Quaestio 5

Articulus primus. QUantum ad primum articulum: supposita distinctione rsuperius declarata de fruitione proprie dicta: quia quedam est ordinata: et quedam inordinata: fruitio ordi nata est propter se diligere: quod est propter se diligendum cum fine delectationis: fruitio vero inordinata est propter se diligere: quod non est propter se diligendum cum fine delectati onis. Iste descriptiones sunt satis note: supposito quod de ratione fruitionis sit dilectio et delectatio: vt declaratum est supra: loquor tamen in eis secundum communem vsum loquemdi doc. non distinguendo inter fruitionem et frui: eo quod de facto inseperabiliter se consequuntur. Ex ista distinctio ne possunt elici due propoitones correlarie. Prima est: quod illa diuisio qua quidam diuidunt fruitionem: in fruitionem ordinatam et in communi sumptam: est insufficiens et indebita.

Scotus in primo distinctione i. q. i. art. i. Est quidem insufficiens: quia fruitio inordinata non est ordinata. nec in comuni sumpta: quod patet etiam per eos. quia fruitio or dinata vt dicunt: est quando ordinatur secundum debitas circum stantias. fruitio autem in communi abstrahit a debitis circumnstam tiis et indebitis: sicut animali a rationali et irrationali. constatur autem quod fruitio in ordinata per necessitatem includit in debitas circunstantias igitur non est ordinata: nec in conmuni sumpta. Et confirmatur: quia si fruitio inordinata esset fruitio in communi: fruitio ordinata esset inordi nata: consequentia patet: quia fruitio in communi de fruitione ordinata vere praedicatur. Est etiam indebita: quia condiuidit inferius suo superiori: ac si animal diuidatur in animalis rationale et irrationale in communi. talis autem diuisio est impartinens et indebita. Et confirmatur: quia in nulla diuisione debita: vnum diuidendum recipit per se praedicationem alterius: patet de rationali et irronali et similibus: sed fruitio in communi per se praedicatur de fruitione ordinata et iam per eos: igitur etc.

Preterea: omne per se diuisum diuisione debita abstrahit a diuidentibus praet de substantia respectu corporee et incorpor ee: igitur fruitio abstrahit a fruitione ordinata et in communisumpta: quod patet esse falsum: Est enim simile ac sidicatur: quod substantia abstrahit a substantia corporea et in communi sumpta: quod nihil est dicere.

Secunda propositio est: quod diuisio illa qua quidam alii volentes diuisionis praedicte supplere defectum: diuidunt fruitionem in fruitionem ordinatam et deordinatam et in communi sumptam est etiam nulla.

Landulphus in primo di i q. i. ar. i. Probatur nullum superius iferioribus suis condiuiditur. vnde diuisio illa esset nulla qua diuideretur animalin animal rationale et irrationale: et animal in communi: sed fruitio in conmmuni etiam per istum doc: expresse est quod dam superius ad fruitionem ordinatam et inordinatam: cuius rationem assignat: quia ex quo voluntas non determinatur ad fruitionem ordinatam vel deordinatam: potest abstrahi ratio fruitionis praecise ab vtroquam extremo: igitur fruitio in communi pre ceteris non condiuiditur: et sic diuisio nulla. Secundo: quia omnis fruitio posita in effectu est ordinata vel inordinata hoc patet: quia non est aliqua qua non diligatur quod est propter se diligendum: vel quod non est propter se diligendum igitur in diuisione frustra ponitur secundum menbrum. Tertio quia fruitio in communi de fruitione ordinata et deordinata praedicatur per se primo modo: igitur ipsis non condiuiditur. Et confirmatur: quia ista diui¬ sione posita: fruitio abstraheret a fruitione ordina ta et deordinata et in communi sumpta: quod patet esse falsum ex dictis: igitur etc. Secundo distinguo de fruitione ordinata in creaturis: quia quedam est prfecta: et quedam imperfecta. perf ecta tamtum habetur in patria: et de tali loquitur bea. aug. 10. de tri. c. 26. cum dicit: quod frui est vti cum gaudio. non adhuc spei: sed iam rei. Secunda possibilis est in via: vnde bea. aug. primo de doctrina christiana. c. 35. dicit quod angeliillo fruentes iam beati sunt: quo et nos frut desideramus: et quantum in hac vita iam fruimur vel per speculum: vel in enigmate: tanto nostram pegrinationem et tollerabilius sustinemus et ardentius finire cupimus. Istam distinctionem ponit magister in littera: et ratio distinctionis est clara: quia fruitio cognitionem presupponit necessario. Et ideo perfecta fruitiolsine perfecta cognitione non est possibilis perfecta autem cognitio dei habetur in patria: non in via de facto: quicquid sit de possibili: de vtraquam istarum potest intelligi questio: et hec de prima.

Secundus articulus. QUantum ad secundum articulum est aduerten dum: quod istam conclusionem intendo pertracta re et contra auicen. qui posuit conclusionem affirmatiuam. dicit quod voluntas creata potest ordinate frui aliqua creatura. Et contra quendam modernum doc qui posuit quod immediatum obiectum frnitionis ordinate in patria non est deus: sed visio dei: licet remotunet principale sit deus ipse. Et ideo ponam quattum or conclusiones: duas contra vnum: et duas contra alium.

Est igitur prima conclusio: quod naturaliter potest demonstrari: quod voluntas creata non potest quietari: nec per consequens beatinficari in aliquo citra deum probatur primo sic: quilibet beatus est certus de continuatione sui actus. sed qui ponitur beatificari in aliquo citra deum non est certus de continuatione suiactus. igitur non est beatus. maior est demonstrabilis. et ipsam demonstrat beatus aug. 13. de tri. c. 17. 18. 19o. et. ro. quia si beatus non esset certu slde continuatione et perpetuitate sue beatitudinis. vel posset eam amittere volendo. vel nolendo. vel neutro modo: quorum quod licet est impossibile vt demonstrat ibidem: minor probatur: quia qui ponitur beatificari in creatura: non est certus de continuatione et perpetuita te creature cum possit non esse saltem virtute illius qui produxit ipsam ad esse: igitur nec est certus de continu atione suiactus ad creaturam. Et confirmatur: quia qui ponitur beatificari in aliqua creatura: vel est certus: quia illa creatura non dependet ab alio: vel est certus quod dependet abalio: vel non est certus de aliquo istorum. Primum dari non potest: quia certitudo non est de falso. Si detur. secundum. igitur est certus quod virtute alterius non potest esse. et per consequens non est certus de continuatione sui esse. et multo minus decontinuatione sui actus beatifici. Si deturtertium. idem sequitur: quia exquo non est certus si depend et vel non dependet ab alio potest dubitare de vtroque. Sed forte dicetur quod si ista ratio sit bona: sequitur quod nullus beatus sit nunc certus de continuatione sui actus: quia nullus est certus de continuatione sui esse: cum per differentiam poni possit non esse. Ista tamen instantia est nulla: quia videns deum intuitiue potest certificari de propetuitate creature: quia suum esse non est in potestare sui: sed alterius.

Secundo ad principale sic: nulla voluntas desiderans maius bonum perfecte quietatur in minoribono: patet ex terminis: sed quaelibet voluntas si sit ordinata desiderat maius bonum quocumque bono creato: igitur nulla quietatur perfecte in aliquo bono creato: probatur minor: quia quicquid rectaratio dictat esse desiderandum voluntas desiderat sisit ordinata: sed recta ratio dictatur maius bonum quocumque bono creato esse desiderandum: quia bonum increatum vt docet experientia: igitur etc. Istam rationem tangit be. aug. primo. confes dicit fecisti nos domine ad te: et inquietum est cor nostrum donec quiescat in te. Et confirmatur: quia nulla voluntas diligens vel potens diligere maius bonum quocumque bono creato potest quietari in aliquo bono creato: sed quelibet voluntas potest diligere maius bonum quocumque bono creato igitur probatur minor: quia quicquid boni potest cognosci aliqualiter ab intellectu: potest diligi a voluntate: sed sumum bonum increatum quod est maius bonum quocumque creato bono potest cognosci aliqualiter ab intellectu: quia cognitio essendi deum nobis naturaliter est insertavt patet per damascenum libro primo. c. i ergo etc.

Tertio sic: creatura illa rationalis que ponitur quietari et sic beatificari in aliquo citra deum: vel videt illud esse simpliciter finem vltimum: vel videt illud non esse simpliciter finem vltimum: vel non videt: an sit: vel non sit simpliciter finis vltimus. primum dari non potest: quia non est et quod non est: sciri non potest: nec per consequens intuitiue videri. Si detur secundum: sciri naturaliter poterit idem excediab alio: et per consequens non quietatur in illo: quia vltra quodcumque bonum quod exceditur potest voluntas appetere maius bonum. Si detur tertium poterit dubitare de vtroquam: quo posito non beatificatur in illo. Et confirmatur: quia vel illa creatura que ponitur beatificari in aliqua creatura videt illam esse creatam ab alio: vel videt eam non esse creatam ab alio: vel non videt an sit creata vel increata. Si detur primum: naturaliter sciri poterit ipsam excedi ab alio: et sic non quietatur in illo. secundum dari non potest: quia falsum est. Si detur tertium: talis visio non erit beatifica: quia visio imperfecta non est beatifica. Et qui non videt: an res sit creata vel increata imperfecte videt eam: igitur etc.

Quarto sic: naturaliter sciri potest quod omnis creatura caret aliquo bono igitur naturaliter sciri potest quod voluntas creata non potest beatificari in aliqua creatura: antecedens patet etiam per auic. quia omnis creatura deficita perfectione dei: consequentia probatur. Primo: quia voluntas creata potest appetere bonum: quo caret illa creatura ex quo naturaliter potest sciri quod caret aliquo bono Secundo: quia illa potentia que ex se inclinatur in plura bona non potest vltimate quietari nec beatifica nisi in eo quod perfectissime continet illa: sed voluntas creata inclinatur ex se ex natura sua ad volendum et appetendum omnia bona: sicut intellectus ad cognoscendum omnia entia: igitur nec potest beatificari nec vltimate quietari nisi in eo quod perfectissime continet omne bonum: igitur si naturaliter sciri potest quod omnis creatura caret aliquo bono: naturaliter sciri potest quod voluntas creata non potest quietari: igitur etc.

Secundam conclusio est ista: quod nulla creatura est ordinate fruendum. Ista conclusio non est catholicis dubia: nec etiam vere philosophantibus: quamquam auicen. senserit oppositum: quia sequitur voluntas creata non potest beatificari in aliquo citra deum: igitur nulla creatura est ordinate fruendum: antecedens patet ex conclusione praecedenti: et consequentia est non quia res qubus est ordinate fruendum nos beatos faciunt vt patet per be. aug. primo de doc. christiana. c. 7. ergo. Et confirmatur etiam per Auicen. quia ideo ponebat quod voluntas creata posset ordinate frui aliqua creatura: quia poterit beatificari in aliquo citra deu: vt dicebat. hec est expressa sententia be. aug. libro: primo allegato per totum: vnde. c. 26. concludit: quod in omnibus rebus ille tantum sunt quibus est fruendum que eterne inconmmunicabiles sunt: ceteris autem vtendum est non fruendum. constat autem quod nulla creatura est incommunicabilis et eterna. igitur etc. Et. c. 33 dicit. non esse fruendum nisi trinitate id es summo et incommunicabili bono. Et potest ex dictis suis. probari primo sic: illo solo est ordinate fruendum: quod est propter se diligendum sed nulla creatura: est propter se diligenda igitur etc. maior patet ex descriptione fruitionis ordinate: et minor est nota: quia omnis creatura est diligenda propter deum: immo non nisi propter eum. dicit anshel. mono. 69. nihil apertius quam rationalem creaturam ad hoc esse factam: vt summa essentiam amet super omnia bona: sicut ipsa est sumum bonum. immo nihil amet nisi illam: aut propter illam: quia illa est bona. per se et nihil aliud est bonum nisi propter ea. Ista rationem facit be. augustino libro praeallegato c. 26 ad probandum quod homo non debet frui seipso dicit sed nec seipso quisquam frui dicet si liquide aduertas: quia nec seipsum debet propter seipsum diligere. sed propter illum quo fruendum est. Secundo sic. illo solo est ordinate fruendum: quo non est ordinate vtendum. sed omni creatura est ordinate vtendum. igitur nulla est ordinate fruendum. maior patet: quia summa peruersitas voluntatis est vti fruendis. vel frui vtendis. vt patet per bea aug: 83. q. q. 30 minorem ponit magister in littera. dicit quod res quibus vtendum est: mudus est et in eo creata. et probat ea per be. aug. libro praedicto c. 8. dicit est quod vtendum est hoc mundo: non fruendum: vt invisibilia dei per ea quae facta sunt intellecta conspiciantur igitur etc. Ex hiis praet opinionem auicen. esse contrariam theologie veritati et etiam rationi. Tertia conclusio est: quod immediatum obiectum fruitionis ordinate in prima non est visio dei. pro cuius deductione premitto aliquas propositiones. Prima est: quod fruitio patrie est aliquid beatitudinis essentialiter et intrinsece: et hec est per ecclesiam determinata: vt pluries dictum est supra.

Secunda propositio est: quod fruitio non est amor concupiscentie: nec in via: nec in patria: sed amicitie. Et istam deduco primo sic: amor perfectissimus creature non est amor concupiscentie sed amicitie: hoc patet: quia amor amicitie est perfectior amore concupiscentie: vt patet per philosophum 8. ethi. c. 3. et 4. sed fruitio vie est amor perfectissimus vie: et fruitio patrie est amor perfectissimus patrie secundum omnes: igitur etc. Secundo sic: per actum amoris concupiscetie non inheremus alicui rei distincte a nobis supposito propter se tantum: sed propter coniunctionem eius ad nos: Istam propositionem ponit doc. ille contra quem posui conclusionem: sed per actum fruitionis ordinate inheremus alicui re indistincte a nobis subiecto et supposito propter se tantum: igitur actus fruitionis ordinate non est amor concupiscentie probatur minor: quia per actum fruitionis ordinate inheremus deo propter se tantum: vt patet per magistrum in litera. c. penulti igitur etc. Et confirmatur: quia qui diligit propter aliud non fruitur: sed vtitur ipso: qui fruitur deo diligit ipsum: et non propter aliud: igitur propter se tantum.

Tertio sic voluntas secundum illum doc. in eadem. qui in solutione primi argumenti: diligit deum amore amicitie et amore concupiscentie sed differentur: quia per amorem amicitie fertur in deum cognitum obiectiue: non tamen in ipsum cognoscere: ita quod cognoscere praecedit diligere. sed non est eius obiectum nec pars obiecti. sed per amorem concupiscentie fertur in deum cognitum: et in ipsum cognoscere obiectiue immediate quidem actu et mediate actu in ipsum deum. hec sunt verba sua quibus praesuppositis arguit sic. voluntas diligeres deum amore amicitie non vtitur deo: igitur fruitur eo. et per consequens fruitio est amor amicitie non concupiscentie. antecedens patet: quia qua diligit deum amore amicitie: diligit deum propter se non propter aliud. igitur non vtitur eo:

Preterea: qui vtitur. deo peccat et est peruersus. sed qua diligit deum amore amicitie non peccat nec est peruersus immo meretur in via: supposita gratia consequentia probatur: quia si deus diligit nos. vel fruitur. vel vtitur nobis. vt patet per be. aug. primo de doc. christiana. c. 36 et per magistrum in littera. Si enim non fruitur. nec vtitur non inuenitur quod nos diligat. vt patet ibidem: ergo omnis qua diligit fruitur. vel vtitur. igitur si voluntas: diligens deum amore amicitie non vtitur eo: frui tur necessario. Et confirmatur: quia dilectio qua voluntas diligit deum amore amicitie est perfectior dilectione: qua diligit ipsum amore concupiscentie: quia illa dilectio est perfectior cuius obiectum imme diate est perfectius: patet per eum: quia iccirco frui tio non pertinet essentialiter ad beatitudinem prima rio nec secundario: vt dicit: quia eius immediatum obiectum non est deus: sed aliquis actus creatus: igitur ex dignitate obiecti immediati concluditur dignitas fruitionis et dilectionis: sed immediatum obiectum amoris amicitie circa deum est perfectius per eum immediato obiecto amoris concupiscentie: igitur amor amicitie circa deum est perfectior amore concupiscentie: sed fruitio est amor perfectissimus: igitur est amor amicitie circa deum: non concupiscentie. Quarto sic sequitur: fruitio est amor concupiscentie non amicitie: igitur qui fruitur deo non diligit deum super omnia consequens repugnat catholice veritati ex significato vocabuli: igitur et antecedene: consequentia patet: quia qui diligit deum amore concupiscentie diligit deum propter aliud: quia propter per fectionem: vel bonum illud quod vult sibi vel alteri sed qui diligit deum propter aliud magis diligit illud aliud: quia propter quod vnumquodque tale: et illud magis primo posteriorum Et anshel. de casu diaboli. c. 13. qui vult aliquid non propter rem quam videtur vel le: sed propter aliud quam proprie iudicandum est velle: an illud quod dicitur velle: an illud propter quod vult: et cocludit: illud vtique propter quod dicitur velle: igitur qui diligit deum amore concupiscentie aliquid aliud diligit magis quam deum: igitur non diligit deum super omnia. Et confirmatur: quia omnis amor concupiscentie presupponit amorem amicitie: sic quod impossibile est quod aliquid diligatur amore concupiscentie: quin aliquid aliud sit magis dilectum amore amicitie: patet per eum quia immediatum obiectum amo ris amicitie: est illud cui volumus perfeetionem vel bonum quod diligimus amore concupiscentie: igitur si deus diligitur amore concupiscentie aliquid est magis dilectum quam ipse deus: quia diligitur amore amicitie quod est inconuenientissimum et ab surdum: et contra anshel. mono. 69. c. superius allegatum. Est tamen aduertendum: quod per istam propositionem non intendo quod fruitio sit amor amicitie totaliter: sed partialiter tantum: sicut declaratum est supra. Tertia proposito est: quod visione dei non est ordinate fruendum. Et hec patet in conclusione praecedenti: quia visio qua creatura videt deum est aliqua res creata: igitur si nulla creatura est ordinate fruendum: sicut dicit illa conclusio tali visione non est ordinate fuendum. Et confirmatur: quia illo solo est ordinate fruendum quod est amadum propter se tantum: sed visio dei non est amanda propter se tantum: igitur visione dei non est ordinate fruendum. Istam rationem tangit magister in littera. c. penul. vbi inquirit an virtutibus sit fruendum: et probat quod sic: quia frui est amore inherere alicui propter se: igitur omni eoest fruendum: quod est propter se amandum: sed virtutes sunt propter se amade: igitur etc. Ad quod respondens dicit quod in illa descriptione vbi dicitur propter se intelligendum est tantum: vt scilicus propter se ametur tantum. Et subdit statim: quod sola trinitas increata sit sic amanda propter se: non igitur actus visionis creatus.

Preterea illos solo est ordinate fruendum: quod non est ad aliud ordinabile: dicente be. aug. II. de ci. dicit c. 26. quod ea re quam. propter aliam queri mus vtitur. Et ea re frui dicimur: que nos non ad aliud referenda propter seipsam delectat: sed omne aliud a deo: et sic visio est ad deum tanquam ad finem omnium ordinabile: igitur etc. Istis propositionibus declaratis deduco conclusionem. Primo sic. fruitio patries est aliquid beatitudinis essentialiter et intrinsece: igitur esus immediatum obiectum non est aliquis actus creatus: antecedens patet ex prima propositione: et consequentia est istius doctoris: quia iccircofruitio: vt dicit: non est beatitudinis essentialiter et intrinsece: quia eius obiectum immediatum est aliquis actus creatus. Ista ratio cogit eum vel ad negandum determinationem ecclesie quam tamen de plano videtur negare vel ad negandum seipsum. Secundo sic: immediatum obiectum amoris amicitie circa deum non est visio dei: hoc patet etiam per eum quia per amorem amicitie vt dicit voluntas fertur in deum cognitum obiectiue cognitum: non est eius obiectum nec pars obiecti: sed fruitio ordinata: siue in via siue in patria est amor amicitie circa deum non concupiscentie: vt patet ex secunda propositione: igitur etc.

Tertio sic obiecto immediato fruitionis ordinate est ordinate fruendum: sed visione dei non est ordinate fruendum: igitur: maior patet ex terminis et minor ex propositione tertia: igitur etc.

Quarta conclusio est: quod solus deus est immediatus terminus obiectalis fruitionis ordinate: probatur: quia non est visio dei: nec aliquis actus creatus: igitur solus deus: patet etiam per rationes precedentis conclusionis. Primo: quia solus deus est immediatus terminus obieetalis actus essentialiter beatifici etiam pereum: sed fruitio patrie est essentialiter actus beatificus: igitur etc. Secundo: quia immediatum obiectum amoris amicitie circa deum est tantum deus: sed fruitioordinata est amor amicitie: igitur etc. Tertio: quia obiecto immediato fruitionis ordinate est ordinate fruendum: et solo deo fruimur ordinate: vt patet ex dictis. Ex his patet quod debitum obiectum fruitionis ordinate non est nec potest esse aliqua res creata et hec de articulo secundo.

Tertius et quartus articulus. QUantum ad tertium et quartum articulum simul contra conclusiones istas mouenda et dissoluenda sunt dubia. Et primo contra primam conclusionem est quedam opinio que ponit: quod licet ista propositio voluntas creata non potest quietari nec per consequens beatificari in aliquo citra deum sit infallibiliter vera: non tamen est naturaliter demonstrabilis.

Ocham in primo dio.e i q. 4. ar. i. Pro quae quadam arguunt sic: si posset demonstrari quod voluntas non potest quietari in aliquo citra primum: aut hoc esset pro libertate voluntatis: quia si voluntas ex hoc ipso quod libera est potest appetem quod cumque volibile: et ita numquam potest satiari: nisi in vltio: aut pro vtilitate obi voluntatis: quia si obiectum suum est ens in communi: et per quodlibet contentum: et per consequens no potest quietari nisi in summo: aut per capacitate voluntatis: quia scilicet est capax boni infiniti. Primo modo non potest probari: quia non potest naturaliter demonstrari quod voluntas contingentur feratur in quodlibet volitum: vt dicit: ergo non potest naturaliter probari quod voluntate habente actum res pectu cuiuscumque finiti poterit voluntas appetere bonum perfectius. Nec secundo modo potest probari: quia non potest naturaliter cognosci quod quandocumque aliquod commune est apphesibile ab aliqua potentia quod quodlibet contentum est perfecte cognosci bile a tali potentia: quia potest esse impedimentum propter impropor tionem alicuius contenti: vel propter defectum alicuius alterius causae. Exemplum primi secundum philosophum: ens primum est impronortionatum ad eausandum immediate aliquem effectu in istis inferioribus. Et ideo si intellectus non potest aliquid cognoscere intuitiue et in particulari nisi moueatur immediate ab obiecto: vel causetur aliquis effectus nouus immediate ab obiecto: no potest cognoscere deum intuitiue et in particulari. Exemplum secundi: si esset aliquod obiectum quod nullo modo posset apprehendi ab in tellectu nisi prius apphenderetur a sensu: et esset aliqua natura intellectualis cui repugnaret iste sensus: talis intellectus licet posset apprehendere vnum commune ad omnia obiecta: non tamen posset in particulari apprehendere quodlibet contentum sub eo. Nec tertio modo potest probari: quod voluntas sit capax talis boni cum hoc sit obiectum supernaturale et non naturale.

Responsio ad rationes ocham. Sed ista ratio modicum concludit primo: quia procedit ex in sufficienti diuisione: quia posito quod non posset proobri aliquo illorum modorum: adhuc sunt multe vie alie: sicut patet per rationes quibus probaui conclusionem. Secundo: quia potest concedi: quod quilibet istorum modorum potest sufficienter probat. Et quando dicitur primo quod non potest probari per libertatem voluntatis: quia non potest naturaliter demonstrari quod voluntas contingenter feratur in quodlibet volitum: etc. hic dicerent multi: antecedens assumptum esse falsum: quia multis videtur quod natura liter potest sciri: quod voluntas ratione sue libertatis feratur contingenter in quodlibet volitum. Sed quia illud non credo esse verum prout in sequentibus lusinibus appare bit: concesso antete: illo: nego consequentiam: quia non sequitur voluntas non fertur contingentur in quodlibet volitum: igitur non potest prohari in ipso habente actum: etc: quia licet non feratur contingenter in finem vltimum: et presertim clare visum nec in his sine quibus finis: sic visus haberi non potest fertur tamen contingenter in quodlibet aliud. Et hoc sufficit ad probandum quod no possit beatificari in aliquo citra primum. Et per consequens ad probandum quod voluntate habente actum respectu cuiuscumque finiti poterit appetenbonum perfectius. Et quando dicitur secundo: quod non potest proba ri per vniversalitatem obiecti voluntatis: quia non potest naturaliter sciriquod quandocunque aliquod commune est apprehensibile et composito quod ita sit sicut assumitur adhuc non probatur intentum: quia qualitercumque intellectus feratur in deum naturaliter potest sciri quod non potest cognosci aliqua creatura quaud posset aliquod maius bonum coguosci: vt declaratum est supra: et perconsequens appeti. Et sic non quietatur vltimate voluntas in creatura. Et quando dicitur tertio: quod non potest probari per capacitatem voluntatis quia non potest probari quod voluntas sit capax talis

Rodd in 1. di. q. 2. ar. 2. Hic dicunt aliqui quod ista consequentia est nulla: non potest naturaliter probari: quod voluntas sit capaxboni infiniti: igitur non potest naturaliter probari quod non potest satiari aliquo finito: quia si probetur quod non potest satiari aliquo finitosiue aliquo creato: non sequitur ergo potest naturaliter probari quod potest satiari bono infinito vel increato: quia non potest naturaliter sciri quod voluntas potest quietari in aliquo vt dicunt: ratio istius est: quia nullam cognitione natur alem hebemus de deo: nec de creatura quacumque: quinperfectiorem possumus appetem: et per consequens non potest naturaliter sciri quod in aliquo cognito voluntas quietatur. Nec potest est sciri quod quietetur in non cognito: quia impossibile est quod scientiam naturaliter aliquem quietari in. a. non quod cognoscam. a. quia completum non potest cognosci sine extremis.

Sed ista solutio non satisfaciat vt videtur: quia posito quod ista consequentia non sit bona naturaliter: scitur quod voluntas non potest satiari aliquo finito igitur naturaliter scitur quod potest satiari bono infinito. Ista tamen est bona: non potest naturaliter. sciri quod voluntas est capax infiniti: igius non potest naturaliter sciri quod non potest satiari aliquo bono finito. Et posset deduci ex dictus suis. sed pro nunc pertranseo. Rno: itur aliter et dico quod licet non posst probari quod voluntas creature sit capax talis boni eo modo quo creditur a ehatolicis: quia. fruitio beatifica non potest naturaliter demrari: potest tamen probari quod sit capax aliquo modo eius: et hoc sufficit ad sciendum natura liter quod non potest perfecte quietari in aliquo bono creato

Auicenna. 8. metaphisice sue. c. 4. Cond secundam clusionem est opinio auicene vt patet 7 me taphisice sue. c. 4. Et potest reduci ad. 3. nes principales. Prima est: quod quaelibet intelligentia superior per suum intelligem produeit inferiore: imaginabatur nm auicen. quod inter intelligentias esset ordo essentialis sic quod aliqua esset simpliciter prima: et illa per suum intelligere producebat secundam. et secunda tertiam: et sic consequenter secundum ordinem orbium vsque ad intelligentiammouentem orben lisa: isuapunncebntalamionulu. gegin¬ da conclusio est: quod quaelibet intelligentia est perfecte beata cum attingat per actum suum eius causam productiuam: videbatur ergo sibi quod anima rationalis perfecte beatificabatur in intelligentia mouente orbere lune: et sic ascendendo vsque ad primam que beatificabatur in seipsa: quia simpliciter in producta: raautem erit quia vnumquodque productum videtur esse simpliciter perfectum cum attingat suam causam productiuam: patet ex. 35. pro positione proculi: vnum quod que natum est conuerti ad illud a quo processit: et tunc videtur esse completus circulus: quiest ab eodem in idem: etper consequens completa per fectio: igitur quaelibet intelligentia est simpliciter perfecta: et sic beata cum attingit suam causam productiuam.

Tertia conclusio est: quod anima rationalis ordinate fruitur intelligentia mouente orbem lune: quia in ipsa perfecte beatificatur ex oclusine precedenti: et sic ascendendo vsque ad primam que tantum fruitur cirea seipsam

Con. Anicen. Sed ista opinio immo error implicat multa falsa: et contraria fidei catholice. Et ideo pono contra eum aliquas propositiones. Prima est: quod ex dictis auicen. sequitur quo prima intelligentia potest vel potuit omnes intelligentias inferiores imediate per se producere. Istam propositionem deduco sic: prima intelligentia potest per se in mediate producere secundam: ergo: potest immediate per se producem tertiam. et quartam. et sic gradatim descendendo vsque ad vltimam: antecedens est auicen. consequentia probatur: quia quicquid potest producere secunda intelligentia: potest producere prima: sed secunda potest producere tertiam: igitur et prima: minor est sua: maior probatur: si secunda potest aliquid producere: quod non potest prima: quero a quo habuit huiusmodi potentiam productiuam: non a se: quia quod non est a se non habet aliquam potentiam a se: nec a prima: quia nemo dat quod non habet: nec ab aliquo alio: quia in nullo dependet ab alio secundum eum: patet igitur illa maior: et per consequens patet: quod prima intelligentia potest producere tertiam: et similiter potest argui de quarta: et dequinta et de quacumque alia. Et confirmatur: quia si prima ipsa intelligentia non potest per se producere tertiam: vel hoc est propter defectum virtutis et potentie: vel propter aliquam aliam causam: no propter aliquam aliam: quia nulla talis assignatur ab auice. nec potest assignari etiam iuxta doctrinam philysorum: nisi vel: quia repugnat prime intelligentie aliquid per se producere: vel quia repugnat tertie ab aliquo saltem de nihilo produci quorum quodlibet est contra auice. Nec propter defectum virtutis: quia non requiritur maior virtus ad producendum tertiam quam secundam: igitur si habet virtutem producendi secundam: habet virtutem producendi tertiam.

Preterea: vel prima intelligentia est virtutis infinite intensiue: vel non: si non: igitur non potest secundam de nihilo producenquod est contra eum: consequentia patet: quia cuius virtus est intensiue finita non potest aliquid de nihilo producere saltem propria virtute: si sic: igitur pi ratione qua potest producerem secundam potest et omnem aliam: consequentia videtur clara: quia cui non repugnat per se producere: si sic potest vnum producere: quod non alterum non est virtutis infinite sed limitate et finite: igitur Ex ista propositione sequitur: quod prima conclusio auicen. fuit sine ratione posita: quia si prima intelligentia potuit omnes alias per se producere non potest haberi ratio ad probandum quod non produxit nisi secundam: et non tertiam et sic gradatim descendendo.

Secunda propositio est: quod nulla intelligentia a prima potest aliquid de nihilo producem faltem propria virtute: et istam propositionem non deduco pro nunc: quia pertinet ad materiam secundi: etiam patet: tamen aliqualiter probabo ex dictis quia cuius virtus est finita non infinita non potest aliquid de nihilo producere saltem propria virtute: sed virtus cuiusiibet intelllgentie alia a prima est finita non infinita secundum omnes recte philosantes: igitur etc. Tertia popostio esti ex dinctir quicen: videtur scnnis quod nulla intelligentia possit quietari: nec per consequens beatificari in aliqua citra primam hec patet: quia nulla potent ia cuius obiectum adequatum est ens simpliciter: vltimate quietatur nisi in ente perfectissimo simplius hoc patet: quia non potest vltimate quietari nisi in obiecto perfectissimo: sed obiectum adequatum intellectus creati est ens simpliciter secundum auicen. primo metaphisice sue c. 5. igitur. Et confirmatur: quia omne contentum sub per se obiecto intellectus: potest ab intellectu cognosci et per consequens diligi a voluntate: sed prima intelligentia est huiusmodi secundum auicen. igitur prima potest cognosci et disigi a qualibet alia sed sequitur quaelibet intelligentia potest cognoscere et diligere primam igitur nulla vltimate quietatur in aliqua citra primam. Ista consequentia patet: quia nulla voluntas diligens maius bonum vltimate quietatur in minoribono: igitur. Ex ista propositione sequitur quod posito quod secunda intelligentia fit a prima et. 3. a. 2. sicut posuit auicem adhuc tertia non posset beatificari in secunda: quia adhuc posset cognoscere et diligere primo mam Ad hoc etiam sunt rationes probantes prima conclusionem: Nec ratio auicem. valet propter tria: primo quia falsum est quod assumitur: quia non quecumque intelligentia superior producit inferiorem: sed sola pririma. secundo quia posito quod secunda intelligentia crearet fertiam hoc non esset virtute propria sed prime: quia in causis essentialiter ordinatis cantente: secunda causat prima vt patet per arist. 2. metaphisice Et tunc est complexus circulus cum attingitur simpliciter prima causa: et non ante: igitur ratio estad oppositum: tertio quia non est necessarium quod ratio principii effectiui et ratio finis coincidant: nis iin prima cam et nisi coincideret non quietat inquantum effectiua sed inquantum finis posito: ergo quod intelligentia secunda se haberet in ratione praencipii effectiui simpliciter respectu tertie: adhuc non se haberet ad ipsam in ratione finis quia sola prima mouet: vt amatum et desideratum: et per consequens vt finis vt patet. 12. metaphisice

Durandus in. 1. di. i. q. 1. ar. 2. Con. 3. et 4. conclusionem simul: est quedam operinto cuiusdam moderni doc. que ponit sicut dicebat superius quod immediatum obiectum fruitionis etiam beatifice non est deus sed alius actus quo a nobis attingttur pria videlibet visio dei. Et potest hec opinio reduci ad triapuncta: quia primo praemittit vuplicem distinctionem. et tertio mouet et remonet quanda obiectionem. Quantum ad primum distinguit primo de fine: quia finis vno modo dicitur ipsc res assecuta: et sic finis auari est pecuniaAlio modo dicitur finis assecutio reim: et sic finis auari est possessio pecunie: pr mo mo finis creature rationalis est ipse deus. secundo modo eius finis non est deus sed actus ille quo ab ipso deus attingitur primo: et hec est visio dei. secundo distinguit de amore: quia quidam est amicitie: quo amamus illud cui volumus perfectionem aliquam vel bouum aliquod. Alius est concupiscenti quo amamus perfectionem vel bonum illud quod volumus nobis vel amicis obiectum igitur amoris amicitie vt dicit est illud cui quis vult perectionem vel bonum aliquod: obiectum vero amoris concupiscentie est perfectio vel bonum illus quod quis vult sibi vel alteri.

Quantum ad secundum prima conclusio est: quod immediatum obiectum fruitionis ordinate non est deus: seactus ille quo a nobis attingitur primo scilicet visio dei: et hec opponitur contradictorie duabus conclusionibus me is predictis. Secunda conclusio istius doc. est quod obiectum fruitionis ordinate remotum: licet principale est de us et nihil aliud.

Prima conclusio probatur multipliciter Primo sic immediatum obiectum amoris concupiscentie non est res subiecto distincta a concupicente: sed aliquis actus intrinsecus sibi: fruitio est amor concupscentie non amicitie: igitur eius immediatum obiectum non est deus cum sit res subiecto distinicta ab ipso fruente: sed aliquis actus intrinsecus ei me diante quo attingitur finis vltimus: et hic est visio dei: maior probatur inductione. et ratione. Inductio ne quidem: quia immediatum: obiectum dilectionis qua diligo vinum amore concupiscentie non est vinum: sed actus gustandi vinum: quia non diligo vinum immediate sed gusta re vinum. et similiter est in aliis. Rone quia illud amamus amo re concupiscentie quod est bonum vel perfectio quam nobis volumus vel amicis vt patet ex secunda deductione: sed res distincta subiecto non est bonum nostrm nisi ratione actus quo nobis coniungitur: sicut patet de nutrimento et similibus igitur: patet maior: minor probatur: quia fruitio non est amor amicitie quo volumus aliquod bonum deo: fruitio enim cum sit summa delectatio que habetur in patriacorrnondem desiderio: quod habetur in via: sed fatuum esset dicere quod in via desideremus aliquod bonum deo: quia deus nullo bono eget: sed nobis desid ramus bonum valet videre vel habere deum: tale autem desiderium non est amicitie sed concupiscentie: igitur similiter et fruitio.

Preterea: idem est obiectum immediatum desiderii praecedentis et delectationis sequentis. sed immediatum obiectum desiderii non est deus: sed alius actus quo ipsum attingimus: igitur maior patet: quia ita se haben: desiderium et delectatio ad obiectum sicut mous et quies ad terminum: sed idem est terminus ad quem fit motus et in quo est quies igitur idem est obiectum etiam immediatum etc. minor probatur: quia immediatum obiectum de siderti est aliquod futurum: deus autem: secundum se non est futurus nec sibi est aliquod futurum nobis: igitur et non deo desideramus aliquod bonum futurum puta aliquem actum per quem nobis coniungitur: igitur etc.

Preterea omnis amor habet pro obiecto immediato a liquod complexum: et fic fruitio cum sit amor comcupiscentie: sed deus secundum se acceptus non est aliqu de complexum: visio autem dei sic: igitur immediatum obiectum fruitionis non est dens: sed visio dei: maior patet: quia amor concupientie sequitur actum intellectus componentis et diuidentis qui dicit de fugiendo et prosequendo: igitur eius immediatum obiectum est aliquod complexum: minor autem patet ex terminis cum deus sit summe simplex. igitur etc:

Preterea: sic se habet delectatio ad bonum sicut tristitia ad malum sed summa tristtitia quam hobeunt damnati non est de deo secundum se: sed decarentia diuine visionis: sicut de obiecto proximo: et immediato igitur siceus ma delectatio vel fruitio quam habent beati non est de deo immediate secundum se: sed de visione dei

Pre terea illud solum potest esse proximum et immediatum obiectum fruitionis vel delectationis quod est vel esse potest proprium bonum eius quod delectatio: sed nulla res distincta ab homine supposito substni ecto et potest esse proprium bonum: immo nec aliquo modo bonum hominis nec ratione alicuius actus per quem attingitur ab ipso: igitur nulla res distincta ab homine supposito et subiecto potest esse immediatum obiectum fruitionis: et per consequens nec deus: maior patet: quia nullus delectatur in aliquo nisi existimet illud aliquo modo esse bonum suum: arist. 8. ethicorum dicit: amabile quoddam bonum vnicuique autem proprium: probatur minor: quia quandocumque aliquod dicitur tale denominatione extrinseca non dicitur nec denominatur tale nisi ratione eius quod denominatur denominatione extrinseca. ali autem de nominatione intrinseca et formali: et ideo vriua non dicitur sana nisi ratione sanitatis que est in animalter idem de medicina et similibus: sed deus dicitur bonus fruenti: nec aliqua res distincta supposito: et subiecto nisi denominatione extrinseca non formali: igitur non drei bonus nisi ratione alicuius bonitatis formaliter existentis in ipso fruente. huius autem est actus ille per quem attingitur ab ipso scilicet visio: igitur etc.

Preterea: arist. 10. ethico. dicit: quod delectationes distinguuntur secundum operationes quas consequuntur: et secundum eas iudicantur esse bone vel male: igitur loquitur arist. de operationibus preniis delectationibus in ratione obiecti cognit vel de operationibiis preuiis non quidem in rationie obiecti: sed sicut causa sine quae non putatur quia delectationes non possunt esse nisi de rebus cognitis: primum dari non potest: quia secundum operationes precedentes delectationes per motum actus prioris et non obiecti iudicantur delectationes esse male: quia omnis cognitio sic capta est bona: etiam cogntio mali: relinquitur ergo secundum: et per consequens immediatum obiectum omnis delctationis est operatio. Secunda conclusio: quia videtur e s quasi ex terminis nota probatur vnica ratione tantum: immediatum obiectum beatifice visionis est obiectum remotum ordinate fruitionis solus deus est immediatum obiectum beatifice visionis: ergo: maior patet: quia visio est immediatum obiectum fruitionis ordinate ex precedenti usione: igitur obiectum immediatum visionis erit obiectum remotum fruitionis: vnde quia obiectum immediatum actus gustandi panem: est panis: sed obiectum immediatum amoris concupiscentie est gustare panem: eius obiectum remotmuem est panis: probatur minor: quia actus visionis dei est perfectissimus summa perfectione possibili humane nature: igitur eius obiectum immediatum est perfectissimum quod potest a nobis attingi: talis est deus: igitur consequentia patet: antecedens probatur. quia actus quietatiuus voluntatis est perfectissimus: etc: alioquin restaret aliquid desiderandum: et non esset quies actus visionis quietat voluntatem cum sit immediatum obiectum fruitionis: igitur etc. Quantum ad tertin iste doc. obicit contra se: quia si immediatum obiectum fruitionis esset visio dei: cum voluntas non feratur incognitum omnem quod illa visio precognoscatur: et sic ad fruendum deo non solum est necessarium videre deum: sed cognoscere nos videre deum et ita fruitio non sequitur acetum simplicenquo videmus deum sed reflexum quo videmus nos videre deum: et sic actus reflexus essentialius pertineret ad beatitudinem: quam fruitio: quod non videtur verum Istam oiectionem remouet dicit quod fruitio necessa rio supponit non solum actum rectum sed reflexum. et ideo actus refiexus propinquior est beatitudini: quam fruitionec videtur hoc aliquod inconueniens: quia fruitio vt dicit non pertinet essentialiter ad beatitudinem: nec primario nec secundario: cuus ratio est: quia eius immediatum obiectum non est deus: sed alis actus creatus Ista potesitio multa ponit etiam praeter conclusiones principales: non solum falsa: sed periculosa vt patet ex conclusionibus supradictis et propositionibus ibidem declaratis: et ideo pertranseo Nec motiua istius doc. concludunt.

Responsio ad rationes durandi Ad primum: igitur pro prima conclusione patet: quod maior est falsa: quia amore concupiscentie diligo amicum bonum et perfectionem quam habet: cum obiectum amoris concupiscentie sit perfectio: vel bonum illud quod quis vult sibi vel alteri ex secunda di. sua: constat autem quod perfectio vel bonum amici est res a nobis distincta supposito et subiecto. et in hoc iste doc. contradicit sibi euidenter: sed quicquid sit de maiori minor non solum est falsa: sed repugnat catholice veritati: vt patet ex secunda propositione quam deduxi ad probandum tertiam conclusionem princimpalem: quia ad eam sequitur quod deus non sit super omnia diligedus prout ibidem ex titit declaratum. Et multa alia a veritate dissona et periculosa. Nec probatio valet: quia non est bona consequentia delectatio patrie corrsndet desiderio vie: itn sidesiderium vie est concupisentie et delectatio patrie: cuius gratia est aduertendum quod fruitio tam in via quam in patria amorem et delectationem includit essentialiter vt patet ex secunda q. super ista dio. aliter quia huiusmodidilectio et delectatio sunt imperfecte in via et per fecte in patria: et ideo fruitio vie est imperfecta: patrie vero perfecta: sicut docet magister in littera. His permissis dico quod multiplici desiderio vie corrspndet multiplex delectatio in patria: desideramus enim in via vi¬ gere deum: et huic desiderio corrndet in patria delectatio de visione dei: sed ista delectatio non est aliquid fruitionis essentialiter: et intrinsece: sicut iste doctor imaginatur: tum quia talis delectatio non est operatio proprie dicta: sed passio consequens actum visionis naturaliter: et nulla talis est ali quid fruitionis: vt patet ex. q. preallegata: tum quia talis delectatio non est beatifica etiam per istum doc. et fruitio patrie est beatifica: cum sit de intrinseca ratione beatitudinis secundum decretalem. Desidera mus etiam in via: quod amor amicitie: quo hic diligimus deum intendatur: et perficiatur in nobis in patria et huic desidetio correspondet in patria primo et per se ipsa ipsemet actus amoris sub esse intenso et per fecto: et ex consequenti corrndet delectatio qua beatus delectatur de dilectione dei perfecta quam habet sed nec ista delectatio est aliquid fruitionis. tum quia non est beatifica: cum eius obiectum immediatum sit aliqua res creata: tum quia non est operatio: sed passio consequens naturailter actum amoris perfecti. Sed vlterius desideramus in via: quod delectatio amicitie qua hic delectamur de deo dum ipso fruimur ordinate compleatur in uobis: sic est completa in beatis et huic desiderio correspondet in patria ipsa met delectatio amicitie circa deum sub esse completo. Et talis delectatio est aliquid fruitionis essentialiter in via et in patria: nec est alicuius operationis passio: sed operatio proprie dicta vt patet ex prima. qui super ista dicta. His premissis paquod ista consequentia non est bona: delctatio patrie correspondet desiderio vie: igitur si desiderium in via est concupiscentia: et delectatio in patria: quia quodlibet desiderium predictorum est concupiscentia: quia vtroque desideramus aliquod bonum nobis: vel intentioe nem alicuius boni: et tamen patet: quod non quaelibet delectatio correspondens est concupisentie: quia non tertia: concedo ergo: quod prime due delectationes sunt concupiscentie: quia earum obiecta immediata sunt actus in nobis intrinseci: sed nulla istarum est aliquid fruitionis. tertia vero non est concupiscentie sed amicitie: et ista sola est de ratione fruitionis in patria: fuit igitur iste doc. deceptus: quia non distinxit inter has delectationes: vt patet. Ad secundum: dico quod maior non est vniuersaliter vera: quia non est verum quando obiectum immediatamen desiderii est ipsamet delectatio vel intentio delectatio nis. Istud patet: quia cum desidero delectari cum deo delectatione amicitie immediatum obiectum deside siderii est delectatio: et tamen immediatum obiectum de lectationis non est delectatio: sed deus ipse: et sic in proposito: vt patet ex solutione precedenti: et ideo ratio nulla. Nec probatio maioris valet: quia in motum naturali quies et terminus motus semper distingunntur realiter: in proposito autem delectatio et ime diatus terminus desiderii coincidunt: et ideo non est regulariter verum: quod ita se habeant desiderium et delectatio ad obiectum sicut motus et quies ad terminum. Ad tertium nego maiorem: quia amor amicitie non habetus complexum pro obiecto etiam per eum: quia per amorem amicitie voluntas fertur in deum cognitum obiectiue: cognoscere tamen non est obiectum nec pars obiecti: vt dicit: igitur immediatum obiectum amoris amicitie circa deum est solus deus: deus autem non est aliquid complexum etiam per eum in ratione ista: et in hoc videtur clare contradicere sibi: Nec probatio sua valet: quia non probat maiorem vniuersals ter: sed tantum de amore concupitie Et si dicatur quod non loquitur in maior idomin amore vniversaliter: sed de amore concupiscentie tantum: tunc rationone ad propositum quia fruitio non est amor concupine sed amicitie vt declaratum est supra.

Ad quartum posset vno mado dici: quod damnatus non solum tristatur de carentia diuine visionis sed etiam de deo secundum se: quia tristitia sequitur odium sicut delectatio sequitur amorem: et constat quod damna tus odit deum quicquid tamen sit de hoc dico quod non est simile de tristitia damnatorum et delectatione bonorum: quia tristitia damnatorum est inordinata: diligunt enim se vsque ad contemptum dei: et ideo tristatur de carentia sue formalis perfectionis primo et immediate: delectatio vero beatorrum est ordinata: et ideo primo gaudent: et magis gaudent de bonitate dei quam de formali perfectione sui Ad forma: igitur rationis dico: quod maior est vera vbi tristitia est ordinata sicut delectato et tunc minor non est ad propositum: quia tristitia damnatorum est inordinata: et ideo ratio nulla.

Ad quintum nego maiorem: si per bonum proprium intelligatur bonum formale: sicut ille doc. imaginatur in deductione minoris: quia immediatum obiectum amor amicitie circa deum non est aliquod bonum formale etiam per eum: Et fruitio ordinata est amor amicitie circa deum vt patet ex dictis. Item secundum eum: deum possumus diligere amore amicitie: igitur de deo possimus delectari delectatione amicitie: igitur immediatum obiectum talis delectationis non est bonum nostrum formale

Preterea secundum eum: in secunda di. sua immediatum obiectum amoris concupiscentie potest esse bonum vel per fectio amici: igitur immediatum obiectum delectationis sequentis erit bonum vel perfectio amici. Et confirmatur: quia idem obiectum immediatum desideri prer cedentis et delectationis sequentis secundum eum: sed immediatum obiectum desiderii quo desidero bonum vel perfectionem amico meo est bonum vel perfectio amici: igitur immediatum o hiectum delectationis sequentis secundum eum erit bonum illud vel perfectio amici: et tamen constat: quod bonum et perfectio amici non est bonum nostrum formale: et in his sicut et in multis aliis est contradictio in dictis suis: Et quando dicitur quod nullus delectatur in aliquo nisi existimet illud bonum suum: si intelligatur bonum suum formaliter patet quod non est verum: immo est contra intentionem dicentis vt patet ex dictis. Et contra philosophum expresse. 8. ethicorum: qui dicit: amorem amicitie esse ad amicum etiam si nihil aliud expectetur inde: immo per hoc distinguitur amor amicitie ab amore concupiscentie etiam per istum doct et per consequens delectatio amicitie a delectatione concupiscentie. Et cum dicitur vlterius quod amabile quidem bonum vnti cuique autem proprie: dico quod arist. distinxit triplex bonum proprium alicuius vtile delectabile: et honestum bonum vtile et delectabile sunt proprium bonum: et immediatum obiectum amoris concupiscentie: bonum autem honestum est proprium bonum: et immediatum obiectum amoris amicitie: igitur dicere honum proprium: et immediatum obiectum ergo formale est procedere a pluribus causis veritatis ad vnam.

Ad sextum: potest concedi: quod arist. in auctoritate illa loquitur de operationibus preuiis de lectationibus in ratione obiecti: sed nulla talis delectatio est aliquid fruitionis: quia omnis delectatio cuius in mediatus terminus obiectalis est operatio est passio consequens operationem naturaliter: et nulla talis: est de ratione fruitionis et presertim beatifice vt dictum est pluries. Et cum infertur obiectum immediatum: igitur omnis delectatio est operatio: nego consequentiam: quia arist. non loquitur de omnidelectatione: sed de illis tamtum que sequuntur operationes: sicut passion es earum. Et vlterius omnes iste rationes peccant per fallaciam consequentis: quia non sequitur obiectum immediatum delectationis: est aliquis actus nobis intrinsecus igitur talis est visio dei: quia non omnis actus nobis intrinsecus est visio: immo si istud esset verum rationabilius diceretur: quod immediatum obiectum delectationis esset dilectio: quam visio: quia si cognoscam aliquid et non diligam illud non delector in ipso.

Ad rationem vero pro secunda conclusione: concedo quod dens sit obiectum perse et primum fruitionis ordinate: non quidem remotum sicut iste doc. imaginatur sed proximum: et immedia tum: nec ratio probat oppositum quia supponit quod immediatum obiectum fruitionis sit visio: quod patet esse falsum ex dictis.

ad argumnenta principalia Ad rationes principales ad primam nego antecedens: quia simpliciter est impossibilise quod debitum obiectum fruitionis ordinate possit esse aliqua res finita vt patet ex supradictis. Et quando dicitur quod capacitas voluntatis creature est finita concedo: sed ex hoc non sequitur quod possit satiaris aliquo finito: quia licet eius capacitas sit finita est tamen capax boni infiniti saltem sub ratione finita: et voluntas capax boni infiniti non potest satiari aliquo bono finito: non igitur concludit ratio quod voluntas creata possit satiari aliquo finito sed quedam saciatur bono infiinito subratione finita: et hoc est verum. Secundam rationem concedo: quia illa est intentio. b. Aug. etc: