, & per infusionem. Habentes ergo scientiam per infusionem possunt ad huc habere scientiam aliam per experientiam, ex¬ periendo, an sic sit in rebus, sicut se vident habere scientiam in anima. Nam non solum in scientia in¬ fusa, sed etiam in scientia habita per doctrinam, vel per acquisitionem, potest quis scire sic esse, & non habere experientiam de illo. sicut potest Astro¬ nomus scire tali die esse futuram eclipsim, quo scito, vult experiri sensibiliter, vtrum illa die sit illa¬ eclipsis. Et potest quis scire, quod omne rebarbarum purgat coleram, & tamen vult experimento experiri, an sic sit, sicut per suam doctrinam didicit. Adam ergo per infusione perfectus fuit in scientia, & in scientijs: sed nondum perfectus de eis po¬ terat, quod sciebat habitu, etiam per experientiam scire, & hoc modo potuit in scientia proficere.

Et sicut distinximus de modis scientiae, quia po¬ terit haberi scientia per infusionem, vel propter acquisitionem, & experientiam: sic possumus di¬ stinguere de habilitate scientiae. quia quantuncun¬ que habeamus habitum scientiae, tamen quanto magis frequentamus considerare secundum illum habitum, tanto magis habiles sumus ad hoc agendum. Poterat ergo Adam crescere, & augmenta¬ ri in scientia non solum quantum ad experientiam, sed etiam quantum ad habilitatem: quia quanto magis considerabat secundum habitus sibi infu¬ sos, tanto magis habilitabatur ad agendum secundum illos habitus.

RESI. AD ARG. Ad primum dicendum quod filii non similantur patribus: vel non oportet, quod eis similentur quantum ad personalia, sed quantum ad naturalia. immo si sunt mere personalia ex opere personae acquisita, nunquam similantur filii patribus, quia Crammaticus nunquam gene¬ rabit Orammaticum. Quod ergo Adam fuit pro¬ ductus perfectus in scientia, hoc potest dici fuisse personale: quia sibi soli hoc competebat, quod esset Pater, & principium omnium aliorum, & ex hoc esset Doctor eorum, quod sine scientia fieri non poterat.

Ad secundum dicendum, quod dictum Aug. non contradicit nobis. Concessimus enim, quod quantum ad experientiam poterat Adam augmentari in scientia.

Ad tertium dicendum, quod, vt patet per Magistrum in distinctione illa, vbi agit de illo lignos Lignum illud dicebatur scientiae boni, & mali: quia Adam de illo ligno experimentum didicit, quid interesset inter bonum obedientiae, & malum in¬ obedientiae, & secundum scientiam experimenta¬ lem, diximus Adam potuisse proficere: etsi non profecisset secundum illam scientiam experimentalem, & non didicisset experimentaliter, quid interesset inter bonum obedsentiae, & malum inobedientiae, melius fuisset sibi. Nam illud non fuit proficere secundum scientiam, sed magis deficere.

Ad quartum dicendum, quod intellectus nascitur sicut tabula rasa quantum ad scientiam per acquisitionem: sed potest nasci, vt tabula scripta, & picta quantum ad scientiam per infusionem, & hoc modo Adam fuit productus perfectus secundum scientiam, non secundum scientiam acquisitam, sed infusam.

Ad quintum dicendum, quod sicut patet per Philos. in Metaphys. dati sunt nobis sensus propter duo. propter necessitatem vitae, & propter scientiam. Possumus autem & nos addere tertiam causam, quod dati sunt nobis sensus propter perfectionem naturae. Propter autem omnia ista dati fuerunt sensus Adae. dati enim fuerunt ei propter necessitatem vitae. nam omnes sensus deseruiunt nobis ad nostrum viuere. Nam indigemus videre cibum, si sit mundus: odorare ipsum, si sit boni odoris. gusta¬ re lingua, si sit boni saporis.. tangere tactu quantum ad manum, & quantum ad guttur. Indigemus etiam auditu, vt loquamur de eo, & nobis bene paretur, & increpare non bene parantem: quia, quae oportet seruum facere, hoc secundum Philos, in Polit. oportet dominum scire praecipere. Secundo fuerunt dati sensus propter scientiam, saltem quantum ad experientiam. Tertio fuerunt dati sensus Adae propter imperfectionem naturae quia, si non indiguisset alimentis, etsi non indiguisset sensibus propter scientiam, non tamen fuir¬ set productus caecus, nec carens alijs sensibus: quia fuisset corpus turpe, & imperfectum.

Ad sextum dicendum, quod argumentum arguit de imperfectione scientiae supernaturalis, secundum quam fiebant sibi reuelationes.

ARTIC. IIII. An Adam in statu innocentie decipi potuisset. Conclusio est negatiua.

D. Th. 1. p. q. 94. art. 4. Et 2. sent. d. 23. q. 2. artic. 3. Et de Ver. q. 18. art. 6. D. Bon. dist. 43. art. 2. q. 3. Ricar. dist. 33. q. 1. Dur. dist 23. quaest. 3.

QVARTO quaeritur: vtrum pro¬ illo statu Adam potuisset decipi. Et videtur, quod sic. quia, vt patet per habita, licet mulier fuerit magis decepta, quoam vir, ratione cuius dicitur mulier seducta, & non vir, vterque tamen aliquo modo fuit deceptus: ergo &c.

Praeterea ait Magister in littera. 7. dist. quod mu¬ lier non horruit serpentem: quia sciebat ipsum esse creatum a Deo, & credebat officium loquendi¬ accepisse a Deo. Cum ergo hoc esset falsum, ergo hoc credens fuit decepta.

Praeterea, quando sensus nunciat hoc sensibile aliquod aliter, quam sit, decipitur. Sed remus cum est partim in aqua, partim in aere, tunc partem illam, vbi coniunguntur aer, & aqua, aliquando videtur fractus, vel plicatus, cum non sit. Sic etiam si eleuetur alter oculorum, vna res videbitur duo, cum non sic sit, & videbitur res alibi es¬ se, quam sit. Et a remotis color rubeus in parua quantitate iuxta album positus videtur niger, & si supponantur digiti, & inter eos ponatur aliquod paruum corpus rotundum, videbitur esse duo. Et si speculum sit de calibe, quod penetra ri non pos¬ sit, poterit videri imago faciei vltra speculum, cum tamen ibi non sit: quia vltra speculum transire non potest, quae omnia sunt quaedam deceptiones: ergo &c.

Praeterea constat, quod Adam in illo statu ne¬ sciebat secreta cordis, nec sciebat futura contingentia, sed quilibet potest decipi in his, quae ne¬ scit: ergo &c.

IN CONTRARIVM est Aug. in Enchiridion, quod rationalis natura refugit falsitatem, & quam¬ tum potest, euitat errorem, sed nihil in illo statu¬ contigisset Adae inuito: ergo nec error, nec falsitas, nec deceptio poterat ei contingere.

Praeterea istae sunt quaedam poenae inflictae no¬ bis propter peccatum: ergo antequam primi Parentes peccassent praefata eis minime euenire potuissent.

RESOLVTIO. Adam in statu innocentiae, ratione originali iustitiae, diuinaeam prouidentiae, decipi non potursset. RESPONDEO dicendum, quod deceptio im portat plus, quam nescientia, vel ignorantia. Nam nescientia solum dicit defectum scientiae: & quia omnis creatura est defectibilis, in omni creatura potest esse aliqua nescientia: propter quod in ipsis Angelis est nescientia aliqua, cum superiores illuminant inferiores, quod faciendo secundum Dionys. purgant eos a nescientia. & sicut in inferioribus est aliqua nescientia, quae purgatur per¬ illuminationem factam a superioribus, sic in superioribus est aliqua nescientia, quae purgatur per¬ illuminationem factam a Deo. talis ergo nescientia poterat esse in Adam, vt supra tangebatur. Sed ignorantia, & multo magis deceptio in eo esse non potuerunt. Nam haec est ignorantia, cum quis nescit ea, quae competunt eum scire: sed, vt patet ex quaestione praecedenti, Adam fuit perfectus in scientia, quantum ad ea, quae eum competebat scire pro illo statu. Nam non fuit productus Adam in seminibus scientiarum, sicut nunc pro¬ ducuntur homines, sed fuit productus scientificus perfectus, vt posset esse sufficiens Doctor omnium posterorum: propter quod nulla ignorantia in ipso locum habere poterat, & multo magis nulla deceptio, cum deceptio ex ignorantia causaretur. Nam hoc est decipi, dare falsum iudicium de ali¬ quo, quod scientibus, secundum quod huiusmodi, non potest competere. iuxta illud Philos. circa principium Ethic. Vnusquisquae bene iudicat de his, quae nouit, & horum bonus iudex est.

Imaginabimur quidem, quod in primis Parentibus a perfectione animae causabatur perfectio corporis: propter quod sicut ex effectu iudicamus de causa, sic ex perfectione corporis pro illo statu¬ possumus iudicare de perfectione animae. Sicut, ergo in corpore illo non poterat esse aliqua poena, nec aliquis dolor, nec aliqua aegritudo, quae disponeret ad mortem: sic nec in anima poterat es¬ se deceptio, nec error, nec falsum iudicium, nec ali¬ quod istorum, cum ista sint poena peccati. Nam secundum Aug. in 3. de lib. arb. approbare falsa pro veris, vt erret inuitus, non est natura instituti¬ hominis, sed poena damnati. & idem in eodem ait, quod reuera omni peccanti animae sunt duo ista peni¬ tentialia: Ignorantia, & difficultas. & quia nulla¬ poena poterat esse in Adam ante peccatum, nec ignorantia, nec difficultas ad iudicandum, ex quibus potest causari deceptio, potuerunt esse in Adam ante peccatum: sed post peccatum, sicut in carne¬ incaeperunt esse pruritus, dolor, & aegritudo, & cetera talia: sic in anima potuerunt incipere esse, & fuerunt ignorantiae, deceptiones, & errores, cuius¬ modi defectus, siue quantum ad ea, quae sunt cor¬ poris, siue quantum ad ea, quae sunt animae, omnes tales defectus sunt poena peccati. Possumus autem triplicem viam assumere ad probandum praefata, Vt sit prima via ex parte originalis iustitiae. Secunda ex parte prudentiae inseparabiliter concomitantis eamt, vel coniunctae ei. Tertia ex parte diuinae prouidentiae.

Prima via sic patet: nam exigit hoc iustitia, quod poena non praecedat culpam. Cum ergo ignorantia sit poena peccati, & multo magis:l iius¬ modi poena, deceptio, quae est maior der ctus, quam ignorantia, quod sit talis defectus, & talis poena, siue culpa, originalis iustitia, per quam omnia inferiora erant subiecta rationi, nullo modo esse permisisset. Nam si per originalem iustitiam omnia erant subiecta rationi, propter quod quandiu¬ ratio Adae erat subiecta Deo, nihil poterat in eo¬ contingere praeter rationem. ergo quia decipi, & iudicare falsa pro veris est iudicium praeter ratio¬ nem, & contra rationem, tale quid in Adam ante¬ peccatum nullatenus esse potuisset.

Secunda via ad hoc idem sumitir ex ipsi prudentia. Nam iustitia sine prudentia esse non pore test, nec econuerso. Et ex hoc probat Philosophus ein Ethicis virtutes esse connexas, quia non potest esse prudentia sine alijs virtutibus: quia secundum philosophum ibidem, impossibile est prudentem nesse non existentem bonum. Possunt enim mali¬ sr homines esse astuti, callidi, & versipelles: sed nisit homines sint boni, & virtuosi, non possunt esse prudentes. Non est enim prudentiae, sed impiudentie. male facere, & agere opera vitiorum. omnes. enim ta4¬ les, secundum Apostolum, dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt, Si ergo non est prudentia sine¬ alijs virtutibus, multo magis aliae virtutes non pos¬ sunt esse sme prudentia, cum diffiniatur virtus a d. Philos. in 2. Ethic. quod virtus est habitus electiuus in mediocritate conlistens, pronst sapiens iudicar bit. In diffinitione ergo virtutis ponitur sapientia, siue prudentia: propter quod virtutes sine prudentia esse non possunt. Et quia illa iustitia originalis erat quaedam virtus, Deus, cuius perfecta sunt¬ opera, & a quo omnis relegatur inuidia, infundendo Adae illam iustitiam, infudit sibi & prudentiam, cuius est deceptiones vitare.

Tertia via ad hoc idem potest sumi ex ipsa di¬ uina prouidentia. Nam sicut dicimus de corpore, quod diuina prouidentia custodiuisset ipsum ab omnibus laesionibus extraneis: sic & multo magis animam Adae diuina prouidentia custodiuisset ab¬ omnibus defectibus alienis. & quia quidam defectus alienus est a natura rationali, quod decipiatur, cum hoc non contingat ei, vt rationalis, sed vt deficiens a ratione, Adam non solum per originalem iustitiam, & perprudentiam, sed etiam per diui¬ nam prouidentiam fuisset ab omni deceptione custoditus ante peccatum. Post peccatum vero etiam per diuinam prouidentiam nullos bonos relinquentem irremuneratos, & nullos malos im punstos, propter peccatum praefati defectus Adae, & suis posteris sunt inflicti.

Ad primum dicendum, quod ante ilam deceptio nem praecessit quoddam peccatum, & quaedam tla¬ tio in mente, tam Adae, quam mulieris: quia Primum eorum peccatum, vt supra multipliciter probabatur, fuit elatio, post quam elationem secuta est deceptio.

Ad secundum dicendum, quod Eua non horruit serpentem: quia sciebat ipsum a Deo fuisse crea¬ tum, in quo non fuit decepta: quia sic erat, & credidit a Deo accepisse vsum loquendi. Certum est enim, quod Diabolus mouebat linguam serpentis in illa locutione, vt valde diffusius tractat August. super Gen. & serpenes erat callidior cunctis animam¬ tibns terrae non spiritu proprio, sed spiritu mali¬ gno, vt dicit Aug. 11. super Gen. Quia ergo spiritus malignus nihil potest, nisi vel a Deo motus, vel a Deo permissus, ad hoc verum fuit nudicium Euae in ista vniuersalitate, quod serpens a Deo acceperat vsum loquendi, non a Deo iubente, sed a Deo permittente. Iuxta illud August. 19. de Trin. Nihil enim visibiliter, & sensibiliter hic agitur, quod non de interiore inuisibili, atque intelligi¬ bili aula summi Imperatoris, aut iubeatur, aut permittatur.

Ad tertium diemadum, qod nmnquan sosu. decipitur quantum ad immutationem: potest tamen¬ decipi quantum ad rem sensibilem exteriorem, sed vere qsemper sicirt iudicat sic immutatur: vt a remo existente, partim in aqua, & partim in aere, immutatur tortuose. Nam semper quando per plu¬ ra media oculus videt rem visam, est ibi quaedam. t plicatio radii, val lineae visualis: quod patet, quia si ponatur turonensis argenteus in paropside, & homo elonget se an paropside, quod non videat turonensem, si impleatur paropsis aqua, incipiet uronensem videre, quod non posset esse per lineam iectam: quia cum taljs linea, vel talis multiplicatio sinearis fuisset prius in aere, ante appositionem aquae xidisset oculus rem illam sine appositione aquae: erit ergo talis visio per lincam plicatam. A parte ergo illa remi, quae est in aqua, sit multipli¬ catio ad oculum per lineam plicatam: propter quod non est mirum, si oculus immutatus per lineam plicatam, iudicarrem plicatam, quod maxime contingit, quando vna pars remi videtur per aquam, & aerem, & alia pars solum per aerem. quia tunc propter diuersitatem immutationum, quarum vna fit modo plicato, & alia recto, maxime fit talis deceptio. Non decipitur ergo visus quantum ad in mutationem, quin immutetur illo modo, quo iu¬ dicat. Et si est ibi aliqua deceptio quantum ad rem exteriorem, illam deceptionem potest corri. gere intellectus: quia tunc propter deceptionem¬ sensus non oportet, quod decipiatur intellectus,: quod iudicetillam rem plicatam in aqua. Dato ergo, quod contigissent talia, non fuisset ibi ctiam quantum ad sensum omnimoda deceptio, & si quid fuisset ibi deceptionis, correxisset eam per rationem, vel per intellectum, de cuius deceptiono hic loquimur. Et quod dictum est de remo in a¬ qua, dicendum est de alijs excmplis adductis,

Ad quartum dicendum, quod Adam nesciuisset secreta cordiu aligrum, nec sutuira contingentia, vt contingentia sunt, nisi habuislet cognitionem talium per reuelationem: tamen cum ipse tsset ratio¬ ne praeditus, & non protulisset iudicium temere de ignotis, non fuisset circa talia deceptus: quia ratio¬ eum cohibuisset, ne temere de talibus iudicarer

Dubitatio I. Litteralis.

SVPER litteram dubitatur prino de illo verbo: Sed non esset laudabile homini, & ideo bene viuere posset, quia ei nemo male viuere suadere Sed contra: Quia tunc, si non peccasset nec ho¬ mo, nec Angelus, nec fuisset in eis laudabile bene viuere, cum nullus, hoc posito, fuisset, qui eis, vel alicuieorum male viuere suaderet. Dicendum, quod ibi potest accipi laudabile non pro eo quod est quocumque modo tale, sed pro eo, quod est manifeste tale. Nam licet non pngnando pos¬ sit dici quis stare, non tamen ipse debent dici, quod vincat, cum victoria praesupponat pugnam: & quia laus manifeste, & notorie oritur ex victoria pugnae, Adam, si vicisset Diabolum tentantem, magis laudabilis apparuisset, quam si non tenta¬ tus stetisset, Vel possumus dicere, quod sicut non semper ignorantia est peccatum, & non continue quis peccet quandiu ignorat, sed solum pro¬ illo tempore, quando quis debet dare operam scientiae, & negligit hoc facere, & toties peccat, quoties negligit: sic non oportet, quod stans semper mereatur, & quod semper de merito laudetur, & maxime in illo statu innocentiae, vt in sequentidi¬ stin. patebit: sed pugnans semper cum pugnat, si Vvincat laudandus est. ideo verba Magistri in lit tera posita saluari possunt.

Dubitatio II. Litteralis.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis de eo, quod in lictera dicitur, quod gloriosius est non consentire suadenti, quam tentari non posse.

Sed contra: Angeli beati, & Deus tentari non possunt, quia peccare non possunt. Adam ergo, qui poterat tentari, erat gloriosior Angelis bea¬ tis, quod est falsum. Dicendum, quod Magister loquitur supposita conditione humanae naturae, quae pro statu illo poterat peccare, & non peccare. Si ergo non potuisset tentari pro illo statu, hoc solum fuisset, quia Deus hoc non permisisseti ergo¬ in dicto Magistri datur causa, quare Deus hominem tentari permisit, quia cum posset Adam non consentire propter liberum arbitrium, quod habebat, & Deus paratus esset eum iuuare, gloriosior inde apparuisset, si tentanti non consensisset. Argumentum ergo non concludit, quod Adam esset gloriosior Angelis beatis, qui peecare non possunt, cum ipse peccare posset. & longe melius sit esse comprehensorem, & esse confirmatum in bono, quam esse viatorem, & posse peccare, & non peccare. Nam & Magister in hac eadem di¬ stincntione hoc idem innuit, quod Angeli beati non valentes peccare, erant meliores hominibus, siue¬ primis Parentibus, qui peccare poterant.

Dubitatio II. Litteralis. ron VLTERIVS forte dubitaret aliquis de eo, quod dicitur in littera, quod hanc scientiam, sci¬ licet de creaturis, homo peccando non perdidit.

Sed contra: Quia nunc non habemus scientiam rerum, nec nascimur perfecti in scientia, sicut fuit perfectus Adam. Dicendum, quod aliter loquendum est de posteris Adae, & aliter de ipso Adam. Adam autem peccando, scientiam, quam habebat de naturis rerum, non perdidit, sed aliquam scientiam transfudisset in posteros, quam post pecca¬ tum transfundere non potuit. Nam sicut Adam si non peccasset, transfudisset in posteros originalem iustitiam, sic transfudisset prudentiam, si¬ ne qua virtus, quae est iustitia, esse non potest: licet forte propter impedimentum virium sensiti¬ uarum infantes tunc nati vsum illius prudentiae habere non possent. Sicut ergo originalis iustitia in Adam erat donum supernaturale, & erat secundum Anselmum de conceptu Virginali, ali¬ quo modo, quid naturale: quia eam transfudisset in posteros, quod de mere personalibus diti non potest, quod transfundantur in filios: sic simul cum¬ illa iustitia originali transfudisset quandam prudentiam, sine qua virtus iustitiae esse non potest. Nam sicut est in virtutibus acquisitis, quod non potest acquiri aliqua virtus sine prudentia: sic & multo magis, cum Dei perfecta smt opera, seh¬ bebit in virtutibus infusis, quod simul cum iustitia transfudisset Adam in posteros prudentiam sine qua virtus iustitiae esse non potest. Habuissent ergo filii Adae aliquam prudentiam, & per consequens aliquam scientiam infusam in anima, sed non habuissent illam perfectionem scientiae, quam habuit Adam. Sicut ergo filii non fui¬ sent producti perfecti in corpore, sicut suit pro¬ ductus Adam, sic non fuissent producti perfecti¬ in scientia, sicut fuit Adam. Cogimur tamen po¬ nere, quod non suissent nati cum intellectu omnino nudo, nec cum voluntate omnino nuda. Namsi Adam transfudisset originalem iustitiam, cumiu¬ stitia habeat esse in voluntate, transfudissetpru¬ dentiam in intellectu, sine qua iustitia in voluntate esse non potest.

Assignabatur autem vna ratio ex parte perse¬ ctionis scientiae Adae, quod ideo fuit sic productus perfectus, vt posset omnes posteros erudire, ex quo dicto sequitur, quod posteri non habuissent tantam perfectionem scientiae, quantam habebat Adam. Illud ergo dictum Philos. quod intellectus noster in, sui primordio se habet, sicut tapula rasai referendum est ad statum praesentis miseriae, secundum quem statum anima nostra caret omni alia perfectione quantum ad intellectum: quia nihil est ibi¬ pictum, nullus est ibi intellectualis habitus, nec scientia, nec prudentia. & si dicimur nasci cumse minibns scientiae, vt potest patere ex superioribus dictis, hoc non est, quod in intellectu nostro ali¬ quid sit pictum, cum nascimur, sicut tabula rasa¬ Sed quia praefata principia, & semina scientiae sufficienter nota sunt in lumine intellectus agentis quod est animae concreatum, Et quod dictum es¬ de seminibus scientiarum, veritatem habet de seminibus artium, & de seminibus virtatum: qu per lumen intellectus agentis habemus viam, & ex hoc sunt quasi in nobis quaedam semina ada quirendum artes, quae sunt recta ratio factibi¬ lium: & ad acquirendam prudentiam, quae estre¬ cta ratio agibilium: & ad acquirendas scientias speculatiuas, & practicas, quae possunt dicire cta ratio speculabilium, & operabilium. Sicut ert anima in sui primordio secundum hunc statum m seriae nascitur sine omni perfectione in intellectu sie nascitur sine omni perfectione in voluntat Sed in illo statuinnocentiae sic Adam transsun¬ dissetiustitiam in posteros, per quam omnia inse riora essent subiecta superioribus, vt nullum pruritum carnis sentirent posteri, sicut nec sentie¬ bat Adam. Propter quod fuissent nati posteri, cum voluntate persecta per iustitiam, si transsudisset Adam prudentiam in posteros, & suissent nati posteri, cum intellectu persecto per prudentiam. Nam inconueniens est, quod uoluntas sit persecta per originalem iustitiam, & intellectus sit omnino nudus.

Dubitatio III. Litteralis.

Vlterius forte dubiraret aliquis de eo, quod in alittera dicitur, quod Adam non habuit scientiam eorum, quae sutura erant. Sed contra: Nos in hoc statu miseriae multa futura praescire possumus, quia scire possumus eclipses suturas, & coniunctiones quorumcunque planetarum futuras, & setenitates futuras, ut si sero rubescat coelum, dicimus crastinam serenitatem significare: ergo multo magis Adam sutura praescire poterat.

Dicendum, quod omnia futura, quae nos pos¬ sumus praescire, multo magis praesciebat Adam maxime loquendo de ijs, quae possumus praesci¬ re naturali rationis ductu, sed haec cognoscere magis est cognoscere praesentia, quam futura, quia non cognoscimus illa, nisi prout sunt prae¬ sentia in suis causis, vt quia uidemus praesentia¬ liter rubedinem coeli in coelo, praenosticamur serenitatem crastinam. Sic etiam, quia videmus principaliter tantum distare Lunam a Sole, & quod hinc ad tot dies ad inuicem coniungentur in cau¬ da, vel in capite Draconis: non solum praenosti camur, sed firmiter pronunciamus tali die, & tali hora debere esse eclipsim solis. Sic etiam propter distantiam, quam uidemus principa¬ liter inter Solem, & Lunam, scire possumus, quo tempore opponentur, & quia etiam uide¬ re possumus, ubi fiet illa oppositio, si in illa oppositione contingat Solem esse in cauda, & Lu¬ nam in capite Praconis, vel econuerso: dice¬ mus futuram esse eclipsim Lunae. Talia ergo non, vt sutura, sed ut in suis causis praesentia co¬ gnoscuntur.

Dubitatio L Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera dicitur, quod per Scripturam homo re non eruditur de scientia supple istorum corporalium, sed de scientia, animae. Sed contra: Multa dicuntur in Scriptura sacrade scientia rerum corporalium, vt de motu solis, quia oritur Sol, & occidit, & ad locum suum reuertitur, vt dicitur in Ecclesiast. quod facit Sol in una die naturali, flectitur ad Aquilonem, quod facit appropinquando ad capita nostra, secundum quem motum fiunt tempora calida: girat per meridiem recedendo a nobis, & faciendo tempora srioida, & sicut ibi traditur scien¬ tia de coelo, ita traditur ibi scientia de aere, & de igne, cum dicitur: In circuitu pergit spi¬ E ritus, & in circulos suos reuertitur, quod potest exponi de aere, & de igne. quia sicut vertitur coelum, ita raptu suo reuoluit totam sphaeram ignis, excepto aere, qui clauditur inter montes, & etiam aliquam partem de sphaera aquae, ut ex hoc fiat fluxus, & resluxus maris. Idem etiam Ecclesia stes non solum de igne, & de coelo, & de aere, quos nominat per hoc nomen spiritus, sed etiam de ipsa aqua aliqua pronunciat, cum dicit, quod omnia flumina intrant mare, & ad locum unde exeunt, reuertuntm, vt iterum fluant. Narrat etiam de ipsa terra, cum dicit: Generatio praeterit: generatio transit c Terra autem in eternum stat: ergo Scriptura sacra maxime se videtur intromittere de scientia rerum naturalium, vel de scienria istorum corporalium.

Dicendum, quod si consideretur tota Scriptu¬ ra sacra, vel rotus Canon Bibliae: valde modica pars est de talibus, & illud, quod est ibi non est popter¬ corporalia, sed propter animam, vt ex hoc alsur¬ gamus ad laudandum Deum, quod faciendo me¬ rebimur secundum animam.