Book 7

Ens dicitur multis modis, vt prius liximus in sermone, in quo diximus quot modis dicitur aliquid. quoddam enim significat qui est aliquid, & quod est hoc & quoddam significat quod est quaele, aut quantum, aut aliud eorum, quae praedicantur in sermone secundum hunc modum.

Et, cum ens dicitur multis modis, manifestum est, quod primum ens istorum est illud, quod significat quid, & hoc est illud, quod significat substantia, quoniam, cum dicimus de aliquo quale est, dicimus aut bonum, aut malum, & non dicimus homo. &, cum interrogatur quid est, non dicimus album, aut tricubitu, sed homo, aut deus. Et alia dicuntur entia, quia sunt entis, quod est huiusmodi, quae dam quantitates, & quaedam qua litates, & quaedam passiua, & quaedam aliud tale.

Et ideo quaeret aliquis vtrum am bulatio, & sanitas, & sessio quaelibet significet ens, aut non ens, & similiter in vnoquoque, talium. quonia nullum eorum est existens per se, nec potest separari a substantia. sed, si ambulans fuerit de entibus, & se dens, & sanus, ista sunt digniora vt sint entia vt videtur, quoniam, subiectum eorum est aliquod terminatum. & hoc est de substantiis, quae sunt untuscuiusque, particularium. & haec significant categoriae, quae sunt tales. sedens enim & stans non d. cuntur sine hoc. manifestum est igi tur, quod haec est causa essentiae cu iuslibet illorum, & illa sunt propter istam.

Ens icitur, quod est principale. non illud, quod est aliquod ens, sed ens, quod est simpliciter, est substantia. Et primum dicitur multis modis, sed substantia est prima omnium rerum definitione, & cognitione, & tepore. nullum enim aliorum praedicamentorum est separa bile. & istud solum est separabile. Et est etiam prima secundum definitionem, necessarium est enim vt definitto substantiae accipiatur in de finitione cuiuslibet rei. Et nos vide mus etiam, quod scimus quodtibet magis, quando scimus ipsum quia sit. v.g. quando scimus homine esse ignem magis, quam cum scimu ipsum esse quale, aut quatum, aut vbi. & etiam vnumquodque, istorum non scitur, nisi quando scitur quio est, aut quale, aut quantum.

Et etiam illud, quod semper fuit quaesitum a longo tempore, & mo do est quaesitum, & semper facier errorem in quiditate entis, hoc est, quoniam substantiam quidam d. xerunt ipsam esse vnam, & quidam plures: & quidam dixerunt eas esse finitas, & quidam infinitas. Et ideo nos primo consyderabimus ex eo, quod est huiusmodi ma gis, & est primum, & vnum, & dicemus quid sit.

Existimatur. enim quod esse substantiae est manifestis i corporibus. & ideo dicimus, quod animalia, & vegetabilia sunt sub stantiae, & corpora naturalia, ver bi gratia ignis, & aqua, & terra, & aer, & omnes partes istorum: & tut ex eis, aut ex suis partibus, aut ex suis vniuersalibus, v.g. coelum, & partes eius, & corpora stella¬ rum, & Luna, & So. persrutemur igitur de istis, vtrum sint substantiae tantum, aut sint aliae substantiae quam ista, aut quaedam ista, aut quaedam alia, aut nullum istorum, sed alia. Quidam igitur existimauerunt, quod vltima corporis, vt superficies, & linea, & pictus, & vnum, sunt magis substantiae quam solidum & corpus, & etia magis quam sensibilia. Et quidam no opinantur, quod tale sit omnino, et dicunt quidam plura entia esse, at aeterna, vt Plato, qui dicebat quod formae, & mathematica sunt duae substantiae, & quod tertiae substantiae sunt corporum sensibiliu. Speu sippus autem dicebat plures substantias esse, & incoepit ex vnoet plura principia esse. & vnaquaeque substantiarum habet primum, & quod substantia & primm numerorum est aliud, & magnitudinit, aliud, & postea nimae. & secundit, hunc modum multiplicantur substantiae. Et quidam dicunt, quod formae & numeri habent eandem na turam, & quod aliae res sequuntur ea, sicut lineae, & superficies quousque, perueniant ad substantia, coeli, & similiter sensibilia.

Perscrutemur igitur de istis & qui sermones fuerunt dicti bene, & qui econtrario, & quae substantia est: et vtrum sint hic aliquae substantiae aliae a sensibilibus, aut non: & istae quo sint: & vtrum alqua substantia sit separabilis, & quare, & quomodo, aut nulla est praeter sensibilia.

Et oportet ante distinguere sui stantiam. quoniam substantia, etsi dicitur multis modis, tamen quatuor. existimatur enim, quod est e. sentia, & vniuersalis etiam, & genus existimatur esse substantiae cuiuslibet, & quartum isiorum est primum subiectum. & subie cru est illud, de quo dicitur aliud ipsum autem non dicitur de alio Et ideo primo perscrutemur de hac substantia. primum enim sub tectum existimatur esse substantia magis quam aliud. Et dicitur tale quo quo modo materia, & alio modo forma, & tertio modo illud, quod est ex eis. Et dico mat eriam vt cuprum: & formam, vt sigura statuae: & quod est ex eis, statua. si igitur forma fuerit ante mateviam, & magis ens, erit etiam ante illud, quod est ex vtroque, eadem ratione. Distinctum est igitur mo do quid sit substantia, & quod est non illud, quod est de subiecto, sed illud, de quo est aliud.

Et oportet vt distinctio non sit tali modo tantu non enim sufficit. quoniam hoc non est manifestum, Et etiam materia est substantia. quoniam, si non fuerit substantia, substantia non erit aliud. & si no, substantia erit ignorata a nobis. Quonia, cum alia fuerint abstracta, nihil videmus permanere. & alia passiua corporum, & actiones, & virtutes. & etiam longitudo, & latitudo, & profundum sunt quanti tates, & non substantiae. quantitas enim est substantia, sed illud cuius sunt ista primo, modo est substantia. sed, cum longitudo, & latitudo, & profundum fuerint abstracta, nibil videtur permanere praeter il tud, si fuerit aliquid, quod est per suam definitione, necessarium est igitur vt solam materiam videat esse substantiam illi, qui perscrutan tur hac persrutatione. Et dico ma teria illud, quod per se non dicitur quale, nec quantum, nec aliquod eo rum, per quae terminmatur ens. est enim aliud, de quo dicitur vnumquodque, istorium, & essentia illius est alia ab essentia cuius libet praedica bilis. alia enim dicutur de substan tia, & haec de materia. Vltimum igitur subiectum, quod est per se, non est illud, quod dicitur quale, aut quantu, aut aliud omnino, neua negatio. ista enim sunt accidentauiter Ex istis igitur accidit vt substantia sit materia. Sed hoc est impossibile. existimatur enim, quod separabi tia, & quae significant essentiansecundum rationem istius rei, sint substantiae magis. & ideo existimatur, quod forma, & illud, quod est ex vtroque, sint substantiae, magis quam materia.

Dimittamus igitur nunc loqui de substantia, quae e ex ambobus scilicex materia, et exemplari, quia est vltima substantia, & manifesta est etiam, & materia quoquo modo. Et persrutemur igitur detertia. est enim in ea maximus error, Et concessum est aliquas substantias esse sensibiles. quaeramus ergo de istis.

ex principiis enim operationum transfertur ad illa, quae sunt manifestiora. Et similiter est doctrina in vnaquaque rerum, quae sunt minoris cognitionis ab illa quae sunt maioris cognitionis. & similiter est in operatione etiam. operationes enim non sunt nisi ad agen ara, istais & bonum singulis rebus ad aliquid, nuod est bonum vniuersale, & bonum cuiuslibet. Et similiter ex eis, quae sunt cognita singulis rebus, ad vniuersalia, quae sunt cognita per naturam, & erunt cognita cuilibet. Et illa, quae sunt cognita cuilibet, in maiori parte, sunt paucae cognitionis, aut paruae, aut nihil est in eis de cognitione en tis. sed tamen necesse est vt scia mus ex istis, quae sunt malae cogni tionis, sed habent cognitionem par ticularem, illa quae cognoscuntur modo vniuersali, transferendo, vt dictum est, de istis eisdem.

Et, cum prius distinxerimus secundum quot modos definitur substantia, inuenimus substan tiam, & existimatur, quod vna illarum est illud, quod significa essentiam rei consyderemus in eo.

Et iam diximus prius hoc in quibusdam nostris sermonibus sermone logico, quid est illud, quod signifi catur per essentiam rei, et est illud, quod dicitur per se. Aliquio enim esse in loco non est ipsum esse musicum. musicus enim & vbi non sunt idem per se. Nec etiam hoc est vniuersale, nec illud, quod est per se, est secundum hunc modum vt album superficiei essentia enim su perficiei non est essentia albedinis. Et etiam non est illud, quod est ex ambobus, idest superficies alba. et hoc propter additionem, quae est in sua definitione. Definitio igitur, in qua dicens non habet quid, est definitio, quae est rei per suam essentiam in quolibet. quoniam, si essen tia superficiet albae est essentia su¬. perficiei lenis, tunc albedo, & leni tas sunt idem.

Et, cum sint composita ex aliis praedicamentis, et aliquid est subiectu cuilibet, v.g. quantitati, & quali tati, & quando, & vbi, & motui. perscrutemur igitur vtru sit definitio cuiuslibet istorum. erit igitur istis etiam illud, quod significat essentiam rei, v.g. ho albus. sit igitur ita, quod habeat hoc nomen vestis. si ioitur dicatur quid est, dicetur ve stis. Sed non est ex eo, quod est per se, nec hoc ealiquid ex eo, quod est per se, sed mo simplici. Et quoddam ex additione, & quoddam no. Quoddam enim definitur per definitionem alterius. sicut qui definit essentta albedinis, & dicit definitionem hominis albi. Et quoddam per aliam definitionem. vt vestis, si significat ho minem album & ipse definiuit, vestem tanquam album. homo enim albus est album, sed definitio eius non est definitio albi. & quia est vestis, habet definitionem, quae significat essentiam eius quod est. et definitio rei est illud, quod significat quid est essentia rei. & cu fuerit dictum aliud de alio. non est illud, quod est istud. verbi gratia homo albus, quod non est istud, hoc enim non est nisi substantiarum tantum.

Ergo quid est per essentiam est idem omnibus rebus, quarum sermo est definitio. Et definitio non est eius, cuius nomen & sermo significant eadem. (& si non, omnes sermones essent definitiones omnis enim sermo habet nomen. ergo metrum albedinis erit defini tio. vsed cum fuerint alicuius primo. et talia sunt nomina, quae dicumn tur non per illud, quod dicitur aliud. Ergo illud, quod est secundum essentiam, non est aliqua formarium carentium genere, sed illarum tan¬ tum. extimatur enim quod non dicuntur modo communi, & pass uo, neque sicut accidens.

Ergo erit sermo cuiuslibet alio rum, qui significant quid sit, aut nomen, si fuerit, quod significat quod hoc est: aut loco sermonis sim plicis sermo maioris perscrutationis. definitionem autem simpliciter non habebunt, nec illud, quod est per essentiam. Definitio enim dictur multis modis, sicut dicitur qui ditas. Illud enim quod dicitur quo quo modo significat substantia o hoc & auio modo vnumquod quo praedicamentorum, v.gr. & quan titatem, & qualitatem, & alia taliu. Quoniam, quemadmodum d. substantia interrogatur per quid, similiter de quantitate. quantitas igitur, & qualitas sunt eorum, quae aicuntur per quid, sed non vt modo simplici, sed vt quidam dixeru modo locrco, in eo quod est non mo do simplici, sed illud quod non est tale, & qualitas etiam.

Oportet igitur vt latitudo sermonis in vnaquaque, rerum sit secundum quod oportet, & non sit in sermone magis. Et ideo, si iste sermo quem modo diximus, fuerit manifestus, erit illud, quod est in essentia tale, & erit primo modo et sim plici substatiae, deinde alterius etiam sicut est, non illud, quod est per essentiam mo simplici. Oportet igitur vt non dicantur entia eodem modo aequiuocationis, sed secudum magis & minus. sicut illud, quod non est notum & verum, etia de noto & ignoto. sermo enim verus, qui non est modo aequiuoco, sed secundit similitudinem. sicut Medicina, quod attribuitur alicus, ita quod sit idem, non quia est idem cum eis vnum neque modo aequiuoco etiam. Non enim dicitur corpus medicinale, et actio medicinalis aequiuoce, nec vno mo do, sed respestu vnius. ista igitur dicantur a dicente quo cunque, modo voluerit: quoniam inter ea non est differentia in sermone omnino.

Et hoc manifestum est, quod de finitio primo modo, et simpliciter, & quid est per essentiam, est substantiae, & est aliorum similiter. etiam, sed non primo modo. Non enim e necesse, si nos posuerimus aliquod subiectum esse, vt sua definitio, quod significat ipsum, sit sicut significa tio sermonis, sed aliquis sermo. & illud etiam, quando fuerit vnum non ita quod sit cotinuum, sicut di ctamen Abab, & omnia, quae copulantur per aliquod ligamentum: sed cum fuerit vnum ex eis modo, secundum quos dicitur vnum. Ens vero, quoddam significat hanc sub stantiam, & quoddam quantita. tem, & quoddam qualitatem. & ideo homo albus habebit sermonem & definitionem, sed alio modo, & substantia alio modo.

Si igitur aliquis dixerit, quod sermo, qui recipit additione, non est, definitio, erit in hoc errori. quonia, si non fuerit, quid igitur est definitio eorum, quae non sunt simplicia. sed cogregata insimul. Necesse est igitur vt significentur, ita quod re cipiant additamentum. v.g. nasus, & concauitas, et simitas, quae dicitur ex vtroque, hoc enim est in hoc, et concauitas non est passio nasi modo accidentali, neque simitas, sed per se, & non sicut Calliae, aut hominis, qui est Callias albus: accidit enim ei quod sit ho: sed sicut, masculinitas in animalibus, & aequalitas in quatitate, et omnia quae dicuntur per se esse rerum. Et ista sunt omnia, quae sunt in eis, aut definitio, aut nomen, cuius est ista passio: & non potest signi ficare sine ipso alio modo, sicut al bum potest sine homine, sed foemina sine animali non potest. Erge aut non est habitum ab istis illud quod est per essentiam, & definitio etiam: aut si fuerit, erit alio modo, sicut diximus.

Et in istis rebus est alia dubita tio. Quoniam, si idem est nasus simus, & nasus concauus, idem est simum, & concauorum crurium Et si non, impossibile enim est vt dicatur simus per se, sine illo, cum tus est passio, et si simitas est concauitas in naso, aut impossibile est vt dicatur nasus simus, aut idem dicetur bis, aut erit nasus aut simus. et io ista non habent aliquid, quod est per essentiam. & si non, pr cederet in infinitum, ita quod non erit nasus, postquam non erit alius Manifestum: est igitur, quod definitio est substantiarum tantum.

Et si est aliorum praedicamentorum, necesse est vt sit ex additio ne. vt definitio quantitatis, & nu meri. quoniam non est sine numero, nec illa, quae est foeminae, est sinc animali. Et sermo, qui est ex additione, quae accidit in eis, est dicere bis idem, sicut est in istis. Et sti est verum, non erit in congregatis insimul. vt numerus impar: sed latet, quod definitiones non dicuntur perfectae. Si igitur ista habent definitiones, sunt alio modo, sicut dictum est. di camus igitur, quod definitio, & il lud, quod est per essentiam, dicitur multis modis. ergo quo quo modo ni hil omnino habet definitione, aut illud, quod est per essentia, nisi sub stantiae, & quoquo modo habent Quod aut definitio est sermo eius quod est per essentia, et illud, quod est per essentiam solummodo substantiarum, aut magis primo modo & simpliciter, manifestum est,

Sed perscrutemur, vtrum quod est per essentiam, & singulare sint idem, antequa persrut emur de substantia. Singulare enim existimatur non esse aliud, quam substantia, in qua est, & dicitur, quod quod quid est per essentiam est substantia singularis in eis. Illa aute, quae dicuntur per accidens, rectu est existimare esse aliud. v.g. homo albus, est aliud, & quid est albi hominis per essentia est aliud, quoniam, si fue rint idem, tuc essentia hominis, & homo albus idem erunt. homo enim & ho albus, vt dicunt, sunt idem: et ger homo albus & homo etiam. Quoniam autem non est necesse vt sint idem omnia, quae sunt per accidens quonia non erunt eadem extrema. sed rectum est existimare hoc acci¬ dere eis vt essentia albi et musici, sed hoc non videtur. In eis autem quae dicuntur per se, rectum est vt sint idem necessario. sicut dicimus si aliquae substantiae sint primae, et non sint substantiae aliorum, nec naturae aliorum, sicut quidam dicunt. de formis. Quoniam, si bonum est illud, quod bonum est, erit & essentia boni etiam, & animla et essentia animalis, & essentia entis & ens, & aliae substantiae, & naturae, & formae aliae ab eis, quae dicuntur, & illae substantiae, sunt priores, si quid est per essentia substantia. Et, si fuerint absolutae abin uicem, quaedam non scientur per sctentiam, & quaedam non erunentia. Et dico ea esse absoluta, si bo num per se non habet essentiam boni, neque, illud, quod dicitur hoc, habet essentiam boni. Scire enim cuiuslibet rei, hoc est scilicet scire quid est per essentiam. & similiter. inbono, & de aliis similiter. Si igi tur bonm non habet essentiam boni, ergo ens non habet esse, neque vnu vnu. & similiter omnia aut habebunt quid est per essentiam aut non habebunt. & si ens non habet, ergo neque omnino aliud. Et etiam quod non habet quiditatem boni non est bonum. ergo necesse est vt bonum & essentia boni sint idem & studium & essentia studi sint idem, & omnia quae non dicuntur, de aliis, sed sunt prima per se etiam. in istis enim est sufficientia, si fuerit forma, & si non fuerit. sed rectum est etiam vt sint formae, & non est manifestum si sint insimul

Et formae si sint, sicut dicunt qui dam, tunc subiectum non erit substantia, quoniam necesse est, vt illae substantiae non sint de subiecto & si non sint modo communicatio nis. Ex hoc igitur sermone quodlibet & quid, est per essentiam idem, & non modo accidentali. & quod scientia cuiuslibet rei est ista, scilicet se re quid est per essentiam. per hanc igitur positionem necesse est ut an bo sint idem. Quae autem dicuntur per accidens vt musicum, aut albu, quia significant duo, ideo non est necessarium dicere quod sint idem per essentiam. illud etenim cui accidit album, & accidens etiam est secundum unum modum idem & quid est per essentiam, & secun dum alium non est idem, secundum autem quod sunt hominis, & hominis albi, non sunt idem: secundum aute quod sunt passiones, sunt idem. Et, si aliquis existimauerit, quod quodlibet nomen habet quid per essentiam, apparebit contrarium. erit enim apud ipsum quid est per essentiam aliud etiam, ver bi g. equus est aliud, & quid est per essentiam equi est aliud. Et quid prohibet iquibusdam rebus, vt sit quidem per essentiam statim vt modo sit, si quidem per essentiam est substantiaem & etia non erit idem solum, sed definitio eius erit etiam idem, sicut manifestum est de dictis etiam. essentia enim vnius & vnum non sunt idem modo accidentali. Et si fuerit etiam aliud, proce detur in infinitum. quoddam enim quid est erit per essentiam vnum, & quoddam quod est vnum. iste igitur sermo dicitur de illis etiam. AManifestum est igitur, quod in rebus primis, quae dicuntur per se, etiam essentia cuiuslibet rerum singularium, & quodlibet singulare sunt idem, & vnu. Et manifestum est, quod redargutio Sophistarum dissoluitur hac solutione, & quod Socrates & essentia Socratis sunt idem. non enim est differentia inter ea, neque ex illo, quod est rectum quaeri ab aliquo, nec ex illo cuius dissolutio est difficilis. Dictu est igitur, quomodo quid est, per essentia est singulare, & quo non

Illa autem, quae generantur, quae dam generantur natura, & quaedam artificio, & quaedam ex illo, quod est per se. Et omne, quod genera. tur, est aliquid, & ab aliquo per aliquid. Et dico aliquid, quodlibet praedicabile, aut hoc, aut quatum, aut vbi, aut quale. Generabilium. autem quaedam sunt, quorum ge neratio est a natura. & ex eis quoddam est illud, ex quo est gene ratio, quod est materia: & quod dam illud, per quod sit aliud, quod sit a natura, aut hoc, aut domus, aut aliud tale, de quibus dicimus eas esse substantias. Et omnia, quae generantur aut a natura, aut arti ficio, habent materiam. quodlibet enim eorum habet potentiam ac esse & non esse. & hoc in quolibet est materia. & quod habe. naturam, & est generatum habens naturam, vt domus, aut aial. Et illud, per quod est illa natura est illud, quod dicitur per formam. aut simile formae, & est in alio. Lo mo enim generat, illa enim quie sunt per naturam secundum hoc generantur, Generabilia autem alia dicuntur actiones. Et omnes actiones, aut sunt a potentia, aut artificio, aut cognitione, aut casu, aut ex se.

Sanitas vero est definitio, quae est in anima, & scientia etiam. Et erit sanitas eius, qui infirmatur secundum hunc modum. cum illud fuerit sanitas, necesse est, si hoc sanatur, vt habuerit naturam diuersam. et si hoc fuerit, erit calor. & secundit hunc modum dicemus vnum post aliud, donec perueniamus in hoc quod impossibile est vt post ipsum sit aliud. Deinde motus, qui est ex hoc, est actio eius, quod pcessit ac sanitatem: ita quod accidit quoquo modo vt sanitas sit ex sanitate, de mus ex domo, quasunt non a materia illa, quae sunt ex materia. Ars. enim medicinae, & ars aedific atoria sud forma sanitatis, & forma domus. & dico substantiam, & hoc etale, & est talis in potentia. Et est talis causa agens, & illud, ex quo est principium motus. sanitas enim si est ab artificio, est a forma, quae e in dnima. et si est ex illo, quod est per se, erit illud, quod est ex hoc. & cum principium actionis est agens ex artificio, vt operari per medicina, rectum est vt principium sit ex ca lefactione, & erit hoc per confrica tionem. Calor igitur, qui est in corpore, aut est pars sanitatis, aut aliquid tale sequitur ipsum, & est pars sanitatis, aut erit per plura, quorum vnum est agens, & est se: cundum hunc modum etiam pars sanitatis, & domus.

Et dicitur in sermone duobus modis, quod in eo sunt plures curculi: et dicimus, quod materia est cuprum, & dicimus, quod forma est talis sigura. et hoc est geneus, in quo ponitur primum subiectum cupru vero in suo sermone est materia. Illa autem, quae sunt ex ali quo, sicut illa, quae sunt ex mate ria, quaedam dicuntur cum fuerint non illud, quod dicitur illa mo teria, sed secundum respectum ac illud, verbi gratia quod statua no dicitur lapis, sed lapidea. homo autem sanus non dicitur esse illud, ex quo fit.

Et causa eius est, quonia, sit ex pri uatione, et subiecto, quod dicitur materia. v.g. quoniam homo, et infimus erit sanus. et generatio dicitur ex priuatione magis, vt sanitas ex infirmo, aut ex homine. et io ne dicitur sanis esse infirmu, sed dicitur homo, et sanus homo etam. Illa aute, qui ratum priuatio no est manifesta, nec habet nomen vt aliqua sigura nin cupatur, aut domus in lateribus, et lignis, existimatur quod ex istis fit, secundum quod dictum est illic ex infirmo. Et io, queadmodum non dicitur illic aliquid a nomine eius, ex quo est, ita hic etiam non dicetur idolum esse lignum, sed ligneum et cupreum non cuprum, & lapideum non lapis, & domus lateritia & non lateres.

cum neque, tanquam ex ligno fit statua, aut ex lateribus domus, siquis accurate inspexerit, profectsimpliciter dicet: propterea quod oporteat fieri, mutato ex quo, sed non permanente. propter hoc igitur sic dicitur.

Cum igitur sit sicut idolum fit exligno, aut domus ex lateribus, si aliquis bene consyderet, non dicet modo simplici ipsum esse vnum illud enim quod est ex aliquo, debet esse ex aliquo quod transmuta tur, non ex aliquo quod remanes in eadem dispositione. & ideo dixit secundum hunc modum. Et cum illud, quod generatur per aliquid, dicitur hoc ex quo est principium generationis, est exaliquo etiam & sit hoc. ergo non priuatio, sed materia. iam igitur distincimus superius, quomodo dicitur hoc, & quod est ex hoc. ex hoc autem sphaera, aut circulus, aut aliud, quod comprehenditur ex aliis. quoniam, quemadmodum non facit cuprum subiectum, similiuer etiam neque, sphae ra nisi per accidens. quoniam sphae ra cupri est sphaera. & ideo facit, illam. Dico enim quod hoc facit hoc ex vniuersali subiecto, scilicet cuprum rotundum, & sphaeram. & hoc non est aliud, sicut ista forma in anima. Quoniam, si facit, ex alio facit. & hoc est subiectum, sicut factura sphaerae cupri. & est secundum hunc modum, quoniam ex hoc, quod est cuprum, facit hoc, quod est sphaera. Manifestum est icitur quod illud facit etiam similiter. & sic procedunt generationes secundum hoc in infinitum,

Declaratum est igitur, quod forma, & crcaetio debet dici exemplar. & quod est in sensato non erit etia, nec habet generatione, neque habet istud, quod est per essentiam. Hoc enim est illud, & est in alio, aut per arti ficiu, aut per naturam, aut per poten tiam. & ipse facit sphaera cupri. faciendo ex cupro sphaera. & ipse ponit istam forma in hoc: &. haec est sphaera cupri. Si autem est generatio essentiae sphaerae modo vniuersali, tunc aliquid erit ex nihilo, & tunc necesse est vt sit diuisibile, & quoddam erit hoc, & quoddam hoc. dico quoddam erit forma, & quoddam materia. Et forma, quae est sphera, si fuerit sigura, quae est ex medio, in quo est quoddam istius, & est illud, quod facit ex hoc: & quoddam in illo: & quoddam totum generatu, v.g. sphaera cupri. Manifestum est igitur ex dictis, quod substantia, quae est tanquam forma. non fit: congregatio vero, per quod dicitur generatur. & quod in omni, quod generatur, e materia, quae est in eo, & quoddam est hoc.

Quaestio autem quaerens vtrim aliqua sphaera sit alia ab ista, aut aliqua domus sit alia a lateribus, Quoniam, si ita esset, nunquam esset generatio, quoniam, si esset secundum hunc modum, hic non el set generatio, sed significat aliquio, tale, & non est aliquod terminmatum. sed facit et generat ex hoc ta le, & generatio istius est talis, & vniuersalitas istius est Socrates, & Callias. & sicut sphaera cuprea hoc: & homo et anima, sicut sphae ra cuprea modo vniuersali. Mani festum est enim quod quidam homines assueti sunt dicere, quod formae sunt causae formarum. & si ista sunt alia a particularibus, nihil prosunt omni ad generationem in substantiis. & non erunt substan tiae per se propter ista. Quoniam, in quibusdam est manifestum, quod si pater similis est filio, non sunt idem, aut vnum numero, sed vnum forma, sicut est in rebus naturalibus. homo enim generat hominem, si no fuerit aliquid extra naturam vt equa generans mulum. & hoc est simile etiam. nominatur enim per illud, quod est commune equo & asino, quia sunt propinqua in genere, rectum est igitur vt ambo sint aequalia, vt mulus. Manifestum est igitur, quod non oportet, vt aliqua forma sit quasi exemplar. & si non, magis quaeritur in istis rebus, quoniam haec magis sunt substantiae. sed vt generans posset agere, et vt sit causa formae in ma teria, i. vt generet formam, quaeest in istis carnibus, & in istis ossibus, & vt sit Socrates & Callias, & non generet aliud propter materiam, & vt sit idem secundum forma, quonia forma no diuiditur,

Et forte quaeret aliquis, quare quadam fiunt artificio, & ex se etiam. vt sanitas: et quaedam non, vt domus. Et causa istius est, quoniam, in materia quarudam rerum, quae est principium gener attonum sua rum, aut in generatione alicuius, ex ea ex artificio, in quo e aliqua pars rei eius, quaedam pars. est sicut instud potest moueri ex se, & quaedam non, & quoddam potest, secundum quod oportet. plura. enim sunt, quae possunt moueri per se, sed non secundum quod oportet, vt sal tatio. omnia igitur, quorum materia est talis, vt lapides, non possunt moueri in eo, quod oportet nisi per aliud, & per speciem motam. & ideo ignis non generat quoddam sine illo, cuius est artificiu, & generat quoddam. mouebuntur enim ex istis illa, quae non habent artificium, sed possunt moueri aut ex aliis, quinon habent officm, nisi particulare.

Manifestum est igitur ex dictis quidem, quo quo modo omne quod fit, sit a conuenienti in nomine, sicut illud, quod est per naturam: aut a parte eius, quod est conveniens in nomine, vt domus a domo: aut per actionem, artificium enim est forma: aut a parte, quae habet partem. si non fuerit generatio per accidens. Agens enim est per se pars. calor per motum facit calorem in corpo re. & hic est sanitas, aut pars, aut sequitur ipsum aliqua pars sanita tis per se. & ideo dicitur, quod con picatio & exercitium agit, quia facit sanitatem per illud, quod sequitur ipsum, & accidit ei calor,

Ergo, sicut dictum est, quod in syllogismis est principium cuiusli¬ bet substantia: quoniam syllogismi sunt, ex eis quid sunt: ita hic generationes. Et illa, per quae constituuntur natura similiter. semen enim facit, sicut illa. quae sunt ex artificio. forma enim est in potentia in eo. & istud ex quo est semen, conueniens in nomine, sicut illa quo quo modo. non enim oportet quaerere omnia in ista eadem dispositione, in qua generatur homo ex hoine. mulier enim est ex viro. & ideo mulus non est ex mulo, nisi sit qui dam. omnia enim quae fiunit ex se, sunt sicut illic omnia, quorum materia habet potentiam, vt moueatur ex se hoc motu, quo mouet semen. & omnia, quorum materia non potest haec sunt alio modo, non ex istis.

Et iste sermo non significat sub stantiam tantu, quod forma non goe neratur, sed est sermo communis omnibus primis rebus, verbi gratia quantitati, & qualitati, & aliipraedicamentis. Est enim sicut sphia ra cuprea, sed non est sphaera, nec cumprum. & si generatur ex cupro, opotet semper vt materia sit ante for mam per essentiam, & forma et, & similiter illud, quod est per quae litatem etiam, & quantitate & alia praedicamenta. non enim gene ratur qualitas, sed lignum haben qualitatem: nec quantitas, sed lignum quantum, aut animlal. Sec inuenitur ex istis, quod substantia propriae habent semper necessario aliam substantiam, quae est aut in actu, vt animla si est animal: qua litatem aut esse, aut quatitatem no est necessariu, nisi in potentia tantum

Ergo definitio est. sermo, & omnis sermo habet partes, & quemadmodum est sermo ad rem, ita est pars sermonis ad partem rei: dubi tatur ergo in hoc, vtru sermo partiu debeat collocari inus sermone totius, aut non Videmus igitur, quod quaedam collocantur, & quaedam no. in sermone enim curculi non est illequi est partium: in sermone autem syllabae est sermo literarum. etsi curculus diuiditur in suas partes, sicut syllaba inliteras. Et etiam, si pars est ante totum, & acutum est par: recti, & digitus ante homine. Seo existimantur illa esse priora, quae dicuntur per sermone, quoniam sunt ex illis, & quia sunt ex aliis ab allis, sunt ante etia. Aut dicamus quod pars dicitur multis modis. Quorum vnus est ille, qui numera, tur, per qualitatem, & alius per quantitatem.

Et dimittramus hoc, & perserum temur de eis, ex quibus est substan tia, et sunt tanquam partes. Si icitur quaedam est materia, et quaedam forma, et quaedam illud, quod est ex istis: substantia autem, & materia, & forma, et illud quod est ex istis: forte dicitur pars rei materia etiam, et forte non dicitur, sed ex quibus est definitio formae, vt caro, quae non est pars profundi. est enim materia, in quae est profundum, & est pars simitatis. & cuprum pars totius idoli, & non est pars idoli, quod dicitur forma. forma igitur dicitur de illo, quodcunque rerum habet formam: materia autem non dicitur esse omnino per se. Et ideo non dicitur in definitione circuli definitio partium: & in definitione syllabae sunt literae. literae enim sunt partes formae, & non sunt materia: partes vero circuli sunt partes tanquam materia, super quam sunt, & sunt propinquiores forma cupri, cum circutus est in cupro. Et forte est possibile vt non sint omnes literae syltabae in sermone vt istae audibiles, aut quae sunt in aere. ista enim etiam sunt partes syllabae, quia. sunt sensibiles per naturam. Lnea enim non corrumpitur, quia semper diuiditur in media, aut ho mo in ossa & neruos & carnem erideo sunt ex istis secundum hunc modum, tanquam partes substan tiae, sed quasi ex materia, totius vero non sunt partes. formae autem, & illius, quod habet definitionem, non sunt partes & similiter in definitionibus etiam in quibusdam autem non sunt, ne que aliqua definitionum partium quae sunt tales. & in quibusdam, non oportet vt sit vnum, nisi sit illud, quod est congregatum. quovniam ista quaedam sunt ex illis, quae sunt principia, & in ea corrumpuntur: et quaedam non. Omnia igitur, quorum materia et forma sunt congregatae, vt simus, & circulus cupri, corrumpuntur in ista, et materia est pars eorum. et omnia quae non congregantur cum materia, sed definitiones formae sunt sine materia, aut corrumpuntur omnino, aut non corrumpuntur, sicut illa corrumpuntur. Ergo in illis il la, quae sunt sub eis, sunt principia & partes earum, forma vero no est istae partes, nec principia earum. et ideo corrumpitur idolum tes restre in terram, & sphaera in cumprum, et callias in carnes et ossa & etiam curculus in partes, quodcunque, igitur congregatur cu mato ria, & dicitur aequiuoce circulus, qui dicitur modo simplici, et ille, qui dicitur particularis. particularia enim non habent proprium nomen.

[indent 49]iam igitur diximus sermonem latente. modo, sed tamen dicamuo magis manifestum. Sed prius reuertamur ad quot sunt partes sermonis, & in quae diuiditur etiam sermoasta enim sunt ante, aut omnia, aut quaedam. Definitio aute rectinon diuiditur in definitionem aciti, sed quae est acuti in rectum. qui enim definit acutum vtitur recto. acutus enim. est minor recto. & cum culus & semicirculus sunt similia istis. semicirculus enim definitur per circulum, & digitus per totum. digitus enim est pars talium partium hominis. Omnes igitur partes, quae sunt tanquam materia, et quae diuiduntur sicut ista, quid sunt, in materia vltima: & omnes, quae sunt definitionis,. & substantiae, quam significat definitio, aut omnes, aut quaedam. Et etiam anima animalis, (haec enim. est substantia, animalis animatiu) per substantia, quae est tanquam definitio & forma, & quod est per essentiam talis. & vnaquaeque partium, si defini tur. bene, non definitur. sine defini¬ tiene, quae est cum genere. ergo par tes eius sunt ante, dut omnes, aut quaedam, magis quam partes animalis congregati. & similiter inomnibus particularibus. corpus ve ro, & suae partes sunt post hac sub stantiam, & diuiduntur ista, sicut illa, quae diuiduntur in materiam. non ita quod sint substantiae, sed quia sunt vniuersum. Ista igitur sunt ante totum, & forte non, quo niam non possunt diuidi. & non erit illud, quod est aliquo modo in aliiqua dispositione digitus animalis, nisi aequiuoce, vt mortuus. Et imagines eorum, quae sunt in rei veritate, & in quo est definitio primo, et substantia, vt cor, aut cerebrum aut illud quod est ex eis. & non est in hoc diuersitas. Homo vero, & equus, & quae sunt huiusmodi in particularibus non sunt modo vn uersali, sed aliquid totale congregatum ex hac definitione & ma teria: sicut duae partes totius vlti- mi. & est sermo etiam similiter in aliis rebus. Forma vero est pars. d. co autem formam illud, quod est per essentiam, & totum congrega tum etiam ex materia & forma Sed partes definitionis sunt forma tantum, definitio vero est totius, essentia enim circuli & circulus & essentia animae & anima sunt idem. Nes autem totalis congrega ta, verbi gratia iste circulus, est aliquod particularium, aitt sensibi le, aut intelligibile. & dico intelli cibilia vt matbematica, & sensi bilia vt cuprea & lignea. ista nm non habent definitionem, sed cognoscuntur cum cognitione aut sensu. & cum recedunt ab intellectu, non manifestantur vtrum sint, aut non sint. & vnum non dicitur, neque, cognoscitur sermone vniuersali. Ma teria vero per se non cognoscitur Et quaedam materia est sensibilis, & quaedam intelligibilis. Sensibilis vt cuprum & lignum, & omnia quae mouentur. Materia intelligibilis est illud, quod est in sensibilibus, non secundum quod sunt sen sibilia, vt mathematica.

Dictum est igitur, quomodo est, de toto & parte & de ante & post. Sed necesse est vt responsio sit secundum interrogationem, quando aliquis quaesiuerit utrum rectus & circulus vniuersaliter sint ante, aut partes, in quas diuiduntur. quoniam essentia non est recti sim pliciter, neque, dia sumpliciter est aial Aut animatum, neque, vnusquisqu circulorum. & quod habet quilibe. circulus est circulus, & rectus & essentia recti est rectus, & substan tia, quae est recti. Illa aut, qui dicuntur post, & post non, sicut illa, quae sunt, in definitione, sunt ante & post, i rectus. Fectus enim qui est cum materia cuprea, est rectus, & qui est in fincis particularibus, qui autem est sine materia, est post partes, quae sunt in definitione, & an te partes, quae sunt in particularibus. & non dicuntur modo simpli ci, si vnum fuerit, aut fuerit non si cut anima, si fuerit animla. secundum igitur hunc modum dicitur quidam esse, & quidam non dicitur, sicut dictum est.

Et rectum est, vt quaerat aliquiquae sunt partes formae, & quae non sunt partes eius, sed congregati. quoniam, si hoc non fuerit manifestum, impossibile erit definire quodcunque. Definitio enim est vni uersalis, & formae. quae igitur ma teria est partium, & quae etiam cum fuerit, non erit res, & sic non erit definitio, quae est rei manifesta etiam. omnia igitur, quae videntur esse per formam in alio, vt circulus in cupro, & ligno, & lapide, ista existimantur esse. cuprim enim non est aliquid de substantia circuli, neque lapis, quia separatur ab eis. Omnia vero, quae non videntur separari, nihil prohibet vt sint sicut ista, quemadmodum omnis circulus si videtur cupreus. quoniam si ita esset, cuprum non esset sine forma omnino. sed difficile est vt hoc sit separabile in intel lectu, vt forma hominis, quae semper videtur, & in carnibus, & ol sibus, & i partibus similibus istis. Vtrum igitur etiam ista sint par tes formae & definitionis, aut non sed sunt materia. sed, quia non separantur in alio, etiam non possu¬ mus tognoscere ea. hoc enim exist. matur esse possibile, sed non manifestatur in hac hora.

Et quidam dubitant in circulo & in triangulo: quonam non debent definiri quod sunt lineae et cotinui, sed dicuntur omnia ista, sicut caro hominis dicitur, & pssa eius. & cuprum & lapis circuli sunt quasi membra circuli. & attribuunt omnia ista numeris: & dicunt quod definitio lineae est definitio duoru. Et quidam eorum, qui dicunt, formas, dicunt quod est linea. quoniam linea est prima dimensio, & duo e prima dimensio duorum, & qui da, quod est forma lineae quaedam. enim ves sunt cadem forma & habens formam, vt duo & forma duorum. & hoc non est in linea. vnde accidit vt vna forma sit plurium, quorum forma videtur esse partes: & hoc accidens accidit Pythagoricis etiam et quod est possibile vt istud sit forma omnium, & vt alia non sint forma. et secundum hunc modun. omnia erunt vnum.

Dictum est igitur, quod in definitionibus est dubitatio, & quod est hoc, quia omnia non sunt eius dem dubitationis, & quia materia est materia totius. Fectum est igitur, vt quoddam sit tale in hoc, sicut hoc in hoc, aut sicut oportet vt sint illa, quae sunt semper. Et in ideae, quas Socrates Vminor est assuetus dicere in animalibus non est bonum. procedit enim a veritate, & existimatur quasi esset possibi le vt homo sit fine alio, sicut circulus sine cupro. Et hoc non est simile rectu est enim vt animla sit aliquod habens sensum, & non est sine mo tu: & ideo non est sine partibus, et sunt quoda modo, manus enim non est pars hominis omni modo, sed quan de potest complere actionem. cum igitur fuerit animata, & cum non est. non est pars. In Mathematicis vero, quare non sunt definitiones partium definitionum, vt semicum culorum? quia ista sunt insensi bilia. Aut in hoc non est differen tia. ergo erit materia etiam quibusdam rebus non sensibilibus, & cuiuslibet, quod non est quid est per essentiam. circuli vero vniue salis non erunt partes, particula rium autem erunt istae partes, si tut dictum fuit prius. materia enim alia sensibilis, alia intelligibilis. Manifestum est icitur quod anima est prima substantia, corpus vero materia. homo autem et animal, aut illud quod ex vtroque, sicutur totale. Socrates vere & Eemus, si fuerit & corpus et anima, est dupliciter. quidam, enim est sicut anima, & quidam sicut totum et congregatum. Et si fuerit modo simplici, tunc ista anima, & illud corpus erit sicut vniuersale, & particulare. Si at tem aliqua substantia fuerit sincmateria, aut inueniuntur substan tiae aliae a sensibilibus, perscrutas dum est postea. Quoniam propter hoc nitimur distinguere suas definitiones in substantiis sensibilibus etiam. quonia quodam modo Na turalis, & Secundae Philosophiae est consyderatio de substantiis. opor tet enim Naturalem vt non solum modo habeat cognitionem ma teriae, sed cognitionem eius, quod est per definitionem, & magis.

Et cum partes, quae sunt in sermone, sunt quoquo modo partes di finitionum etiam, & definitio est vnus sermo, quia r es ista est vna, & hoc manifestum est, quonia vero res quoquo modo est vna, & ha bet partes, perscrutandum est post. Dictum est igitur, quid est esse per essentiam & quomodo est per est sentia, & quomodo est per se, quoniam est vniuersale de omni. & quare in quibusdam rebus sermo, qui est quid est per essentiam, & in eo sunt partes definiti, & in quibusdam non. & quod partes, quae sunt per materia, non sunt in definit ione substantiae. quonia illa substantia non habet partes, sed partes sunt substantiae congregatae. & ista et habet quo quo modo definitionem, & non habet etiam. quonia, cum fuerit cum materia, non habebit, quia non est definiium per primam substantia, vt sermo animae hominis. substantia enim est forma, quaeest in eo. & ex eo etiam dicitur cogregatio materiae, & substantia etiam: vt concauitas, quoniam ex ea, & ex naso est simus, & simitas. & nasus bis est in istis.

In substantia vero congregata. vt naso simo, aut callia, non est materia. Et quod illud, quod est per essentiam, & simplicia in qui busdam sunt rebus, quae sunt caedem, sicut sunt in prima substantia, vt restexcio & essentia restexionis, si fuerit primum. & dico primum il lud, per quod non dicitur aliud esse in alio, vt in subiecto. omnia uero, quae sunt sicut materia, aut sicut congregata ex materia, non sunt idem, neque, sunt vnum per accidens. vt Socrates, & musicus, quoniam, omnia ista sunt per accidens.

Dicamus igitur nunc primo dedefinitione, cum non sit dictum in analyticis, quaestio eni difficilis dicta in illis praecedit sermonem de substantia. Et dico hanc quaestionem, quae de causa est vnum illud, de quo dicimus quod sermo eius est definitio: vt sermo hominis animlab bipes sit hic sermo eius) quare est vnum, & non multa, scilicet ani mal, & bipes. In homine vero & albo est multum. quoniam alterum non est reliquum: vnum vero cum inest, & cum subiectum fuerit ho mo. tunc enim sit vnum, & est albus, homo. hic autem alteram non est in reliquo. genus enim non existimatur congregare differentias. & si non, tunc idem congregaret contraria insimul, differentiae enim, in quibus genus diuiditur, sunt contrariae. Et et, si vnus sermo congregat differentias, & differentiae sunt mul tae, v.g. ambulans, bipes, non penna tum, quo ista sunt vnum, & non pluraur Non enim sunt vnum, quia sut in vno, quoniam secudum hoc erit vnum ex omnibus rebus. & oportet vt sint vnum omnia, quae sunt vnum numero. quoniam definitio est vnus sermo de substantia: erg, debet esse sermo vnus. substantia enim est vna, & significat rem sicut diximus.

Sed per scrutandum primo de difinitionibus, quae sunt secundum d. uisionem. Ninil enim est aliud in definitioe praeter oenus, quod dicitur primum & differentia. alia vero sunt genera, vt primum, & differentiae, quae existunt cum eo. vt primum animal, quod recipit anima. bipes, & etiam animlal bipes, non pennatum. Et similiter etiam est si dicitur per plura. & vniuersale ter non est diuersitas, siue dicatur, per multa, siue per pauca. ergo non est diuersitas inter illa, quae dicuntur per pauca, aut illa, quae dicuntur per duo, cum dicuntur per duo. genus vero sicut est illud, quod est animal, & animla est geneus, & illud differentia albedo & nigredo. Aut non erit geneus modo simplici aliud a forma, quae est sicut forma generis, aut aeris, hoc e sicut, materia. sonus aut est genus et ma teria, differentiae aute faciunt for mas & literas ex sono. manifestis est igitur, quod definitio est sermo ex differents. Sed oportet diuidere differentias differentiae. & opotet diuidere animla habens pedes secundum quod est bipes, & non oportet dicere quod bipes quoddam est pennatum & quoddam non pennatum, si intendit bonus sermo Q(quoniam haec non sunt nisi in non posse diuisionis) & oportet vt diuisio bipedis sit talis, bipedis, aliud est scissorum pedum, & aliud non D. scissorum. istae enim sunt differentiae, pedum. quoniam scissura pedum est aliqua dispositio propria. & sic procedatur semper, donec perueniatur ad diuersa. tunc igitur erit diuisio pedis secundum differentiarum numerum, & erunt animalia bipedia aequalia numero differentiis, Ergo manifestum est, quod ultima differentia erit substantia solius rei. & non oportet dicere hos sermo nes in definitionibus multotiens E quoniam hoc est supersiuum ioperatione. Et hoc accidit, quonia cum dicitur, animla bipes, de quo praedi cantur duo pedes, nullus dicitur ani mal praeter animla habens duos pedes. & si diuisit diuisione propria, tunc dicet multotiens secundum numerum differentiarum. Et, si fuerit differentia differentiae, tunc vl timum additu erit forma, & substantia. Et, si diuiserit per accidens. verbi gratia, si bipes quoddam e album, & quoddam nigrum, tuc erit secundum numerum diuisionum. Cum ergo declaratum est, quod definitio est sermo, qui est ex differentiis, & ex suis partibus etiam, tunc erit manifestum quod si aliquis mutauerit definitiones tales, vt est definitio hominis, & dixerit ipsum esse animla bipes, de quo praedicatur duo pedes, quod hoc verbum, de quo praedicantur duo pedes, est supersiuum. cum enim dicetur bipes, non erit ordo in substantia. quoniam, quomodo est intelligendum, quod quaedam est ante, & quaedam post iste igitur sermo primus est in definitionibus, quae sunt secundum diuisione.

Et cum perscrutatio sit de substantia, reuertamur etiam. Quo niam, quemadmodum subiectum dicitur esse substantia, & quid est per essentiam, ita & istud, quod et ex eis, & totum. Et dictum est de duobus, dictum est enim, quod est per essentiam, & dictum est de sub iecto, quoniam est subtiectum duobus modis: aut est hoc, sicut animla est subiectum passionum: aut sicut materia.

Et existimatur etiam, quod vni uersale est causa etiam rerum, & quod magis, quoniam vniuersalid sunt primae causae magis rerum. re uertamur igitur ad hoc dicendum Videtur enim quod est impossibile vt substantia alicuius sit, quae dicuntur vniuersalia. Substantia enim prima, quae est cuiuslibet, est propria cuiuslibet, & non est alterius, vniuersale autem est commune. ni enim dicitur vniuersale, nisi illud quod vniuersaliter est plurium re rum. Quorum igitur erit ista substantiatur quoniam aut erit omnium rerum: aut si fuerit vnius rei, erus alia illius rei. illa enim, quoru substantia est vna, & quid est per es sentiam, erit eis vnum, cum sit vnum per substantiam.

Et substantia non dicitur de aliquo subiecto. vniuersale autem di citur de aliquo subiecto. Et si ita sit impossibile est, vt non sit sicut illud, quod est per essentiam, sed est in hoc ut animla in equo, & homi ne. ergo declaratu est, quod habet adliquem sermonem. & in hoc non est diuersitas. & si non fuerit sermo omnium eorum, quae sunt in substantia etiam. & si non fuerit, haec est. aliqua substantia non minus. vi homo hominis, in quo est. ergo accidit hoc idem, vt animal, in quo est dispositio, quasi proprium.

Et etiam ex rebus, quae sunt, impossibile, & non bonum vt sit substantia, & si est ex rebus vt non sit ex substantiis, neque, ex isto, quod est hoc demonstratum, sed ex qua litate. Erit enim ex non substatia sub stantia, & qualitas ante substan tiam: quod est impossibile. imposst bile enim est, neque, secundum definitio nem, neque, secundum tempus, nequd secundum generationem passiones esse ante substantiam.

Et etiam in Socrate est substantia, cum sit substantia. ergo erit substantia duobus. Et vniuersaliter accidit, si homo est substan tia, & omnia, quae dicuntur hoc modo, vt nullum eorum sit aliquid se paratum. v.g. vt non sit animla ali quod aliud a particularibus, neque aliud aliorum. quae sunt ex vniuer salibus omnino. Ex istis igitur decla¬ rabitur consyderanti, quod nullum eorum, quae sunt vniuersalia, est substantia: & quod nullum eorum, quae praedicantur communiter, signi ficat hoc, sed tale. Et si non, accidunt plura alia, et tertius homo.

Et etiam hoc est manifestum hoc modo. Impossibile enim est vt substantia sit ex substantiis, cum sint vnum, sicut illa, quae sunt in actu. duo enim, quae sunt in actu secundum hunc modum, non erunt in aliquae hora vnum in actu, sec si fuerint duo in potentiae, erunt vnum, sicut est duplex ex duobus in potentia. actus enim diuidit. Erco substantia non est vnum ex substan tus, quae sunt idem in actu. Et se¬: cundum hunc modum dixit Democritus sermonem verum, dixit enim quod impossibile est vnum esse ex duobus, & duo esse ex vno. tunc enim essent substantiae magnitudinum indiuisibilium. Et est manifestu, quod similiter erit in numero et. et si ista sunt vnitates, sicut quidam dicunt duo, aut illa, in qui ous non est vnitas in actu.

Et in hoc, quod accidit ex hoc, et error. Quonia, si est impossibile, vt sit substantia omnino de substantis in actu, ergo nulla compositio est alicuius substantiae. Sed oes existimant ex praedictis, quonia dofinitio, aut est substantia tantum, aut est et magis: sed secundum illud, quod est nunc, definitio non est substan¬, tiae, nec alterius rei omnino. Nifr dicatur, quod quodam modo est definitio, & quodam modo non & iste sermo erit de definitionibus dictis post.

Et ex hoc apparet quid acciditdicentibus formas scilicet ideas esse substantias. & seporatas, & dicenti bus cum hoc, quod forma est ex ge nere, & differentis. Quoniam, si forma & animla est in hoine & equo, tunc aut sunt vnu numero, aut diuersa: & est manifestu, quod ambo sunt vnum per definitionem. Si igi tur aliquid fuerit homo, & est per se hoc, & est separatum etia necesse est illa, ex quibus est animal, vt significent hoc, & vt separatum sit per substantiam. Ergo & animla etiam, si est idem in equo etiam sicut non est idem quodam modo, quomod possunt ponere ipsum esse separatum, & vt sit vnumtur & quare non est separatu ab eo ipsum animal?

Et etiam, si per conicationem sunt bipes et multipes etiam, necesse est, vt in eis sint contraria insimul in eodem cum hoc etiam. &, si non, quo igitur dixit aliquis, quod animla est ambulans, aut bipes E Et rectum est, vt sint com posita, aut contacta aut mixta. sed omnia sunt indiuidua, quae non separantur, sed vnum quodque, eorum habet aliud vnum. Ergo erit sicut sermo dicentis, quod illa. quorum substantia est animal, sunt infinita. homo enim est ex animali non per accidens, & etiam ipsum animla erit plura. substantia enim est animal, quod est in quolibet, cu non dicitur. ad aliud. Si non, erit homo ex illo, & hoc est geneus eius. Et etia omnia, ex quibus est homo, sunt exemplaria. ergo non erit exe plar dictu de alio, & de alia substantia. hoc enim est impossioile: ergo erit illud, quod est aiai, vnuquodque, eorum, quae sunt animalia. Et etiam ex quo vrit ex hoc & quo modo ex illo, quod est animlal aut quo modo possibile est vt animal quod est substantia, sit aliud ab eo, quod est animla Et quaedam ista sunt impossibilia in sensibilibus, e magis inopinabilia. Et si est impossibile vt sint huiusmodi, manifestum est, quod non sunt exemplaria secundum modum que dicunt quidam.

Et cum substantia totalis & de. finitio aliud, & aliud. scilicet quod quae dam substantiae sunt hoc mo, quod definitio congregat materiam, & quod dam. est unitas definitionis. omnia igi tur, quae dicuntur secundum hoc, habent generationem, & corruptionem et. definitio autem, quae est hoc modo, non habet corruptione, quoniam non possibile est generari. et sentia enim domus non generatur, sed generatur essentia, cuius est domus, & ista igitur sunt, & non sunt si ne generatione & corruptione. & declaratum est, quod ista neque generant, neque, aliud faciunt. Et ideo neque, definitio, neque, demonstratio est substantiarum sensibilium partiticularium. habent enim materia, quae quidem habet natura, quae pot esse & non esse. & ideo corrumpuntur omnia particularia. Et, si demonstratio est ex rebus necessarijs, & definitio est vera, quemadmodum est impossibile scire aut ignorare illud, quod potest non esse tale, sed est secundum existimatione, ita non erit demostratio, nec definitio etus quod potest esse alio modo, sed est secundum existimationem. manifestum est igitur, quod non habent definitionem, nec demonstrationem, quae enim corrumpuntur, non sunt manifesta apud habentes cognitionem, quando recedunt a sensu, & erit sermo conseruatus in anima. Et ideo oportet definientes scire cum aliquis definiuerit aliquod par ticularium, quod est vt remanea. istud semper. impossibile enim est vt definiatur, & non definiatur etiam, vt vnum exemplarium. Et quoniam non definitur etiam exeplar. exemplar enim est ex particularibus, sicut dicunt, & est separatum.

Et necesse est vt sermo sit ex non minibus. & qui non definit, non ponit nomen, quoniam non erit notum si fecerit. nomina autem posita sunt communia omnibus rebus. ergo necesse est vt hoc sit aliud etiam. Et, si aliquis definierit aliquid, dicet ipsum esse animal, aut maerum, aut aliud quod est alterius etiam. Et, si aliquis dixerit, quod nihil prohibet vt omnia ista sinit separata in rebus multis, & vt sint insimul istius solius, tunc primo vero erit duobus, vt animlal bi pes, animali, & bipedi. & hoc non cesse est vt sit in aeternis, quae sunt ante, & sunt partes compositi. &¬ vt sint etiam separata, si homo est separatus, aut nullum erit, aut vtrunque. Si igitur nullum fuerit, non erit genus aliud a forma. & si fuerit, differentia erit etiam ante essentiam. & ista non destruunse adinuicem.

Et etiam exemplaria sunt ex exemplaribus, quae autem sunt ex eis sunt maioris compositionis. Et etiam oportet praedicari per sermo nem illa, ex quibus est exemplar etiam de pluribus, v.g. animla & bicubitum. Et si non, quo erit: & etiam scietur, sicut illud, quod im¬ possibile est praedicari per sermonem de pluribus, sed de vno. & hoc non existimatur, sed existimatur, quod oe exeplar est acquisitum. Quaeadmodum igitur dictum est, latet quod et impossibile vt definitio sit rerum aeternarum, & maxime illud, quod est aeternum, vt Sol, & Luna. pet cant enim non solum in hoc, sed quia ni tuntur in talia, quae cum recedunt, erit Sol, vt quod in nocte latet sub terra, quonia, si apparet, & si occi dit, erit Sol. sed hoc non sentitur. Sol enim significat suam substantiam. Et etiam omnia, qui possunt esse in alio, sicut erit si fuerit aliud tale. manifestu est quod erit Sol. ergo Sol est communis. sed iam fuit ex rebus parti cularibus, vt Socrates, & Plato, Et si non, quare non apparet alicuius exemplar. quoniam, si esset ma nifestum illud, quod dictum est hic, esset etiam verum eis, qui hoc nituntur.

Et est manifestum etiam, quod plura, quod existimantur esse substan tiae, sunt potentiae, & similiter pa tes animalis., quoniam ex eis non e distinctum vnu, sed quasi generata sunt, antequam adiungantur, & fiat ex eis vnum. Et potest aliquis, existimare, quod partes rerum animatarum, & partes animae ma gis quam aliud, appropinquant sibi adinuicem in esse in actu, & in potentia, habent enim principia motus ex aliquo in oppositis & ideo quoddam animal, postquam diuiditur, viuit. sed tamen erit omnis potentia, cum sit vnum & continuum per naturam, non per glutinum, & applicationem. quod enim est tale, est diminutio naturae.

Et, cum vnum dicitur sicut dicitur ens etiam, & substantia vnius est vnum, & substantia entis est vnum numero, manifestum est igi. tur, quod impossibile est vt subita tia rerum sit vnum, aut ens, sicut est impossibile, vt principium sit essentia elemento. sed quaeritur quid est principium ad sciendum duo. Et substantia, quae est istorum ma gis quam aliud, est ens, & vnum, & principium, & elementum, & causa. sed non videntur ista esse sub stantia, cum nullum aliud commine omnino sit substantia. substantia enim non est alterius, nisi suc ipsius, & illius cuius est, & est sub stantia illius rei. Et etiam in pluribus non erit insimul: & conmine insimul erit plurimum. Mani¬ iscusa cient uersalium est separatum a particularibus.

Sed dicentes formas esse, quoquo modo possunt dicere verum cum faciut eas esse separatas, cum sint substantiae: & quodam modo non est verum, dicunt enim, quod eadem forma est in pluribus. Et causa in hoc est, quod non possunt, narrare quae sunt substantiae, quae sunt ex talibus, vtrum sint substantiae, quae non corrumpuntur, aliae a substantiis particularibus sensibilibus. Et illi faciunt eas esse easdem per formam, quae corrumpitur, & dicunt nos scimus ista et se hominem: & hoc additum est in sensibilibus verbum, quod dicitur est. Et, si nos non uideremus stel las, tamen earum essentia non diminueretur, & essent substantiae aeternae. Ergo rectum est vt sint no cessario, licet non sit scientia apud nos quid sint. Manifestum est igitur, quod nullum eorum, quae dicumtur vniuersalia, est substantia, neo aliqua substantia.

Et etiam incipiamus alio modo. dicamus igitur quid oportet dicisubstantiam, & sicut quid. rectiest igitur, vt ex istis sermonibus de claretur sermo de illa substantia etiam, quae est separata a substantus sensibilibus. Et, cum substantia habeat principium, & causam ali quam, accipiamus ab eo viam. Et quaeremus quare secundum hanc di spositionem semper quaeritur aliud, & est alicutus, quaerere enim quare musicus est homo, aut quare homo est musicus, aut aliud, postremo quaerere quare e, est quaerere cuius, quia oportet vt esse & essentia de. clarentur. v.g. quoniam Luuna eclip satur. sermo enim de istis rebus est vnus, & causa in omnibus est vna, quare homo est homo, & musicus est musicus. nisi aliquis dicat, quod omne vnum ex se non diuiditur: et haec est essentia unius. sed hoc est conmune, & dicitur de omnibus rebus vere. Et forte quaeret aliquis, quare homo est animal, sicut hic. manifestum est enim quod non quaerit quare est homo illud, quod est, homo, quod quaeritur, sicut quidam dicunt, quoniam hoc manifestum est. si igitur interrogatio non fuerit huiusmodi, nihil quaerit. sicut quare est tonitruus, quia est tinnc tus in nubibus, quoniam secundum hoc quaesitum erit de alio. & quare hoc, sicut lapides & lateres, domus. Manifestum est enim quod quaerit causam, et haec est quiditas rei, sicut est homo logito. quonia in quibusdam rebus non post inueniri a quibusdam causa, sicut forte inuenitur in domo, aut scamno. & quaeri tur in quibusdam quid est inotor pri mus,. hic enim est causa. Sed causa, quae est talis, quaeritur apud oeneratione & corruptionem, & est formaei essentia. Et quaestio latet mul tum in eis, quae non dicutur de aliis, vt quaeritur quid est homo: quoniam est modo simplici, & non distingni tur hoc esse in hoc.

Et cum oportet vt habeat est sentia, aut erit essentiam, et manifostum est, quod materia quritur quare e v.g. quare haec e domuss quia tale est: et tale, cum fuerit essentia domus. et quare hoc est homo s quia habet hoc et hoc est corpus. igitur manifesti est, quod quaritur ea, quod est materia et ista est forma eius, quod habet aliquid, et est substantia. Manifestu igitur, quod in simplicibus non quaritur, neque, consyderatur, sed quaeritur tale alio mo. Etgo compositu est aliquid, quod est secudum hunc modus, ita quod totum sit vnum, non ita quod sit sicut coaceruatio. quemadmodum sl laba non est litera, et E, et A, nec caro est ignis, et terra. quoniam ista cum dissoluuntur quaeda, non sunt sicut caro, et syllaba: literae vere sunt sicut ignis et terra. eroo syllaba est aliud, quod non est titerae. scilicet literae vocales, & consonantes sed est aliud etiam. et caro non est igni & terra, & calidum & frigidi sed sicut aliud etiam. Si igitur fuerit necesse vt illud sit et elementum, aut ex elementis, quod si fueri. elemetum, sermo de eo etiam est, sicut dictum est idem. caro enim est istius et ignis, & terrae, et etiam alterius, donec procedatur in infinitum. et, si fuerit ex elententius, manifestum est quod non est ex vno, sed ex pluribus. & si non, erit illud idem. et etia it erabimus istum sermonem, quem dicimus de carne et syllaba, et apparebit, quod hoc est aliquod ex elementis, & causa eius, quod est per essentia, et quod est alicutus caro, et alicuius syllaba. et similiter aliud etiam. & hoc est quodlibet, quoniam haec est causa prima essentiae. Et, cum quaedam non sunt sub stantiae rerum, sed constituuntur insimul, rectum est vt ista natura appareat in aliqua substantia quae est non elementum, sed principium. Elementu enim est illud, in quod diuiditur res, et est in re quae si materia, Vt A, et E in syllaba.