Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Summa theologiae

Pars 1

Prologus

Quaestio 1 : de sacra doctrina, qualis sit, et ad quae se extendat in decem articulos divisa

Quaestio 2 : de deo, an deus sit

Quaestio 3 : de dei simplicitate

Quaestio 4 : de dei pfererciione

Quaestio 5 : de bono in communi

Quaestio 6 : de bonitate dei

Quaestio 7 : de infinitate dei

Quaestio 8 : de existentia dei in rebus

Quaestio 9 : de dei immutabilitate

Quaestio 10 : de dei aeternitate

Quaestio 11 : de unitate dei

Quaestio 12 : quomodo deus a nobis cognoscatur

Quaestio 13 : de nominibus dei

Quaestio 14 : de scientia dei

Quaestio 15 : de ideis

Quaestio 16 : de veritate

Quaestio 17 : de falsitate

Quaestio 18 : de vita dei

Quaestio 19 : de voluntate dei

Quaestio 20 : de amore dei

Quaestio 21 : de iustitia et misericordia dei

Quaestio 22 : de providentia dei

Quaestio 23 : de praedestinatione

Quaestio 24 : de libro vitae

Quaestio 25 : de divina potentia

Quaestio 26 : de divina beatitudine

Quaestio 27 : de processione divinarum personarum

Quaestio 28 : de relationibus divinis

Quaestio 29 : de personis divinis

Quaestio 30 : de pluralitate personarum in divinis

Quaestio 31 : de his quae ad unitatem vel pluralitatem pertinent in divinis

Quaestio 32 : de divinarum personarum cognitione

Quaestio 33 : de persona patris

Quaestio 34 : de persona filii

Quaestio 35 : de imagine

Quaestio 36 : de persona spiritus sancti

Quaestio 37 : de nomine spiritus sancti quod est amor

Quaestio 38 : de nomine spiritus sancti quod est donum

Quaestio 39 : de personis ad essentiam relatis

Quaestio 40 : de personis in comparatione ad relationes sive proprietates

Quaestio 41 : de personis in comparatione ad actus notionales

Quaestio 42 : de aequalitate et similitudine divinarum personarum ad invicem

Quaestio 43 : de missione divinarum personarum

Quaestio 44 : de processione creaturarum a deo, et de omnium entium prima causa

Quaestio 45 : de modo emanationis rerum a primo principio

Quaestio 46 : de principio durationis rerum creatarum

Quaestio 47 : de distinctione rerum in communi

Quaestio 48 : de distinctione rerum in speciali

Quaestio 49 : de causa mali

Quaestio 50

Quaestio 51

Quaestio 52

Quaestio 53

Quaestio 54

Quaestio 55

Quaestio 56

Quaestio 57

Quaestio 58

Quaestio 59

Quaestio 60

Quaestio 61

Quaestio 62

Quaestio 63

Quaestio 64

Quaestio 65

Quaestio 66

Quaestio 67

Quaestio 68

Quaestio 69

Quaestio 70

Quaestio 71

Quaestio 72

Quaestio 73

Quaestio 74

Quaestio 75

Quaestio 76

Quaestio 77

Quaestio 78

Quaestio 79

Quaestio 80

Quaestio 81

Quaestio 82

Quaestio 83

Quaestio 84

Quaestio 85

Quaestio 86

Quaestio 87

Quaestio 88

Quaestio 89

Quaestio 90

Quaestio 91

Quaestio 92

Quaestio 93

Quaestio 94

Quaestio 95

Quaestio 96

Quaestio 97

Quaestio 98

Quaestio 99

Quaestio 100

Quaestio 101

Quaestio 102

Quaestio 103

Quaestio 104

Quaestio 105

Quaestio 106

Quaestio 107

Quaestio 108

Quaestio 109

Quaestio 110

Quaestio 111

Quaestio 112

Quaestio 113

Quaestio 114

Quaestio 115

Quaestio 116

Quaestio 117

Quaestio 118

Quaestio 119

Pars 2

Pars 1

Prologus

Quaestio 1 : de ultimo fine hominis

Quaestio 2 : de his in quibus hominis beatitudo consistit

Quaestio 3 : quid sit beatitudo

Quaestio 4 : de his quae ad beatitudinem exiguntur

Quaestio 5 : de adeptione beatitudinis

Quaestio 6 : de voluntario et involuntario

Quaestio 7 : de circumstantiis humanorum actuum

Quaestio 8 : de voluntate, quorum sit ut volitorum

Quaestio 9 : de motivo voluntatis

Quaestio 10 : de modo quo voluntas movetur

Quaestio 11 : de fruitione, quae est actus voluntatis

Quaestio 12 : de intentione

Quaestio 13 : de electione, quae est actus voluntatis respectu eorum quae sunt ad finem

Quaestio 14 : de consilio, quod electionem praecedit

Quaestio 15 : de consensu, qui est actus voluntatis in comparatione ad ea quae sunt ad finem

Quaestio 16 : de usu, qui est actus voluntatis in comparatione ad ea quae sunt ad finem

Quaestio 17 : de actibus imperatis a voluntate

Quaestio 18 : de bonitate et malitia humanorum actuum in generali

Quaestio 19 : de bonitate et malitia actus interioris voluntatis

Quaestio 20 : de bonitate et malitia exteriorum actuum humanorum

Quaestio 21 : de iis quae consequuntur actus humanos ratione bonitatis et malitiae

Quaestio 22 : de subiecto passionum animae

Quaestio 23

Quaestio 24 : de bono et malo in animae passionibus

Quaestio 25 : de ordine passionum ad invicem

Quaestio 26 : de passionibus animae in speciali. et primo, de amore

Quaestio 27 : de causa amoris

Quaestio 28 : de effectibus amoris

Quaestio 29 : de odio

Quaestio 30 : de concupiscentia

Quaestio 31 : de delectatione secundum se

Quaestio 32 : de causa delectationis

Quaestio 33 : de effectibus delectationis

Quaestio 34 : de bonitate et malitia delectationum

Quaestio 35 : de dolore, seu tristitia, secundum se

Quaestio 36 : de causis tristitiae seu doloris

Quaestio 37 : de effectibus doloris vel tristitiae

Quaestio 38 : de remediis tristitiae, seu doloris

Quaestio 39 : de bonitate et malitia tristitiae seu doloris

Quaestio 40 : de passionibus irascibilis et primo, de spe et desperatione

Quaestio 41 : de timore secundum se

Quaestio 42 : de obiecto timoris

Quaestio 43 : de causa timoris

Quaestio 44 : de effectibus timoris

Quaestio 45 : de audacia

Quaestio 46 : de ira secundum se

Quaestio 47 : de causa effectiva irae, et de remediis eius

Quaestio 48 : de effectibus irae

Quaestio 49 : de habitibus in generali, quoad eorum substantiam

Quaestio 50 : de subiecto habituum

Quaestio 51 : de causa habituum oqouantum ad generationem ipsorum

Quaestio 52 : de augmento habituum

Quaestio 53 : de corruptione et diminutione habituum

Quaestio 54 : de distinctione habituum

Quaestio 55 : de virtutibus, quantum ad suas essentias

Quaestio 56 : de subiecto virtutis

Quaestio 57 : de distinctione virtutum intellectualium

Quaestio 58 : de distinctione virtutum moralium ab intellectualibus

Quaestio 59 : de comparatione virtutis moralis ad passionem

Quaestio 60 : de distinctione virtutum moralium ad invicem

Quaestio 61 : de virtutibus cardinalibus

Quaestio 62 : de virtutibus theologicis

Quaestio 63 : de causa virtutum

Quaestio 64 : de medio virtutum

Quaestio 65 : de connexione virtutum

Quaestio 66 : de aequalitate virtutum

Quaestio 67 : de duratione virtutum post hanc vitam

Quaestio 68 : de donis

Quaestio 69 : de beatitudinibus

Quaestio 70 : de fructibus spiritus sancti

Quaestio 71 : De vitiis et peccatis secundum se

Quaestio 72 : De distinctione peccatorum

Quaestio 73 : De comparatione peccatorum ad invicem

Quaestio 74 : De subiecto peccatorum

Quaestio 75 : De causis peccatorum in generali

Quaestio 76 : De causis peccati in speciali

Quaestio 77 : De causa peccati ex parte appetitus sensitivi

Quaestio 78 : De causa peccati quae est malitia

Quaestio 79 : De causis exterioribus peccati et primo, ex parte dei

Quaestio 80 : De causa peccati ex parte diaboli

Quaestio 81 : De causa peccati ex parte hominis

Quaestio 82 : De originali peccato quantum ad suam essentiam

Quaestio 83 : De subiecto originalis peccati

Quaestio 84 : De causa peccati secundum quod unum peccatum alterius peccati causa est

Quaestio 85 : De effectibus peccati. et primo, de corruptione boni naturae

Quaestio 86 : De macula peccati

Quaestio 87 : De reatu poenae

Quaestio 88 : De peccato veniali et mortali

Quaestio 89 : De peccato veniali secundum se

Quaestio 90 : De essentia legis

Quaestio 91 : De legum diversitate

Quaestio 92 : De effectibus legis

Quaestio 93 : De lege aeterna

Quaestio 94 : De lege naturali

Quaestio 95 : De lege humana

Quaestio 96 : De potestate legis humanae

Quaestio 97 : De mutatione legum

Quaestio 98 : De lege veteri

Quaestio 99 : De praeceptis veteris legis

Quaestio 100 : De praeceptis moralibus veteris legis

Quaestio 101 : De praeceptis caeremonialibus secundum se

Quaestio 102 : De caeremonialium praeceptorum causis

Quaestio 103 : De duratione praeceptorum caeremonialium

Quaestio 104 : De praeceptis iudicialibus

Quaestio 105 : De ratione iudicialium praeceptorum

Quaestio 106 : De lege evangelica, quae dicitur lex nova, secundum se

Quaestio 107 : De comparatione legis nova ad veterem.

Quaestio 108 : De his quae continentur in lege nova

Quaestio 109 : De necessitate gratiae

Quaestio 110 : De gratia dei quantum ad eius essentiam

Quaestio 111 : De divisione gratiae

Quaestio 112 : De causa gratiae

Quaestio 113 : De effectibus gratiae. et primo, de iustificatione impii

Quaestio 114 : De merito

Pars 2

Prologus

Quaestio 1 : De obiecto fidei

Quaestio 2 : De actu interiori fidei

Quaestio 3

Quaestio 4 : De ipsa fidei virtute

Quaestio 5 : De habentibus fidem

Quaestio 6 : De causa fidei

Quaestio 7 : De effectibus fidei

Quaestio 8 : De dono intellectus

Quaestio 9 : De dono scientiae

Quaestio 10 : De infidelitate in communi

Quaestio 11 : De haeresi

Quaestio 12 : De apostasia

Quaestio 13

Quaestio 14 : De blasphemia in spiritum sanctum

Quaestio 15 : De caecitate mentis et hebetudine sensus

Quaestio 16 : De praeceptis fidei, scientiae et intellectus

Quaestio 17 : De spe

Quaestio 18 : De subiecto spei

Quaestio 19 : De dono timoris

Quaestio 20 : De desperatione

Quaestio 21 : De praesumptione

Quaestio 22 : De praeceptis pertinentibus ad spem et timorem

Quaestio 23 : De caritate secundum se

Quaestio 24 : De caritatis subiecto

Quaestio 25 : De obiecto caritatis

Quaestio 26 : De ordine caritatis

Quaestio 27 : De principali actu caritatis, qui est dilectio In octo articulos divisa

Quaestio 28 : De gaudio

Quaestio 29 : De pace

Quaestio 30 : De misericordia

Quaestio 31 : De beneficentia

Quaestio 32 : De eleemosyna

Quaestio 33 : De correctione fraterna

Quaestio 34 : De odio

Quaestio 35 : De acedia

Quaestio 36 : De invidia

Quaestio 37 : De discordia

Quaestio 38 : De contentione

Quaestio 39 : De schismate

Quaestio 40 : De bello

Quaestio 41 : De rixa

Quaestio 42 : De seditione

Quaestio 43 : De scandalo

Quaestio 44 : De praeceptis caritatis

Quaestio 45 : De dono sapientiae

Quaestio 46 : De stultitia

Quaestio 47 : De prudentia secundum se

Quaestio 48 : De partibus prudentiae

Quaestio 49 : Utrum convenienter assignentur partes prudentiae

Quaestio 50 : De partibus subiectivis prudentiae

Quaestio 51 : De partibus potentialibus prudentiae

Quaestio 52 : De dono consilii

Quaestio 53 : De imprudentia

Quaestio 54 : De negligentia

Quaestio 55 : De vitiis oppositis prudentiae quae habent Similitudinem cum ipsa .

Quaestio 56 : De praeceptis ad prudentiam pertinentibus

Quaestio 57

Quaestio 58

Quaestio 59

Quaestio 60

Quaestio 61

Quaestio 62

Quaestio 63

Quaestio 64

Quaestio 65

Quaestio 66

Quaestio 67

Quaestio 68

Quaestio 69

Quaestio 70

Quaestio 71

Quaestio 72

Quaestio 73

Quaestio 74

Quaestio 75

Quaestio 76

Quaestio 77

Quaestio 78

Quaestio 79

Quaestio 80

Quaestio 81

Quaestio 82

Quaestio 83

Quaestio 84

Quaestio 85

Quaestio 86

Quaestio 87

Quaestio 88

Quaestio 89

Quaestio 90

Quaestio 91

Quaestio 92

Quaestio 93

Quaestio 94

Quaestio 95

Quaestio 96

Quaestio 97

Quaestio 98

Quaestio 99

Quaestio 100

Quaestio 101

Quaestio 102

Quaestio 103

Quaestio 104

Quaestio 105

Quaestio 106

Quaestio 107

Quaestio 108

Quaestio 109

Quaestio 110

Quaestio 111

Quaestio 112

Quaestio 113

Quaestio 114

Quaestio 115

Quaestio 116

Quaestio 117

Quaestio 118

Quaestio 119

Quaestio 120

Quaestio 121

Quaestio 122

Quaestio 123

Quaestio 124

Quaestio 125

Quaestio 126

Quaestio 127

Quaestio 128

Quaestio 129

Quaestio 130

Quaestio 131

Quaestio 132

Quaestio 133

Quaestio 134

Quaestio 135

Quaestio 136

Quaestio 137

Quaestio 138

Quaestio 139

Quaestio 140

Quaestio 141

Quaestio 142

Quaestio 143

Quaestio 144

Quaestio 145

Quaestio 146

Quaestio 147

Quaestio 148

Quaestio 149

Quaestio 150

Quaestio 151

Quaestio 152

Quaestio 153

Quaestio 154

Quaestio 155

Quaestio 156

Quaestio 157

Quaestio 158

Quaestio 159

Quaestio 160

Quaestio 161

Quaestio 162

Quaestio 163

Quaestio 164

Quaestio 165

Quaestio 166

Quaestio 167

Quaestio 168

Quaestio 169

Quaestio 170

Quaestio 171

Quaestio 172

Quaestio 173

Quaestio 174

Quaestio 175

Quaestio 176

Quaestio 177

Quaestio 178

Quaestio 179

Quaestio 180

Quaestio 181

Quaestio 182

Quaestio 183

Quaestio 184

Quaestio 185

Quaestio 186

Quaestio 187

Quaestio 188

Quaestio 189

Pars 3

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Quaestio 11

Quaestio 12

Quaestio 13

Quaestio 14

Quaestio 15

Quaestio 16

Quaestio 17

Quaestio 18

Quaestio 19

Quaestio 20

Quaestio 21

Quaestio 22

Quaestio 23

Quaestio 24

Quaestio 25

Quaestio 26

Quaestio 27

Quaestio 28

Quaestio 29

Quaestio 30

Quaestio 31

Quaestio 32

Quaestio 33

Quaestio 34

Quaestio 35

Quaestio 36

Quaestio 37

Quaestio 38

Quaestio 39

Quaestio 40

Quaestio 41

Quaestio 42

Quaestio 43

Quaestio 44

Quaestio 45

Quaestio 46

Quaestio 47

Quaestio 48

Quaestio 49

Quaestio 50

Quaestio 51

Quaestio 52

Quaestio 53

Quaestio 54

Quaestio 55

Quaestio 56

Quaestio 57

Quaestio 58

Quaestio 59

Quaestio 60

Quaestio 61

Quaestio 62

Quaestio 63

Quaestio 64

Quaestio 65

Quaestio 66

Quaestio 67

Quaestio 68

Quaestio 69

Quaestio 70

Quaestio 71

Quaestio 72

Quaestio 73

Quaestio 74

Quaestio 75

Quaestio 76

Quaestio 77

Quaestio 78

Quaestio 79

Quaestio 80

Quaestio 81

Quaestio 82

Quaestio 83

Quaestio 84

Quaestio 85

Quaestio 86

Quaestio 87

Quaestio 88

Quaestio 89

Quaestio 90

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 12

de intentione
1

QUAESTIO DUODECIMA DE INTENTIONE IN QUINQUE ARTICULOS DIVISA Y

2

DEINDE considerandum est de intentione. Et circa hoc quaeruntur quinque. Primo: utrum intentio sit actus intellectus, vel voluntatis. Secundo: utrum sit tantum finis ultimi. Tertio: utrum aliquis possit simul duo intendere. Quarto: utrum intentio finis sit idem actus cum voluntate eius quod est ad finem. Quinto: utrum intentio conveniat brutis animalibus.

Articulus 1

utrum intentio sit actus intellectus, vel voluntatis
3

ARTICULUS PRIMUS UTRUM INTENTIO SIT ACTUS INTELLECTUS, VEL VOLUNTATIS

4

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod intentio sit actus intelletus, et non voluntatis. Dicitur enim Matth. VI: "Si oculus tuus fuerit a Mia totum corpus tuum. lucidum erit": ubi per oculum significatur intentio, ut dicit Augustinus in libro de Serm. Dom. in Mont. Sed oculus, cum sit instrumentum visus, significat apprehensivam potentiam. Ergo intentio non est actus appetitivae potentiae, sed apprehensivae.

5

2. PRAETEREA, ibidem Augustinus dicit quod intentio lumen vocatur a Domino, ubi dicit: Si lumen quod in te est, tenebrae sunt, etc. Sed lumen ad cognitionem pertinet. Ergo et intentio.

6

3. PRAETEREA, intentio designat ordinationem quandam in finem. Sed ordinare est rationis. Ergo intentio non pertinet ad voluntatem, sed ad rationem.

7

4. PRAETEREA, actus voluntatis non est nisi vel finis 5, vel eorum quae sunt ad finem. Sed actus voluntatis respectu finis, vocatur voluntas seu fruitio: respectu autem eorum quae sunt ad finem, est electio: a quibus differt intentio. Ergo intentio non est actus voluntatis.

8

SED CONTRA EST quod Augustinus dicit, in XI de Trin., quod voluntatis intentio copulat corpus visum visui, et similiter speciem in memoria existentem ad aciem animi interius Y cogitantis. Est igitur intentio actus voluntatis.

9

RESPONDEO DICENDUM quod intentio, sicut ipsum nomen sonat, significat zn aliquid? tendere. 1n aliquid autem tendit et actio moventis, et motus mobilis. Sed hoc quod motus mobilis in aliquid tendit, ab actione moventis procedit. Unde intentio primo et principaliter pertinet ad id quod movet ad finem: unde dicimus architectorem, et omnem praecipientem, movere suo imperio alios ad id quod ipse intendit. Voluntas autem movet omnes alias vires animae ad finem, ut supra habitum est. Unde manifestum est quod intentio proprie est actus voluntatis.

10

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod intentio nominatur oculus metaphorice, non quia ad cognitionem pertineat; sed quia cognitionem praesupponit, per quam proponitur voluntati finis ad quem movet; sicut oculo praevidemus quo tendere corporaliter debeamus.

11

AD SECUNDUM DICENDUM quod intentio dicitur lumen, quia manifesta est intendenti. Unde et opera dicuntur tenebrae, quia homo scit quid intendit, sed nescit quid ex opere sequatur; sicut Augustinus ibidem exponit.

12

AD TERTIUM DICENDUM quod voluntas quidem non ordinat, sed tamen in aliquid tendit secundum ordinem rationis. Unde hoc nomen ntentio nominat actum voluntatis, praesupposita ordinatione rationis ordinantis aliquid in finem.

13

AD QUARTUM DICENDUM quod intentio est actus voluntatis respectu finis. Sed voluntas respicit finem tripliciter. Uno modo, absolute: et sic dicitur voluntas, prout absolute volumus vel sanitatem, vel si quid aliud est huiusmodi. Alio modo consideratur finis secundum quod in eo quiescitur: et hoc modo fruitio respicit finem. Tertio modo consideratur finis secundum quod est terminus alicuius quod in ipsum ordinatur: et sic znfentio respicit finem. Non enim solum ex hoc intendere dicimur sanitatem, quia volumus ^ eam: sed quia volumus ad eam per aliquid aliud pervenire.

Articulus 2

utrum intentio sit tantum ultimi finis
14

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM INTENTIO SIT TANTUM ULTIMI FINIS

15

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod intentio sit tantum ultimi finis. Dicitur enim in libro Sententiarum Prosperi: XN, Clamor ad Deum est intentio. cordis. Sed Deus est ültimus finis humani cordis. Ergo intentio semper respicit ultimum finem.

16

2. PRAETEREA, intentio respicit finem secundum quod est terminus, ut dictum est. Sed terminus habet rationem ultimi ^. Ergo intentio semper respicit ultimum finem.

17

8. PRAETEREA, sicut intentio respicit finem, ita et fruitio. Sed fruitio semper est ultimi finis. Ergo et intentio.

18

SED CONTRA, ultimus finis humanarum voluntatum est unus, scilicet beatitudo, ut supra dictum est. Si igitur intentio esset tantum ultimi finis, non essent diversae hominum intentiones. Quod patet esse falsum.

19

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut dictum est, intentio respicit finem secundum quod est terminus motus ? voluntatis. In motu autem potest accipi terminus dupliciter: uno modo, ipse terminus ultimus, in quo quiescitur, qui est terminus totius motus; alio modo, aliquod medium, quod est principium unius partis motus, et finis vel terminus alterius. Sicut in motu quo itur de A in C per B, C est terminus ultimus, B autem est terminus, sed non ultimus. Et utriusque potest esse intentio. Unde etsi semper sit finis, non tamen oportet quod semper sit ultimi finis.

20

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod intentio cordis dicitur clamor ad Deum, non quod Deus sit obiectum intentionis semper, sed quia est intentionis cognitor. — Vel quia, cum oramus, intentionem nostram ad Deum dirigimus, quae quidem intentio vim clamoris habet.

21

Ab SECUNDUM DICENDUM quod terminus habet rationem ultimi; sed non semper ultimi respectu totius, sed quandoque respectu alicuius partis.

22

AD TERTIUM DICENDUM quod fruitio importat quietem ? in fine, quod pertinet solum ad ultimum finem. Sed. intentio importat motum in finem, non autem quietem. Unde non est similis ratio.

Articulus 3

utrum aliquis possit simul duo intendere
23

ARTICULUS TERTIUS UTRUM ALIQUIS POSSIT SIMUL DUO INTENDERE

24

AD TERTIUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non possit aliquis simul Plura intendere. Dicit enim Augstinis, in libro de Serm. Dom. in Monte, quod non potest homo simul intendere Deum et commodum corporale. Ergo, pari ratione, neque aliqua alia duo.

25

2. PRAETEREA, intentio nominat motum voluntatis ad terminum. Sed unius motus non possunt esse plures termini ex una parte. Ergo voluntas non potest simul multa intendere.

26

3. PRAETEREA, intentio praesupponit. actum rationis sive intellectus. Sed non contingit simul plura intelligere, secundum Philosophum. Ergo etiam neque contingit simul plura intendere.

27

SED CONTRA, ars imitatur naturam. Sed natura ex uno instrumento intendit duas utilitates: sicut lingua ordinatur et ad gustum et ad locutionem, ut dicitur in II de Anima. Ergo, pari ratione, ars vel ratio potest simul aliquid unum ad duos fines ordinare. Et ita potest aliquis simul plura intendere.

28

RxsPoNbEO DICENDUM quod aliqua duo possunt accipi dupliciter: vel ordinata ad invicem, vel ad invicem ? non ordinata. Et si quidem ad invicem fuerint ordinata, manifestum est ex praemissis quod homo potest simul multa intendere. Est enim intentio non solum finis ultimi, ut dictum est, sed etiam finis medii. Simul autem intendit aliquis et finem proximum, et ultimum; sicut confectionem medicinae, et sanitatem.

29

Si autem accipiantur duo ad invicem non ordinata, sic etiam simul homo potest plura intendere. Quod patet ex hoc, quod homo unum alteri praeeligit, quia melius est altero: inter alias autem conditiones quibus aliquid est melius altero, una est quod ad plura valet: unde potest aliquid praeeligi alteri; ex hoc quod ad plura valet. Et sic manifeste homo simul plura intendit.

30

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod Augustinus intelligit hominem non posse simul Deum et commodum temporale intendere, sicut ultimos fines: quia, ut supra ostensum est, non possunt esse plures fines ultimi unius hominis

31

AD SECUNDUM DICENDUM quod unius motus possunt ex una parte esse plures termini, si unus ad alium ordinetur: sed duo termini ad invicem non ordinati, ex una parte, unius motus esse non possunt. Sed tamen considerandum est quod id quod non est unum secundum rem, potest accipi ut unum secundum rationem. Intentio autem est motus voluntatis in aliquid praeordinatum in ratione ?, sicut dictum est, Et ideo ea quae sunt plura secundum rem, possunt accipi ut unus terminus intentionis, prout sunt unum secundum rationem: vel quia aliqua duo concurrunt ad integrandum aliquid unum, sicut ad sanitatem concurrunt calor et frigus commensurata; vel quia aliqua duo sub uno communi continentur, quod potest esse intentum. Puta acquisitio vini et vestis continetur sub lucro, sicut sub quodam communi: unde nihil prohibet quin ille qui intendit Ingiam., simul. haec duo intendat.,

32

AD TERTIUM DICENDUM quod, sicut in Primo dictum est, contingit simul plura intelligere, inquantum sunt aliquo modo. unum.

Articulus 4

utrum intentio finis sit idem actus cum voluntate eius quod est ad finem
33

ARTICULUS QUARTUS UTRUM INTENTIO FINIS SIT IDEM ACTUS CUM VOLUNTATE EIUS QUOD EST AD FINEM

34

AD QUARTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non sit unus et idem motus intentio finis, et voluntas eius quod est ad finem Dicit enim Augustinius, in XI de Trin. quod "voluntas videndi fenestram, finem habet fenestrae visionem; et altera est voluntas per fenestram videndi transeuntes". Sed hoc pertinet ad intentionem, quod velim videre transeuntes per fenestram: hoc autem ad voluntatem eius quod est ad finem, quod velim videre fenestram. Ergo alius est motus voluntatis intentio finis, et alius voluntas eius quod est ad finem.

35

2. PRAETEREA, actus distinguuntur secundum obiecta. Sed finis, et id quod est ad finem, sunt diversa obiecta. Ergo alius. motus voluntatis est intentio finis, et voluntas eius quod est ad finem.

36

3. PRAETEREA, voluntas eius quod est ad finem, dicitur electio. Sed non est idem electio et intentio. Ergo non est idem motus intentio finis, cum voluntate eius quod est ad finem.

37

SED coNTRA, id quod est ad finem, se habet ad finem ut medium ad terminum. Sed idem motus est qui per medium transit ad terminum, in rebus naturalibus. Ergo et in rebus voluntariis idem motus est intentio finis, et voluntas eius quod est ad finem.

38

RresPONDEO DICENDUM quod motus voluntatis in finem et in id quod est ad finem, potest considerari dupliciter. Uno modo, secundum quod voluntas in utrumque fertur absolute et secundum se. Et sic sunt simpliciter duo motus voluntatis in utrumque.- Alio modo potest considerari secundum quod voluntas fertur in id quod est ad finem, propter finem. Et sic unus et idem subiecto motus voluntatis est tendens ad finem, et in id quod est ad finem. Cum enim dico, Volo medicinam propler sanitatem, non designo nisi unum motum voluntatis. Cuius ratio est quia finis ratio: est volendi ea quae sunt ad finém. Idem autem actus cadit super obiectum, et super rationem obiecti: sicut eadem visio est coloris et luminis, ut supra dictum est. Et est simile de intellectu: quia si absolute principium et conclusionem consideret, diversa est consideratio utriusque; in hoc autem quod conclusioni propter principia assentit, est unus actus intellectus tantum.

39

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod Augustinus loquitur de visione fenestrae, et visione transeuntium per fenestram, secundum quod voluntas in utrumque absolute fertur.

40

AD SECUNDUM DICENDUM quod finis, inquantum est res quaedam, est aliud. voluntatis obiectum quam id quod est ad finem. Sed inquantum est ratio volendi id quod est ad finem, est unum et idem obiectum.

41

AD TERTIUM DICENDUM quod motus qui est unus subiecto, potest ratione differre secundum principium :et finem; ut ascensio et descensio, sicut dicitur in III Physic. Sic igitur inquantum motus voluntatis fertur in id quod est ad finem, prout ordinatur ad finem, est electio. Motus autem voluntatis qui fertur in finem, secundum quod acquiritur per ea quae sunt ad finem, vocatur intentio. Cuius signum est quod intentio finis esse potest, etiam nondum determinatis his quae sunt ad finem, quorum est electio.

Articulus 5

utrum intentio conveniat brutis animalibus
42

ARTICULUS QUINTUS UTRUM INTENTIO CONVENIAT BRUTIS ANIMALIBUS

43

AD QUINTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod bruta animalia intendant finem. Natura enim in his quae cognitione carent, magis distat a rationali natura, quam natura sensitiva, quae est in animalibus brutis. Sed natura intendit finem etiam in his quae cognitione carent, ut probatur in II Physic. Ergo multo magis bruta animalia intendunt finem.

44

2. PRAETEREA, sicut intentio, est finis, ita et fruitio. Sed fruitio convenit brutis animalibus, ut dictum est. Ergo et intentio

45

3. PRAETEREA, eius est intendere finem, cuius est agere propter finem: cum intendere nihil sit nisi in aliud tendere. Sed bruta animalia agunt propter finem: movetur enim animal vel ad cibum quaerendum, vel ad aliquid huiusmodi. Ergo bruta animalia intendunt finem.

46

SED coNTRA, intentio finis importat ordinationem alicuius in finem; quod est rationis. Cum igitur bruta animalia non habeant rationem, videtur quod non intendant finem.

47

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, intendere est in aliud tendere; quod quidem. est et moventis, et moti. Secundum quidem igitur quod dicitur intendere finem id quod movetur ad finem ab alio, sic natura dicitur intendere finem; quasi mota ad suum finem .a Deo, sicut sagitta a sagittante. Et hoc modo etiam bruta animalia intendunt finem, inquantum moventur instinctu ^ naturali ad aliquid. - Alio. modo, intendere finem est moventis: prout scilicet ordinat motum alicuius, vel sui vel alterius, in finem. Quod est rationis tantum. Unde per hunc modum bruta non intendunt finem, quod est proprie et principalitet intendere, ut dictum est.

48

AD PRIMUM ERGO .DICENDUM quod ratio illa procedit secundum quod intendere est eius quod movetur ad finem.

49

AD SECUNDUM DICENDUM quod fryitio non importat ordinationem alicuius:in aliquid, sicut intentio; sed. absolutam quietem in. fine..

50

AD TERTIUM. DICENDUM quod bruta animalia moventur ad finem, non quasi considerantia. quod per motum suum possunt consequi finem, quod est proprie intendentis: sed concupiscentia finem naturali instinctu. moventur ad finem quasi àb alio mota, sicut et cetera quae moventur naturaliter.

PrevBack to TopNext