Quaestio 2

ARTIC. I. An peccatum originale prius in animae potentia, quam in essentia sit.: Conclusio est negatiua.

D. Th. 1. 2. q. 83. ar. 1. & 3 Sent. d. 31. q. 2. ar. 1. Et de Maloq 4. ar. 3. & 4. D. Bon. d. 31. ar. 1. q. 2. Ric. d. 31. q. 1. Th. Arg. d. 31. ar. 4. Dur. d. 31. q. 3 Capr. d. 31 d. S.

AD PRIMVM sic proceditur videtur, quod originale pecca¬ tum prius sit in potentia, quan¬ in essentia. quia peccatum originale est carentia originalis iustitiae. sed iustitia habet esse in voluntate: & voluntas nominat potentiam, ergo &c.

Praeterea essentia animae intellectiuae est imma¬ terialis, quia non habet materiam partem sui. sed immateriale non attingit materiale, nisi mediante aliquo materiali. Non ergo anima attinget corpus, nisi mediantibus potentijs sensitiuis, quae sunt potentiae materiales, & organicaem. In ulibus ergo potentijs erit per prius peccatum originale.

Praeterea ideo dicitur peccatum originale, quia traducitur per originem naturae humanae. sed origo naturae humanae pertinet ad potentiam ge¬ neratiuam, cum origo sit idem, quod generatio, quae terminatur ad naturam, & est opus naturae: Erit ergo peccatum originale in ipsa potentia ge¬ neratiua per prius. Si autem sit in essentia animae hoc erit per redundantiam.

Praeterea peccatum originale, vt habeturin lit tera, est concupiscentia, vel concupiscibilitas. sed ista siue sumantur actualiter, siue habitualiter, pertinent ad vires sensitiuas. ergo &c.

Praeterea secundum Augustinum in de vera Religione: Omne peccatum est in voluntate, sed peccatum originale est peccatum, ergo est in voluntate.

Praeterea poena debet respondere culpae. sed carentia visionis diuinae est poena originalis peccati, cum visio diuina pertineat ad intellectum, & ad. rationem, non ad essentiam: peccatum originale erit in intellectu, vel in ratione non in essentia.

IN CONTRARIVM est: quia anima potest considerari dupliciter, vel vt :est, forma cort poris, vel vt est motor. Si ergo peescatum originale est in anima, vt coniungitur torpori; non poterit esse in ea, prout coniungitur, vt motor: quia per nullam motionem nostram, & per nullum actum nostrum fit in nobis peccatum originale. Erit ergo peccatum originale in anima non, vt est motor icorporis, sed vt est forma. cum ergo sit forma corporis per essentiam. ergo &c.

Praeterea dictum est peccatum originale, quia contrahitur per originem, vel per generationem. Si¬ ergo tale peccatum erit in anima erit in ea, vt est terminus generationis. sed huiusmodi terminus est per essentiamergo &c.

RESOLVTIO. Peccatum originale prius in anima essentia, quam in potentijs est: si consideretur originalis iufti¬ ria, vt vnum donum secundum se: magisque¬ naturae, quam personae datitm, & a Deo qui¬ dem, & vt gratia. Idemque patet ex ijs, qua alijs in rebus nidemus: & ex modo ipsum contrabendi.

RESDOVDEO dicendum, quod peccaa¬ tum originale est carentia originalis iustitiae cum debito habendi eam, vt est ex superioribus dechara tum. Si ergo bene volumus videre, quid est originale peccatum: oportet nos videre, quid erat originalis iustitia. Dicemus ergo, quod originalis iustitia erat quoddam vnum donum gratuitum datum naturae nostrae a Deo: habens seinna¬ tura instituta, sicut se habet modo gratia in natu¬ ra corrupta.

Sex ergo vijs declarabimus, quod peccatum originale per prius habet esse in essentia animae & per¬ quandam redundantiam habet esse in potentijs: vt Prima via sumatur, prout iustitia originalis secundum se erat vnum donum, licet per redundam tiam esset multa dona: sic peccatum originale secundum se est vnus defectus, licet per redundantiam possit esse defectus multi. Propter quod erit prima via ex ipsa vnitate ipsius originalis iustitiae, siue originalis peccati. Secunda via erit, prout originalis iustitia erat donum datum naturae, magis, quam personae. Tertia erit prout tale donum erat datum a Deo. Quarta via erat, prout tale donum se habebat, vt gratia. Quinta erit ex his, quae videmus in alijs rebus. Sexta erit ex modo contrahendi originale peccatum: quia contrahitur per carnem.

Prima via sic patet dictum est enim, quod originalis iustitia erat vnum donum, & originale peccatum est vnus defectus, vt communiter ponitur. sed potentiae secundum se non habent vnitatem. immo sunt multae, & variae potentiae: oportet ergo, quod peccatum originale, vel originalis iustitia, cuius defectus est originale peccatum, habeat esse in aliquo vno, in quo vniuntur potentiae. huiusmodi autem est essentia animae. ergo &c. Hanc autem rationem quidam calumniantur, diuentes, quod ista vnitas est cuiusdam ordinis. sed ooim inueniatur aliqua vna potentia, ad quam aliae ordinantur, vt voluntas; Argumem tum hoc arguit peccatum originale propter suam vnitatem esse in aliqua vna re, sed non arguit, quo illa vna res sit essentia, quae est vna. quia potest es¬ se voluntas, quae est vna potentia, ad quam ordi¬ nantur aliae potentiae. Sed ista obiectio non bene se fundat: cum fundet se, quod originale peccatum est vnum secundum quendam ordinem: cum non sit vnum secundum ordinem tantum, sed etiam secundum esse. quia est vnus defectus vnius doni, quod dicebatur originalis iustitia. propter quod obiectio non bene se fundat, & su¬ per fundamentum non bene aedificat. Vult enim, quod aliae potentiae ordinentur ad voluntatem. Nam veritas est, quod peccatum originale est vnum secundum se. quod vnum secundum se redundat in omnes potentias vegetabiles, quae sunt generatiua, nutritiua, & augmentatiua. oportet ergo, quod subiectum istius doni, quod est originalis iustitia, vel istius vnius defectus, quod est originale peccatum, sit tale vnum, in quo vniantur omnes potentiae. Vel si volumus loqui modo, quo loquuntur, sic obiiciendo, sit tale vnum, in quo uniantur omnes potentiae: Hoc autem non potest esse, nec voluntas, nec ratio, nec ali¬ qua alia potentia, quia potentiae vegetatiuae nihil faciunt, nec pro ratione, nec pro voluntate consideratae secundum se, nisi prout eis deseruiunt aliqui actus exteriores, vt ponere cibum in ore, vel alii actus exteriores, qui possunt esse voluntarii, & secundum rationem. Tale ergo vnum, ad quod ordinantur omnes illae potentiae, a quibus deriuabatur perfectio originalis iustitiae. & a quibus nunc deriuat defectus originalis peccati, est sola essentia animae, in qua primo, & principaliter erat originalis iustitia. Et nunc pro¬ pter peccatum Adae, per quod sublata fuit originalis iustitia, est originale peccatum primo, & principaliter. Et a tali defectu in essentia anime deriuantur defectus ad omnes potentias: quia omnes potentiae oriuntur ab essentia animae tanquam accidentia, & proprietates a subiecto. q secundum Philosophum: Materia subiecta cum¬ forma est causa omnium accidentium, quae fiunm in ea. Et licet omnia accidentia aliquo modo possint attribui materiae, & formae; tamen forma est magis ratio actionis, & materia magis passionis. Et quia omnes potentiae animae sunt aliquo modo actiuae: & illae, quae sunt passiuae possunt di¬ ci actiuae ratione iudicii; ideo omnes tales potentiae magis debent reduci ad essentiam formae quam materiae, & ad essentiam animae, quam corporis.

Sed dices, quod aliquae potentiae fundantur in ipsis organis corporalibus, vtputa visiua in oculo. Ad quod dici potest, quod potentiae organicae non fundantur in organis, nisi prout illis organis est coniuncta essentia animae dans eis immediate esse, propter quod omnes potentias animae, tam organicas, quam non organicas, attin¬ git essentia animae. Attingit enim ipsas potentias organicas inquantum attingit. organa dans eis immediate esse. Est enim essentia animae intellectiuae secundum Augustinum, & secundum veritatem tota in toto corpore, & tota in qualibet par¬ te dans esse per seipsam, & immediate toti, & cui¬ libet parti coniunctae toti. Potentias autem non organicas attingit essentia animae, quia in ea si ne organis fundantur, sicut in subiecto. defectus ergo, qui est in essentia animae primo, & principaliter, per redundantiam potest esse in omnibus potentijs: & talis defectus est originale peccatum.

Secunda via ad pot idem icuiter patet. Nam¬ illud donum originalis iustitiae magis erat datum naturae, quam personae. quod patet: quia natura lia possunt transfundi in posteros, & illud donum fuit datum naturae, non, vt erat personae tantum: sed vt erat transfundendum in posteros. Et quia na¬ tura principaliter dicitur de forma, ut patet per Philosophum in 5. Metaphysicae, & in 2. Physicorum: cum anima sit forma per suam essentiam; originale peccatum, quod est defectus originalis iustitiae, primo, & principaliter est in essentia animae, & per eam habet esse in potentijs.

Tertia via sic patet. quia Dei perfecta sunt opera. Agentia autem naturalia procedunt de imperfecto ad perfectum. & primo inducunt accidentia, & postea substantialem formam. vt ignis primo calefacit, & inducit calorem, & postea in ducit substantialem formam, & generat ignem. Sed Dei persecta sunt opera, quia primo producit substantiam, & producendo substantiam pro¬ ducit accidentia competentia eidem substantiae. & sicut se habet in perficiendo: sic se habet in pre¬ ficiendo. quia primo perficit essentiam, & postea potentias, quae sunt quaedam proprietates, & quaedam accidentia essentiae originalis. ergo iustitia erat perfectio essentiae animae, & ab, ea re¬ dundabat perfectio in potentits.

Quarta via sie patet: Nam originalis iustitia pro illo statu, vt debebamus esse membra Adae, se habebat, sicut gratia, per quam fimus membra Christi. & ideo Christus dictus est secundus Adam. Sic enim ordinauerat Deus, vt descendem do ab Adam reciperemus originalem iustitiam, per quam ordinabamur ad salutem. Erat ergo iste ordo, vt eramus membra Adae, & vt eramus nati ab Adam. nunc non consequimur originalem iustitiam, quam perdidit: sed originalem iniustitiam, & originalem defectum, quem sua culpa¬ adeptus est. Propter quod totus ille ordo primus est immutatus, & non saluamur, vt nati ab¬ 26. Adam, sed vt renati per Christum: Gratia ergc

Christi supplet illud, quod perdidimus in Adam. Ideo vbi nunc est gratia Christi, ibi erat originalis iustitia, quam perdidimus in Adam. sed gratia est in ipsa essentia animae, & ab ea deriuantur perfectiones in potentijs: Et sicut originalis iustitia erat in ipsa essentia animae, & ab ea deriuabantur perfectiones in potentijs: sic etiam originale peccatum est quidam defectus in ipsa¬ essentia animae, & ab illo defectu habent esse defectus in potentijs.

Aduertendum tamen, quod cum dicimus, egratia se habet, sicut se habebat originalis iustitia; quantum ad propositum, est sic. quia, sicut gratia est in essentia: & ab ea deriuantur perfectiones in potentijs; sic quantum ad hoc se habebat originalis iustitia. Sed quo est sic de gratia, & originali iustitia: & quo non est sic, satis potest esse per ante habita manifestum.

Quinta via ad hoc idem sumitur ex ijs, quae videmus in alijs rebus. quia vt dicit Dio. 2. de Eo¬ cles. Ierar. oportet nos prius esse, quam agere. Primum ergo est esse, vt ait, postea operari. Et subdit, quod illud, quod aliquo modo est illud, solu operatur aut patitur, in quibus essentiatum est Ad bene ergo agere, & ad habere esse diuinum, oportet, quod primo simus essentiati, & habeamus tale esse per perfectionem datam essentiae & postea operemur opera tdiuina per perfectio¬ nes datas potentijs. Primum ergo esse diuinum, quod habuit Adam, fuit per originalem iustitiam quae erat perfectio essentiae Adae, & ab illa perfectione essentiae, per quam habebat Adam esse diu¬ num, deriuabantur perfectiones in potentijs, per quas poterat Adam operari opera diuina, & spiritualia: non opera diuina, & spiritualia, vt pos¬ set sub Deo spiritualiter proficere, sed vt posset sub Deo spiritualiter stare, & spiritualiter se sub¬ Deo continuare, & praeseruare.

Sexta via ad hoc idem patet: Cum modus contrahendi originale peccatum sit per carnem; opol¬ tet, quod secundum illud, illa anima contrahat primo, & principaliter originale peccatum. secon¬ dum quod primo, & principaliter coniungit car¬ ni. hoc autem est, vt forma & per essentiam: & ideo in ipsa essentia primo, & principaliter contrahitur talis defectus, qui est peccatum originale: & ab¬ essentia, vel defcctu in essentia fiunt defectus in potentijs. quod dictum magis patebit, cum dispu¬ tabitur de ipso defectu potentiarum, in qua potentia per prius habeat esse defectus, qui est originale peccatum.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum quod aequiuocatur ibi originalis iustitia, quia vt potest patere ex superioribus; ab originali iustitia, quae erat in essentia animae Adae: causabatur iustitia in voluntate, & prudentia in intellectu & quaecunque virtutes in quibuscunque poten¬ tijs, quae requiruntur ad hoc, quod sint rectae, & quod non necessitentur auerti, & deuiare a fine. Peccatum ergo originale est carentia originalit iustitiae in essentia quae originalis iustitia si esset in essentia, caufaret iustitiam in potentia, id est, in voluntate.

Ad secundum dicendum, quod anima comparatur ad corpus, vt torma, & vt motor: & vt com¬ paratur, vt forma, attingit totum corpus, & quan¬ libet partem corporis per essentiam: Sed vt copa¬ ratur, vt motor attingit corpus, & partes corporis per potentias non organicas. & hoc modo verum est argumentum, quod per potentias imma¬ teriales non potest moueri corpus, nisi mediantibus virtutibus materialibus, id est, organicis: vt non potest anima per voluntatem mouere brachia, nisi per virtutes, quae sunt in musculis, & lacertis mouentes brachia: sed hoc modonon est argumentum ad propositum. quia peccatum originale, cum sit principaliter in essentia animae, principalius est in anima, vt est forma corporis, quamm vt est motor.

Ad tertium dicendum, quod peccatum originale est in potentia generatiua causaliter, non formaliter. Eo enim modo est in potentia ge¬ neratiua, prout virtute eius causatur semen, per¬ cuius virtumt mgeneratur foetus secundum omnem modum, secundum quem habet esse in vtero: tamen formaliter non est in embrione peccs tum originale ante infusionem animae: sed de hoc agetur in sequenti quaestione.

Ad quartum dicendum, quod concupiscentia & concupiscibilitas, & talia, quae dicunt defectus potentiarum, deriuantur a defectu essentiae, vbi principaliter habet esse originale peccatum.

Ad quintum dicendum, quod omne pecca¬ tum est in voluntate, vt habet rationem culpae¬ actualis. quod non sic intelligendum est, quod actus illarum potentiarum non habeant ratio¬ nem peccati. quia cum irasci sit actus irascibilis; si irasci non posset habere rationem peccati, frustra diceret Propheta: Irascimini, & nolite peccare. Possunt ergo actus aliarum potentiarum esse peccata: sed pro tanto dictum est, quod omne peccatum est in voluntate, quia tales actus non habent completiue rationem peccati, vel culpae, nisi prout sunt voluntarii. Ad formam autem arguendi, quod omne peccatum est in voluntate: Verum est loquendo de peccato actuali: Teccatum autem originale non est actuale, sed magis naturale.

Ad sextum dicendum, quod visio diuina non potest esse sine gratia, quae est in essentia anime. Visio ergo diuina potest comparari tripliciter: vel ad lumen, in quo fit illa visio, & sic fuit in lu¬ mine gratiae, vel in lumine gloriae, quae erit gratia consummata, Iuxta illud: In lumine tuo, id est, in lumine gratiae consummatae, vel gloriae, quod lumen das tu Deus: videbimus lumen, quod es Deus. Secundo potest comparari visio ad potentiam, cuius est actus: & sic pertinet ad intellectum. Tertio potest comparari ad potentiam, cuius est praemium, & sic praemium voluntatis est. quia non est poena aliquid nisi inquantum est displicens, nec est merces, vel praemium nisi inquan¬ tum est placens. Primo ergo visio, vt comparatur ad lumen, pertinet ad essentiam, in qua est lumen gratiae consummatae: & sic visio est illorum trium, videlicet, essentiae, potentiae intellectiue, & voluntatis: sic carentia visionis diuinae erit defectus illorum trium, & vt talis carentia est poena originalis peccati, erit defectus essentiae anime ex cuius defectu causatur defectus in potentijs, & ex cuius perfectione habent esse perfectiones in potentijs: Fuisset enim Adam, si non peccasset, ab illa vita, in qua per originalem iustitiam poterat non mori, transsatus ad vitam gloriae, per quam non posset mori. & sicut in illo statu a perfectione essentiae causabantur perfectiones in po¬ tentijs: sic si fuisset translatus ad statum gloriae a perfectione essentiae, quae fuisset gloria, vel gratia consummata: fuissent tantae perfectiones in po¬ tentijs, vt visio in intellectu, & tensio in affectu.

ARTIC. II. An originale peccatum sit prius in voluntate, quam int alia potentia. Conclusio est affirmatiua.

D. Th. 1. 2. q. 83. Et de Malo. q. 4. ar. 53. Et 2. Sent. d. 3. ar. 3. q. 1

SECVNDO quaeritur, in quibus potentijs, vel in qua potentia per prius habeat esse originale peccatum. Est enim originale peccatum defectus quidam in essentia, a quo causantur defectus in potentijs. Propter quod quaeritur in qua potentia per prius causatur huiusmodi peccatum: & quia communiter ponitur, quod in voluntate; Arguitur contra hoc, quia originale non est nisi quaedam infectio: sed inter omnes potentias generatiua dicitur magis infecta. Ergo¬ ibi principalius est peccatum originale.

Praeterea originale peccatum videtur esse re¬ bellio virium. quia sic per originalem iustitiam fuissent vires inferiores subiectae rationi: sic per¬ originale peccatum tales vires sunt rebelles ratio¬ ni: Originale pecactum non erit in voluntate: sed vel erit in ratione, cui rebellant inferiores vires: vel erit in ipsis inferioribus viribus.

Praeterea videtur, quod nec in voluntate, nec in ratione sit peccatum originale: sed magis sit in ipsis viribus inferioribus. Nam sicut secundum Philosophum: Honor est magis in honorante, in illo, qui honoratur: sic rebellio magis est in re¬ bellante, quam in illo, cui rebellatur. Ergo¬ peccatum originale, quod est quaedam rebellio, est in viribus inferioribus, quae se habent, vt rebellantes.

Praeterea peccatum originale dicitur concupiscentia, vel concupiscibilitas, vt in quaestione praecedenti dicebatur: sed hoc pertinet ad vires inferiores. ergo &c.

Praeterea in peccato originali potest assigna¬ ri connersio, & auersio: sed conuersio dicitur pertinere ad vires inferiores: auersio ad superiores: sed cum in peccato actuali conuersio praecedat auersionem: videtur, quod peccatum originale¬ prius sit in viribus inferioribus, ad quas spectat conuersio, quam in viribus superioribus, ad quas spectat auersio.

IN CONTRARIVM est: quia peccatum originale est carentia originalis iustitiae: Sed iustitia habet esse in voluntate; ergo & eius oppositum, videlicet carentia, & defectus iustitiae.

Praeterea peccatum non habet rationem culpae, nisi vt est voluntarium. ergo tale peccatum principalius est in voluntate.

RESOIVTIO. peccattm orianate papuit eseteaftor itam: formaliter in animae infusione: & magis tribuitur viribus superioribus, quam inferioribus, quantum ad culpae rationtm: sed ratione inclinationis ad malum inserioribas ad scribi potest. Sed prius in voluntate, quam in alijs poten¬ tijs esse habet.

RESPONDEO dicendum, quod eo modo habet esse originale peccatum in filijs Adae habentibus naturam corruptam, quo si. Adam non peccasset, habuisset esse in eis originalis iustitia. sed hoc modo originalis iustitia habuisset esse in filijs Adae: quia generatio fuisset ibi sine libidine, & thorus immaculatus. Propter quod semen fuisset ibi mundum, & conceptus ex tali semine fuisset mundus, sicut modo pater carnalis facit conceptum immundum de immundo semine. eo ergo modo, quo per ge¬ generationem, vel per originem accepissemus in natura instituta originalem iustitiam: sic in natura eorrupta contrahimus peccatum origi¬ nale: sed foetus, vt supra diximus, prius est lac, postea sanguinis, & quandiu est talis, viuit vita plam tae, quia nutritur, & augetur. sed non sentit: postea est caro. & formantur in eo membra: & quandiu est talis, viuit vita animalis, quia non solum augetur, & nutritur, sicut planta: sed etiam si pungeretur cum acu, sentiret, quod est proprium animalium: sed nondum viuit vita hominis, quia non est ei infusa rationalis anima: sed in illo instanti, in quo omnia membra sunt com¬ plete formata, infunditur ei rationalis anima, & incipit viuere vita hominis. In statu ergo naturae institutae omnia haec fuissent munda, & cor¬ pori sic formato mundo fuisset infusa anima, non solum munda ab omni peccato, sed etiam quodammodo decorata omni bono. Dicimus autem: quodam modo, quia eo modo fuisset anima prolis sicut ante peccatum fuit anima Adae: qui pro illo statu ante peccatum dicebatur beatissimus, quod non intelligendum est, quod non esset accepturus maiorem beatitudinem: sed quia pro illo statu, in quo erat decoratus originali iustitia, non poterat plus crescere in bonitate, nisi mutaret statum, & vltra originalem iustitiam, per quam poterat stare, sed non profice¬ re; acciperet gratiam gratum facientem, per¬ quam posset stare, & proficere. Sic ergo fuisset in statu naturae institutae. sed tin statu naturae corruptae omnia haec sunt immunda: quia semen¬ maris, in quo est virtus actiua, est immundum libidinose emissum. Et cum per virtutem illius seminis foetus primo est lac, & postea sanguis, est lac immundum, & sanguis immundus, & sic de alijs: & corpori sic maculato infunditur anima immaculata: sicut ponimus exemplum de manu polluta, quod pomum quantumcunque de se, mundum, fieret pollutum: si poneretur in manu polluta: Vel sicut ponit exemplum Magi¬ ster, quod vinum quantumcunque bonum receptum in vase acetoso fieret acetosum. Sed, sicut supra diximus, talis macula, quam contrahit anima ex coniunctione ad carnem non debet as¬ osimilari appositioni turpitudinis, sed magis per subtractionem cuiusdam pulchritudinis. Hoc ergo modo imaginabimur originale peccatum, quod in natura instituta infundebatu aia corpori mundo, & disposito ad recipiendam animam cum illa pul¬ chrirudine, quae erat originalis iustitia. nunc autem corpori immundo, & ex hoc indisposito ad recipiendam animam cum illa pulchritudine, Qquia actus actiuorum sunt in patiente disposito infunditur anima sine illa pulchritudine, & sine originali iustitia cum debito habendi eam: & ex hoc dicitur contrahere peccatum originale, quia quodammodo, vt supra diximus, habent ratio¬ nem culpae.

Cum ergo quaeritur de ordine peccati originalis, vel institiae originalis: patet, quod sicut corpori primo infunditur essentia animae, & cum ea infunduntur potentiae: sic in statu naturae institutae ordine naturae prius fuisset infusa essentia animae, & postea non tempore, sed natura fuissent insusae potentiae perfectae suis perfectio¬ ctionibus a perfectione essentiae deriuatis: vt sicut potentiae naturaliter deriuantur ab essentia sic perfectiones potentiarum fuissent deriuate perfectione essentiae, & nunc in natura corrupta¬ defectus potentiarum deriuantur a defectu essentiae: sed quia non est quaestio de originali peccato, quem ordinem habeat, vt est in essentia animae, & in potentijs, quia hoc declarauit quaestio praecedens, quia principalius est in essentia quam in potentijs: sed quastio nostra quaerit de ipsis potentijs, in qua illarum habeat esse per prius.

Ad hoc dici potest, quod peccatum originale alicubi habet esse causaliter tantum: & hoc modo est in carne corrupta ante infusionem animae. Non enim potest caro ante infusionem animae intellectiuae esse susceptiua culpae formali¬ ter. sed bene potest esse sic susceptiua causali¬ ter. quia dispositio, & indispositio materiae potest esse causa dignitatis, vel indignitatis formae¬ Caro ergo corrupta, & ex hoc indisposita ad susceptionem animae cum illa pulchritudine, qu¬ erat originalis iustitia, dicitur anima in ipsa coniunctione ad carnem contrahere peccatum originale, quod est carentia originalis iustitiae: & est quidam defectus in ipsa essentia animae: Ante ergo infusionem animae potest caro esse infecta causaliter, vel potest in ea esse culpa casualiter inquantum est indisposita ad suscipiendam animam cum praefata pulchritudine: sed in ipsa infusione a nimae incipit esse peccatum originale¬ in anima formaliter. Primo in ipsa essentia, per¬ quam vnitur anima carni: vt forma, & deindo in potentijs, per quas vnitur, vt motor. Sed si quaeratur, in qua, vel in quibus potentijs habeat esse magis, vel minus, vel prius, vel posterius tale peccatum; dici potest, quod diuersis re¬ spectibus possunt haec diuersis potentijs attribui: Nam in peccato est consideranda substantia actus, & auersio a Deo, secundum quam actus habet magis rationem culpae. Nam cum peccatum sit conuersio ad commutabile bonum & auersio ab incommutabili. conuersio haber rationem culpae materialiter, sed auersio forma¬ liter. Quantum ad inclinationem ad malum actum, & quantum ad conuersionem ad bonum commutabile, magis est hoc in carne, & in viribus inferioribus. sed quantum ad ipsam auersio¬ nem, & quantum ad rationem culpae magis hoc imputatur viribus superioribus, quia non debe¬ rent consentire viribus inferioribus. sed debe¬ rent eas pro posse refraenare. Ideo peccatum originale dicitur sex membrorum repugnans legi mentis. Sunt autem tres vires inferiores potissime sic infectae: Generatiua, quae exercet actum generationis: Tactiua, quae propter magnam delectatio¬ tionem inclinat ad talem actum: Concupiscibilis quae etiam propter delectationem imperat talem actum: Superiores etiam vires, vel potentiae sunt duae: Intellectus, & voluntas: sed quantum ad executionem actus: oportet intellectun¬ obedire voluntati: ita quod tota ratio culpe attribuitur voluntati. propter quod actus malus non dicitur culpa, nisi inquantum est voluntarius.

Aduertendum tamen, quod de peccato originali possumus loqui formaliter, & causaliter. Et causaliter dupliciter, vel causaliter actiue, quia icausat: vel causaliter passiue, quia causatur. Peccatum ergo originale formaliter non est nisi quaedam carentia, & quidam defectus cum debito habendi illud, quo caremus, siue accipiatur talis defectus in essentia, siue in potentia, vt quod sagitta non recte tenderet in signum, vel est ex par¬ te manus, vbi est carentia artis sagittandi, vel ex parte sagittae, in qua est carentia poenarum, propter quam sagitta etiam a sciente recte sagittare, non recte tendit. In essentia ergo tanimae debet esse principaliter talis pulchritudo, & talis perfectio, & per oppositum inest principaliter talis impulchritudo, & talis defectio:, & in potentijs superioribus quantum est de se sunt hic principalius, quod in inferioribus, & in voluntate prae¬ omnibus alijs. Verum quia ex tali carentia, & ex tali defectu causatur pronitas ad peccandum, sicut ex defectu froeni causatur equo pronitas ad cadendum: & aliquando ipse casus ex defectu¬ originalis iustitiae causatur pronitas ad male agen¬ i dum, & ipseetiam malus actus. Peccatum ergo formaliter est ipsa carentia: sed causaliter potest dici ipsa pronitas ad malum, quae causatur ex tali carentia.

Patet ergo quid sit originale peccatum forma¬ liter, & quid causaliter, & quomodo secundum aliam, & aliam considerationem potest dici maius, & minus in vua potentia, quam in alia: tamen simpliciter, & absolute loquendo, inter potentias animae, principalius est peccatum originale, & actuale in voluntate, quam in alijs po¬ tentijs: sed peccatum originale est defectus naturalis in essentia animae, & in voluntate consequens animam, vt est forma corporis secundum hanc naturam corruptam. sed peccatum actuale est quidam defectus consequens animam, vt est mouens, & agens. Et quia est per potentias, & principaliter per voluntatem: ideo actualis culpa per¬ omnem modum principalius competit ipsi volum tati, per quam anima mouet omnes alias potentias ad suos actus. Est enim voluntas instrumentum seipsum mouens secundum Ansel. est etiam mouens alia: sed peccatum originale, quod est naturale, principaliter est in essentiat sed inter potentias princi palius est in voluntate.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod generatiua potest dici magis infecta causa liter. quia per eam causatur natura, in qua habet esse originale peccatum: vel potest dici magis infecta materialiter, quia actus eius propter¬ delectationem in tactu, & propter ardorem in concupiscibili magis inclinat ad peccandum secundum peccatum illud: sed ex voluntate habet rationem eulpae formaliter, quia actus non habet rationem culpae formaliter, nisi vt est voluntarius. propter quod defectus, quem habemus in voluntate ex origine naturali secundum naturam corruptam, nisi a tali defectu absoluamur per baptismum, habet magis rationem culpae, sesectus, qui est eSorigine in potentis aliis

Ad secundum dicendum, quod illa rebellio magis imputatur viribus superioribus, & potis sime voluntati, quae non retraenat inferiores vi¬ res.

Ad tertium dicendum, quod rebellio magis est in viribus rebellantibus, quam ad substantiam actus, quod est quid materiale uin culpa: sed quantum ad rationem culpae, magis est in vc¬ luntate, quae non refraenat inferiores vires: sic & honor magis est in honorante, quantum ad substantiam actus, quia illa reuerentia, & illa inclinatio est in eo, qui se inclinat: sed quantum ad i¬ lud, propter quod fit, quia fit in testimonium vir¬ tutis, magis est in honorato.

Ad quartum dicendum, quod peccatum originale est aliquo modo in omnibus viribus. Propter quod multis nominibus nioat tam ppe defectum essentiae, quod propter defectum diuersarum potentiarum sed nonoportet, quod omnia talia nomina semper sumantur ab eo, quod est magis formale in peccato ori ginali. Propter quod concupiscentia, & concupiscibilitas sumuntur ab eo, quod est ibi¬ magis materiale, vt potest patere per habita.

Ad quintum dicendum, quod in peccato¬ actuali conuersio praecedit auersionem in via generationis. quia nullus aspiciens ad malum facit, quod facit peccator. Ergo quia vult aliquod bonum commutabile, ad quod se conuertit perdit Deum, a quo se auertit: tamem in via perfectionis, & complementi auersio praecedit conuersio nem, quia ratio culpae principalius, & forma¬ lius consistit in auersione, quam in conuersione, & hoc sufficit ad soluendum argumentum, quia si vellemus tangere omnes defectus illius argu¬ menti, nimis esset longum.

Dubitatio I. Lirteralis

SVPER litteram primo quaeritur de eo, quod dicitur: Ipsa concupiscentia est lex membrorum, vel carnis, quae est morbidus quidam affectus, quomodo haec sinti intelligenda.

Dicendum, quod in peccato originali, de quo¬ agitur, tria sunt consideranda. Primo defectus, vel carentia alicuius perfectionis, & sic potes¬ dici lex carnis, vel lex membrorum. Secunde potest considerari pronitas ad hoc: & sic potest dici concupiscentia, non vt nominat actum: sed vt nominat vitium, vel pronitatem. Tertio potest nominare ipsum actum, & sic potest dici quidam morbidus affectus, ad hoc etiam pos¬ sunt adaptari alia nomina, quae sequuntur, quia peccatum originale quantum ad defectum potest dici lex peccati: quantum ad pronitatem potest dici languor, vel carnalis concupiscentia Sed quantum ad actum potest dici illicitum desiderium. Peccatum en.m originale potest dici actuale, causaliter, Passiue, & actiuer passiue quidem, quod causatum ab actuali peccato in Adam: Actiue vero, quia propter pronitatem, quam habemus & oti¬ ginall peccato ad malum, incidimus in actuale malum, & in actualem culpam.

Dubitatio II. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera dicitur, quod lex peccati manet in carne, non in anima, sed est per carnem in anima, quomodo hoc habeat veritatem. Dicendum, quod caro non est susceptiua culpae formaliter: sed potest esse sic susceptiua causaliter, & per carnem potest causari in anima in quantum coniuncta carni affectiue causat in ea aliquis defectus, qui modo, quo dictum est, sibi imputatur ad culpam.

Dubitatio TII. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis super illo uerbo: Quomodo peccatum originale sit in carne: Vtrum, vt poena: uel ut culpa. Dicendum est, quod Magister soluit obiectionem, negando utrunque dicens, quod non est peccatum originale in carne, ut culpa, nec ut poena. sed est ibi, ut quidam defectus. Diximus autem supra, quod peccatum originale magis habet esse in quadam subtractio ne, quam in appositione. Imaginabimur enim ipsum in carne, ut quendam defectum: quia deficit caro ab illa dispositione, ut sit disposita ad suscipiendam animam cum illa pulchritudine, quae est originalis iustitia: ideo recipit eam cum carentia eius, ex qua carentia dicitur contrahere originale peccatum.

Dubiratio TTTI. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod m littera dicitur, quod foeditas maior uidetur es¬ se in carne concupiscentialiter traducta, quam in ea, unde traducitur: sed hoc uidetur falsum: quia caro parentum, unde traducitur caro prolis mouetur libidinose, non autem caro prolis. Dicendum quod hoc pro tanto forte dicit Magister. quia parentes siue coniuges possunt excusari ab omni foeditate peccati: quia possunt generando prolem non solum non peccare, sed mereri: & proles non potest exculari ab omni faeditate peccati: quia oportet, quod nascatur in peccato priginali.

Dubitatio V. Litteralis.

Vlterius forte dubitaret aliquis de eo, quod in littera dicitur: Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum. Quare peccatum originale, cum sit unum, nominatur pluraliter, iniquitates. Dicendum, quod licet peccatum originale sit unum in se, & sit quidam defectus essentiae animae: est tamen multi defectus per redundantiam, quia &x in illo uno defectu redundant multi defectus in potentijs.