QUarto quaro: vtrum fruitio qua creatura rationalis nunc fruitur deo beatifice: ipsa manente in creatura possit non esse fruitio sibi. Et videtur primo quod sic: quia nullam fruitio qua creatura non fruitur est fruitio creature i sicut nulla cognitio qua creatura non cognoscit est cognitio creature. sed fruitione qua creatura rationalis nunc fruitur i etc. manente in creatura. potest creatura non frui: vt declarabitur infra igitur etc. Contra si talis frui. posset non i esse fruitio creature: sequeretur quod esset frustra in creatura. e consequens est falsum: quia deus et natura nihil faciunt frustra: igitur et antecedens: consequentia probatur: quia fruitio sic et est: vt per eam beatus habens eam fruatur: quod casu posito non esset: ergo. Responsio in ista q. erunt quattuor articuli: quia primo ponam aliquis distinctiones. secundo conclusiones. tertio mouebo dubia. et vltimo re spondebo.

Articulus 1

Primus articulus. QUantum ad primum articulum. Distinguo primo: de potenoei et creature. Et licet de vtraque possit intelligi. q. quia posset dubitari: an quod quaeritur sit possibilis de potentia dei: vel de potentia creature: intelligo tamen qaestione praecise de potentia dei: quia non videtur aliquo modo possibilis de creature potentia: quod tali fruitione manente creatura non fruatur: et si non est possibile quod non fruatur: non est possibile quod non sit fruitio sibi. Secundo distinguo de potentia dei absoluta et ordinata: et intelligo. q. de potentia dei absoluta: quia de ordinata credimus quod creatura quae summo bono clare viso in patria semel frui cepit: eterne beata erit: et per consequens spfruetur ipso beatifice: quo posito sequitur quod talis fruitio sper erit fruitio sibi: et hoc de primo.

Articulus 2

Secundus articulus. QUantum ad secundum articulum pono quattuor conclusionesEt quia fruitio in dilectione et delectatione consistit essentialiter: vt patet ex supradictis.

Prima conclusio est quod de potentia dei absoluta creatura rationalis potest habere dilectionem qua nunc diligit deum beatifice: solum in voluntate et non diligenPro deductione istius conclusionis praemitto aliquis propositiones. Prima est: quod nulla dilectio in natura rationali creata est essentia liter cognitio: probatur primo sic: voluntas in natura rationali creata: non est realiter intellectus: nec per consequens potentia cognitiua: igitur volitio in creaturis non est essentialiter cognitio: consequentia est no. antecedens probur auctoritate be. aug. 4. de tri. c. 58. de par. vbi dicit expresse quod cum memoriam meam intellectum et voluntatem nomino: singula quidem nominia ad res singulas referuntur: igitur non ad vnam: quo posito sequitur: quod huiusmodi potentie non sunt vna res sed distincte. Et de verbis domini. c. 62 postquam sic menoriam intellectum et voluntatem separabiliter nominari: et inse perabiliter operari substandit. Ecce de illis tribus vna res nomina ta est vnius rei nomen dictum est: memoria nomen est vnius reiex illis tribus: et tamen nomen vnius ex ilul tribus tria ipsa operata sunt: hec aug. Ex qua auctoritate euidenter apparet: quod voluntas in natura rationali creata: non est realiter intellectus nec econuerso.

Secundo sic: nulla cognitio in creaturis est actus voluntatis: omnis volitio in creaturis est actus voluntatis: igitur nulla volitio: et per consequens dilectio nulla in creaturis est cognitio: minor ab omnibus est concessa: et maior patet per be. aug. 15. de tri c. 14. vbi sic ait: siue memoriam dicamus in homine eiusdem notitiam et diligentiam: siue memoriam intellectum et voluntatem nihil mentis memimmus nisi per memoriam: nec intelligimus nisi per intellectum: nec amamus nisi per volunta tem: hec aug. Ex quibus verbis patet manifeste: quod nulla cognitio est actus voluntatis in creaturis: quia si sic: non solum intelligimus per intellectum: sed per voluntatem: quod est contra be. aug. igitur.

Secunda propositio est: quod dilectioqua creatura rationalis diligit deum beatifice potest mane re formaliter in ipsa de potentia dei absoluta: sine omni cognitione. Istam propositiom deduco sic. non minus immo magis dependet accidens a substantia: quam dilectio a cognitione hoc patet: quia dilectio non dependet a cognitione: nisi quia cognitio est prior ipsa ordine nem. accidens vero non solum naturaliter est posterius substantia: sed eius esse est substane in esse quia accidentia non sunt entia nisi quia entis si est patet per philosophum. 7 meta. et per commenta torem ibidem commento. 2. sed non obstante huiusmodi dependetia de potentia dei absoluta fieri potest et fit de facto accidens sine omni substantia et subsiecto: vt patet in sacramento altaris. ergo. Tertio proposito est: quod per nullam potentiam finitam nec infinitam fieri potest quod creatura rationalis diligat deum actualiter vel aliquid aliud et nullum actum cognitionis praeuium habeat circa illud. Ista proposito patet: primo aucte beati aug. io. de tri. c. primo dicit expresse. quod re ignotam amare nullus pes et. c. 3. de per dicit firmissime nouimus non nisi nota amare posse: et hoc declarat a prinuslibri vsque ad. io. c. inclu¬ siue. Et quia adducit aliquas instantias contra se concludit in fine id es c. his cause videntur amare icognita qui scire quod volunt nihil sciunt: sed quoniam res aliter habeat: nec omnino quid ametur incognitum arbitror me suasisse verum intuentibus. Idem est vult in 8. c. 16 de par. vbi dicit: scire aliquid non diligi potest diligi: aut quod nescitur quaro vtrum possit. Et respodens ait: quod si non potest nemo diligat deu antequam sciat: et quid est deum scire: nisi mente conspicere: firmeque percipe: quod etiam diffuse pertractat vsque ad. 2o. c. inclusiue. Idem et vult anshel. mono. 6o9. et 2. cur deus homo. c. 13. vbi per hoc tamquam per medium notissimum probat christum omnia nosce. dicit si nihil amatur: nisi quod cognoscitur: sicut nihil erit honit quod non amet: ita nullum bonum quod ignoret. Secundo propositiopersuadetur ratione sic: implicatio contradictionis est quod creature rationalis voluntas aliquid diligat: et illud non sit sibi praesens in ratione obiecti: hoc patet ex adequatione obiecti ad potentiam: sed implicatio contradictionis est quod aliquid sit praesens voluntati in ratione obiecti: nisi per actum cognitionis praeuiu: igitur implicatio contradictionis est quod voluntas rationalis creature aliquid diligat et nullum actum cognitionis praeuium habeat circa illud: et per consequens per nullam potentiam finitam: nec infinitam fieri potest etc. Istis propionibus sic deductis: deduco conclusionem assum pta. Primo sic sequitur: creatura rationalis diligit: ergo cognoscit hoc patet extertia propositone: sed dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deu beatifice de potentia dei absoluta potest manem formaliter in ea: et ipsa non cognoscet: cum talis dilectio non sit essentialiter cognitio: si est patet ex prima pro positione: et posset manerem formaliter in creatura sine omni cognitione: vt patet ex secunda: igitur etc. Secundo sic: non est maior repugnatia quod creatura rationalis habeat dilecti onem qua nunc diligit actualiter formaliter in voluntate: et non diligat: quam quod habeat visionem qua nunc videt actualiter formaliter in visu et non videat: sed secundum est possibile de potentia dei absoluta: igitur et primum: pro deductione minoris pono: quod aliquis homo pecise videat aliquam albedinem demostratam: et quod deus de potentia sua absoluta anihilaret albedinem illam: conseruato homine: hoc enim est possibile: cum visio illa sit res absolute distincta realiter ab albedine visa et independens ab ea in omni genere cause quod deus non potest supplem: isto casu possibili posito: patet quod talis herbit visionem qua prius videbat formaliter in visu: et non videbit: quia non videbit albedinem illam: cum sit annihilata: nec ali quid aliqd quia pono quod nihil noui videat: et ex casu praecise videbat albedinem quam nunc non videt: ergo. Et confirmatur: quia nihil videre et non videre equipollent: taliautem casu posito nihil viderat: ergo. Sed ad istas duas rationes respendebatur per quosdam reuerendos patres et magistros meos quamecum concurrebant.

Magister fernandus. Ad primum quidem dupliciter. Primo namque respondebat quadam reuerendus dominus et compatriota: negando minor quia dilectio vt dicebat est essentialiter cognitio: et ideo non est possibile per aliquam potentiam quod sit formaliter in creatura rationali: et quod ipsa non cognoscat. Et ad probationes: quibus probauiquod nulla dilectio in creaturis est essentialiter cognitio ramen debat. Ad primum negando antecedens: quia voluntas et intellectus in creaturis non distinguuntur realiter vt dicebatur: est igitur Ad secundum negabat minorem: quia voluntas vt dicebat est potenti a cognitiua et non est verum quod nulla cognitio in creaturis sit actus voluntatis: Et ad auctoritates beati aug. qubus probaui oppositum vtriusque respondebat. dicit quod voluntas be. aug. duplicitur accipitur vno modo pro ipsa anima volente. aliomo pro ipso actu volendi. Et illo secundo modo be. aug. accipit voluntatem in omnibus auctoritatibus quas adduxi: vt dicebat. et ideo nihil concludo.

Contra magistrum fernandum. Ista tamen responsio non satisfacit: quia non est verum aliqua dilectio in creaturis fit essentialiter cognitio. nec rationes qubus probaui propositionem oppositam sunt solute. Et ideo primo ostendam quod be. aug. in auctoritibus quias adduti non accepit voluntatem pro actu volendi: sed pro potentia volitiua: nec intellectum pro actu intelligendi: sed pro potentia intellectiua: incus opposito fundatur eius respensio. Secundo ostendam: quod si be. aug. accipiat voluntatem pro actu volendi adhuc nesario sequi tur: quod nulla voluntas in creaturis sit essentialiter cognitiocus oppositum intendit. Et tertio confirmo propositionem.

Primum deduco ex dictis be. aug. sic in auctoritatibus allegatis per me b. aug. accepit memoriam intellectum et voluntate prout sunt partes imagis create: sicut patet videntibus tex. eius: sed actus istarum potentiarum non ste partes imagis create: nec in actibus anime ratio imagis consistit secundum aug. ipso. dicit de tri. 14. c. 7. ab sit autem vt cum anime natura sit immortalis: nec ab initio quo creata est: numquam deinceps esse desistat id quo nihil melius habet: natura cum eius immortalitate perduret: quid vero melius in eius natura creatum est: quam quod ad sui creatoris imaginem facta est: non igitur in fidei intentis: contemplatione: dilectione quae non erunt sper: sed ineo quod sper erit inuenienda est: quam dici oporteat imagine deihec aug. igitur in his auctoritatibus non accipit memoriam intellectum et voluntatem pro actibus: sed pro potentiis quae sper manent cum anima.

Secundum vero scilicet quod si accipiatur voluntas pro actu volendi adhuc necessario sequitur: quod nulla volitio: et per consequens quod nulla dilectio in creaturis sit essentialiter cognitiopatet per auctoritatem quam adduxi ad probandum maiorem secunde rationis: quia be. aug. in auctoritate illa vniversaliter vult: quod sic intelligimus per intellectum: quod non per menoriam: nec per voluntatem: et sic amemus per voluntatem: quod non per intellectu nec per memoriam. Et in hoc vt dicit: differt trinitas in nobe a trinitate que deus est. Et ideo immediate cum dicit quod non intelligimus nisi per intellectum nec amamus nisi per voluntatem: subandit: at vero in lla trinitate quis audeat dicetur patrem: nec seipsum: nec filium: nec spiritum scntum intelligere: nisi per filium: nec diligere nisi per spiritum scuntum per se: aut meminisse tantummodo vel sui vel filii v el spiritus sancti: igitur si be. aug. accipit voluntatem pro atum volendi: sequitur euidenter: quod per actum volendi sic volumus quod nullo modo intelligimus nec cognoscimus: quod est proppositum. Et confirmatur: quia si per amore intelligimus: non sequitur: quod si sic esset in trinitate creata sicut est in increata: quod pater non intelligent: nec seipsum: nec filium: nec spiritum scntum: nisi per filium: immo totum oppositum: quia sequaretur quod intelligeret per spiritum scentum: quod contradicit be. aug.

Et vlterius in hoc non esset dfrentia intertrinitatem creatam et increatam: cusoppositum concludit be. aug. Exclusa igitur ista rpraesensione confirmo conclusionem. primo de dilecti one beatifica de quae principaliter est secumo sic: dilectio beatificacreature est essentialiter cognitio: igitur creatura potest esse per fecta beata sine omni cognitione distincta realiter a dilectione: consequens repugnat deturminationi ecclulsie: sicut patet per illam decretalem extrauagantem domini bendicti de visione animarum: igitur et antecedens: consequentia patet: quia circumscripta omni tali cognitione adhuc creatura per dilectionem ipsam cognoscent et diligeret deum beatifice. Et certum est: quod istis positis posset in ipso summe delectari: et sic est perfecte beata. Et confirmatur: ex dictis suis: quia eomui pso quod dilectio beatifica creature est essentialiter delectatio vt dicebat: frustra ponentur in ipsa aliqua delectatio distincta realiter a dilectione: igitur a similisi dilectio beatifica creature est essentialiter cognitio: frustra poneretur in ipsa aliqua cognitio a dilectione distincta quo posito sequitur quod creatura rationalis potest esse dilectio: inmo sequitur quod sit de facto perfecte beata sine omni cognitione distincta realiter a dilectione: quod tamen est falsum et contra detur mina tionem ecclie: igitur.

Preterea: si dilectio in creaturis esset essentialiter cognitio frustra laborasset be. aug intoto. 10 de tri. ad ostendendum quod non possumus remignotam amare: sufficiebat enim dicere: dilectio est cognitio essentialiter: igitur quicquid diligitur cognoscitur: et per consequens non possumus rem ignotam amare. et tamen constat videntibus textu eius: quod non ita processit: nec sic soluit instantias quas adducit contra se. Manet igitur propositio. valet. quod nulla dilectio in creaturis sit essenti aliter cognitio: quo posito patet rationem non esse solutam. Et lo respondebat ad ipsam: secundo quidam alius locius et magister reue¬ rendus: neganda minor quia licet dilectio beatifica non sit essentia liter cognitio: sicut ponebat praecedens respeonsio tamen non potest esse formaliter in creata: etiam de potentia dei absoluta sine omnicognitione. Et ad probationem respondebat dupliciter. Primo qui dem dicebat: quod ratio magitri iohannis ferrati non probat coclusionem quam intendo: quia tamntum probat: vt patet cuicumque eam in tuenti: quod dilectio potest esse sine cognitione: sed non est bona consequentia: immo fallacia consequentis est: arguendo sic: dilectio potest esse sine cognitione: igitur dilectio beatifica potest esse sine cognitione: quia dilectio beatifica cum sit perfectissima repugnat esse sine cognitione. Secundo respondebar intimendo maiorem: quia non est verum: quod magis dependeat accidens a substantia quam dilectio a cognitione: vt dicebat: ratio huius est: quia cognitio et dilectio habent essentialem ordinem prioritatis et posterioritatis: faltem de potentia dei ordinata: substantia autem et accidens non. Et quando probau quod accidentia non sunt entia nisi quia entis quod est substantiadicit quod illa propositio vel auctoritatas non debet intelligi formaliter et quoditatiue: sed maturaliter et subiectiue secundum actu vel saltem secundum aptitudinem.

Contra solutionem mgitri iohannis fer. Sed nec illa solosufficit vt videtur: quia concesso quod dilectio beatifica non sit essentialiter cognitio: sicut conceditur: non videtur baben dictum quod non possit formaliter esse in creatura de potentia dei absoluta sine omni cognitione. Et ideo primo ostendam rationem quam adduxi ad probandum propositionem oppositam non esse solutam. secundo confirmabo propositionem illam. Quantum ad primum otendo quod nulla illarum solutionum sufficit: non quidem prima: quia non magis: mo minus dependet dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum beatifice a cognitione creata: quam accidens a substantia: hoc patet: quia dilectio perdicta non dependet a cognitione creata in aliquo genere causae extrinsece nec intrinsece: itur non magis: immo minus dopecendet ab ipsa quam accidens a substantia: ista consequentia patet: quia accidens in aliquo genere dependet a substantia: antecedens quantum ad prima partem patet de se: quantum ad secundam probatur quia non dependet ab ipsa in gnere causae efficientis: cum sit a solodeo effectiue: vt suppono pro nunc: quia ex intentione declarabitur infra: nec in genere causae finalis: quia dilectio non est propter cognitionem: sed potius econuerso: vt patet per anshel. 2. cur deus homo. c. i. aut fuit allegatum in qaei. praece. sed non obstante huiusmodi dependentia potest fieri a deo: et fit a deo accidens sine omnisubstantia et subiecto: igitur. Et confirmatur: quia si talis dilectio non posset esse formaliter in creaturad potentia dei absoluta sine omni cognitione: vel hoc esset: quia est dilectio: vel quia est beatifica: non quia est dilectio: quia tunc non magis repugnaret si bi quam alteri quod est contra solutionem illam: quia tunc hec non eset bona consequentia dilectio potest esse sine cognitione: igius dilectio beatifica potest esse sine cognitione: quod negat illa solusio: nec quia beatifica: quia casu posito non beatificaret: quia habens ipsam non diligent per eam.

Preterea: maior illius rationis non solum probatur indiffinite: sed vniversaliter: quia non solum est verum de aliqua dilectione: sed de omni quod non dependet a cognitione: nisi quia cognitio est prior ipsa ordine nem: nec ille socius assignat aliquam alia dependentiam: igiur conclusio quae sequitur gratia forme erit vniversalis: et per consequens de omni dilectione: et sic de beatifica probatur: quod possit esse de potentia di absoluta sine cognitione: patet in quod prima solusio non satisfacit: nec etiam secundo: probatur quia accidens et substantia hobsunt essentialem ordinem prioris et posterioris naturaliter: non minus quam dilectio et cognitio: vt patet discurrendo ad omnes modos prioris et posterioris tradi tos a philoso. Et non est dubium quod philosns erputasset maius impossibilequod accidens esset sine substantia: quam quod dilectio esset sine cognitione Secundo: quia non sequitur dilectio et cognitio habeunt essentialem ordinem prioris et posterioris de potentia dei ordinata: itur non possunt abiuicem separi de potentia dei absoluta. quia multa sunt possibilia de potentia dei absoluta: qua non sunt possibilia de potentia dei ordinata.: Exclusis itur sstis solutionibus confirmo propositione illam. primo sic: omnis res absolute distincta realiter ab alia: idepedens ab ea in omni genere causae quod deus non potest sup plem potest fieri et confeuari sine illa de potena dei absoluta: sed dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum beatificees. absoluta res: distincta realiter ab omni cognitione creata et idependens etc. itur etc. maor est non: et minor est satis clulia quantum ad omnes partes: quia certum est quod talis dilectio est res absoluta non respectiua: cum sit de genere qualitatis distincta realiter ab omni cognitimone: cum ipsa non sit essentialiter cognitio: vt patet ex supradicti et in dependens ab ea etc. et non dependet ab aliqua cognitione creata in aliquo genere causae intrinsece: nec etiam extrinsece: vt declaratum est sup. igitur. Et confirmatur: quia certum est quod dilectio beatifica non dependet ab aliqua cognitione creata in genere causae formalis nec malis: sicut nec aliqua alia: itua non dependet ab ea in aliquo genere causae intrinsece: igitur solum extrinsece si dependet: hanc autem deus potest supple: itur. Secundo sic: deus potest facere quicquid non implicat contradictionem formaliter: nec per illationem: sed si talis dilectio sit et cognitio no sit: non implicatur contradictio formaliter. quia esse et non esse non verificantur de eadem re: necper illationem quia talis dilectio non de pedet ab aliqua cognitione creata in fieri: cum sit a solo deo effectiue: vt suppono ad praesens: nec in conseuari saltem necessario: quia a solo deo poterit conseuari igitur. Et confirmatur: quia quando aliqui res absoluta se habet ad aliam rem absolutam non sicut causa per se et intrinseca: sed praecise sicut causa sine qua non et extrinseca sine implicatione contradictionis poterit deus ponem in effectu illam rem creatam absque tali causa: patet ex terminis: sed cognitio se habet ad dilectionem beatificam: non sicut causm per se et intrinseca: sed solum sicut eam sine qua non et extrinseca: eo quod est prior ipsa in ordine nem: igitur etc. patet igitur quod dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum beatifice potest manere formaliter in ipsa de potena dei absoluta sine omni cognitione: et per consequens patet rationem non esse solutam.

Istis tamen solutionibus dimissis adhuc potest responderi ad rationem ex dictis quorundam doc. nostrorum: qui dicunt. Alexander. de sacton elipidio et forestarius. Quod de potenti a dei absoluta fieri potest quod creatura rationalis diiligat deum beatifice sine omni cognitione: et si illud sit verum patet maiorem illius rationis esse falsam. Sed ad veritatem: ista solutio est expresse contra doctrinam be. aug. qui simpliciter reputat impossibile rem ignota amari: vt patet videntibus 10. de tri. Et vlterioposito quod aliquis posset de um aliquo modo diligem sine cognitione: quod tamen est falsum: ad huc non posset ipsum diligem beatifice sine cognitione: sicut istidoctores concedunt: quod nullus diligit deum beatifice: cui non constat an diligat deum vel creaturam vel purum nihil: hoc patet: quia diligem deum beatifice est diligere ipsum perfectissime quod tali dilectioni repugnat: sed nullum actum cognitionis habenti non constat an diligat deum vel creaturam vel purum nihil: inmo non constat sibi an diligat vel non diligat: igitur nullus talis diligit deum beatifice: manet igitur prima ratio in soluta vt videtur. Ad secundam vero respondebatur per quosdam reuerendos socios etiam dupliciter. Quidam ordinis praedicatorum. Primo quidem respondebat bachalarius praedicatorum interimendo maiorem. Et ad probationem: admisso casu dicebat: quod talis non videbat nihil: sed aliud: quia videbat albedinem Et quando dicitur quod albedo: casu posito non est: quia ponatur quod sit an nihilata: conceditur: nec requiritur quod sit ad hoc quod terminet actum videndi. et videatur quod talis terminatio non est realis: sed secundum rationem vt dicebat: licet requiratur quod sit adhuc quod causet actum. sed istam causalitatem deus potest supplere: quia potest causare et consecuare omnem effectum causae secunde sine causa secunda. ontra predicatorem.

Ista tamen solutio non videtur satisfacere: propter tria minus veraqua ponit. Primum est. quod videns albedinem annihilatam non videt nihil: sed aliquid. secundum est: quod obiectum visus non terminet actum videndi realiter: sed secundum rationem tantum. sed tertium est: quod albedoannibilata potest videri. Et ideo propter eius impug nationem pono tres propositiones oppositas. Prima est: quod implicatio contradictionis est vt videtur: quod videns albedinem annihilatam non videat nihil sed aquid: etiam supposito quod albedo amnihilata possit videri. Ista propositonem deduco: quia vel albedo annihila ta est aliquid: vel nihil: si aliquid non est annihilata: quod est contra positum: si nihil videns albedinem annihilatam non videt aliquod: sed nihil: igitur implicatio contradictionis est dicere: quod talis videat albedinem annibilatam: et quod non videat nihil: sed aliquid.

Responsio predicatoris. Ad istam rationem iste reuerendus pater respondit. Et primo reducit rationem contra me dupliciter. Primo sic: rosa non existente vel annihilata aliquis potest fantasiari rosam: tunc sic: vel rosa annihilata est aliquid vel nihil: si aliquid: non est annihilata: si nihil: quid fant asiatur: sed per me sequitur: nihil videt: ergo non videt: ergo sequitur: nihil fantasiatur: ergo non fantasiatur: quod est contra positum. Secundo sic: intellectus cum intelligit priuationem et non ens: aut intelligit aliquid vel nihil: si aliquid: ergo non ens et priuatiosunt aliquid: quod est falsum si nihil: ergo non intelligit: quia nihil intelligem et non intelligem equpollent per me. Ex his infert quod forma arguendi non est bona. Secundo respondet ad rationem duplicitur. Prio dicit: quod licet albedo annihilata est nihil realiter inse est tamen aliquid secundum rationem inquantum est cognitio eius siue intellectiua: siue fantastica: siue sensitiua: casu posito quod cognitio terminatur ad ipsam secundum rationem solum. Et isto modo priuatio et non ens sunt entia inquantum sunt cognita. Secundo dicit: quod licet albedo nihil sit in se: est tamen aliquid in suo representatiuo: quod conseruatur in oculo virtute diuina.

Contra rationem predicatoris. Sed licet ista sint pulchre dicta. non sufficiunt tamen rationi. osten do ergo primo rationem non esse solutam: secundo respondebo ad rationes factas contra eam. Quantum ad primum. prima solutio non satisfacit. quod patet primo: quia albedo amnihilata non est magis vel minus ens quam puatio etiam per eum in illa solutione. igitur non magis repugnat vniillarum videri quam alteri. sed impossibile est priuatione videri visione corporali de quae nunc loquimur: igitur impossibile est albedinem anihilatam sic videri: quod est propositum. Secundo: quia qui videt et non videt aliquod ens reale: nec rationis: non videt aliquid sed nihil. hoc patet: quia omne ens est reale: vel rationis. sed videns albedinem anihilatam videt secundum eum et non videt aliquod ens reale: quia albedo amnihilata non est aliquid realiter vt asserit illa solutio: nec aliquod ens rationis. Et posito quod albedo anihilata sit aliquid secundum rationem quia nullum ens rationis potest videri visione corporali aliter chimera posset videri visione corporali: cum non magis repugnat sic videri vnienti rationis: quam alteri. igitur videns albedinem amnihilatam non videt aliquid sed nihil: quod est propositum. Tertio: quia si albedo amnihilata esset aliquid secundum rationem inquantum est visio eius. vel illud esse rationis est ipsamet visio qua videbatur albedo nihilata secundum eum. vel aliquid aliud: ex quo non est nihil sed aliquid: si detur primum: sequitur quod albedo amnihilata non solum est aliquid secundum rationem: sed vere realiter: quia talis visio ex supposito vere est aliquid realiter: et hoc est contra potentiam. Et vlterius si videns albedinem annihilatam: non videt nihil sed aliquid: quia ipsa est aliquid secundum rationem: et illud aliquid non est nisi visio: sequitur quod vides albedinem annihilatam videt visionem suam et nihil aliud: quod nihil est dicere. Si detur secundum: non soluitur ratio principalis: quia si tale esse sit aliquid aliud a visione: siue sit reale: siue rationis: ex quo non est nihil deus poterit ipsum annihilare conseruando visionem in homine: quo posito sequitur: quod talis habebit actum visionis et non videbit: quia nec videbit aliquid reale: nec aliquid secundum rationem: et sic intellectum: ergo etc. patet igitur: quod prima solutio non satissacit. Nec extiam secunda qua dicit: quod albedo amnihilata est aliquid in suo representatiuo etc. quod patet. Primo: quia non minus potest de us annihilare repraesentatiuum albedinis: conseruato homine et actu visionis in homine: quam esse rease ipsius annihilet: ergo deus illud repraesentatiuum: et sequitur quod talis habebit actum visionis et non videbit: quia non videbit albedinem in se nec in suo representatiuo. ergo. Secundo quia vel annihilato corpore quod videtur eius repraesentatiuum manet in oculonaturaliter: vel miraculose non naturaliter: quia cum non minus maneat: detracto corpore quam annihilato detracto corpore: esset naturaliter visio corporis: si sola illa sit bona: quod est expresse contra be. aug. II. de tri. per totum: et contra expientia. si miraculose non soluitur ratio principalis: quia in casu intelligitur quod annihilaretur albedo conseruato homine et actu visio nis in homine: nullo facto alio miraculo. His igitur so¬ luntionibus impugnatis respondeo ad deductiones suas.

Ad primum quando dicitur: rosa non existente: vel annihilata aliquis potest fantasticari osam etc. dico quod deficit dupliciter. Primo: quia vel intelligit quod rosa sit in se et in suo representatiuo annihilata: vel in se tantum. si primo modo non poterit fantasticari: vt patet per be.e aug. II. de tri. per totum: quod est contra positum. si secundo mo: concedo quod rosa fantasticata sit nihif in se: et aliquid in suo representatiuo: quod in proposito non satisfacit: vt patet per impugnationem secunde solutionis sue. Secundo deficit: quia non est simile de actu videndi et fantasticandi: quia actus videndi requirit actualem praesentiam obiecti: vt patet per beatae aug. vbi supra: actus autem fantasticandi non. Ad tertium autem quando dicitur quod cum intellectus intelligit priuationem et non ens: vel untelligit aliquid: vel nihil: respondet anshel. de casu diaboli. c. 11. dicit quod cum intelligo priuationem vel nihil: siue non ens: aliquid intelligo: non quidem constituendo sed destruendo. quia cum priuatio non sit nisi negatio habitus debiti inesse no potest intelligi: nisi per habitum et cum nihil: siue non ens: non sit nisi negatio habitus debiti inesse non potest intelligi: nisi per habitum et cum nihil siue non ens non sit nisi pruatio omnium quae sunt aliquid et ens: non potest intelligi nisi per ens: et ideo quicumque intelligit priuationem et non ens: aliquid intelligit: non quidem constituen do sed destruendo quod in proposito dici non potest: quia cum albedoper se videatur: et non per aliud ex secundo de anima. videns albedinem annihilatam non potest videre aliquid destruendo. patet igitur rationem meam non esse soluta: et deductiones suas non esse ad propositum. Secunda proposito est: quod obiectum visus terminat actum videndi realiter et non solum secundum rationem. Ista propositiopatet primo: quia circumscripto omni ente et omni actu rationis adhuc obiectum visus terminat actum videndi realiter et non solum secundum rationem. Secundo: quia quicquid realiter videtur: realiter terminat actum videndi: sed obiectum visus realiter videtur et non solum secundum rationem: ergo etc. Tertio: quia relatio realis requirit fundamentum et terminum realem: sed visionis ad rem visam est relatio realis: vt patet per philosophum. 5 metaphi. ergo etc. Sed ad ista respondebat reuerendus pater praedictus.

Responsio praedicatoris ad ista. Ad primum dicebat: quod circumscripto omni ente et omni actu rationis obiectum visus terminat actum videndi solum sundamentaliter. sicut circum scripto omni actu intellectus adhuc res eadem est sibi praesens. sed non refertur formaliter. Ad secundum negabat maior quia nihil aliud est dicere quod aliquod realiter videtur. nisi quia est realis actus videndi ipsum: qui seipso terminatur realiter sed obiectum solum secundum rationem. vnde smaior illa esset vera argueretur sic. quicquid realiter intellitur: realiter terminat actum intelligendi. sed priuatio realuintelligitur a deo: igitur realiter terminat: quod est falsum. Ad tertium quando dicitur in minori quod visio nis ad rem visam est relatio realis: dicebat quod non est relatio realis secundum quod obiectum terminat: sed secundum quod mouet vel causat actum videndi.

Contra responsionem istius praedicatoris. Iste tamen solutiones non satisfaciunt: et ideo instocontra eas. Et primo contra primam: quia si illa solutio sit bona: sequitur quod albedo annihilata nullo modo possit videri: saltem circumscripto omni ente et omni actu rationis: quod est principale proprositum: probo: quia quicquid videtur terminat actum videndi formaliter vel saltem fundamentaliter: sicut omnis res est eademsibi formaliter: vel saltem fundamentaliter per exenplum suum. sed albedo annihilata non terminat actum videndi fundamentaliter: quia non est: nec formaliter circumscripto omni ente et actu rationis: ex solutione data: igitur non est videtur etc. et sic intellectum: patet igitur quod prima ratio est non soluta. Nec secunda: quia impossibile est aliquid realiter videri in seipso vt nunc loquimur et actum videndi realiter non terminare: quia quicquid videtur in seipso est terminus visionis: nec aliud intelligimus nomine termini: nisi quis velit abuti vocabu¬ ldis: igitur quicquid videtur realiter in seipso: realiter est terminus visionis: et per consequens reals ter terminat actum videndi.

Preterea: quicquid realiter terminat actum videndi: realiter videtur: sed actus videndi realiter terminat seipsum secundum istam solutionem: que concedit quod talis actus seipso terminatur realiter: igitur actus videndi realiter videtur: quod est falsum: et contra experientiam. Nec instantia sua valet: quia priuatio non cognoscitur per se: sed per habitum: vt patet ex supradictis. In proposito vero loquitur de obiecto quod per se videtur. Tertia ratio etiam non est soluta: quia visionis ad obiectum est relatio realis: etiam per eum: et non secundum quod obiectum causat actum: quia non causat ipsum vt suppono pro nunc quia ex intentione declarabitur infra: igitur vt terminat ipsum: quod est propositum: rationes igitur non sunt solute: vt videtur.

Tertia propositio est: quod simpliciter est impossibile et contradictionem implicat albedinem annihilatam videri. Ista propositio patet. Primo: quia quicquid videntur est obiectum visus: sed albedo annihilata non est ob ectum visus: quia non est ens. ergo etc. Secundo: quia si albedo annihilata posset videri notitia intuitiua vera: posset esse sine actuali presentia obiecti: quod est implicatio: quia tunc non esset intuitiua. Tertio: quia visionis ad id quod videtur est relatio realis: entis autem ad non ens non est relatio realis: ergo etc.

Responsio predicti predicatoris. Sed adhuc respondebat predictus pater et magister. Ad primum negabat minorem: quia licet albedoannihilata non sit obiectum mouens: est tamen terminans: vt dicebat. Ad secundum respondebat dupliciter. Primo quia multi dicerent quod in hoc non consistit ratione intuitiue notitie: sed in hoc quod sit talis notitia que naturaliter de necessitate non exigat aliam priorem. Secundo dicebat quod intuitiuum et abstractiuum non sunt differentie cognitionis in se: sed ex parte obiecti. Et ideo non est inconueniens variato obiecto: cognitione eadem remanente esse intuitiuam et abstractiuam virtute diuina. Ad tertium dicebat vt supra: quod visionis ad illud quod videtur non est relatio realiter secundum quod terminat actum.

Contra responsionem dicti praedicatoris. Sed iste solutiones non satiffaciunt vt videtur. Non quidem prima: propter duo. Primo: quia non minus repugnat ei quod est omnino nihil esse obiectum visus. terminatiuum quam motiuum: cum terminare sicut et moue re presupponat esse: vt patet ex supradictis. Secundo: quia non est de ratione obiecti quod moueat potentiam ad actum: quia siue moueat siue non: dum tamen terminet actum vere est obiectum. Si igitur non repugnat albedini annihilate terminare actum videndi: albedo annihilata vere erit obiectum visus: quod est absurdum: quia tunc obiectum eius adequatum esset aliquod commune enti et non enti: quod nullus diceret: patet igitur quod prima ratio non est soluta: nec etiam secunds: quia nec prima solutio satisfsacit: nec secunda. Non quidem prima: quia non est verum quod omnis notitia que de necessitate non conexigit aliam priorem sit intuitiua: quia notitia intuitiua non necessario est prior abstractiua: ergo abstractiua non necessario coexigit aliam priorem: consequentia est nota: quia si coexigeret non nisi intuitiuam: antecedens probatur: quia si detur oppositum sequitur quod iohannes baptista in vtero matris sue non habuisset de christo cognitionem abstractiuam: cum nullam intuitiuam praecedentem habuerit de ipso: quod tamen est falsum: quia certum est quod habuit de ipso aliquam notitiam iuxta doctrinam euangelii et non intuitiuam nec aliam quam abstractiuam: vt patet. igitur etc. Nec secunda solulio satistacit: quia posito quod aliqua visio corporalis¬ possit esse abstractiua: quod tamen communiter non tenetur: licet mihi non videatur impossibile: adhuc ratio mea non soluitur: quia deus poterit annihilare representatiuam albedinis: sicut et albedinem et per consequens illa visio: supposito quod sit: non erit abstractiua sed intuitiua: quo posito: sequitur quod notitia intuitiua vera poterit esse sine actuali praesentia obiecti: sicut ratio deducebat. 3a. ratio est non est soluta: quia non est verum quod visionis ad id quod videtur non sit re latio realis secundum quod terminat actum: vt patet ex supradictis: patet: igiur rationes non esse solutas: et per consequens manet illa propositio scilicet quod simpliciter est impossibile et contradictionem in plicat albedinem anichilata videri: Et quia hoc est quasi totu fundamentum principalis rationis: confirmo eam sic. Non minus repugnat videri albedinamnihilate: quam absenti realiter existenti: sed albedini absenti re aliter existenti erpugnat omnio videri: vt docet exprientia: igitur etc. hec est sententia anshel. de libro 12. c. 4. vbi sic ait: nullam ptantem habens: vt puto quae sola sibi sufficiat ad actum. Et qubusdam paucis interpositis subdit ad propositum: habet igitur ptantem et instrum videndi modotem qui visum habet et tamen si modos abest: et dicis vide motem: respondet tibi non possum: quia abern. si adesset possesm videm. Et modicum infra dicit ptans videndi aliquod corpus alia est in vidente: alia est in re visa alia in medio: et ea quae est inmedio: alia est in non impediente: alia in adiuuante. Et subdit 4. sunt igitur iste ptantes: quarum si vna deest: alie tres nec singule nec omnes simul aliquid possunt efficere: hec anshel. sed constat quod amnihilata albedine vna istarum deficit: ergo patet: illa igitur propositio: et per consequens patet quod solutio data non sat ifacit prime rationi

Magister alphosus de portugalia: Et ideo respondebat ad eam quadam alius reuerendus pater et magister dupliciter: primo interimendo minorem qua dicebatur quod creatura ratioalis de potentia dei absoluta post habere actum visio nis: siue visionem qua nunc videt actualiter formaliter in visu et non videre. Et ad pro bationem dicebat: quod si li praecise excludat omne esse obiectiuum perspicuum siue apparens: casus est impossibilis: quia implicatio est: si vero excludat omne aliud esse reale: sic ita. Et quando dicitur quod deus potest amnihilare albedinem conseruatis etc: dicebat quod casu posito talis videbit visione falsa: quia per visionem illum poneretur: res quae non est in esse appenti. Et cum queritur: quid videbit: respondebat quod videbit albedinemqua non est in se et realiter posita: sed in esse appenti secundum quid et diminute. Et quando dicitur quod talis albedo nihil est: verum est in esse reali: et tamen aliquid est in esse obiectiuo et appnti. Et ad ponfirmationem quando dicebatur: quod nihil videre: et non videre equipollent dicebat quod verum est per negocium prepositam: sed videre nihil non equipollet cum non videre. Secundo respondebat negando casum: quia non est possibile quod annihiletur obiectum visus et conseruetur visio qua videbatur. si fundamenta mea sunt vera. quia per me implicatio contradictionis est propter adequtionem obiecti ad potentiam: quod voluntas aliquid diligat: et illud non sit sibi praesens in ratione obiecti: igitur a simili implicatio contradictionis est quod homo aliquid videat: et illud non sit sibi praesens in ratione obiecti: sed idem iudicium est de visione et videre: cum tamen sint idem: vel saltem inseparabiliter se consequuntur. igitur.

Contra magistrum alphonsum. Sed lce iste solutiones sint satis subtiles et pulchre: non satiffaciant tamen rationi. Non quidem prima: pro cuius impugnatione pono 4 propoitones Prima est: quod res visa non ponitur per actum videndi in aliquo esse intentionali paespicuo: et appnti: prout imagiantur illa solutio. Ista propositoex intentione declarabitur inferius Ad praesens tamen deduco eam sic: si res visa per actu videndi ponatur etc: ponatur: quod aliquis videat albedinem: et quero ac tale videat esse reale albedinis an esse intentionale praecise: vel vtrumque simil: si detur primum esse intentionale superfluit: si secundum superfluit esse reale Et posset fieri notitia intuitiua vera sine aliquo obiecto reali: quod tamen est falsum. Si detur tertium eadem visio numero hebit duo obiecta adequata simul: quod est impossibile: quia nullum eorum adequaret: consequentia apparet: quia quicquod videtur esse obiectum: videtur esse obiectum visus. Et confirmatur: quia vel re visa potest videri sine isto esse pespicuo: et appenti: vel non: si sic: frustra ponitur: si non: cum istud esse sit aliquid: pro ut aliquid distinguitur nihil: et sit aliquid distinctum a vidente et ab actu videndi et re visa poterit anihilari per diuinprispotentiam ceteris omnibus conseruatis: quia nullum eorum dependet abipso in aliquigne cause: quod deus non possit supplem: qui posito: patet quod talis habebit actu videndi: etiam re visibili praesente: ettamen non videbit: quod est principale propositum. Secunda proposito est quod detra cta re visibili: etia si per actum videndi ponatur in aliquotali esse: nulla remanet visio in homine qua possit videre: cuius oppositum asseritur. Ista propositio patet: per. b. Aug. 1I. de tri ca. 4. de par. vbi dicit expresse: quod re visibili detracta nulla est nec vlla omnino potest esse visio: si corpus non sit quod videri possit: Et. c. sequenti dicit: quod informatio sensus quae visio dicitur a solo imprimiter corpore quod videtur id est a re aliqua visibili: qua detracta nulla remanet forma quae inhereat sen sui: dum adesset illud quod videbatur: velut in aqua vestigium tam diu est: donec ipsum corpus quod imprimitur inest: quo ablato nullum est: hec Aug: Nec valet si dicatur: quod b. Aug. est contra me. sicut et contra ipsum: quia et in ratione mea supponitur quod detracta: immo anihilata re visibili conseruetur visio propter duo: primo quia. bea. Aug. loquitur de visione qua aliquid videtur: sicut patet intuenti librum illum. Ego vero loquor de visione: quod nihil videtur: secundo quia b. Augi.o loquitur de facto et de potentia naturali: sicut et iste socius et doc. quem sequitur in hac materia contra quem in primo articulo prime. q. huius prolo. adduxi auctoritates istas: et quasdam alias. Ego vero loquor de possibili et de potentia deiabsoluta.

Tertia propositio est. quod si albedo realiter annihilata possit videri in tali esse apparenti et diminuto pro vt asserit illa solutio: adhuc non soluitur ratio mea. Istam propositionem deduco. Primo sic:. Non minus potest deus annihilare esse apparens et diminutum albedinis conseruato homine: et actu visionis in homine: quam esse reale ipsius anihilet: ergo deus istud esse: sicut superius dicebatur de representatiuo albedinis sequitur quod talis habebit actum videndi: et non videbit: quia nec videbit albedinem in essereali nec in esse apparenti. Secundo sic: supposito quod albedo ponatur naturaliter per actum videndi in tali esse apparenti. adhuc deus poterit videnti albedinem ad hoc non cooperari: quo posito albedo non erit posita in aliquo tali esse: isto casu posito annihilet deus albedinem conseruato homine et actu visionis in hominet sequitur quod talis habebit actum visionis et non videbit vt prius.

Quarta propositio est quod non solum non videre: et nihil videre equipollent: sed etiam videre nihilet non videre: cuius oppositum asseritur in hac solutio ne. Ista propositio probatur. Primo: quia sequitur video nihil: ergo n hil videtur a me: sicut sequitur video albedinem. ergo albedo videtur a me. sed sequitur nihil videtur a me: igitur non videtur: sicut sequitur nihil amatur a me: igitur non amo vt patet per beatum Aug. nono de tri. c. 4. vbi expresse dicit: quod vbi nihil anoatur nullus est amor et loquitur ve amore: quo habens ipsum amat vel est amans: vt patet videntibus praecedentem litteram et sequentem Secundo quia sequitur video nihel. ergo nihil video. sed per eum sequai tur. nihil video. ergo non video. probatur maior: quia cum video nihil. vel nihil video. vel aliquid video: secundum dari non potest: propter implicationem contradictionis. relinqu turo. ergo primum: quod est propositum. Et confirmatur: quia ben sequitur video. aliquid. ergo aliquid video ergo sequitur: videonihil. ergo nihil video Tertio: quia vel potest videri: quod caret omni esse tam reali: quam apparenti: vel non: primum dariuon potest. iutta solutionem datam et doctrinam doc. quam sequitur: reliquetur ergo secundum: et quia tam esse reale: quam apprens est aliquid: prout aliquid distinguitur contra nihil secund eum: sequitur video: ergo video aliquid: et per consequens sequitur: video nihil: ergo non video: a destructione antis. Et his patet quid prima solutio non saitsfaciat: vt videtur. Nec secunda videtur satisa facere propter duo primo: quia casus est possibilis et probaui possibili tem eius: et ad probationem non fuit: responsum. secundo quia non sequtur dictis meis quod casus sit impossibilis sicut assunitur: quia licet sit implicatio contradictionis propter adequationem obiecti ad potetiam: quod homo aliquid videatur et illud non sit sibi praesens in ratione obiecti: non estamen idem iudincium de visione et vide: ratio illius est: qeo visio est quadam qualitas absoluta non includens terspectum essentia liter et intrinsece: vide vero includit essentialiter respectum attingentie ad obiectum Exclusis igitur istis solutionibus confirmo coclusionem prim ipalem sic: omne accidens absolutum quod est in vna voluntate deus potest ponere in quadam alia de potentia sui absoluta: patet illa propositio: quia si ponatur in esse: nulla sequitur contradictio: ponat ergo deus dilectionem qua beatus nunc diligit ipsum beatifice in voluntate creature non cognoscentis actua liter: vt puta alicuius hominis dormientis vel alicuius nondum habentis vsum rationis. Isto casu possibili posito: patet quod talis herbit dilectonem formaliter in voluntate: et tamen non diliget: quia non cognoscet: ex supposito: ergo: et sic patet 1. Secunda conclusio principalis est quod creatura rationalis de potentia dei absoluta: potest habere delectationem: quae nunc actuliter delectatur in deo vel de deo beatifice formaliter in voluntate: et tamen non delectari: pro cuius de ductione praemitto aliquas propositiones. Prima est: quod nulla de lectatio in creaturis est essentialiter cognitio: nec econuerso. Ista proposito patet ex supradictis: primo quia delectatio non magis identitat cognitioni quam dilecto: et nulla dilectio in creaturis est essentialiter cognitio: vt patet ex dictis: ergo: secundo quia omnis cognitio: in creaturis est actus potent cognitiue: et nulla est actus potentie appetitiue hoc patet ex supdictis sed nulla delectatio creata est actus potentie cognitiue: et omnis cognitio est actus velvel passio potentie appetitiue vt patet ex precedentiq. igitur etc. tertio quia si a liqui delectatio creata esset essen tialiter cognitio hoc maxime esset delectatio beatifica: sed ista non est: ergo nulla: probatur minor: quia si sic: cum talis delec ctatio sit aliquid fruitionis beatifice essentialiter et intrinsece: vt patet: ex. 2. q. huius di. cognitio esset etiam aliquid eius essentialiter: et intrinsece: quod non est verum: vt patet ex. 3. q. Secunda proposito est: quod nulla delectatio in creaturis est essentialiter dilectio: nec econuerso: et ista fuit sufficienter declarata in i. q. huius di.

Tertia propositio est: quod delectatio qua creatura rationalis nunc actualiter delectatur de deo beatifice: potest esse formaliter in eius voluntate de potenti dei absoluta: omni cognitione et dilectione ab eadem circumscripta. Ista proposito patet: per rationes quibus probaui: quod dilectio: qua creatura rationalis nunc diligit deu beatifice potest manem formaliter in ipsa de potentia dei absoluta sine omni cognitione.

Preterea: quia supposita distinctione reali cognitionis: dilectionis et dele ctationis in creaturis: patet non magis dependet delectatio a cognitione et dilectione praeuio: quam accidens a substantia. secundo: quia talis delectatio est res absoluta ab omni cognitione et dilectione creata realiter distincta et independens in omni genere cause: quod deus non potest supplem. tertio: quia si talis delectatio sit: et cognitio et dilectio non sit: nulla sequitur contradictio: ergo etc. Quarta proposito est quod per nullam potentiam finitam vel infinitam est possibile: quod creatura rationalis delectetur de deo beatifice: et nullum actum cognitionis. nec dilectionis habeat circa ipsum. Ista proposito patet: quia diligere non magis pe suppoitionit cognitionem: quam sic delectari delectationem vel salte cognitionem: sed per nullam potentiam potest incognitum diligi vt patet ex supradictis: ergo. Istis propoitonibus sic deductis deduco osionem principalem: per sic: se creatura rationalis delectatur de deo beatifice. igitur diligit. vel cognoscit deum. hoc patet ex propositione immediate praecedenti: sed delectatio qua creatura talis nunc de lectatur de deo beatifice formaliter: potest esse in eius v oluntate. et ipsa non diliget nec cognoscet: cum non sit essentialiter cognitio. nec dilectio: vt patet ex primis duabus propositionibus. et posset manere formaliter in creatura sine omni cognitione et dilectione vt patet ex tertia. igitur. etc. Secundo sic: non est maior repugnatia quod creatura sic rationalis habeat delectationem qua nunc delectatur beatifice de deo formaliter in voluntate: et non de lectetur: quam quod habeat dilectionem qua nunc diligit ipsum beatifice et non diligat sed secundum possibile de de poteni: dei absoluta ex praecedenti. q. igitur Ex istis duabus conclusionibus et earum probationibus videntur sequi aliqua propositiones correlarie. Prima est: quod creatura rationalis damnata de potenia dei absoluta post habere odium: quo nunc actualiter odit deum formaliter in voluntate: et non odire. Ista proposito patet quia non magis repugnat quod creatura rationalis damnata habeat odium quo nunc actua liter odit deum formaliter in voluntate: et non odiat: quam quod creatura rationalis beatam habeat dilectionem qua nunc diligit deum actualiter et non diligat: sed secundum potest fieri de potentia dei absoluta: vt patet ex prima onclsine: igitur et primum. Secunda proposito est: quod creatura rationalis de potentia dei absoluta potest habere cognitionem qua nunc actualiter cognoscit formaliter in intellectu: et non cognoscere: hoc patet per eandem deductionem: quia non est maior rpugnantia: quod habeat cognitionem: qua nunc actualiter cognitio sit formaliter in intellectu: et non cognoscat: quam quod habeat dilectionem: quae nunc actualiter diligit formaliter in voluntate: et non diligat: et visionem quae nunc actualiter videt formaliter in visu et no videat: sed vltima duo sunt possibilia de potentia dei absoluta. igitur etc. nunc declaratum est super. igitur etc. Tertia proposito est: quod creatura rationalis de potena dei absoluta post habere actum cognitionis formaliter in intellectu et non cognoscere: et actum dilectionis vel odi formaliter in voluntate et non diligem: vel odire: et sic de aliis similibus qubuscumque: deductio videtur clara: quia actus cognitionis non est nisi cognitio quae creatura cogscit actualiter: etactus dilectionis non est nisi dilectio qua diligit actualiter et actus odii non est nisi odium quo odit actualiter essentialiter et in recto: sed cognitio quae talis creatura cognoscit actualiter: potest esse formalitis in eius intellectu. et ipsa non cognoscit et dilectio in eius voluntate: et ipsa non diligit et similiter de odio non quidem intendo in sensu composito: sed diuiso: vt patet ex supradictis: ergo.

Quarta propositio est: quod creatura rationalis potest fieri de vidente non vides: de intelligente non intelligens: et econuerso: nulla facta mutatione circa ipsam in aliquo absoluto: deductio patet euidenter ex illa ratione principali: pro prima clusione Quinta proposito est: quod creatura rationalis damnata de potentia dei absoluta: potest habere tristitiam quae nunc tristatur damnabiliter in voluntate formaliter: et non tristari. Et hec sequitur ex secunda oclsine principali: quia non magis repugnat: quod creatura rationalis damnata habeat tristitiam quae nunc tristatur damnabiliter formaliter in voluntate: et non tristetur: quam quod he at delectationem qua nunc delectatur beatifice: et non delectetur: sed secundum est possibile de potentia dei absoluta: vt patet ex coclusine illa: igitur etc.

Sexta propositio est: quod ista consequentia non est simpliciter necessaria: creatura rationalis habeat actus dilectionis et delectationis quibus nunc diligit et delectatur beatifice formaliter in voluntate: igitur est beata. Ista propositio. patet: quia sequitur creatura rationalis non cogiscit nec delectatur: nec diligit: igitur non est beata sed potest habere actus dilectionis et delectationis praedictos formaliter in voluntate non cogriscere nec diligem: nec delectari: vt declaratum est super: igitur etc.

Septima propositio est: quod nec ista consequentia est simpliciter necu ia: creatura rationalis habet odium et tristitiam: quibus nunc ipsa vel saltem alia odit et tristatur damnabiliter: igitur est damnata hec patet: quia si odium et tristitia quibus alius damnatus non odit et tristatur damnabiliter ponantur formaliter in voluntate alicuius homonis viatoris: sic tamen quod talis non odiat: nec tristetur: quod fieri potest de potentia dei absoluta vt patet extra supradictis: patet quod talis herbit odium et tristitiam: quibus aliquis nunc odit et tristatur damnabiliter: et tamen non erit damnatus. Octaua et vltima propositione quod creatura rationalis de potentia dei absoluta: potest here fruitionem qua nunc fruitur deo beatifice formaliter in voluntate: et tamen non frui deductio est euidens: quia talis fruitio non est nisi dilectio et delectatio: quibus nunc beatifice diligit et delectatur vt de claratum est. q. 2. huius di. sed ista possunt esse formaliter in eius volunta te de potentia dei absoluta et ipse non diliget nec delectabitur vt patet ex dictis: ergo: Tertia conclusio principalis est: quod dilecto que creatura rationalis nunc diligit deum beatifice ipsa manem te in creatura non potest non esse dilectio sibi Prodeductione istius conclusionis praemitto aliquas propositiones huuma est quod implicatio contradictionis est quod dilectio sit: et non sit dilecto. Istam propositionem deduco primo sic: implicatio contra dictionis est quod homo sit: et non sit homo: it implicatio contradictionis est quod dilectio sit et non sit dilectio: consequentia est nota: qui vtrobique est similis repugnantia: antecedens probatur: quia se: tur: homo est et non est homo: ius homo est: et non est animal rationale: igitur homo est: et est animal rationale: istud secundum: consequens implicat contradictionem: igitur et primum antecedens: prima consequentia tenet per locum a diffinitione: secunda probatur: quia homo qui ponit esse vel est aliquid et ens: vel non est aliquid: nec ens: si non est aliquid nec ens: igitur non est: cuius oppositum est suppositum: si est aliquid et ens: cum omne ens sit substantia vel accides: et homo qui ponitur esse non sit accidens: sequitur quod sit substantia: quia omnis subaest corporea vel incorporea: cum non sit incorporea sequitur quod sit corpus: per consimilem discursum sequitur quod sit absed omne animal est rationale vel irrationale: igitur si homo qui ponitureem non est animal rationale sequitur quod sit irrationale et hec fuit secunda consequentia: igitur etc. Et confirmatur: quia dilectio est quedam qualitas determinata ab omni qualitate quae non est dilectio specifice distincta: sicut homo est quedam substantia determinata ab omni substantia que: est est homo specifice distincta igitur dilectionis sicut et hominis est aliqua diffinitio quecumque sit illa: verum quia diffinitiones rerum sunt nobis ignote ponatur quod dilectio diffinitiue sit qualitas mentis spiritualis: ita quod sicut diffinitio hominis est animal rationale: ita diffinitio dilectionis est qualitas spiritualis. Et sicut animal diuiditur per rationale et irrationale: tamquam per difturas oppositas: sic qualitas per spiritualem et corporalem: tuc sic: sequitur dilectio est: et non est dilectio: igitur dilectio est: et non est qualitas spiritualis: igitur dilectio est: et est qualitas corporalis. Istud secundum consequens implicat contradictionem ex supposito: sicut et istud: homo est: et est animal irrationale: igitur et primum antecedens: prima consequentia tenet per locum a diffinitione: secundo probatur: quia dilectio que ponitur esse: vel est aliquid: vel nihil: si nihil igitur non est: quod est contra positum: si aliquid: cum omne tale sit substantia vel accidens: et dilectio que ponitur esse: non est substantia: sequitur quod sit accidens: et cum omne accides sit quantitas vel qualitas etc: cum non sit quantitas nec aliquod aliorum: sequitur quod sit qualitas: sed omnis qualitas est corporalis vel spiritualis: igitur si dilectio quae ponitur esse: non sit qualitas spiritualis sequitur quod sit qualitas corporalis: et hec fuit secunda consequentia: igitur etc. Sed forte dicetur ad istam rationem interimendo consequentiam: quia ille terminus homo non est terminus cognotatiuus: sicut ille terminus dilectio: et ideo licet sit implicatio contradictionis: quod homo sit: et non sit homo: non est tamen implicatio: quod dilectio sit: et non sit dilectio. Et ex eodem fundamento posset responderi ad confirmatione: quia non est verum quod dilectio sit quedam qualitas determinata: sicut homo est quedam substantia: quia licet ille terminus dilectio principaliter et in recto significet talem qualitatem cognotat tamen terminum: quod non facit ille terminus homo: et ideo non est simile de vtroque. Sed ad veritatem illa euasio est nulla propter duo: primo: quia non est verum quod ille terminus dilectio sit terminus cognotatiuus: quia licet diligere sit terminus cognotatiuus non tamen dilectio vt de clarabitur infra: secundo: quia posito quod dilectio sit terminus cognotatiuus: adhuc est implicatio: quod dilectio sit et non sit dilectio: quia omnis propositio in qui predicatur idem de seipso est necessaria siue termini illius sint cognotatiui: siue en: igitur ista propositio: hec dilectio est dilectio: demonstrata dilectione quae ponitur esse est necessaria: etiam supposito quod dilectio sit terminus cognotatiuus. Istam rationem facit anshel. ad probandum quod necesse est omne futurum esse futurum de concordia presciem et predestinationis. c. 4. vbi sic ait. Itaque cum dicitur futurum de futuro: necesse est esse quod dicitur: sicut quotiens idem dicimus de eodem: Cum enim dicimus quod omnis homo est homo: aut si est homo: est homo: aut omne album est album: et si est album: album est. necesse est esse: quod dicitur: quia non potest aliquid simul esse et non esse: hec anshelEx quibus verbis apparet quod omnis propositio in qua per dicatur idem de eodem est necessaria: siue termtni sint cognoatiui: siuen. Et confirmatur: quia posito quod dilectio sit: vel illa dilectio est dilectio: vel illa dilectio non est dilectio: si detur primum: cum idem iudicium sit de alia quacumque sequitur: quod omnis dilectio fit dilectio: et per consequens implicatio contradictionis est: quod dilectio sit: et non sit dilecto si detur secundum: sequitur quod aliqua propositio in qua idem predicatur de seipio non sit vera.

Secunda propositio est: quod implicatio contradictionis est: quod res que nunc est dilectio sit et non sit dilectio. Ista propostio patet: quia implicatio contradictionis est: quod res que nuc est dilectio sit: et dilectio non sit: hoc patet: quia non potest aliquid simul esse: et non esse ergo sequitur res que est dilectionem: ergo dilectio est: sed sequitur dilecto est: ergo est dilectio: igitur etc. Istis propositionibus de claratis: deduco conclusionem principalem sic: dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum beatifice ipsa manente non potest non esse dilectio sibi: igitur prisa manente in creatura non potest non esse dilectio sibi communis: patet quia ipsa manente dilectio est: vel saltem res quae est dilectio est: et quocumque istorum dato sequitur quod ipsa sit dilectio: vt patet ex propositionibus iam deductis: et consequentia est nota: quia opposita conclusio non potest habere nisi duas causas veritaris. prima est: quod si talis dilectio: ipsa manente possit non esse dilecto cuius oppositum assumitur in antete. secunda est quod talis dilectio non sit in creatura: cuius oppositum ponitur in consequente: iletc. Et confirmatur: quia omnis dilectio qua creatura nunc diligit: ipsa manente in creatura: est aliquid creature: et non nisi dilectio: quia nihil est aliud quam dilectio igitur. Quarta conclusio est: quod delectatio qua creatura rationalisnunc de lectatur beatifice ipsa manente in creatura: no potest non esse delectatio sibi. Ista conclusio patet: sicut et praecedens. Confirmotamen eam sic: si aliqua delectatio creature ipsa manente in creatura potest non esse delectatio: sibi: ponatur quod delectatio quae nunc est in gabriele non fit delec: atio sibi Et quaro: an ista delectatio: et delectatio quae nunc est delectatio michaelis sit eiusdem specie specialissime vel non: si sic: cum delectatio michaelis sit specifice delectatio. delectatio gabrie lis erit: specifice delectatio: quo posito sequitur: quod sit delectatio sibi: quod est propositu: ista: consequentia patet: quia non potest sibi esse: nisi: quod est: et ipsa est ex supposito delectatio. Si non: igitur non manet: quod est contra positum: et consequentia patet: quia vna quaque res ponitur in specie per suum proprium genus: et per per suam propriam difturam vniversali igiur delectatio illa qui non est delectatiogabrieli manet quantum ad suum proprium genus et suam propriam difturam: vel non si non igitur non manet: quia nulla res manet: cuius proprium genus vel propria dicitura non manent: et sic patet consequentia si sic: igitur est eiusdem specie: cuius erat prius: sed prius erat eiusdem specie cum delectatione michaelis: igitur et nunc cuius oppositum est concessum: igitur etc. Ex istis nibus et earum deductioni bus sequuntur alique propositiones correlarie: prima: quod cognitio qua nunc creatura cognoscit: ipsa manente in creatura non potest esse cognitio sibi: hoc patet: quia non est maior repugnantia de cognitione: quam de dilectione et delectatione. Idem estiam sequitur de odio quo nunc creatura odit et de tristitia quae nunc tristatur: et sic de his qubuscumque.

Secunda propositio est: quod illa generalis imaginatio quorumndam: qua dicitur quod filio non existente: pater est: et sic de aliis simiibus est omnino irrationalis et puerilis: deductio patet ex dictis: quia omnis propositio in qua idem dicitur de seipso est necessaria: et eius opposita impossibilis vt patet etiam per anshel. superius allega tum. Tertia propofitio est: quod fruitio: qua creatura rationalis nunc fruitur deo beatifices ipsa manente in creatura non potest non esse fruitio sibi et hec responsiua ad. qui in forma: deductio est clara: quia talis fruitio non est dilectio et delectatio: quibus nunc diligit et delectatur beatifice: sed istis manentibus in creatura non possunt non esse dilectio et delectatio sibi: vt declaratum est supra. igitur etc.

Quarta propositio est: ista consequentia est nulla hac fruitione creaturanon fruitur: igitur non est fruitiocreature: hoc patet per nullam potentiam est possibile: quod fruitio qua creatura rationalis nunc fruitur deo beatifice ipsa manente in creatura non sit: fruitio sibi vt patet ex propositione precedenti: sed per aliquam potentiam est possibile quod talis fruitio maneat in creatura: et ipsa non fruatur. ergo etc. Et ex istis apparet vniversaliter: quod illa consequentia est nula: hac dilectione creatura non diligit: igitur non est dilectio sibi: et similiter de delectatione et cognitione et sic de aliis quibuscumque: ratio istorum est: quod diligere et dilectio: cognoscere et cognitio: et sic de similibus non sunt penitus idem. quia dilectio est precise vna res absoluta et similiter cognitio: diligere autem dicit dilectionem: et cognoscere cognitionem non absolute: sed cum respectu attinentie ad obiectum et sic de aliis vt clarius apparebit in ferius et hoc de arti. 2.

Articuli 3 et 4

Tertius et quartus arti. QUantum ad. 3. et 4. arti. simuil contra conclusiones istas E mouenda et dissoluenda sunt dubia. Et primo contra primam: verum quia conclusio illa dependet ex tribus propositionibus primis. primo mouebo dubia propositiones: et secundo contra ponclusionem. Quantum ad primum contra propositionem primam qua dicebatur quod nulla dilectio in creatur est essentialiter cognitio: est quedam opinio que ponit.

Adam in primo distinctione. i. q. 3. ar. 2. Quod omnis actus appetendi: et odiendi et fruendi: et vniversaliter omnis amor et omnis volitio est essentialiter cognitio: licet non econuerso: arguitur Primo sic. omnis experientia alicuius obiecti est quedam cognitio eiusdem: sed omnis actus appetitus est quedam experientia sui obiecti iet quo anima experitur tale obiectum: quia omnis actus vitalis est quedam experientia aliter non plus esset actus vitalis anime quam species preuia omni actui: si ponatur: sed omnis volitio: et etiam nolitio est actus vitalis: igitur etc.:

Preterea: non magis inconueniens est ponere omnem volitionem quandam esse cognitionem: licet non omnis cognitio sit actus appetendiquam quod omnis assensus sit apprehensio: quedam: licet non omni: apprehensio sit assensus vel dissensus: sed illud non est inconueniens: ergo nec illud.

Preterea: aliquo vna operatio est vltimus finis hominis et nulla nisi cognitio et dilectio: ergo etc. probatio minoris: quia si sit: cognitio: qua non sit dilectio: deus posset ipsam consecuare sine dilectione: et tunc homo posset esse beatus quando deum non diligeret: nec potest esse dilectio quae non sit cognitio: quia tunc cum beatitudine staret quod deus non esset cognitus.

Preterea: si omnis dilectio non esset cognitio: anima posset amare incognitum: quod non videtur verum: falsitas consequentis probatur per Aug.. de tri. c. 4. et magiffer allegat ipsum. 3 di. Mens inquit in principio. c. amare se ipsum non potest: nisi seipsum nouerit. nam quo amat quod nescit. Et alibi inuisa possumus diligere: incognita nequaquam: consequentia patet: quia si essent absoluta re aliter distincta deus posset facere vnum sine reliquo:

Preterea: si nullus actus voluntatis esset cognitio tunc voluntas esset ceca: quia nihil cognosceret per actum suum beobiecto.

Preterea: tunc posset aliquis esse beatus: et tamen non videret deum nec cognosceret.

Preterea impossibile est simpliciter incognitum placere voluntati: sed posito solo actu amandi: quocumque alio circumscripto: placet obiectum dilectiuum: igitur etc. Ista conclusio confirmatur multis auctoritatibus: primo auctoritate. b. Aug. 3. de tri c. multis. 3 8. et deinceps: et magister allegat ipsum 3 dicit 1. vbi dicit quod amor qua mens amate se et alia Et notitia quae nouit se et alia sunt vnus spiritus et vna essentia: ergo amor non distinguitur ab omni cognitione. tunc in. 12. c. 3. Inueni scriptum esse in libro iob. sancto viro loquente. Ecce pietas est sapientia: abstinere autea malis sciem tia: in hac dictura intelligendum est ad contemplationem sapientiam: et ad actionem scientiam partinere: pietatem quidem hoc loco ponit dei cultum: et quis cultus est eius: nisi amor eius quo nunc desideramus eum videre: igitur a primo ad vltimum iste cultus qui est amor dei est sapientia. Et quasi formaliter idem habetur enchus: c. 1. de sapientia: et pietate etc. Item. libro 15. c. 64. Numquid dicturi sumus volunta tem nostram: quando recta est nescire quod agat: porro si sic inest ei quaedam sua scientia: An vero audiendus est quispiam d. charitatem nescire quod agat quae non agat propter eam. Et. c. 65. amor meus meminit: atque intelligit quid appetere debeat: quid vitare. Item greg oml. 2. super Io quecumque audiut a patre meo non seci vobis dum audita seruaui: amare iam noui: quia amor ipse notitia est.

Responsio ad rationes adam. Ad primum istorum supponendo quod proprie loquatur de experientia: admissa maiore: nego minorem. Et ad probationem: qui vellet ire ad voluntatem magis quam ad rem: sicut et ipsi communiter faciunt admittent consequens: quia species preuia omni actui non est actus: igitur non est actus vitalis. et per consequens nullus actus vitalis anime est magis vel minus actus vitalis quam ipsa. Ex hoc tamen non sequitur: quod volitio non sit actus vitalis sicut et cognitio: verum quia non dicbet esse disputatio de nominibus vbi constat de rebus: Respondeo ad intentionem arguentis: quae est quod si volitio non sit essentialiter experientia alicuius obiecti: non erit actus vitalis anime sicut nec species preuia omni actui si ponatur. Et interimo consequentiam: quia non omnis actus vitalis est essentialiter experientia: ridere enim est actus vitalis et ambulare: et tamen constat: quod nullus istorum actuum est essentialiter experientia: nec cognitio. Et ideo non sequitur volitio non est experientia nec cognitio: igitur non est actus vitalis. Nec omnet quod si anima experitur suam volitionem: quod experiamur eam per ipsam met volitionem: nec per voluntatem: quia sufficit quod experiamur eam per alium actum: quam sit volitio et per aliam potentiam: quod sit voluntas: quia per intellectum et actum eius. Ad secundum multi dicerent: quod assensus non est apprehensio proprie loquendo de apprehensione quia fides secundum aliquos non est cognitio: nec assentire est cognoscere. Et si ita sit: patet quod minor sit falsa: si tamen minor est vera sicut est in bono intellectu etiam per eum maior est omnino neganda: nec probatur ab eo. Ad tertium vel intelligit: quod aliqua vna operatio est vltimus finis hominis sic: quod illa sola est beatitudo hominis vel sic: quod illa sola est suprema perfectio hominis: si primo modo: sicut inuunt probationes: propositio non solum est falsa sed erronea. quia beatitudo formalis non consistit totaliterinaliquo vno actu: sicut patet per illam decretalem domini benedi cti de visione animarum pluries allegatam: si secundo modo non est verum quod talis operatio sit cognitio: et dilectio immo non est verum: quod sit cognitio nec delectatioquia talis est delectatio beatifica: vt deelaratum est supra. Et vlterius posito: quod talis esset cognitio quae non est de lectio: sicut videtur quibusdam: non sequitur: quod homo posset esse beatus quando deum non diligeret: quia beatitudo non consistit totaliter in tali operatione. Et posito quod esset dilectio que non est cognitio: adhuc non sequttur quod cum tali beatitudine staret quod deus non esset cognitus: vt patet ex dictis: immo sitalis dilectio esset in aliquo sine cognitione: ille non esset beatus totaliter nec particulariter: quia non cognosceret: nec diligeret prout in praecedenti articulo extitit declaratum. Ad quartum patet ex prima clusione: quod non sequitur quod anima possit amare incognitum: sed quod possit habere actum amoris et non amare. Ad quintum concedo: quod voluntas est ceca ad secundum datum id et quod nihil cognoscit per actum sundm de obiecto: quia sic cognoscimus per intellectum quod non per voluntatem secundum sanctum Aug. superius allegatum. Ad sextum nego consequentiam: quia non sequitur volitio non est cognitiofalius non potest esse beatus et non videre nec cognoscere deum: sed bene sequitur quod alius potest habere volitionem siue dilectionem quae nunc diligit deum beatifice et non cognoscere nec videre: se talis non esset beatus: quia nec cognosceret: nec amaret. Ad septimum nego minorem: quia non est verum: quod posito solo actu amandi aliquid placeant voluntati nec est verum quod posito soloctu amandi obiectum sit delectiuum sed casu posito talis haberet actum amandi et non amaret. Ad auctoritates vero respondeo ad primam quam in toto isto libro non ponit. b. Aug. formaliter: si est adducitur: licet possit ex diuersis locis haberi: finaliter dico quod in auctoritate illa. b. Aug. non accipit notitiam et amorem pro actibus intelligendi: et amandi sicut istis videtur: sed pro potentiis intellectiua et volitiua: et quod ita sit: patet ex dictis suis: ipse enim in illo nono vbi allegatur. c. 8. loquens de notitia et amore dicit quod sicut duo quedam sunt mens et amor eius cum se nouit: ita quaedam duo sunt mens et notitia eius cum se nouit: Et subdit immediate: ipsa igitur mens et amor et notitia eius tria quedam sunt: et hec tria vnum sunt. Et. c. 10. dicit quod amor et cognitio non insunt menti sicut in subiecto: sed substantialiter. Et. c. 13. dicit quo autem illa tria scilicet mens: amor: et notitia eius non sunt eiusdem essentie: non video. Et facta quadam deductione concludit: vnius ergo eiusdemque essentie est: sunt hec tria: sicut nec aliter inuenitur in illo libro quod notitia et amor sint vnus spiritus et vna essentia. Et constat: quod in istis auctoritatibus non accipit. b. Aug. notitias et amores pro actibus: quia si sic: sequitur non solum est iuxta deductionem eorum quod amor sit essentialiter cognitio: sed quod actus amandi et cognoscendi distinguantur essentialiter ab anima: quod non est solum falsum: sed erroneum: consequentia est nota: quia non solum dicit b. Aug. quod amor et notitia sint vna substantia siue essentia: sed quod mens et amor: et notitia eius sunt vnum et vna substantia: et quod amor et cognitio non sunt in mente sicut in subiecto: sed solum substantialiter: patet igitur: quod b. Aug. non accipit notitiam et amorem pro actibus sed pro potentiis: et sic exponit eum magister. 3 di. 1 vtrum autem ex hoc sequitur: quod intellectus et voluntas sint idem realiter inter se et cum essentia anime: vel non: quod credo verum esse declarabitur supra. di. 3. Ad secundum: patet per verba met auctoritatis: quod non est intentio. be. Aug. quod amor sit essentialiter sapientia: quia sicut dicit: quod pietas est sapientia: ita dicit quod abstinere a malis est scientia: se tamen constat quod abstinere a malis non est essentialiter scientia. Et ideo b Aug. immediate declarat qualiter hec verba sunt intelligenda dicit quod in hac differentia intelligendum est ad contemplationem sapientiam: et actionem scientiam pertinere: non ergo intelligit: quod amor dei sit essentialiter sapientia: sicut nec intelligit quod abstinere a malis sit essentialiter scientia: se intelligit: quod sermo de tali amore pertinet ad sapientiam: sermo vero de rebus operabilibus a quibus abstinendum est ad scientiam pertinet. Et quod ita sit: patet per verba sequentia: quia postquam dixit quod dei cultus non est nisi amor eius: etc. concludit: de his atque huiusmodi sermo ipsemet videtur esse sermo sapientie: abstinere autem a malis: quam iob. scientiam dixit esse rerum procul dubio temporalium est: quoniam secundum in malis sumus a quibus abstinere debemus: vt ad illa bona eterna veniamus. Ad tertium auctoritas est ad oppositum: quia si dilectio esset essentialiter cognitio: voluntati per se sumpte: vt prescindit a memoria et intellectu inesset sua quedam scientia: cuius oppositum asserit Aug in auctoritate illa. dicit quod non potest ei inesse sine memoria et intelligentia: licet ista verba dimittantur in auctoritate allegata: Est igitur aduertendum iuxta doctrinam. b. Aug. quod nec intellectus intelligit: nec voluntas vult: accipiendo intellectum et voluntate pro potentiis vnde in. c. immediate sequenti dicit: quod tria ista: memoria: intellectus et amor non sunt sua: sed mea nec sibi sed mihi agunt: quod agunt: immo ego per illa. Ego enim memini per memoria: intelligo per intellectum: amo per amorem. Et secundo de libro arbitrio c. 36. dicit quod potentis operatur homo. non autem operantur ipse potentie. Et ideo. b. Aug. aliquotiens accipit voluntate pro principio volitionis quo: videlibet pro potentia volitiua quam proprie loquendo non vult: sed est id quo anima vel homo vult: auquotieus pro principio volitionis quod: valet pro anima ipsa vel homine volente: et sic accipit voluntate in auctoritate illa: quia dicit eam scire et operari: potentie autem non operantur secundum eum: concedo ergo quod anime cum recte vult inest quedam sua scientia: non quia volitio sit cognitio: sed quia inest sibi distincta cognitio. Et ideo subdit Aug. quae sine memoria et intelligentia esse non potest. Et ad confirmationem: quando dicitur: quod amor meus meminit atque intelligit: quid appetere debeat: quid vitare: si compleretur auctoritas apparent non esse ad propositum: sed ad oppositum: quia in 1. c. sicut statim dicebatur. b. Aug. vult ostendere: quod nec intellectus intelli git: nec memoria meminit nec voluntas vult: sed anima vel homo per illam. Et ideo facta quedam deductione subdit: ipse quoque amor meus: cum meminit atque intelligit quid appetere debeat: quid vitare per meam non per suam memoriam meminit: et per intelligentiam meum non suam quicquid intelligit amat intelligentur. Et statim concludit: et breuiter dici potest. ego per omnia illa tria meminego intelligo: ego diligo: qui nec memoria: nec intelligentia nec dilectio: sed hec habeo volente per voluntatem memorante per memoriam: et intelligente per intellectum. Ad vltimam: que est greg. dico quod. be. greg. intelligit quod amor sit notitia non quidem essentialiter: sed per concomitantiam ad istum sensum: quia omnis qui amat cognoscit: et sic possunt etiam exponi omnes auctoritates: qui vellet breuiter respondere: Patet igitur rationes non concludere: et auctoritates non esse ad propositum: et per consequens manet prima propositio: videlibet quod nulla dilectio in creaturis est essentialiter cognitio.

Contra secundam propositionem: opinio communis. Contra secundam vero qua dicebatur: que dilectio que creatura nunc diligit deum beatifice potest manere formaliter in ipsa potentia dei absoluta sine omni cognitione: arguit communiter: quia si sic: posset incognitum diligi quod est omnino impossibile: sed ista deductio non est contra me: quia sicut patet per conclusionem principalem creatura post habere dilectionem formaliter in voluntate et non diligere. Et quia fere omnes doc. rationes contra propositionem istam reducuntur ad istam difficultatem: que non est contra me: et quod non distinguunt inter dilectionem et diligere dimitto eas

Magister iohannes ferrati Arguebat tamen in speciali quidam reuerendus socius qui mecum concurrebat in lectura. Primo sic: implicatio contradictionis est quod voluntas creature rationalis habeat actum dilectionis circa aliquid: et illud non sit sibi praesens ratione obiecti: hoc patet ex adequatione obiecti ad potentiam: sicut et illa propositio mea: qua dixi quod implicatio contradictionis est: quod voluntas aliquid diligat et illud non sit sibi presens: etc. sed implicatio contradictionis est: quod aliquid sit praesens voluntati in ratione obiecti nisi per actum cognitionis preuium: etiam per me. ergo etc.

Preterea: nullus habet actum dilectionis beatifice circa deum: cui non constat an diligat deum: vel creaturam: vel purum nihil: hec patet: quia dilectio dei beatifica est perfectissima quod tali dilectioni repugnat etiam per me: sed non nisi per actum cognitionis constat an diligat: igitur etc.

Preterea per nullam potentiam est possibile quod creatura rationalis habeat actum fruitionis beatifice circa deum et nullum actum cognitionis habeat circa ipsum. igitur per nuam potentiam est possibile quod habeat actum dilectionis beatifice sine omni cognitione: consequentia patet: quia frui est amore inherere: etc. secundum beatum Aug. antecedens probatur: quia cognitio est aliquid fruitionis essentialiter et intrinsece: quia in illa diffinitione fruitionis data a. b. Aug. 10. de tri. fruimur cognitis etc. ponitur cognitio: ergo etc.

Responsio ad rationes iohannis ferati Ad primum istorum potest vno modo dici: quod conclusio que sequitur gratia forme non est contra me: quia non sequitur nisi que implicatio contradictionis est quod voluntas creature rationalis habeat actum dilectionis circa aliquid: et nullum actum cognitionis praeuium habeat circa illud: et posito quod illud sit verum non est contra me: quia si dilectio qua creatura nunc diligit de beatifice esset formaliter in ipsa sine omni cognltione: talis dilectio proprie loquendo non esset circa aliquid quia nihil attingeret per ea Secundo potest dici: quod voluntas creature rationalis potest habere actum dilectionis qui nunc est circa aliud: et illud non est sibi praesens in ratione obiecti: sed tunc non erit circa illud: quia tunc illud non diligeretur: vt prius. Nec oppositum potest probari ex adequatione obiecti ad potentiam: quia per talem actum potentia non attingeret obiectum: et in isto sensu: concedo quod creatura rationalis potest habere actum dilectionis beatifice circa deum et non cognoscere. id est actum dilectionis beatifice qui nunc est circa deum sed tunc non erit proprie circa deum. Tertiopotest dici siue esse: quod actus dilectionis potest dupliciter esse circadeum actualiter scilicet vel aptitudinaliter: primo modo non est circa deum: nisi quando per ipsum deus diligitur. secundo mopotest esse circa deum etiam si per ipsum nihil diligatur: quia tamen actus dilectionis est aptitudinaliter circa aliquid quando per ipsum potest aliquid diligi: licet non diligatur: positis tamen aliis que necessario requiruntur ad hoc quod voluntas diligat. His premissis concedo maiorem et totam rationem in primo sensu: sed tunc non est contra me: quia si creatura rationalis haberet actum dilectionis sine cognitione non diligeret: sed in secundo sensu nego maiorem: nec potest probari ex adequatione obiecti ad potentiam sicut et mea: quia per talem actum potentia non attingeret obiectum vt dictum est prius. Ad secundum potest eodem modo responderi primo quidem deundo: quod si actus dilectionis quo creatura nunc diligit deum beatifice esset formaliter in ipsa sine cognitione: talis non esset proprie circa deum: nec circa aliquid aliud. secundo negando maior si intelligatur de actu dilectionis qua nunc est eirca deum vel est aptitudinaliter circa deum eo modo quo dictum est. Nec probatio valet: quia talis dilectio non esset beatinfica sic quod actu beatificaret quia habens ipsam non diligeret per eam. Ad tertiam et iam similiter: quia in antecedente ponitur circa deum. Si vero formaretur aliter ratio dicendo: quod per nullam potentiam est poss bile quod creatura rationalis habeat actum fruitio nis: quo nunc fruitur deo beatifice formaliter in voluntate sine omui cognitione: patet antecedens esse falsum: ex 2. arti. precedenti. Nec probatio valet: quia non est verum quod cognitio sit aliquid fruitionis essentialiter et intrinsece: Et quando dicitur: quod in diffinitium e fruitionis ponitur cognitio patet quod non ponitur ex parte fruitionis: sed sicut aliquid necessario requisitum ex parte obiecti ad hoc quod voluntas possit frui: et ideo dicitur fruimur cognitis etc. Contra tertiam propositionem: qua dicebatur: quod per nullam potentiam potest incognitum diligi: multi doctores nostri sunt: quibus videtur oppositum esse possibile de potentia dei absoluta.

Alex de sancto el ipidio quondam generalis. in. q. ordinariis. Et pro conclusione ista quidam eorum arguunt. Primo sic: si deus non posset creare actum voluntatis sine actu intellectus hoc esset propter aliquod trium: aut propter habitudinem quam habet obiectum ad potentiam in genere cause efficientis aut finalis aut propter ordinem potentiarum adinuicem: non propter primum: quia deus potest supplere causalitatem omnis efficientis cause: vt communiter: nec propisecundum: quia obiectum estfinis actus volendi secundum esse: quod habet extra animam: vt dicit comentator. 12 metaphisice. Nec propter tertium: quia hoc videmus posse fierinon solum in potentiis diuersorum ordinum: vt quod possit mone re intellectus potentia diuina: seu motiua seu motione facta in sensu: sed etiam eiusdem ordinis: posset enim moueri fanta sia sine motione facta in sensu: a quo tamen semper naturaliter habet moueri igitur virtute diuina poterit moueri voluntas: nulla facta motione in intellectu.

Preterea: secundum comentatorem. 12 me taphisice omne compositum quorum vnum potest perse esse possibile: est et alterum esse per se: nisi sit compositio subste et ac¬ cidentis. Exemplum: idromellis componitur ex aquaet melle: et inuenitur mel sine aqua et aqua sine mellesed potest inueniri bonum diuinum cognitum et non volitum: diuina potentia: vt communitertenetur et inuenitur cognitum et volitum simul igitur diuina potentia poterit inueniri volitum et non cognitum.

Preterea: intentio voluntatis coniungens parentem proli in cognitio ne sensitiua: naturaliter potest esse sine actu intellectus: igitur multo fortius supernaturaliter poterit esse actus voluntatis sine actu intellectus

Michael de massa in. 1. di. 1. q. 4. Preterea ad idemquidam alius arguit Primo sic non implicatur contradictio: quod obiectum fruibile sit pre sens volintati in ratione obiecti mouentis sine actu intelligendi. Nec etiam implicatur contradicto quod sit sibi praesens in ratione obiecti terminantis actum voluntatis sine actu intellectus: ergo de potentia dei absoluta potest fieri quod voluntas habeat actum fruitionis circa obiectum fruibile non visum per intellectum actualiter: consequentia est non: quia ad actum per se loquendo nihil plus requiritur: nisi quod agens sufficiens sit praesens potentie disposite et obiectum in ratione termini secundum omnes. Sed antecedens probatur quantum ad duas partes eius: primo quod obiectum fruibile quod est ipse deus sit praesens in ratione mouentis absque actu intelligedi: quia illud cuius virtus motiua sufficiens in actiua est immediatioad ipsam voluntatem: quam sit actus intelligendi: potest esse praesens in ratione mouentis sine actu intelligendi: quia da opposiiam virtus eius motiua sufficiens ad mouedum non erit immediatior quam sit actus intelligendi. Sed vertus diuine voluntatis motiua et actiua voluntatis create est imme diator: voluntati: quam sit ipse actus intelligendi: quia secundum sententiam sanctorum: deus dicitur intimior cuilibet rei non solum quacumque alia re sed intimior seipsa: nunc autem deus et sua motiua virtus ad agendum idem sunt. Et ex hoc statiprobatur quantum ad secundam partem valet quod possit esse praesens in ratione terminantis actum voluntatis: sine actu intellectus: quia omne illud quod potest esse praesens alicui potentie in ratione mouentis seipso sine actu intelligendi: potest esse praesens seipso in ratione terminautis sine actu intelligendi: dummo actus intelligendi non sit formaliter inclusus in obiecto terminante: hoc patet: quia sicut dictum est ad actum ista sufficiunt potentia disposita et agens praesens in ratione mouentis et obiecti in ratione termini: sed vt probatum est: deus potest esse praesens in ratione mouentis ipsi voluntati sine actu intellectus: et actus intellectus non includitur formaliter in obiecto fruibili: igitur etc.

Preterea: deus potest annihilare intellectum conseruand essentaim anime cum voluntate et quamuis voluntas habens se sine intellectu non sit appetius intellectiuus actualiter sequens intellectum: esset tamen pro tunc appetitus intellectiuus aptitudinaliter sequens intellectum tunc similis isto casu posito: aut deus potest mouere voluntatem ad actum fruitionis circa obiectum fruibile: aut non si sic: itur non esse implicatio contradictionis: quod voluntas habeat actum fruitionis circa obiectum fruibile. non visum actualiter per intellecto: quod est propositum. Si dicatur quod non: contra deus potest mouere potentia dispositam: posito obiecto ad quod possit termnari actus: sed voluntas amnichilato intellectu abhuc remanet disposita vel per se ipsum vel per habitum supernaturalem. Item ponitur obiectum ad quod potest actus terminari: igitur etc.

Preterea: quod potest supplere viceum actus representati: potest facere ob iectum praesens sine suo proprio repraesentatiuo: sed deus potest supplere vicen actus in telligendi: in repraesentando quantumcumque obiectum non sit cognitum: igitur maior supponitur mitor probatur quod quamuis persint esse plura representatiua eiusdem rei que non sunt eiuidem ordinis in essendo: tamen in represent ando potest vnum supplere vicere alterius et cum hoc representare perfectius obiectum: sicut videmus: quod actus intelligendi non minus perfecte repraesentat rem quam faciat species. Et si actus intelligendi posset semper continuari in esse: semper reprefentaret obiectum suo modo sine specie. Item essentia diuina repraesentat intellectui nostro perfectiori modo: quam faciant proprie species acquisite vel infuse. sic etiam quamuis actus intelligendi repraesentet aliquo modo essentiam diuinam ipsivoluntati: tamen longe perfectiori modo essentia diuina representat ipsi voluntati seipsam. igitur etc. Et additur quod de facto sicut ex parte intellectus non potest poni secundum doctrinam quae communius tenetur aliqua species creata quae repraesentet essentiam diuinam: quia essentia perseipsam presens est: Ita nec ex parte voluntatis potest poni aliquod repsentatiuum creatum: quod faciat essentiam diuina praesentem voluntati. sed ipsa per se ipsam est immediate praesens voluntati. Nec etiam de facto pe supponitur actus intelligendi circa obiectum fruibile: nisi quodam ordine effectuum pro quanto actus voluntatis sequitur ad actum intellectus: quod totum est per accidens. sed per se loquendo. nec actus beatificus intellectus praecedit actu beatificum voluntatis. nec econuerso: Et confirmatur: ista ratio: quia non apparet contradictio quod deus faceret quoddam repraesentatiuum perfectius: quam sit actus intellectus: mediante quo voluntas attingeret obiectum suum: sicut modo attingit mediante actu intelligendi. Et vlterius non apparet contradictio quod actus voluntatis simul cum ipsa voluntate fieret: annihilata essentie anime et intellectu cum omni actu suo.

Forestarius in 1 di. 1. q. ar. 3. Preterea: ad idem arguit quidam alius doc. sic: quandocumque aliqua potentia est apta nata moueri naturaliter ab obiecto sub duplici modo essendi simul: sic tamen quod obiectum sub vno illorum modorum est magis per se motiuum potentie: quam sub alio: non virtute diuina potest illa potentia moueri ab obiecto sub illo modo essendi: sub quo naturaliter obiectum est minus per se motiuum potentie absque alio modo multo fortius econuerso. Exemplum: intelectus noster possibilis mouetur naturaliter ab obiecto sub duplici modo esendi per statum praesentis vite: quorum primus est modus essendi in fantasia: secundus modus abstractionis per intellectum agentem: ita tamen quod obiectum est magis per se motiuum intus sub esse abstracto: quod habet ab intellectu agente: quam sub esse fantastico. Iccirco si virtute diuina possit fieri quod intellectus possibilis intelligeret obiectum fantasticum absque abstractione intellectus agentis: multo fortius posset fieri quod intelligent obiectum abstractum absque actu fantasie: sed voluntas est apta nata moueri ab obiecto suo sub duplici modo essendi. valet. sub esse in re extra: et sub esse apphenso per intellectum secundum commentatorem. 12 metaphi. et obiectum est magis per se motiuum voluntatis secundum se: quod habet in re extra quam secundum esse apphensum: quod habet in intellectu. Sed virtute diuina fieri potest quod voluntas mouetur ab obiecto quod nullum esse habet in re ex tra: sed tantum in apprehensione: igitur multo fortius fieri posset quod moueatur ab obiecto: quod nullum esse habet appre hensum in intellectu: sed tantum in re extra. Minor habet tres partes. Prima est: quod voluntas mouetur ab obiecto secundum esse quod habet in re extra et in apphensione: et hoc patet per commentatore. Secunda est: quod obiectum est magis per se motiuum voluntatis secundum esse quod habet in re extra: et hoc patet etiam per commentatorem in eodem. 12 dicit quod balneum secundum esse quod habet in anima est agens desiderium: sed secundum esse quod habet in re extraest finis desiderii: sed magis est finis per se motiuus voluntatis quam agens: nec aliquid aliud: igitur etc. Tertia pars est: quod virtute diuina fieri potest quod voluntas moueatur ab obiecto quod nullum esse habet in re extra: hoc patet: quia certuest quod deus potest facere multa quae non sunt: nec vnquam erunt nec in se: nec in suo simili: ponamus ergo quod deus reuelaret alicui intellectui bonitatem alicuius rei que ab eo possibilis est fieri: et tamen nunquam fiet: statim voluntas potest vel le et considerare tale bonum: quod tamen nullum esse habet in re¬ nec vnquam habebit: sed solum in intellectu: et sic patet minor: et per consequens tota ratio.

Thomas de argentina in primo dicti. arti. 4. Preterea: ad idem quidam alius arguit sic primo: quando due potentie sic se habet quod differunt ab inuicem re absoluta: deus per suam omnipotentiam potest vnam conseruare cum actu suo: alia suspensa a sua operatione: sed voluntas differt ab intellectu re absoluta: igitur etc.

Preterea: bonum quod est motiuum voluntatis non requirit esse cognitum: nisi vt mouet in genere cause efficientis: sed de us virtutem cuiuscumque cause efficientis per seipsum potest supplere: igitur immediate per seipsum circuscripto omniesse cognito poterit mouere voluntatem: minor est ab omnibus concessa: et maior per commentatorem. 13 metaphi. vbi dicit: quod res apphensibilis habet duplex esse. Unum inre extra: et sic est finis desiderii: et terminat actum voluntatis. Aliud in intellectu: et sic agit desiderium et mouet voluntatem.

Preterea: cognitio intellectiua in volendo non requiritur: nisi ad praesentandum obiectum volibile ipsi voluntati: sed secundum aug. in libro confes. deus per seipsum est intimior et praesentiabilior voluntati: quam voluntas sibiipsi: ergo per seipsum immediate poterit mouere voluntatem.

Preterea: intellectu existente in actu recto: aliquod intelligibile cognoscendo: voluntas vult eum intelligem: quia si voluntas non vellet eum intelligem: ipsum ad nullum mometum intali intellectione posset se continuare: sed planum est quod intellectus nondum se intelligit intelligere: quia tunc esset in actu reflexo: simul cum actu recto: igitur non videtur quod repugnet voluntati: aliquid velle quod intellectus non eum videtur intelligenm.

Ad rationes alexandri. Ad primum istorum potest vno modo dici: quod ratio non probat: nisi quod deus potest causare actum voluntatis sine actu intellectus: quod concedo: sed ex hoc non sequitur quod voluntas possit velle incognitum: quia per talem actum non vellet: vt declaratum est supra. Sed quia ratio videtur velle concludere: quod voluntas poterit moueri ab obiecto: et sic velle: nulla facta motione in intellectu: et per consequens intelligit: quod si deus non possit actum voluntatis causare sic: quod voluntas vellet per talem actum sine actu intellectus: hoc esset propter aliquod tertium etc. Dico quod procedit ab insufficienti quia praeter habitudinem quamhabet obiectum in genere cause finalis requiritur quod sit praesens voluntati in ratione obiecti: quia implicatio contradictionis est quod voluntas aliquid velit: et illud non sit sibi praesens in ratione obiecti: obiectum autem non potest esse praesens voluntati nisi sit cognitum: siue apphensum ab intellectu: immo nihil aliud est obiectum esse praesens voluntati: nisi esse apphensum per intellectum vel saltem vel aliquam potentiam cognitiuam. Multi etiam concederent quod propter ordine potentiarum: quia appetitus intellectiuus necessario praesupponit apphensione intellectus. si eut appetitus sensitiuus apphensionem sensus: nec probatio valet contra istos: quia non est simile de potentiis cognitis comparatis adinuicem et de potentia appetitiua comparata ad cognitiuam: quia nulla potentia cognitiua creata necessario praesupponit actum alterius: quam potentia appetitiua praesupponit. actum cognitiue. Ad secundum potest primo dici: sicut ad praecedens: quod non probat nisi quod volitio possit inueniri in aliquo sine cognitione. sed ex hoc non sequitur: quod incognitum possit esse volitum. tamen quia ratio aliter deducitur. dico quod proposito commentatoris quam iste doc. assumit in sensu dato est euidenter falsa: quia si sit vera: se queretur quod actus volitionis siue dilectionis posset natura liter inueniri sine cognitione: quod est manifeste falsum. deductio patet: quia potest inueniri naturaliter aliquod bonum cognitum et non volitum. et cognitum: et volitum simil. igitur poterit naturaliter inueniri volitum et non cognitum: si deductio sit bona: sequeretur etiam quod gustus inueniretur etiam sine tactu: quod non est verum: consequentia patet quia gustus et tactus inueniuntur simuil in aliqua parte animalis: vt in lingua etiam inuenitur tactus sine gustu: in alia vt in pede: igitur poterit in¬ ueniri in aliqua gustus sine tactu per deductionem suam. Potest vlterius dici secundo: quod auctoritas allegata non est ad propositum: quia ex dilectione et cognitione non componitur aliquod vnum perse. immo nec per accidens: cum non sint eiusdem subiecti primi: sed diuersorum. intellectus scilicet et voluntatis: et ideo posito quod auctoritatas sit admittenda in bono sensu non sequitur. conclusio. Ad tertium. vel iste doc. intelligit quod intentio volunta tis sit aliquis actu eugo eius: vel non: si non: ratio est nulla quia non sequitur quod si intentio que non est actus voluntatis potest naturaliter esse sine actu intellectus quod aliquis actus eius possit esse sine actu per aliquam potentiam si sic: sequitur quod non solum ex virtute diuina posset esse actus voluntatis sine actu intellectus: sed naturaliter: quod est euidenter falsum. et contra eum quid autem sit talis intentio voluntatis et an possit essesine actu intellectus videbitur alias.

Ad rationes michaelis. Ad primum vero alterius doc. nego antecedens: quia in plicatio contradictionis est: quod obiectum fruibile quod est deus sit presens voluntati in ratione obiecti sine actum intelligendi pat et ex supradictis: sed sequitur implicatio contradictionis est: quod obiectum fruibile sit praesens voluntati sit in ratione obiecti sine actu intelligendi. igitur implicatio contradictionis est. quod sit sibi presens in ratione obiecti mouentis. vel terminantis sine tali actu Et ad probationem prime partis nego maiorem: quia ad hoc quod aliquid sit presens voluntati in ratione obiecti mouentis: non solum requiritur. quod eius virtus motiua sit immediatior voluntati: quam actus intelligendi. sed cum hoc requiritur. quod ipsum sit presens voluntati in ratione obiecti quod non est possibile sicut in actu in telligendi. Potest etiam negari minor: quia licet virtus diuine voluntatis sit a liquo modo intimior voluntati: quam actus intelligedi. immo quam ipsa sibi ipsi: non potest tamen ipsam mouere ad actum sine actu intelligendi: quia sine tali actu non potest esse ei praesens in rationeobiecti mouentis: nec est bona consequentia: deus est intimior voluntati quam ipsa sibiipsi: igitur est ei praesens in ratione obiecti mouentis: sicut ille doc. imaginatur: immosi illa consequentia esset bona sequeretur quod naturaliter et de facto voluntas posset deum diligere sine omni cognitione: quod est contra eum et contra omnes: deductio est nota: quia de facto circumscripto omni actu intelligendi et cognoscendi deus est intimior voluntati: quam ipsa sibiipsi: igitur de facto est ei praesens in ratione obiecti mouentis: et per consequens terminantis: si deductio sua sit bona: sed per eum ad actum per se loquendo nihil plus requiritur: igitur naturaliter et de facto posset deus diligi sine omni cognitione: patet igitur primam partem consequentis non esse probatam: et per consequens nec secum da probatur: quia probatio secunde partis dependet ex prima. Et vlterius: si deductio ista sit bona sequitur quod voluntas poterit naturalister velle seipsam sine omni cognitione: quod est contra eum et contra omnes: consequentia patet: quia certum est quod voluntas est intimior naturaliter sibiipsi quam sit actus intelligendi vel cognoscendi quacumque sit. Ad secundum concedo: licet multi non concederent: quod deus potest annihilare intellectum conseruando essentiam anime cum voluntate: sed casu posito: deus non potest mouere voluntatem ad actum aliquem: ad istum sensum quod voluntas post sit deum: vel aliquid aliud velle: vel nolle positiue saltem remota omni cognitione sensitiua. Et ad probatio nem dico: quod casu posito non ponitur obiectum ad quod possit actus voluntatis terminari: quia circum scripta omni cognitione non potest aliquid esse praesens voluntati in ratione obiecti: vt dictum est pluries. Et potest reduci ratio sicut et praecedens: quia casu posito: si reductio sua sit bona: sequitur quod voluntas naturaliter possit velle seipsam et essentiam anime: quod nullus diceret: consequentia patet: quia adhuc ponitur potentia disposita per eum: et obiectum aliud quod potest actus terminari. Et si dicatur quod non ponitur obiectum ad quod possit actus terminari: quia posito casu nec voluntas: nec essentia anime esset cognita: ita diceretur ei: igitur ratio nulla. Ad tertium dico: quod procedit ex falso fundaasento: imaginatur enim ista ratio quod actus intelligendi non requiratur ad actum volendi: nisi tanquam representatiuum obiecti: sicut requiritur species preuia ad actu intelligendi: saltem in cognitione abstractiua: quod non est verum: quia tunc posset voluntas naturaliter velle sine actu intelligendi: quod ipse negat: consequentia patet: quia circumscripto tali actu adhuc manet species et similitudo representatiua obiecti: non igitur requiritur actus intelligedi propter hoc: sed vt res fiat praesens voluntati in ratione obiecti: vt patet ex dictis. Et quod additur de facto videtur destruere rationem: quia in ratione dicitur: quod actus intelligendi repraesentat essentiam diuinam ipsi voluntati. Et in eo quod additur: dicitur quod non potest poni aliquod representa tiuum creatum quod faciat essentiam diuina praesentem volutati: et tamen constat quod de facto ponitur actus intelligendi: et in his videtur aliqualis repugnantia. Ex his patet quid dicendum ad primam confirmationem: quia quicquid sit de representatiuo illo: implicatio contradictionis est: quod aliquid sit praesens voluntati in ratione obiecti: nisi per actu cognitionis praeuium. Ad secundam vero confirmationem concedo: quod deus potest facere actum voluntatis simulcum ipsa voluntate: annihilata essentia anime cum intellectu: et omni actu eius: sed ex hoc non sequitur: quod talis voluntas possit velle incognitum: sed quod haberet actum volendi et non vellet: nec posset velle: stante ca¬

Ad rationes forestarii. Ad rationem vero alterius doc. quicquid sit de maiore: nego minorem: quia non est verum quod aliqua res moueat voluntatem ad actum: ad illum sensum quod voluntas possit eam velle secundum esse: quod habet in re extra: nisi sit cognita quantum ad tale esse. Nec valet quod commentator dicit oppositum et si diceret pessime diceret: bene dicit conmentator quod balneum secundum esse quod habet in anima est agens desiderium: et secundum esse: quod habet in re extra est finis desiderii: sed non sequitur propter hoc quod esse quod habet in re extra non sit praecognitum. Et vlterius non est verum: quod obiectum sit magis per se motiuum voluntatis secundum esse: quod habet in re extra: quam secundum esse quod habet in intellectu: quia secundum commentatorem et ipsum obiectum secundum esse quod habet in intellectu est mouens vel agens desiderium: et secundum esse quod habet extra est finis desiderii vel terminus. constat autem quod terminus desiderii non mouet addesiderandum: quia habitibus presentibus in materia cessat motus. Et quando dicitur quod finis est magis per se motiuus voluntatis quam aliquid aliud: verum est secundum esse quod habet in intellectu: non secundum esse quod habet in re extravtrum autem secundum esse quod habet in intellectu distinguatur ab agente: vel non videbitur alias.

Ad rationes thome de argentina. Ad primum vero vltimi doc. concedo commentatorem: quia non probat nisi quod deus potest conseruare voluntatem cum actu suo: intellectu suspenso ab omni actu: quod concedo: sed ex hoc non sequitur quod possit velle incognitum: sed quod possit habere actum volendi: et non velle.

Ad secundum: nego maiorem: quia esse cognitum non requiritur praecise ad hoc quod bonum quod est motiuum voluntatis possit ipsam mouere in genere cause efficientis: immo non requiritur ad hoc quod actus voluntatis non causatur: nectotaliter: nec partialiter ab obiecto: vt suppono pro nunc sed requiritur ad hoc vt sit praesens voluntati in ratione obiecti. Nec probatio valet: quia licet commentator dicat quod bonum secundum esse quod habet in intellectu mouet voluntatem: et agit desiderium: non tamen dicit: quod esse cognitum non requiritur ad aliquid aliud: quod tamen erat probandum: vtrum autem ex dicto commentatoris sequatur: quod actus voluntatis cause tur aliqualiter ab obiecto. vel non videbitur alias.

Ad tertium patet quid dicendum ex supradictis: quia non sequitur deus est intimior voluntati quam voluntas sibi ipsi. igitur sine actu cognoscendi. potest esse sibi praesens in ratione obiecti. vt declaratum est supra.

Ad quartum: siratio aliquid probat: quod naturaliter potest voluntas velle incognitum. immo quod de facto quandocumque intellectus intelligit. vult incognitum quod est contra eum et contra omnes. consequentia est clara: quia de facto quandocumque intellectus intelligit voluntas vult eum intelligere secundum eum. sed tunc intellectus non intelligit se intelligere: vt dicit. igitur si conclusio sua sequitur ex praemissis. non solum non repugnat: voluntati aliquid velle: quod mundum intelligit intellectus sed de facto ita est: quod necessario ita est. Ad rationem vero dicerent multi: quod actus rectus et reflexus non distinguuntur. et quod omnis cognitio est primo cognitio sui. quicquid tamen sit de hoc: dico quod quando intellectus intelligit aliquod obiectum: voluntas potest velle illud. intellectionem autem ipsam non potest velle: nisi sit cognita: siue cognoscatur recto actu: siue reflexo: siue eodem: siue alio: siue distincte: siue confuse. de quo videbitur alias manent igitur ille tres propositiones assumpte pro declaratione prime conclusionis vt videbitur. Sed contra conclusionem in se multipliciter fuit argutum per reuerendos patres et magistros quo mecum concurrebat in lectura: primo quidem arguebat quidam reuerendus dominus et compatriota primo sic. Fernandus. per nullam potentia fieri potest quod intellectio sit in intellectu. et intellectus non intelligat. igitur per nullam potentiam fieri potest quod dilectio sit in voluntate: et voluntas non dilgat: consequentia est non: antecedens probatur: quia ponatur quod intellectus intelligat. vel talis potest fieri de intelligente non intelligens: nulla facta mutatione circa ipsum. vel facta aliqua mutatione. non primo modo: quia numquam fittransitus de contradictorio. ad contradictorium nitnr si facta mutatione circa ipsam rem. si secundo modo: haber propositum. quia ista mutatio necessario fiet in ista intellectione. Et confirmatur. quia quicquid addatur. vel subtrahatur ab intellectu manente tamen eadem cognitione: cum ipsa sit naturalis repraehensio. obiecti semper intelliget sicut ante.

Preterea impossibile est quod diligere sit in voluntate: et voluntas non diligat. igitur impossibile est quod dilectio sit in voluntate: et voluntas non diligat antecedens patet: probatur consequentia: quia dilectio dicitur a diligere: sicut sapientia a sapere. vt dicit beatus aug. 5. de tri. c. 5. igitur.

Preterea: impossibile est quod creatio sit. et non sit creare. igitur impossibile est quod dilectio sit et non diligere. antecedens supponatur: consequentia probatur: quia sicut se habet creatio ad creare: sic dilectio ad diligere.

Ultimo arguit iste doc. auctoritate bea. aug. 8. de tri. c. finalivbi dicit aug. amor amicus amantis est. et amore aliquidamatur. Ecce tria sunt. amans. et quod amatur. et amor. quid est ergo amor: nisi quadam vita aliqua duo copulans. vel copulare appetens amantem scilicet et quod amatur quasi dicat: nihil aliud: igitur qu ponit quod amor sit amor et quadam voluntas non amet ponit contradictoria: quia ponit quod amor non sit amor.

Preterea ad idem argue bat quidam alius reuerendus bachalarius praedicatorum primo sic: si actus dilectionis beatifice: et diligere deum beatifice differant: differunt re absoluta. vel relata: non absoluta: certum est: nec relata: quia vel talis esset relatio realis. vel rationis. si rationis: nihil ad propositum: quia illa non sufficeret ad hoc quod possit esse vnum sine alio: sirealis: hoc non est nisi quod diligere requirit obiectum. sed idem est de actu dilectionis beatifice circa deum. igitur. probo: quia vel talis esset actus circa deum sicut circaobiectum. vel circa efficiens. vel circa finem: non vltimis duobus modis: quia tunc omnis actus creatus a deo et or¬ dinatus in deum sicut in finem: esset beatificus: quod non est verum. igitur primo modo. et per consequens actus dilectionis beatifice circa deum includit relationem ad ipsum sicut adobiectum: sicut diligere deum. et similiter potest argui de actu cognitionis. et cognoscere. et sic de aliis Pre terea impossibile est esse actum visionis albedinis: quin visus videat albedinem. igitur impossibile est intellectum habere actum dilectionis circa deum quin diligat eum: consequentia est non per me: quia vtrobique est consimilis repugnantia. antecedens probatur: quia impossibile est visum habere actum visionis circa albedinem quand albedo sit visa: cum esse visum non sit nisi de nominatio extrinseca ab actu visionis: igitur impossibile est habere actus dilectionis circa deum quin diligat deum.

Magister alphonsus de portu galia. e Pretea ad idem arguebat quadam alius reuerendus dominus et magister primo sic. Ex dictis meis: quia multotiens vtor dilectione pro diligere. et cognitione pro cognoscere. et econuerso. quia esset male dictum: nisi ista essent idem. Preterea arguit per communem vsum loquendi omnium vtem cium istis vocabulis: quiidem penitus intelligunt per praedictos terminos sumptos nominaliter et verbaliter: et ad interrogationem factam de vno: respondet per alterum affirmatiue vel negatiue: et vtuntur vno alio indifferenter: quod esset omnino contra ratio nem: nisi tales actus sumpti nominaliter et verbaliter essent penitus idem ex parte rei. Assumptum probatur multipliciter. Primo auctoritate scripture quae in differenter vtitur vno pro alio. Io. 1. hec est vita eterna vt cognoscantte etc.

Seendo auctoritate damascen. libro. 2. c. 23. vbi sic ait. dicuntur autem operationes et actus: vt loqui ambulare: comedere et bibere: et talia. Et. 23. c. sui elementarii ait: dicuntur autem operationes: vt videre loqui respicere deambulare comedere et bibere: et hec vsus omnis naturalis potentie.

Preterea: be. aug. in primo de tri. in multis capitulis frequenter capit et numerat vnum pro alio. Item arist. agens de predicamento actionis et passionis exprimit ea verbaliter etc. Item actor 6. principiorum in diffinitione actionis ponit agere: sicut in diffinitione qualitatis ponit quale. Item in libro de somno et vigilia dicimus: visus visio et auditus audireet omnino fensus sentire. Item commentator.. metaphi. commento. 16 dicit: quod operatio est quando vnumquodque vtitur operatione sua propria. Et infra: operatio ista est in quibuslibet rebus vt faciant aliquod opus proprium: vt artis edificatorie operatio propria est face re domum. Et. et de anima commento. 14 idem commen tator. ait: videre est passio visus: et sic in finira nominia agentia. Ex quibus omnibus patet: quod isti termini sumpti nominallter et verbaliter sunt idem per nitus in significato: ergo etc.

Preterea: ad principale sic: concesso gratia exercitii quod dilectio diceret qua litatem absolutam et possit esse sine attingentia obiecti: dilectio tamen beatifica cum sit perfectissima etiam per me: non potest absolui a respectu attingentie obiecti beatifici: quod est deus: igitur impossibile est creaturam rationalem habere actum dilectionis beatifice et ipsum non diligere: cuius oppositum asserit illa conclusio.

Preterea: causa formalis et effectus formalis idem sunt realiter: vel saltem ita in se inuicem sequuntur: quod per nullam potentiam possunt separari: igitur visio beatifica: et videre deum beatifice: et dilectio beatifica et diligere deum beatifice idem sunt: vel saltem inseprabiliter se consequuntur. Et confirmatur: quia sicut se habet albedo ad albere: ita dilectio ad diligere: sed implicatio contradictionis est quod albedo sit in superficie et non communicet sibi effectum suum formalem scilicet albere: igitur implicatio contradictionis est: quod dilectio sit in subiecto sibi proprio scilicet in voluntate et non communicet ei effectum suum formalem scilicet diligere. Et simile potest argui de cognitione et cognoscere: et sic de aliis. Istis tamen et similibus non obstam tibus adhuc videtur mihi dicendum vt prius.

Ad rationes magistri fernadi. Ad primum igitur nego antecedens: oppositum enim patet per secundam propositionem meam concessam. Et ad probationem: licet non sit vniuersaliter verum: quod non fiat transitu su de contradictorio in contradictorium: nisi facta mutatione circa illam rem: vt declarabitur alias: dicotamen quantum pertinet ad propositum quod intellectus potest fieri de intelligente non intelliges: et econuerso: nulla facta mutatione circa ipsum in aliquo absoluto: vt patet per quartam propositionem meam concessam: quia sufficit quod desinat eerespectus attingentie ad obiectum propter remotione obiecti: intelligere namque non dicit precise intellectionem ipsam: que tantum est quedam qualitas absoluta: sed simul cum intellectione includit respectum attingentie ad obiectum essentialiter et intrinsece. Ex quo patet quod talis mutatio non necessario fiat in intellectione. Et ad confirmatione dico: quod intellectus non est naturalis representatio obiecti: sicut assumitur: aliter non esset necessaria spes representatiua distincta realiter ab actu intelligendi: quod est expresse contra be. aug. II. de tri. pertotum. Sed contra solutionem istam arguebatur a multis. Primo quidenab illo reuerendo patre et socino: cuius est ratio mulpliciter. Primo sic: si de intelligente fit non intellectus quia desinit esse respectus attingentie ad obiectum propter corruptionem obiecti: sequitur quod si ego intelligam socratem existentem in hispania quem alias vidi: et toto conatum meo velim hanc intellectionem continuare per horam: si deus in medio illius hore annihilet sortem: statim desinam in:elligere sine hoc quod deus aliquid operetur circa me: quod est talsum: et contra experientiam.

Prete rea: si solutio ista sit vera: sequitur quod ista consequentia sit necessaria: intelligo petrum existentem in hispania: igitur per trus est: quod est falsum: consequentia probatur: quia sequitur: petrus non est: igitur respectus attingentie ad petrum non et: hoc patet: quia per me corrupto biecto corrumpiter respectus attingentie ad ipsum et vlterius sequitur ex dictis meis vt dicit respectus attingentie ad petrum non est: igitur ego non intelligo petrum quod est oppositum antecedentis: igitur etc.

Preterea: videtur quod ista solutio multum appropinquat ad opinionem illam que dicit: quod actus non distinguitur ab anima: que tamen erronea reputatur: assumptum probatur: quia per istum modum loquendi ego potero dicere quod anima est sua intellectio et sua volitio: immo secundum istam viam superfluit ponere actus distinctos: quia dican tibi: sicut tum dicis: quod anima per suam essentiam de non intelligente fit in telligens propter praesentiam obiecti: et de intelligente non intelligens propter absentiam obiecti quid ergo valet ponere illum actum cum possit fieri de non intelligente intelligens: et econuerso: per solam absentiam et praesentia obiecti

NRodulphus minor. Preterea: ad idem arguebat quidam reuerendus bac calarius. Primo sic: si intelligere non est praecise intellecto: sed vna cum hoc includit respectum attingentie ad obiectum: vel talis respectus est res distincta ab intellectione vel non: si non: nunquam poterit esse intellectio: quin sit talis respectus: nec per consequens poterit esse intellectio quinsit intelligere: quod est propositum. Si sic: et deus poterit conseruare respectum illu in intellectu sine intellectione: ficut per me poterit conseruare intellectionem sine talirespectu: quo posito sequitur: quod intellectus poterit intelligere sine intellectione: quod est impossibile: ista consequentia patet: quia posito in intellectu respectu attingentie ad obiectum: attingitur obiectum: igitur intellectus necessario intelligit ipsum.

Preterea: contra illud quod dixi: quod di¬ lectio non est naturaliter repraesentatio obiecti: arguebat quidam de nostris reuerendus doc. sic.

Cucas de massana. Dio sisitudo est repraesentatiua rei. cuiuo est silitu. do: sed actus intelligedi iuxta doctrinam be. aug. est vera similitudo obiecti igitur etc. Et confirmatur: quia actus intelligendi est expressa similitudo obiecti: non minus immo magis quam species praeuia ipsi actui: sed eo ipso quod species est quadam similitudo obiecti: est ipsius representiua: igitur etc.

Magister fernandus. Sed iste rationes non videntur impedire solutionem datam. Ad primum igitur et secundum simul dico: quod procedunt ex falso fundamento: supponunt enim quando intelligo sor. vel petrum existentem in hispania: quod respectus attingentie terminetur ad ipsum quod non est verum: quia cum sic intelligo petrum non intelligo ipsum intuitiue et in seipso: sed tamntem abstractiue et in suo representatiuo. Et in tali intellectione respectus attingentie non terminatur ad rem cognitam abstractiue: sed ad eius representatiuum in quo cognosci tur: et talis representatiuo desinente esse: desinit esse respectus attingentie et ipsum intelligere: sicut patet per bea. aug. 12. de tri. c. 13 de par. vbi sic dicit: quod est ad corporis respectum aliquod corpus in loco: hoc est ad aim aciem similitudo corporis in memoria: et quod est aspicientis visio ad eam speciem corporis: ex qua sensus formatur: hoc est visio cogitam tis ad imaginationem corporis in memoria constituta. Et. c. sequenti dicit: sicut cum forma et spes corporis interierit no potest ad eum voluntas sensum reuocare cernen tis: ita cum imago quam memoria gerit obliuionem deleta est: non erit quo animi aciem formandam voluntas recordando retorqueat: hec aug. Ex his statim apparet quod nulla harum rationum concludunt. Sed contra conclutsionem istam iste doc. arguebat sic: ponatur quod sor. intelligat rosam quam vidit anno praeterito et modo non est: et distinguat eam a specie illius rose quam habet in memoria formando illud complexum: hec species que est in memoria mea non est rosa qua vidi anno pterito: et modo non est: tunc quarit: quid est obiectum huius iudicii complexi: aut species tantum: et hoc non quia tunc de specie iudicarem: quod esset et non esset: quod est falsum: igitur non solum species est obiectum: et per consequens relinquitur: quod rosa quae fuit et modo non est intelligitur sine respectu talis attingetie: quod destruit solutiones datas. Responsio. Hic respondeo: et admisso casu: dico: quod istius iudicis conplexi: sola species rose existens in memoria est obiectum actu aliter terminans respectum attingentie. Ro huius est: quia ad habendum tale iudicium: sufficit quod species rose cognoscatur intuitiue: et rosa quae fuit abstractiue: et in vtraque ista rum cognitionum sola species existens in memoria terminat respectum praedictum: vt patet ex supradictis. Et quando dicitur quod tunc de spe iudicarem: quod esset et non esset: nego: quia licet sola species terminet respectum attingentie: rosa tamen vere cognoscitur abstractiue in illa specie: vt patet per be.e aug. superinus allegatum. Ad tertium: quando dicebatur quod ista via multum appr opinquat ad opinione ponentium quod actus non distinguitur ab ipsa anima: non est verum: immo magis distat abea que aliqui alia: qui cum hoc quod pono dilectionem esse distincta ab anima: pono respectu attingentie distinctum ab vtroque. Et quando dicitur quod anima per essentia suam fit de intelligente non intelligens: et econuerso: per solam absentiam obiecti: istud est sine ratione dictum: quia licet ad hoc quod anima intelligat intuitiue vel abstractiue requiratur quod obiectum sit praesens in se: vel in suo representatiuo: vt patet per be. aug. no potest tamen intelligere sin: intellectione que per me non est ipsa: nec sine respectu praedicto: qui non est ipsa. nec intellectio.

Rodulphi minoris. ad quartun cocedo quod respectus iste est res distincta ab intellectione. Et quando dictur: quod tunc deus poterit conseruare respectum illum in intellectu sine intellectione etc. hic potest rasum deri dupliciter. Primo interimendo assuptum: quia licet non sit pin¬ plicatio contradictionis quod intellectus sit: et Tis respectus non sit: est tamen implicatio per illationem: licet non formalis quod talis respeccus sit et intellectio non sit: cum talis respectus non sit nisi habitudo quadam intellectionis ad rem intellectam. Et hec est bona consequentia intellectio vel res intellecta non est: igitur habitudo intellectionis ad rem intellectam non est. Et ad veritatem dicentes quod respectus potest esse sine fundamento et termino: dicunt respectum non esse respectum: sed absolutum: et fic concedunt contradictoria prout alias declarabitur. Secundo potest dici etiam: quod si concedatur assumptumquod ex hoc non sequit quod intelilectus potest intelligere sine intellectione: qui: si stante intellectione sine respectu intellectus non potest intelligere: multo minus econuerso. Et quando dicitur quod posito in intellectu respectu attingentie ad obiectum: attingitur obiectum: verum et: sed non attingitur per intellectionem: quia ponitur quod non sit: et constat quod numquam aliquid intelligitur nisi attingatur per intellectionem: sicut nec videtur nisi attingatur per visione: igitur: ratio nulla.

Lucas de massana. Ad vltimum distinguo de similitudine: quia quadam est apptihesiua: quadam expressiua. Primo modo actus cognoscendi est similitudo rei que per ipsam cognoscitur: ita quod similitudo actus non est nisi imago apphensiua: siue cognitiua obiecti. Et ideo impossibile est quod aliquis per actum cognoscat obiectum: nisi ille qua formaliter habet actum. Secundo modo: species existens in memoria est similitudo rei cuius est species: ita quod similitudo speciei non est nisi imago expressiua obiecti: et ideo possibile est quod aliquis cognoscat obiectum per speciem quae non est formaliter in eo: sicut patet in visione: qua video petrum per speciem existentem in speculo. His visis concedo quod omnis similitudo expressiua est representatiua obiecti: cuius similitudo est: similitudo tamen apphensiua non est obiecti repraesentatiua. Et quod ita sit: patet primo ex doctrina que communius tenetur: licet enim aliqui dicantur quod notitia abstractiua deitatis secundum proprium eius conceptum sit communicabilis viatori: cuius tamen tenetur oppositum. Et ratio fundamentalis doc. est: quia repugnat essentie diuine propter eius infinitatem aliquo creato representari: et tamen non repugnat sibi videri intuitiue: igitur illa visio licet sit similitudo apphensiua et cognitiua essentie diuine non tamen representatiua secundum eos.

Secundo: quia si actus ipse qui est similitudo apprehensiua obiecti est similitudo representat: srustra poneretur species ad representandum vt aliquid possit cognosci abstractiue fine specie distincta ab actu: quod est expresse contra be. aug. superius allegatum. Et confirmatur: quia si actus sit similitudo re psentatiua obiecti: cum species etiam sit similitudo representatiua: erunt in nobis due similitudines obiecti eiusdem rationis: quod est inconueniens quia altera earum superflue ret.

Tertio: quia nullus angelus cognoscens actum beatificum alterius non habet obiectum beatificum praesens in suo representatiuo aliter quicumque beatus cognoscit actum beatificum alterius cognosceret deum abstractiue quod nullus ponit: igitur talis actus non est similitudo representatiua: et tamen constat quod est similitudo apphensiua.

Quarto: quia non videtur maior repugnatia quod similitudo apphensiua non sit similitudo repraesentatiua: quam quod similitudo representatiua non sit apphensiua: et tamen secundum omnes concedunt: quod null dicit: quod species sit similitudo apphensiua siue cognitiua obiecti: igitur patet quod similitudo apphensiua non est obiecti repraesentatiua. Et quia de tali non procedit: ratio non concludit: vt videtur. et per hoc patet quid dicendum ad confirmationem: Ad secundum vero principale: nego consequentiam: nec probatio valet: quia posito quod dilectio in bono sensu dicatur a diligere: sicut sapientia a sape: tamen dilige est et sape percludut respectum attingentie ad obiectum: quod non facit dilectio nec sapientia: et ideo non valet consequentia. Ad tertcium: quicquid sit de antete nego consequentiam: quia non est simile de creatione et dilectione: quia terminus creationis ponitur in esse per creationem: sed terminus dilectionis non ponitur inesse per dilectionem.

Contra. Sed contra solutionem istam iste reuerendus socius arguebat dupliciter. Primo: quia dissimilitudo quam ego assigno nullo modo est ad propositum: nec impedit rationem. quia ita posset dici quod ideo non valet consequentia: quia creatio conuenit soli deo: et dilectio non: vel ideo quia creatio non est dilectio et sic quaelibet similitudo quantumcumque dispersasufficeret ad soluendum argumentum: et quodcumque aliud factum: per locum a simili Secundo: quia dicetur mihi quod per creationem non attingitur obiectum: sed per creare: quia creare dicit respectum attingentie: sicut ego dico de diligere: et per consequens non est verum: si dicta mea sunt vera: quod terminus creationis ponatur inesse per creationem: sed percreare.

Rno. Ad primum istorum dico: quod dissimilitudo per me data non est qualiscumque immo reddit causam sufficientem ad negandum consequentiam: quia si per dilectionem terminus dilectionis poneretur in esse: sicut per creationem ponitur terminus creationis: baen sequeretur: dilectio est: igitur diligere est: quia totacaum quasi voluntas potest habere dilectionem et non diligere est: quia possibile est quod dilectio sit in voluntate: et quod terminus dilectionis non sit sibi praesens in ratione obiecti: vt declaratum est supra: igitur dissimilitudo illa sufficit in proposito. Ad secundum dico: quod sicut hec est vera: ego diligo per dilectionem licet diligere includat dilectionem et respectum attingentie ad rem dilectam: ita et hec est vera deus creat per creationem: etiam supposito quod creare dicat creatione cum tali respectu: et ideo semper est verum quod per creationem terminus creationis ponitur in esse: quod non est verum de dilectione. Et si dicatur saltem ista consequentia non est bona creatio est: igitur creare est: quia si deus conseruaret creationem sine tali respectu non esset creare: et quantum ad hoc est simile de dilectione: et per consequens prima consequentia non fuit negatiua. Potest responderi dupliciter. Primo: quia si verum est quod assumitur: ratio principalis est nulla: quia nunc assumitur oppositum primi antecedentis: et adhuc consequentia non est necessaria propter dissimilitudinem datam. Secundo potest dici: supposito quod creatio sit aliquid in creatura distinctum ab ipsa: vt videtur multis: de quo ad praesens non intermitto me: quia illa consequentia sit necessaria: quia creatio non potest esse in creatura: nisi crearetur: et ideo non est possibile quod creatio sit: non sit in creare: et quia ad praesens non in tromitto me de creatione: iccirco dixi quod consequentia non est necessaria: quicquid sit de antecedente: si tamen antecedens sit falsum adhuc minus valet ratio. Ad quartum dico: quod be. aug. loquitur de facto et de potentia dei ordinata: et sic concedo auctori tatem: quia de facto amor et amare inseperabiliter se conse quntur. Ego vero loquor de possibili: et de potentia dei absolura: et ideo auctas non est contra me.

Responsio ad rationes praedicatoris. Ad primum vero alterius reuerendi patris et magistri concedo: quod differunt reuelata ad sensum id est re quae est respectus siue relatio: quia dilectio est praecise quadam qualitas absoluta non includens respectum essentialiter: diligem vero addit supra ipsum respectum attingent et ad obiectum. Et quando quaritur: an talis relatio sit realis vel rationis: concedo quod sit realis. Et cum dicitur vlterius quod actus dilectionis beatifice circa deum necessario includit respectum: concedo quod actus dilectionis qua de facto est actualiter circa deum obiue necessario includit respectum: nec sic potest esse in voluntate: quind voluntas diligat: actus tamen dilectionis qua nunc est circadeum punt esse in voluntate: et non est circa deum: nec circa aliquid a liud obiue. Et de tali dixi: et dico: quod potest esse formaliter in voluntate: et ipsa non diliget.

Ad secundum nego antecedens. et ad probationem dico: quod esse visum est denominatio extrinseca ab actu visionis cum respectu attingentie ad obiectum: et non aliter: hoc patet: quia si per actum visionis non attingitur obiectum implicatio contradictionis est: quod sit visum.

Responsio. ad rationes magistri alphosiAd primum vero alterius pris et socii: concedo quod quando loquit de facto et secundum ordine qua nunc est: vtor dilectio ne pro diligere. et cognitione pro cognoscere: et sic de aliis secundum vsum communem loquendi. sed quando quaeritur quid veritatis sit de possibili. et praesertim de potentia dei absoluta. non vtor vno pro alio. immo dico vnum posse esse sine alioAd secundum: eodem modo dico: quia doctores philysi et scriptura sacra in auctoritatibus allegatis loquuntur de facto et secundum ordinem qui nunc est. et ideo vtuntur indifferentur vneo pro alio. Et ad interrogationem factam de vno respondetur per alterum affirmatiue. vel negatiue: non quia sint penitus idem: sed quia in separabiliter se consequuntur de facto.

Ad tertium concedo. quod si dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum beatifice esset formaliter in voluntate et voluntas non diligeret per eam: non esset beatifica: sic quod actubeatificaret: vt dictum est supra: posset tamen dici beatifica: quia per eam potest creatura beatificari quantum ad partem volitiuam: positis aliis quae necessario requiruntur ad hoc quod voluntas possit actu diligere: et ideo concedo quod dilectio beatifica primo modo id est actu beatificans non potest absolui a respectu attingentie: dilectio autem beatifica secundo modo potest: vt patet ex supradictis. Ad quartum nego antecedens: sisumatur vniversaliter: quia non est verum regulariter quod causa formalis et effectus formalis inseperabiliter se consequuntur: sic quod per nullam potentiam possint separi: nec est idem iudicium de omnicausmam et effectu formali. Si vero antecedens sumatur indiffinite patet: quod non sequitur: conclusio etiam si concedatur. Et ad confirmationem dico: quod non est simile de albedine et dilectione. Et ratio dissi: tudinis est: quia ad hoc quod albedo det superficiei esse album non requiritur aliqua res distincta ab albedine et superficie: et inherentia albedinis: si sst res distincta ab vtroque: stante generali influentia dei. Sed ad hoc quod voluntas diligat non sufficiunt naturaliter voluntas et dilectio et inherentia eius: sed requiritur cognitio quae non est essentialiter dilectio: nec econuerso requiritur etiam obiectum quod potest esse res distincta a voluntate et dilectione. Et ido non sequitur: si albedo est in superficie: necessario sibi concat suum proprium effectum formalem quie est albare: igitur si dilectio est in voluntate necessario sibi communicat suu effectum formalem et proprium qu est diligere: quia ad hoc quod superficies sit alba: non requiritur aliqua res a predictis distincta: tamen requiritur ad hoc quod voluntas diligat: et tali non existente voluntas poterit habere dilectionem et non diligen. Contra. Sed contra solutionem istam iste reueredus pr et magister arguit multipliciter. Primo sic: quia causa in effectu. et ef fectus in actu simulsunt. et non sunt secundum philosophum. Secundo: quia causa formalis non ponit effectum formalem in obiecto nec in aliquo alio: sed in subiecto. igitur circumscripto quocumque alio et posito subiecto ponetur talis effectus Tertio: quia nihil est sine seipso. et causa formalis et effectus formalis idem sunt. Quarto quia sicut ad albere non requiritur. aliquid aliud in ratione termini. ita generaliter nec in aliqua caus formali: nisi aliquis velit pro libito istare in proposito.

Respondeo. Ad primum istorum potest vno modo dici quod auctoritas philysi est sic intelligenda: quod causa in actu i .e causa actu. causans. et effectus in actu simul sunt. et non sunt: quia non potest causacausare nisi causetur effectus. sed in isto sensu non est ad propositum: quia quando dilectionem: et diligere non est: causam formalis non causat actu. Post etiam dici secundo. ad intellectum argumenti loquendo de causa formali: quod causa in actu: et effectus in actu simul sunt: et non sunt vbi posita forma et subiecto. ponitur effectus: circumscripta omni re tertia quod in proposito dici non potest. vt patet ex dictis. Ad secum dum nego consequentiam: quia licet causa formalis non ponat effectum formalem in obiecto. nec in alio quam in subiecto. requ rit tamen aliud aliquotiens necessario: sicut declaratum est in proposito.

Ad tertium patet ex dictis: quod diligere non est realiter dilectio quia addit suprs ipsam respectum attingentie ad obiectum: qui non est intrinsecus dilectio ni. Et idem dicendum est de cognitione et cognoscere. et similibus vtrum autem in aliquibus causa formalis et effectus sormalis sint ide penitus videbitur alias. Ad vltimum patet quod rationabiliter loquendo et non ad placitum: requiritur terminus ad effectum: qui est diligere vel cognoscere: quia impossibile est quod sit diligens sine dilecto. nec cognoscens sine cognito. nec econuerso. iuxta doctrinam beati aug. et etiam philysione et omnium recte philosophantium. Manet igitur illa concluio: vt videtur. Circa secundam vero posset argui verum tamen: quia rationes possunt consimiliter solui cum sit eadem penitus difficultas pertranseo.

Contra. Sed contra tertium et quartam simul iuxta doctrinam quorundam potest argui: primo sic. nulla dilectio qua creatura non diligit est dilectio creature. hoc paiet: quia dilectio dicitur a diligem: sicut sapientia a sapere. et cognitioa cognoscere. sed dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum beatisice potest manere formaliter in ipsa et tamen non dici liget per eam ex prima conclusione mea ergo dilectio qua cretura rationalis nunc diligit deum beatifice potest manere formaliter in ipsa. et tamen non diliget: et per consequens. non esse dilectio sibi. Et confirmatur quia si prodicta dilectio esset formaliter in lapide adhuc non esset dilectio lapindis: et non nifiquia lapis non diligeret per eam: igitur si est possibile quod sit formaliter in voluntate rationalis creature: et quod ipsa non diligat per eam: possibile est quod sit formaliter in voluntate rationalis creature et quod non sit dilectio sibi: ant ecedens videtur non tum: et etiam consequentia: quia vbi eadem ratio praemittitur similis consequentia meri to subinfertur: vt patet per Ri. 2. de tri c. 1I. igitur etc.

100

Pre terea: dilectio qua nunc diligitur non magis est dilectio quam cognitio: immo non magis est dilectio quam sit albedo vel nigredo: hec patet: quia dilectio iccirco non est cognitio: quia per ipsam nihil cognoscitur: igitur si per ipsam nihil diligitur non s magis est dilectio quam sit cognitio: sed dilectio qua creatura rationalis nunc diligit deum: vel aliquid aliud: potest manere formaliter in ipsa: et non est dilectio: et si non sit dilectio consequens est quod non sit dilectio sibi. Et confirmatur: quia illa qualitas qua creatura rationalis non magis diligit quam cognoscat vel odiat: non magis est sibi dilectio quam odium vel cognitio: sed aliqua dilectio potest esse formaliter in ipsa: quae non magis diligit quam odiat vel cognoscat: vt patet ex supradictis igitur etc.

101

Preterea: si albedo esset formaliter in superficie et non daret ei suum proprium effectum formalem qui est albare non magis esset sibi albedo quam nigredo: igitur si dilectio esset formaliter in voluntate et non daret ei suum proprium effectum formalem qui est diligere: non magis esset sibi dilectio quam odium igitur est implicatio pone re quod dilectio possit esse formaliter in creatura non dando ei suum proprium effectum formalem qui est diligere: et quod sit dilectio sibi. Et confirmatur: quia dicentes quod dilectio non potest esse dilectio: vel quod dilectio creature ipsa manente in creatura potest non esse dilectio sibi: non intelligunt nisi quod possibile est dilectionem esse in creatura: et ipsam non diligere: vnde iste propositiones secundum eos equiualent in significando.

102

Preterea: iste terminus dilectio est terminus cognotatiuus: quia licet principliciter et in rectosignificet quandam qualitatem: cegnotat tamen tantum dilectioni. sicut iste terminus. pater. principaliter et in recto significat hunc vel illum hominem vel equum: cognotat tamen filu. igitur illa qualitas circumscripto termino dilectio sicut homo vel equus: circumscripto filio non est pater. sed per me possibile est istam qualitatem esse in creatura rationali sine termino dilectio. igitur possibile est ipsam esse in creatura rationali et non esse dilectionem sibi. Consimiliter potest argui de cognitione et delectatione et sic de aliis. Responsio Istis tamen non obstantibus videtur esse dicendum vt prius.

103

Ad primum igitur nego. maiorem: quia si dilectio esset in creatura: siue diligat siue non diligat non potest esse dilectio siaod bi. cum sit aliquid sibi et non nisi dilectio: quia nec est aliud quam dilectio. Et ad probationem posset dici quod diligere pro prius dicitur a dilectione: quam econuerso sicut album proprius dicitur ab albedine. quam ecouerso. quicquid sit de hoc: quia non intendo pro nunc inquirere vtrum concretu dicatur ab abstracto: vel econuerso. dico: quod dilectio dicitur a diligere: non quia sint penitus idem: vt communiter homines imaginantur: sed quia habens dilectionem diligit: vel diligere post formaliter per eam: si ponantur cetera quae necessario requiruntur ad hoc quod diligat. Sed ex hoc non sequitur: quod si dilectio sit in creatura: et creatura non diligat propter defectum cognitionis: vel alicuius alterius necessario requisiti quod non sit dilectio creature: quo potest actu diligere sibi: inmo totum oppositum: et illud est dilectio creature: quo potest actu diligere: nullo sibi superaddito: quod sit dilectio: et sic est in proposito. Ad confirmationem vero potest dici iuxta doctrinam aliquorum: quod si dilectio esset formaliter in lapide adhuc esset dilectio lapidi: quia cauasu posito lapis esset diligens nominaliter: licet non verbaliter: quia non dilige¬

104

Magister Hugo minor fratrum. Et isto modo quidam doc. concedit quod de potentia dei absoluta: sapientia potest esse formaliter in lapide: quo posito: lapis vt dicit etiam sapiens nominaliter: licet non verbaliter: quia non saperet. Sed ad veritatem ista solutio est nulla: quia simpliciter est impossibile: quod lapis sit diligens vel sapiens siue nominaliter siue verbaliter: nisi quis velit abuti vocabulis: hoc patet: quia diligens semper infert dilectionem: sed posito quod dilectio esset formaliter in lapide adhuc nihil esset dilectum a lapide: igitur nec lapis esset diligens. Et si dicatur: quod diligens sumptum verbaliter inferi dilectum: non autem nominaliter: hoc est dictum ad placitum et abuti vocabulis. Et pari ratione dicetur quod dilectum sumptum nomimaliter non infert diligens: et sic poterit esse aliqua res nominaliter dilecta: et tamen non erit diligens eam quod nihil est dicere. Pre terea: vel ille doc. per illam propoionem lapis est sapiens nominal: ter: praecise intelligit sapientiam esse formaliter in lapide vialiquid aliud: aliter numquam proposito poterit verificari. Et vel terius istud deberet ille doctor exprimere. Si detur primum igitur nihil aliud est dicere: si sapientia est formaliter in lapide: lapis est sapiens nominaliter: nisi si sapiens est formalit in lapide: sapientia est formaliter in lapide: quod nihile dicere. Et confirmatur: quia per istam propositionem: lapis est sapiens non potest intelligi nisi quod sapientia sit in lapide: vel quod lapis sapiat. primum dari non potest: per rationem praecedentem: nec se cundum: quia tunc esset sapiens verbaliter: quod est contra eum: igitur nullo modo potest verificari quod lapis sit sapiens: patet igitur solutionem nullam esse nullam: vt videtur. Et ideo potest dici se cundo iuxta doctrinam a liorum quod per nullam potentiam potest fieri quod dilectio sit formaliter in lapide. Sed nec istud videtur mihibene dictum: quia cum dilectio sit vna res absoluta praecise non est implicatio contradictionis quod ponatur formaliter in lapide: igitur hoc fieri est possibile saltem diuina virtute. Dimissis igitur istis solutionibus potest vno modo dici: quod posito quod dilectio qua creatura nunc diligit esset formaliter in lapide et non esset dilectio sibi: adhuc non sequeretur quod si esset in creatura rationali: et illa creatura non diligeret quod non esset ei dilectio: quia talis dilectio non ideo non esset dilectio lapidi: quia lapis non diligeret: sed quia non esset aptus natus diligere quod de creatura rationali dici non potest: verum quia non videtur mihi potest sibile quod dilectio sit in lapide et non sit aliquid lapidi: et si sit aliquid ei: non potest esse nisi dilectio: quia dilectio non est in aliquo nisi dilectio. Nego antecedens: et concedo quod si dilectio esset sormaliter in lapide adhuc esset dilectio lapidised ex hoc ns sequitur: quod lapis diligat: nec quod possit diligere: quia non potest per dilectionem diligere: nullus quod est aptum natum diligere: nec sequitur quod sit diligens nomialiter: nec verbaliter: vt patet ex supradictis. Ad secundum principale: nego maiorem: quia si dilectio qua nihil diligitur: non magis esset dilectio quam sit cognitio vel albedo: sicut quidam imaginantur: et male: habens talem dilectio nem non magis posset diligere per eam quam per cognitionem vel albedinem: et tamen est falsum quod per albedine poterit aliquis diligere nec per cognitionem: supposito quod nulla dilectio sit cognitio: et tamen habens talem dilectionem poterit per eaformaliter diligere: si ponantur cetera que necessario requiruntur ad hoc quod diligat. Et ad probationem dico: quod non ideo dilectio non est cognitio: quia per ipsam nihil cognoscitur: sed quia per eam nihil formaliter potest cognosci. Et ad confirmationem etiam nego maiorem: quia non est simpliciter necessarium quod per dilectionem habens eam magis diligat quam cognoscat vel odiat: sed sufficit quod habens eam possit per eam formaliter diligere: et non cognoscere nec odire. Et ex hoc statim sequitur: quod dilectio est magis quam sit odium vel cognitio: immo vt proprius loquar: sequitur quod sic sit dilectio quod non odium nec cognitio.

105

Ad tertium: quicquid sit de possibilitate eius quod supponitur in antecedente: quia forte non est possibile quod albedo sit in superficie: et illa non sit alba: eo quod ad hoc non requiritur aliqua res distincta ab albedine et superficie et inherentia albedinis si ponatur res distincta: et vt dictum est supra: dico quod si istud esset possibile adhuc illa albedo esset illi superficiei albedo et non nigredo: nec aliquid aliud: vt patet ex duobus. Primo: quia albedo semper est albedo et non nisi albedo. Secundo: quia per illam albedinem talis superficies potest esse alba: si relinqua turnature sue et numquam potest esse nigra igitur magis est eialbedo quod nigredo: immo sic est ei albedo: quod nullo modo nigredo. Et ad confirmationem dico quod dicentes illas duas propoiones equiualere in significando: ignorant propria voce: quia ne sciunt distinguere inter dilecti onem et diligere. Et si per istam: dilectio creature ipsa manente in creatura potest non esse dilectio sibi: non intelligunt nisi quod possibile est dilectionem esse in creatura: et ipsam non diligere intelligunt vnum verum: et proferunt vnum falsum. Et libenter vellem quod sic dicentes dicerent: casu posito: qualis res est illa dilectio et in se et illi in quo est. Et si difcurrant per omnia entia mundi inuenient quod non est nisi dilectio.

106

Ad vltimum dico: quod dilectio est terminus cognotatiuus: sed diligere: quia diligere cognotat terminum dilectum: sicut pater cognotat filium: et ratio huius est: quia diligere non dicit aliquam vnam rem: sed dicit dilectionem cum respectu attingentie ad rem dilectam: sicut pater dicit vnam rem absolutam puta hominem vel equum cum respectu paternitatis ad filium: et ideo sicut filio circumscripto non manet pater: sed manet homo: ita circumscripto termino dilectio: non manet diligere: sed potest mane re dilectio de potentia dei absoluta. Et in hoc isti de cipiuntur: quia credunt tales terminos esse cognotiones: quod non est verum.

107

Ad rationes principales. Ad primam: patet ex dictis quod maior est falsa: quia sifruitio sit in creatura: siue fruatur: siue non: adhuc eritfruitio sibi: sicut dictum est de dilectione. Ad secundum: quia non solum conclud t quod fruitio non potest non esse fruitio: sed cum hoc concludit quod no potest esse in creat ra rationali quinipsa fruatur: dico quod talis fruitio non eset frustra in creatura: quia et si non frueretur de facto: posset tamen frui per eam. Et vlterius ista consequentia est nulla: talis fruitio esset frustra in creatura: igitur non potest esse in ea de potentia dei absoluta aliter deus non posset facere vnum hominem cum duobus eapitibus: quia alterum eorum esset frustra: quod nullus diceret etc.

PrevBack to TopNext

On this page