Filiatio

¶ Iliatio In qua claret magna circa nos dei charitas qua (vt dicit Hilarius lib. iii. de trinita. nos sumus filii dci. sed non talis qualis hic est filius meus dilectus. Hic enim verus et proprius est filius origine non adoptione. veritate non nucupa tione. natiuitate non creatione.

¶ Sed conrra predicta obiicitur multipliciter.

¶ Arguitur enim sic. Uidetur quod sit superfluitas in dictis Hilarii. quia omnis filiatio: aut est naturalis aut gratuita. ergo per originem et adoptionem. ergo superfluunt alia membra

¶ Item queritur Quid est quod dicitur filius numcupatione: aut enim vera est numncupatio: aut falsa. Si vera. ergo vel per ad optionem: vel per generationem. Si falsa. ergo non debet in ter membra praedicta poni. Item si ob creationem dicuntur filii. cum ergo asini sint a deo creati: erunt etiam filii deci quod absurdum est. Respondetur secundum san. Bonauen. in. iii. dis. x. in expositione litterali. Quod in primis verbis Hilarius innuit nobis quattuor filiationis differentias. quarum sufficientia haberi potest sic

¶ Ille et dicitur filius alicuius qui ab ipso est et ei conformatur. hoc autem potest esse dupliciter: Aut emanatione naturali et vnitate essentie. et sic vnigenitus patris quem dicit esse Hilarius filium Origine contra Fotinum. Ueritate contra Sabellium. Natiuitate contra Arrium. Aut potest esse ab alio in diuersitate substantie Et hoc potest esse tripliciter secundum triplicem modum conformitatis. Aut enim conformatur quantum ad rationem imaginis naturalis. et sic est filius creatione. Aut quantum ad rationem imaginis et similitudinis: que attenditur in donis gratuitis. et sic est filius per ad optionem. Ant conformatur in natura imaginis: sed discordat per deordinationem voluntatis. sicut homo peccator. et sic est filius numncupatione.

¶ Ad arguutum mentum igitur primum dicendum. Falsum est quod omnis filius aut est per naturam aut per gratiam: nisi extendatur nomen nature et gratie ad illud quod est ex mera dei beniuolentia: et ad illud quod habet quis ab origine.

¶ Ad quesitum dicendum de filiatione per numncupatio nem. quod ista numncupatio quod ammodo habet veritatem filiationis: quodammodo non. quia quodammodo est filius: quod ammodo aduersarius. sicut Luc. xvi. Abraam dixit epuloni Fili recordare. quia etc

¶ Ad illud quod si pater est per creationem: debet dici pater bestiarum. Dicendum quod non sequitur. quia non quecumque creatio facit aliquem dici filium. sed creatio illa in qua confertur insignediuine imaginis per quam configuratur homo deo: et idoneus efficitur ad hoc quod sit filius dei.

¶ Queritur quid est filiatio. Respondetur secundum Scotum in. iii. di. viii. quod filiatio est habitudo producti naturaliter: similis producenti in natura sensitiua vel intellectuali. Ubi secundum Guill. quattuor tangit

¶ Primo genus filiationis: cum dicit: Habi tudo. Ex quo patet. quod filiatio est relatio: et est in praedicamento ad aliquid. nisi abstrahat vel sit transcendens. sicut est filiatio vnigeniti dei.

¶ Secundo tangit differentiam formalem filiationis: dum dicit con producti naturaliter est similis producenti. Oportet nempe Primo quod filiatio sit in producto sicut paternitas in gignente: ita et filiatio in genito. Secun do exigitur vt productum producatur modo naturali. L. enim a patre producatur spiritus sanctus et ei sit similis: tamenquia non producitur naturaliter seu quomodo natus: sed quomodo patus: ideo non dicitur filius. Tertio exigitur quod producatur consimile in natura. Unde licet capillus ab homine naturaliter producatur: quia tamen non est illius speciei cuius est homo. ergo non dicitur filius eius. Quarto tangit principaliter causam materialem: dum dicit. in natura sensitiua vel intellectuali. Hic enim manere videtur Scotus quasi neuter An scilicet filiatio solum sit in natura intellectuali: vel etiam reperiatur in natura sensitiua. Tamen verius videtur dicendum quod etiam in natura sensitiua reparitur filiatio. sicut in psalmo dicitur: Afferte domino filios arietum. Et CTacha. ix. Ipse pauper et ascendens super asinam et pullum filium inte ec.

¶ Utrum christus bis sit natus: Et arguitur quod non. quia sequitur: Filiatio: ergo filius. Si ergo sunt due filiationes in christo: christus erit duo filii. quod est falsum. quia dicit Atha nasius in symbolo: Non duo tamen: sed vnus est christus. Probatur tantum. quia sicut singulare infert singulare: ita plurale infert plurale. Unde sicut bene dicitur Homo est animal: ita bene dicitur: homines sunt: ergo animalia.

¶ Secundo sic arguitur. Si christus habuit aliquam filiationem ad matrem suam distinctam a filiatione quam habet ad patrem: quero An post resurrectionem illam eandem habuit: Aut non. Certum est enim quod in morte christi desiit esse illa filiatio ad matrem sicut humanitas que erat eius fundamentum. Si dica tur quod eandem. Contra. quia alia est acceptio accipere esse per resurrectionem. alia per generationem. Et ita videretur variari respectus. Si autem dicatur quod aliam. Obul at. quia idem fundamentum et terminus eandem videntur fundare relationem. ead est autem numero humanitas est in christo ante mortem et post.

¶ In contrarium arguitur per Aug. de fide ad Petrum. Unigenitus inquit dei filius ecundo natus est: semel a matre: et semel a patre. ergo duplex est natiuitas christi. Respondetur secundum Rich. in iii. di. viii. ar. ii. q. i. et Guill. eadem dist. Quod concedem dum est christum esse bis natum. secundum enim Philosophum. v. Physicorum Ad hoc quod actus sit vnus numero requiritur quod subiectum sit vnum et terminus vnuss et mensura vna. ergo duplex est christi natiuitas. Quod sic probatur. Actio geminata passionem geminat. Sed christum genuit deus pater: et christum genuit Maria mater. Deus pater genuit sine matre. Maitr verosine patre ergo oportet quod corrptondeant due passiones et natiuitates. Que quidem natiuitates possunt tripliciter numerari. Primo a parte subiecti. sic natura vna est secundum diuinitatem. alia secundum humanitatem. Secundo secundum agentia. quia alius pater. alia mater. Tertio. secundum mensuram. quia vna mensuratur eternitate. secunda: tempore. Ex quo patet. quod natiuitas eterna vniuoca tur cum temporali. quia teste Augus. lib. de trinitate Non numerantur nisi que vniuocaritur. Unde dicit Dama. In christo duas natintates veneramur Ad argumenta Respondet Guill. vbi supra Ad primum. Quod sicut singulare infert singulare. ita plurale plurale. consequentia solum tenet gratia materie: non fornms scilicet quando ad numeratione antecedentis et consequens numeratur: sicut predicto argumento. quia nuerato homine: numeratur animal. vbi autem id non fit: non sequi tur: imo est fallacia consequentis a destructione antecedentis. diuisio enim et distinctio et huiusmodi important negationem sicut si sequatur: voluntas est: ergo volens. no tamen sequitur: due voluntates: ergo duo volentes. quia christus habet duas voluntates: et tamen est vnicum volens

¶ Ad secundum respondet. quod christus habuit eandem filiationem post resurrectionem quam antehabuit ad matrem. quia idem est fundamentum et terminus ante et post resurrectionem. sed resurrectio solum dicit vnum nouum respectum ad modum recipiendi sic esse: distinctum ab aliquo accipiendi esse. et hoc non facit contra propositum

¶ Utrum in christo diuina natura sit nata de virgine: Et videtur quod sic. quia quicquid prae dicatur in recto de aliquo singulari homine pertinens ad eius naturam ipso nato: natum est. sicut nascente homine: nascitur animal. sed diuina natura praedicatur de christo in recto. quia filius dei est diuina natura. ergo quando christus de virgine fuit natus: na ta fuit de virgine diuina natura.

¶ In contrarium arguitur. Diuina natura non est nata propter diuintatem de patre. ergo multo minus propter filii natiuitatem temnporalem de matre

¶ Ad hoc respondet Rich. in. iii. dis. viii. arti. i. q. i. quod diuina natura non est de virgine nata. quamuis enim non omne productum sit natum. eo quod natiuitas proprie loquendo in solis viuentibus reparitur. tamen omne natum est productum. diuina autem natura eterna productione non producitur. ergo multo minus potest dici quod temporali productione. ergo non potest vere dici producta de virgine. Nec etiam ratione humane nature. quia quamuis simul sit: tamen natura in eadem persona quae suppositum est vtriusque nature: non tamen suppositum ipius nature humane. et ideo ratione huma ne nature non potest dici natura diuina producta devirgine

¶ Ad argumentum respondetur secundum Rich. vbi supra quod maior argumenti vera est de natiuitate suppositi creati. sed non est vera de natiuitate suppositi in creati. quia quamuis natura praedicetur de supposito pro pter diuinam simplicitatem. tamen quia natura se habet absolute et suppositum in relatione: aliquid potest dici vere de supposito quod non vere diceretur de natura. suppositum enim generatur: natura non generatur. ergo diuina natura etc.

¶ Utrum in christo natura humana sit nata: Respondetur. quod in ista quaestione aliqualiter disse tire videntur doctores. san. Tho. dicit in. iii. dis. viii. q. ii quod illa propositio non habet veritatem nisi ex consequeti escilicet Bonaue. praefata di. ar. i. illam propositionem. simpliciter concedit. Unde dicit quod non est simile de humana natura et diuina. Non enim sequitur Si nequit dici quod diuina natura non sit nata: quod non possit dici quod humana natura sit nata. quia humana natura multiplicatur: natura manente indiui sa in gignente et genito.

¶ Utrum diuina natura dicatur nata de virgine: Respondetur secundum Guill. quod non. quia nobilius est nasci ab eterno quam ex tempore. Sed propter natiuitatem eternam filii dei natura diuina non dicitur nata. ergo nec propter natiuitatem christi temporalem. Confirmatur. quia est esse ab alio. Esse autenab alio non competit nature diuiue. Confirmatur secundo. quia si natura diuina diceretur nata de virgine: diceretur filia virginis. Unde illa autoritas Augustini de fide ad Petrum. Natura diuina atque eterna posset temporaliter concipi et nasci nisi secundum susceptionem veritatis humane. et consimiles sunt pie exponende. Similiter illa autoritas Bernardi: Fortitudo est infirmata. quia ibi loquitur sic ad excitandum corda deuotioni. Et hoc modo licitum est quod alibi non liceret. Uel dicend um quod fortitudo ibi stat pro filio qui dicitur virtus patris Heb. i.

¶ Utrum in christo sint due filiationes: Respondetur quod de hoc varie loquuntur doctores. Dicit Scotus probabilius: et post eum Guil. ler. in. iii. dist. viii. Quod in christo sunt due filiationes. Quod sic probat. Ad duos terminos oppositos nequit terminari eadem relatio: tunc enim bis diceretur. quod est contra Philosophum. v. Metaph. c. Ad aliquid. Si autem vnica esset filiatio in christo: hoc esset quia referretur christus ad patrem in diuinis et matrem eadem filiatione. Et ita oportet ponere duas

¶ Confirmatur. quia proprietates diuine non aspiciunt primo creatum. Et ita exquo filiatio est proprietas filii dei respectu patris: exigitur alia respectu matris. Nec videtur possibile esse duas natiuitates in consimili natura: et non duas filiatio ¬ nes. Si enim pater in diuinis per aliam origina tionem originat filium: et per aliam spiritum sanctum. quare etiam non referretur alia filiatione christus ad patrem et alia ad matrem. Ex quo patet defectus sancti Bonauenture in. iii. dist. viii. ar. ii. q. ii dicentis: quod in christo est vnica filiatio. quia inquit vnicum est eius subiectum. Et conclusio vt patet est falsa et probatio nihil est. Unico enim manente subiecto multiplicantur relationes et accidentia. vt patet de eodem homine alboqui diuersis similitudinibus diuersis homini bus est similis. Unde et Damascenus dicit christumduplicem operationem. Si igitur operatio potest multiplicari stante subiecti vnitate: quare non relatio. Sunt et alia argumenta quibus probat hoc Scotus di. praedicta. Unde patet quod idem pater diuersis paternitatibus solum nuero ad diuersos filios refertur. Non enim potest fingi quod eadem relatione. quia relationis est terminus varius. Et ita ex quo terminus variatus oportet et relationem variari.

¶ Si obiicias. quod non sunt steste Philosopho plura accidentia eiusdem speciei in eodem subiecto. Dicendum. quod illa auctoritas habet locum in absolutis: non in relationibus. de quo Scotus dat tale exemplum. quod in eadem parte phantastica organi possunt esse plures species eiusdem rationis.

¶ Utrum ille due filiationes in christo sint reales: Respondetur secundum Guill. quod sic. et pro hat sic. Primo de eterna filiatione. quia persone diuine non sunt constitute per entia rationis. Filiatio autem eterna filium constituit. ergo etc. Similiter de tempore patet quia extrema sequuntur realia scilicet matrem et christum

¶ Relatio autem est realis que habet extrema realia nec opus exigit intellectus.

¶ Confirmatur. quia eque vel amplius fuit christus Marie filius. sicut et reliqui suarum matrum. Cum ergo reliqui filiationem realem ad matres habeant. sequitur quod et christus. Ex quo vt s dicit Guill. patet defectus. sanc. Tho. in. iii. dis. viii. q. v. qui dicit. quod in christo sunt due filiationes. vna ad patrem: et ista est realis. Alia quid matrem: et ista est rationis. cuius patuit oppositum

¶ Si dicas. quod Ansfs. lib. ii. Cur deus homo: dicit. Quod filius est incarnatus non alia persona: ne fieret confusio. Hec autem confusio videtur poni: ponendo duas filiationes reales in christo. non autem ponendo vnicam solum. sicut sanctus Bonauen. ponit. Aut vnam realem. et aliam rationis. sicut facit san. Tho. Dicendum quod illa confusio tollitur: que esset si pater vel spiritus sanctus esset incarnatus. quia scilicet idem esset filius: et non filius. modo autem nulla est confusio. quia secundum diuersas naturas sunt due filiationes reales et distincte

¶ Utrum vtraque filiatione christus sit naturalis filius: Respondetur secundum Guill. vbi supra quod sic. et probat Primo de patre. quia ait (vt in i. lib. sen. patuit) memoria fecunda est principium productiuum eius. huiusmodi autem principium est naturale. quia primo elicitur a voluntate in quodam signo. In voluntate autem primo est libertas. De matre autem patet. Tum quia traxit de Maria consimilem naturam et modo naturali. hoc autem arguit id quoo exit esse naturale. Confirmatur. quia christus est filius Marie. aut naturalis: aut adoptiuus. Si naturalis: habetur propositum. Si adoptiuus: comtra. quia tunc non esset verus Marie filius. nec Marie competebat filium dei adoptare iu filium. vnde licet quo ad modum concipiedi sit supernaturalis. tamen recte dicitur filius Marie naturalis qui creatus de sanguinibus Marie in vtero clausus: na turaliter fuit deinceps nutritus.

¶ Utrum ista propositio: Nomo est diuina natura: habeat veritatem: Respondetur secundum Guill. vbi supra quod quo ad praesens est triplex praedicatio. Prima per denominationem. et sic non habet veritate. quia diuina natura non est forma hominis. Secunda praedicatioe est per identitatem. et in hoc sensu habet veritatem. vt sit sensus homo est ille qui est diuina natura quia est filius dei. et filius dei est diuina natura. Tertia praedicatio est per vnionem. Et in isto sensu similiter est vera modo dicto in secunda. quia fit vnio in identi cta reus one.

¶ Queritur que sapit magis naturale An filii dei filiatio eterna: An temporalis: Dicendum quod eterna. quia ibi voluntas nullo modo est principium elicitiuum sicut in temporali: tam ex parte dei patris quam ex parte matris virginis comsensum prebente.