Caput 10

"SVnt ne igitur quamplurimi" &c. In hoc decimo capite hanc quaestionem terminat. Vtrum multi sint parandi ami ci an pauci. Et primo quaestionem ponit, deinde eam eluit. Et totum caput duabus quaestionibus & tribus conclusionibus partitum est. Prior quaestio. Vtrum quamplurimi conciliandi sint amici an potius pauci.

Respondendo dicit quod de hospitalitate eleganter dictum est. Hospite ne careas, hospes neque pluribus esto. Ad amicitiam accommodatur hoc pacto, vt neque sine amico sis, neque tursus nmium multos amicos habeas.

⁋ Sequitur prima conclusio. Ad eas igitur amicitias quae ob vtilitatem comparantur id recte accommodatum videtur. Neque in his opus est pluribus amicis. Ratio est, multis enim vicissim subministrare laboriosum est, neque ad hoc agendum facultates suppetunt ea amicorum copia quae ad proprias facultates satis est, superuacanei sunt, atque ad bnm viuendum sunt impedimento, non est ergo opus ipsis, quia sic homo esset, ita distractus circa amicorum subuentio nem vt sua negocia gerere vix posset, nec tramquille viuere posset, cum toties ab amicorum multitudine inquietaretur.

¶ Sedna conclusio. Pauci amici ob voluptatem sufficiunt. Dicit itra. li quoque qui ob voluptatem comparam tur sufficiunt pauci, vt in epulis condimentum. Probatio est persimilis. Nam sicut in cibo condiendo modicum salis sufficit, sic ad delectationem pauci amici sufficiunt. Et sicut cibus multo sale conditus indelectabilis est, sic ent plures delectationem facientes molestiam ingerunt.

¶ Tertia conclusio. At sint ne studiosi plurimi comparandi. an & amicorum studiosorum faciendorum est quidam multitudo determinata. Hoc per metaphoram proponit inquunt. An & multitudinis amicorum est quidam nunerus, perinde ac ciuitatis. Nec enim ex decem hominibus ciuitas constare poest, nec etiam ex centum millibus adhuc est ciuitas, se, quantitas non est forsan vna quaedam determinata, sed omnis ea quae est media inter quaesdam multitudines definitas. Et amicorum igitur multitudo est definita. Vult phlus dicere quod duo sunt limites in ciuitate noti. Vtpote decem non sufficiunt ad ciuitatem ob paruitatem, & poest quis talem nunerum augere ponendo tot homines vt illi homines sint nimis multi puer ciuitate constituenda, set de multis intermediis notum est quod ad ciuitatem suppetunt. Sedo fieri poest vt ii sint plurimi cum quibus quispiam viuere poest. hoc ad ami¬ citiam vel maxime pertinere videtur. Contingit igitur in amicitia studiosa quam plurimos sibi comparare amicos.

⁋ Quarta conclusio. In amicitia studiosa haud plures comparandi sunt amici. Hanc conclusionem quintupliciter ostendit. Primo quia haud quaquam obscurum est fieri non posse vt vna pariter cum multis quispiam viuat, seque multis totum iptiat, ergo in studiosa amicitia non quamplurimi comparandi sunt amici.

¶ Secundo omnes amicos amicorum esse amicos opr, quod est difficile.

¶ Tertia ratio difficile est gaudere & dolere cum multis, stat autem amicorum vnum gaudere illo tempore quo alter dolet & sic cum vno gaudebit cum altero vero gemet. Concludit ergo forsitam igitur bene est non quaerere quamplurimos amicos habe, sed quot ad communem vitam habendam sufficiunt.

Quarta ratio. Non est probabile quempiam multis esse valde amicum, ergo non est possibile esse amicum multis. consequantia tenet, exuperatio enim quaedam amicitiae est (vt pates in octauo libro) haec autem est ad vnum. Et vehementer igi tur amare ad paucos erit.

¶ Quinta ratio. Ita est in re quod eidem non sunt plures amici, nam amicitia sodali tia non fiunt multi vehementer amici, sed amicitiae quaes famae celebritas reddit insigniores inter duos fu isse commemorantur, vt inter Achillem & Patroclum. Inter Theseum & Pyrithorum. Non a ratione, igitur alienum fuerit vt in amicitia studiosa non multi quaerantur amici.

¶ Sequitur. Qui vero &c. Solutio cuiusdam obiectionis. Diceret enim aliquis, multi sunt amici placidi. dicit quod tales multi non sunt amici secunm veritatem, licet placidi vo centur. Dicit ita. Qui vero multos amicos habent & omnibus sese familiariter offerunt i nemini esse amici videm tur nisi ciuiliter: quos placidos appellant. Fit igitur vt ciuiliter mltis sit quispiam amicus. Haec est capitis quinta conclo Ad amicitiam vero ciuilem & politicam sufficit virum esse placide probum, & bene erga omnes ciues in ciuitate viuere, sed id ad amicitiam de quam in his duobus libris loquimur non sufficit.

¶ Nec sequitur. Inter tales est amici tia politica: ergo inter eos est vera amicitia. Concludendo ergo dicit. Amicitia quae est obvirtutem, & ob seipos ad multos non est, sed amabile est, hoc est multum charum in amicitia & longa expientia partum tecum bene agi, putandum est paucos etiam reperiri qui tali amicitia digni sunt.

¶ Dubitatur primo, quaere decem vel in pauco nunero existentes vel in nimis amplo nunero pabent constituere ciuitatem.

¶ Sedo quotus numerus adaequaete quantum ad puitatem & magnitudinem sufficit ad ciuitatem. Si dices centum est minima multitudo quae sufficit ad ciuitatem. tunc vno mortuo perit ciuitas. Et si dicas mille (gra exempli) est iustus nunerus & ad ciuitatem sufficiens, tunc inferam, igitur ob vnum superuenientem desinet esse ciuitas. Si dicas quod non desinet esse ciuitas. Inferam, igitur non dabitur praecisus limes, puta nec maximus nunerus nec minimus qui non, ob magnitudinem vel ob paruitatem.

¶ Contra hoc quod accepto vno nunero hominium sufficientium ciuitatem conflare sic argumentabor. Vel illa multitudo est ma xima vel non, si primum, propositum, si secundm, auferam adhuc vnum hominem quo ablato quaero an remanens nunerus es maxima multitudo quae ad ciuitatem sufficit, & si sic. Adhuc habetur propositum & si non, in abyssum distendam, ergo ope dare maximam multitudinem quae ad ciuitatem sufficit, vel minimam quae non sufficit. Et eodem modo argumentari possem de altero extremo, scet, minima multitudine, vel maxima quae non semper est minor mini ma quae sufficit: quia dato nunero denario quaeram an illa multitudo est minima an non, si primum, propositum, si secundistendam, quoadusque mihi dederis limitem.

¶ Ad priorem dubitationem respondetur quod pauci non pabent sibi inui cem in necessariis suppeditare. Opus est agricolis, viticolis in regione in quam vites crescunt, sed in his oris raro tales vrbes inhabitant, opus est fabris, sutoribus, & sartoribus & aliis artificibus, mercatoribus praefectis iudi cibus & aliis magistratibus puer vrbis regimine, quaere decem sunt nimis pauci puer vrbe aut ciuitate. Pro vico tamen qui est ciuitates pars in potentia sufficiunt. Etiam status est in vrbis magnitudine, si enim nunero exuperantes vrbem banen muratam habeant sunt insolentes vix regibus obsequentes, quando est politia regalis insuper quaecunque sit politia difficillimum est excessiuam multitudinem bnme regere. Videmus enim ad oculum in Parisiensi rectore eligendo maiorem difficultatem & plures seditiones quam in aliis minoribus vniuersitatibus, hoc autem ab eligentium multitudine oritur. Vbi enim multitudo illic est confusio. Insuper ciuitas est mediocris puer vna regione, quae puro aliis nimis magna fieret, quia ad annonam & reliquam necessaria oculus habendus est, immanem vrbem Charum FEgyptus bis triticum in annum colligens beme alit, & Tunetum minor africa, quae excessiue magnae pr Britannia forent.

¶ Ad secdam dubitationem dicitur quod Aristoteles vult dicere si quaeratur vbi est praecisus limes in nunero ciui tatis descendendo an ascendendo dubie respondetur, esto quod homo sciat tot puro sufficiente sufficere sicut scio me per aliquam distantiam posse videre & consecrare, & non per quancumque, sed vbi est limes ignoratur, esto quod talis dabilis sit: sic in proposito realiter dabilis est vna multitudo quae non sufficit ob paucitatem ciuitatem constituere, vel nimia quae sufficit & sic de alio extremo in ascendendo dicatur.