Quaestio 2

¶ Distinctionis decime quarte questio secunda. SEcundo queritur circa hanc distinctionem. decimam quartam an per sacramentum peni tentie peccatum mortale deleatur

declara bitur vnus terminus post hac conclusiue respondebitur cum impugnatione penitentia questione prece denti quo ad rationem termini tacta est pro vna ac ceptione. Iterum dicitur penitentia capitur duobus modis: vno moo vt est penitentia virtus de qua acceptione quaestione precedenti locuti sumus. secundomoo capitur penitentia pro sacramento et vocatur penitentia sacramentum nec talis modus loquen di est nugatorius esto quod superius quidditatiuum im mediate iungatur sine connexione suo inferiori quia additur ad tollendum amphibologiam / sed quae entitas est penitentia sacramentum in primis videndum est. et dicitur cum de ratione sacramenti fit quod sit sensibile signum est connotatio principalis illius termini sacramentum: penitentia et quelibet species eius debet distincte idem connotare. et oportet dicere quod est homo penitens praesbiter vel verba. sed accommodatius dicitur esse verba propterea vt videatur quae entitas est non ponam quidditatiuum genus in diffi nitione puta bunc terminum sacramentum magister secundo capitulo huius dicit est penitentia exterior quae est sacramentum interior est virtus mentis loquens de penitentia virtute et penitentia sacramento innuens penitentiam sacramentum debere esse sensibile signum sed sic diffinitur. Penitentia est verba certa prolata a sacerdote iurisditionem habente cum intentione debita significantia penitentem solui a peccati verba ponuntur loco generis et tantum valent si¬ cut voces loco generis quia est terminus denominatiue superior omnis penitentia est verba sed non econ uerso: sed illa est accidentalis predicatio connota huius termini praesentia est extranea respectu huius termini verba patet ex particulis positis in eius diffintione. relique particule ponuntur loco differentie. dicitur certa quianon omnia sufficiunt et sunt talia absoluo te ab omnibus peccatis tuis vel peccatis tuis quia si ab vno mortali ab omnibus secundum legem dei positam. vel ego absoluo te ab omnibus peccatis tuis In nomine patris et filii et spiritus sancti. reliqua verba ponuntur loco orationis: illa verba non sunt ita precisa sicut in sacramento baptismi vel eu charistie. Dicitur a sacerdote quia non sacerdos non potest absoluere. mathei. xvi. dictum est apostolis quorum dimiseritis peccata. etc. quibus presbiteri succedunt quo ad hoc. additur iurisdictionem haben te quia sententia lata a non suo iudice nulla est si al ter sacerdos absoluere tentauerit nichil facit. Dici tur cum intentione debita hoc est intendit facere quod mater ecclesia intendit scilicet ministerialiter auctoritate christi absoluere.

¶ Ex illa diffinitione infero correlaria. Primum est: hec est disparata penitentia est penitentia capiendo a parte subiecti pro vir tute a parte predicati pro sacramento.

¶ Secundo sequitur quod habent connotationes impertinentes pe nitentia sacramentum supponit pro verbis connotamdo quod proferantur a sacerdote iurisdictionem habente. etc.

¶ Tertio sequitur quando dicimus peccata sunt materia sacramenti penitentie vel homines peccatores ibi materia non capitur pro materia ex qua sed circa quam quo circa multi se inaniter fatigant an peccata sint materia penitentie an homines se confitentes Dico quod ambo sunt materia penitentie quia circa illa exercetur penitentia sacramentum.

¶ Quarto sequi tur quod sacramentum penitentie non componitur ex materia et forma nisi velitis dicere quod ante colorare vi debar quod voces sunt aer loquar cum communiter loquentibus quod voces sunt accidentia in aere nullum accidens componitur ex materia et forma methace sensibile vbum est materia et quia requiritur intentio presbiteri quae est spualis rationem forme participat non tamen componunt vnum hoc aliquid cum ver bis patet illud. i. q. i. accedat verbum ad elementum et fit sacramentum circa principium baptismi triphariam exposi tum est quae expositiones nostris dictis astipulantur.

¶ Quito sequitur quod contritio non est pars praesentie integralis praesentiam componens contritio nichil aliud est quam praesentia virtus quae est accidens in anima: praesentia sacramentum est accidens in aere nec est pars subiectiua secunde intentionaliter sed est pars praesenti ad hunc sensum quod praesenti praesupponitur ad hoc quod praesentia sacramentum suum effectum causet puta gratram non sicut cam proprie dicta sed sicut causa sine qua non et sic partici pat conditiones partium: totum nequit esse sine partibus et eas presupponit et sunt priores natura: sic praesentia sa cramentum contritionem confessionem in voto pariter et atisfactionem prerequirit in peccatore qui satisfacere ha bet: sine illis penitentia nichil valet: praesentia interdum ccllectiue capitur pro illis tribus / et sic praesentia virtus est pars praesentie sicut lapis est pars cumuli.

¶ Sexto sequitur quod frequenter est sacramentum praesentie sine gratia vt in non habente penitentiam virtutem. et sic patet quod equiuoce capitur penitentia quando dicitur magdalena est penitens presbiter iniungit nenitentiam presbiter absoluit virtue penitentie.

¶ Istis notatis respondetur per conclusiones.

¶ Prima est: vere penitens ante sacrametum penitentie acquirit remissionem suorum peccatorum. probatur ex questione precedenti quamprimum aliquis habet displicentiam paratus facere emendam de peccatis suis propter deum remittuntur ei peccata sua et in funditur gratia.

¶ Secunda conclusio virtute penitentie sacramenti eunti ad confessionem per verba sacramentalia confertur gratia penitentialis: pro batur conclusio omne sacramentum noue legis confert gratiam virtute operis operati in capace: et dis positus transiens ad confessionem dolens de peccatis est huiusmodi: igitur.

¶ Tertia conclusio sacramentum penitentie nullo modo delet peccatum: probatur sic: vel transiens ad confessionem prius dolet quam sacerdos applicet sacramentum vel simul: vtroque istorum dato peccata delentur per penitentiam virtutem si non doleat de peccatis penitentia sacramentum non delet: quod patet: baptismus non delet peccata actualia commissa sine dolore preuio: ergo nec a fortiori penitentia sacramentum: assumptum patet ante in materia de baptismo: hoc magister sententiarum tenet. xviii. distinctione quarti. capite sexto / septimo / et octauo: et doctores communiter.

¶ Ex hiis conclusionibus infero correlaria. Primum est vtile est nimis detestari pecca a perpetrata et potissimum quando bomo facit vnum opus bonum moraliter quod alias esset meritorium nisi quia est in peccato perdit meritum quia opus est mortuum.

¶ Secundo sequitur: celebrans ditens horas vel similiter faciens in quouis alio ope re bono debet in primis sua peccata plangere propter deum et velle propter deum facere illud et hoc sollicite debet dici in predicando quia plurimi existimant se esse in peccato post illa perpetrata quousque confiteantur exterius quod falsum est.

¶ Contra primam conclusionem arguitur sic: in nullo gradu homo tenetur habere contritionem per me: ergo non tenetur habere contritionem Arguatur sic in forma: nullum gradum contritionis tenetur peccator elicere: quelibet contritio est aliquis gradus contritionis: ergo nullam contritionem tenetur quis elicere: consequentia tenet in celarent ex parte medii distributi: maior patet secundum dicta in questione precedenti non requiritur mora temporis nec gradus. Et minor patet quia quelibet pars forme est gradus vt capimus non ac cipitur gradus pro parte aliquota determinata pro octaua nona vel decima quia iam minor est falsa in llo sensu. Forte concedis consequentiam antecedens et consequens: sed hanc negas non requiritur conttri tio in gradu ad delendum peccatum. Contra ante dictum est quod idem valet dicere requiritur contritio ad delendum peccatum et contritio requiritur ad delendum: ergo illatum contradictorie equiualent.

¶ Respondetur concedendo conclusionem in celarent: sedhec conditionalis est vera si peccatum perpetratum deletur opus est contritione in sensu quo ante concessimus questione precedenti.

¶ Sed contra illud arguitur se queretur quod qualibet contritio penam et culpam deleret consequens est falsum ergo et antecedens. falsitatem consequentis probo quia tunc ecclesia superuacanee imponeret praesentiam sa tem non esset aliquo modo necesse: sed quod sequatur patet: capio contritionem intensam vt quatuor vel vt duo. Centesima pars vnius gradus par te sufficit ad delendum peccatum: ergo mutat penam eternam in temporalem sed supersunt vinginti partes contritio nis similes: ergo ille praesent temendem facere: sed minor est pena debita post mutationem pene eterne quam omnia peccata praecedentia: ergo reliqui partes graduales contritionis suffici unt pro pena imo millesies pro simili pena quando dura ret vsque ad diem iudicii: ergo superuacanee imponitur pen vel non qualibet pars contritionis sufficit ad delendum peccata contra dicta. Preterea contritio et peccatum nunquam sunt in eodem substantio: ergo vnum non tollit aliud.

¶ Forte negas consequentiam scientia errorem de opposito corrumpit et tamen non sunt in eodem substantio.

¶ Contra vel contritio successiue producitur vel in instanti. Si primum signetur vt duo / vna medietas eius peccatum tollit: ergo similiter quelibet alia pars sed partes sunt infinite: ergo ab infinitis partibus tollitur pectatum Si dicas a totali contritione et non ab aliqua pa te.

¶ Contra medietas eius vel octaua si esset seorsum tolleret illa peccata meritorie / hoc est deus per illam contritionem tolleret et non est minoris valoris in toto quam separatim: ergo virtute vnius partis tollitur peccatum Si successiue apparentius argumentabor quacunque con tritione data an illam peccatum est deletum: ante omne contritum esse est contritum esse vbi est successio sicut ante omne moueri est moueri: ergo non datur contritio tollens peccatum

¶ Respondetur negando consequentiam quod qualibet contritio penam et culpam tolleret et ad probationem quod vna medie tas tollit peccatum: conceditur / hoc est quod sic deus ac ceptat quemcunque gradum quod amplius non imputat pec cata perpetrata ad penam eternam sed illa in temporalem commutatur. et concedo quod septem partes eque illius contri tionis manent quae non tollunt penam temporalem puta ieiu nium sex dierum vel huiusmodi: deus non acceptat sic: sed bene verum est quod deus plus mine nobis largitur dimittendo mortale quam dimittendo reliquam penam non tamen nego quin ita intensa potest esse contritio quod peccatum dimittitur cum eius culpa: deus sic acceptat quemlibet actum vt vertute eius quanlibet culpam dimitiit et cum quacunque contritio sit meritoria deus omnia peccata dimittit. Secundo dicitur quod omnes actus meritorii equales equale primium essentiale merentur concomitanter non sic oportet de primio accidentali vel diminutione pene primus actus meritorius post pectatum mortale meretur tantum primium in celo sicut secunds et cum hoc remissionem culpe et relaxationem pene eterne sed thoc est de per accidens vnus plus pene habet dimissum interdum per dationem leardi quam idem largiendo duodenum: patet per indulgentias et praeces aliorum. Tertio dico non semper illud quod tollit maius tollit minus in rebus naturalibus ergo a fortiore in agentibus liberis: est mima contritio forte quae po test esse seorsum non tamen in suo toto: et illa elicitur in instan ti et illa sufficit ad deletionem peccati mortalis et non sunt infinite tales. Aduersarii non praesent seiuuare illo me dio: quia possum retorquere in eos dando gradum quem ipi dicunt sufficere quod quelibet parua detestatio super il lam sufficit ad tollendam totam penam: quo fit dete statio mortalis peccati improportionabiliter tollit ma iorem penam quam detestatio venialis quia infinitatem ex tensiue et hoc est consonum vt vbi superabundat delictum superhabundet charitas. sed aduerte quando dicimus dimisso pecto mortali per contritionem mutatur pena eterna in emporalem hoc sic intelligitur debetur pena eterna illi qui discedit cum peccato mortali ratione mortalis sed cum iste conteritur de illo peccato tollitur tota pena debita illi peccato et respondet alia pena temporalis hic facta vel in purgatorio quae nullo modo communicat cum pena eterna et sic dicimus mutatur pena eterna in temporalem: ergo non cuilibet peccato mortali debetur pena etna sed solum illi cum quo homo discedit. nero et constantinus faciunt duo mor talia equalia a et b / constantinus conteritur de b tota pe na respondens b est solum finita intensiue et extensiue: a debetur infinita pena extensiue: sed in vulgari modo theologicali dicimus cuilibet peccato mortali debe tur infinita pena ex indignitate offense est ex mina quod eterna in tempralem commutatur. Se petis si aliquis deteste tur sua peccata praeterita propter deum tamen non intendit se con fiteri pro loco et chripore vel non habet spem venie an sua de testatio est contritio cum sit actus bonus et per consequens ge neratiuus virtutis vel ab eo elicitus. Respondetur non est contritio / de ratione contritionis est quod gratia inhere at et peccata tollantur quod non contingit in proposito et fa teor quod est virtus: quilibet actus bonus est actus virtu tis intransitiue et generatiuus virtutis: patet cum est actus vel habitus electiuus in medietate colistens iste actus est actus iusticie et bonus moraliter alii actus mali vel omissiones quae sunt circunstantie actum bonum circunstantes extrinsece non faciunt actum alias bonum malum. quo fit stat actum praesentie virtutis esse et contritio nem et non esse tales: licet contritio sit essentialiter quali tas nulla qualitas est essentialiter contritio.

¶ Contra ex isto sequitur quod eque intensus dolor requiritur ad deletio nem furti simplicis sicut vxoricidii vel matricidii vel cognoscendo virginem vestalem consequens est falsum ergo et antecedens et quod sequatur perspicuum est ex dictis: falsitas consequentis patet: pene debent aggrauari secundum qualitatem delicti. xxiiii. q. i. Non afferamus. modo contritio est pea: pro fornicatione religiose magna pena imponitur. Respondetur quod non sequitur quod eque intensus dolor requiritur pro magno peccato et paruo: nullus requiritur dictum est sed quia conditionaliter argumentum forte intelligit ad rem responden do: distingo vel quo ad intensionem gradualem et sic tram seat vel secundum shrtem essentialem et sic negatur ille nolitio nes nolo peccatum furti fuisse perpetratuma me: nolo peccatum pomicidii fuisse perpetratum a meiste due nolitioes quae realiter sunt detestationes sprpiere essentiali distinguntur et secunda nolitio distinguitur spine a prima: quia habet aliud obiectum: iste detestationes sunt pene identimatice si loqua ris de tristicia quae est est pena nolitionem naturaliter sequens an sit eiusdem speciei. dubium est quamquam cause productiue specie differant non opatet effectus vt patet de calore a sole et igne producto: necoppositum potest ostendi pu¬ ta quod sint eiusdem speciei non est multum vtile insiste re ad hoc suadendum cum toto isto. dico debet plus detesta ri peccatum maius quam minus plus in detestabilitate et maior pena est exterior assumenda. et secundum illud deu terono. xxv. secundum mensuram delicti debet esse et pla garum modus. et apocalip. xviii. quantum glorificauit se in deliciis tantum date ei tormenti et luctus et cum dolor est partialis pena potest rationabiliter plus dolere sed quod teneatur intensiue non apparet cum quilibet sufficit et potest capere alias penas pro praesentia iniuncta vel sic quis plus dolet plus appraeciatiue de grandi delicto quam pusillo: quemadmodum viator plus appraeciatiue deum di ligit (licet non gradualiter) quam patrem dolor sensualis de a missione patris est maior quam de peccato perpetrato: sed non rationalis quia vnumquodque facilius mouetur a proprio: moto re quam extraneo cum vires sensitiue mouentur a propriis obiectis mouentur a propriis motoribus vt tactus a ca lore vel frigore: quando mouentur ex redundantia virium su periorum mouentur ab extraneo motore igitur rationalis est maior de peccato quam de patre qui plus amat patrem quam me non est me dignus dicit christus flemus et emittimus lachrymas experientia teste interdum inuitus interdum nolentes a fuisse non flemus / aliqui feminei et moles car ne vel ex habitu genito facile flent imo idem post fecundos calices flet qui ante flere nequibat: nunquam tamen dicitur esse lachrymatio ad corruptionem vel ad indispositionem subiecti. roma. xii. rationabile sit obsequium vestrum. Illud est clare dicere si daretur michi optio amittere bona vel deum offendere primum est accipiendum: secundo vero relicto sed cum homines cuncta quae habent dant pro sua pelle si occurrat ei in mentem an vellet pati mortem citius quam committere veniale / debet titius velle mortem subire: sed propter horrorem et conscientiam non prodest in talibus casibus ancipitibus immorari: et potissimum in particulari plus horremus dolium feruentis olei. ioh. vel craticulam laurentii vel excoriationem bartholomei in particulari quam penam in vniversali quantuncunque: proponat tamen gratia dei fretus in posterum cauere ab omni peccato secundum suam fragilitatem humanam et secundum quod deus largietur difficile est ei assentire quod nunquam venialiter peccabit non est opus ad talia particulariter descendere. Forte dicis berta tenetur nolle hanc fornicationem fuisse: ergo tenetur nolle hunc filium fuisse demonstrando magistrum sententiarum vel rol landum: consequens inconuenit: patet consequentia: sine hanc for nicatione non fuisset hic genitus. Respondetur consequentia est nulla: non oportet ad nolle causam nolle effectum: sed berta debet nolle eum esse hoc modo per fornicationem odien tes modum faciendi et peccatum diligamus substantiam. Pe tis quare non iniungitur contritio in praesentia cum tollit penam sicut elemosina vel pegrinatio. Respondetur actus anime sunt nobis occulti et se habent ad nostram intelligentiam sicut lumen solis ad oculum vespertilionis vel bubonis quae re magis conducit imponere penam sensibilem ne transgres sores penitudinis nobis iniuncte inueniamur. Ad aliud respondetur quod contritio non delet peccatum nisi meritorie de us non imputat peccata amplius et quam primum contritio est pec cata primo non imputantur per quod instans patet ex quest. precedenti. Et quando argumentum petit a quo gradu con tritionis peccatum deletur. Respondetur a toto catholice et deus remittit est partem pene debite secundum intensionem doloris. Secundo dico quod deus remittit peccatum ratione alicuius partis quae est ei cognita et aliam accipit pro dimi nutione pene secundum quod eilibet et sua voluntas est causa quemadmodum concurrit cum corruptione vnius gradus caloris primo et non cum aliis eque cito. Sed contra sequitur ex omnibus istis quod equaliter peccantes inequaliter punit quod est inconueniens in iusticia dei sed quod sequa tur patet. pena inferni superficialiter vel potius solide pe nam in hoc mundo exuperat. Respondetur distingo: quod equa liter punit vel in eodem foro et sic negatur in diuer sis foris conceditur: idem vinum carius venditur aberdonie quam parisius et salmones econtrario et sem per iustum est forum: sicut clericus declinans forum mitte ecclesie degradatur et acerbius punitur in saeculo

¶ Secundo principaliter arguitur contra eandem. conclusionem probando quod non teneor dolere de peccatis meis: patet vel hoc est semper quando occur runt vel semel sufficit doluisse ita quod quando postea occurrunt non est de eis dolendum non primum postquam peccata dimissa sunt et penitentia completa non est amplius de eis dolendum quod si concedas quaero quo modo te habebis circa ipsa quando occurrunt vel ea volendo esse perpetrata et sic de nouo peccas vel nolendo et sic oportet iterum tristari et totiens quoti ens occurrunt. Si dicas neque nolendo neque volendo videtur ingratitudinis et sic iterum peccatum. Fortasse dicis debeo nolle illa si occurrant. Contra quia tunc si occurrant beatis debent ea nolle si in mentem beati petri venit negatio christi cum iuramento et ma gdalene fornicatio debent illa peccata nolle et ad no litionem sequitur tristitia naturaliter vt beatus au gustinus dicit. xiiii. de ciuitate dei. c. xxv. igitur petrus et magdalena habebunt tristiciam in patria. Preterea si contritio sit meritoria maior contritio est magis meritoria et sic est maius meritum plus trista ri quam parum tristari vel saltem habendo suam causam se nolle et hoc contingit vniuersaliter in actibus intrinsece bonis consequens est falsum ergo et antecedens et probo falsitatem consequentis. prouerbio. xvii. Spiritus tristis exsiccat ossa. et mathei vicesimo se xto. Tristis est anima mea vsque ad mortem: tristicia potest esse tanta quod perimeret habentem: ergo talis non est rationabiliter assumenda nemo debet esse ho micida et potissimum sui auctoritate propria. Respon detur ad primum per propositiones. Prima est non semper teneor detestari peccata mea preterita patet detestatus sum. Secunda propositio detestaris peccata cum semel dimissa sunt est preceptum affirma tiuum semper obligans sed non pro semper sed lo co et tempore quando occurrunt et apparet quod homo tenetur tunc illa detestari ad hoc sonat beatus augustinus in tractactu de penitentia dicens: penitentia est quedam dolentis vindicta semper puniens in se quod dolet commisisse et penitens semper doleat et de dolo re gaudeat per hoc videtur quandocumque occurrit viro pec catum tenetur illud detestari sicut de praeceptis affirmati uis simile habetur in collata fidelium vt indulgentiam quam semper optauerunt discrimen est in prima detestatione quia tenebatur iprisum detestari et facere indaginem sufficien tem vt occurrat et ipso occurrente in speciali / ipsum in speciali detestari: ipso non occurrente detestari in generali: hic aut post primam detestationem sufficientem unon tenetur vlterius explorare. Si dicas hoc esse du rum: fateor: tamen est securum et potissimum quando est plena me moria de peccatis: non est facile hanc secundam proposi tionem probare eodemmodo respectu futuri committen di certum est tenetur non habere propositum peccandi mortaliter nunquam deus dimitteret peccatum vnum mortale ei habenti propositum mortaliter peccandi detestatio ge neralis hoc est omnium peccatorum sufficit ad deletionem venialium videtur quod homo tenetur habere propositum non peccandi in posterum: secundum illud beati ambro. praesentia est mala praeterita plangere et iterum plangenda non omittere. licet homo cognoscit ex sua fragilitate ei perdificile sine peccato viuere: potest proponere ex gratia dei quod in po sterum cauebit: qui tet concubinam in domo vel alienum irridet confessionem.

¶ Tertia propositio et si petro bea to potest concurrere memoria sui peccati et habeat nolitionem eiusdem non tamen sequitur tristicia: patet: quia tristicia solum naturaliter sequitur ex apprehensione et nolitione et deus potest impedire effectum quemcunque qua runcunque causarum imo si deus subtrahit influentiam generalem coagendi cum illis causis naturalibus non amplius producunt tristiciam quam ignis in fornace calefecit pueros. danielis tertio. Ad secundum argumen tum quod est partim superius tactum sed amplius. respondetur per propositiones sequentes. Prima est abreuians vitam etiam sensibiliter et notabiliter propter puritatem mentis in aliqua laudabili administratione non peccat sed meretur: potissimum quando non constat ei: hoc patet quis in bello iusto dare se potest conflictui sine peccato. lege insuper vitam pauli primi heremite / sancti anthoni et multorum patrum in egypto et alibi fecerunt aliqua abbreatiua vite licet non formaliter volebant abbreuiare vitam beatus petrus semper in gallicantum fleuisse fertur pro negatione christi ita quod lachryme fecerunt rigas in genis pro negatione christi et in hoc commendatur: fortis pro tuitione reipublice debet se secundum pure philosophiantes exponere morti dubitans pitam post hanc vitam a fortiori christianus de hoc cetus debet se exponere. Secunda est vbi videretur medicis quod aliquis vtilis reipublice christiane et in periculo vite propter violentem egritudinem debet con fulere tali ne multum tristetur si in extrema necessita te liceat carthusiensi religioso vesci carnibus quare non licebit subtrahere fletum. Si petas an requirantur lachryme patet ex dictis quod non: aliqui habentes maiorem dete tationem in voluntate non prorumpunt in lachrymas vbi alii prumpunt: profluuius lachrymarum ob perpetra ta scelera dei offensiua est laudabilis et fructum aimme suauius irrorat quam nilus egyptum et bonum est iudicium gratie dei superuenientis quo circa qui habitum habet conti nuet qui non habet habere satagat nec qui non potest procurare disperet interdum deus minus detestanti vbe riores porrigit lachrymas ne deficiat in via sicut ma ter debilem filium domi delicate nutrit alium quem predili git sine cibo mittit ad campos si non potest dolere doleat quod dolere nequit vt fertur de magistro sententiarum qui hoc sue matri consuluit et clamet cum propheta: quis dabit capiti meo aquam et oculio meis fon tem lachrymarum. hiere. ix. roga dominum vt percutiat silicem cordis tui vt fluant aque mundet puteos cum lacob obstructos a philisteis et fluent aque hoc est tollantur trice terrene animam illaqueantes.

¶ Tertio principaliter arguitur contra primam conclusio nem: aliquod est peccatum mortale quod non potest dele ri ante praesentiam sacramentum per contritionem: ergo male dictum est: consequentia claret assumptum arguitur de finali impe nitentia illud peccatum non potest deleri per praesentiam igitur. pro batur quia da oppositum quod deleatur: iam non est finalis imententia contra vpothesim quia capio finalem impraesentiam vnius reprobi si doleat non das finalem impenitentiam igitur. Preterea peccatum mortale rationabiliter fit ergo non deletur per detestationem: consequentia est bona assumptum arguitur bene sequitur / sortes penitet ergo sortes peccauit: antecedens st rationabiliter volitum a sorte ergo et consequens. Fortas e dicis et ita dicendum est consequentia est nulla quemadmodum non sequitur: hec consequentia est bona et antecedens est sci tum ergo et consequens. sed oportet addere et scio consequentiam esse bonam. Contra illo dato habeo propositum oportet dice te quod Haec consequentia est a me volita esse bona: modo pono quod sortes velit hanc consequentiam valere sortes penitet ergo sor. peccauit. Respondetur ad primum per propoenes. Prima est: de peccato finalis impraesentie sortes potest penitere. Secunda est: impossibile est sortem penitere de peccato finalis impraesentie Tertia: sortes non potest penitere de peccato finalis impe nitentie. voco peccatum finalis impraesentie quando homo discedit in mortali pro nunc: de hoc dictum est in secundo. Prima propomtmo probatur: capio hanc volitionem volo finaliter decedere in mortali peccato. arguitur sic / hoc peccatum possum detestari. hoc peccatum est vel potest esse peccatum finalis impraesentie igitur peccatum finalis impraesentie possum penitere. consequentia taet expositorie: et antecedens claret: ergo consequens non debet esse pubium. Secunda propoteo probatur: quia da eius oppositum vel saltem repugnantem possibile est penitere de peccato fi nalis impraesentie cum illa est modalis composita oportet quod partes dicti conueniant inter se pro eodem tpe adequato vel quod tis non repugnat: loquor lege stante modo hoc est fal sum. Preterea modalis coposita debet poni inesse in propriis terminis siue fuerint connotatiui siue absouti oportet solum tollere modum possibile est album esse nigrum habet hanc pro de inesse album est nigrum siue modalis composita sit de inesse vel modalis simpliciter non insisto: sua ergo de inesse debet esse ista / sortes penitet de finali impaestentia quae est falsa lege stante secundum quod terminum accipimus et ita multi termino vtuntur. Ex prima conclusione patet quam primum penitet non est peccatum ergo non est peccatum finalis impraesentie a superiore ad inferius nega tiue cum distributione superioris. dicebam da eius oppositum vel repugnantem quia ille modales composite non opponuntur: impossibile est sortem penitere sunt ambe af firmatiue quando impossibile capitur secunde intentionaliter non reddit propositionem negatiuam sed ille due repu gnant. Tertia propoteio non est eadem cum secunda nec cum brima est modalis diuisa per hoc differt a secunda sed quia quod ponitur a parte subiecti in prima ponitur a parte predicati in tertia. propterea est alia appellatio sua de inesse est hec sortes penitet de peccato finalis impraesentie quae implicat lege stante quando penitet non est peccatum finalis impraesentie nec vnquam erat peccatum finalis impraesentie. secus est de inesse istius de peccato finalis impraesentie sortes potest penitere sua de inesse est hec sortes penitet siue hoc complexum de peccato finalis impraesentie sit pars predicat vel subiecti in idem redit est subiectum locutionis vel pars eius quod sufficit: ex hiis potes argumentum in forma soluere. Ad aliud nego quod peccatum mortale rationabiliter fit et ad illam consequentiam sortes peniter ergo peccauit concedo quod sequitur capiendo peccatum si cut accipimus et quod antecedens rationabiliter fit sed non oportet quod consequens nisi consequentia sit rationabiliter volita quod est fal sum esto quod bonitas consequentie sit volita. Quarto arguitur probam do quod peccatum non potest deleri per praesentiam quod patet tripliciter. Tum primo non possum penitere de peccato quam primum pe niteo de aliquo peccato puta a vel b deletur coram deo ergo non est dabile instans in quo habeo veram praesentiam rei spectu peccati: bene sequitur ego habeo penitentiam de peccato meo: ergo peccatum meum est alioquin das michi mo dum sustinendi quod possum penitere de chimera quod diceret nemo. Tum secundo peccatum meum non fuisse est im possibile. sexto ethico. laudat aristo. dictum agatho nis hoc solo priuatur deus ingenita facere que facta sunt: nemo tenetur ad impossibile vel ad illud cuius oppositum est necessarium et sic est de quolibet praete rito vero ex futuro contingente non dependente sine distributione igitur. Tum tertio praesentia habet peccatum pro obiecto ergo non est actus bonus: ergo per eum non deletur peccatum. Respondetur ad primum concedendo quod quampri mum habeo praesentiam de peccato ipsum iam non est peccatum: pen tet ampliat importat actum voluntatis hec est conceden da vellem habere centum scuta esto quod nulla essent: libe ralitas inclinat me ad dandum denarium siue sit in bur sa siue non nec sequitur quod possum penitere dechimera: est actus qui erat peccatum potest esse in voluntate et non es pectatum. Ad aliud dubium est quodo doleo de peccato tenen do quod ad preteritum nulla est potentia vendicare peccatum commissum non est certa impossibile sed de detestatione pec cati est difficultas scilicet nolle peccasse a peccatum meum fuit est necessarium per accidens quia propoteio de preterito veas non dependens ex vna de futuro contingenti sine di stributione ergo sua contradictoria est impossibilis saltem per accidens quo obligor ad velle peccatum meum a non fuisse vel ad nolle a fuisse: et dicitur licet illa sit necessaria per accidens a peccatum fuit et sua contradictoria hoc modo impossibilis postquam a voluntate mea deprauata debendebat verificatio illius de praeterito teneor habere nolitionem de illa productione actus et illud non est impossibile: imo valde possibile voluntati illud vel le vel nolle possum conditionaliter etiam illud nolle. In super voluntas est impossibilium non autem electio ter tio etbi. delirus esset ille qui sciret aliquid impossibile vt praeteritionem a actus et iam laborarem impedire ne a vnquam fuisset cum non est situm in facultate viri praepedire quin a fuerit. illud beati hiero. ad damascum papam: anathema est credere deum nos ad impossibile obligare intelligitur de illo quod nullatenus est in facultate nostra et sic nunquam nos obligat. Ad tertium respondetur negando quod habeat peccatum pro obiecto quamprimum est praesentia actus desinit esse peccatum et quando duraret per termpous sicut aliqui exi stimant distingo quod peccatum sit obiectum praesentie vel ipsum nolendo et sic concedo et talis actus est bonus et meritorius: fruitio interdum habet peccatum pro obiecto par tiali nolo peccatum propter deum deus et peccatum sunt oblectum illius nolitionis et ista nolitio est fruitio respectu dei licet vsus respectu peccati et data opposita opinione peccatum meritorie est obiectum totale nolitionis: vel ipisum volendo et sic nego imo esset peccatum non tamen negandum est quin cum habitu praesentie stet peccatum mortale: sed de actu intelligenda sunt hec quae diximus. Forte petis sub qua virtute continetur praesentia. Re spondeo praesentia virtus non est spnes spranalissima imo subalterna satis excelsa in arbore aliqua est castitas aliqua iusticia exemplum primi noli me luxuria defluxisse: no litio qua quis non vult luxuriari est castitas sicut voli tio qua quis vult seruare suam castitatem. exemplum secundi quando homo tenetur penitere volo penitere propter preceptum superioris de peccato meo ego me habeo ac si alius essem ad inflictionem pene. si capias hunc actum nolo me defluxisse luxuria propter deum talis actus per ticipat virtutis theologice rationem quod ad obiectum finale et castitatis quo ad aliud obiectum sicut idem actus est vsus et fruitio sic dici potest idem actus est castitas et virtus theologica sed apud loquentes non vocatur virtus theologica sed sole ille tres fides spes et charitas: sed de hoc amplius in tertio potes dare eundem actum qui sit iusticia et castitas an equae principaliter ille actus spectat ad vnam virtutem sicut ad aliam non insisto aliqua penitentia non est iusticia quando homo detestatur peccatum pro tempore quo non tenetur: et sic idem actus numero est iusticia et amicitia vt odi um peccati propter deum ille est actus charitatis in de um latus et actus iusticie. Si dicas praesentia virtus est habitus bonus et virtus: ergo christo attribuenda est: consequentia est nulla: patet de fide et spe in materia tertii a fortiore de hac virtute nec christo nec beate virgi ni penitentia virtus vel eius actus infuit licet sunt bo ni actus tamen dicunt statum imperfectum interdum sciliet hominem corruisse licet doluit de peccatis alienis sed non sequitur propterea quod praesentiam habuerit de qua loquitur dauid petens ab alienis parce seruo tuo intellexit de peccatis contractis a mala societate et de suo pro prio non certo an angeli possunt tales actus elicere: si peccassem detestarer propter deum et an essent praesentie ac tus cum nomnina sigant ad placitum potest dici requiritur quod homo de liquerit: dicentes virtutem theologalem habere deum pro obiecto et moralem pro fine non satis dicunt: idem est crebro finis et obiectum vt supra tetigimus et videtur beata virgo non habuit praesentiam virtutem nec eius actum acquisitum: nec opus est in baptismo quod habitus peni tentie fuisset ei infusus cum cognouit deus quod ipsa esset omnis peccati expers nec egeret illa penitentia nec hoc est tollere a beata virgine aliquid ei datum ea dignam sed econuerso ipsa non considerauit tales muscas si peccarem detestarer satis intenta in dilectione dei actuali et in rebus arduis circa filium et dato quod homo detestetur peccatum propter deum hoc non vetat quin spectat ad eadem virtutem ad quam alias sine tali re latione spectaret sortes detestatur suum furtum propter deum illa detestatio spectat ad iusticiam semper velle actum bonum et nolle malum circa eanden materiam propinquam ad eandem virtutem spectant volo temperate viuere et nolo imtemperate viuere ad temperantiam spectant sic de fortitudine et virtutibus reducibilibus ad cardinales dicatur non valet vt dixi quod antiqui doctores dicunt virtus theologalis habet pro obiecto deum et moralis pro fine dilectio sortis propter deum est actus charitatis et sortem habet pro partiali obiecto etiam finis actualiter vo litus est partiale obiectum non valet quod alii dicunt vir tutes theologales imperant actus aliarum virtutum vt charitas imperat latriam sed penitentia virtus que detestatur peccatum quia dei offensiuum habet di ctamen prudentiale supernaturale sed an sufficiat ad virtutem theologalem in tertio tangitur. quo fit peccator habet aliquam virtutem quam non habet ille qui nunquam lapsus est: magdalena habuit penitentiam et praesentiam non habuit christus. Idem videtur de be ata virgine alique virtutes presupponunt lapsum tales non sunt christo et sancte virgini digne spes et fides non sunt negande a beata virgine nam erat vi atrix in ea non dixerunt imperfectionem non infuerunt christo qui cum hoc quod currebat in stadio quo ad corpus habebat brauium secundum animam. nec sequitur lapsus habet virtutem quam non habet non lapsus: ergo est in statu meliori: diues habet magnificentiam vel liberalitatem quam non habet frater minor quiiuuenis intrauit religionem. Dicis verecundia non est virtus. quarto etbi. quia est de turpi: eadem. est causa in penitentia igitur. Insuper quelibet vii tus mediat inter duo extrema. secundo ethico. peniten tia non habet extrema cum quelibet detestatio pro pter deum sufficit: igitur: verecundia est passio inui tus nonunquam sine vitio veretur: proptea non est virtus no bilis passio in iuuenibus et frenum vitiorum: propterea secundum tonitum erubesci: salua res: sed ve recundari de vitio detestando est virtus. Ad secundum dicitur potest esse nimia intensio gradualis tendens ad subitam corruptionem subiecti vel inuoluens ma lam circunstantiam vel quando dormiendum est. solutio huius pendet a questione quam quero in propriis terminis in tertio.

¶ Contra tertiam conclusionem arguitur sic: quia ex ea sequitur quod nunquam per praesentiam deletur peccatum: et sic non esset sacramentum noue legis. Sequitur vlterius quod non esset secunda tabula post naufragium num quam libera ret naufragium a periculo submersionis. Respondeo ad argumenta concedo quod nunquam per sacramentum praesentie deletur mortale peccatum commissum siue ane baptisma siue post baptisma: de originali non loquor in baptismo in adulto requiritur dolor de peccato baptismus tolit pe nam debitam vt supra dictum sit penitentia sacramen tum non tollit peccatum sed partem pene relaxat vel totam si pena sit parua non debet renuere praesentiam iniunctam quia non est eicertum an tota pena deleatur et tam tum mereturperopus satisfactorium siue non sa¬ tisfactorium temerarium enrgo foret non acceptare penam. Item confert gratiam hoc est augmentat gratiam priorem quando secundo arguitur peniten tia non est hoc modo secunda tabula post naufragi um. Respondetur per propositiones. Prima est penitentia virtus est secunda tabula post naufragium quia nichil aliud est quam contritio. Secunda propositio penitentia sacramentum est secunda tabula post naufragium quo ad diminutionem pene et augmentum gratie et non aliter. Pro illo modo loquendi de tabula notabis quod status innocentie comparatur vni naui adam peccante frangebatur nauis tunc su mus in hoc mundo tanquam in mari magno fluctuantes prima tabula est baptismus ad portum salutis du cens et quia per peccatum mortale frangitur illa ta bula nulla relinquitur spes euadendi nisi per secundam tabulam que est penitentia. Illud expresse tenet magister in. xviii. distin. applicans illud quod lazarus erat primo resuscitatus et postea traditus apostolis soluendis. iohan. xi. Forte dicis si penitentia sa cramentum tollit partem pene debite: ergo si vnus confiteatur se simul pluribus praesbiteris tota pena de bita peccatis suis delebitur ponendo quod confiteatur peccata sua quatuor presbiteris simul et semel sicut plures simul baptisant et multi simul consecrant. Respondetur an sacramentum penitentie repetitum penam diminuat et gratiam largiatur futurus est ser mo saltem successiue sed cum nunc proponitur respectu eiusdem potest quis dicere confessio debet esse secreta et habere forum occultum et si hic modus non valet. Potest dici quod quilibet eorum absoluit et non maior gratia infunditur sicut tres simul baptisant et vnus caracter imprimitur et vnica gratia ba ptismalis infunditur: sic hic de infusione gratie non sequitur quod prodest cumulare mille sacerdotes habentes facultatem a suo curato ad absoluendum talis poneret suum casum publicum qui debet esse se cretus. Interdum multi simul confitentur se vni vt starisburgi quando nauis est in periculo submersio nis inter sirtes affrice tunc videtur vna penitentia sacramentum sufficere omnibus: penitentia interior in illo casu sufficit: licet interdum aliqua talia pec cata data sunt obliuioni veniendo ad littus maris vt perhibent. Dubitatur sunt duo sortes et plato pri or voluit occidere et non occidit / secundus voluit et occidit an tenentur se equaliter confiteri et apparet v sic cum equaliter peccarunt. Respondetur licet in. xlii. distin. secundi tentum est licet actus exterior nichil bonitatis vel malicie superaddit interiori non penitus reprobando aliam positionem: dico quod homo tenerur confiteti actum exteriorem mortalem secundum omnem positionem actus exterior est peccatum et aliquis mortalis: modo omne mortale occurrens est confitendum: et sic sortes consitetur se de hoc quod hominem occidit nec est opus formaliter confiteri se de homicidio formali hoc presupponitur cum antecedit ad actum exteriorem in eo qui occidit confitendo actum exteriorem virtualiter interiorem confitetur. sed circum stantie consitende sunt vt si erat longa mora actus interiori vel huiusmodi stat vnum plus peccare quam alium et esse deiunctum confiteri pautiora peccata. patet. non vocamus hic in vulgari modo loquendi partem pec cati peccatum mortale et tamen de facto ita est et sic hec consequentia est nulla brutus et titius volebant equaliter occidere cesarem et equaliter peccarunt de vno peccato setitius non debet consiteri: ergo bru tus etiam actus exterior est plerunque circunstantia vel obiectum actum interiorem augens in bonitate vel malicia qui solum interiorem habet actum sine exteriore de illo solo se confitetur et alius faciens exterius operationem malam exteriorem tantum nominat et non sufficit dicere volebam istum occidere.

¶ Dubitatur secundo an penitentia sit iterabilis. dubi tatur tertio an quis potest satisfacere deo de pecca to. Ad primum istorum dicitur quod sic. patet. dauid peccauit cognoscendo bersabeam. ii. regum. xi. idem patet de homicidio vrie et tamen dicente propheta nathan dimissum est ei suum peccatum postea tamen peccauit in numeratione populi. idem patet de innume ris aliis constat quod est heresis sine apparentia: dicitur luce. vi. Estote misericordes sicut pater vester misericors est sed nobis imponitur modus mine ad proximum vt ei peccatum remittamus non solum septies sed septuagesies septies Mathei. xviii. vbi ponitur numerus determinatus pro indeterminato: et etiam illud ezechielis. xviii. In quacumque hora etc. Si dicas facilitas venie est causa delinquendi hoc est verum semper pro quolibet peccato exigitur pena. consequentia est nulla non legitur quod christus eundem infirmum bis curauit corporaliter: ergo nec spiritualiter sicut dicitur de penitentia. d. iii. Item quod frequenter dominus liberauit multos a simili infirmitate plures ce eos illuminauit / leprosos plures mundauit: ergo figura tur quod christus ab eodem morbo frequenter curauit. item locus ab auctoritate negatiue non valet vt est hic cum hoc verbum legitur negatur licet forte ita sit non curauit eundem pluries cum infirmum curauit eum ad latitudinem bone complexionis reduxit argumen ta methaphorica parum roboris habent sollennis pe nitentia non debet iterari que datur pro peccatis totam rem publicam commouentibus que fit illa. patet. l. dcap. in capite quadragesime. illa iam abiit ab vsu aliqu congruunt pro vno tempore que non quadrant proalio interdum est aliqua publica penitentia que non fuit cum sollennitate predicta vt circuire mundum nudis pedibus vel cum armis et illud etiam parum con ducit et est rarum in diebus nostris non reprobamus istos qui solum victum capiunt qui austere viuunt mum dum circuientes tunc indicium est quod non moueantur pro turpi questum sicut vidimus in diebus istis nec laudanda est penitentia publica quam aliqui sacerdo tes imponunt parentibus quorum filii interdum occi duntur ex culpa oculta parentum. Forte est leuis cul pa interdum sine eorum culpa in lecto moriuntur et mor tui fuissent in cunabulo presbiteri faciunt parentes in camisiis circuire ecclesiam quod non est approbam dum. Ad tertium licet proprie est discrimen inter restitutionem et satisfactionem. restitutio est tantum de rebus exterioribus iniuste ablatis reducendo inequalitatem ad equalitatem. satisfactio est pro iniuriis iniuste il latis tamen termini confunduntur in vsu interdum Ista equalitas potest dupliciter attendi vel considerando valorem absolutum rei ad rem et hic est equalitas proprie dicta vel equalitas illa potest attendi secundum acceptationem diuinam hoc est secundum legem ordinatam reddendo quod est nobis possibile et requisitum a deo. primomodo non possumus satisfacere nec dare equiualens cum crimen crescit a magnitudine obiecti offensi. v. ethi. parentibus diis et magistris ne mo potest regratiari ad condignum. viii. ethicorum homo accepit a deo esse corporale et spirituale et ab eo dimittitur nobis culpa in nullo istorum beneficiorum potest homo reddere deo equiualens. nec valet ab solute currere ad passionem christi si christus non passus fuit set non fuissent dimissa peccata / tamen non nego qui de lege passio christi deo patri oblata est partialis cam et meriti et venie nobis de culpis collate et licet omnia que habemus dei sunt. i. peralipomenon. xxix. Tua sunt omnia domine et que de manu tua accepimus reddimus tibi. et apostolus quid habes quod non acce bisti tamen actus nostros accipit ad impletionem preceptorum consiliorum et remissiones offensarum ex sua benignitate et lege iam posita.