Quaestio 6

Primus articulus QUantum ad primum articulum: supposito: quod quaestio non intelligatur de subiecto in quo est scientia. nec de subiecto quod scitur: quod proprius vocatur obiectum: quam subiectum: sicut patet ex prima distinctione primi articuliquestionis precedentis: sed de subiecto de quo aliquid scitur. Distinguo: primo de subiecto sic sumto quia vno modo potest dici subiectum vox illa siue terminus: quasubicitur in conclusione scita. Alio modo conceptus incompletus significatus per illam voce. Et istis duobus modis subiectum sumitur valde large et improprie: quia pro prie loquendo modo impossibile est: quod subiectum primum scientie sit vox vel conceptus sicut patet ex questione precedenti. Tertio modo dicitur subiectum res significata per talem vocem vel conceptum: et sic sumitur proprie vt patet ibidem et de subiecto sic sumpto intelligo quaestionem. Secundo distinguo de conceptibilitate ipsius dei vt appareat quid difficultatis facit in proposito illa reduplicatio. vt cum queritur: vtrum habitus etc sit de deo vt deus est: quia potest concipisub ratione communi vt puta entis vel alicuius conuertibilis cum ente. et sic accipitur in vniversali et per consequens talis notitia confusa est non distincta Secundo sub ratione respectus ad extra valet vt est creator vel saluator Et ex hoc aliqui sunt decepti credentes doctorem nostrum posuisse deum esse subiectum nostri habitus theologici sub ratione respectus ad extra: quia dixit ipsum esse subiectum sub ratione glorificationis: cuius: tamen oppositum intendit. sicut declarabitur. q. sequenti. Tertio sub ratione respectus ad intra. valet vt est gnans vel spirans: et sic concipitur vt personaliter acc pitur prosona. Quarto sub ratione attributali puta. insti. sapientis. vel bomni vel alterius cuiuscumque consimilis. Quinto subs ratione propria quiditatiua siue formali. valet sub ratine dei tatis et sic concipitur vt deus vel inquantum deus. Et ex hoc patet: quod idem est querere an habitus theologicus sit de deo vt deus est tamquam de subiecto primo. Et an sit de deo sub ratione deitatis absolute apparet etiam: quod bestialiter loquuntur dicentes: quod non debet queri vtrum deus sit subiectum in thelogia ratione deitatis quia ibi non est. nec sub: nec supra.

Secundus articulus. Quantum ad secundum articulum pono quatuor comclusiones: Prima est: quod repuguat enti siplicitur infinito cuiusmodni est deus ab intellectu finito cognosci inquantum infinitum vel sub ratione infiniti probatur. Primo sic: quia repugnat enti simpliciter incomprehesibili ab intellectu finito cognosci: igitur. vt infinitum est: antecedens patet: quia sic incomprehensible vt icomprehensibile posset ab intellectu finito comprehendi: quod est impossibile: consequentia probatur: quia nihil est incomprehensibile nisi: quia infinitum Et confirmatur per ricar. de tri lib. secundo. c. 6. vbi loquens de deo sic inquit: habet inquam deus magnitudinem infinitam et eo ipso immensam: quod enim infinitum est: nulla mensura comprehendi potest. Ecce quod ricardus probat diuine magnitudinis icomprehensibilitatem per eius infinitatem: quo posito patet quod deus qua solus est incompr ehensibilis et immensus: ideo est incoprehensibilis et immensus: quia infinitus. Et per consequens si deo repugnat ab intellectu finito cognoscivt incomprehesibilis: sibi etiam repugnat cognosci vt infinitus est. Secundo ad principale sic: repugnat enti simpliciter infinito cuiusmodi est deus ab intellectu finito cognosci quantum est cognoscibile: igitur sibi repugnat ab eodem cognosci inquantum infinitum vel sub ratione infiniti: antecedens conceditur ab omni catholico: consequentia probatur dupliciter. Primo: quia si deus non esset cognoscibilis quatum est cognoscibilis non esset infinitus: ergo si non cognoscitur ab aliquo quantum est cognoscibilis: non cognoscitur vt infinttus. Secundo: quia sequitur ens simplicit infinitum cognoscitur inquantum infinitu vel sub ratione infiniti: igitur adequate. consequentia patet: quia si infinitum vt infinitum non cognosci tur adequate: nullo modo potest adequite cognosci: sed si cognoscitur: adequite cognoscitur quantum est infinitum quod est impossibile. cuius oppositu assumitr in antecedente: ergo etc.

Tertio sic: ens simpliciter infinitum cuiusmodi est deus vt infinitum est: excedit virtutem cognitiuam intellectus cuiuscumque finiti: igitur sibi repugnat vt sic ab intellectu finito cognosci consequentia est nota: antecedens probatur: quia ens simpliciter infinitum v infinitum est: sufficientur adequit virtutem cognitiuam intellectus infiniti seu intellectus diuini: igitur improportionabiliter excedit virtutem cognitiuam in tellectus cuiuscumquam finiti. Ista consequentia patet: quia quandocumque aliqui duo intellectus se habent per modum excedentis et excessiquicquid sufficientur adequat intellectum excedentem excedit excessum iuxta mensuram excedentis ad ipsum: sed intellectus infinitus siue diuinus qui solus est infinitus excedit inproportionabiliter virtutem cognitiuam intellectus cuiuscumque finiti: vt patet: ergo: antecedens vero probatur duplicitur. Primo sic: essentia diuina quae simpliciter est infinita inquantum infinita: vel sub ratione infiniti quod idem est: est tante intelligibilitatis intensiue et extensiue: quate virtutis cognitiue est intellectus divinus: igitur sufficientur adequit vetutem cognitiuam ipsius: consequentia est bona: et antecedens patet: quia essentiadiuina vt infinita est intensiue et extensiue est intelligibilitatis infinite: et intellecto diuinus non est. nec esse potest maioris virtutis cognitiue quam infinite. Secundo sic. Illud obiectum sufficientur adequit virtuntem cognitiuam intellectus diuini: quo solo posito et omni alio circums cripto nihil circumscribitur ab intellectione diuina: patet ex terminis: sed sola diuina essentia posita et subst ratione infiniti cognita nihil circumscribitur ab intellectione diuina: aliter deus ab eterno non cognouisset omnia: igitur etc.

Quarto sic ad principale: si intellectus finitus posset deum cognoscere subratione infiniti: eius actus esset perfectionaliter infinitus: supposito quod intellectus esset perfecte dispositus non impeditus: et elicent actum toto conatu: sicut est in beatis: consequens est falsum: igitur et antecedens: consequentia probatur: quia vbicumque est augmentum vnius necessario sequitur augmentum alterius: et ad minus augmentum vnius maius augmentum alterius: vbi ad infinitum augmentum in vno: sequitur infinitum augmentum in altero: sed in actibus eiusdem rationis ad augmentum obiecti primus potentie intellectiue perfecte disposite non impedite eliqoientis actum toto conatu: necessario sequitur augm entunperfectionis in actu: et ad maius augmentum perfectionis in obiecto maius obiectum perfectionis in actu: igitur ad infinitum augmentum perfectionis in obiecto: sicut est in proposito sequitur in finitum augmentum perfectionis in actu. maior rationis tenet virtute illius deductionis quam facit arist. 8. phi dicit quod si tanta virtus mouet in tanto tempore. et maior in minori. igitur in finita in non tempore. minor vero pensatis contradictionibus posit in eadem videtur clara: quia quod actus eiusdem potentie respectu per fectionis obiecti formaliter sumpti: non sit perfectior: non potest prouenire nisi ex quattuor: vel altero eorum. Primo sinon sint actus eiusdem rationis: et ideo non actus opinandi non est nobilior actu sciendi: etiam si sit nobilioris obiecti. Secundo: si potentia non sit equa liter disposita: sicut patet de potentia visiua in habentibus oculos debiles vel infirmos. Tertio si sit impedita: quia impedimentum in potentia est causa remissionis in actu. Quarto: si non elicit actum toto conatum: et ideo voluntas que libera est: non naturaliter elicit actum: et per consequens non necessario toto conatum: potest remissius diligere maius bonum. Sed potentia perfecte disposita non impedita elicit actu toto conatu: et actus sunt eiusdem rationis: impossibi¬ le est omnino quin ad augmentum perfectionis in obiecto sequatur augmentum perfectionis in actu aliter nobilitas obiecti nihil penitus faceret ad nobilitatem actus vel habitus: quod est expresse contraphilosophum. 1. et 2. de anima: igitur etc. Ista consequentia potest confirmari multis auctoritatibus: tam sanctorum quam philosorum. Primo quidem auctoritate beati aug. inquestionibus veteris et noui testamenti. q. i. vbi sic ait: quia deus super omnia est. necesse est vt omnium mentes excedat: sed est super omnia: quia infinitus: igitur vt infinitus omnium mentes excedit. Secundo auctoritate dionisii. in epistola ad thitum dicentis: quod oportet intelligere in deo excessum qui est super omnem intellectum secundum quem segregatur deus ab omni intellectu: sed iste excessus conuenit ei vt infinitus: igitur vt sic est ab omni intellectu finito segregatus. Tertio auctoritate anshel. prosol. c. 4. vbi sic inquit: quid puritatis: quid simplicitatis: quid splendoris est in deo: certe plusquam a creatura valeat intelligi: propter quod. c. 15. concludit: ergo: domine non solum es quo magis cogitari nequit: sed maius quam cogitari possit: nisi quia infinitus: igitur idem quod prius. Quarto auctoritate philosophi primo phisicorum c. 5. dicentis expresse: quod infinitum secundum quod infinitum est ignotum: immo hoc accipit aristo. pro medio contra anaxagoram: vt ibidem deducit commentator commento. 35. Idem etiam dicit. 2. phisicorum tracta tum de infinito. c. 6. Consimiles auctoritates: tam sanctorum quam philosophorum possunt adduci quasi infinite: et ideo supersedeo.

Secunda conclusio est quod habitus theologicus intellectus creati non est de deo sub ratione infiniti: igitur vt sic non potest esse subiectum sui habitus theologici: antecedens patet ex conclusione precedenti: et consequentia est bona: igitur etc. Potest tamen multipliciter confirmari.

Primo sic: habitus theologicus intellectus creati: non est de deo tanquam omne subiecto vt incomprehensibilis est: igitur nec vt infinitus est: antecedens patet: quia non de aliquo ignoto: quia ratio formalis subiecti debet esse notissima: etiam per tenentes oppositam conclusionem. Et vt incomprehensibilis est ignotus: ergo: consequentia probatur: quia deus est incomprehensibilis: quia infinitus: vt patet ex prima ratione precedentis conclusionis: ergo etc.

Secundo sic: habitus theologicus intellectus creati non considerat de deo omnibus modis quibus considerabilis est: igitur nec vt infinitus est: antecedens patet: quia hoc est proprium theologici habitus increati: consequentia probatur: primo: quia quicunque intellectus cognoscit deum sub ratione infiniti cognoscit ipsum quantum est cognoscibilis: hoc patet ex secunda ratione precedentis conclusionis: igitur a simili quicunque habitus considerat de deo sub ratione infiniti considerat ipsum quantum est cousiderabilis. Secundo: quia infinitas diuina includit non solum omnem perfectionem: sed et omnem gradum perfectionis diuine: igitur quecunque scientia considerat de deo vt infinitus est: considerat omnem perfectionem: et omnem gradum perfectionis diuine: et per consequens considerat de deo omnibus modis quibus est considerabilis.

Tertio ad principale sic: habitus theologicus intellectus creati non considerat de omnibus: igitur non est de deo sub ratione infiniti tanquam de subiecto primo: antecedens patet: tum quia omnis alius esset superfluus: tum quia esset tante latitudinis: sicut habitus tbeologicus increatus: quod non conceditur: tum quia be. aug. 14 de tri. c. i "tantum attribust ei illud quo fides saluberrima qua ad veram beatitudinem ducit: gignitur nutritur: defenditur: et roboratur": consequentia probatur: primo: quia quicumque habitus considerat de deo tanquam de subiecto primo sub illa ratione per quam supeminetur continet omnia: est considera tiuus omnium: sed per rationem infiniti deus supereminentur continet omnia igitur etc. Secundo quia quacumque intellectus cognoscit deum sub ratione infiniti necessario considerabit omnia: igitur quacumque scientia vel quacumque habitus considerat de deo sub ratione infiniti necessario considerabit omnia: consequentia patet per locum a simili: antecedens probatur: quia quacumque cognoscit deum sub ratione infiniti vel vt infinitum est: necessario cognoscit omnia quae ratione sue infinitatis repraesentantur et cognoscuntur in ipso: oppositum praedicati infert oppositum subiecti sed ratione sue in finitatis omnia representantur in deo: et per consequens congnoscuntur omnes creature entes possibiles: sicut patet per damascenum lib. primo. c. 12 ergo etc. Et confirmatur: quia quicumque cognoscit de um adequate: cognoscit quacumque deus cognoscit: et per consequens omnia: sed quicumque cognoscit deum sub ratione infiniti cognoscit ipsum adequite: sicut patet ex secunda ratione ad praecodentem conclusione: ergo etc.

Quarto ad principale sic: habitus theologicus intellectus creati non est infinitus: igitur non est de deo sub ratione infiniti tanquam de subiecto primo: antecedens supponitur: consequentia probatur: quod quantitas perfectionis habitus scientifici ex perfectione subiecti per se et praemi mensuratur igitur sicut subiecti finiti est scientia finita: ita infiniti sub ratione infinita erit scientia infinita: Ista ratio clarius deducetur conclusio equarta.

Tertia conclusio est: quod infinitas est de per se: et primo intellectu quiditatiuo deitatis: probatur primo sic: quod conuenit deitati: circumscripto omni eo quod non est deitas: per se. primo modo conuenit ei quiditatiue: et per consequens est de per se et primo intellectu quidit atiuo ipsius: in finitas est huiusmodi: ergo etc. maior patet: quia oppositum praedicati infert oppositum subiecti: minor probatur: quia circuscriptoomni eo quod non est deitas: per se. primo modo adhuc deitas ex se formaliter dicit perfectionem aliquam non finitam: ergo infinitam. Secundo sic: deitas seipsa formaliter est perfectissima igitur seipsa formaliter est infinita: consequentia est bona. quia sequitur deitas seipsa formaliter non est infinita: igitur formaliter per se non est perfectissima: quia infinitas in deo perfectio nem importet: antecedens probatur primo: quia ratio formalis per se subiecti et primi habitus perfectissimi: seipsa formaliter est perfectissima: deitas est huiusmodi: etiam per tenentes oppostita conclusionem: quia theologie in se subiectum vt dicunt quod ab eis ponitur est perfectissima.

Secundo: quia ratio formalis obiecti per se et primi intellectus perfectissimi se ipsa fomaliter est perfectissima: deitas est huiusmodi: quia intellect: diuinus cuius ohiectum: vt quidam eorum dicut est essentiasua et nihil aliud. Tertio: quia illa ratio in cuius visione et fruitione consistit beatitudo formalis creature rationalis: circumscripta visione et fruitione cuiuscumque quod non es ipsa quiditatiue: formaliter seipsa est perfectissima: circum scripto omni eo quod non est de per se et primo intellectu quiditatiuo ipsius: deitas est huiusmodi ergo maior probatur: quia aliter obiectum beatificum non esset perfectissimum: probatur minor quia posito pro possibili vel impossibili quod aliquis in patria essentia diuina clare visa: fruatur: circumscripto omni eo quod non est ipsa quaditatiue in ratione obiecti visi: vel talis perfecte est beatus: vel non: si sic propositum: si non: ergo deitas non beatificat primo: sed illud in cuius visione vel fruitione talis esset beatus: quod non consonat catholice veritati.

Tertio ad principale sic secundum anshel. pro sol. c. 2. et. 3. deus est ille quo maius cogitari non potest: igitur deitas seipsa formaliter est infinita: et sic infinitas de per se et primo intellectu quiditatiuo ipsius est: consequentia probatur: quia sequitur deitas seipsa formaliter non est infinita: igitur deus vt deus non est id quo maius cogitari non potest: tum quia potest aliquid cogita ri: cuius ratio formalis et quiditatiua seipsa formalliter sit imfinita: tum quia omni non infinito potest cogitari maius

Quarto sic: omnis proprietas attributalis in deo est infinita propter identitatem cum essentia: igitur essentia diuina seipsa formaliter est infinita: consequentia videtur nota: quia nihis est infinitum propter identitatem cum eo quod seipso non est formaliter infinitum sed quodam alio antecedens concedituretiam ab aduersariis: vnde scotus in prologo i. q. de subiecto theologie in probando positionem illam quae ponit deum subratione boni: subiectum nostre theologie dicit expresse quod omnes proprietates attributales sunt infinite propter identi tate cum essentia: sicut ex radice et undamento omnis pereut ctionis intrinsece: ergo etc.

Quinto sic vel conceptus deitatis vt praescindit ab omni eo quod non est de per se et primo intellectu quiditatiuo ipsius est finitus: vel infinitus vel neuter: vel vterque: primum dari non potest: propter multa. Primo: quia si conceptus deitatis esset finitus deus vt deus non esset id quo maius cogitari non potest: quia omni finito potest cogitari maius.

Secundo: quia deus vt deus esset conprehensibilis ab intellectu finito: consequentia patet: quia nullus conceptus finitus est improportionabilis intelllectui finito. Tertio: quia cum deus sub ratione deitatis sit subiectum sui habitus theologici: theologia dei erit de deo tamquam desubiecto primo: sub ratione finita: et theologia viatoris deeodem sub ratione infinita: vt dicunt tenetes oppositum: quod est peruertere ordinem vniuersi. Tertium etiam non potest dari propter multa. Primo: quia conceptus neutri ad finitum: et infinitum cum non sit finitus: nec infinitus est conceptus confusus et indeterminatus: quia indifferens ad vtrumlibet et nullus talis est perfectissimus. Conceptus autem deitatis inter omnes possibiles haber i de deo est perfectissimus: etiam per aduersarios: cum sit quiditatiuus. Secundo: quia solus donceptus entis: et eorum quae conuertuntur cum ente videntur posse abstrahere a finito et infinito: conceptus autem deitatis non est conceptus entis in communi nec conuertibilis cum ente. Tertio. quia sicut se habet ens vniversaliter sumptum ad ens finitum et infinitum: ita conceptus entis vniversaliter sumpti ad conceptum finitum et infinitum: sed impossibile est dare sub ente aliquod determinatum ens quin sit finitum determinatum vel infinitum: igitur impossibile est dare sub conceptu entis aliquem determinatum conceptum: quin sit finitus determinate vel infinitus. Nec potest vlterius dari quartum valet. quod talis conceptus sit simul finitus et infinitus: et sic vterquam: quia finitum et infinitum non se compatiuntur simul in eodem respectu eiusdem: cum diuidantur ex opposito: relinquitur: ergo secundum: et sic propositum.

Sexto sic: quod se ipso formaliter: circumscripto omni eo quod non est ipsum per se primo modo continet perfectiones infinitas: seipso formaliter est infinitum: et sic infinitas de per se et primo intellectu quidi tatiuo ipsius: deitas est huiusmodi: ergo: maior patet: quia continere vnam perfectionem est perfectionis: et continere dminas est maioris perfectionis: et sic ascendendo: igitur continem infinitas est infinite perfectionis: minor probatur dupliciter. Primo ad rem: quia essentia diuina seipsa formaliter etc. continet perfectiones possibilium a potentia diuina produci: hec autem sunt infinita: ergo: maior patet: quia si huius perfectiones non contineret seipsa formaliter: sed quodammodo: ab alio dependent in continendo: quod non consonat rationi.

Secundo ad minor quia quod continet virtualiter primo perfectiones infinitas: seipso formaliter continet illas: circumscripto omni eo quod non est ipsum per se primo modo: deitas est huiusmodi: ergo: maior patet: quia continem virtualiter primo: etiam per tenentes oppositum est ab alionon dependere in continendo: sic quod circunscripto omni alio per possibile vel impossibile: mediante solointellectu illius adhuc contineret: et nihil aliud continet nisi per rationem illius: ergo quod continet virtualiter primo: continet seipso formaliter etc. minor autem est clara per aduersarios: quia de ratione formali primi et per se subiectihitus scientifici: vt dicunt est continem virtualiter primo omnes veritates illius habitus: cuius est subiectum: sed deus sub ratione deitatis ponitur ab ipsis subiectum theologie infinite: quia theologie in se: igitur deus per rationem deitatis continet virtualiter primo omnes veritates theologici habitus infiniti: et per consequens omnes perfectiones de deo in tali habitum demonstrabiles: talis autem constat esse infinitas: igitur. etc. Ista conclusio videtur esse de intentione dam. libro primo c. i. vbi sic ait: videtur quidem omnibus nominibus: quae de deo dicuntur principalius esse: qui est: ipso dicente moysi. Dic filiis israel: qui est misit me ad vos: totum in seipso comprehendens velut quoddam pelagus substantie infinite: seipso formaliter est infinitum ergo etc. hec est etiam intentio ricar. de tri. libro 2. c. 5. 6. et. 7. vnde in septimo concludit: iam de superioribus habuimus et pro certo habemus quod substantia diuina non sit aliud aliquid quam immensitas sua: immensitas autem in deo est infinitas eius: ergo etc.

Quarta conclusio est: quod habitus theologicus intellectus creati non est de deo vt deus est: siue sub ratione deitatis absolute: quod idem est: tanquam de subiecto primo. Ista conclusio sequitur ex praecedentibus. Primo: quia sequitur habitus theologicus intellectus creati: non est de deo sub ratione infiniti ergo etc. nec sub ratione deitatis absolute: antecedens patet ex secunda conclusione: et consequentia est nota: quod infinitas est de per se et primo intellectu quid tatiuo deitatis: vt patet ex tertia conclusione: igitur etc. Secundo: quia sequitur deus non est cognoscibilis ab intellectum creato sub ratione deitatis absolute sumpta: igitur vt sic non potest esse subiectum sui habitus theologici: consequentia patet: antecedens probatur: quia deus non est cognoscibilis ab intellectum creato sub ratione deitatis absolute sumpta infinite: ex prima conclusione: igitur nec sub ratione deitatis absolute sumpta: consequentia patet quia deitas de seipsa formaliter est infinita ex conclusione praecedenti: ergo etc. Potest tamen confirmari multipliciter. Primo sic: scientia finita et infinita non sunt eiusdem subiecti primi sub eadem ratione formali: hec patet: quia subiectum primi non ponitur adequatum: sicut patet per philosophum primo posteriorum. Idem autem adequari scientie finite et infinite sub eadem ratione formali est impossibile: sed theologia dei est infinita et est de deo tanquam de subiecto primo sub ratione deitatis absolute sumpta: igitur etc. Secundo sic: scientie habentes idem subiectum sub eadem ratione formali sunt eiusdem ambitus adequate: hec patet etiam per tenentes oppositam conclusionem: quia sicut se habet potentia ad obiectum sic scientia ad subiectum secundum eos: sed potentie habentes idem obiectum sub eadem ratione formali sunt eiusdem ambitus adequate: igitur et scientie habentes idem subiectum sub eadem ratione formali: sed constat quod theologia dei et creature non sunt eiusdem ambitus adequate. igitur nec eiusdem subiecti primi sub eadem ratione formali: sed theologia dei est de deo vt deus est: tanquam de subiecto primo: vt patet: erto etc:

Tertio sic. theologia creata et increata non sunt eiusdem speciei: igitur nec eiusdem subiecti primi sub eadem ratione formali: antecedens patet: tum quia magis differunt quam quacumque due scientie create: tum quia creatum et increatum differunt plusquam genere: consequentia probatur: quia scientia specificatur a suo per se subiecto formaliter sumpto: vt suppono pro nunc: et ex intentione declarabitur. q. 4. igitur etc. Quarto sic: habitus theologicus intellectus creati non est nobilissimus: igitur non et de deo sub ratione deitatis absolute. tanquam de subiecto primo: antecedens patet: quia theologia dei est nobilior: consequentia probatur: quia solus habitus nobilissimus est de deo tanquam de subiecto primo et nobilissimo: sub nobilissima ratione: ratio autem deitatis absolute sumpta est nobilissima: igitur etc. Et hec de secundo.

Tertius et quartus articulus. Quantum ad tertium et quartum articulum simul: contra conclusiones istas mouenda et dissoluenda sunt dubia. Et primo contra primam conclusionem quidam doctor ponit quattuor conclusiones: quarum et quelibet probatur quadrupliciter.

Franciscus in prologo i. q. 5. articulo i. Prima conclusio est: quod intellectus creatus supernaturaliter eleuatus et beatus attingit deum sub ratione infiniti: probatur primo: quia sancti in patria vident deum sicuti est Io. 3 sed deus est infinitus in suo esse: igitur sub ratione infiniti ibi videtur. Secundo: quia quicumque intellectus attingit ad quiditatem alicuius obiecti: ex illa potest deuenire in omnia quae ei conueniunt per se: infinitas autem conuenit essentie diuine quae est obiectu beatificum non per accidens. Tertio: quia notitia intuitiua qualis est beatifica: non solum inducit cognitionem. eorum que sunt per se: sed etiam eorum quae sunt per accidens sicut ex visione cognoscimus quod albedo vna est: et quod est hic et nunc: ergo multo magis eorum quae sunt per se. Quarto: quia in notitia intuitiua: non solum illa quae sunt per se: sed illa quae per accidens sunt per se nota vt per se notum es: niuem esse albam: aut parietem: intuenti enim illud non est notum per medium igitur multo magis illa qua sunt per se: sunt per se nota.

Secuda conclusio est: quod intellectus creatus supernaturaliter eleuatus et non glorificatus potest deum attingere sub ratione infiniti: probatur quadruplici auctoritate. Primo: quia propheta dauid in psalmo. 84. cui reuelata fuit dei infinitas: dicit: magnus dominus et laudabilis minis: et magnitudinis eius non est finis. Secundo: quia sapientie. 7. dicitur: quod sapientia ingenita: infinitus thesaurus et hominibus. Tertio: quia baruth 3. dicitur: de diuina essentia. O israel quam magna est domus dei: et iugens locus possessionis eius. magnus et non habens consumationem excelsus et immensus. Quarto: quia deuteronimo 2. dicitur. Ira dei immensa. omnia autem ista dicta fuerunt supernaliter viatoribus reuelata igitur etc.

Tertia conclusio est: intellectus separatus in puris naturalibus constitutus potest attingere diuina essentia sub ratione infiniti: probatur primo: quia quicunque intellectus potest intelligere naturaliter effectum: ex illo potest deuenire in notitiam cause: de monstratione: quia talis autem intellectus cognoscit naturaliter effectum productum a virtute infinita. Secundo: quia talis intellectus potest intelligere quantitatem virtutis secundum suam natura perfecte: et per consequens quod ipsa est nata ad infinitatem: vt ei etiam non repugnet. Tertio: quia talis intellectus potest intelligere potentiam obiectiualem que perfecte est in natura: cum insit a natura: et per consequens actum sibi oppositum correlatiue: tali autem est potentia actiua infinita. Quarto: quia talis intellectus intuitiue cognoscit creaturas et earum quantitatem virtuis et per consequens cognoscit respectus fundatos in ipsis: igitur cum creature habeant respectum inequalitatis ad diuinam infinitatem cognoscit ea sicut terminum illius relationis.

Quarta conclusio est: quod intellectus creatus in puris naturalibus constitutus potest attingere ad deum sub ratione infiniti: probatur primo: quia nullus intellectus potest credere aliquam complexionem: nisi concipiat eius terminos: sed credimus ex puris naturalibus deum esse infinitum. Secundo: quia nullus intellectus potest probare aliquam complexione: cuius ei termini sunt ignoti: cum complexio ordine naturali siue essentiali sit posterior apprehensione simplicium: sed deum esse infinitum probamus in theologia. Tertio: quia medium per quod demonstratur veritas in aliqua scientia: oportet esse notum in illa: sed per rationem infiniti demodostramus omnes perfectiones simpliciter de deo secundum anshel. in mono. Quarto: quia illud quod supponitur in aliqua scientia: non potst esse ignotum in illa: sed ratio infiniti supponitur in nostra theologia: vt patet ex dictis: igitur etc. Pro solutione istarum rationum est aduertendum: quod aliud est scire quod deus est infinitus: et aliud ipsum cognoscere sub ratione infiniti: sicut aliud est scire quod deus est deus et aliud ipsum cognoscere sub ratione deitatis: quia primum est per se notum cuilibet intelligenti terminos. secundum autem saltem viatori repugnat. etiam per aduersarios. Premissis his respondeo ad rationes: verum quia omnes simpliciter peccant in forma: primo reducam eas contra suum auctorem secundo soluam.

Responsio ad rationes francisci. Quantum ad primum si rationes concluderent: probarent deum posse cognosci ab intellectu finito vt incoprehensibilis est: quod est aperta contradictio assumptum patet in reducendo rationes. Reduco igitur primam ratione sic: sancti in patria vident deum sicuti est: sed est incomprehensibilis in sua essentia: igitur vt incomprahensibilis ibi videtur. Eodem modo potest reduci secunda: quia quicumque intellectus attingit ad quiditatem alicuius obiecti: ex illo potest deuenire in omnia quae ei conueniunt per se: incompriohensibilitas autem conuenit essentie diuine non per accidens: similiter etiam possent omnes reduci: verum quia reductio est clara in tuenti supersedeo et respondeo ad eas. Ad primam igitur proprima conclusione dico: quod non sequitur: beati in pria vident de um sicuti est: igitur vt infinitus est: quia li sicuti est: non est notavisionis totalis et adequate: sic enim solus deus seipsum videt: sicuti est: sed facialis intellectui creato proportionatur mensurato: quia videmus nunc per speculum in enigmate: tunc autem facie ad faciem. prima ad corin. 13. sic be. aug. exponit hec verba. 14 de tri. c. 10. vbi sic inquit: imago vero quae renouatur in spium mentis in agnitione dei non exterius: sed ad in terius de die indiem ipsa perficietur visione quae tunc erit facie ad faciem: tunc perficit per speculum in enigmate propter eius perfectionem dictum illud intelligendum est: bec aug. videre igitur deum sicuti est: non est ipsum totaliter et adequate videre: et sic sub ratione infiniti: sed ipsum facie ad faciem intueri: forma etiam rationis est nulla: quia in conclusione additur subst ratione infiniti: quod tamen non ponitur in aliqua praemissarum: conclusio igitur quae sequitur gratia forme: est quod sancnti in pria: vident deum infinttum in suo esse: et hoc conceditur: ex hoc tamen non sequitur: igitur vident ipsum sub ratione infiniti: quia aliud est scire: vel in tuitiue videre quod deus sit infinitus: et aliud ipsum cognoscetur sub ratione infiniti: vt fuit declaratum immediate. Ad secundum licet maior sit dubia: quia non necessario ex quoditate subiecti potest deueniri in perfectam notitiam patet sionis demonstrabilis de subiecto: sicut in conclusione praecedenti. extitit declaratum: potest tamen in proposito concedi de intellectu attingente ad quiditatem obiecti adequate et perfecte: et sub insto sensu minor supplenda non est ad propositum: quia in tellectus creatus etiam beatus hoc modo non attingit ad quiditatem de ei: solus igitur deus qua sic attingit ad quiditatem suiseipsum cognoscit sub ratione infiniti. Potest etiam concedi cousioquae gratia forme sequitur ex praemissis: quia non sequitur: quod intellectus attingat deum sub ratione infiniti sed quod attingit infinitatem dei: quod conceditur quia beati vident deitatem et infinitatem: ipsum tamen non vident infinite: quia non omnibus modis qui bus est visibilis: nec per consequens sub ratione infiniti. Ad tercium dico: quod notitia intuitiua non necessario ducit in perfectam cognitionem quiditatiuam eorum quae sunt per acciens: nec eorum quae sunt per se: sed in cognitionem aliquorum: quod patet etiam in exemplo possto: quia ex visione cognoscimus: quia albedoest hic et nuc: non tamen ex hoc perfecte cognoscimus quiditatem albedinis: igitur ex tali medio non probatur nisi quod beati vident deum esse infinitum: quod non negatur. Ad quartum eodem modo dico: quia non concludit nisi quod per se notum sit beatis: de um esse infinitum: quo concesso non concludit. Ad auctoritates probantes secundam conclusionem: dicendum quod non sunt ad propositum: quia non ostendunt nisi quod supernaturaliter sit viatori bus reuelatum deum esse infinitum quod concedo: immo credoquod potest esse naturaliter demonstratum: sed ex hoc nihil concludit quia non sequitur: scimus vel credimus deum esse infinitum: igitur ipsum cognoscimus sub ratione infiniti: vt patet ex dictis. Ad rationes etiam probantes tertiam conclusionem eodem modo dico: quia ex intentione probant quod intellectus seperatus in puris naturalibus constitutus potest cognoscere: quia infinitum est: vel quia deus est infinitus: quod patet per singulas discurrenti: decipitur igitur iste doct. quia non distinguit inter cognoscere deum sub ratione infiniti et ipsum cognoscere esse infinitum: vt patet intuenti. Ad rationes qurte conclusionis posset dici similiter quod non probant intellectum coniunctum posse deum attingere sub ratione infiniti: sed quod attingat infinitatem dei: vt patet scienti forma sillogisticam: quia nondum extitit negatam: verum quia nec hoc prohat quantum quid rei. Potest et aliter responde ri. Cuius gratia notandum: quod cognitio naturalis vera: quadam est dicens quod nominis: quadam vero quia. Et alia quae dicit quid rei: vel propt quid ex primo posteriorum: quibus praemissis dicendum ad primam et secudam quod ad credendum vel probandum aliquam complexionem non necessario requiritur quod eius termini sint concepti quantum ad quid rei: conceptu proprio et quiditatiuo: sed quantum ad quid nomins tantum: et quia sunt. Aliter ad credendum vel probandum istam complexionem: deus est infinitus viator necessario cognosceret deum quantum ad quid rei: conceptu proprio et quiditatiuo: et sic sub ratione deitatis: quod est contra damascenu.m exprisse libro primo. c. 4. et contra ipsos. Ad tertium dico: quod quando passio vel perfectio quae demonstratur de subtiecto in habitum scientifico: non cognoscitur cognitione dicente quid rei sed quia est et quantum ad quid nomis: non omnem quod me dium cognoscatur cognitione dicente quid rei: enius ratio est: quia cognitio medii sufficit quod sit conformis cognitioni eius quod demonstratur per ipsum: perfectiones autem simpliciter quae ab anshel. demonstrantur per ipsum de deo: non sunt nobis note quatum ad quid rei conceptu proprio et quiditatiuo: vt suppono ex communiori doctrina.

Ad quartum eodem modo dico: quia non omne quod supponitur in scientia: omne esse notum quantum ad quid rei: sed quia est: et quantum ad quid nominis: quia subiectum supponitur in scientia primo posteriorum: quia deus supponitur subiectum nostri habitus theologici: et tamen non cognoscitur a nobis in via: quantum ad quid rei: saltem conceptuproprio et quiditatiuo etiam per eos.

Fraciscus de maronis in prologo i. q. 3. arti. 2. Contra secundam conclusionem est opinio scoti qui ponit theologiam viatoris esse de deo sub ratione infiniti: tanquam de obiecto primo: pro quae quidam doc. arguit sic: primo anshel. in mono. per illud medium quo maius nihil cogitari potest: demonstrat veritates theologicas de subiecto theologie. ista autem est diffinitio infiniti simpliciter. Secumdo sic: nobilissima scientia viatoris est de nobilissimo subs iecto sub nobilissima ratione vel conceptu possibili nobetin via de lege communi: sed theologia in nobis est scientiarum nobilissima: sicut docet aug. 8. de tri. igitur est de subiecto nobilissimo et sub nobilissima ratione vel conceptu possibili nobis etc. talis autem est conceptus infiniti: igitur etc.

Tertio sic: dionysius de mystica theologia circaprincipium ex intentione probat: quod nostra theologia dirigit in deum secundum quod est transcendens omnia: sed per solam rationem infiniti transcendit omnia: quia sola ratio infiniti est ratio excessiua: igitur etc.

Quarto sic: vltima resolutio omnium scibilium stat ad praemum subiectum cuiuslibet scientie: in nostra autem theologia vltimate resoluimus veritates transcendenes in in finitatem: sicut eandem naturam numero in tribus suppositis ex ipsius illimitatione defendimus: igitur idem quod prius.

Responsio ad rationes franeisci de maro. Ad primum istorum potest dupliciter responderi. Primo: quia si ratioaliquid concludit probat deum esse subiectum nostri habitus etheologici sub ratione deitatis: quod tamen negatur ab ipsis: quia esse illud quo maius cogitari non potest est diffinitiovel descriptio dei: vt patet expresse per anshel. prosolo c. 2. et 3. igitur per illud medium non probatur intentum: sed oppositum eius quod intendit. Secum do potest dici: etiam concesso quod per infinitatem de monstret anshel. etc. quod ista consequentia non est formalis: nec necessaria: infinitas est medium addemd strandum theologicas veritates de subsiecto theologie igitur deus est subiectum sub ratione infiniti: quia angulus extrinsecus est medium ad demonstrandum habere tres de triangulo: et tamen constat quod nec subiectum: nec ratio formalis subiecti: Et similiter luna est medium ad demonstrandum eclipsim de sole: et tamen nec est subiectum: nec ratio formalis subiecti. Idem etiam patet per eos: quia infinitas non solum est medium ad demonstradum theologicas veritates in via: sed etiam in patria: et tamen in patria non concedunt deum esse subiectum nostri habitus theologici sub ratione infiniti. Ad secundum dico. concesso toto processu. primo quod ratio vel conceptus infiniti: non est in nobis magis possibilis in viade lege communi: quam ratio vel conceptus deitatis: quicquid sit de eius perfectione: et ideo ratio non probat magis deum esse subiectum nostri habitus theologici sub ratione infiniti: quam sub ratione deitatis: cuius oppositum tamen intendunt. Et si dicatur quod conceptum infiniti probauit philosons de prima intelligentia. 8. phi et. 12. meta phisicorum. igitur est possibilis viato ri. Dicendum: quod arist. non probauit infinitatem primi moto ris nisi a posteriori et per effectum: quia per motum: vt patet in locis pallegatis: talis autem probatio non inducit cognitione dicente quod rei: vel propt quid: sed solum quia: ex primo posteriorum. Ex deductione igitur arist. non conuincitur quod aliqua notitia sit nobis possibilis de infinitate dei quae non sit possibilis de deitate: quia cognitio existendi deum: non solum possibilis: sed nobis naturaliter est inserta secundum damascenum libro primo. c.

Ad tertium dico: quod dionisius vbi allegatur est adoppositum: quia ibi ostendit expresse quod theologia nostra dirigit in deum qui est super omnem substantiam et cognitionem secundum quod nobis est possibile: igitur secundum intentionem dionisui non dirigit in deum sub ratione infiniti: quia vt sic est super omnem substantiam et cognitionem et sub ratione nobis possibili: et sic ratio est ad oppositum: non ad propositum. Post etiam re duci ratio contra eum dupliciter. Primo: quia theologie patrie non minus dirigit in deum secundum quod est transcendens omnia: quam theologie vie: sed sola ratio infiniti: vt dicit est excessiua ratio: igitur theologia in patria est de deo sub ratione infiniti: quia non concedunt. Secundo: quia per rationem deitatis formaliter sumptam: deus transcendit omnia: aliter non esset id quo maius etc. igitur deus est subiectum nostri habitus theologici subratione deitatis: si forma est bona: cuius oppositum asserit. Ad quartum patet quid dicendum ex solutione praimi: quia ratioillatiua de quae procedit. Prima ratio: est ratio resolutiua de quaagitur in ista: quia sicut in natura: primum in compone est vltimum in resolutione: sic etiam et in arte suo mo: ratio igitur non differt a prima nisi in verbis: igitur ex solutione prime patet quid dicendum in tuenti: Possut etiam hec et prima contra sun auctorem reduci: quia si aliquid concludunt: probat deum esse subiectum cuiuscumque habitus theologici creati vel increati: subsratione infiniti: quod est contra eum: consequentia patet: quia in omni habitu theologico perfectiones simpliciter demonstrantur de deo per ratione infiniti: et in infinitatem vltimate resoluuntur veritates transcendentes cuiuscumque habitus theologici: quia quod vna natura numero sit in tribus distinctis suppositis in solam infinitatem potest vltimate resolui: ergo etc. Contra tertiam conclusionem ex fundamentis scoti et suorum potest argui sic: modus intrinsecus non est de se et primo intellectu quiditatiuo rei cuius est modus: sed infinitas est modus intrinsecus deitatis: ergo: minor supponitur: quia hecceitas realitas: actualis existentia: et quantitas virtutis: cum in nullo varient rationem formalem: sunt modi intrinseci: vt dicunt: maior vero probatur a quodam doc. quadrupliciter.

Franciscus de maronis in prolo q. i. art. i. Primo: quia modus cuiuslibet rei intelligitur posterior ea re cuius est modus: cum fundetur in ipsa: omnia autem quoditatiua intelliguntur priora. Secundo: quia vna ratioformalis est communis duobus modis intrinsecis: vt ratio entis est communis finito et infinito: et nulli communi suum proprium est quodita tiuum. Tertio: quia ratio formalis diuiditur contra modum suum intrinsecum: vt ait inuentor istorum: et sola ratio formalis est quiditatiua. Quarto: quia ablato aliquo: quod est de quiditate alicuius aufertur quoditas eius: absito autem gradu albedinis qui est modus intrinsecus eius: non aufertur ratio formalis siue quiditatiua talis qualitatis. Secundo ad principale sic: infinitas est demonstrabilis de deo: et ipsam arist. demonstrauit 8. phisicorum. et 4. me taphisice: igitur non est de per se et primo intellectu quiditatiuo ipsius: consequentia videtur clara: quia quod demonstratur de aliquo prtinet ad secundum modum perseitatis: ex primo posteriorum: et nullum tale est per se et primo intellectu quiditatiuo rei. Tertio: apphenso aliquo apphenditur omne id quod est de primo et per se intellectu quiditatiuo illius: sed apphesa deitate non apprhenditur necessario infinitas eius: quia cognitio ex istedi deum: naturaliter omnibus est inserta: et tamen multi phidubitauerunt de eius infinitate ergo etc.

Quarto sic: nulla ratio priuatiua per se primo modo clauditur in ratione positiua: ratio infinitatis est priuatiua: deitatis autem positiua: igitur etc.

Responsio ad rationes franAd primum dicerent aliqui per interemptionem arist. quia licet modus extrinsecus sit extra quiditatem rei cuius est modus. tamen intrinsecus ingreditur quditatem rei: et per consequens pertinet ad primum modum perseitatis. Et ad probationes posset dici.

Ad primam: quod modus intrinsecus non intelligitur posterior ea re cuius est modus: quia non fundatur in ipsa: sed est ipsa: et nihil est posterius seipso primo de tri. c. i. extrinsecus autem sic: et sic equocatur demodo.

Ad secundam. si ratioconcludent probaret quod differente specifice non sint quiditatiue: quia vna ratio formalis est communis duabus differentiis: vt ratioanimalis: rationali et irrationali: et nulli communi suum proprium est quiditatiuum: dicendum igitur quod tenentes modum intrinsecum esse dequiditate rei non dicunt ipsum esse de quiditate supeiorum: sed eius quod per ipsum ab aliis distinguitur Sicut deus per infinita tem ab omni eo quod non est deus: sicut dicentes differentias esse quiditatiuas non dicunt ipsas esse de quiditate generis: sed specierum quas seprant et distinguunt: et per consequens ratio non est ad propositum.

Ad tertiam diceretur quod diuidentes rationem formalem contra modum suum intrinsecum ignorant propriam voce: quia nihil diuiditur contra seipsum.

Ad quarta dicerent multi: quod gradus albedinis non est modus eius intrinsecus: quia modus intrinsecus non videtur posse seprari ab eo cuius est modus. quia omne seprabile a re videtur extrinsecum rei: gradus autem albedinis est seperabilis. Et vlterius: si formahabet guradus in esse: non in essentia: vt asserit doctor solemnis: talis gradus non erit intrinsecus. sed extrinsecus: potest etiam dici supposito: quod ponatur eius modus intrinsecus: quod licet ablato tali gradum non auferatur ratio formalis albedinis absolute: aufertur tamen ratio formalis huius alhedinis cuius ponitur modus intrinsecus: et hoc sufficit. Sed quicquid sit de maiori: minor est simpliciter falsa: quod patet ex fundamentis ipsorum. Primo: quia ablato modo intrinseco alicuius vt dicunt: non necessario aufertur ratio formalis et quiditatiua illius. ablata autem infinitate necessario aufertur ratioformalis et quiditatiua deitatis: quia ablata infinitate a deo: deus non manet id quo maius cogitari non potest: igitur aufertur ratio formalis et quiditatiua ipsius: quia nomine des intelligimus id quo maius etc. vt allegatum est super. Secum do: quia modus intrinsecus per wos est posterior ea re cuius est modus infinitas autem non est posterior deitate: non enim est posterior ipsa diuina essentia: ratione vel natura: quia talis repugnat nature diuine: nec origine: quia infinitas non originatur a deitate: igitur nullo modo. Et ad probationem quando dicitur: quod hecceitas: realitas: actualis existentia: et quantitas virtutis: cum in nullo varient rationem formalem videntur modi intrinseci: quicquid sit de aliis: de quibus etiam non credo esse verum: saltem de omnibus: ex dictis apparet quod quantitas virtutis variat rationem formalem: quia ablata infinitate a deo aufertur ratio formalis et quiditatiua ipsius: nec etiam videtur bona consequentia: hecceitas: realitas etc. non variant rationem formalem: igitur suut modi intrinseci: quia nullum extrinsecum adueniens vel discedens ab aliquo: variat rationem formalem illius: et tamen non omne extriusecum ponitur modus intrinsecus: imo quod aliquod extrinsecum sit modus intrinsecus est oppositumm obiecto. Ad secundum principale: si ratio concluderet: probaret quod esse non sit de per se et primo intellectum quoditatiuo deitatis: quia deum esse est demonstrabile. Potest igitur ad rationem vno modo dici: quod infinitas de deo non est demonstrabilis a priori: salte in via de lege communi: sed a posteriori tantum: et sic arist. nititur ipsam demonstrare: quia per motum: sed ex hoc nihil concluditur. quia a posteriori et per effectum: non solum demonstrantur que partinent ad secundum modum perseitatis: sed etiam quae ad primum: et sic esse demonstratur de deo. Potest etiam secudo dici: supposito quod infinitas de deo sit de most rabilis a priori: quod demonstratio a priori est duplex: prout superius extitit declaratum: quedam in qua medium ostendens praedicatum de subiecto: est causa non solum in inferendo. sed etiam in essendo: et talis videtur omnis demonstratio in qua demonstratur distincta passio de subiecto: et de tali verum est: quod nihil demonstratur nisi quod pertinet: ad secundum modum per seitatis et sic loquitur arist. Quedam in qua medium ostendens ec: est causa in inferendo non autem in essendo: et quod sic demonstratur potest esse de per se: et primo intellectu quiditatiuo eius de quo demonstratur: quod patet in hoc sillogismo omnis substantia animata sensibilis est animal: omnis homo est substantia animata sensihilis: ergo omnis homo est animal: iste sillogismus est demonstratiuus: quia ex veris et necessariis et impossibilibus aliter se habere: tum quia non est topicus: nec sophisticus: et tamen praedicatum est de per se et primo intellectu quiditatiuo subiecti: igitur non est bona consequentia: immo est falsa: consequenter infinitas est demonstrabilis de deo: igitur non est de per se et primo in tellectu quiditatiuo eius etc. Ad tertium dico: quod maior non est vera: si illud apphendatur perfecte: et sub isto sensu minor non est ad propositum: quia nullus philosorum: nec viaatorum deum apprehendit perfecte. Ad quartum dico: quod infinitas perfectionis de qua loquimur in proposito non est ratio priuatiua quantum ad quid rei: sed quantum ad inpositionem nomins tantum. Contra quartam conclusionem simpliciter negat habitum theologicum intellectus creati tam in via quam in patria esse de deo sub ratione deitatis absoluta sumpta: tanquam de subiecto primo: est opinio communis pro qua quada arguunt.

Sanctus thomas in prima parte q. i. ar. 7. Primo sic. Idem et sub eadem ratione formali est subiectum in tota scientia et in primis principiis scientie: hec patet quia tota scientia continetur virtualis ter in principiis: sed deus sub ratione deitatis absolute est subiectum in articulis fidei quae sunt principia theologie: ergo etc. Secundo sic: sicut se habet obiectum ad potentiam: sic se habet subiectum ad scientiam: sed illud est primum obiectum potentie: sub cuius ratione omnia referuntur ad potentiam igitur illud est primum subiectum scientie sub cuius ratione omnia considerantur in scientia: sed omnia quae considerantur in theologia considerantur sub ratione deita tis absolute: vel quia sunt ipse deus: vel quia habent ordinem ad ipsum vt ad principium vel ad finem: igitur etc.

Landusphus in prologo i q. vlti. arti. 3. Ad idem arguut quidam alii probates: quod deus inquam tum deus: sit subiectum in theologia viatorum. Primo sic: sub illa ratione deus est subiectum in theologia: sub quacontinex virtualiter omnes veritates eius hoc patet: quia de ratione formali subiecti: vt dictum est: est contine re etc. sed deus inquantum deus continet omnes veritate theologicas: ergo sub hac ratione est subiectum in theologia: probatur minor: quia prima ratio et perfectior in omniente: est illud a quo dependet virtualiter omne cognoscibile de eo: sed ista est ratio specifica: igitur in deo ratio deitatis que est ratio necessaria et quasi specifica continebit virtualiter omne scibile de deo. Secundo sic: eodem modo deus est subiectum in theologia quo modo est ohiectum intellectui diuino: sed intellectui diuino est obiectum inquantum deus: ergo in theologia erit subiectum inquantum deus: maior patet: quia cum theologia sit de deo nouissimo modo: si esset de deo aliter quam vt est obiectum intellectui diuino: diuinus in tellectus non haberet deum pro obiecto nouissimo modo: minor patet. 12 metaphi. vbi philoss et commentator dicauat: quod obiectum intellectus prime intelligentie que est deus: est essentia sua: non aliquid aliud.

Tertio sic: si theologia non esset de deo inquantum deus: theologia non esset perfectissima notitia de deo: consequens est falsum: ergo et antecedens: consequentia probatur: quia si non esset de deo inquantum deus: in aliqua alia traderetur notitia de deo inquam tum deus: et ista alia esset nobilior: quia esset de deo sub propriissimo vel nobilissimo conceptu possibili haberi de eo.

Responsio ad rationes sancti thome. Ad primum istorum dicerent multi: quod articuli fidei non sunt principia theologie: quod saltem verum est de aliqui bus: vt declaratum est supra. Multi etiam dicerent quod in omnibus articulis fidei deus vt deus non est subiectum. quia in articulo incarnationis: tamtum filius est subiectum: quicquid tamen sit de hoc dico: quod licet in articulis fidei saltem in aliquibus prount sunt principia vel conclusiones theologie diuine: deus vt deus simpliciter sit subiectum non tamen prout sunt principia vel eonclusiones theologie create: ratio istius est: quia articuli fidei in habito theologico intellectus diuini sunt adequate noti: in habitunostro theologico creato: non: quia nulla creatura potest adequate cognoscere articulum trinitatis: quia nec deitatem nec trinitatem potest cognoscere quantum cognoscibilis est. Concedo ergo quod in articulis fidei saltem inaliquibus: prout sunt principia vel conclusiones theologie increate: deus vt deus est simpliciter subiectum: sed prout sunt principia vel conclusiones theologine create deus vt deus non est simpliciter subiectum et absolute: sed vt attingibilis ab intellectu creato precise: et sic concedo quod sit subiectum theologie create prout declarabitur. q. sequenti. Ad secundum: licet multi negarent maiorem simpliciter: sicut assumitur: concessa tamen maiore: minore: et prima conclusione. valet quod illud sit subiectum primum scientie: sub cuius ratione omnia considerantur in scientia: non habetur intentum: quia in habitum theologico intellectus creati: nihil consideratur sub ratione deitatis absolute sumpta: sed vt attingibilis est ab intellectu creato: et sic concte et finite accepta.

Responsio ad rationes landulphi. Ad primum aliorum: licet forma non sit bona: quia ex puris affirmatiuis in secunda figura nihil sequitur: et minor possit negari quia talis virtualis continentia: non est de ratione subiecti: sed medii: sicut patet ex q. price. dico tamen ad minorem: quod aliter deus continet theologicas veritates prout sunt de per se consideratione theologie increate: et aliter prout sunt de per se consideratione create: quia prout sunt de per se consideratione theologie. increate: continet eas vt deus est absolute siue sub ratione deitatis absolute sumpta: sed prout sunt de per se consideratione theologie create: continet: eas sub ratione deitatis: non quidem absolute sumpta: sed vt intellectui creato proportionata: non ergo sequit quod in theologia viatorum creata deus sit subiectum sub ratione deitaris absolute sumpta: sed vt intellectui creato proportionata: quod vtique verum est: sicut in sequenti. q. videbitur. Ad secundum dico: quod procedit de theologia increata: sed decreata maior est falsa quia obiectum adequatum intellectus diuini excedit improportionabiliter virtutem cognitiuam intellectus cuiuscumque creati: et ideo non est possibile quod idem sub eadem ratione formali sit subiectum theologie create: et obiectum adequntum intellectus diuini. Et ad probationem quando dicitur: quod theologia est de deo nobilissimo modo: dico quod theologia increata est de deo nobilissimo modo simpliciter: theologia vero creata est de deo nobilissimo modo: non quidem simpliciter: sed possibili intellectuim creato. Ad tertium concedo: quod theologia creata non est perfectissima: quia theologia increata est perfectior: et talis est de deo sub ratione deitatis absolute sumpta.

Responsio ad rationes principales. Ad primam patet quid dicendum ex solutione statim data: quia habitus theologicus intellectus erati non est simpliciter nobilissimus: licet sit nobilissimus interhabitus possibiles creature. Secundam rationem concedo: et credo ipsam concludere.