Vertias

UEritas. Utrum veritas principalius sit in re an in intellectum: Ad hoc respondetur secundum Scotorelis. in primo di. viii. q. i. quod vna opi nio est dicit quod verum et falsum principalius sunt in intellectu: et secundario sunt in re. Quia philosophus. vi. meta. dicit quod verum et falsum sunt in anima. Bonum autem et malum sunt in rebus. Idem dicit. iii de anima

¶ Alia opinio est omnino contraria. vicem quod principalius sit in re. Quia veritas in intellectum est propter veritatem que est in re. Nam ab eo quod res est vel non est oratio dicitur vera vel falsa. Sed propter vnumquodque tale et illud magis ex i. posteriorum. ergo veritas principalius et magis est in re.

¶ Tertia opinio est media et melior que dicit quod veritas potest accipi dupli citer. Uno modo fundamentaliter. Et sic veritas est in re principalius vt dicit et probat secunda opinio. Ueritas enim fundatur principalius in re et consecutiue est in intellectum. Nam Ens et verum conuertum tur: similiter falsum et non ens. sed ens principalius est in re ergo et verum. Alio modo formaliter scilicet vt dicit habitudinem rei ad intellectum in manifestatione: et sic sumpta veritas principalius est in intellectu. Secundario autem in re vt dicit prima opinio. Quia veritas secundum suam rationem formalem diffinitur secundum Isaac de diffinitionibus quod est adequatio rei ad intellectum. Ista autem adequatio principalius est intellectu et actiue: in re vero passiue ergo patet propositum. Et sic intelligitur dictum philosophi. vi. meta. quod verum et falsum sunt in intellectum vel in anima. etc. Hec ex Scotorelis.

¶ Utrum veritas sit propria esse diuino: Arguitur quod sic. quia Hieron. ad Marcellan icit. Deus solus qui exordium non habet vere essetie nomen tenuit. Solus ergo deus vere est: cuius essetie comparatum esse nostrum non est. Hec ille. Sed in oppositum quia. vi. Meta. Ens et verum conuertuntur similiter falsum et non ens. Et Aug. solilo. dicit Uerum est id quod est: ergo veritas est ipsa entitas: sed entitas non est propria soli deo ergo nec veritas.

¶ Ad hec simul et Ad quaesitum respondetur secundum Bonauen. super primo dist. viii. q. i. similis cum Tho. ibidem. quod veritas potest accipi.

¶ Uno modo vt est passio propositionis et distinguitur contra falsitatem. et sic non est proprietas ipsius dei: sic etiam capiendo non conuertitur cum ente vt patet. Nam portio falsa est ens et creatura sicut et propositio vera.

¶ Secundo veritas capitur pro ut est passio entis et distinguitur contra permixtionem siue impuritatem. Ita quod verum ens vel esse dicatur illud quod nihil habet admixtum de vanitate vel falsitate. id est non entitate vel de possibilitate. sicut aurum verum proprie dicitur quod nil alterius metalli habet admixtum sed est purissimum aurum. Isto modo entitatis veritas soli deo propria est. Quia in deo non cadit aliquo permi xtio nec vanitas nec possibilitas: nec praeteritio: nec futuritio. Sed omnis creatura vanitati subiecta est etc. isto modo intelligitur dictum Hieron. supra

¶ Tertio veritas capitur vt est passio quidem entis communiter. Et sic conuertitur cum ente in communi accepto: nec soli deo conuenit sed omni enti etiam creato inquantum habet esse ve rum secundum suum modum quo imitatur deum in esse. quamuis ens creatum habeat esse impurum et permixtum vanitati vel falsitati vel possibilitati. Tamen inquantum est verum est sicut et bonum est: veritate et bonitate entis. vt patet in argumento in oppositum.

¶ An deus sit prima et summa veritas: Respondetur secundum Tho. prima parte. quia xvi. arti. v. et communiter omnes doc. et philosophos quod sic. Declaratur quia veritas in intellectum inuenitur secundum quod apprehendit rem et est in re ad extra secundum quod habet esse conformabile intellectui. Hoc autem maxie inuenitur in deo: quia esse suum non so lum est conformabile sed imo est ipsummet suum intelligere essentialiter. Et suum intelligere est mensura et causa omnis alterius esse et alterius intelligere. Unde sequitur quod in ipso deo non solum est veritas sed quod ipse sit prima et summa veritas sicut ipse dominus ait Ioan. xiiii. Ego sum via veritas et vita. Item Aug. lib. de vera re ligione dicit. Ueritas est qui ostenditur id quod est. Sed veritas quae est deus est lumen intellectus participatum per quod unusqusque creatus intellectus recte iudicat de re bus. Et sic est regula omnis veritatis reductiua in deum sicut in causam efficientem et exemplarem ergo veritas di uina est prima omnium et summa. Hec ex Tho.

¶ Utrum in deo fuerit ab eterno vnica sola veritas an plures: Arguitur quod vnica. Quia ab eterno non fuit nisi solus deus vnicus: sed in deo non est nisi vnica veritas quoniam quicquid est in deo est idem quod deus ergo etc

¶ Sed contra Ab eterno fuerunt in deo tres prione quarum qualibet est veritas ergo fuerunt plures veritates: quia ab eterno hec fuit vera. pater est deus et hec filius est deus. et hec etiam spiritus sanctus est deus ergo etc. Item ab eterno sciuit deus quod homo erit et asi nus erit. et sic plura.

¶ Respondetur secundum Rich. super i. di. xix. arti. et. q. vlti. concor. Tho. per conclusionem quo scilicet sicut vni ca est essentia diuina: ita vnica tantum est veritas eterna.. Ut patet per magistrum e. di. xix. cum Aug. viii. de trini. et sic per consequens nulla fuit pluralitas veritatum ab eterno secundum rem. Et probatur. quia si consideratur veritas vt est in intelle ctu constat quod ab eterno non fuit nisi vnicus intellectus scilicet diuinus in quo quicquid est: idem est realiter cum essentia diuina ergo patet positum. Si autem consideratur prout veritas est in re ad extra sicut dicimus quod essentia lapidis est vera: et quod homo verus et diuina essentia vera: sic etiam ab eterno in fuit nisi vnica veritas secundum rem scilicet veritas diuine essentie quae vnica sola est ab eterno et immutabilis in qua fuerunt ab eterno omnes veritates future praeintellecte. Unde sicut ve ritas diuine essentie est vnica secundum rem: ita etiam ve ritas omnium rationum et creaturarum est vnica in deo secundum rem et non multiplicata nisi secundum respectum ad di uersas creaturas. Unde ex pluralitate rerum creatarum non probatur quod sint plures veritates ab eterno sed hoc solum quod illa vnica veritas diuina sit multorum secundum rationem et respectum

¶ Item de regulis veritatis eternis vbi Esse. §. xxxi

¶ An autem tres persone dican tur tres veritates in deo sicut arguebatur in obiecto ad contrarium. Dicendum secundum e. Rich. quod tres perso ne quamuis sint tres res notionales tantum vnica veritate sunt vere. Sicut enim in diuinis non possumus ponere nisi vnam deitatem. ita non nisi vnicam verita tem essentialem ponere possumus

¶ Si dicas Res et verum conuertuntur. Cum ergo tres persone sunt tres res. sequitur quod sunt tres veritates. Respondetur secundum Rich. quod res et verum conuertuntur. vi. Meta. intelligendum est de re essentialiter accepta non de re notionali ergo etc. Nam in diuinis vna est res essentialis licet tres res notionales: ideo non concludit argumentum.

¶ Sed difficultas est. quia sicut ab eterno fuit illa veritas quae deus est. Ita ab eterno fuit verum quod malum est malum: falsum est falsum. nihil est nihil. materia est materia. Sed iste veri tates non sunt illa veritas quae deus est cum in deo non sit malum vel falsum vel nihil etc. ergo plures veritates fuerunt ab eterno. Respondetur secundum Rich. supra quod si ab eterno ponantur fore vera ista. scilicet Malum est malum et falsum est falsum et sic de aliis. Hoc fuit verum in intellectum solum diuino per comparationem ad rem intellectam loquendo de comparatione secundum ra tionem. Ex quo enim ab eterno nullus alius fuit intellectus nisi diuinus. Ideo ante mundi constitutionem malum esse malum et falsum esse falsum et huiusmodi non potuit esse verum nisi veritate existen te in intellectu diuino et sic habetur propositum vicet quod vna sola veritate diuina que fuit ab eterno fuerunt vera omnes iste et alie veritates. Si autem ponetur quod deus noluisset ab eterno habere intellectu tales veritates rerum creatarum. vel de malo et falso et nihilo. sed solummodo illam veritatem que deus est. Tunc non fuisset neque veritas creata neque falsitas neque loquens vel cogitans de veri tate secundum quod est in re nec secundum quod est in intellectu: quia tunc nullus fuisset intellectus in qua veritas vel falsitas formaliter esse potuisset et per consequens nec veritas fuisset cum verum et falsum non ha beat esse formale nisi in anima. vi. Meta. et iii de anima. Hec Rich.

¶ Utrum omnia vera vna sola ve ritate increata sint vera: Respondetur secundum Tho. prima parte. q. xvi. arti. vi. quod quodammodo bene. sic. quodammodo autem non. Quia loquendo de veritate in creata vt est principium effectiuum et exemplare omnis veritatis: sic vna est illa veritas scilicet increata qua omnia vera sunt vt a principio effectiuo et exemplari. Si autem loquimur de veritate prout est in intellectum creato formaliter sic in multis intellectibus creatis sunt multe veritates et etiam in eodem intellectu secundum plura cognita formaliter. Unde super illud Psalmus Diminute sunt veritates a filiis hominum. Glosa dicit quod sicut ab vna facie hominis resultant plures similitudines in speculis diuersis. siciab vna veritate diuina resultat plures veritates

¶ Denique si loquimur de veritate prout est in rebus. scilicet fundamentaliter. Sic omnes etiam sunt vere vna prima veritate cui vnumquodque assimilatur secundum suam entitatem. Et sic quamuis plures sint essentie et forme rerum. Tamen vna est veritas diuini intellectus secundum quam omnes res de nominantur vere res. Proinde etiam secundum eundem Tho. in scrip. primi. dist. xix. q. iiii. arti. ii Dicendum quod sicut est vnum esse diuinum quo omnia sunt sicut a principio effectiuo et exemplari. Nihilo minus tamen in rebus diuersis est esse diuersum quo formaliter res est Ita etiam est vna veritas dinina quae omnia vera: sunt vera sicut a principio effectiuo et exemplari. Nihilo minus plu res veritates sunt in rebus creatis quibus dicuntur vere formaliter. Sicut enim vnica boni. tate diuina omnia sunt bona sic et vnica veritate diuina omnia sunt vera effectiue et exemplari ter. Unde omnes veritates reducuntur in deum sicut in causam efficientem et exemplarem. Sicut enim omnia entia participant bonitatem ita et veritatem a deo qui est prima et summa veritas et bonitas etc. Hec ex Thoma.

¶ Numquid ergo veritas est maior men tem humana. Respondetur secundum e. Tho. supra. quod veritas prima quae est deus maior est anima et omni creatura. Sed veritas creata quae formaliter est in intellectu nostro est maior anima. non simpliciter sed secundum quid inquantum est perfectio eius sicut etiam sceita posset dici maior anima similiter charitas. Sed dicit quod anima iudicat de veritate ergo anima est maior. Dicit Tho. ibidem quod anima vel mens non iudicat de veritate sed bene iudicat omnia secundum veritatem ergo non sequitur etc. Quod si adhuc obiicias quia. vii. meta. Omnis substantia est melior omni accistente Ud ritas autem creata est accistens et anima est substantia ergo etc. Respondetur secundum Fran. ma. in confla. primi. di. xliii. q. vl. quod sicut infiniti asi infiniti colores vnum gradum charitatis. ita nec infinita charitas creata vnam substantiam puta animam rationalem Sed quo ad perfectionem accidentalem secus est. Similiter dicendum de veritate creata respectu anime.

Item difficultas est quia mala fieri est verum. An ergo hoc verum: sit a deo vel a veritate increata que deus est. Si dicis quod sic ergo sequitur quod ma lum fieri. putaantichristum peccare vel fornicari istum cum sit verum: ert a deo vel a veritate que deus est Sed quicquid dicitur sse a deo: dicitur esse ab eo vt a causa prima omnium. sicut dicim quod esse dei est causa omnis esse. ergo malum vel peccatum erit a deo quod est falsum. Si autem dicis quod hoc verum. videlicet ralum fieri non est a deo sequitur quod non omne verum est a deo vl a veritate quae est deus

¶ Respondetur secundum Tho. prima per. q. xvarti. v. Quod priuationes et mala siue peccata non habent ex eipsis veritatem sed solum ex apprehensione intelectus. omis autem apprehensio intellectus a deo et Unde quicquid est veritatis in hoc quod dico antichrisinpeccare vel istum fornicari et huiusmodi. Totum veritatis si a deo. Sed si infertur. ergo istum fornicari vel antichrumneccare est a deo: est fal lacia accidentis. Hec Thc Nam secundum philosophum lib. ii Elencho. et Commentatur. Fallcia accidentis est quando quodlibet assignatur inesse rei abiecte et accidenti eius consimiliter. cum tamen dissimiliter nsit. sicut est hic. quia peccatum esse inquantum verum est: a de est talis veritas sed non deformitas. Ad idem in cpotit. super i. dixix. vbi. supra Idem Tho. dicit quod quamuis malumnon sit ad deo nec sit bonum: tamen intelligere malum: esibonum. et vt sic a deo est Ideoque veritas que consistr in commen suratione intellectus ad malum vel ad pruationem existentem extra animam bona est. et inquantibona et vera: a deo est Propterea Ambro. dicit quae omne verum a quocumque dicatur a spiritu sancto est. Et hominest intelligendum causaliter et exemplariter vt a prima cau sa et inquantum illud est verum Hec Tho.

¶ An ergo omne verum: dictum sit a spiritu sancto vel quomodo hoc verificetur: Bonauen. in primi di xlvi. circa lit. Arguit sic Ambrosius dicit quod veruma quocumque dicatur a spiritu sancto est ergo etc.

¶ Sed contraCum detractor dicit verum detrahendo. non a spiritu sancto est Similiter peccatores et pagani et demones frequenter dicunt verum. cum non sit in ceis spiritus sanctus. ergo etc. Denique habemus est scripturas sacras pro et contra. Ut patebit in prosequen. responsionem.

¶ Ad hec ergo dicendum colligendo similis ex Bonauen. supra. et Lyra in postilla super i. Corum. xii. Quod pluribus modis potest quis dicere verum a spiritu sancto.

¶ Uno modo sic quod dicit a spiritu sancto mouente tantu generali in fluxu. non tamen habita spiritus sancti gratia. Et sic dicit Ambrosius quod omne verum a quocumque dicatur a spiritu sancto est Intelligendo vt a causa prima inquantum illud est verum. quia nemo potest loqui nec aliquid facere sicut nec esse in re sine generali influxum dei. Ticet ergo peccator et paganus et demones non habeant spiritus sanctum tamen hoc quod sunt. et verum dicunt. a deo est causaliter

¶ Alio modo potest quis dicere verum sic quod dicit illud a spiritu sancto mouente et sperali influxum maxime in his quae excedunt facltatem natre licet n habinto spiritu sncto Istous Balaam milta vera prophetauit et dixit Nu. xxiiii. Similiter Caiphas prophetauit a sius mouente. licet non habinto: quod Iesus deberet mori pro gente Io. xi.

¶ Tertio modo aliquando dicit quis verum non solum a spiritu sancto generaliter mouente nec eiam speci aliter per spiritus sancti influxum. vt in praedictis. Sed orterea etiam in spiritu sancto ipso mouenteet per gratiam habito. Et sic intelligendum est quod apostolus. Corum. xii. ait. Nemo potest dicere dominus iesus nisi spiritu sancto. Nam licet multi peccatores et a spiritu santo alieni dicant hoc verum dominus iesus christus est et. Teste christo Matth. vii. Non omnis qui dicit mhi domine domine in trabit in regnum caelorum. Tamen nin potest dicere vere et perfecta locutione vicem. cordis: omnis: et operis. Isto tertio modo intelligendo nisi ii spiritu sancto. Si enim veraciter dicit dominus iesus: tun vere talis est seraus huius domini iesu quod norpotent esse nisi per spiritum sanctum inhabitantem in eo. Ut patet etiam secundum Alex. de Ales et praedictos. Sic patet ad quaesitum quod omne verum a quocumque dicatur es a spiritu sancto vel habito vl saltem generaliter mol este causaliter et exempla riter inquantum illud est verum. Ut patuit etiam secundum Tho. §. precedoti etc.