Quaestio 1

ARTIC. I. An Adam fuerit rum ali¬ quo dono supernaturali¬ productus. Conclusio est affirmatiua.

Ric. d. 3. q q. Biel. d. 29. q. 1.

AD PRIMVM sic proceditur, videtur non fuisse opportunum naturam institutam fuisse productam cum aliquo dono gratuito supernaturali. Nam homo, E & Angelus possunt dici eiusdem naturae: cum tam Angelus, quam homo sit naturae intellectualis, siue rationalis. sed non oportet Angelos fuisse productos in aliquo dono gratuito, & supernaturali: immo multorum opinio est, quod fuerunt producti in sola libertate arbitrii sine aliquo dono gratuito, ergo &c.

Praeterea sicut homo est infra Angelos: ita est supra bestias: sed bestiae non fuerunt productae in aliquo dono supernaturali. Si ergo nec An¬ geli, qui sunt supra homines: nec bestiae, quae sumn infra non fuerunt producti, cum talidono, non oportuit hominem sic produci. Dato ergo, quod Homo fuerit productus cum aliquo dono super naturali; non erat necessarium, eum sic produci.

Praeterea donum supernaturale, & gratuitum saltem est quaedam gratia gratis data: sed in talibus non attenditur aliquod debitum, nec ali¬ qua opportunitas: sed sola voluntas dantis. Iuxta illud, quod habetur de patre familias in Euangelio: Non licet mihi, quod volo facere a

Praeterea non solum ex voluntate dantis, sed etiam ex ipsa, re, quae est gratia, possumus hoc grguere. Nam si est gratia, ergo non est de¬ bita.

INC ONTRARIVM est: quia aliqua opportunitas, & aliquod debitum videtur ibi fuisse, quod natura humana instituta fuerit producta¬ cum aliquo dono supernaturali, & gratuito. Nam homo est natura intellectualis habens intellectum: sed intellectus, vt vult Commen. facit vniuersalitatem in rebus. Ergo actus intellectus, vel actus hominis intelligentis est intellige¬ re vniuersale, quod est perpetuum, & incorruptibile. Quod ergo operatio hominis sit circa¬ perpetuum, & incorruptibile: & natura huma¬ na sit de necessitate corruptibilis, non vrt conueniens: quia tunc operatio omnino superexcede¬ ret naturam: Oportuit ergo naturam huma¬ nam in sui institutione fuisse productam aliquo modo immortalem, & incorruptibilem. Sed hoc non poterat esse sine aliquo dono gratuito, & supernaturali, ergo &c..

Praeterea dicitur in lob: Ecce Bohemoth, quem feci tecum. Ergo homo factus est simul¬ cum Angelo, non simul quantum ad duratio¬ nem, qua fuerunt facti Angeli, sed simul quantum ad naturam. quia homo est naturae rationalis, & intellectualis, sicut & Angeli. quod ergo¬ tAngeli in sui institutione sint producti omninc in corruptibiles, & natura humana in sui institu¬ ttione sit producta de necessitate, & omnmo cor¬ rupt bilis, non videtur conueniens. Sed non po¬ o terat produci natura humana, quod esset aliquo modo immortalis, & incorruptibilis, nisi per do num supernaturale, & gratuitum: ergo &c.

Si dicas, quod quantum ad sui instit itio¬ nem, naturam humanam oportuit produci ali¬ quo modo incorruptibilem: sed hoc non oportuit esse per aliquod donum supernaturale: & huiusmodi incorruptio fuit, vel potuit esse quantum ad animam, non quantum ad corpus.

Contra: Nam non decebat diuinam bonitatem animam immortalem, & incorruptibilem sine sui culpa infundere corpori omnino mortali, & incorruptibili. Obiectio ergo facta est pro veritate, non contra veritatem: videlicet, quod natura humana in sui institutione in statu¬ innocentiae ante peccatum fuit incorruptibilis non solum quantum ad animam: sed etiam aliquo mode¬ quantum ad corpus: sed hoc non potuit esse si¬ ne dono supernaturali, ergo &c.

RESOLVTIO. Naturam humanam dono quodam gratuito, & su¬ pernaturali conditam fuisse non dubitamus: ratione immortalitatis spiritualis, nec non corporeae: & ratione finis, ad quem capestcendum suerat constituta. Id quod diuinam decebat bonitatem, ne Homo ex necessitate peccaret.

RESPONDEO dicendum, quod cogimur dicere fuisse quandam opportunitatem, & quandam necessitatem, & quoddam debitum, quod natura humana in sui institutione fuerit cum quodam dono supernaturali, & gratuito sui: videlicet, quod anima humana de sui natura incorruptibilis, corpori incorruptibili per originalem iustitiam vniretur, quod Deus sine culpa animae non infunderet animam humanam incorruptibilem corpori de necessitate corruptibili. sed huiusmodi debitum, & huiusmodi necessitas non potuit esse absolute, & simpliciter. quia tunc gratia non esset gratia, & illud donum gratuitum, v delicet originalis iustitia, per quam poterat anima se praeseruare sine peccato, & per quam corpus poterat praeseruari sine corruptione, fuisset simpliciter debita, non gratis data: cum non poterat dici illa originalis iustitia esse debita simplici¬ ter, & absolute, sed secundum quandam decentiam diuinae bonitatis, secundum quam decentiam verificatur dictum Prophetae: Et vincas cum iudicaris. Cum enim Deus iudicatur a nobis, quod debuit hoc, vol illo modo facere: semper vincit, & semper inuenimur peccatores, & ipse solus in¬ uenitur iustus. Ideo in illo Psalmo dicitur: Tibi soli peccaui, & malum coram te feci. quod potest intelligi de peccato actuali, quod faciendo. & agendo committitur. Et in eodem PDalmo scribitur: Ecce in, iniquitatibus conceptus sum: quod potest referri ad peccatum originale, quia omne peccatum debet referri ad culpam nostram, non ad culpam diuinam, vt ipse hoc modo semper vincat, cum iudicatur: & non ipse, sed homo semper culpabilis inueniatur. Quo posito, & si non simpliciter: tamen quantum ad quandam decentiam diuinae bonitatis oportuit animam primi hominis infundi corpori cum originali iusti tia, vt anima immortalis nisi vellet, & nisi peccaret, semper haberet corpus immortale. Pos¬ sumus huiusmodi decentiae triplicem causam as¬ signare. Vt prima sumatur ex immortalitate spirituali. Secunda ex immortalitate corpora¬ lI. Tertia ex carentia finis, ad quem homo est factus, & ordinatus.

Prima via sic patet: Non n. decebat bonitatem diuinam producere naturam humanam in sui primordio, & ante peccatum, quae non voluntate, sed de necessitate peccaret. Propter quod oportuit eam poduci saltem, quod posset stare. sed hoc non po¬ terat eem sine aliquo dono gratuito; ideo cogimur ponere eam cum tali dono fuisse productam. Secunda via ad hoc patet ex ipsa mortalitate, vel immortalitate corporali. quia, vt tactum est, non decebat diuinam bonitatem animam intellectualem, & & hoc incorruptibilem sine sui culpa insun¬ dere corpori de necessitate corruptibili. Et istae duae vitae tanguntur. Sapientiae cum dicitur: Deus mortem non secit, nec laetatur in perditione morientium. Vt unum istorum referatur ad mortem corporalem, quam non fecit Deus: & aliud, ui¬ delicet perditio morientium, referatur ad mortenm spiritualem, quam etiam non fecit Deus. Fecit enim Deus hominem quantum ad corpus, ut posset non mori: & quantum ad animam, vt pos¬ set non perdi, & non peccare, nisi vellet. ssta etiam duo possunt adaptari ad ea, quae habentur Sapientiae secundo, vbi dicitur: Deus creauit hominem inexterminabilem, & in superabilem, & inuincibilem, ut posset stare, & non peccare, nisi uellet. Talis ergo factus est homo, quod poterat secon¬ tinuare in vita corporali. Propter quod in eodem secundo capitulo addit, quod inuidia Diaboli mors introiuit in orbem terrarum. Nam licet Philosophi attribuant causam mortis necessitati materiae: quia homo materialiter compositus est ex contrarijs: tamen ecuedu veritatem, & srumdu decentiam diuinae bonitatis mors attribuenda est inuidiae Diaboli, & peccato primi Parentis: quia per unum hominem peccatum intrauit in mundum, & per peccatum mors, hoc procurante inuidia Diaboli: cum ergo nec a peccato: quod est mors spiritualis: nec a corruptione, quae est mors corporis, pos¬ sit homo sibi cauere nisi per donum supernatu¬ rale, & gratuitum, concludere possumus, quod si non absolute, & simpliciter: tamen secundum decentiam diuinae bonitatis fuit quaedam opportunitas, & quoddam debitum, & quaedam necessitas, quod natura humana in sui institutione fuerit pro¬ ducta cum quodam dono supernaturali. i. cum originali iustitia, per cuius carentiam incurrimus peccatum originale.

Tertia via ad hoc idem potest sumi ex ipso si¬ ne, ad quem homo est ordinatus, & factus. Nam factus est ad habendum Deum, & ad quiescendum in ipso. Iuxta illud Augustini: Ad te nos fecisti¬ domine, & inquietum est cor nostrum, donec re¬ quiescat in te. Quod ergo homo in sui primordio factus fuerit talis, quod de necessitate stare non posset: sed oporteret ipsum auerti a Deo, & care¬ re fine sibi debito, ad quem est effectus, & ordina tus. non decebat diuinam bonitatem. & quia hoc esse non poterat sine aliquo supernaturali dono, quod commun iter poni tur fuisse originalem i& stitiam, per cuius carentiam incurrimus peccatum originale. Ideo ueritas quaestionis quaesitae claro clarius patere potest.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod non est simile de natura Angeli, & de natura hominis: quia Angelus ex natura sua non habet in se pugnam: quia non habet legem membrorum, siue sensualitatem contrariam menti, & rationi. ideo ex solis naturalibus accepit unde posset sta¬ re: quod in homine patet esse falsum. Et per hoc patet solutio ad secundum. quia cum bestiae carentes ratiore non possint culpam committere, non indigent dono supernaturali.

Ad tertium dicendum, quod ca, quae suntgratix. innituntur voluntati diuinae, cum uoluntas diui¬ na semper sit conformis decentiae, sitve benignitatis, & bonitatis. quia decebat diuinam bonitatem producere hominem cum aliquo dono superna¬ turali: ideo ratio non concludit. Et per hoc patet solutio ad quartum. nam cum dicimus necessarium fuisse hominem in sui institutione produci cum quodam dono supernaturali, quod dicebatur originalis iustitia, non est intelligendum talem necessitatem fuisse absolute, & simpliciter, sed sm decentia diuinae benignitatis, & bonitats.

ARTIC. II. An aliquod peccatum per originem contrahatur. Conclusio est affirmatiua.

D. Th. 1. 3. q. S1. ar. 1. Et 2. Sent. d. 33. q. 1. art. 1. Et de Malo q. 4. ar. 1. Et opusc. 3. c. 201. 202. &c. Henr. Qand. Quol 2. q. 2. Th. Arg. d. 30. art. 1. Ric. d. 30. q. 1. Biel d 30. q.3 Sco. d. 30. q. 1 Dur. d. 31. q. 1. Ant. Andr. d. 30 q. 2

AD secundum sic proceditur, vte, quod nulllum peccatum contrahatur per originem. nam acci¬ dens non transfunditur sine subiecto: cum ergo subiectum peccati sit in anima quae non trans¬ funditur a parente in prolem: sed est a solo Deo. Iuxta illud Exech. Omnes animae mee sunt, sicut, anima patris, sic & anima silii. Propter quod si¬ non transfunditur anima: sequitur, quod non transtundatur peccatum.

Praeterea illud est peccatum, cui debetur poena, & increpatio. nam secundum Philosophum in Ethi. Cae¬, cus ex natiuitate non increpatur: sed si per ebrietate fiat caecus. Ex eo ergo, quod habemus ex natiuitate, & origine, non debet nobis increpatio Propter quod tale quid non potest esse peccatum.

Praeterea secundum Aug. 1. de libero arbitrio in principio, "duplex est malum: Vnum, quod agimus, & illud est malum culpae. Aliud, quod patimur, & illud est malum poena" e: sed ex origine non potest esse in nobis malum actiue, sed passiue: ergo ex hoc non erit in nobis culpa, uel peccatum, sed poena.

Praeterea Augustinus in Ecclesiasti. dogmati. ait, quod bona est caro nostra: vtpote a bono, Deo creata: sed bonum non est causa mali: et. go per originem bonae carnis nullum peccatum contrahi potest.

Praeterea plus debet inficia nima, postquam est coniuncta carni, quam in ipsa coniunctione carnis. sed postquam est coniuncta carni, non contrahit peccatum, nisi consentiendo peccato, ergo & c.

Praeterea si origo carnis vitiata peccatum causaret in anima: ergo quanto magis est vitiata, tanto maius peccatum causat. Natus ergo ab adultero; vel ab homicida contraheret maius peccatum originale, quam natus ab homine iusto: sed quantum ad peccatum originale omnes sunt aequales, ergo & c

IN CONTRARIVM est quod ait Apostolus ad Roma. quod per vnum hominem peccatum intrauit in mundum, & per peccatum mors Sed hoc non esset, nisi contraheremus per originem peccatum originale, ergo &c.

Praeterea Augustinus de Ciuit. Dei ait, quod Adam sponte deprauatus genuit filios deprauatos. ergo ex origine contraluit peccatum, & deprauatio.

RESOLVTIO. Peccatum aliquod per originem contrabitur. Quod enim collegium facit: Vel Princeps: siue Membrum unum. Id omne cuilibet Collegii: [niuersae ciutitati: Et cuicunque membro soset adscribi. Adde iustitiam Ade datam tanquam naturae, quae per peccatum est infecfa.

RESPONDEO dicendum, quod oportet nos dicere, quod ex origine contrahatur in nobis aliquod peccatum, & aliqua culpa dicente Propheta: Ecce in iniquitatibus conceptus sum, & in pecca¬ tis concepit me mater mea. Quod exponit Glo. de macula originalis peccati. Pelagiani enim hae¬ retici negauerunt peccatum originale. ergo oportebat negare baptismum. Sed si volumus cum veritate, quam tenet Ecclesia, concedere necessitatem baptismi, oporter nos concedere peccatum originale, ad quod tollendum per se, & directe ordinatur baptismus. nam paruuli, qui nullum peccatum actuale commiserunt secundum praeceptur Ecclesiae, & Euangeli baptixantur: quod non es¬ set, nisi praeter peccatum actuale esset dare pecca¬ tum originale. Sed quomodo per originem contrahatur peccatum, declarant aliqui tripliciter. Primo quia, quod facit collegium, dicitur facere¬ quilibet de collegio. Secundo quia, quod facit Princeps dicitur facere tota ciuitas. Tertio quia, quod facit vnum membrum imputatur omnibus membris, ut ex homicidio, quod facit manus, punitur totus homo, & omnia membra hominis: quia propter homicidium suspenditur totus homo cum omnibus menbris eius. Adam ergo erat quasi totum Collegium: quia erat quasi totum humanum genus. Erat etiam quasi Princeps, & caput nostrum: quia ab ipso tanquam a capite omnes nos descendimus. Tertio quia erat quaedam singularis persona in se, erat quoddam membrum, & quaedam pars humani generis. Imputabitur ergo¬ isti paruulo, vel isti personae humanae quod fecit Adam: sicut quod facit Collegium, imputatur cuili libet de Collegio. Vel sicut quod facit Princeps, & caput, imputatur omnibus, quorum est Princeps, & caput: vel sicut quod facit unum membrum, & specialiter membrum principale, imputatur omnibus membris. Iste ergo homo contrahens peccatum originale, non ut est quaedam singularis persona in se: sed ut est pars humani¬ generis: quod fuit totum virtualiter in Adam, uel, vt est membrum Adae, qui est caput omnium nostrum. nam licet Adam, ut singularis persona pos¬ sit dici quoddam membrum: tamen ut est huius¬ modi membrum, nos omnes sumus commembra¬ eius: quia nos vna cum ipso facimus vnum quod¬ dam corpus it vnum humanum genus. & quia. quod facit vnum membrum, & specialirer membrum principale potest imputari omnibus membris: ideo peccatum Adae potest imputari omnibus nobis. Sed licet omnia ista habeant quandam veritatemt tamen sic dicendo non imus directe ad quaestionem, quia non debemus imaginari, qud originale peccatum sit macula per modum actionis, vel per modum appositionis: sed per modum cuiusdam subtractionis. Diceretur ergo imago aliqua maculata non solum si apponeretur super eam lutum, uel aliquod turpe: sed etiam si amputaretur ei nasus, uel eruetur ei oculus. Propter quod originale peccatum non est in nobis propter aliquam actionem, & propteraliquem actum nostrum: sed propter carentiam originalis iustitiae, quam tenemur habere, si saluari uolumus, ut men¬ bra Adae. vnde hoc modo contrahimus maculam originalis peccati: sicut diceretur imago maculata per subtractionem nasi, uel per subtractionem alicuius pulchritudinis. Imaginabimur enim, o sicut corpus est compositum ex multis menbris, & ex hoc est quoddam totum integrale: sic anima est composita ex multis potentijs, & ex hoc est quoddam totum potentiale. Anima ergo huma¬ na a sui institutione, uel prout fuit producta in natura instituta habuit aliquam potentiam, qua caret, ut est producta in natura corrupta, & illa potentia erat originalis iustitia, quam uocamus potentiam: quia tanquam in subiecto sundabatur in ipsa essentia animae. Et si dicatur, quod iustitia sun¬ datur in potentia d 1st in uoluntate; Dicemus, quod aequiuoce hoc, & ibi accipitur iustitia. Habebat. enim se illa originalis iustitia, sicut nunc se habet gratia, uel sicut gratia est in anima. ab ea deriuantur virtutes in potentijs: sic illa originalis iustitia, erat in essentia animae Adae, & ab illa deriuabant virtutes, quae erant in potentijs illius animae. Propter quod si ab illa originali iustitia, quae erat in essentia, deriuabat originalis iustitia, quae erat vit tus perficiens uoluntatem: oportet, quod aequiuoce at cipiatur hic, & ibi iustitia. Si aliquando inueniat, vel a nobis, vel ab alijs, quod originalis iustitia est in voluntate: oportet quod accipiatur, vt est virtus perficiens potentiam, & vt est effectus originalis iustitiae perficientis essentiam. Dependet ergo ista quaestio a praecedenti quaestione: vtrum oporteret naturam humanam in sui institutione esse cum aliquo¬ dono gratuito, & supernaturali: quod vocatur originalis iustitia, per cuius carentiam contrahitur peccatum originale. Soluebatr ergo quod proposita, quod non erat quid opportunum, uel quid debitum, vel quid necessarium simpliciter, & absolute: sed erat quid tale per quandam decentiam diuinae boni¬ tatis, & benignitatis: quia decebat diuinam bonitatem, & benigniratem infundere animam immortalem corpori non de necessitate mortali: sed aliquo modo immortali. Est enim hoc singulare in homine, & habet formam naturali¬ ter incorruptibilem coniunctam corpori naturaliter incorruptibili. Alia enim ab homine, uel¬ sunt formae per se separatae, quibus non potest competere naturaliter corruptio, cuiusmodi suit Angeli, uel sunt formae non habentes contrarium inditae materiae carenti priuatione, cuius¬ modi sunt corpora supercoelestia, quae sunt simpliciter incorruptibilia. Vel sunt formae eductae de¬ potentia materiae annexa priuationi: sicut sunt elementa, & mixta, quae sunt omnino corruptibilia, vt nihil de eis remaneat post corruptionem. quia post corruptionem nihil remanet, ut est corrupti: sed totum est ut generati. Sed homo com¬ positus est ex anima incorruptibili, quae remanet post corruptionem corporis, & corpore corruptibili. Si ergo Deo placuit producere hominem sic compositum, ut hoc faceret secundum decentiam suae bonitatis, & ut animam incorruptibilem infunderet corpori aliquo modo corrupti¬ bili: ideo Deus produxit hominem cum originali iustitia, per quam posset se a morte praeseruare, & spiritualiter quantum ad culpam, per quam morit anima: & corporaliter, per quam morit corpus.

Fuit ergo illa originalis iustitia data Ade non tanquam singulari personae: sed tanquam ei, qui debebat esse caput totius humanigeneris, & transsundere eam in omnes posteros. Sed Adam peccante, & ex hoc carente illa originali iustitia, non potuit eam transfundere in posteros, cum eam non haberet: sed ea careret. Hoc est ergo ori¬ Slnale peccatum, & hoc est peccatum, quod contrahimus origine, carentia originalis iustitiae. Et si quaeratur, quare hoc nobis imputatur ad culpam, uel ad peccatum. Respondebimus, quod si volumus sequi salutem, ut membra Adae, debe¬ mus habere eam, & tenemur ad habendum eam, quia hoc modo eramus ordinati ad consequendam salutem, ut membra Adae per originalem iustitiam: & ut non habens, quod tenetur habere, imputatur enim ad culpam: sic carentia originalis iustitiae nobis imputatur ad culpam. Absoluimur ergo per baptismum ab originali peccato, non quod nobis restituatur originalis iustitia: sed quia ab¬ soluimur a debito habendi eam: quia datur no¬ bis gratia Christi, & datur nobis spiritus Christi, per quem possumus salutem consequi, ut membra Christi. Sicut ergo homo tenetur habere nauem, si uellet transire aquam: tamen si fieret ibi¬ pons, posset melius transire aquam, & absolue¬ retur a debito habendi nauem. sic quia in baptif¬ mo recipimus gratiam, per quam possumus habere salutem, absoluimur a debito habendi originalem iustitiam.

DVB. I. LATERALIS. An peccatum, quod esi in nobis originale, in Adam suerit actuale. conclusio esi affirmatiua.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis Vtrum peccatum, quod est in nobis originale, fuerit in Adam actuale. Dicendum, quod Magister in littera ult plane, quod peccatum originale in nobis, fuerit a¬ ctuale in Adam: quia fuit inobedientia eius, & plane vult, quod peccatum, quod est originale in no¬ bis, & quod contrahimus per originem, uoluntarium fuit in Adam, & contractum non origine, sed uoluntate. quod non negamus: sed dicimus, quod illeactus Adae, & illa inobedientia uoluntaria fuit causa originalis peccati in posteros remota, uel mediata. Nam ab illa actione, & ab illa inobedientia uoluntaria causata est in Adam carentia originalis iustitiae: a qua carentia causatur in nobis carentia dictae iustitiae. ut quia non habebat eam, non poterat eam in suos posteros transfundere. Per se ergo loquendo carentia originalis iustitiae in Adam fuit carentiae causa in nobis. Propter quod primum peccatum Adae imputatur nobis: quia per illud suit perdita originalis iustitia. Alia autem peccata non imputantur nobis: quia per ea non fuit ablata originalis iustitia. propter quod in Tractatu nostro de originali peccato as¬ similamus Adam habentem a Deo originalem iustitiam, quam debebat transsundere in poste ros, militi habenti Castrum a Rege pro se, & pro¬ tota generatione sua: peccante ergo Milite contra Regem, & ex hoc perdente Castrum, omnes posteri sui ex hoc perdiderunt illud Castrum: ergo posteri sui perdentes Castrum, aut considerantur, ut quaedam personae in se, & sic nec puniuntur, nec peccant: quia non debebatur eis haereditarie Castrum. Aut considerantur, ut membra patris, & sic puniuntur in patre, qui perdidit Castrum: quo perdito non potuit ipsum dimittere filijs: & sufficit, quod peccent in patre ad hoc, quod non succedant patri in haereditate Castri. Et ista est mens Apostoli ad Roma. cum ait: In quo omnes peccauerunt. Quod dupliciter exponit Magister in littera, in quo id est in quo Adam, vel in quoid is in quo peccato Adae. Bene ergo dictum est, quod antea dicebatur, quod non in actione, seu in appositione, seu in subtractione cuiusdam pulchritudinis cum debito habendi eam¬ consistit peccatum originale: quia consistit in subtractione originalis iustitiae, quae non dicitur subtrahi a nobis nisi in quantum erat debita no¬ bis. Nam quod nullo modo debetur alicui, nullo modo dicitur subtrahiab eo: sed non erat de¬ bita nobis originalis iustitia, nisi ut eramus membra Adae: sicut non erat debitum Castrum poste¬ ris ipsius militis, nisi, ut sunt filii, & membra mi¬ litis: ideo in peccato militis omnes posteri peccauerunt, & in peccato Adae omnes nos peccauimus,

Sed dices, quod adhuc non est soluta quaestio. nam oportet in ipso paruulo assignare ali¬ quam culpam, & aliquod peccatum, quod contrahat per originem cum dicat Dauid in iniquitatibus se conceptum esse. Ad quod dici potest, quod iste paruulus natus, ut membrum Adae, aliquid plus habet, quam ut quaedam persona singularis: & filii militis aliquid plus habent, ut filil militis, quam vt quaedam persona in se. quia, ut quaedam persona in se non sunt digni Castro. quia non debetur eis de iure: sed, ut filii militis, non solum non sunt digni Castro: sed etiam indigni Ca¬ stro: quia indigne accipitur abeis. Sic posteri nati de Adam, ut quaedam personae in se, non sunt digni gratia, uel aliquo dono gratuito: Cum hoc non debeatutr eis ex natura, absolute, & simplici¬ ter loquendo: sed ut filii Adae non solum non sunt digni gratia, sed etiam sunt indigni: quia descendunt a patre, qui peccauit contra Deum, a quo est omnis gratia. Verum quia de hoc erit specialis quaestio, quomodo peccatum originale possit habere rationem culpae: ideo ad praesens ista sufficient.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod si anima non est per traductionem quantum ad essentiam, est per traductionem, quantum ad dispositionem. nam virtus, quae est in se mine maris, licet non educat animam de potentia materiae, educit tamen eam secundum dispositionem: quia ita disponit corpus ad receptio¬ tnem animae, quod esset miraculum, si corpori sic disposito non infunderetur anima. Generatio enim hominis non est miraculosa, sed est natura lis. Et hoc sufficit ad hoc, quod anima contrahat peccatum originale: tamen cum disputabitur de traductione peccati originalis, apparebit me¬ llus solutio huius difficultatis.

Ad secundum dicendum, quod, ut apparebit, istud peccatum contingit ex infectione naturae. Nam natura, & persona habent quandam connexionem ad inuicem. Propter quod, si persona est infecta, oportet infici naturam, & econuerso. ideo communiter dicitur, quod in primis Parentibus persona insecit naturam: nunc autem econ¬ uerso: natura infecta inficit personam. Propter quod peccatum originale potest dici naturale, quia per naturalem originem contrahitur: ideo in tali¬ peccato non debetur increpatio. Vel possumus dicere, quod nulli debetur increpatio propter pecca¬ tum, nisi prout est uoluntarium: sed peccatum originale non est uoluntarium, nisi ut refertur ad primos Parentes: sufficit ergo, quod talis increpatio¬ debeatur primis Parentibus.

Possumus & tertio soluere, quod peccatum originale est uoluntarium, prout comparatur ad nos, ut patebit, cum quaeretur: quomodo habet rationem culpae, & ut est tale, debetur nobis in¬ crepatio.

Ad tertium dicendum, quod peccatum originale habet rationem poenae, & culpae: ut, cum di¬ sputabitur, quomodo habeat rationem culpae, patere poterit. Vel possumus dicere, quod cum per tale peccatum fiat infectio personae ex infectione¬ naturae, sufficit quod habeat rationem culpae¬ passiue.

Ad quartum dicendum, quod caro non cau¬ sat originale peccatum, ut est bona, & a bono Deo creata. Sed ut est infecta, & carens originali iustitia. quomodo autem possit caro carere originali¬ iustitia, cum tale donum non habeat esse in car¬ ne, sed in anima: in quaestione statim sequenti, con disputabitur de originali peccato per comparationem ad poenam, poterit apparere.

Ad quintum dicendum, quod magis in ipsa vnlone carnis ad animam contrahitur peccutu originale, quam cum iam est unita. nam peco¬ tum originale dicitur, quia contrahitur per ori. ginem, vel pergenerationem. Generatio autem est opus naturae secundum Damas. & est uia in esst secundum Philosophum, & quia ipsum uniri se tenet cum uia, & cum fieri, uel cum generari: Ipe¬ sum autem unitum esse se tenet cum termino, uel¬ cum perfectione: ideo peccatum originale magis contrahitur cum ipso vniri, quam cum ipso unito esse. Vel possumus dicere, quod ipsum uniri animae spectat ad naturam, prout generatio hominis est naturalis: sed ipsum unitum esse spectat ad personam, pront persona constituitur per naturam, & per tale unitum esse animae, & corporis. Sed peccatum originale est naturale magis, quam personale: ideo magis contrahitur pet¬ vniri, quam per unitum esse.

Ad sextum dicendum, quod peccatum originale proprie sumitur, ut referimur ad Adam: sed fornicans, secundum quod huiusmodi, non generat, ut membrum Adae: sed ut loannes, uel Theode¬ ricus, qui committit fornicationem, uel homicidium: ideo non ualet argumentum. Vel possumus dicere melius, quod sicut solum primum peccatum Adae, non, ut peccatum; sed ut abstulit originalem iustitiam, imputatur nobis: alia autem nont ideo plene soluitur argumentum. Quia si pecca¬ tum originale est in nobis, ut reserimur ad Adam, & non imputantur nobis alia peccata Adae: sed salum illud, quod abstulit originalem iustitiam. multo magis non debent imputari nobis quae cunque alia peccata Parentum nostrorum.

ARTIC. III. An Mors, & huiusmodi defectut sint congrua pena origina. lis peccati. Conclusio est affirmatiua.

D. Th. 1. 2. q. 83. art. 4. Et 2. 3. q. 104. Et 2. Sent d. I0 q. 1. ar. 1. Et de Mlalo q. 5. ar. 4. Et opusc. 3. c. 1Or. & c. Dur. d. 320. q. 1. Capr. d. a0. qr 1.

TERTIO quaeritur: vtrum mora & huiusmodi defectus sint congrua poena originalis peccati. Et videtur, quod non. Quia quod est alicui naturale, non est po¬ na, sed natura: sed mors est homini naturalis: ergo non est poena, sed natura. & quod dictum est de morte, ueritatem habet de alijs desectibus, ut de fame, & siti, & M iusmodi,

Praeterea, quae sunt exeisdem principijs qausu¬ ta in aliquibus, oportet quod in omnibus illis inueniantur illa scudum rationem unam. sed mors, famo¬t sitis, & omnes huiusmodi desequs in alijs ani¬ malibus, & in nobis habent esse ex eisdem prin¬ cipijs: ergo sunt secundum rationem unam in nobis. sed in alijs animalibus non sunt poena. sed natura, ergo &c.

Praeterea non magis peccauit homo, quam Angelus. Sed Anpelo, vt vult Diony s. 4. de dius no. remanserunt naturalia integra, & splendida g¬ ergo quicquid amisit homo per peccatum non erat naturale. Isti ergo defectus cum sint natura¬ les, & sequantur naturam, non debent dici poena¬ peccati: sed magis possunt dici quaedam natura, vel quaedam naturalia.

Praeterea nulli dicitur esse poena, si non attin¬ git ad illud, quod vires naturales excedit. Vt non dicitur homini poena si non potest volare. sed vi¬ dere Deum est supra vires nostras naturales: Carentia ergo illius visionis non debet dici poena¬ peccati orignalis.

IN CONTRARIVM est: Quia omnis passio in¬ uoluntaria est poena: sed mors, fames, sitis, & ralia sunt passiones inuoluntariae, & propter originale peccatum. ergo sunt poena originalis peccati.

Praeterea perfectibile debet naturaliter pro¬ portionari suae perfectioni: sed corpus, quod est mortale, est improportionatum animae rationali, quae est immortalis: ergo hoc non est naturaliter: sed hoc inflictum est nobis propter cul¬ pan orglualem, & potest dici poma oripna lis peccati.

RESOLVTIO. congrue ex originali peccato diuinae uisionis carentiam, carnis, uriumque naturalium rebellio¬ nem sumus consequuti. Hinc famem, sitim, aegritudinem, mortem denique¬ pati necesse est.

RESPONDEO dicendum, quod originalis culpa directe opponitur originali iustitiae. & ideo tria mala facit, secundum tria bona, quae faciebat originalis iustitia. Sunt enim in nobis tria¬ genera potentiarum: rationales, sensuales, & na¬ turales. Nam nos viuimus cum vegetabilibus, sentimus cum animalibus, intelligimus cum An. gelis. Et ideo sunt in nobis ista tria genera potentiarum. Quia, ut intelligimus cum Angelis, sunt in nobis potentiae intellectuales, siue rationales. Vt sentimus cum animalibus, sunt in nobis potentiae sensuales. Vt uiuimus cum vegetabilibus: sunt in nobis potentiae vegetabiles, sicut est potentia nutritiua, augmentatiua, & generatiua. nam, ut plantae nutriuntur, augmentantur, & faciunt fructus, in quibus sunt semina, unde generantur aliae plantae. Istae autem potentiae, in quibus communicamus cum uegetabilibus, possunt dici naturales. Originalis ergo iustitia existens in essentia animae causabat aliqua bona in omnibus istis potentijs. causabat enim magis bona in potentiis ntonalibus, quia ficiepat es fupie¬ ctas Deo, & faciebat magna bona in potentijs sensualibus, ut in irascibili, & concupiscibili. Quia faciebat eas subiectas rationi, & faciebat magna bona in potentijs naturalibus, ut in nu¬ tritiua, & generatiua: quia faciebat eas esse subiectas naturae, & rationi. Nutritiua enim & ge¬ neratiua licet sint potentiae naturales: aliquo tamen modo sunt subiectae uoluntati, & rationi & magis generatiua, quam nutritiua. Nam pos¬ sumus non solum sine peccato, sed etiam cum merito non dare aliquam operam generationi. quia secundum Apostolum: Qui nubit bene facit, & qui non nubit, melius facit. Sed non da. re aliquam operam nutritioni, & uelle nullo modo sumere alimentum, non posset sine peccato, vt ad propositum spectat. Hae autem poten¬ riae naturales per originalem iustitiam sic erant subiectae naturae, & rationi, ut conuersio alimenti sic fieret per potentiam nutritiuam, ut restau¬ ratum per alimentum esset ita purum, sicut consumptum per calorem naturalem, ut ex hoc nullo modo laederetur natura: sed homo semper se posset continuare in suo uiuere naturali. Eratae. tiam ista uirtus nutritiua aliquo modo subiecta rationi: quia non sumpsisset Adam cibum, per quem fit nutririo, nisi secundum quod ratio dictasset. uirtus etiam generatina per originalem iustitiam erat subiecta naturae, & rationi. Erat quidem subiecta naturae, quia quandiu fuit Adam in statu innocentiae, & habuit originalem iustitiam, non dedisset operam generarioni, nisi quam do deberet inde generari natura, & fieri inde soe¬ tus. Ipsa etiam membra genitalia, per quae fit generatio, sic fuissent subiecta rarioni, quod non insurrexissent nisi quando ratio dictasset: & sicut iustitia originalis faciebat ominia ista tria bona: sic peccatum originale, quod est carentia originalis iustitiae, facit omnia ista mala: quia fac& rationem non subiectam Deo, facit sensuales potentias non subiectas rationi, & legi mentis. Ideo dicit Apostolus ad Rom. Video aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae Facit etiam peccatum originale potentias naturales, ut nutritiuam, & ueget atiuam non subiectas naturae, & rationi: quia nutritiua non re¬ staurat ita purum nutrimentum, sicut est deperditum. Propter quod restauratio semper est impura, & semper magis impura, & contingit eam¬ esse ita impuram, quod non potest plus ibi stare¬ natura humana: sed oportet hominem mori, & naturam humanam corrumpi. Erunt ergo tres poenae inflictae nobis propter peccatum originale. Vna est auersio a Deo, per quam consequimur carentiam diuinae visionis.

Alia poena est auersio inferiorum virium, per¬ quam consequimur rebellionem carnis ad animam, & videmus legem in membris repugnantem legi mentis. Tertia est rebellio naturalium uirium, & nutritiuae, & generatiuae a natu¬ ra, & ratione, per quae iam consequimur famem, sitim, agritudinem, & mortem: vt, quia non restauratur ita purum per nutritiuam, sicut est deperditum per calorem naturalem: ideo fiunt in nobis mali humores, & aegritudines, & mors: immo dato, quod nulla egritudo fieret in nobis, solum per restaurationem impuram oportet hominem mori. ut si quis de aliquo vase pleno vi¬ ni semper atciperet vinum, & poneret aquam: illa aqua conuerteretur in vinum non purum: toties ergo posset hoc fieri, quod vinum esset ita impurum, quod non posset amplius facere vi¬ ni opus: sic per restaurationem continuam ali¬ menti fir caro ita impura, quod non potest amplius facere opus carnis: quo facto oportet hominem mori: & quia omnia haec accidunt nobis propter carentiam originalis iustitiae, quam habe¬ mus ex peccato originali, quod contrahimus ex Adam: ideo bene dictum est, quod omnia haec sunt quaedam poena peccati originalis. Ex his autem patere potest, quod dicebatur in solutione quarti argumenti praecedentis articulit videlicet, quomodo caro potest carere originali iustitia, cum huiusmodi donum non habebat esse in car¬ Se ne, sed in anima. Ad quod dici potest, quod originalis iustitia eo modo fuisset in carne, quo redundasset ad carnem, etiam non animatam anima rationali. nam foetus humanus secundum Philosophum Primo viuit vita plantae. Secundo uita animalis. Tertio vita hominis. Quae verba Philo¬ sophi adaptari possunt ad verba Augustini 83 Quaestionum q. 54. videlicet, quod foetus huma nus prius est quasi lac. Secundo est quasi sanguis Tertio coagulatur, & fit quasi caro. Quarto formantur, & lineantur ibi membra. Quinto membris formatis, & lineatis, infunditur ibi anima rationalis. ergo dum est quasi lac, & quasi sanguis non potest viuere vita animalis: quia non potest sentire cum non sint ibi nerui. Lac enim, & sanguis non sentiunt, & si pungerentur cum acu non dolerent. Quamdiu ergo foetus est quasi lac, & quasi sanguis non viuit vlta animalis: sed viuit Vita plantae: quia nntritur, & augetur sicut planta. sed postquam sanguis ille incipit coagulari, & fieri caro, apparent ibi nerui, qui sunt organum sensus tactus, & potest sentire, & incipit uiuere vita animalis, & si pungeretur retraheret se, & sentiret. Quandiu ergo foetus se habet, vt caro, & quandiu formantur, & lineantur membra eius Vsque ad insusionem animae rationalis: semper vi¬ uit vita animalis, & vita sensibili. in ipsa etiam in¬ fusione animae rationalis incipit viuere vita hominis. Si autem Adam perstitisset, & filios generasset, transfudisset in eos originalem iustitiam: quia generasset filios sibi similes. Vt sicut ipse erat iustus habens originalem iustitiam: sic genuis¬ set filios iustos habentes originalem iustitiam. In carne ergo potest esse carentia originalis iustitiae etiam ante infusionem animae rationalis: eo modo, quo in carnem filiorum Adae, si genuisset filios ante peccatum, redundasset in carnem eorum originalis iustitia, ante etiam infusionem animae rationalis. Nam sicut modo nullus pater potest ge¬ nemte silios mundos deimmundo conceptos se¬ mine: sic in statuinnocentiae, quilibet pater generasset filios mundos de mundo conceptos se¬ mine. Foetus ergo humanus pro illo statu, & quando fuisset lac, fuisset lac mundum virtute originalis iustitiae existentis in parentibus. & quando inciperet esset sanguis mundus virtute eiusdem iustitiae: ita, quod saetus pro illo sta¬ tu viuens vita plantae habuisset quandam munditiam, & per redundantiam quantum ad huius¬ modi munditiam aliquid participasset de originali iustitia. Et quod dictum est de fetu humano pro illo statu, quandiu fuisset lac, & sanguis, & vixisset vita plantae, multo magis verum suisset de¬ huiusmodi saetu, quando incaepisset esse caro, & incaepissent in eo formari membra, & incepisset vi¬ uere vita animalis: & maxime hoc verificatum suis set post infusionem animae rationalis, quando in¬ coepisset viuere uita hominis, quia tunc non solum per redundantiam, sed secundum se, & simplici ter incaepisset habere originalem iustitiam. sicut ergo tunc pro illo statu in filijs Adae cum essent lac, sanguis, & caro: & cum formarentur menbra, suisset ibi per redundantiam originalis iustitia, & post infusionem animae rationalis fuisset ibi originalis iustitia secundum se, & simpliciter. Sic & modo qui concipiuntur in iniquitatibus, & quos mater concipit in peccatis, dum sunt lac, sanguis, & caro: & ante insusionem animae rationalis per¬ redundantiam incipit ibi esse originale peccatum. ut quia sunt lac, & sanguis immundus, & caro immunda, & etiam in formatione membrorumper¬ redundantiam est ibi originale peccatum: quia membra quae ibi formantur sunt immunda. Sed post infusionem animae rationalis non solum est ibi peccatum originale per redundantiam: sed etiam absolute, & simpliciter. Solus enim Christus, qui non ex actu libidinoso, nec ex virili semi¬ ne, sed virtute Spiritus sancti de Virgine conceptus est, natus est inter mortuos liber. Omnes autem alil, etiam ipsa Beata Virgo concepta fuit in peccato originali, cum ex amplexu virili originem sumpserit. Sanctificata tamen fuit in vtero a peccato illo originali non solum antequam conciperet Christum: sed etiam antequam exiret de vtero. Propter quod dicitur de ea, quod ante fui¬ sanctificata, quam nata: quia ante suit sanctificata in vtero, quam nata ex vtero. Sed quando concepit Christum, tunc fuit superaddita ei specialis sanctificatio. Sed de hoc exequi praesens materia non permittit. Concludamus ergo veritatem quaestionis, & dicamus, quod per originalem iustitiam rectificabantur potentiae rationales, sensuales, & naturales: sicut per huiusmodi originale peccatum inficiuntur omnes huiusmodi potentiae: propter quam infectionem inficitur saetus, & per quandam redundantiam participat de huiusmodi infectio ne, & immunditia peccati originalis: cum uiuit uita plantae, & uita animalis. Sed quando infsu¬ sa est ei anima rationalis, non solum per redundantiam, sed absolute, & simpliciter habet in eo esse peccatum originale, & poenae sequentes huiusmodi peccatum.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod mors est homini naturalis quantum ad naturam corruptam, sed non quantum ad naturam iniriatam, & non institutam, quia Deus mortem non fecit, sed produxit hominem sine necessitate moriendi. Quod autem contraxit necessitatem moriendi: hoc fuit propter peccatum. Et ideo scriptum est: Stipendia peccati mors. Drrautem mors stipendia peccati in speciali, quia non solum Adam propter peccatum illud, quod fecit, contraxit necessitatem moriendi. sed omnes eius posteri propter illud peccatum contrahunt huiusmodi necessitatem. suxta illud Apostoli ad Ro. 5. Per vnum hominem in hunc mundum peccatum intrauit, & per¬ peccatum mors. Et ita in omnes homines mors pertransilt.

Ad secundum dicendum quod licet ex eisdem prin¬ cipijs deriuetur mors, & alil defectus, vt fames, & sitis in nobis, & in brutis quantum ad statum natura corruptae; tamen quantum ad statum naturae institutae nobis fuit data originalis iustitia, per quam poteramus nos praeseruare a morte, & ab aliis de¬ sectibus: quae non suit data brutis, quia non erant capacia tanti doni.

Sed dices, quod in statu naturae institutae in filijs Adae, si genuisset in illo statu ante infusionem animae rotnenalis, fuisset prredundantiam aliquo modo participatio originalis iustitiae: ergo faltem hoc modo poterit esse huiusmodi participatio in brutis.

Ad quod dici potest, quod in filiis Adae ante infusionem animae rationalis non fuisset participatio huiusmodi iustitiae, nisi inquantum foetus illi habuissent ordinem ad susceptionem animae rationalis. Sed in corporibus brutorum, & in saetibus eorum, nec est anima rationalis, nec est ordo, vel dispositio ad susceptionem talis animae.

Ad tertium dicendum, quod quae dicta sunt de originali iustitia, vel de originali peccato, nec in An gelis, nec in brutis habent locum, sed singulariter respiciunt homines, in quibus natura instituta pollebat originali iustitia: & corrupta caret originali iustitia, & nati in huiusmodi natura contrahunt originale peccatum. Et si in Angelis potest aliquo modo concedi, naturalia remansisse integra, & splendida; in hominibus, tamen debet aliquo¬ modo concedi, propter carentiam originalis iustitiae, etiam naturalia esse infecta, & vulnerata: & si non sunt hoc modo naturalia hominum infecta per¬ appositionem alicuius turpitudinis; sunt tamen¬ infecta per subtractionem alicuius pulchritudinis, sicut supra posui exemplum de imagine quod di¬ ceretur maculata, si haberet nasum amputatum: sic natura humana diciturmaculata, quando ab ea subtracta est tanta pulchritudo, quanta erat iustitia originalis.

Ad quartum dicendum, quod si natura humana non potest per se pertingere ad tantum bonum, quod est visio diuina, nec propter hoc potest concludi, quod carentia talis visionis non debeat dicipoena, sicut nec potest diti poena hominis, si non potest volare Nam si natura hominis per se, non potest ad hoc pertingere, potest tamen hoc adipisci per au¬ Axilium gratiae, & per naturam habet aliquam habilitatem ad hoc adipiscendum, quam non habet ad volandum Ista autem habilitas adipiscendi visionem diuinam multum fuit diminuta pee carentiam originalis iustitiae: propter quod diminutio huiusmodi habilitatis potest dici poena originalis peccati.

ARTIC. IIII. An peccatum originale possst dici cuspa. Conclusio est affirmatiua.

DTho. 11q. e1. at. 1. 3. 6 1. D pon d 3 0. art 3. 4. 1. 3 Rt. sent. d. 30. q. 1. ar. 3. Tho. Arg. d. 30. ar 2. Greg. Arim. d. 30. q. 1. ar. 1. Capr. d. 30. q. 2. Bace. d. 31. q. 1.

QVARTO quaerirde peccato orf¬ ginali prout habet rationem culpae. Et videtur, quod nullo modo pos¬ sit dici culpa, quia non debet di¬ ci culpa nostra, nisi illud, quod est in potestate nostra & ad quod vitandum nostra potentia se extendit. sed contrahe re peccatum originale, cum contrahamur illud prer originem, non est in potestate nostra: & ad vitandum huiusmodi peccatum nostra potentia nullatenus se extendit: ergo &c.

Praeterea August. in de vera Religione dicit, quod omne peccatum adeo est uoluntarium, quod si non est uoluntarium, non est peccatum. sed illud, quod contrahitur per originem, non contrahitur per voluntatem: ergo &c.

Praeterea si per originem contrahimus aliquod peccatum, cum per originem non trahamus a Parentibus, nisi carnem: quia nihil dat, quod non habet. cum caro non possit habere in se peccatum, accipiendo carnem a nostris Progenitoribus, non poterimus per huiusmodi acceptionem contra¬ here aliquod peccatum.

Praeterea iniustum est, & indecens diuinae iustitiae, quod filius portet iniquitatem patris luxta illud Exechiae: Filius non portabit iniquitatem e patris. Cum ergo propter peccatum patris, vt propter peccatum Adae, dicatur contrahi pecca¬ tum originale: videtur omnino hoc esse iniquum, & iniustum.

IN CONTRARIVM est: quia, ut habetur as Eph. Nos nascimur natura filii irae: sed non pos¬ sumus nasci filii irae sine peccato, & culpa: ergo ex ipsa nostra natiuitate contrahimus aliquod peccatum, vel aliquam culpam.

Praeterea, ut supra dicebatur, in statu naturae institutae homines fuissent iusti, & generassent filios sustos, id est, cum originali iustitia: ergo in sta¬ tu naturae corruptae homines carentes originali¬ iustitia generant homines, cum originali imiustitia, id est, cum originali culpa. Et uidetur esse sententia Anselmiin lib. de Conceptu Virginali.

RESOLVTIO. Peccatum originale culpa rationem babet, cum ibi vatio voluntarii quadam existat, si ad Adam, ad nos, & ad alia naturalia referatur.

RESPONDEO dicendum, quod quaestio haec dur implicat: videlicet, quod ex origine contrahatur peccatum, & quod illud peccatum habeat rationem culpae. est enim peccatum in plus, quao culpa. Nam ois culpa est peccatum, sed non econuerso. Contingit enim &tiam in na¬ turalibus esse peccatum. Nam monstra sunt peccatum in naturalibus. Nam natura, nec agit aliquid super¬ fiuum, nec deficit in necessariis. Propter quod, si in talibus sit aliquid superfluum, vt puta, quod manus hebeat sex digitos, vel non habeat, nisi quatuor, monstrum erit, & erit peccatum in naturalibus, & continget hoc ex aliquo vitio naturalium principiorum, vt puta ex superfluitate materiae, vel ex defectu virtutis in semine. quotiescumqu, ergo non est in naturalibus, quod est debitum, vel est, quod non est debitum: potet dici peccatum. Hoc ergo mon ex origine carentia originalis iustitiae, quia est in nobis, quod non est debitum, vt rebellio uirium, quia non est in nobis, quod est debitum, potest dici¬ originale peccatum. Sed dices: Originalis iustitia non est debita, & rebellio virium est debita: ergo¬ nec propter carentiam originalis iustitiae non est in nobis, quod est debitum, nec propter rebellio¬ nem virium est in nobis, quod non est debitum. Propter quod nullo istorum modorum dici pos¬ sumus peccatum contrahere. Quod autem originalis iustitia non sit debita, patet, cum sit donum gratuitum, & supernaturale. Et quod rebellio virium sit debita: patet cum secundum Philosophum sint in nobis motores contrarii sensus, &c.

Sciendum ergo, quod ista quaestio dependet ex solutione primae quaestionis: Vtrum onginalis iustitia sit nobis debita: & miramur, quod Doctores loquentes in hac materia, & specialiter in hac distinctione, hanc qotonem praetermiserunt, cum sit sun¬ damentum qoenis quaesitae, quomodo est in nobis ex origine originale peccatum. Dicebatur enim in solutione¬ primae quoenis in hac Distinctione, quod aliquid esse debitum potest dici dupliciter, vel absolute, & simplici¬ ter, vel ex quadam decentia diuinae bonitatis, benignitatis, & iustitiae. Certum est e nm quod originalis iustitia erat, quid gratuitum, & quoddam donum supna, turale, ut hoc modo absolute, & simpliciter non pos¬ set dici debita, quia tunc gratia non esset grna. Sed si consideremus quandam decentiam diuinae bonitatis, benignitatis, & iustitiae; originalis iustitia erat quodammon naturae institutae debita, quia decebat diuinam bonitatem, & iustitiam, per quas debet semper Deus vincere, cum iudicatur: animae immortali associare corpus non de necessi ta te mortale: & quandiu ratio esset subiecta Deo, omnia inferiora in nobis essent, ut subiecta superioribus suis. Et quia corpus est inferius anima: de bebat sic esse subiectum animae, ut nihil insurgeret in eo, nec ggritudo, nec aliquid, quod contrariaretur animae. & quia sensualitas est inferior ra¬ tione: decebat diuinam iustitiam, sic instituerera turam humanam, quod nihil inlurgeret in sen¬ snalitate, quod rebellaret rationi. & quia hacom¬ nia faciebat originulis iustitia, quamuls non esset debita naturae nostrae institutae absolute, & simpliciter, quia erat donum gratuitum, & superna¬ turale; tamen. ut potest patere per habita, ipsa originalis iustitia erat naturae nostrae institutae de¬ bita ex quadam decentia, ut semper Deus vincat cum iudicatur, & semper verificetur illud, quod dicitur Esa. Nunc ergo habitatores Hierusalem & uiri Iuda iudicato inter me, & uineam meam Quid est, quod debui ultra uineae met facere, & non feci: Haec autem uinea potest dici natura humana, cui non solum absolute, & simpliciter facit, quod debet, sed etiam ultra debitum, & simpliciter: immo secundum quod potest in nobis apparere esse debitum secundum quandam decentiam, facit uineae suae, vt nosipsi conuincamur ex iudicio nostro, quod quicquid decet Deumfa¬ cere, facit nobis.

His ergo transactis, quod originalls iustitia sei cundum quandam dininam decentiam erat naturae humanae institutae aliquo modo debita, ut persectio proportionaretur suo perfectibili, & anima incorruptibilis coniungeretur corpori¬ non de necessitate corruptibili: & homo innocens ante peccatum non experiretur in se aliquam miseriam, dicente Aug. 14. de Ciui. Magna mise¬ nia est hominis, quando in seipso inobedientiam reperit. Dicere possumus, quod ex origine contrahimus taliquod peccatum naturaliter, quando non inuenimus in nobis originalem iustitiam, que naturae institutae est aliquo modo debita: & quando inuenimus iu nobis ipsis magnam miseriam, id est inobedientiam, & rebellionem, quae est narae institutae non debita. Vtrunque enim peccatum in naturalibus, vrmnon habere, quod debet, vt puta non habere complete. 5. digitos, & habere, quod non debet, ut puta habere. O. digitos: Verum qua¬ quaestio non solum quaerit: utrum aliquod pecca¬ tum contrahamus ex origine, sed etiam utrum illud peccatum possit habenre rationem culpae:ideo de hoc faciemus quoddam ulterius, in quo hoo poterit declarari.

DVB. I. LATERALIS. An peccatum originale habeat rationem culpae Conclusio est affirmatiua. Resolutionem vide superius.

Pmhod.3 9q41at3. Tho Aq. 4ia at4. Purd.ioai Vide Doct. supra citatos.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis, vtrum peccatum originale, quod ca¬ trahimus ex origine: possit habere rationem culpae.

Dicendum, quod culpa supra peccatum videtur addere quid uoluntarium. Nam, ut dictum est, potest esse peccatum in naturalibus, sed hoc non habebit rationem culpae, nisi possimus ostem. dere hoc esse aliquo modo voluntarium. Nam peccatum, vt habet rationem culpe, secundum Au¬ gust. est adeo uoluntarium, quod si non est uoluntarium, non est peccatum. Triplici ergo via osten¬ demus, quod peccatum originale habet rationem culpe, & quod ibi inueniatur secundum aliquem modum ratio voluntarii: vt Prima via sumatur pront nos comparamur ad Adam, qui voluntarie deliquit, & peccauit. Secunda: ut comparamur ad nosipsos secundum naturam corrup¬ ptam. Tertia: prout comparamur ad alia na¬ turalia.

Prima via sic patet: nam, ut ait Apostolus ad Rom. vt supra dicebatur: Per vnum hominem in hunc mundum peccatum intrauit, & per peccatum mors: & ira in omnes homines mors per¬ transiit, in quo omnes peccauerunt. sed hoc verbum: in quo omnes peccauerunt, exponit Magi¬ ster in littera dupliciter: Videlicet in iquo, id est, in quo Adam, vel in quo id est, in quo peccato Adae omnes peccauerunt. Omnes ergo peccaui¬ mus in ipso Adam peccante, & omnes peccaui¬ mus in ipso peccato Ade. sed ipse Adam pecca¬ nit uoluntarie, & ipsum peccatum Adae fuit uoluntarium; ergo peccatum originale, quod contrahimus ex origine, ut descendimus ab Adam, habet rationem culpe, & potest dici uoluntarium, & si non uoluntate nostra, tamen ex uoluntate Adae, qui uoluntarie peccauit. Sed dices: Si originale peccatum non est uoluntarium, nisi ex uolum tate Ade: ergo non habet rationem culpae, nisi in Adam: Nos autem sumus omnino inculpabiles. Ad quod dici potest, quod argumentum arguit, quod non habet directe rationem culpe personalis: sed quod non habeat rationem culpae naturalis, argumentum non arguit. Dicemns en. cum Aug 13. de Ciui. Dei, quod omnes sumus in illo uno, id est, in Adam: sed nondum erat nobis singulatim creata, & distributa forma, sed iam natura erat seminalis, ex qua propagaremur. Et quia propagati sumus omnes ab illo uno, & in illo vno: na¬ tura omnium nostrum est uoluntarie deprauata: illa deprauatio voluntarie naturae omnibus nobis debet naturaliter imputari, vt natura omnium nostrum dicatur voluntarie deprauata, quia natura omnium nostrum erat aliquo modo virtualiter, id est seminaliter in Adam, qui eam voluntarie deprauauit. Et quia deprauata natura, oportet, quod deprauetur persona: secundum hanc deprauario nem est in nobis ordo contrarius, qui fuit in Adam. quia in Adam prius volunratie fuit deprauata persona, qua uoluntarie deprauata, ex illa uoluntate suit deprauata natura:ion natura nostra, quam consequimur seminaliter ex Adam, potest dici¬ voluntarie deprauata, qua deprauata deprauatur persona quaelibet trahens originem ex Adam, & suscipiens naturam talem.

Si quis ergo conqueratur de Deo dicens: ego¬ non peccaui:ego non inique egi: quare hoc imputatur mihi ad culpamt Posset respondere Deus: Ego dedi naturam Adae, cum originali iustitia: quam non dedi ei, vt personae singulari, sed vt capiti totius humani generis, quam debebat naturaliter transfundere in omnes posteros. Vt sit similis quaestio de originali iustitia Adae. Et de castro dato militiab omnibus suis posteris possidem do, Sicut ergo voluntario peccante milite contra regem, de iure tollitur castrum ab omnibus poste ris, vt dicantur omnes posteri peccare in peccato illo, ut praua voluntas militis imputetur omnibus posteris ad culpam, ut sunt membra mili¬ tis: sic culpa voluntaria Adae omnibus nobis rationabiliter imputatur, vt sumus membra eius.

Est tamen hoc aliquid amplius, nt sumus men¬ bra Adae, quam sit in posterioritate militis. quia Adam totam nostram naturam, ut omnes era¬ mus in ipso, voluntarie infecit: ut dicatur hoc modo tota nostra natura infecta uoluntarie, & per uoluntatem Adae quandam culpam contraxisse. Omnes ergo originaliter, vel seminaliter descendentes ab Adam accipiunt naturam quandam infectam, & contrahunt quoddam peccatum, & quandam culpam naturalem: & quia natura infecta, oportet, quod inficiatur persona: ideo pen¬ sona huuis, & illius: saltem, ut trahit originem ab Adam, inficientis naturam suam:potest dicere illud Prophetae: Ecce in iniquitatibus conceptus sum, & in peccatis concepit me mater mea.

Secunda via ad hoc idem sumitur, prout com¬ paramur ad nosipsos secundum statum naturae corruptae, ut dicatur huiusmodi peccatum uoluntarium, & culpa, prout comparamur ad nosipsos non simpliciter, & quocunque modo, sed ut habemus naturam corruptam: vt dicaturpeccatum originale uoluntarium, & dicatur esse culpa voluntate nostra. Erit enim ille modus de uoluntate Adae, & de natura eius, in quo omnes eramus, qui est de actu uoluntario. Nam ex actibus volun¬ rarie malis constituitur habitus malus. qui etiam debet dici voluntarius, quia procedit ex holunta¬ riis actibus: & quia habitus inclinat in modum naturae: ille habitus potest dici quaedam culpa voluntaria, inquantum per modum cuiuslibet nature inclinat nos ad commitrendam voluntariam culpam. Nam non solum dicitur quid pigrum, quia est, quid tale in se, sed etiam quia facit aliquid tale. Nam secundum August. ignis dicitur piger, quia facit alios pigros: Natura ergo infecta potest dici¬ quedam uoluntaria culpa, non solum, quia uolum tarie est deprauata per Adam, sed quia nos naturaliter, & de necessitate inclinat in culpam voluntariam: ut, si non tollatur uitium naturae, & originale peccatum, quando incipimus habere vsum liberi arbitrij, de necessitate incidimus in peccatum.

Dicemus ergo, quod sicut habitus malus vo.¬ luntarius, cuiusmodi est uitium, dupliciter dicitur malus, & uoluntarius: quia per malam volun¬ ratem est introductus, & ad malam uoluntatem inclinat: sic originale peccatum dupliciter debet dici malum, & uoluntarium: Primo quia per malam uoluntatem est introductum, & sic dicitur malum, & voluntarium a mala voluntate Adae, per quam est introductum. Secundo potest dici, malum, & voluntarium, quia ad malam voluntatem in¬ clinat, & sic potest dici malum, & voluntarium a¬ mala voluntate nostra, quia inclinat nos ad male volendum. Propter quod Magister in littera appellat peccatum originale vitium concupiscentiae, quia sicut uitium concupiscentiae, quod est in nobis, inclinat nos ad male concupiscendum, & volendum, sic peccatum originale ad hoc nos inclinat: Vel ad hoc inclinat pueros, cum incipiunt habere vsum liberi arbitrii, nisi tale pecca¬ tum per locutionem baptismi sit deletum.

Tertia via ad hoc idem sumitur, quod pecca¬ tum originale potest dici culpa: prout comparamur ad alia naturalia. Nam semper dispositio, quae est necessitas, videtur esse eiusdem generis, cum eo, quod necessitat. Vt calor in excessu, quia necessitat ad adipiscendam naturam ignis, potest dici quaedam igneitas. Est enim calor, & maxime in excessu via ab igne in ignem, videlicet ab¬ igne generante in ignem generatum. Eo ergo modo, quo via est in eodem genere, cum termino, adquem est uia: & eodem modo, quo motus est in eodem genere, cum rebus, ad quas est motus: calefactio, quae est quidam motus incipiens nbigne generante, & terminans in ignem gene¬ ratum, potest dici quaedam igneitas: sic pecca¬ tum originale, quod incepit a culpa Adae generantis, & terminatur in culpam posterorum genitorum ab Adam, debet dici quaedam culpa. Est enim a culpa in culpam, quia est a culpa causante in culpam causatam. Vel est a culpa, quae in Adam se habuit, vt causa: ad culpam, quae in nobis, se habet, ut effectus illius causae: & quod medium non sapiat naturam extremorum est inconueniens: Dicimus autem peccatum originale esse, quid medium inter culpam Adae, & culpam posterorum. quia posteri ipsius Adae, nisi per baptismum post passionem Christi, vel per alia re¬ media ante aduentum Christi absoluantur a peccato originali, cum veniunt ad vsum liberi arbi¬ trij: propter culpam, quam habent in se originalem, de necessitate incidunt in culpam actualem. quia sicut peccatum actuale, quod per paenitentiam non diluitur, mox suo pondere in aliud trahit, vt vult Greg. a5. li. Mora. Sic pecca¬ tum originale, quod per baptismum non di¬ luitur, cum venitur ad vsum liberi arbitrij, mox suo pondere in culpam actualem, praecipi¬ tat. Dicimus autem, quod huiusmodi praecipitatio fit in culpam actualem, vel committendo actum, quem quis non debet facere, vel omittendo, quem debet facere.

DVB. II. LATERALIS. An peccatum originale malo habitui vitioso assimiletur. Conclusio est affirmatiua.

Idque quodammodo.

LTTRIVS forte dubitaret aliquis: quia, cum peccatum originale assimilatum sit habitui malo, & vitioso, qui est a malo actu uoluntario: a quo est causatus in malum actum uoluntarium, in quem inclinat, sic & peccatum originale est a malo actu voluntario Adae, a quo est causatus in malum actum voluntarium nostrum, in quem inclinat: Vtrum hoc habeat ueritatem, quod peccatum originale assimiletur malo habitui vitioso.

Dicendum, quod omnis similitudo non currit, cum omnibus pedibus. Nam cum similitudo sit rerum differentium habentium aliquam identitatem, si aliquid esset per omnia simile: iam non esset simile, sed idem esset. Concedimus ergo, quod peccatum originale habet rationem vitii, quia plane dicit Magister in littera, quod est uitium concupiscentiae. Et concedimus, quod habet aliquam similitudinem cum habitu vitioso. quia sicut habitus uitiosus inclinat in malum, in quod de necessitate praecipitamur, nisi subleuemur per gratiam: sic peccatum originale inclinat in malum, in quod de necessitate praecipitamur, nisi subleuemur pergratiam: & sic peccatum originale inclinat in malum, & in culpam actualem, in quam de necessitate praecipitamur, nisi tale peccatum per baptismum, in quo recipimus gratiam, sit deletum. Possumus autem assignare quatuor differentias inter peccatum, siue culpam originalem, & inclinantem ad malum, & habitum sic inclinantem. Vt prima differentia sumatur prout peccatum originale, & habitus malus considerantur secundum se. Secunda prout comparantur ad naturam, & ad potentiam. Tertia prout comparantur ad naturam, & ad personam. Quarta differentia sumitur, prout comparantur ad ipsum actum.

Prima autem differentia sic patet: quia habi¬ tus malus secundum se consideratus, se uidetur habere per modum appositionis. quia videtur es¬ se quaedam habilitas superaddita, & apposita no¬ bis. sed peccatum originale non se habet per modum cuiusdam appositionis, sed per modum cuiusdam subtractionis. Aliter enim inclinat ad malum habitus prauus per paenitentiam, vel per bona opera non deletus: & aliter peccatum originale per baptismum non amotum. Quia habitus prauus inclinat in malum per modum cuiusdam similis appositionis, quia semper similes habitus inclinant in similes actus. Est n.m quedam habilitas superaddita animae inclinans in similes actus: vt si sit habitus bonus: inclinat in actus bonos, si malus, in malos. sed peccatum originale non de¬ letum, non inclinat in malum per modum cuiusdam appositionis, sed per modum cuiusdam carentiae, & subtractionis. Nam quia peccatum originale est carentia cuiusdam iustitiae, quam habens non habet inclinationem ad malum: ea subtracta, & ea carens inclinatur ad malum, sicut cyathus ple¬ nus aqua, continet aquam, ne labatur, & fluat in terram: eo facto, vel subtracto ab aqua, labitur aqua, & fluit in terram. Sic originalis iustitia continebat animam, ne laberetur in malum: ea sub¬ tracta, vel amota, & non superaddita gratia, quae quantum ad hoc supplet vices originalis iustitie, quia per eam se potest continere anima, ne labatur in malum; de necessitate, hoc posito, anima in malum labitur, quia sine originali iustitia, vel si¬ ne gratia gratum faciente nullus se potest diu continere, ne labatur in peccatum etiam mortale.

Secunda differentia inter habitum malum, & peccatum originale sumitur, pront haec duo com¬ parantur ad naturam, & potentiam animae. Nam¬ malus habitus, quia adgeneratus est ex malis actibus, & actus immediate procedunt a potentia: oportet, quod habitus malus per se, & primo sit quaedam infectio potentiae. sed peccatum originale, quia contrahitur per originem, & per generationem, quia generatio est opus naturae, & via in naturam: oportet. quod per se, & primo peccatum originale sit quaedam infectio naturae.

Tertia differentia ad hoc idem sumitur: prout haec duo: peccatum originale, & habitus malus comparantur ad naturam, & ad personam. Nam habitus prauus magis est quoddam malum personale, quia contrahitur ex actibus, & operibus personae. sed peccatum originale est malum naturale per se, & primo, quia contrahitur ex malo, & &x in fectione naturae. Si autem est malum, & infectio personae: hoc est ex consequenti, in quantum natura deprauata, & infecta deprauatur, & infi¬ cit personam.

Quarta autem differentia, ut dicebatur, sumitur, prout haec duo comparantur ad ipsam actum. quia nunquam fit habitus in nobis, siue bonus, siue malus, nisi ex actu frequentato, quia sicut ex frequenter bene cytharixare fimus boni cythari¬ stae. Sic ex frequenter bene age simus boni, & ex frequenter male agere adgeneratur in nobis malus habitus: Licet forre propter pronitatem sensuum, & cogitationum ad malum non requiratur tanta frequentatio malorum actuum ad ad¬ generandum habitum malum quanta requiritur bonorum ad adgeneradum bonum. Iuxta illud Gen. Sensus enim, & cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab adolescentia sua sed peccatum originale, quod est carentia originalis iustitiae: sumit suam quiditatem, & suum esse ex vnico solo actu, id est, vno proprio peccato Adae, quod totam ex radicauit, & radicitus euulsit illam originalem iustitiam: habuit suum totum complementum. Nam ex aliis peccatis Adae nihil conrrahimus, sed solum ex primo peccato, peorquod caruit originali iustitia.

RESP. AD ARO. ART. IIII.

Ad primum dicendum, qod argumentum non plus arguit, nisi, quod peccatum originale per se, & primo non est peccatum personae, sed naturae. Et si est peccatum plonae, hoc est ex consequenti in¬ quantum natura infecta inficit personam. pecca¬ tum ergo, quod est in potestate nostra vitare, est peccatum personae, quod per se, & primo non competit peccato originali. Vel possumus dicere, quod peccatum quod est in potestate nostra uitare, est quod non contrahimus peralium, sed per nosipsos. sed peccatum originale contrahitur per alium, vt pe¬ Adam, in quo omnes peccauimus. Nec poprer hoc possumus conqueri de Deo. Quia sicut contrahimus peccatum originale per alium: Ira ad hoc delendum potest nobis per alium subueniri. Nam paruuli ante usum liberi arbitril baptiati ab alio absoluuntur a peccato originali,

Ad secundum dicendum, quod omne peccatum est voluntarium. Propter quod peccatum originale est malum, & voluntarium, prout a mala voluntate Adae inductum. & dicitur etiam malum, & voluntarium, prout non deletum per baptismum nos inclinat ad male velle¬

Ad tertium dicendum, quod in carne non est peccatum originale formaliter. Sed est in ea vir¬ tualiter, inquantum est infecta, & polluta, & ex immundo semine in libidine generata. Sicut ergo siquis haberet manum pollutam, vel coinqui natam, si cum illa manu acciperet ab alio pomum, quantumcunque nitidum in ipsa coniunctione pomiad manum pollutam, fieret poliutum Sic quam tumcunque quilibet nostrum accipiat animam a Deo non pollutam, sed nitidam, tamen quia accipit ea in carne polluta libidinose, & pollute genitam in coniunctione ad talem carnem fit pol¬ luta, & contrahit peccatum originale, sed de hoc tractabitur infra.

Ad quartum dicendum, quod iniustum esset, quod filius puniretur pro peccato patris, vt communiter dicitur, nisi peccatum patris in filium per¬ transiret. sed peccatum Adae transit in omnes alios, & in omnes nos, qui possumus dici filii eius, vt iam non puniamur pro peccato patrum, sed pro peccato nostro, cum istud peccatum transeat in nos, & fiat peccatum nostrum. Nam ut patet per habita: peccatum originale non est intelligendum per modum appositionis cuiusdam turpitudinis, sed per modum subtractionis cuiusdam pulchritudinis, quae dulchritudo debebat dici pulchritudo naturae magis, quam psonae quia illa pulchritudo, & illa originalis iusti fuit data Adae, pro¬ ut in eo erat aliquo modo natura omnium nostrum, & prout debebat esse omnium nostrum caput, quo peccante, & ea carente non potuit & in nos transfundere, sed tota natura nostra ex¬ hoc dicitur esse infecta: & quia non potest esse infecta natura, nisi inficiatur persona, cuius est illa¬ natura; Ideo persona cuiuslibet nostrum, quia per originem accipit naturam infectam ditme per originem in fectionem, & culpam contrahere. quod sufficit ad hoc, quod puniatur. Sed qualiter puniatur, & cuius¬ modi est huiusmodi culpa: & quomodo hoc non derogat diuinae iustitiae, in sequentibus apparebit

ARTIC. V An peccatum originale sit concupiscentia. Conclusio est affirmatina.

Aegid Quol. s. q. 19. & 20. D. Tho. 1. 2. q. 82. arb. 3. Et 2. sen¬ ten. d. 30. q. 1. ar. 3. Et Quol. 4. art. 32. D. Bon. d. 30. art. 32. q I. Ric. d. 30. q. 7. Sco. d. 30. q. 2. Ant. And. d. 30. q. 1. Dur d 3OqVEt in ad.rqs. P.ld.3Sq1& 2. Cnr 4.3od 1. art. vlt.

QVINTO quaeritur de peccato originali quantum ad eius quidi¬ tatem; id est, quid sit peccatum originale. Et videtur, quod non sit concupiscentia, quia, vt habet ad Ro. Occasione autem accepta: peccatum per mandatum operatum est in me omnen¬ concupiscentiam. Si ergo peccatum est causa con¬ cupiscentie, non est ipla concupiscentia: cum idem non sit causa sui ipsius.

Praeterea concupiscentia in homine est quaedam positio naturalis. sed quod est naturale non potest esse peccatum. concupiscentia ergo non est peccatum: & si non est peccatum, non est peccatum originale.

Praeterea sicut per motum concupiscibilis per¬ turbatur iudicium rationis: ita perturbatur per modum irascibilis. ergo non solum actus concupisci¬ bilis, sed etiam iracundia, quae est actus irascibilis, debet poni peccatum originale.

Praeterea nullus defectus ex origine contractus habet rationem culpae, nisi secundum, quod consequitur naruram ex uoluntate illius, a quo habemus naturam illam: sed per voluntatem Adae, a quo descendimus, & a quo proriginem habemus naturam huma nam, consequimur defectum non solum in concupiscibili, sed etiam in humoribus, ex quibus contrahimus ggritudinem, & mortem: ergo originale¬ peccatum potest etiam dici mors, & egritudo.

Praeterea ex peccato primi Parentis non solum¬ contrahitur defectus in concupiscibili, qui dicitur concupiscentia, sed etiam in ipso intellectu, qui¬ dirur ignorantia: ergo peccatum originale non solum est concupiscentia, sed etiam ignorantia.

IN CoNIRARIVM est Aug. 15. de Ciuit. Dei loquens de peccato originali, quod secutum est ex inobedientia primi parentis: dicit, quod est languor nature. Licet iste languor videatur specialiter consurgere ex concupiscentia: ergo & c.

Praeterea sicut concupiscentia actualis est peccatum actuale: ita concupiscentia, quam contrahimus ex origine, est peccatum originale:

RESOLVTIO. Peccatum originale est carentia originalis iussitiae perficientis essentiam secundum se: Et per redundantiam est carcntia originalis iustitiae perficientis potentiam, a qua dependent omnes altae virtutes.

RESPONDEO dicendum, quod Magister in littera, peccatum originale multis nominibus no¬ minat. Nam nominat ipsum concupiscentiam Alludens verbis A postoli ad Rom. cum ait: Non ergo regnet peccatum in vestro mortali corpore, vt obediatis concupiscentiis eius. Videtur ergo, quod ipsa concupiscentia sit fomes peccati, & per consequens sit peccatum originale. Quod satis videtur innuere Glo. Nominat etiam in littera peccatum originale multis aliis nominibus, de quibus ad praesens non est curae nobis. Sed cum quaestio mota sit de peccato originali quantum ad quiditatem: videlicet quid sit peccatum originale. Ideo sciendum, quod secundum Philosophum, qui bene diffinit contraria cosignficat: semper enim unum contrariorum habet declara ri, & lucidari per aliud, quia prout scribitur in Elench. Iuxta enim se appositis contrariis videntur maiora, & minora: meliora, & peiora hominibus. Ex quibus uerbis sumitur illud commune dictum: Opposita iuxta se posita magis elucescunt. Et licet hoc ueritatem habeat de omni¬ genere oppositionis; potissime tamen veritatem habet de his, quae opponuntur secundum affirmationem, & negationem. quia, ut dicitur in eisdem Elench. semper in non facere intel. Ei¬ ligitur facere omnino in negatione dictio, id est, assirmatio. Non enim possumus intelligere non facere, nisi intelligendo facere. Nec pos¬ sumus intelligere negationem, nisi intelligendo dictionemid est affirmationem. & hoc etiam potissime ueritatem habet in his, quae opponun. rur positiue, & priuatiue. quia vt scribitur in libro de anima: Rectum est iudex sui, & obliqui non enim possumus iudicare de obliquo, nisi, iudicando de recto. Aug. etiam. 5. de Tri¬ nit, discurrendo per diuersa praedicamenta ad idem genus reducit negationem cum affirmatione, quibus omnibus substernitur unum fundamentum: uidelicet, quod quiditas negationis dependet ex quiditate affirmationis, & qui¬ ditas priuationis ex quiditate positionis, cum ergo peccatum originale nihil sit aliud, quam quaedam negatio, vel quaedam priuatio, vel quaedam carentia originalis iustitiae, cum debito habendi eam. postquam de quiditate istius priuationis, vel negationis, volumus aliquid scire: oportet nos prius de quiditate originalis iustitiae inuestigare, quae inuestiganda sunt.

Sciendum ergo, quod originalis iustitia pro¬ illo statu se habebat loco gratiae, & in isto sta¬ tu est econuersos non, quod gratia, quae datur nobis, in isto statu, ut sumus membra Christi: omnino sit idem cum originali iustitia, quae fuisset nobis data pro illo statu: tamen vna correspondet alteri: vt sicut tunc suissemus saluati, vt membra Adae, nisi fuisset ille ordo interruptus propter peccatum Adae, sicut nunc omnes saluamur, ut membra Christi. vnde Christus dictus est secundus Adam. Per primum ergo Adam saluati fuissemus, ut nati cum originali iustitia: sed nune non possumus saluari, vt nati: sed vt renati per gratiam. quibus omnibus bene consideratis, gratia in hoc statu tenet vicem originalis iustitiae in illo statu: non, quod aliquid plus habeat gratia, quam originalis iustitia, quia per originalem iustitiam Adam poterat stare, & non prosicere: sed per gratiam possumus stare, & proficere: Erit ergo idem iudicium de perfectione Adae secundum originalem, iustitiam quantum ad sta¬ re, & proficere. Dicimus autem de his duobus esse idem iudicium secundum perfectio nem animae: quia, & si quantum ad alia pos¬ sumus assignare differentiam; tamen quantum ad originem perfectionis animae, videtur esse idem de gratia, & de originali iustitia. quia sicut gratia perficit secundum se ipsam essentiam animae, & a perfectione essentiae animae per gratiam deriuantur perfectiones potentiarum per virtutes, quantum ad stare, & prosi¬ cere: quia & per gratiam perficientem essentiam animae, & dantem nobis esse spirituale, & per virtutes deriuatas a gratia, & perficientes potentias, & dantes nobis agere spirituale, quandiu tales virtutes sunt formatae, & sunt coniunctae gratiae, & charitati, & non sunt in¬ formes per culpam: possumus per eas stare, & proficere: sic illa originalis iustitia perficiebat ipsam essentiam animae, & dabat ei es¬ se spirituale, prout competebat illi statui, & ab illa originali iustitia perficiente essentiam animae, & dante ei esse spirituale, deriuabantur virtutes perficientes omnes potentias,, & dantes eis agere spirituale secundum illum sta¬ tum. quia sicut originalis iustitia non dabat es¬ se spirituale animae Adae, nisi quod posset sta¬ re secundum tale esse, non autem quod pos¬ set proficere: sic virtutes deriuatae ab illa iustitia dabant potentijs agere spirituale, per quod poterat Adam stare, sed non proficere.

Dicendum est ergo, quod sicut gratia potest dupliciter considerari. vel secundum se, vt perficit essentiam. vel secundum suam re¬ dudantiam, vt perfieit potentias, & actiones potentiarum: quia & potentiae sunt perfectae per gratiam, id est, per virtutes deriuatas a gratia, & operationes potentiarum sunt stabiles, & perfectae per gratiam: stabiles quidem per¬ carentiam culpae: & perfectae, quia sunt meri¬ torit. Qnera enim facta in gratia, & si sunt mesitet rer charitatem dautem agere spiri¬ tuile: no: sic. . nrem porentiam, sunt tamen principalius meritur per gratiam dantem esse spiri¬ tuale, & perficientem essentiam. Propter quod Augustinus ait, quood gratia praeuenit charitatem. quod veritatem habet: sicut esse praeuenit agere, & essentia praeuenit potentiam: sic originalis iustitia poterit dupliciter considerari vel secundum se, vt perficiebat essentiam: vel¬ secundum redundantiam, vt perficiebat potentias, & actiones potentiarum, quia illa iustitia essentiam animae Adae perficiebat secundum se, & potentias illius animae perficiebat per quandam redundantiam prout ab ea deriuabantur virtutes perficientes potentias: sed sicut gratia differt ab illa iustitia. quia per cam possumus stare, & pficere: sed per illam iustitiam poterat Adam stare, & non proficere: sic virtutes deriuatae ab illa iustitia erant, quod posset, Adam per eas stare: sed non proficete. & sicut gratia per quandam redundantiam non solum persicit pote ntias, sed etiam actiones: quia facit eas stabiles, & meritorias: sic illa originalis iustitia perfecisset actiones animae Adae, vel ipsius Adae ad hoc, quod es¬ sent stabiles, & per eas posset. Adam stare: non autem perfecisset eas, quod essent meritoriae, vel quod per eas posset Adam profi¬ cere.

Addemus insuper, quod sicut inter virtutes deriuatas a gratia est vna virtus principa¬ lis, quae dicitur charitas, a qua omnes virtutes habent, quod sint virtutes, & quod sint meritorie: sic inter illas virtutes deriuatas ab originali iustitia fuisset vna virtus principalis, a qua omnes aliae virtutes dependent, & haec fuisset iustitia informans appetitum intellectiuum, siue voluntatem: Et quia haec iustitia perfecisset appetitum intellectiuum, siue voluntatem, non fuisset eadem cum originali iustitia principali, quae informabat essentiam: immo fuisset deriuata ab ea, & fuisset effectus eius: sicut potentiae sunt effectus es¬ sentiae: Et quia non habemus speciale nomen: ideo eodem nomine nominamus hanc virtutem perficientem potentiam, quo nominatur donum illud gratuitum perficiens essentiam. Et si vellemus sibi dare nomen differens; di¬ ceremus, quod iustitia perficiens essentiam es¬ set iustitia originalis originans respect a iustitiae perficientis potentiam, & iustitia perficiens potentiam esset iustitia originalis origi¬ nata respectu iustitiae perficientis essentiam. Habuisset ergo Adam pro illo statu charitatem, & iustitiam perficientes voluntatem: & per eas potuisset stare, sed non mereri: Sec quia stare dicit quandam rectitudinem, & aequitatem: cum haec magis pertineant ad iustitiam, quam charitatem, fuisset iustitia pro illo statu exellentior virtus, quam charitas

Sunt etiam in hoc statu duae vi tutes perficientes voluntatem: iustitia, & charitas. sed quia pro¬ isto stetu, in quo sumus membra Christi, & in quo possumus mereri: cum mereri, & proficere sit principalius, quam habere rectitudinem, & quam stare; ideo pro hoc statu charitas, pe¬ quam meremur, est principalior, & excellentior virtus, quam iustitia: propter quod quantum ad charitatem, possumus de isto statu dicere cum Augustino 15. de Trinitate: Quod nullum donum est excellentius isto, id est, charita¬ te, loquendo de donis, quae sunt virtutes, & quae perficiunt potentias. Hoc enim excellentius do¬ num perficiens potentiam, quod est charitas, & quantum ad rem habet idem nomen cum gratia. Nam esse gratum, & charum alicui, reali¬ ter vnum, & idem dicunt: & in tantum realiter dicunt vnum, & idem, quod vidimus aliquos Theologos tempore nostro tenentes hanc opinionem, quod idem esset realiter gratia, quod charitas, & econuerso: Cum tamen hoc esse non possit. quia gratia perficit essentiam: charitas potentiam: & diuersorum subiectorum diuersas oportet esse perfectiones. Sicut enim non est idem agere, quod esse: sic non est idem, quod perficit potentiam, a qua est agere, & quod perficit essentiam, a qua est esse. Si enim in his, quae sunt naturae, damus essentiam, a qua est esse: & potentiam, a qua est agere; multo magis in gratuitis dabimus gratiam perficientem essentiam, a qua est spirituale esse: & charitatem perficiem¬ tem potentiam, a qua est spirituale agere. Tantum ergo habere volumus ex his verbis, quod in hoc statu, vbi possumus mereri, & ubi omnia sunt referenda ad gratiam; illa est principalior vir¬ tus, quae perficiens potentiam magis se tenet cun¬ gratia perficiente essentiam, & haec est charitas, quia realiter idem est esse gratum, & charum. Sicut pro illo statu illa :fuisset excellentior virtus perficiens potentiam, quae magis se teneret cum¬ iustitia perficiente essentiam, & haec fuisset iustitia, quae perficiens voluntatem tanquam virtus deriuata a iustitia, quae perficeret essentiam, habet idem nomen cum illa, non solum realiter, vt habet charitas cum gratia: sed etiam realiter, & vocaliter, vt habet iustitia cum iustitias: oporte¬ bat tamen hanc esse differentem ab illa: sicut perficiens potentiam differens est a perficiente essentiam: & sicut deriuatum, & causatum ab alio differens est ab eo, a quo deriuatur, & causatur. Sic ergo hic damus duas gratias: vnam perficientem essentiam, quae mutato nomine dicitur gratia: & aliam, quae perficit potentiam, quae mutato nomine magis ad vocem, quam quantum ad rem, dicitur charitas, a qua dependet omnes aliae virtutes. Sic pro illo statu fuisset da¬ re duplicem iustitiam: Vnam perficientem es¬ sentiam, quae daret spirituale esse pro illo statu: Et aliam perficientem potentiam nominatam eo¬ dem nomine, non mutato, a qua esset spisituale agere secundum illum statum.

Viso quid sit originalis iustitia secundum se: quia est quaedam iustitia perficiens essentiam: Et quid est secundum redundantiam, quia est ipsae virtutes perficientes potentias, inter quas fuisset vna principalior, a qua dependissent aliae, patere potest quid sit originale peccatum secun¬ cundun se, & principaliter, quia est carentia ori¬ ginalis institiae perficientis essentiam: & quid sit per redundantiam, quia est carentia originalis iustitiae perficientis potentiam, a qua dependissent omnes aliae virtutes. Propter quod originale peccatum principalius est in essentia animae, quam in viribus, siue in potentijs animae: & principalius est in appetitu, in quo stat principalior ratio peccati, ut est culpa, quia omne peccatum, vt est culpa, est quid voluntarium: sed de hoc inferius darius apparebit: cum di¬ sputabitur, vbi sit originale peccatum tanquam in subiecto. Nunc autem intantum dictum sit, quod Originale peccatum secundum se est carentia originalis iustitiae, vt perficit essentiam: sed huiusmodi peccatum secundum redundantiam est carentia originalis institiae, ut perficit appeti¬ tum: semper tamen recipienda est carentia talis iustitiae cum debito habendi.

Verum quia dupliciter est appetitus intellectiuus, & sensitiuus; ideo in hoc peccato originali, vt respicit appetitum: possumus assignare quid formale, & quid materiale, ut carentia originalis iustitiae: ut respicit appetitum intellectiuum sic in hoc peccato magis quid formale, & vt respicit sensitiuum magis quid materiale. Propter quod cum dicimus hoc peccatum esse legem membrorum, vel concupiscentiam: Vel vitium concupiscentiae: nominamus ipsum ab eo, quod est ibi materiale; sed cum dicimus ipsum esse carentiam iustitiae, in voluntate nominamus ipsum ab eo, quod est ibi formale. Sed cum dici mus ipsum rebellionem virium, nominamus ipsum ab vtroque, quia in rebellione intelligitur appetitus inferior, qui rebellat, id est senluali¬ tas, & appetitus superior, qui est appetitus intellectiuus, cui rebellat, id est, voluntas, a qua habet esse formaliter, & completiue omne peccatum, quod est culpa, & omne demeritum, & omne bonum, & omne meritum quantum est ex parte nostra: licet per voluntatem non simus ad hoc sufficientes, sine auxilio gratiae.

DVB. LATERALIS. An Homo optimus dicatur factus. conclusio est affirmatiua.

Idque pro rectitudine, & iustitia affirmatur. lustum enim, rectum, & aequum idem sunt.

Biel Dist 2 3. 41. &3.

VLTERIVS forte dubitaret aliquis, quomodo Homo dicatur factus optimus. Iuxta illud 1. Augustini &a. quaestionum: Si quidem Deus ita optimum it fecit hominem, vt si vellet manere optimus nullo resistente impediretnr. Cum enim optimus sit qui superlatiuum, & supra illud aliud inueni¬ niri non possit; impossibile videtur, quod pos¬ sit inueniri aliud melius optimo. quia melius est illud, quod potest stare, & proficere, quam illud, quod potest stare tantum: Adam non erat factus optimus: cum non posset proficere.

Dicendum, quod supremum in illo statu innocentiae erat rectitudo. Ideo dicitur Ecclesiastes, quod Deus fecit hominem rectum, & quia recto nihil est rectius: Adam pro illo statu quantum ad rectitudinem erat optimus. Non enim poterat meliorari, nisi mutando statum, & accipiendo gratiam, per quam posset proficere. Status ergo ille, vbi quid supremum erat rectitudo, totus attribuebatur iustitiae. Nam iustum, rectum, & aequum vnum, & idem sonare videntur. propter quod iustitia pro illo statu erat quid supremum: vt siue accipiatur iustitia principalis, cuiusmodi erat iustitia perficiens essentiam, & dans esse spirituale pro illo statu, siue accipiatur iustitia, subprincipaliter deriuata ab illa iustitia principali perficiens potentiam, & dans agere spirituale semper ipsi iustitiae, cui attribuitur rectitudo, attribuetur esse quid supremum pro illo sta¬ tu. Si ergo charitatem dicatur habuisse;: oportet, quod charitas pro illo statu, & pro isto acci¬ piatur aequiuoce: Sicut gratia pro illo statu, & pro isto accipitur aequiuoce. Nam ad gratiam, & ad charitatem pertinet facere opera meritoria. & intantum aliquis meretur apud Deum, inquantum est sibi gratus per gratiam, & charus per charitatem. Si ergo Adam pro illo statu dicebatur gratus, & charus Deo, & non poterat pro illo statu mereri, oportet, quod gratia tunc non esset eiusdem rationis cum ea, quae est nunc, nec charitas etiam eiusdem rationis esse poterat. Non ergo dicimus, quod Adam pro illo statu¬ non haberet charitatem, & non diligeret De um¬ sed quod charitas esset alterius rationis tunc, & nunc: cum supremum in illo statu esset rectitudo sine merito, & omnia pro illo statu attribue¬ rentur iustitiae, vt omnia dicta Sanctorum Doctorum sonant: oportet charitatem pro illo sta¬ tu fuisse ordinatam ad iustitiam, & rectitudinem: cum supremum ibi esset rectitudo: tamen si Adam stetisset, habuisset gratiam gratum facientem habentem quandam superioritatem super iustitiam originalem perficientem essentiam illius animae, a qua fuisset deriuata charitas habens superioritatem super iustitiam perficientem potentiam. erat enim illa originalis iustitia tunc quantum ad stare, magis, quam sit gratia, & charitas. Nec facilius poterat stare Adam cum illa iustitia tunc, quam possimus cum gratia, & charitate nunc, & si illa iustitia excedebat tunc gratiam, & charitatem, quam habemus nunc: Cogimur dicere, quod illa iustitia, cui principaliter attribuebatur stare, quantum ad hoc, id est, quantum ad stare, quod erat altius in illo statu, excedebat ipsam charitatem, quam habemus nunc.

Ex quibus patere potest, quod gratia, & charitas sunt quaedam personalia competentia per¬ sonae, quae non transfunduntur a Parente in prolem. Sed iustitia illa originalis perficiens essentiam, & iustitia deriuata ab ea perficiens potentiam poterant dici naturalia, quia magis fuerunt data naturae, quam personae. Non enim fuerunt haec data Adae, ut quaedam persona in se sed, vt per originem naturalem posset eam trans¬ fundere in posteros: Culpa ergo actualis nostra, quae est personalis opponitur gratiae, & charitati.

Sed peccatum originale, quod est quasi naturale, opponitur iustitiae originali existenti in es¬ sentia, & iustitiae deriuatae ab illa existenti in potia. Propter quod peccatum originale diffinitur per carentiam originalis iustitiae, non per carentiam gratiae. Paruulis enim natis in originali peccato non imputatur ad culpam, quod careant gratia, quia illa est personalis. sed quia carent originali iustitia, quae poterat dici natura¬ lis, cum data esset Adae, vt per originem naturalem eam in suos transfunderet posteros.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod, vt diximus, peccatum originale secundum se est carentia originalis iustitiae, vt habet esse in essentia: sed quia ab originali iustitia in essentia fuisset deriuata iustitia in appetitu, ideo per redundantiam originale peccatum est carentia iustitiae in appetitu, vel in potentia ap¬ petitiua accipiendo appetitum generaliter pro¬ ut continet appetitum intellectiuum,, qui dicitur voluntas: & sesitiuum, qui diuiditur in ira¬ scibilem, & concupiscibilem, Et quia cuilibet istorum appettiuum competit aliquo modo concupiscere: vt appetitui intellectiuo competit cupere bonum, sub ratione boni vniuersalis: appetitui vero sensitiuo, qui dicitur concupisci¬ bilis, competit cupere bonum secundum se, sub ratione boni particularis: sed appetitui sen¬ sitiuo, qui dicitur irascibilis, competit cupere bonum particulare non secundum se, sed sub ratione, qua arduum: & per appetitum tendimus in finem: & omne peccatum non sit aliud, nisi quaedam deordinatio a fine: oportet, quod originale peccatum, vt respicit iustitiam perficientem potentiam, quod respiciat appetitum, per¬ quem tendimus in finem, & in bonum. quia finis, & bonum idem sunt, vt dicit Commentator super secundo Metaphysicae. Et quia quilibet appetitui, vt dictum est, competit cupere Ideo peccatum originale, quod potest dici peccatum naturale, est quaedam naturalis cupiditas, vel quaedam naturalis concupiscentia com¬ petens nobis ex origine naturali.

Ad formam autem arguendi cum dicitur, o peccatum causat concupiscentiam: ergo non est concupiscentia; Dici potest, quod concupiscentia aliter, & aliter sumpta fit peccatum & causa peccati. quia concupiscentia, vt est quaedam pronitas naturalis ad concupiscendum, siue sit ista pronitas ex parte appetitus intellectiui, qui dicitur voluntas: Siuem ex par¬ te appetitus sensitiui, qui diuiditur in irascibilem, & concupiscibilem, accipiendo cupiditatem large prout cuilibet appetitui competit eupere. Dicemus, quod peccatum originale, vt comparatur ad potentias animae, nihil est aliud, quam quaedam naturalis pronitas ex naturali origine contracta ad male cupiendum, & procedit ista naturalis cupiditas de imperfecto vitio ad perfectam vitium, vt de appetitu sensitiuo, ad appetitum intellectiuum: quia secundum Philosophum in 3. de anima: Vnus appetitus mouet alium, sicut rota rotam: vel sicut sphaera sphaeram. Et quia peccatum originale potest dici na¬ turale: non oportet, quod iste motus inordinatus sit aliquo modo naturalis ex natura instituta, sed naturalis ex natura corrupta. sicut ergo in processu naturali procedetur de materia ad formam, quia vt dicitur in 2. Metaphysicae: Materia est fundamentum naturae: sic in hoc motu, & in hac pronitate, quae dicitur peccatum originale, proceditur de appetitu sensitiuo, vbi magis materialiter regnat peccatum originale, ad appetitum intellectiuum, vbi magis regnat formaliter.

Aduertendum antem, quod scripta communia vocant peccatum originale habitualem cupiditatem, vel habilitatem ad cupiendum, vel ad concupiscendum: nos magis communi nomine vocamus peccatum originale non habilitatem, sed pronitatem. quia habilitas magis dicit pro¬ nitatem per modum cuiusdam appositionis, sed originale peccatum magis dicit huiusmodi pro¬ nitatem, vt supra tangebatur per modum cuiusdam subtractionis: quia non est aliud peccatum originale, nisi quaedam carentia originalis iustitiae, siue originalis rectitudinis. Nam si non peccasset Adam, habuissemus ex origine naturali¬ originalem iustitiam, vel originalem rectitudinem, per quam effectus habiles ad bonum. Nunc autem illo peccante, & naturam institutam cor¬ rumpente non originalem habilitatem ad bonum, sed originalem pronitatem ad malum contrahi¬ mus ex originali origine, vt etiam dicamur nasci¬ in originali peccato. Est etiam nihilominus ad¬ uertendum, quod pronitatem ad bonum voca¬ mus habilitatem, & hoc fuisset per modum appositionis, & suisset per appositionem originalis iustitiae. Sed promptitudinem ad malum non vocamus habilitatem, sed communiori no¬ mine pronitatem. quia pronitas ad bonum, vel ad malum potest esse, vel per modum appositionis, vel per aliquod donum bonum, vel per ali¬ quem bonum habitum appositum, & per modum subtractionis: vt per modum subtractionis mali habitus, vel alicuius malae inclinationis pos¬ sumus habere promptitudinem ad bonum, & ad malum econuerso. Nam per subtractionem boni habitus, vel boni doni, vel per appositionem mali habitus possumus habere inclinationem ad malum. Promptitudinem ergo ad malum, quam habemus ex originali peccato, non voca¬ mus habilitatem, quae est per modum appositionis, sed vocamus e. m communi nomine proni¬ tatem, quae potest ese per modum subtractionis, quia per subtractionem originalis iustitiae contrahimus originale peccatum, quod est quaedam pronitas naturalis ad malum.

Quibus omnibus consideratis patet, quol concupiscentia potest dici causata a peccato, & peccatum, & causa peccati. Nam vt eam consequimur per peccatum Ade, est causata a peccato: sed, vt est quaedam pronitas ad peccandum, ecst peccatum originale: prout vero per illam pro¬ nitatem incidimus in peccatum actuale, sic est causa peccati.

Ad secundum dicendum, quod, vt communiter dicitur aliud est esse potentem ad concupiscendum malum, & aliud est esse habilem a malum. Nam potentes sumus ex potentia naturali, quae dicitur concupiscentia, vel concupisc bilis: sed sumus habiles ad malum ex peccato originali. Nos autem non vtemur his verbis, se dicemus, quod aliud est habere potentiam, pe¬ quam possumus inclinari ad malum, & aliud es¬ habere pronitatem ad malum per subtractiont alicuius retinaculi, vt per subtractionem orgi¬ nalis iustitiae, quae erat quoddam retinaculumn¬ laberemur in malum primum habet esse perpo¬ tentiam naturalem, quae est potentia concupisc bilis. Secundum per subtractionem originalis iustitiae, quae est peccatum originale.

Ad tertium dicendum, quod omnis inordinatus motus in appetitu, vel omnis inordinata inclinatio, quam contrahimus ex origine natura¬ li, siue sit talis inordinata inclinatio ad malum ex apperitu intellectiuo, siue sensitiuo, qui diuiditur in irascibilem, & concupiscibilem potest dici peccatum originale: propter quod proni¬ tas ad malum, quae est ex originali peccato, & quae contingit ob subtractionem qiiusdam reti maculi, id est,, originalis iustitiae,, quae fuisset quoddam retinaculum nostrum retrahens nosa malo, potest dici originale peccatum, siue sit talis pronitas ex appetitu sensitiuo, quidiciturconcu¬ piscibilis, siue qui dicitur irascibilis; siue ex appetitu intellectiuo, qui dicitun voluntas. Nam ipsa voluntas ex carentia originalis iustitiaeest onior ad sentiendum in malum irascibili, & concupiscibili, quod totum contingit ex carentia originalisiu¬ stitiae, vel ex contractione originalis peccati.

Ad quartum dicendum, quod defectus ali¬ quis non habet rationem culpae, nisi vt comparatur ad appetitum, vel ad voluntatem, quia omne peccatum, quod est culpa secundum Augusti¬ num in de. Vera Religione: adeo est voluntarium, quia si non est voluntarium, non est peccatum: propter quod defectus, qui babetratio¬ nem culpae, vel peccati originalis; oportet, quod sit per comparationem. ad volttatem, vel appetitum. Si autem sit alius defectus contractus ex origine: vt mors, & aegritudo potest habere rationem poenae, sed non poccati¬.

Et per hoc patet solutio ad quintum, quia ignorantia non habet rationem culpae, conside rata secundum se. Sedi ut comparatur ad appetitum in quantum ad bencfaciendumrequi¬ ritur scientia, vel prudentia. Proptep quod moti Stoici omnem virtutem vocauerunt scientiam, & omne vitium, vel peccatum ignorantiam. Non credebant enim, quod in sapiente viro, & in habente scientiam iposset cadere cui¬ pa, vel peccatum: sed hoc semper contingeret ex ignorantia secundum veritatem, tamen sem¬ per ratio culpae sumitur per comparationem ad appetitum.