Ost videndum est quid sit peccatum. Pec catu est / vt ait Augst omne dictu vel factum etc. Hic signatur. 35. distinctio huius secundi: quae sic continuatur ad praecedentes: Nam postquam in praecedenti dist. assignata est ma li causalitas: nunc ostendere incipit / quid sit eiusdem quidditas. Et diuiditur in tres partes prin cipales. In prima / an actus venatur / sit vel pu ra privatio. In secunda quaerit / an crimen dicatur culpae poena seu punitio. In tertia quaerit / an a deo ponatur esse vere mala actio. Prima in principio. Secunda dist. 36. ibi: Sciendum est tamen. Tertia dist. 37. ibi: Sunt autem et alii plu rimi etc. Rursus prima particula quae extat praesens dist. in qua magister venatur / an etc. in tres partes di. etc. In prima notificatio peccati ponitur. In secunda hic opinio varia trahitur. In tertia fal si solutio palam adiungitur. Prima in principio. Secunda ibi: Quo cura diuersitatis huius etc. Tertia ibi: Quibus opponitur / si omnia quae sunt inquantum etc. prima parte indiuisa manente. Rursus secunda particula qua ex peccati notificatione etc. in tres partes etc. In prima opinionum narratur varietas. In secunda per vim rationum panditur veritas. In tertia ad hoc est sanctorum grandis auctoritas. Prima in principio. Secunda ibi: Sane dici potest et libere etc. Ter tia ibi: Quod autem voluntas omnis et actio etc. Et sequitur illa vltima particula: Quibus opponitur si omnia quae sunt etc. In qua falsi solutio palam adiungitur. Et haec habet diuidi in tres partes secundum tres conclusiones. In prima quaerit / an culpae positio bona censeatur. In secunda vtrum privatio simpliciter feratur. In tertia / an boni corruptio poena producatur. Prima in principio. Secunda ibi: Potest etiam quaeri ab eisdem etc. Tertia ibi: Queri etiam solet. Et haec est diuisio praesentis etc.

Quaestio

¶ Quaestio ista agit de peccati malo quatum dicitur corruptio: quantum est actus peruersus: et prout est in subiecto. In quo plus semel notat sanctum Tho. Et habetur a sco. in isto loco. q. vnica. Utrum mortale peccatum alicuius nominetur boni corruptio: Et arguitur quod non / triplici medio.

¶ Primo sic. Si enim peccatum mortale bonum corrumperet: quaero cuius boni esset corruptiuum: Non huius in quo est: accidens enim subiectum praesupponit: et ita corrumpere non videtur: aut aliud / et hoc non: quia teste Augstin. 12. de ciui. dei. c. 6. Malum illud bonum cor rumpit cui nocet: non nocet autem nisi illi in qua est: igitur nec corrumpit.

¶ Secundo arguitur sic Si peccatum aliquid corrumpit boni: aut inquantum est culpa / aut inquantum est paena: sed nec sic nec sic: igitur. Maior patet ex diuisione suffi cienti. Sed probatur minor primo quod non inquantum paena: quia teste Augustinus omnis poena est iusta: et ita non contrariatur bono / sicut nec iustum: quod est boni species: et per consequens nec bonum detruit / sed conseruat: veluti species siue inferius suum genus: seu superius nec inquantum culpa: quia inquantum culpa nihil est: et ita corrumpere nequit: cum corrumpere sit agere / quod exigit efficiens.

¶ Tertio arguitur sic. Si peccatum mortale aliquod bonum corrumperet: maxime esset aut bonum gratiae / aut actus rectitudi nem cui opponitur: sed nec sic nec sic: igitur. Maior patet ex recta oppositione eorum ad inuicem gratiae demeritoriae et actus rectitudi ni formaliter. Sed probatur minor: primo quod non corrumpat bonum gre: quia videmus quod gratia per peccatum primum mortale expellitur: et ita secundum eam non expellit. Nec secundo corrumpit illius actus rectitudinem: quia corruptio est productio de eli ad non esse: ex. 6. physi. illa autem rectitudo num quam fuit.

¶ In oppositum arguitur auctoritate augsti 1. li. de natura boni peccatum diffinientis. Peccatum inquit est corruptio modi / speci et ordinis. Et Ansel. Peccatum est carentia iusticiae debitae.

¶ In ista quaestione sunt tres articuli declarandi Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus Quo ad primumarticulum temini sunt: peccatum / peccatum mortale et corruptio.

¶ Pri mus igitur terminus est peccatum. Unde notandum quod magister in praesenti di. triplici diffinit peccatum diffi nitione. Prima est. Peccatum est dictum vel factum vel concupitum contra legen dei: et habet sumi ab aug in li. contra faustum. Secunda est Amb. in li. de paradiso. Peccatum est praeuaricatio legis diuinae / et caelestium inobedientia praeceptorum. Tertia sumitur ex bo no Augustinus in li. de duabus animabus contra manichus os. Peccatum est voluntas assequendi vel retinendi quod iusticia vetat. Ubi primo notandum quod hae tres diffinitiones sunt solum de peccato mortali. Secundo notandum quod hae tres diffinitiones diffe runt. Prima enim enumerat peccatorum specie et manda tum in quod peccat. Omne nempe mortale peccatum aut est appetitiuae vis: et sic dicitur concupitum: aut expressiuae seu interprictatiuae: et dicitur dictum: aut motiuae / et dicitur factum: non quod in ligua seu vi motiua sit peccatum formalitur / quod in sola extat voluntate / quae dicitur appetitus intellectiuus: sed habetur intelligi matrialitur: et consequente nominat in quid sunt / dum dicit: contra legem dei: et debet accipi lex vt se am pliat ad legen naturae / ad legen scriptam / et ter tio ad legem gratiae. Secunda autem magis nominat formale peccat / quod est auerti a deo: et hoc vel lege scripta seu expressa: et dicitur praeuaricatio legi diuine. Unde scribitur: Praeuaricatores legi intendite legem: vel lege indita menti humanae: et dicitur inobedientia caelestium praeceptorum: quia lex naturalis non intelligitur nisi quaedam radius praecaeptorum caelestium / seu aeterne legis in mentibus hominum. Tertia autem complicat in se et conuersionem et auersionem peccati mortalis. Conuersionem dum dicit: voluntas assequendi vel retinendim scilicet inordinata: et debet capi voluntas ibi pro actu / sicut ibi: Nihil est tam in potestate volentis quam ipsa voluntas id est actus volendi. Tertio notandum / quod inter has tres diffinitiones princi palior est secunda / quae est Amb. Cuius ratio: quia ma gis clare expremit formale mortalis peccati / sc auersionem a deo.

¶ Secundus terminus est peccatum mortale. Unde notandum quod peccatum prima diuisione diuiditur in triplex peccatum scilicet origi ginale / mortale / et veniale. Mortale pec catum nominat auersionem actualem a deo / et comuersionem indebitam ad creaturas: secundum quod dicit Augustinus .14. de ciui. dei: quod amor sui / ecce conuersio: vsque ad contemptum dei / ecce auersio: edificat ciuitatem babylonicam. Ueniale autem in sola est inordinata conuersione ad creaturam. Originale autem quasi in medio est / cum dicit siquidem cum mortali in auersione: sed differenter tamen: quia auersio mortalis est actu / ori. ginalis proprie habitu. Rursus conuenit cum veniali: quia vtrumque ad creaturae inordinatum motum inclinat / sed differenter: quia conuersio in veniali est magis formale / in originali est magis materiale / sicuti et concupiscentia¬

¶ Tertius terminus est corruptio. Unde non to quod corruptio potest accipi tripliciter. Primo actiue: et sic peccatum dicitur corruptio / inquantum demeritorie corrumpit. Secundo passiue et formaliter: et sic poena dicitur corruptio / sicut ignorantia vel alia poena consequens peccatum. Tertio dicitur / materialiter: et sic id quod corruptum est dicitur corruptio: et est mod vsitatus et in philosophia et in theologia: intelligitur abstractum per concretum vel econtra. arti culum sun tres conclusiones. Prima est omne corrupti one peccati mortalis. Secunda de actu peccati mortalis. Tertia de subiecto eius.

¶ Prima est haec. Sic mortalis criminis formale a sui ma lege extat auersio / vt actus rectitudinem formaliter destruat. Prima pars diciti / quod for male in peccato mortali est auersio. Probatur medio doc. subtilis. q. 2. praesentis materiae: quando sunt duae voluntates: vna superior / alia inferior: et inferior tenetur obedire superioris mandatis: libera tamen est vt obediat vel non: sicut meretur et actum habet iusticiae eidem obtemperando: sic peccat formaliter ab eadem se auertendo. Unde vt melius videatur / noto triplicem auersionem. Prima auersio est formalis et contraria debitae conuersioni in deum: et haec dicit odium dei: quod formalitur contriatur amori dei: si¬ cuti nolle ad velle. Secunda auersio est formalis et priuatiua scilicet non velle: et extat quando homo deum non diligit quando debet diligere. Tertia auersio est virtualis: et est quando se ita conuertit ad aliquod temparale / quod in virtute a deo auertitur: sicut in speculatiuis negans conclusionem in virtute dicitur negare principia. Ex quo primo pa tet quod peccata mortalia non distinguuntur per conuersionem inordinatam ad creaturam loquendo formaliter: sed magis per istam auersio nem inquantum vnum peccatum alio et alio modo a deo auertit: et patet manifeste quia creaturae non sunt nisi materiale illius peccati / nec etiam ipsa conuersio: diuisio autem alicuius perfecta sumenda est ex formali. Et patet secundo / quod grauitas mortalis criminis debet sumi ex auersione: vel inquantum aliquis maiori li bidine se auertit a deo: vel secundo inquantum auertitur a praecepto quod directius fini coniungit: si cuti in speculatiuis magis peccat qui errat circa conclusionem similiorem principio: vel tertio / quia immediate hic auertitur a deo / alius vero mediante alio: sicuti est odi um dei respectu aliorum peccatorum sicuti in speculatiuis magis errat peccans immediate circa primum principium quam peccans circa vnam conclusionem / et ex his circa primum principium. Ex quo patet tertio / quod peccati mortalis diuersi tas in speciebus / non est per accessum / sed magis per recessum. Quanto enim quis magis a deo recedit / tanto magis peccat: sicut in mathe matica / quanto aliqua linea magem a recto elon gatur / tanto curuior efficitur. Sed dicit secunda pars conclusionis / quod peccatum mortale formaliter destruit rectitudinem actus: sic intelligo. Act peccati substratus deberet habere rectitudi nem vt esset rectus / quam priuat recte peccatum: ital quod rectitudo actus et deformitas peccati recte opponuntur sicuti habitus et priuatio sicuti visus et caecitas: vnde loquendo forma: liter et de prima oppositione / peccatum mortale solum privat illam rectitudinem. Et istud probo sic. Si enim aliud formali oppositione privaret: hoc esset aut subiectum in quo est scilicet voluntatem: aut secundo habitum supernaturalem / scilice charitatem: aut tertio habitum acquisitum ex actibus virtutum: patet hoc ex diuersis doctorum positionibus: quia alia de communi non ponunt per peccatum mortale corrumpi: vel qua non possint ad aliquod horum reduci: sed neuter horum triumopponitur formalitur: ergo. Probatio minoris pri mo: quod non subiecto suo scilicet voluntati / probatur. Si enim peccatum mortale priuaret seu corrum peret voluntatem / cum voluntas sit bonum fini tum: sequitur quod voluntas per peccatum mortale pos set tandem consumi: quod est manifeste falsum. Et si dicatur / quod ista consumptio fit secundum gradus eiusdem proportionis / non eiusdem quantitatis / siue secundum proportionem geometricam / non arithmeticam: et ita licet sit finitum bonum: nunquam tamen tali diuisione finitur: sicut patet in linea tali diuisione diuisa: accipiendo semper minorem partem in secunda diuisione: hoc nihil est: quia peccatum secundum potest esse aequale primo / vel maius: et ita tantum corrumpere vel magis quam primum peccatum corrum peret / et ita consequenter. Et confirmatur: quia voluntas a solo deo est creabilis: ergo videtur quod non corrumpatur nisi a solo deo. Ex quo patet quod non fit corruptio in potentia anime quasi aliquid destruatur ipsius: sicut innuere videtur sanctus Tho. nec in habitibus / nis si intelligatur quod peccatum mortale reddit animam in habituatam ad malum. Et confirmatur auctoritate Diony. 4. de diui. nomnibus. Naturalia in daemonibus manserunt integra. Secun do probo / quod non corrumpit habitum supernatu rale. scilicet charitatem formali oppositione / sed solum demeritorie: quia peccans mortalitur meretur amittere charitatem: patet: quia si pec cata mortalia opponerentur formaliteur charitati: cum charitas sit eiusdem rationis: omnia peccata mortalia essent eiusdem rationis iuxta opus positorum registras. Nec tertio corrumpitur formaliter virtus acquisita per peccatum mortale: pa tet: quia talis virtus post vnum peccatum mortale adhuc remanet. Ex quo clare patet / quod loquendo formaliter peccatum mortale solum corrumpit illam rectitudinem actus: non quidem qua inest / sed quae deberet inesse: cum in illo actu teneatur voluntas se conformare voluntati diuinae / quae est eius regula. Et confirmatur. Tum pri mo ex diffinitione Amb. Peccatum est priuaricatio legis diuinae etc. Ista praeuaricatio et inobedientia nominant discordiam a rectitudine obedientiae dei. Tum secundo: ex illa peccatum est voluntas cosequendi vel retinendi quod iusticia vetat: hoc est / velle vetitum. Ex quo pa tet / quod solum actus rectitudini repugnat for¬ maliter. Tum tertio auctoritate Augstin. 13. de ci ui. dei. c. 6. Ideo inquit / mala voluntas: quia con ordinem naturarum ab eo quod summe est ad id quod minus est / in quo recte priuatur rectitudo. Ex quo liqui do infertur / quod si voluntas peccatis peccaret infinitis / sper aliquid boni corrumperetur: non quidem transmutando / sed priuando id quod deberet inesse / ipsa tamen voluntate integra remanente. Et si dicatur: quia super illud: Uulnerauerunt eum: et plagis impositis abierunt soe miuiuo relicto. Habet glo. quod vulneraue runt eum in naturalibus et expoliauerunt gratui tis. Bratissimam dat doc. subtilis responsionem Qui enim vulneratur nihil amittit / sed solu diuiditur et discontinuatur: in quo innuitur / quod Ad an post peccatum naturalia habuit integra / sed di uisa et discontinuata: vt in vnum incliaret spiritus in aliud caro.

¶ Secunda conclusio est de actu peccati mortalis: et est haec. Et licet omissionis peccatum formaliter solum nominet priuationem: actum tamen praesupponit positiuum. Dicit prima pars con clusionis / quod peccatum omissionis dicit formaliter privationem: patet ex communi doctorum nostrorum suina / diuidentium peccatum mortale in peccatum commissionis: quod dicit positionem / et obmissionis: quod dicit negationem. Unde et secundum doc. de uotum. 5. dist. huius secundi / arti. 1. q. 1. obmissio tria requirit. Primum quod sit obmissio in actu non in circunstantia: vnde negligentia est in circumstantia / et obmissio in actu. Secundum quod sit delictum in actu principali / non accessorio. Tertium quod sit contra praeceptum affirmatiuum / no negatiuum: commissio emim praecepta aspicit negatiua / et obmissio affirmatiua: non enim ob mittit qui fornicatur / sed quae non honorat parentes

¶ Sed dicit secunda pars conclusio nis / quod praesupponit actum positiuum. Probatur auctoritate glo. super illo verbo: Incensa igni et suffossa. Inquit enim / quod omnis timor male humilians ex amore venit male ac cendente: vnde ciuitas diaboli incipit ab amore sui nimis inordinato / secundum Augstin. Confirmatur. Tum vi nomins: quia peccatum morta le dicitur actuale: quod non videtur / nisi admin actum praesupponeret. Tum quia teste Augsutinus omne peccatum extat voluntarium: quod non videretur nisi aliquem actum positiuum praesupponeret. Ex quo patem quod non immerito in hoc passu praeponem dus est doc. deuotus qui in dubiis listeralibus praesen¬ tis distin. ponit peccatum omissionis actum praesupponere positiuum sancto Thomae: qua. q. 3 ponit / quod non oportet quod praesupponat: patet tamen oppositum manifesto exemplo: quare enim non vult quis de nocte surgere ad matutinas: Repondendum: quia nimis se amat: et hic est actus po sitiuus.

¶ Tertia conclusio est de subiecto peccat mortalis: et est haec. Sic in sola voluntate peccatum extat mortale: vt formalitur in carne non col locetur. Prima pars diciti / quod peccatum mortale est in sola voluntate: patet infinitis auctoritaibus Tum primo Ansel. Peccatum mortale inquit est. carentia debitae iusticiae: iusticia autem est voluntatis. Tum secundo auctoritate Augstin. in li. de duabus animabus. Peccatum mortale est voluntas id est act voluntatis. Tum tertio auctoritate eiusdem. Omne peccatum est voluntarium. Sed dicit secunda pars: quod non est formaliter peccatum mortale in carne. Probatur: quia in eo est collocandum peccatum / in quo potest et virtus: sed virtus nequit subie ctiue in carne repaririscum sit habitus elicitiuus / ex. 2. ethicorum: igitur etc. Et patet quod si s Tho. intellexit peccatum mortale: sicut vl dentur verba sua sonare / esse aliquo modo forlum sunt articu maliter in carne: non est audiendus. tres difficultates.

¶ Prima difficultas In quo peccato est maxima auersio a deo: Oice dum quod in odio dei. Unde et dist. 5. arti. 1. q. 1. di ctum est / quod peccatum luciferi in odio dei extiti consummatum. Et dauid canit de daemonibus Superbia eorum quae te oderunt ascendit semper

¶ Secunda difficultas. Quod est maius peccatum vel actus malus quem praesupponit obmissio ve ipsa obmissio? Dicendum quod communiter ipsa obmissio: nam sicuti in virtutibus itur a min perfecto ad magis perfectum: sic in malo a mi nus malo ad maius malum.

¶ Tertia di ficultas. Si peccatum mortale non est in carne formaliter: quare punitur caro pro pec cato voluntatis? Dicendum quod punitur. Tum quia est instrumentum ad peccandum. Tum quia torquem do carnem torquetur voluntas: patet exemplo. Li cet malus exequatur occisionem cum caput amputatur: quasi in hoc magis puniatur voluntas. Ex hoc patet ad quaestionem / quod videlicet peccatum morta le alicuius boni est corruptio illius etc.

¶ Ad primum argumentum dico / quod corrunt actus rectitudinem. Et dum obiicit quod non: quia 12. de ciuit. ca. 6. dicitur / quod solum corrumpit id cui nocet: nocet autem solum voluntati. Di cendum huic argumento / quod nocet voluntati non corrumpendo ipsam in natura sua: sed auferendo sibi perfectionem secundam quam deberet habere in illo actu: et hoc sufficit.

¶ Ad secundum dicendum in summa / quod corrumpit / et inquantum poena et inquantum culpa: inquantum primo poena in quantum meretur quis per mala sua opera: vt non habeat adiutorium dei ad bene operandum. Et cum additur / quod omnis poena est iusta: et ita bonum non corrumpit / cum sit eius species. Dicendum / quod argumentum bene currit / si poe na ista quae etiam habet rationem culpae / esset iusta quidditatiue / sicut homo animal: quod non est verum: sed solum ordinatiue inquantum ordinatur ad hoc. Uel dicendum quod etiam dato quod includeret bo num: non obuiat quin ex voluntate dei ordinetur ad corruptionem alterius boni: sicut patet in medicina / quod vna alteram corrumpit: corrumpit etiam inquantum culpa improprie agendo / sicut caecitas visum: vel demeritorie vel tertio formaliter: quia priuatio est rectitudinis actus.

¶ Ad tertium dicendum quod corrumpit gratiam et rectitudinem actus / licet differenter: vt visum est in. q. Et dum obiicit de gratia: quia secundum peccatum mortale non destruit ipsam demeritorie: verum est: quia non inuenit: si tamen inueniret / destrueret. Et quod obiicit de rectitudine: quia cor ruptio est productio de esse ad non esse. Dico quod non corrumpit rectitudinem quae inerat / sed quae inesset: ideo non currit argumentum.

Conclusiones

¶ Ex praesenti autem dist. etc. Prima conclusio. Inobedientia mandatorum dei et auer tentia conueniunt eidem scilicet peccato. Dicit conclusio / quod peccatum mortale est inobedientia et auersio a deo: et ponitur a principio dis. vsque ibi: Quo circa.

¶ Secunda conclusio. Peccatum dicitur mala operatio: vt dictu vario modo elicitur. Dicit conclusio / quod peccatum est mala operatio: vt elicitur ex tribus quas ponit opiniones: et ponitur ab illo ca. Quocirca: vsque ibi: Quibus opponitur.

¶ Tertia conclusio. Extat priuatio mali iniquitas atque corruptio eius peruersitas. Dicit conclusio / quod peccatum est priuatio et corruptio boni: et ponitur ab illo ca. Quibus opponitur: vsque ad finem dist.

PrevBack to TopNext

On this page