Table of Contents
In Quartum Sententiarum (Redactio A)
Prologus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum creatura potest creare
Quaestio 5 : De circumcisione et de eius obligatione
Distinctio 2
Quaestio 1 : Quid est baptismus, et de ipsius materia et forma.
Distinctio 3
Quaestio 1 : An institutio baptismi evacuet circumcisionem
Distinctio 4
Quaestio 1 : An virtutes infunduntur in baptismo
Quaestio 2 : Utrum non volens et fictus recipiant sacramentum
Quaestio 3 : An omnes baptizati suscipiant aequalem effectum baptismi recipiant
Distinctio 5
Quaestio 1 : An liceat recipere sacramentum a malo ministro
Distinctio 6
Quaestio 2 : An catechismus et exorcismus sint necessarii ad baptismum
Distinctio 7
Quaestio 1 : An confirmatio sit sacramentum iterabile
Distinctio 8
Quaestio 1 : An sit ponenda forma in hoc sacramento sicut in ceteris.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An quis indigne hoc sacramentum suscipere possit
Quaestio 2 : An liceat alicui ministrare corpus Domini illi quem scit esse in peccato mortali?
Distinctio 10
Quaestio 1 : An corpus Christi natum de virgine sit in eucharistia
Quaestio 2 : An implicet contradictionem idem corpus numero esse circumscriptive in diversis locis
Quaestio 3 : An corpori Christi eaedem proprietates insunt in eucharistia et in caelo
Quaestio 4 : Utrum aliqua creatura potest movere corpus Christi prout existit in sacramento
Distinctio 11
Quaestio 1 : An panis transubstantietur in corpus dominicum?
Quaestio 2 : An possumus adorare corpus Christi categorice sub speciebus panis et vini
Quaestio 3 : An solus panis triticeus sit conveniens materia huius sacramenti et vinum de vite?
Distinctio 12
Quaestio 1 : An accidentia omnia possunt esse sine subiecto
Quaestio 2 : An pluries in die celebrandum sit
Quaestio 3 : Utrum quilibet clericus quolibet die tenetur dicere horas
Distinctio 13
Quaestio 1 : An Christus consecravit in pane azymo
Quaestio 2 : De modo celebrandi
Distinctio 14
Quaestio 1 : An peccati post baptisma commissi necessaria sit poenitentia
Quaestio 2 : An per sacramentum poenitentiae peccatum mortale deleatur
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum quis potest satisfacere existendo in peccato mortali
Quaestio 2 : An opus satisfactorium sit ita meritorium sicut non satisfactorium
Quaestio 3 : An contraveniens ieiunio praecepto mortaliter peccet
Quaestio 4 : An tertio comedens frangat ieiunium sicut secundo comedens
Quaestio 5 : Utrum eleemosyna sit necessario danda indigenti
Quaestio 6 : An rerum dominia iure naturae, divino, vel humano sint distincta
Quaestio 7 : Utrum homo tenetur restituere illa quae acquisivit per praescriptionem vel usucapionem
Quaestio 8 : Quomodo conveniunt et differunt usufructus et usus
Quaestio 9 : An lucrans in ludo acquirat dominium rei lucratae et potissimum in ludis taxillorum
Quaestio 10 : An ludere ad ludos sit honestum
Quaestio 11 : An proximi lacerans famam tenetur eam restituere
Quaestio 12 : An accusatus de aliquo crimine tenetur illud crimen prodere non obstante fama
Quaestio 14 : An homicidium est magnum peccatum, et quae restitutio debetur in homicidio
Quaestio 15 : An licet occidere et rapere in bello
Quaestio 16 : An duellum sit licitum
Quaestio 17 : An homo damnatus ad mortem licite potest aufugere
Quaestio 18 : An homo tenetur restituere acquisita per furtum
Quaestio 20 : An emens rem furtivam tenetur illam vero domino sine redditione pretii restituere
Quaestio 21 : An iuste pro furto infligatur mors
Quaestio 22 : An tenens columbaria tenetur ad restitutionem damni illati a columbis eius
Quaestio 23 : An usura sit peccatum
Quaestio 28 : De cambio bursae
Quaestio 29 : An liceat recipere ad usuram
Quaestio 30 : An aliquis potest vendere usurario aliquid et an tenetur restituere lucrum usure
Quaestio 31 : An mercatura sit licita
Quaestio 33 : De latitudine iusti pretii in emptione et venditione: quomodo cognoscitur tale medium
Quaestio 34 : An licet emere redditus fructuarios et pecuniarios
Distinctio 16
Quaestio 1 : An peccatum mortale et gratia sunt simul in eadem anima
Distinctio 17
Distinctio 18
Quaestio 1 : An excommunicatio liget excommunicatum ne colloquatur cum aliis
Distinctio 19
Quaestio 1 : An sacerdos potest uti clave in quolibet?
Quaestio 2 : an fraterna correctio sit de praecepto.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An ille est totaliter liberatus qui adimplet poenitentiam iniunctam a sacerdote
Quaestio 2 : An valeant indulgentiae
Distinctio 21
Quaestio 1 : An aliqua peccata dimittantur post hanc vitam
Quaestio 2 : An sigillum confessionis sit tenendum in omni casu
Distinctio 22
Distinctio 23
Quaestio 1 : An extrema unctio sit sacramentum novae legis?
Distinctio 24
Quaestio 1 : An ordo sit sacramentum novae legis
Quaestio 2 : An accipiens personas in beneficiis ecclesiasticis peccet?
Quaestio 3 : An conferens beneficium idoneo praetermisso magis idoneo peccat?
Quaestio 4 : An habens plura beneficia per dispensationem est securus in conscientia coram Deo
Quaestio 5 : An praelati ecclesiae sunt domini bonorum ecclesiae
Quaestio 6 : An prodige exponens bona ecclesiae teneatur eadem restituere
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum simonia sit grave peccatum
Distinctio 26
Quaestio 1 : An matrimonium sit sacramentum novae legis
Quaestio 2 : An matrimonium sit uniuoce sacramentum cum aliis
Distinctio 27
Quaestio 2 : An matrimonium solvatur per religionis ingressum
Quaestio 3 : An tempus sponsalium sit convenienter assignatum?
Quaestio 4 : An licet dispensare cum bigamo
Distinctio 28
Quaestio 1 : An carnalis copula cum sponsalibus matrimonium causet
Quaestio 2 : Utrum consensus conditionatus de praesenti sufficiat ad matrimonium
Distinctio 29
Quaestio 1 : An consensus coactus sufficiat ad matrimonium
Distinctio 30
Quaestio 1 : An error impediat matrimonium
Quaestio 2 : An virginitas est virtus et an viduitati et coniugio praestet
Quaestio 3 : An fuit verum matrimonium inter Mariam et Ioseph
Distinctio 31
Quaestio 1 : An tria bona matrimonii excusant actum matrimonialem ne sit peccatum
Distinctio 32
Quaestio 1 : An quilibet coniugum teneatur alteri reddere debitum
Distinctio 33
Quaestio 1 : An liceat per dispensationem habere simul plures uxores
Quaestio 2 : An libellus repudii erat licitus in lege Mosaica
Distinctio 34
Quaestio 1 : An impotentia coeundi impediat matrimonium
Distinctio 35
Quaestio 1 : An licet uxorem dimittere ob solam fornicationem
Distinctio 36
Quaestio 1 : An servitus impediat matrimonium
Distinctio 37
Quaestio 1 : An quis potest illam capere in uxorem quam polluit per adulterium
Quaestio 2 : An ordo sacer impediat matrimonium
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum omne votum obliget et an expediat vovere
Quaestio 2 : An religiosus peccat tenendo proprium
Quaestio 4 : An sit optima inter tria vota et ad quae se extendit
Quaestio 5 : An Carthusiensis in extrema necessitate potest vesci carnibus
Distinctio 39
Quaestio 1 : De gradibus consanguinitatis
Distinctio 40
Quaestio 1 : De gradibus consanguinitatis
Quaestio 2 : An consanguinitas impediat matrimonium
Distinctio 41
Quaestio 1 : An sex species luxuriae communiter enumeratae sufficiunt
Quaestio 2 : An fornicatio simplex sit magnum peccatum
Quaestio 4 : An adulterium sit grande peccatum
Quaestio 6 : De ratione affinitatis et eius impedimento
Quaestio 7 : An sint aliqui filii illegitimi
Distinctio 42
Quaestio 1 : De cognatione spirituali, adoptione et arrogatione
Distinctio 43
Quaestio 1 : An idem corruptum numero potest resuscitari
Quaestio 2 : An totum dicat tertiam entitatem a suis partibus realiter distinctam
Quaestio 3 : An resurrectio mortuorum generalis sit futura et de modo resurgendi
Quaestio 4 : An corpora mortuorum resurgent cum omnibus suis partibus et adminiculis
Distinctio 44
Quaestio 1 : An infernus sit sub terra
Quaestio 2 : An ignis inferni sit eiusdem speciei cum igne nostro
Quaestio 3 : An corpus damnati possit calefieri
Quaestio 4 : Quomodo animae corporibus exutae crucientur, similiter
Distinctio 45
Quaestio 1 : Quibus prosint suffragia ecclesiae
Quaestio 3 : An suffragia existentis in mortali peccato prosunt defuncto
Distinctio 46
Quaestio 1 : An Deus aequaliter punit intensive in eodem foro aequaliter peccantes
Quaestio 2 : Quod inaequaliter praemiet aequaliter merentes
Quaestio 3 Quod aliqui sunt homines qui nec salvabuntur nec damnabuntur.
Distinctio 47
Quaestio 1 : An in generali iudicio erit disputatio vocalis
Quaestio 2 : An ignis conflagrationis erit eiusdem cum igne praesenti
Distinctio 48
Quaestio 1 : An caeli cessabunt a motu post diem iudicii
Distinctio 49
Quaestio 1 : De essentia beatitudinis:
Quaestio 2 : An beatitudo totaliter causetur a Deo
Quaestio 3 : An fruitio sit potior actus beatitudinis quam visio
Quaestio 4 : An omnes beati sunt aequaliter beati
Quaestio 5 : An beatitudo sit perpetua
Quaestio 6 : An omnes homines summe et de necessitate appetant beatitudinem
Quaestio 8 : De alia dote scilicet dote agilitatis
Quaestio 9 : An corpus beati potest naturaliter esse cum corpore non glorioso per dotem subtilitatis
Quaestio 10 : Quae res est dos claritatis
Quaestio 11 : An duo corpora dura possunt se tangere
Quaestio 12 : An sensus beatorum in patria erunt in actibus suis
Quaestio 13 : An sit aliquod praemium accidentale
Quaestio 14 : An mors est de ratione martyrii
Quaestio 15 : Quando quis debet pati martyrium et pro quibus causis
Quaestio 16 : an actus quilibet cui debetur palma martyrii sit actus magne perfectionis
Quaestio 17 : Cuius virtutis sit actus martyrii vel ille cui debetur aureola martyrum
Distinctio 50
Quaestio 1 : An damnati post diem iudicii peccent et pro eorum peccatis infligetur poena
Quaestio 5
Utrum eleemosyna sit necessario danda indigenti¶ Distinctionis decime quinte questio quinta. Veritur quinto vtrum elemosina sit nece sario danda indigenti.
Pro solutione questionis notabis. Elemosina est volitio dan di putato pauperi aliquid intuitu paupertatis ad sup plendam indigentiam eius non requiritur datio exterior quando homo non habet. patet de muliere euan gelica offerente duo minuta: vel quia habet et impeditur ab aliquo alioquin volitionem efficacem non habet. ix. methaphisice. licet volitio sit libera tamen mere naturaliter causat actum exteriorem nisi ponatur impe dimentum quando est volitio nimis tenuis non sufficit ad tollendum impedimentum licet inclinet efficaciter ad dandum ad extra datio exterior potest imperari a vitio et a virtute. dicitur ad supplendam indigentiam sicut contingit in actibus huius carminis communis: visito. cibo / poto / redimo / tego / colligo / condo: que in hoc carmine includuntur Consule / castiga / solare / remitte fer / ora. Non tamen estimandum est omnes spe cies elemosine in his carminibus includi qui fessum in itinere subleuat. similiter protegens innocentem ab in uasoribus elemosinam facit. sed iste species sunt con munes quas numerat scriptura: sex continentur Ma thei. xxvii. Thobie. quarto. Ioseph ab arimathia et nichodemus laudantur quia sepeliebant mortuos Uisito infirmos ad eos consolandos quia secundum illud commuici Cum in dubio est animus paulo momento huc atque illuc impellitur: reliqua sunt perspicua prima soptanes elemosine spunalis puta consulere deuiantes comnicidit materialiter interdum. sed potest dari alia ratio vnius et alterius vt visitare pro incolumitate corporis ha benda et consulere in fide et in agendis sic de oratione quae prebetur pro misero vt ei subueniatur a deo est species elemosine et sic non omnis oratio distinguitur ad elemosina et sicut anima prestat corpori sic elemosine spuales elemosinis corporalibus prestant. sicut gregorius dicit in quadem omelia quod melius est animam semper victuram verbo vite reficere quam ventrem mo riture carnis terreno pane satiare spuales elemosine immediatius tendunt in beatitudinem licet corporales sunt crebro magis penales et magis satisfactorie propterea imponuntur in penitentia cum satis factio debet esse penalis virtute operis operati secundum mensuram delicti debet esse plagaris modus satis factio est recompensatio offense per emendam recom pensatio importat quandam adequationem inter illum qui offen dit et illum qui offenditur adequatio autem in iusticia est per subtractionem ab illo qui plus iusto habuit et additionem alteri cui subtractum est vt patet. v. ethiachorum peccator subtraxit honorem deo debitum delectabile nichil subtrahit a peccante sed citius dat et quia subtractio penalior et sensibilior fit in elemo sina corporali quam spirituali propterea illa immergitur aliqua elemosina est opus liberalitatis et misericor die quando homo non tenetur elargiri elemosinam: aliqua est actus iusticie quando elemosina est in prae cepto. quo fit elemosina est virtus et sub se complectens multos habitus et actus specie distinctos et ex consequenti non quelibet elemosina aliam inten dit. Tertio sequitur interdum est elemosina et nichil est commune in dante et accipiente. patet in consulente imo conferens plus habet in fine quam in principio sicut doctrina doctoris docendo augetur sicut fabrican do fabri fimus fic docendo consulendo et bene operando tales euadimus. Quarto sequitur diuiti datur elemosina quando putatur esse pauper putatus pauper est ob iectum elemosine pauper in proposito non capitur adequate pro nichil habente in bonis fortune. patet de radul phocarbonerio suscipiente in hospieium larolum magnum et iohanne reiiter similiter suscipiente regem an glorum: sed isti constituti in nemoribus erant orbati ho spitio et hoc sufficit ad paupertatem de qua loquimur et addatur in diffinitione elemosine quod non cadit actio in foro exteriori per hoc excluduntur praelati ecclesie qui solutione decimanum non accipiunt elemosinam quia pari ratione rex in taliis et suis colectis. istis competit a ctio in foro exteriori licet pauperes de diuitibus in casu conqueri possunt modica vel nulla datur eis actiociuilis contra diuites quia quero contra quem diui tem et quem probabis habere superflua et quodo probabis te extreme vel ferme extreme indigere. Secundo notabis. aliquis est extreme pauper quiest tanta inopia pressus quod nisi ei succurratur statim morietur sic etiam ille qui habet talia indicia quod nisi ei succur ratur verisimiliter in hoc incidet si expectes extremam necessitatem eum inuenies in tali casu quod manduca re non poterit. patet per fabulam ventris et manuum esopi. triphariam quis se habet in proposito. vno moo quia habet necessaria pro se et familia eius sed cum ar titudine et vocatur necessitas nature vel persone aliquis habet sufficientia pro suo statu vt manuteneat se et suam familiam secundum suam decentiam sed non vltra. tertius habet superflua.
¶ Prima est. quilibet non existens in extrema necessita te tenetur succurrere illi qui est in extrema necessitate de necessitate salutis ibi habet verum si non pauisti occidisti. hec conclusio est euidens in iure nature et diuino Mathei. vii. hoc fac aliis quod tibi vis fieri et prime Iobnis. iii. qui habet substantiam huius mumdi et viderit fratrem suum necesse habere et clauserit viscera sua ab eo quodo manet charitas in eo. propterea ptus martinus relicto suo statu dimisit claidem illi quem extreme iudicauit indigere secundum carmina vulgata Martinus clamidem cum paupere dimidiauit vt fa ciamus idem nobis exemplificauit Mathei. xxv. Esuriui et non dedistis michi manducare. hoc patet per canones. ixxxvi. distin. cap. non satis in illo casu filiusfamilias religiosus et vxor: dare possunt etiam phibente patre abbate et viro de peculio castrensi vel quasi castrensi non est difficultas contradicentipus parentibus in omni casu.
¶ Secunda conclusio dare de michi necessariis alteri qui non est in extrema necessitate nec est de precepto nec de con silio. de precepto patet nec de consilio probatur quia non est de maiori bono charitas incipit ab habente llud est michi necessarium quod familie et michi est requisitum et hic intelligo ceteris paribus si alins esset notabiliter necessarius rei publice ego autem in com paratione illius parum comodi rei publice afferre pos sim alteri esset succurrendum imo in extrema necessitate sic petit helias tesbites sibi fieri panem subcineritium et postea fieret alius mulieri et filio eius et cau sa est quia erat auriga et currus israel non solum respicis dum est ad inediam qua laborauit sic etiam vxor et eius silius non debes tantum elargiri vt filiis et vxori nichil relinquatur Vnde aug. Si quis vult filios exheridita re et ecclesiam instituere alium querat pro consilio quam au gustinum VUn. C. de seruitu. et aqua. i. preses. absuradum est tuis agris sitientibus alios irrigare qui omnia pauperibus irrogat et volat ad frugem melioris vite tenet ei necessaria antecedenter christum et bonos qui pa uit haliam in coruo et paulum heremitam. secundum consilium christi mathei. xix. Si vis perfectus esse vende omnia que habes et da pauperibus et marci decimo vnum tibi deest vade et vende omnia que habes et da pau beribus et hoc si non teneor alios alere diues habens liberos mortua vxore male ageret omnia dans pauperibus nichil relinquens liberis et sic intrans religionem illud TLuce. sexto. Omni petenti tribue quando sunt in magna necessitate: alias dicatur eis petitis et non accipietis vel tribue bonam responsionem interdum iuste petunt et iuste possum eis ne gare oro deum eis suffragari vel deus eos preseruet. cauendum est a rixa et murmure in danda elemosina sicut in liberalitate oportet considerare conditio nem dantis accipientis doni loci publici vel occul ti. quo ad primum det secundum facultates bonis et egem tibus non malis ad nutrienda eorum vitia. doni. quod sit res iuste possessa vel incerta cuius est et detur donum comueniens nudo vestis: clerico liber vel pecunia vt nu triatur in studio vel promoueatur si est verosimile quod proficiet in vinea domini et non alias si aliquis ar guatur auaricia vel putatur thesaurisare bona ecclesie detur elemosina ecclesie pauperibus in propatulo sic luceant bona opera vestra coram hominibus vt glorificent patrem vestrum qui in celis est cui crescit ina nis gloria ob dationem publicam et non videtur a mul tis et quidem prudentibus illa datio esse ad aliud nisi vt altius promoueatur vt fertur de illo qui successiue pulsauit pro danda elemosina tandem quieuit pulsans pro vltimo illi melius est dare in occulto vt nesciat dex tera quid faciat sinistra et talis exibit in lucem melius quam omnino publice faceret debemus semper talem dationem publicam in meliorem partem interpretari inanis gloria incidens indationem elemosine non viciat datio nem illam secus est quando cadit in ratione obiecti.
¶ Tertia conclusio sicut bomo ceteris paribus citius illi debet dare elemosinam in quo est spes maloris profectus in republica sic non facienda est magna indago in elargienda elemosina. prior pars patet debet facere in gloriam dei. ergo vbi est apparentia maioris glorie illi citius subueniendum est ceteris paribus si alius esset in extrema iam illi dare est de pre cepto nutrire scholasticos orphanos de quibus est spes quod euadent in claros viros dare religiosis mendicam tilaus et secularibus pecunias pro gradu in theologia et eos nutrire sicut a plerisque fit ex ista parte ma ris. secunda pars patet. xlii. distin. quiescamus. et est io¬ hannis crisostomi ad hebreos perpulchre probat per factum abrahe qui si magnam explorationem adhibuisset numquam angelos in hospicio recepisset.
¶ Quarta conclusio habens superflua sue nature et statui licet benefaciat dando pauperibus non extremis tamen eis non dans non peccat mortaliter. prior pars est clara. secunda pars patet. alioquin dannabis diuites innumeros et dices eos peccare mortaliter vbi tibi non constat et sic non bene theologisas pensa bene quid vocauerim extremam necessitatem. sed si occurrat pauper non extremus sed magna arctitudine inopie praessus et habens superflua putat reperire ita pauperem et intendit illi da re non videtur peccare non dando isti sed si iudicet non occurret magis indigens nec in opus vtilius possum elemosinam elargiri talem non excuso a peccato si non det.
¶ Conclusio finalis. elemosina est magni meriti apud deum et clipeus ad excutienda peccata. patet. luce. xi date elemosinam et omnia sunt vobis munda. Daniel. iiii. peccata tua elemosinis redime. elemo sina resistit peccatis Eccli. iii. elemosina viri quasi saculus cum ipso. xvii. capite Ecclesi. orones et elemosi ne cornelii centurionis ascenderunt in conspectu dei actuum. x. aug. in sermone. xlvi. ad heremitas dicit fratres mei charissimi numquam recordor me legisse ma la morte perisse illum qui libenter in hac vita opera pietatis vel charitatis voluit excercere Eccli. vii. non te pigeat visitare infirmum. Mathei. x. quicunque potum dederit vni ex minimis istis calicem aque frigide tantum: amen dico vobis non perdet mercedem suam. et Esaie. lv. frange esurienti panem tuum et ege nos vagosque duc in domum tuam. lege historiam iohannis elemosinarii. Elemosina est danda de licite possessis in nostro dominio vel si administrationem dandi habemus vt de elemosinario et beneficiato. Si quis habeat iniuste possessum reddendum est vero do mino vxor habens parafernalia vel est lucratiua po test dare elemosinam contradicente viro vel vbi rationabilem causam dandi habet contradicente viro. sic abigaab dedit dauidi ad prandendum contradicen te nabal carmelo et dato quod mulier non sit lucratiua vbi est consensus mariti expressus vel presumptus de pane et potu et similibus potest: consensus praesumptus colligitur ex consuetudine vicinarum mulierum et etiam viro non contradicente: sic religiosus in studio vel itinere cum consensu prelati dat paruas elemosinas habet superioris consensum. potes ex hiis intelligere quid facient famuli et filifamilias. et si dicas lucc. xvi. facite vobis amicos de mammona iniquitatis: ergo de iniuste acquisitis danda est ele mosina. Multifariam respondetur boc intelligitur quando restitutio est vaga. secundo boc intelligitur de hiis que iuste possidentur sed medio illicito acqui runtur vt vendendo in festo vel acquirendo meretricio Tertio iniquum tantum valet sicut inequale: bona fortune inequaliter diuiduntur bonis et malis etiam diuitie sunt cause iniquitatis et nocent crebro. Contra primam conclusionem argumentor. do pauperi quod suum est: ergonichil do de meo: ergo non facio elemosinam. Rursus plus prodest michi dare pau peri non extremo plusquam huic quia ille tenebitur pro me orare et possum pacisci secum vt pro me oret iste extreme pauper non tenebitur orare pro me: igitur. Ad primum nego quod do pauperi extremo quod suum est solum est ei debitum si non do pecco: sed res danda manet mea. secus est de pecunia mutata de qua potest habere actionem contra me et semper intelligatur si michi constat vel constare debet quod iste est extreme pauper diuiti de necessitate salutis est danda elemosina in casu. patet. si ex ignorantia putatur esse extreme pauper eodemmoo alicui extreme pauperi non est danda elemosina. patet. dummoo non constat esse talis a prudentibus et si moriatur inedia in illo casu ego non pecco dixi a prudentibus aliquis dicit se extreme inopem cui si fidem impartirer vel sufficienter explorarem inuenirem eum dicere verum dissentio contra rie sue paupertati sua mors michi imputabitur sed non tantum ac si scirem supposito quod succurrissem si michi constetisset. eodemmoo in hospitalitate aliqui moriun tur frigore de nocte non potentes habere hospitium: abraham sedit in hostio tabernaculi sui in conualle manbre in feruore diei vt reciperet hospites Senes xviii. sic martha meruit suscipere hospitio nostrum redemptorem ob suam bospitalitatem: et loth angelos oportet episcopum esse hospitalem. prime ad thi motheum. iii. sermo est de egentibus et non diuitibus si comode possunt ire aliorsum vbi possunt hospicium habere pecunia: sed si ecclesiasticus hospicium capit gratis a diuite potest reddere equiualens vel vbi diues non potest ire commode illa nocte ad alium locum debet recipi. eodemmoo de vestibus qui habet duas tunicas det vnam non habenti hoc est habens superfluas vestes superfluitatem vendat et det pauperibus sicut est extrema egestas ob deffectum panis ita vi ni vestium hospitii. Sed contra hoc argumentor posito quod sint centum equaliter diuites mecum vel mille si ego teneor ei dare sub pena peccati pari ratione quilibet aliorum et tantum quilibet aliorum tenebatur dare ei sicut ego ergo tenemur facere illum ditiorem duobus nostrum quod non est dicendum. Si dicas nemo nostrum tenetur dare ei aliquid in illo casu tunc morietur fame. respondeo si ponatur sortes in extrema necessitate inter mille viros habentes mille panes quorum quilibet tenetur succurrere sue vite tunc tenentur inter se componere vt succurratur ipi sor ti ita quod quilibet dabit ei partem vel vnus totum pro aliis. quod si dices plato est contentus dare sorti mille simam partem panis sui si quilibet alius tantumdem daret sortes sufficienter haberet si alii nichil dant pla to peccat non dans totum suum panem et quilibet alio rum peccat mortaliter videns sortem in periculo mor tis nec aliquo modo volens ei succurrere. et quilibet eorum est homicida quilibet istorum potest hunc erumpno sum eripere de morte et tenetur et non facit: ergo letaliter preuaricatur plato tenetur totum suum panem impartire huic aliis nichil dantibus. Et sic de quolibet alio est par ratio ex quo colligere nequis eos omnes suos panes ei elargiri debere quilibet seiunctim suum panem integrum. irrogare est addictus aliis nichil danti¬ bus sed pone sortem extreme inopem cuius vite plato solus succurrere potest cum vno pane in nemo re quem sortinon porrigit sorte excedente e vita an plato iuste tenet hunc panem. Et argumentor ad par tem negatiuam a panis erat ipsius sortis in extrem necessitate: ergo platonis desinebat esse: ergo dato quod sortes viam vniuerse carnis ingressus fuerit plato non incipit esse dominus huius panis sed eum heredi sortis prebere tenetur quod si fatearis concedere dabis quemlibet diuitem tempore quo peccat non dando elemos nam etiam esse obnoxium restitutionis illius quod dare de buit quod non apparet concedendum: tunc nichil interes set inter beneficiatum et diuitem laicum. iudicio meo pa nis est ipsius platonis licet peccauit multum eum sort non dans numquam simpliciter desinebat esse titularis huius panis et hoc discriminis est inter diuitem et benefi ciatum quando diues non porrigit manus adiutrices quando tenetur grauiter deum offendit pauperum est quod tenet hoc est pauperibus debitum sub pena per cati. sed si aliter exponat restituere non tenetur beneficiatus non modo peccat in non dando pauperibus sed restitutioni est deuinctus. Ad secundum nego quod prodest michi amplius dare pauperi non extremo et causa est ad vnum obligor et non dans actum iniusti cie facio alteri dare non sic obligor: sed in argumen to duo tanguntur. vnum est an pauper cui succurro tenebitur pro me orare. secundum est an secum possum pacisci vt pro me oret dando ei pecuniam de debito congruitatis non est dubium quin sic: sed de debito necessitatis est maior difficultas. et primo videtur quod ille existens in extrema necessitate elemosinam recipiens non tenetur orare pro dante solum ei datur suum etiam vbi esset paractio rationabilis talis videtur te neri sicut presbiter celebrans pro sex paruis albis nec est maior simonia in vno quam in alio si sine pacte apparet michi quod recipientes elemosinam tenentur orare pro hiis qui eis subuenerunt dicere oppositum esset dare occasionem diui: bus minus impartiri pau peribus saltem in generali non oportet orare in part culari pro quolibet dante quadrantem pro talibus orat cum pro benefactoribus in generali orat elemosinam accipiens. Preterea quinto ethichorum. veteres gatr arum templum in medio ciuitatis locabant. Et hoc puto quand vnus dat vni multa amore dei tenetur specialiter pro illo orare. Si dicas tunc status pauperum est pe ior statu aliorum. hoc negatur. si patienter ferant. eodem modo probares de presbiteris et prelatis ecclesie de facto pro suis tenentur orare. Ad aliud de pactio nibus quamuis aliqui alii dicunt esse simoniam: hoc non videtur michi verum: et ratio eorum pariter concluderet de simonia pro celebratione missarum. et proportionabiliter hic dicatur sicut inferius de simonia. ita quod hec est distiguenda ego dabo tibi liardum vt pro me dices septem psalmos vide in loco allegato. Secundo argumentor nulli possunt mendicare hoc est prohibitum. Deuteronomii. xv. et omnino indigens es mendicus non erit inter vos et. C. de vali. mendic. le. amicis. tales sunt inutiles,. numquam vidi iustum derelictum nec semen eius quaerens panem dicit psalmista. Et con firmatur. pauperes tenentur laborare pro pane quo tidiano: ergo non possunt mendicare. antecedens patet. qui non laborat non manducet. ii. thessal. iii. prime thessa. iiii. ad ephesios et actuum. xx. introducens suo exemplo homi nes debere illud facere qui de die laborabat et de ar te cenophigie laborabat de nocte pro pane: et genesis. iii. in sudore vultus tui vesceris pane tuo et in laporibus comedes ex eo. mendicantes volunt istud onus impositum humeris ade et posteritati eius excutere ab eis. Ad primum dicitur quod illud precepum erat contra diuites iudeos auaros qui pauperibus non succurrebant et nemo diceret illum peccare qui pauper tate pressus peteret elemosinam et dato quod esset prae ceptum non est morale propterea nunc non ligat inquantum huiusmodi dixi inquantum huiusmodi si aliquis princeps vl communitas statuat in sua patriane sit mendicus et prouideatur impotentibus tunc hoc est licitum vt facit iste episcopus granacensis pro omnibus nichil habentibus qui laborare possunt artem repperit et ponit eos ad artem sud morbo conuenientem sic cecis claudis et similibus prouideat per artem dummodo laborare possunt si aliqui laborare nequeant quoquam pacto: colligit elemosinas et illos nutrit vt vacent orroni pro aliis hoc multum approbo codex condempnat istos validos mendicantes et bene quidem: turpe est aliquem robustum qui potest ali quos laborare vitam inopem protegere sin erubescentia pas sim elemosinas queritando saltem de hoc facere artem nichil est dandum illis qui occiose viuunt fouende sunt substantie et errores eradicandi. de religiosis mendi cantibus non intelligo de hiis est futurus sermo. Ad aliud psalmi numquam vidi iustum derelictum intelligitur de pane spuali quia profecto multi egentes diuitibus pluribus sunt iustiores. Ad confirmationem: egentes tenentur laborare hoc est verum in forma vel in valore sicut faciunt mendicantes religiosi in toto corpore vero manus proceteris laborant oculi vident pro toto pedes totum sufferunt sic in corpore mistico aliqui orant pro aliis et gratia illorum qui vacant rebus diuinis deus benefacit toti multitudini et vlciscitur in multitudinem demerentem. hoc patet. Sen. xviii. deus voluit sodome / gomorre et aliis quinque ciuitatibus per cere pro quinquaginta iustis imo descendit ad numi rum denarium. an tibi illud videatur parum si sacerdotes egipti et flamines gentilium et tribus leuitica nutriebam tur ex aliorum laboribus quanto fortius deputati cultu dei viui in lege gratie nutriri debeant. subtrahe auxl lium a clericis et protinus isopi casum inuenies de ma nibus negantibus alimentum a ventre. actuum. vi. non est equum nos reliquere verbum dei et ministrare men sis. Alie honeste operationes spuales non sunt pos ponende labori manuali sicut tu capis in arguendo vt patet de lectore in theologia apostolus laborando manibus de nocte fecit opus supererogationes vt patet prime corinthiorum. ix. Si nos vobis spualia semina mus et etiam quis nisi insensatus negaret patres in egipto laborare contra diabolum mundum et carnem secundum illud ii. corinthiorum. vi. in laboribus / in ieiuniis / in vigiliis / in castitate homo debet euitare ocium per quancumque ope rationem bonestam. secundum illud Iheroni ad rusticum sem per aliquid operis facito vt te diabolus occupatum inueniet. Et beatus hieronimus in prologo iob. si sistel lam imicis texerem aut palmarum folia complicarem vt in sudore vultus mei comederem panem et ventris opus sollicita mente tractarem nullus reprhenderet nunc autem iuxta sententiam saluatoris volo operari cibum qui non perit falsarius vocor. insuper dampnabis re ges et pricipes qui manibus non laborant. summatuim dico sicut manus vocatur organum organorum sic manualis labor ceteros amplectitur non opus est istud confirmare auctoritatibus pateret noui testamenti. bes tus gregorius secundi dialogorum capite primo dicit beatum benedictum triennio stetisse in spelunca nichil operantem. vide beatum dominicum et franciscum.
¶ Dubita an diues tenetur restituere elemosinam captam intuitu pietatis: et an ille peccet qui dat elemosinam tali. Respondetur quod sic: non est intentio dantis dare nist pauperi sed quam panper debet esse recipiens relinquatur iudicio prudentum / sed elemosinam acceptam non tenetur restituere illi qui dedit cum ille iam fructum suscepit et vtilitatem spiritualem: tenetur aliis pauperibus irro gare. Sed contra hoc argumentor intendens dare be neficium bono dans vpocrite vere dat esto quod vpocrita appareat bonus et non est: ergo idem est in propo sito. diues apparens pauper capiens elemosinam restituere non tenetur. distingo antecedens. vel vpocrita est in veritate idoneus ad ierarchi sandum et tun vere datur ei beneficium nec restituere tenetur quicquid prelatus intendebat: recta ratio ita collationem confe rentis debet interpretari alias semper latitarent me andri in collatione beneficiorum: pie vult dare huic si cut intendens capere mulierem diuitem quae est pauper dum consentit in eam est eius vxor cuilibet palam est nemo intendit dare diuiti per modum elemosine aliquid licet interdum diuiti intendat dare elemosinam. Probatur quod dans elemosinam diuiti quem credit esse pauperemale agit. diues in dando conformat se errori huic danda est elemosina: ergo actus electiuus est malus consequentia tenet / ad bonitatem actus electiui requi ritur conformitas ad dictamen prudentiale. assumptum patet. nulli diuiti est danda elemosina hic est diues ergo huic non est danda elemosina. Respondetur negando quod actus velle dare elemosinam sit conformis errori vel aliquid accipit ab illo errore sed a dictamine prudentiali: dans conformat se conclusioni huius sillogismi practici. Cuilibet quem inuincibiliter credo esse pauperem danda est elemosina iste demomstrando diuitem est huiusmoni: ergo huic danda est ele mosina: premisse sunt vere: conclusio non se falsificat et consequentia est in darii: ergo conclusio est vera. Ex ius patet quod maior alterius sillomi est interimenda: nulli diuiti danda est elemosina: sua contradictoria est vera et deducitur ex sillogismo prudentiali conclusio silomi est / huic danda est elemosina et hic est diues: ergo diuiti danda est elemosina: sed ponas quod habea hoc iudicium in intellectu huic diuiti danda est elemosina: actus volendi dare est bonus sufficit conformitas ad prudentiam vel errorem inuincibilem sic est in proposito. si petas quod istorum trium est melius demonstrando elemosinam orationem et ieiunum. dico quod se habent sicut excedens et excessum. ieiumum magis affligit corp et est penalior regulariter et vtilior halenti carnem. petulantem. diuites multi dant elemosinam qui nolunt ieiunare et alia corporis afflictiua ad ieiunium reduci habent vt peregrinatio vigilie cilitium et huiusnodi lo quor de vigiliis inclusis in domo et in secreto que ho mo facit. et non de istis vigiliis quae fiunt in peregrinatio nibus publicis: in istis rixe adulteria stupra et huiui modi contingunt: oratio contra superbiam valet larga elemosina est penalis et vtilis et necessaria illi qui re stituere tenetur et nescit cui determinate restituendum est. elemosina interdum indirecte imbibit ieiunium hoc est oportet sortem arctius viuere cum sua exposuit in elemosina et cui do elemosinam est obligatus pro me ieiunare vel orare et sic elemosina alia duo includit. propterea dicitur. luc. xi. date elemosinam et omnis sunt vobis munda. et thobie. iiii. elemosina ab omni peccato mundat et hoc est deo satisfacere dum damus quibus ipe vult cum dicat quod vni ex minimis meis fecistis michi fecistis: ipse bonorum nostrorum non indigen pro se peccamus offendendo deum et suis bonis ab utimur que sunt bona anime corporis et fortune: er ga primum oramus: pro secundo bono affligimus cor pus ieiunando: pro tertio damus elemosinam vel omne quod est in mundo est concupiscentia carnis comcupiscentia oculorum et superbia vite. contra hec tria monstra sunt hec tres medicine: contra primum / ieiu nium: contra secundum / elemosina: contra tertium / ora tio sicut medicus corporalis contraria contrariis curat sic debet spualis, non est semper contrarietas in effectu sed debet esse in causa: effectus inuidie et ire est tristi cia quemadmodum filia detestationis est tristicia: sed applicetur medicina mitigatiua ire et inuidie.
¶ Dubitatur an sortes habens pecuniam furtiuam vsurariam / rapinam vel simoniacam vel depositum dans illud quod iniuste habet illi quem videt in extre ma necessitate restituit sufficienter. et sit plato extreme indigens cui sortes istud conferat iam est questio an sortes tenetur illud restituere ciceroni vel pau lo a quo iniuste tenet.
¶ Respondetur. tenetur restituere alienum quod habet veris et antiquis dominis: nec sic potest facere elemosinam et ratio est. habet alienum quod non restituit vero domino nec alicui loco veri domini quia dominus non tenebatur dare illud huic extreme inopi stante casu.
¶ Contra hoc argumentor si verus dominus hic esset tenetur illud pauperi elargiri vel si pulato illud habuisset a cicerone non tenetur illud restituere: ergo sortes platoni rem ciceronis dans re stituere non tenetur: vtrumque antecedens concedo: sed consequentia est nulla. si cicero fuisset hic presens fuisset ita obligatus succurrere platoni sicut sortes sed quia non erat et nullus nisi sortes vel alii cum sor te cum ipse dedit alienum nulla auctoritate non est abso lutus ab alieno. Dubitatur sunt secundo duo dantes equae lem elemosinam pauperi cum equali intentione graduali. hoc dempto vnus dat hilariter. secundum illud. ii. corinthiorum. ix. hilarem datorem diligit deus: vter horum plus meretur. Respondetur. equaliter meretur et eque hilariter dant nisi aliud obstat vt puta vnus habet aliquod displicibile extrinsecum amicum laborantem vel aliquod infortunium alter non habet sic vnus hilariter dat et non alter: sed hoc non probat quod hilariter dans plus mereatur: sed per hilarem datorem intelligito voluntarium datorem qui sine murmure da vbi alius esset auarus a natura vel petens ab eo elemosinam male mendicat. alterius est bonus persuasor cetera iam sunt imparia et prius plus meretur
¶ Dubitatur vlterius sunt duo pauperes: vnus in ex trema necessitate. titius alter non extreme pauper sci seius iniungitur mihi in penitentia dare pauperibus vnum panem vel duodenum cui debeo dare. si dicas extreme pauperi. Contra. non satisfacio penitentie iniuncte quia est opus precepti conferre illi. modo ne mo satisfacit penitentie iniuncte per opus preceptiquia si sic imponam tibi ieiunium quadragesime pro remissione peccatorum tuorum et dicere horas canonicas ad quas aliunde es astrictus dando seio satiffacio penitentio iniuncte: ergo michi plus prodest dare seio quam dare titio quia mereor ei dando quia actum bonum facio es me libero a penitentia iniuncta. Respondeo deuin cior dare titio in ipothesi et transeat quod deobligor a penitentia iniuncta dando seio: sed pecco sic facien do teneor dare titio. Si dicas penitentia est opus bo num penale acceptum in expiatione peccati. quid ad a dixi transeat: sed nego quod sit melius michi sic face re imo non est bonum mereor dando titio et non pecco mortaliter: et hoc est multo maius quam satisfacere penitentie iniuncte. apparet michi quod satisfactio impor sita pro peccato in opere ad quod alias sum obliga tus non sufficit. requiritur aliquod penale ad quod homo aliunde non est astrictus alioqui sequuntur inconuenientia adducta de impositione ieiunii quadragesimalis. et illud patet per anselmum cur deus homo per illa fit satisfactio quae non possunt ab homine ex igi nisi peccasset. quo fit si imponatur sorti pro penitentia ieiunare sex dies inter quos cadit profestum iohannis baptiste non satisfacit penitentie iniuncte ieit nando diem illum sed oportet ieiunare alium. Sed contra per idem ieiunium satisfacio precepto quadragesimali quatuor temporum et religioni mee ieiunan do diem veneris in prima ebdomada integra quadragesime si sit carthusiensis vel frater minor superius in. xiii. distin. diximus idem de audiente missam et celebrante horas: nego consequentiam ieiunando dis veneris facio csmtene illud ad quod teneor ex omnibus illis non habeo nisi ieiunare diem veneris quod et facio de alio superius dictum est hic autem debeo reddere emendam ratione peccati mei illi quem offendi si de berem sorti decem scuta et eius brachium vel digitum amputarem non satisfacio pro lesura dando ei sua decem potest michi imponi ieiunare diem vene ris in pane et aqua quia ad hoc non sum aliunde obliga tus: vel dicere super genua horas canonicas vel de uote. Ex illo patet dando panem titio extreme inoprim non satisfacio quia aliunde ad hoc obligabar et hoc potissimum si solus potes releuare eius indigentiam adsum si sint alii volentes ei succurrere ego ei dans satisfacio penitentie iniuncte. Se hic insistes alio el succurrente pro media parte et ego dans duodenum qui sufficit succurrere sue inopie totaliter quod satisfa cio solum pro media parte et nichil contra me de ie luniis in pane et aqua potest esse quod excessus ille rigiditatis sit difficilior quam ieiunare vnum diem. sed du bitas an liceat extreme inopi quoquouersum capere pro nutrimento sue nature vel an faciat furtum. dicitur necessitas non habet legem et excusat. le. aliquando tr. de offi. procon. et de scilicc de consulibus. l. i. necessitas est inexcusabilis. v. methace non alias excusatur pauid comedendo panes propositionis nec aposto li euellentes spicas in sabbato. patet. i. regum. xxi. et lu ce. vii. et de consecratione distin. v. discipulos. Sed contra istud arguo sic. si in extrema necessitate omnia incipiant esse communia: ergo quanto quis est pauperior tanto est ditior quod non apparet dicendum. probo quod sequatur / sit sortes in extrema necessitate nunc a panis est eius ex dictis et non est maior ratio quod a pa nis est eius quam b panis eodemmoo arguendo de c pane et quolibet alio. Fortassis dicis postquam habes a panem qui sufficit releuare eius indigentiam nullus alter panis est eius. Contra. quero a te quare dicis a esse panem eius plus quam b vel econuerso: posito quod sit in me dio panum in foro vel in campo ad quemcumque panem va dit ille est eius imo antequam tangit panem et equae est ratio de omnibus panibus: ergo in illo casu sortes erit eque diues sicut presbiter iohannes et sic implicat dare ho minem extreme pauperem. Preterea sim ego in campo et sint quatuor in extrema necessitate alexanderiohannes / petrus et cicero et habeam ego precise vnum panem qui quidem panis sufficit pro releuanda indigen tia vnius tantum et non plurium: hoc est possibile stat parciendo panem eis mouere appetitus ex parua comestione qui motus eis fortassis plus oberit quam pro derit parua pars panis experimur plus nos appetere cibum post principium comestionis quam a principio in illo casu nulli illorum neneor succurrere de necessita te salutis et omnes sunt in extrema necessitate quod nulli teneor dare panem. patet per inductionem nec sorti nec platoni et sic de singulis istorum: ergo nulli: comsequentia est ascensus materialis arguendo a singu laribus in supponendo et significando. assumptum est clarum sorti non dando non pecco non teneor dare ti. Circa primum argumentum pono propositiones Prima est. isti homines demonstrando omnes homines in mundo vel regno sunt semper equaliter diuites et quolibet die vite eorum aliquis efficitur pauberior. hoc probo. supposito quod omnia bona mundi possideantur ab istis et ita ferme est de omnibus bo nis quia isti semper habent equaliter quia per hoc quod sortes est pauperior solito plato eius proximus est ditior et sic mutantur diuitie quia semper tota multitudo equaliter in diuitiis habet. Secunda propositio. quando est magna caristia in vna parte regni et opulentia in altera parte. ita quod pecunie transeant de vna parte ad aliam regio non est pauperior neque ditior quia quod vna pars amittit alia lueratur sicut de magnitudine arcus cuius dorsum rarefit et venter condensatur sed quando maior pars pecunie transit in manu vni us regnum esse pauperius dicere solemus. Tertia propositio quanto pauperes sunt pauperiores tan to diuites sunt ditiores tanto etiam etiam quanto dant intelligere si quia vel dum et econuerso quando pau peres depauperantur eorum opes eunt in manus diuitum. Quarta propositio mundus est equaliter diues in pecunia sicut vnquam erat. Si dicas multa que erant sunt consumpta sic etiam multa suntducta. Quinta proposito demonstrando multos quorum vna tertia pars nichil habet falsum est dicere isti sunt pauperes demonstrando omnes homines in mundo verum est dicere isti sunt diuites et tamen multi eorum sunt pauperes: ergo falsum est dicere quod illi omnes collectiue sunt pauperes alioquin duo termini priuatiue oppositi verificarentur de eodem si vna medietas diuitiis affluat alia inopia tamen sunt diuites et pauperes copulatim. Respondeo ad formam argumenti dico quod bene sortes potest esse extreme pauper et negatur quod omnia sunt eius tunc imo nichil: et quando dicis tunc omnia sunt eis communia verum est potest capere quamcunque rem ad subleuandam eius indigentiam et conceditur quod est equa ratio de omnibus. sed nichil est eius quousque capit vel datur ei et capiendo hoc quod le uat eius indigentiam non debet amplius capere.
¶ Sed contra illud arguitur: si illa dicta essent ve ra sequeretur quod si sortes furaretur vnum caseum et postea omnia eius bona essent ablata nichil habendo nisi illum caseum quod ille casus inciperet esse eius et non tenetur ad restitutionem et quod sequatur patet nemo tenetur restituere quod suum est ille caseus est suus: igitur. Preterea pono quod ille qui habebat caseum illum primo veniat ad necessitatem pariter secum et quod caseus sufficit vni soli cui debet restitue re. Ad primum dicitur concedendo quod in illo casu caseus esset eius et potest comedere sed quando ve nit ad pinguiorem fortunam tenetur restituere equiualens: hoc patet extra de solutionibus. Odoardus clericus sed si cepisset tempore quo fuisset in extre ma necessitate primo non videtur quod tenetur restituere ipso venienti ad pinguiorem fortunam quia numquam iniuste istud habuit. Ad aliud dicitur quod vel dominus rei primo venit ad necessitatem extremam vel post alium vel ambo simul si primo tenetur dare vero domino quia ad eum pertinet duplici iure si am bo simul deueniunt in extremam necessitatem dandus est vero domino quia duplici iure ad eum spectat aliud membrum est perspicuum. Ad aliud argumentum vtendo logica communi teneor et obligor. Respondeo admittendo casum et pono propositiones. Prima est: teneor de necessitate salutis dare alteri illorum quattuor. patet: si non dedero mortaliter pecco: patet per illud iohan. tertio. qui habet substantiam buius mundi et videret fratrem suum necesse habere et clausit viscera sua ab eo quo modo charitas dei manet ineo: sed nullus habet maius necesse quam iste ex vpothesi et charitas dei non manet in eo tunc est in peccato mortali. Secunda propositio nulli illorum teneor dare illum panem quod patet per ascensum nec huic demonstrando sortem et sic de singulis: ergo nulli illorum non est ibi opus constantia cum virtualiter ponatur propter pronomen illorum: hoc patet arguendo ex opposito consequentis ad oppositum antecedentis. alicui istorum teneor dare: ergo isti vel illi et sic de aliis demonstrando illos quattuor. Ex quo sequitur quod iste non contradicunt teneor dare alicui istorum pa nem istum et nulli illorum teneor dare panem istum est distributio opposita supponi determinate hic ista contradicit huic alicui istorum teneor dare panem istum contradictoria alterius dabitur preponendo negationem buic verbo teneor vt sit distributio opi posita supponi confuse tantum dicendo non teneor dare alicui istorum bunc panem et opatet ascendere disiunctim et descendere. Tertia propous hec probabili ter est concedenda teneor dare istum panem alicui cui non te neor dare patet: hoc est hypotetica vel in eam resolubilis in hanc teneor dare panem alicui et illi non teneor da re panem et ista est vera quod probo: prior pars patet ex premissis duabus. secunda pars patet quia valet hanc et illi cui teneor dare non teneor dare illa est negatiua cuius subiectum est hoc totum vel se applicat vni extremo illi cui teneor dare et illud to tum non supponit nec est de conditionato nec exponibilis: ergo illa tota est vera: sicut chimera que necessario est non necessario est: dixi pro babliter est con cedenda quia dubium est an relatiuum substantie identitatis in copulatiua affirmatiua referens relatione personali antecedens in copulatiua referat restricte cum signo vel sine signo aliquibus affirmatiue aliquibus negatiue opinantibus: sed difficultas cer te est ad voluntatem ratione improbari non potest si teneatur quod non refert cum signo copulatiua est falsa et valet hanc: teneor alicui homini bunc panem dare et homoini non dabo vel aliquid tale capiendo signum particulare sicut indigeo oculo ad videndum quo non indigeo ad videndum. Quarta propositio dando panem illi cui non teneor sum absolutus a debito: hoc patet dando sorti sum absolutus a debito et tamen non teneor dare sorti. Quinta propositio: si nulli istorum panem do sum homicida: hoc patet si non pauisti occidisti. octuagesima sexta distinctione. pasce. Item qui negat elemosinam in digenti christum qui misericorda est negat. septima questio. prima. omnes qui preterea est maius pec catum negare elemosinam indigenti quam aufferre ab habente sed secundum est peccatum quia furtum ergo et primum: assumptum patet. quadragesima septia distinctione. Si cuius hi. et peccare. hoc est ip sum occidere quia potes suam vitam saluare et teneris. Potes rationabiliter negare tales alicui isto rum teneor dare panem: teneor dare alicui istorum panem. sed hec est concedenda: si velim euadere peccatum dandus est panis alicui istorum et hec si non dedero panem alicui istorum pecco: intelligas peccatum dandus est panis alicui istorum et hec si non dedero panem alicui istorum pecco: intelligas de lege et stante vpothesi. Insuper frequenter stat toncedere indefinitam nullam singularem concedendo indefinita est etiam scita et singularis eius dubia. scio si nulli istorum do vnius hominis sum ho micida et tamen non oportet quod sciam cuius vita michi imputabitur illa est singularis vt in primo tractatu capimus sed ratione termini communis non singularisati capio indiffinitatem si teneor vni dare quia vtilior rei publice vel michi carior tunc illius sum homicida et non aliorum.
¶ Sed contra propositionem arguitur: ponatur quod ego nolim porrigere vni istorum bunc panem nullius illorum homicida sum culpabiliter: quod probo vel sum homio da illorum quattuor et hoc non sum quia non pos sum succurrere istis quattuor et anathema est dice re deum obligare ad impossibile vt dicit beatus hieronimus de explanatione fidei ad damascum papam: ergo non sum homicida culpabiliter respectu istorum quattuor sed solum respectu vnius: sed probo quod non quia non imputabiliter sum homicida sortis nec imputabiliter sum homicida platonis et sic de aliis tribus: ergo nullius sum homicida impu tabiliter. consequentia est nota et antecedens claret: preptea veniat sortes et petat panem et respon deam ei nolo: hec nolitio non est mortalis quia non teneor dare sorti. secundo veniat plato cui respondeam nolo: hec nolitio pariforma non est mortalis et sic respondeam aliis: nulla illarum nolitionun est mortalis quia si vna quelibet consequentia tenet gratia materie licet arguatur a non distributo ad di stributum et a propositione habente plures causas veritatis ad propositionem habentem pautiores: quia equalis est ratio in omnibus: ergo nullus act voluntatis mee in illo casu est mortale peccatum: ergo non pecco. Respondetur quod cuiuslibet eorum sum homicida cuiuslibet indigentiam poteram releuare ego poteram impedire ne sortes moriretur et sic sum eius homicida: et sic respectu cuiuslibet alterius sed imputabiliter vnius solius hoc est deus non imputat michi nisi tantum ac si esset vnus solus et illi non subuenirem. Si petas pro quo reputat quere a deo responsionem et illud intelligo si n chil aliud materie sit respectu istorum quattuor vt si haberem quattuor panes nulli istorum succurrerem tunc sum homicida imputabiliter de quattuor Si proiiciam lapidem extra domum et occidam sortem dicitur michi a fide dignis occidi sortem vel platonem iam scio quod sortem vel platonem occiderim sed quem occiderim me fugit. Ad aliud argumentum dupliciter respondeo primo sophistice dico quod nolitio qua nolo succurrere sorti non est mor talis et sic de duabus aliis nolitionibus sequentibus sed quarta nolitio est mortalis: et nego quod sit equalis ratio in facultate mea est dare cuicunque istos rum sine peccato et teneor vni illorum dare et absolute negaui tribus sine peccato. mortale incurro per nolitionem dandi quarto quia illud membrum sequitur ex obligato cum oppositis bene negatorum deus obligat me ad hanc quod vni illorum dem panem veniunt tres homines et proponunt successiue tres singulares quas rationabiliter nego et tunc sint so lum quattuor et constantia posita per pronomen demonstratiuum oportet illam concedere. accipio analogiam pono tibi illam aliquis istorum quattuor est indoctus demonstrando pytagoram / socratem. platonem / et aristotelem: illa est admittenda quia possibilis: postea proponis successiue iste est indoctus demonstrando pytagoram / illam nego tanquam falsam et impertinentem et ita de qualibet singula ri vsque ad vltimam: et illa proposita aristotelis est indoctus conceditur cum sequitur ex posito et oppositis bene negatorum. Secundo respondeo magis theologice concedendo quod nulla illarum nolitio num est mortalis sed hec nolo dare bunc panem alicui istorum: quod si ponas eum nullum alium actum habere: dicitur quod peccat pure omissiue omittendo illud facere et velle ad quod tenetur: et boc intelligo sint michi equaliter iuncti secundum ordinem cha ritatis. secus est si vnus esset pater vel frater et ali extranei vel vbi vnus esset multum vtilis reipublice vt tullius et alter inutilis vt catilina. at si panis ille ponatur in medio rogas an quilibet potest illum rapere ab alio / et apparet quod sic pro succurrenda sua vita ad quam conseruandam magis obligatur / vt si naui fracta vnus asser sufficit superferre vnum so um et non duos quilibet saltando potest alium trudere ab assere. Respondetur quilibet potest inniti in principio habere illum panem sed ipso habito ab vno nemo potest illum habere violente abillo primo occupanti: conceditur teneor succurere mee vi te sine iniuria alterius: saltando ad asserem possum inniti lucrari primo asserem et illo capto alium pellere ab eodem si egre me ferat: debeo michi citius sud currere quam illi vbi ambo periremus alias. nec sequi tur quod debeo eum trudere in mare ab assere si illum primo habeat: licet possum occidere inuasorem pro defendenda vita propria cum moderamine inculpate tutele: alter iniuste me prosequitur rationabile est defendere vitam innocentis ne occidatur a nocente: hoc non contingit in casu nostro si inter sal tandum vel ipso se accingente ad saltandum eum trusero quousque asserem lucror bonarum mentium est culpam ibi agnoscere. Ex isto patet si aliquis ty rannus minatur michi mortem nisi sortem occide ro non debeo occidere sortem nec licet michi tueri meam vitam cum iniuria sortis: sed si sint duo quo tum vterque habet medietatem panis qui integer so lum sufficit vni illorum et hoc eis constat possunt ortiri quod panis detur vni quod si noluerint et vterque expectat quousque alius det ei suam medietatem neutri mors imputabitur. nec valet dicere quod sortes in illo casu tenetur dare platoni cum magis debeat velle platonem viuere quam ambos mori quia idem esset de platone At dicis ionatham cepit fauum mellis in extremitate dos philisteos et sors cecidit super eum. Respondetur negando minorem / erat ignarus prohibitionis paterne temerarie et necessitas eum excusaui Responsio dei est liberatio et iam satis multi phi listei miraculose occisi sunt: sors cecidit super iona than ad declarandum suam innocentiam ne alii e sent scandalisati non constabat aliis de sua ignoran tia et fame qua laborauerat: et quod oculi eius illuminati sunt post comestionem.
On this page