Distinctio 19

Distinctio. 10. insinuat de redem ptione nostra facta per passionem chria sti quantum ad efficatia et vtilitatem. Unc igitur qua ramus quo per mortem ipsius a diabolo et a peccato et a pena redempti sumus etc. Hic signatur decimanona dist. huius terti quae sic continuatur ad praecedentes: Nam postquam a libri huius principio vsque huc praeposita est a dei verbo carnis assumptio: Nunc consequemter intimatur diuini iesu durior passio. Et habet diuidi ista secunda pars huius libri ter tii in tres partes. In prima crucis praeponitur grandis vtilitas. In secunda doloris quaeritur himoni grauitas. In tertia secute tangitur mortus acerbitas. Prima in principio. Se cunda dist. 20. ibi. Si vero quaeritur vtrum alio modo etc. Tertia dist. 21. Post praedicta com siderandum est vtrum etc. Rursus prima particula quae est praesens distinctio. In qua passio nis ponitur grandis vtilitas in tres partes diuiditur. In prima quid iesu faciat apparet passio. In secunda quod ei congruat claret redemus ptio. In tertia patet conueniat quod mediatio. Prima in principio. Secunda ibi. Unde ipse vere dicitur etc. Tertia ibi. Qui solus dicitur mediator etc. Et est haec diuisio praesentis di. etc.

¶ Quaestio ista in primis ambit efficatiam et sufficientiam necno meritum quantum ad deletionem poenae et culpae paniois christi dehinc cyrographi decreti deletionem ac daemonis libe¬ rationem Secundo de vtilitate et necessitate passionis pliscopi. q. vnica di. 20. Utrum merito dulcissime passionis iesu decre vtum cyrographi sit deletum: Et arguitur quod non triplici medio.

¶ Pri mo sic: Nullum finitum potest infinitum delere. Sed meritum christi fuit finitum in sua passione: culpae vero decreti cyrographi contente infinite: igitur etc. Maior patet ex commensuratione delentis ad id quod deletur. Sed minor probatur. Primo quod meritum christi fuit finitum: quia causam habuit finitam scilicet naturam humanam. Nequit autem ex causa finita infinitus venire effectus: data alia quacumque causa infinita: quod vero culpae sint infinite patet: quia is in quem facte sunt est in finitus: scilicet deus: peccatum autem solet mensurari iuxta eum in quem peccatur.

¶ Secun do arguitur sic. Omne praemium meritum excedit: sed deletio contentorum in illo decreto cyrographi non excedit meritum passionis christi: igitur etc. Maior patet. Tum quia nobilior est forma quam dispositio eius. Tum quia nobilior terminus quam via ad terminum: meritum autem est dispositio et via ad praemium: sicuti ad formam et terminum: et inde dictum est praemium: quasi prae aliis meum. Sed pro batur minor: quia passio christi ex eo quod ex infi nito veniebat supposito: scilicet diuino verbo: cui vnita erat humana natura: quandam habebat infinitatem: quod non illa deletio cyrographi.

¶ Tertio arguitur sic. Si passionis christi merito decretum cyrographi fo ret deletum: aut hoc foret quo ad sufficientiam: aut quo ad efficaciam: sed neutrum potest dici: igitur etc. Maior patet ex diuisione suffi cienti. Sed probatur minor: primo quod non: quo ad sufficientiam: quia passio christi fuit actus transiens: potest autem mundus perpetuari in infinitum: et hominum generatio: et tunc non videtur sufficere: sicut nec finitum pro infinito: nec secundo quo ad efficaciam: quia multi damnantur.

¶ In oppositum arguitur auctoritate capostoli. Donans inquit vobis delicta et delens quod aduersum nos erat cyrographum decreti. Et augstin. est in littera. Fu¬ so sanguine sine culpa: omnium culparum cyrographa deleta sunt.

¶ In ista quaestione etc. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus.

¶ Tertius est dubiorum motiuus; articu llum ter mini sunt / passio / decretum / et cyrographum.

¶ Primus igitur terminus est passioUnde apud philosophos passio solet accipi tribus binariis seu sex modis. Primo dicitur passio mentis conceptus interior: dicente philosopho in. 1. peryarmenias. Uoces sunt note earum passio nu quae sunt in anima. passionum id est conceptuum. Se cundo dicitur passio proprium alicuius sicut dicitur risibilitas esse passio hominis. Tertio dicitur passio species seu speciei pars qualitatis condi uisa contra passibilem qualitatem: dicente philosopho in praedicamentis. Tertiam speciem qualitatis esse passio nem vel passibilem qualitatem: et differunt passio et passibilis qualitas: sicuti permanens et successi uum: passio nempe magis nominat successiuum sed passibilis qualitas permanens. Quarto di citur passio quaelibet receptio / dicente Aristo. in. 3. de anima: quod intelligere est quodam pati id est recipi: ideo dicitur passio a patin quod est recipere. Quinto dicitur passio quoddam praedicamen tum ab aliis distinctum actioni correspondens: quam inter principia collocans Gilbertus por retani in lib. sex principiorum diffinit dicens. Passio est quidam effectus illatioque actionis. Sexto dicitur passio corruptio subiecti in quo est / dicente Aristo. in. 6. thopicorum: quod omnis passio magis facta abiicit a substantia et sic accipitur in quastione: passio xpiscoi quippe inter aliorum passiones acerbissima fuit per id. Ovos omnes qui transitis per viam: attendite et videte si est dolor sicut dolor meus. Unde in passione hoc modo sumpta tria possunt colligi ex sancto Tho. dis. 15. arti. 2. q. 1. Primum quod haec passio sit in subiecto actu disposito secundum contrarias qualitates: et inde est quod proprie loquendo sola alteratio est passio ex primo de generatione. Secundum quod vna qualitate expulsa reliqua introducatur: ideo Dam. passionem diffiniens dicit. Passio est motus ex vno in aliud. Tertium quod qualitas expulsa sit velut naturalis et introducta veluti extranea: et inde est quod egrotationes communius di¬ euntur passiones quam sanationes: vt patet per philosophum in. 5. methaphi.

¶ Secundus terminus est decretum / et dicitur a decerno nis: in supino decretum tum. Unde notandum quod sunt tres ternarii nomnm apud iurisperitos differentium: quae tangit hostien. in noua compilatione iuris sum ma quae dicitur copiosa. Primus ternarius est de cretalis / canon / et decretum / et differunt. Decretalis enim dicitur quando ad consultationem alicui vel aliquorum papa solus vel ipse cum consilio fratrum mandatum seu epostulam mittit. Canon vero dicitur id quod in capitulo generali vel prouin ciali statuitur. Decretum vero dicitur cum non praeuia con sultatione aliquorum papa cum fratrum consilio aliquid statuit. Secundus ternarius est / constitu tio / dogma / et mandatum. Constitutio dicitur dum sine alicuius consultatione et fratrum consilio ali quid statuit papa solus. Dogma est quid spe ciale in doctrina fidei. Mandatum vero in moribus consistit. Tertius ternarius est / inter dictum sanctio / et pragmatica sanctio. Interdictum sine poena statuitur. Sanctio poenan habet semper annexam. Pragmatica sanctio est illud quod imperator de procerum consilio sta tuit faciendum. horum omnium exempla in praedicta sunma locantur. Dicitur autem in proposito decretu totius trinitatis super humano facto seu peccato¬

¶ Tertius terminus est cyrographum / a crros quod est manus et graphos scriptura: secundum Thomam in expositione litterali: vel gra phia secundum doc. deuo. in. q. 2. arti. 1. Unde dicitur listra creditorum manu propria scripta: et data debitori: vnde in proposito cyrographum vel cyrographus dicitur tripliciter secundum triplicem respectum. Comparando enim ad deum dicitur cyrographum decreti seu decretum cyrographi: quia ista obligatio ex diuina sententia facta est. Comparando secundo ad peccatum dicitur cyrographum delicti seu culpe: quia propter culpam haec obligatio facta est. Comparando tertio ad pu nitionem dicitur cyrographus poenarum: quia eo ad paenam obligamur. Et secundum hunc triplicem respectum possunt videri loqui diuersae san ctorum auctoritates. quae articulum sunt tres conclusiones. Prima conclusio est: de efficatia et sufficientia passionis cpisci. Secunda de merito passionis xpici in deletione culpae et poenae. Tertia est de deletione cu rographi decreti illa passione

¶ Prima igitur coclusio est haec. Christi mediato ris gemebunda passio electis: sic quo ad efficaciam profuit vt infinitis sui ex parte non sufficeret. Prima pars conclusionis dicit: quod xpiscous fuit mediator. Probatur auctoritate Augstin. super Ioham. Hediator dei et hominum: homo piscous iesus. Sed ratione cuius naturae quaeritur Et dicendum quod humane. Diuina enim natura in xpisco locum tenet supremi: non mediiHumana autem natura in xpiscopo tenet medium inter deum et nos: si enim consideretur beatitudo xpisci: super homines est: et deo vnitus si morta litas hominibus iungebatur: vt liquido veluti mei dius ambo participet extrema: vnde Augu 9. de ciui. dei dicit. Hediator inter nos et deum: mortalitatem habet transeuntem: sed beatitudinem permanentem. Et si quis dicat: sequeretur quod daemones essent mediatores nostri: quia sunt super nos ratione naturae: et nobiscum rationo miserie? Dicendum quod non sufficit esse supra nos: et nobiscum ad mediatoris rationem: licet requirantur: sed tertium requiritur quod scilicet ducat ad statum glesiae: quod daemodo non intendit: sed ducit ad statum mierie. Nec valet si quis dicat quod id boni angeli efficiunt hoc quippe accessorie: xpiscos vero paramplius in nostra natura conformis. Sed dicebat secunda pars conclusionis: quod pisophus per passionem meruit electis quo ad efficaciam: patet ex ordine quem doc. subtur. ponit in praesenti dis. per quinque signa: et addi potest sextum: vt sint tres binarii. Primum signum naturae est in qua deus intelligit se: vt bonum infinitum. Secundum in quo omnes intelligit creaturas. Tertium in quo praedestinauit ad gratiam et gloriam aliquis et cir ca aliquis actum neutrum habuit. In quarto videt hos et illos in adam casuros. In quinto praeuidet de remedio per passionem filii sui praedesti natur enim piscopus esse filius dei prius natura quam adam intelligatur peccare: ex. 7. dis. huius tertii: alio quin piscous videretur solum esse ens occasionale. In sexto signo pro electis redimendis di mit titur in carnem filius: vt pro electis passione sua sati faciat. Ex quo patet manifeste quod passio xpiscoi quantum ad efficaciam solum fuit pro electis: quia pro illis solum betam trinitas filium dei misit. Sed dicit ter tia pars conclusionis: quod passio xprici quantum ad suffi cientiam non sufficiebat pro infinitis. Patet: quia ista passio quantum erat de se fuit bonum finitum: et ita non se extendit ad infinita: vnde hoc modo passio christi pro tantis valuit: pro quantis eam deus acceptauit: vt sit tota meriti ratio effectiue ex parte dei. Ex quo pateti / quod si sanctus Tho. 1. 2 et. 3. quaestionibus intelligit quod ista passio veram habuit infinitatem ratione diuini verbi cui vniebatur natura humana a qua procedebat: hoc nihil est salua sua semper sanctitate: magis prope quipu pate verbo vnita est natura humana quam ista passio: quae tamen conceditur finita. Propterea si consideretur haec passio / creata est: omnis au tem creatura est finita. Tum secundo quia si esset infinita: esset intantum diligibilis inquantum diuinum verbum. Tum tertio: quia tunc non solum quantum ad sufficientiam: sed efficaciam se extendisset: vnde si deus eam acceptaret pro infinitis hominibus sicuti posset: non esset hoc ratione passionis in se sed diuini bememplaciti. Et si dicat quis per illud leonis pape. Sicut a rea tu nullum liberum reperit: ita liberandis omnibus venit: et ita pro omnibus missus est dei filius: non solum pro electis. Dicendum quod li oinibus: tenetur accommode id est pro omnibus electis: sicut illud caelum continet omnia. Uel dicen dum quod illa auctoritas innuit quod impedimentum saluationis non est a parte dei: sed reproborum: quantum enim in se est: promptus est omnibus subuenire a nemine calorem suum abscondens.

¶ Secunda conclusio est / de merito passionis christi in deletione culpae et poenae: et est haec. Christi passione deuotissima et paena et culpa deleta est. Dicit prima pars conclusionis / quod merito passionis xpisci culpa dele ta est: patet. Lauit nos a peccatis nostris in anguine suo. Et dicitur: Sanguis piscopi qui per spiritum sanctum se obtulit immaculatum deo: emundabit conscientias nostras ab operibus mortuis. Et in canone misse. Hic est calix noui et aeterni testamenti: qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem peccatorum. Ex quo infertur xpisicoum nobis meruisse priman gratiam: alioquin non videtur quomodo potuissemus illam habere. Et si dicatur: quia patres antiqui testamenti habuerunt primam gratiam et tamen passio xpiscoi nondum erat exhibita. Dicendum quod in side passionis exhibende dabatur eis illa prius ima gratia. Sed tunc dicit quis: meritum se¬ tutum fuifset praemium quod habent magistri pro in conuenienti contra magistrum sententiarum in. 2. dist. 5. vbi ponit: quod angeli modo merentur beatitudinem quam primo acceperunt. Dicendum quod bene est inconueniens principale praemium poni ante meritum: sicut posuit magister in angelis: non sic in proposito: quia ante passionem christi non fuit aperta ianua caeli: nec vllus ad beatitudinem admittebatur: sed descendebant omnes ad limbum: etiam beatam Maria mater dei si ante christum obiisset. Dabatur autem bene gratia ante christi passionem: quia non est principa le praemium sed glia. Ex quo secundo patet quod christi passio est causa meritoria deletionis originalis criminis: quia non deletur sine gratia. Unde tertio bene dicit de passione christi doc. deuo. arti. 1. q. 1. secundum quattuor causarum genera passionem xpiscoi deletionis peccati esse causam secundum causam materialem per modum me riti inquantum disponimur passione xpiscopi. secundum causam mouentem et efficientem per modum exci tantis. Christus enim passus est pro nobis: vo bis relinquins exemplum: vt sequemini vestigia eius secundum causam formalem per modum exemplaris: vt simus puri: quia fine peccato christus mortuus est: secundum causam finalem per modum terminantis: ad hoc enim passione sua nostra de leuit crimina: vt viuere in caelis mereamur vt dicatur quod passio xpiscopi delet peccata: non quidem effectiue: quia sic solus deus. Ego enim sum qui deleo iniquitates tuas propter me: sed dispositiue et meritorie. Sed dicit secun da pars conclusionis: quod etiam delet poenam: per illud. Peccata nostra ipse in corpore suo tulit super lignum: vbi magister in littera: portare peccata nostra est portare paenam peccatorum nostrorum. Unde Esaias dicit. Uere languores nostros ipse tulit: et infirmitates nostras ipse portauit. Ad quid enim tantam paenam passus esset: nisi vt nostra dimitteretur poena. Unde triplex nostra poena in eiusdem passione absorpta est. Prima temporalis: in baptismo quippe necdum culpa necdum poena aeterna: sed temporalis condonatur Secunda aeterna: dum passione enim eius gra tia impetratur: poena aeterna remouetur. Ter tia media: scilicet carentia diuinae visionis quae passione amota est: vnde et si manet compassio de morte christi et poenitentia de pec cato et poene aliae temporales: vsque post re surrectionem generalem solum manent inquantum promouent ad bonum: non aliter nec obuiat quod multi adhuc sunt damnati: hoc enim non proue nit ex defectu passionis christi: sed ex suo¬

¶ Tertia coclusio est / de deletione cyrographi decreti ex illa passione: et est haec. Christi passione durissima cyrographum decreti deletur: et a daemone liberamur. Pri ma pars diciti / quod cyrographum decreti deletur passione christi: patet ex effectu: quia virtute illius cyrographi: ante mortem christi erant patres in limbo detenti: et tamen modo non sunt: et ita videtur deletum. Et si di catur: quia crucifixores christi: tantum peccauerunt quantum christus meruit: et ita in eis non videtur deleri? Dicendum quod non tantum pec cauerunt quantum christus meruit: ex maiori enim affectu christus passus est: quam illi cruci figebant. Caeterum diminuit eorum peccatum maxime aliquorum ignorantia: quia ignora bant an esset deus: vnde dictum est. Si co gnouissent nunquam dominum glsiae crucifixissent. vnde licet multi ex illo decreto sint dam nati non venit ex defectu passionis christi: sed eorum consummata malitia. Sed quis ha bebat istud cyrographum? Dicendum quod de us vt iudex: homo vt reus: diabolus vt accusator: vnde licet homo iuste detineretur: iniuste tamen eum daemon detinebat. Sed dicit secunda pars conclusionis / quod passione christi liberamur a diabolo. Probatur: victoria ducis est victoria totius exercitus: sed christus qui est dux noster: vicit diabolum: ergo etc. Confirmatur: quia sicut adam primo victo: omnes victi sumus: sic adam secundo vincente omnes victores efficimur. Unde. Uidi angelum descendentem de caelo et appreho dit draconem: qui est diabolus. Angelus hic e est christus. Et per id. Nunc inquit iesus iudicium est mundi: nunc princeps huius mum di eiicietur foras. Et si dicatur ex illo. 2. ad Thimo. 2. quod in nouissimis temporibus insta bunt tempora periculosa etc. Unde et tempo re antichristi erit magna diaboli potestas? Dicendum quod hoc non erit quin diabo li potestas imminuta sit: sed hoc peruersi tas faciet hominum: vnde bene notat doctor deuotus. q. 2. arti. 1. in daemone ma¬ uum attrahentem: quem thomas vocat deti nentem. q. 2. et ista manus seu potestas ex toto remota est: boni enim immediate post mortem euolant ad paradisum: quod non ante christi passionem. Alia manus est impel lens seu pugnans secundum Thomam: et ista est debilitata ratione veritatis agnite: fraudulenter enim impellebat daemon vt draco ad malum: et ratione virtutis date violenter enim impellebat vt leo: et ita intelligitur illud. Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem: sed aduersus rectores tenebrarum harum: nec tantum in antiquo fuit adiutorium testamento: gratia enim et veritas per iesum christum facta est. e articulum sunt tres difficultates.

¶ Prima An christus debeat dici redemptor sicut me diator? Dicendum quod sic: licet enim pater pe modum auctoritatis filium miserit: et charitas quae sancto attribuitur spiritui redem ptos informauerit: et ita possint pater ei spiritus sanctus dici redemptores: executiue tamen christus dicitur redemptor et sib appropriatur. Unde. Redemisti nos domine in sanguine tuo ex omni tribu et lingua et populo etc.

¶ Secunda difficultas Quare expiatio nostrorum delictorum attr bui videtur passioni christi: et iustificatio non stra christi resurrectioni. Sic enim scribil apostolus. Traditus est propter delicta nostra et resurrexit propter iustificationes nostras. Et dicendum quod mors christi signat veteris hominis interemptionem: ideo recte dicitur mundare peccata quae sunt vetus homo. Resurrectio vero christi nouum signat ho minem: ideo recte sibi attribuitur nostra iustificatio quae noui efficimur.

¶ Tertia dif ficultas. An cyrographum decreti sit poe na vel culpa? Dicendum quod loquendo proprie nec est culpa nec poena: sed obligatio ac paenam: et memoriale culpae praeterite. Ex hoc patet ad quaestionem: quod videlicet dulcissime passionis iesu decretum cyrographi est de letum. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum primo dico ad maiorem quod nullum finitum ex parte sui habet quod possit pro infinitis: bene tamen potest pro infinitis a deo omnipo¬ tente acceptari: et hoc modo potuit face re de passione christi: licet secundum se sit finita Caeterum ad minorem quando dicit quod culpa est infinita: quia in deum est: hoc nihil est: quia illo modo et christi passio diceretur infinita quae obedientia patris est completa: nec ista infinitas est nisi obedientia: ideo argumentum non currit.

¶ Ad secundum: primo dico ad maiorem quod est vera de merito proprio et principali non autem de merito quando quis pro alio meretur. De primo exemplum: dum quis meretur corporis agilitatem nobilius est meritum quam agilitas corporis: sed illa agilitas non est principalius meritum: sed dei fruitio et visio. De alio exemplum: sicut dum quis alteri meretur aut primam gratiam: aut aliud hoc modo est meritum christi: ideo non obuiat. Caeterum quod dicitur in minori quod meritum christi quandam sortitur infinitatem propter diuinum verbum: falsum est: nisi intelligatur de extrinseca infin tate: et hoc nihil est ad propositum.

¶ Ad tertium neganda est minor: et primo quo ad sufficientiam: dico quod non a parte sui: sed dei acceptantis potuit haec passio acceptari pro infinitis. Quo autem ad efficaciam dico quod nullus damnatur eorum pro quibus efficaciter est oblata: quia illi solum sunt electi.

¶ Ex praesenti autem distinctione sicut etc. Prima conclusio. A culpa solui mur atque crimine et puri nascimur christi sanguine. Dicit conclusio / quod passio christi liberat nos ab his tribus / poena culpa / et daemone. Et ponitur a principio distinctionis vsque ibi. Unde ipse dicitur etc.

¶ Secunda conclusio. Redemptor seritur filius propriae et intelligitur sub vna serie. Dicit conclusio quod proprie filius dei solus dicitur redemptor no ster. Et ponitur ab illo ca. Unde ipse etc. vsque ibi. Qui solus dicitur etc.

¶ Tertia conclusio. Extat mediator salutis genitus atque propinator vere et poenitus. Dicit conclusio quod vere christus est mediator noster ad de um. Et ponitur ab illo ca. Qui solus etc. vsque ad finem distinctionis.