Quaestio 14

¶ Distinctionis decime quinte quaestio decima quarta. perius de restitutione spunalium et eorum u quae anim concernunt loquuti sumus nunc loquenidum est de restitutione eorum quae corpus contir gunt et de aliquibus incidentibus circa corpus scilicet vul neratione et homicidio: et quaero quarto decino circa han dinstin. an homicidium est magnum peccatum: et quae restitutio debetur in homicidio.

Pro quaestionis expeditione sci as nos non lequuturos de hominis occisione legali et iu sta vt puta quando quis occiditur a ministro legis post sententia humanam vel post sententiam legis naturalis quando homo non potest tuadere nisi inuadentem perimat vel praecipitur a deo se occ dere vt sanson. iudi. xvi. nec loquimur de occiso ignorantiam inuincibilem vt quando quis dat operam rei illicite et licito tempore et praeter intentionem eius partransit aliquis vel latitat qui ab arbore vel sagitta occiditur sed loquimur de homicidio iniusto hoc est peccato homicidio alias auctoritate propria titulo quaestionis sic limitato pono conclusiones. prima est: homicidium est grande peccati probatur: prohibetur in praeceptis decalogi et omnia illa stricte praecipiuntur vel prohibentur imo pauca sunt peccata equalis grauitatis cum homicidio inter reliqua periurium contra deum scienter non est ita magnum peccatum sicut homicidium licet sit directius contra deum et contra praecepta prime tabule cetera sunt imperia tollitur homo per homici dium de rerum natura non autem deus per periurium adulterium est multo minus peccatum quam homicidium: breuiter est horrendum peccatum appropinquante homicida occiso recenter sanguis de vulnere emanat vt prhibent et istud est vel nutu diuino in horrorem peccati vel forte propter aliquos humores emissos ab alterato homicida ingredientes vulnera occisi et commotionem facientes est vnum de quattuor peccatis et primum in magnitudine clamantibus vindictam de celo secunducarima vulgaria. Clamitat ad celum vox sanguis et odomorm: vox oprissorum merces detenta laborum. ge. iiii dictum est prii cayn post occisionem fris vox sanguis fris tui clamat ad me de tra nunc igitur maledictus eris su per terram que aperuit os suum et suscepit sanguinem fra tris tui de manu tua cum operatus fueris eam non da bit tibi fructus suos et quae sequuntur. generen. ix. carnen cum sanguine non conedetis. sanguinem enim animarum v rum requiram de manu cunctarum bestiarum et de manu ho minis de manu viri et de manu fratris eius requ ram animam hominis. mathei vicesimo secundo. quicumque gladio percutitgladio peribit. et gene. ix. quis que effuderit humanum sanguinem fundetur sanguis illius dixit dominus ad dauid. primi paralip. xxviii. et secund reg. vii. non edificabis domum nomini meo eo quod sis vir bellator et sanguinem fuderis ecce quantum det status est dominus edificationem templi propter homici dium in sancto rege electo secundum cor domini. prouerb. vi. sex sunt quae odit deus inter quae numeratur ille qui effundit sanguinem innocentem. hinc eneas noluit capere penates sed fecit patrem eos capere cum venit de recenti sanguine grecorum in bello vt videtur iusto dicente ma rone secundo eneydos. Tu genitor cape sacra manu patrios que penatos. Me bello ex tanto degressum et cede recenti. Actrectare nephas donec me flumine viuo. Abluero. augetur peccatum ex nobilitate homnis quem minuit deus paulominus ab angelis oues boues et vniuersa pecora campi ei subiecit psalmo. viii. ad imaginem dei creatus est geners. ix. indigne ferret rex si templum vel castrum ab eo extructum aliquis destrueret vel si filium ei similem: sic pater rnguitur deus egre fert contra homicidam: dicitur communiter homo est dignissima creaturarum et alexander cuncta timent hominem quia presi det ipe creatis. math. xviii. videte ne contemnatis vnum ex hiis pusillis dico enim vobis quia angeli eorum semper vident faciem patris mei qui in celis est homo est minor mundus viii. phisicorum. propterea saluator rngitur dicebat. luce vlti. praedicate euangelium omni creature hoc est homini qui par ticipat cum omni creatura secundum aliquam rationem intelli gere cum deo et angelis / sentire cum animalibus / viuere cum plantis existere cum omnibus. patet magnitudo hui¬s peccati a pena quam capit deus de eodem semper tremebat cayn post occisionem abelis tandem occisus et tota sua genealogia submersa est in diluuio viri sanguinum non dimidiabunt dies suos. psalmo. Iiiii. stat homo semper in periculo trepidus ne occidatur a liberis fratribus vel amicis occisi lupus non occidit lupum nec vulpes vulpem. eccle. xiii. omne animal diligit suum simile citius me defecerit dies antequam enumerare pos sem panam et grauitatem homicidi.

¶ Secunda con clusio vbi homo secundum legem occiditur pro homicidio satisfacit equanimiter ferendo mortem pro morte. patet talis satisfacit secundum extremum potentio sue cum mauult cuncta que habet dare quam pati mor tem. insuper illa est pena posita a legistatoribus: er go soluens satisfat secundum legem.

¶ Tertia: penam legi princeps potest interdum remittere non occidendo homincidam patet de lege nature est quod pro homicidio homo pu niatur et quod aliquam penam subeat: sed quod hoc modo puniatur puta lege talionis est humanum positiuum: illam penam remittere potest princeps et ad boc in clinat clementia. In hoc laudatur iulius cesar pro talibus potissimum fiunt ciuitates refugii in antiqua lege et rationabiliter ad lumen nature. iosue. xx. ni merorum. xxxv. et deutero. xix. interdum forte ex rei pentina ira dat paruum ictum et alter paruo vulne re moritur vel est multum vtilis reipublice tunc ser uare rigorem legis scripte vel consuetudinis communis non est recte incidere sed summum ius in illo casu est summa iniuria primus conditor legis hunc non occideret debet tamen cogere homicidam satisfacere parti le se et petendo veniam ab hiis quorum interest / et faciem doemendam pecuniariam si capere velint nec hancos fensam remittere potest princeps quod si pars lesa ratio ni obtemperare noluerit non deuincitur princeps ho micidam propterea occidere.

¶ Quarta conclusio non semper inclinat clementia ad remittendam penam legis in quolibet / imo ad infligendam: patet: est interdum in perniciem rei publice non occidere homicidam est grassator incorrigibilis / prebet occasio nem aliis sic transgrediendi: occidit duos vel plu res vulgariter dicitur eo occidente secundum vel ter tium quod rex illos occidit quia non sustulit illum de me dio et est in culpa illius homicidii contra equitatem est talium penas communes commutare in pecuniariam: ex hoc efficiuntur deteriores euadunt cruenti sanguinarii et carnifices omni bestia deteriores in ignominiam et iacturam regis et reipublice. ceteri mali fiunt propensiores ad male agendum nec paci ficis et bonis datur quies viuendi. salomon surripuit ioab militem strennuum a cornu altaris et eum os cidi fecit eo quod duos nobiles occidit proditorie. iii. reg. ii.

¶ Contra primam conclusionem argumentor: moyses occidit egyptum quem sabulo abscondit. exo secundo. et tamen non peccauit cum hoc non sit imponendum tali legifero de quo dicitur non est inuentus similis pro pheta in isrl. deuter. vlti. ad litteram preterea iubea aliquis suum famulum aliquem fuste percutere et ille occidit negligentia tale homicidium non est mortale ci non est voluntarium igitur. ad primum si moysen excusa re debeamus dicendum est quod moyses hoc fecit instinctu spritus sanctim. sic beatus stepha. act. vii. sonare videtur. si dicas quomodo transgressus est penam talionis pro verbere oc cidendo solutio est iam data si id fecit instinctu spius sanctim non opus est ire cum postillatore ad hoc quod audiuit ex materia litigandi quod egyptius cognouerit vxorem hai brei nec sufficit quod dicit brugseinerues. quod propulsauit iniu riam fratris poterat enim tenere egyptium cum vir fortis et prudens erat moyses: ergo si eum sic occidisset non ser uasset moderamen inculpate tutele sed de hoc dicem in solutione quarti argu. sequen. ad secundum dicitur dominus est hom cida et famulus licet contra vtriusque facultatem cum data est opera rei illicite sed ambo minus peccant quam volentes occidere.

¶ Secundo argumentor: emittat aliquis sagittam contra aliquem et antequam sagitta tangat sortem qui occidetur peniteat tunc sic ibi est homicidium cum sortes occiditur et tamen non est peccatum homicidii non antequam sagitta tangat sortem nec tunc cum sagitta est in actu propter praesentiam igi tur. preterea sint viginti viri a b c et sic per ordinem alphabeti percutientes plonem sic scilicet quod ptlolo nullius ictu moreretur sed ex omnibus simul quod potest contingere tunc a non peccat peccato homicidio / nec b / nec c: et sic de quolu alio. Ad primum dicitur in secundo de actu exteriore an aliquid malicie vel bonitatis superaddit actui interio ri. Ad secundum dicitur quilibet eorum peccat peccato homicidio in casu illo sed si constiterit quis dederit vulnus letale ta lis punietur pro homicidio sfli. ad leg. aquili. l. item mela o sed si seruum pstuoles percusserint. Accipe exemplum de cesare et cassio percutientibus cesarem vbi inter triginta tres ictus solum tres erant letales.

¶ Tertio argumum tor licet mulieri se interimere quando tyrannus eam prosequitur pro perdenda castitate et ipa nullatenus aliterprat castitatem protegere hoc vistur exprisse concedere. beatus hiero. super na um propham et auctoritas est canonizata. xxiii. q. v. c. non est. dicit illud capunt non est nostrum mortem arripere sed illatam ab aliis libentur accipere. vne et in persecutionibus non licet mn propria manu perire absque eo vbi ca stitas pariclitatur: ergo excipit castitatem. Respondetur ne gando assumptum inique ageret hoc mulier: vsque in propo nto capitur inclusiue et sic solet frequenter accipi. sic scribit greg. ad epraeos gallie. patet. xxxiii. q. v. in. c. pro geniem dicit sic progeniem suam vnunquenque vsque ad se ptimam decernimus obseruare gentonationem et tunc non li cuit contrahere in septio. hoc ipsum patet. fi. de pig. ac. l. i. et patet in modo loquendi dicimus omnes pagos vsque ad gle gornum esse de prochia beruiti inter quos includitur glegornum. si aliqua mulier fugiens in aquam non credit eam profundam submergitur pro seruanda castitate excusan da est.

¶ Quarto argumentor: beatus petrus amputans aurem dextram a malcho intendebat ei amputare capt et eum occidere et tamen non peccauit peccato homicidio cum glosa inter. luce. xxii. eum comperat ipsi phinees qui occidit coeuntem cum madianite. nume. xxv. propterea promissum est ei sacerdotium ineternum quia zelatus est pro deo suo et expiauit scelus filiorum isrilis: ergo phinees non peccauit: sed quod beatus petrus peccauerit patet: eum repre hendit saluator. math. xxvi. conuerte gladium tuumin vaginam: omnis qui gladio percutit gladio peribit. Respondetur beatus petrus in hoc peccauit cum nec erat iudex nec au ctoritatem ad hoc habuit. propterea a christo est rephensus velus fuandi domini eum ad hoc impellebat licet in facto deliquit et sic quo ad aliquid comperabatur ipsi phinees. Si dicas christus ane praecepit qui non haberet gladium tunicam venderet et emeret gladium / cui petrus ecce duos quos christus suf ncere asserebat non erat ei dictum quod parcuteret sed ferrum ferret dicit beatus aug. sed quod esset protinus in discrimine capiendi et hoc tet beatus aug. expisse. xxii. contra faustum ca. lxx. tenens quod tam petrus quam moyses in casu primi argumenti peccarunt dicit per illa facta ostenditur eorum delus esto quod in hoc deliquarunt vt de saulo contigit dat comparationem naturalem quod agricola montem plenum oleastris cognoscit vtilem pro oleis. cultura accedente dicens: animae virtutis capaces ac fertiles primittunt sepe vitia quibus hoc ipsum iudicent cui vertuti potissimum sunt ac¬ commodate concludens in fine capituli quid ergo incongruum si petrus post hoc peccatum factus est pastor es clesie sicut moyses post percussum egyptum factus est rector illius sinagoge vterque enim non detestabili imma nitate sed emendabili aimositate iusticie regulam exce sit vterque odio improbitatis aliene sed ille fraterno iste dominico licet adhuc carnali tamen amore peccauit. de petro tenendum est ergo quod peccauit sed delus diminuebat a tanto poterat sic et sic: verosile est quod habuit ple res actus quorum aliqui erant boni et vnus malus sed de moyse est maior difficultas non quod praeferamus pe storem sinagoge pastori ecclesie qui vtrumque constitui pastorem nouit vter illorum est maior beatus stephanus videtur excusare moysen. act. vii. licet non legatur exodi. ii. quod adhuc moyses erat constitutus iudex a dec tamen beatus stephanus dicit quod sic: ergo illud est tenendum existiabat autem intelligere fratres dicit beatus stephanus quoniam deus per manum ipsius daret salutem illis an illi non intellexerunt si moyses putauit alios intelligere quod deus per eum daret eis salutem: iam hoc moys constabat: dicis verum esse quod sic putabat prothoma tyr sed non oportet quod suum iudicium sit verum: sicut ioseph putabat christum esse inter notos et amicos luce. ii. qui tamen non erat istud non sufficit recte iudica bat beatus stephanus potes in hoc relinquere bea tum aug. potes sine magno inconuenienti vt opinor dicere etiam moysen peccasse et verum est quod const tutus est iudex vt beatus stephanus dicebat sed non ad sic occidendum sicut preceptum erat apostolis habere gladium tempore passionis sed non ad percutiem dum. Hubitatur ad quid tenetur alium vulnerans: dicitur te netur soluere pro expensis lesi satisfacere cirurgice et refundere tantum quantum alter lucratus fuisset vel quantum amisit defectu custodie tempore quo morbo laborauit si remediabiliter lesus sit: si irremediabiliter alium le serit tenetur eum alere et ei tantum dare quantum secundum iudi cium prudentum lucratus fuisse deductis laboribus non dabitur ei tantum in quiete quantum lucratus fuisse ope rando et sic si quis aliquem occidit qui sua arte habuis patrem et liberos nutrire occidens tenetur istos alere hoc est clarum in lumine naturali non cito propterea ali as probationes. quo fit licet sit maius peccatum occidere vel ledere virum nobilem et honestum quam latomum vel fa brum tamen occidendo secundos homo ad plus obligatur et omi tens vtrisque succurrere plus omittit in secundis non tene tur alere filios nobiles si habeant patrimonium alium de. secus est de filiis mechanici nichil habentis nisi arte per quam prouidetur sue familie / vt de sophronisto lapidario. si sortes ledit platonem et econuerso si equaliter le dantur neuter habebit recompensam ab alio sed erit acquit tatio si vnus alteri amputauit manum et alius illi digitum vel articulum primus tenebitur satisfacere secundum excessum ad arbitrium boni viri: legistator erit lex animata ad hoc vnus habet plus de lucro loquendo more aristotel. v. ethico. et aliter plus de danno oportet tollere excessum lucri ab habente reddendo alteri reducendo ad equalitatem non loquor de penis canonicis an occidens volum tarie sit irregularis et perdit beneficium constat omns illas penas canonicas esse humanas et per consequens palam est conditorem canonis posse in omnibus illis dispen sare.