Quaestio 1

Articulus primus QUantum ad primum articulum distinguo. Primo de potentia: quia quedam dicitur potentia logica: quedam vero realis et metaphisica: Potentia primo modo dicta dicit medum compositionis facte ab intellectu: et precise nominat non repugnantiam terminorum: talis est potentia qua homo potest esse animal: et qua triangulus potest habere tres angulos: et vniuersaliter talis est. potentia: qua dicitur possibile omne illud cuius termini non repugnant: de tali dicit arist. 5 metaphi. c. de potentia quod illud est possibile cuius contrarium non est de necessitate verum: Potentia vero dicta secundo modo: si sit potentia productiua de qua nunc queritur est principium formale quo: producens producit: sicut potentia actiua est principium formale: quo agens agit: et potentia intellectiua principium formale: que intellectus intelligit siue tale principium sit res distincta a producente: siue non. Secundo distinguo conformiter de potentia generandi: quia potest accipi vno modo pro potentia logica: et sic in diuinis hec est possibilis: pater generat: quia istin termininon repugnant: hec autem est impossibilis: filius vel spiritus sanctus generat: quia isti termini repugnant: sicut hec est possibilis potentia sicut sumptahomo est animal: hec autem impossibilis: lapis est animal. Et isto modo non oportet: quod potentia generandi sit aliquod principium: quo aliquis sit poteus generare: sufficit enim sola non repugnantia terminorum. Alio modo: potest accipi potentia agem di pro potentia reali et metaphisica: et sic potentia generandi in diuinis et in creaturis est principium formale: quo generans gignit genitum: siue taie principium sit res distincta a generante siue non his premissis patet intellectus questionis: queritur enim vtrum potentia generandi in deo sit precise potentia logica: qua pater potest esse ipsum generare si cut homo potest esse animals prout videtur quibusdam. an sit vera potentia realis et metaphi. et per consequens vera potentia productiua: prout videtur aliis et hec de primo.

Secundus articulus. QUantum ad secundum articulum pono quatuor conclusiones. Prima est: quod in diuinis est vera potentia generandi: hanc probo: Primo sic: vbi cunque est vere generans et vere genitum: et vera generatio ibi est vera potentia generandi: hoc patet: quia vbicumque est vere generans: etc. ibi est aliquod principium: quo generans gignit genitum: sed illud vocamus potentiam generandi: ergo etc. Et confirmatur: quia si negetur illa propositio: perit omnis via probandi potentiam generandi esse in aliquo: sed constat: quod in diuinis est generans vere et vere genitum: et vera generatio: ergo etc. Ista ratio confirmatur auctoritate Aug. de spiritu et anima vltra medium vbi dicit: quod sicut qui vult habet voluntatem: ita potestatem qui potest: sed implicatio contradictionis est aliquem velle et non habere voluntatem igitur implicatio est aliquem posse et non habere potestatem: ergo etc. quicumque generat siue in diuinis siue in creaturis habet potestatem si ue potentiam generandi. Secundo sic: filius in diuinis est vere genitus: vel igitur ab eo: qui habet potentiam generandi ipsum: vel ab eo: qui non habet potentiam generandi ipsum: secundum dari non potest: quia sscut implicatio contradictionis est: quod aliquid creetur ab illo qui non habet potentiam creandi ipsum: sic implicatio est: quod aliquid generetur ab illo qui non habet potentiam generandi ibsum relinquitur ergo primum et sic intentum.

Tertio sic: sicut se habet agens ad potentiam actiuam: sic generans ad potentiam generandi: sed implicatio contradictionis est: quod aliquid sit vere et realiter agens et non habeat potentiam actiuam: igitur implicatio contradictionis est: quod aliquid sit vere et realiter generans et non habeat potentiam generatiuam Et confirmatur: quia nunquam aliquis catho licus negauit quin in patre sit aliquod principium: quo generandi filium: et illud doctores vocant potentiam generandi: ergo hec est sententia expressa magistridi. 7per totum: igitur etc.

Secunda conclusio est. quod potentia generandi in diuinis est vera potentia pror ductiua: et hec est ad questionem respensiua: probatur autem Primo sic: vbicumque generans est vere producens: et genstum vere productum: et generatio vera productio: illa potentia generandi est vera potentia productiua: patet ex terminis: sed in diuinis pater generans est vere producens: et filius genitus est vere productus: et generatio vera productio: iuxta doctri nam. b. Aug. 5. de tri. per totum: et catholicam veritatem: ergo etc. Et confirmatur: quia potentia creandi est vera productiua: quia deus creans est vere producens: et creatura vere producta: et creatio vera productio: igitur a simili potentia generandi erit vera potentia productiua: quia pater generans est vere producens: etc.

Secundo sic omnis potentia quae est ad aliquid producendum est vera potentia productiua: sed potentia generandi in diuinis est ad aliquid producendum: ergo maior patet: quia omnis potentia quae est ad aliquid generandum est generatiua: et omnis potentia quae est ad aliquid producendum est productiua: minor autem est non quia potentia generatiua patris est ad producendum filium: sicut potentia spiratiua patris et filii est ad producendum spiritum sanctum: ergo etc. Et confirmatur sic quia sicut se habet potentia actiua ad agendum: sic potentia productiua ad producendum: sed omnis potentia quae est ad aliquid agendum: est potentia actiua: igitur omnis potentia quae est ad aliquid producendum erit potentia productiua.

Tertio sic: potentia productiua filii in diuinis dicit perfectionem simpliciter: ergo conuenit deo formaliter: consequentia est anshel. mono. 15. ca. vbi ex intentione probat: quod omnis perfecrio simpliciter conuenit deo formaliter: antecedens conceditur etiam ab aduersariis quia potentia productiua creature dicit perfectionem simpliciter: igitur multo magis vt dicunt potentia productiua dei et creatoris. Et confirmatur: quia quandocumque actus et potentia sic se habent: quod potentia dicit perfectionem simpliciter actus autem non: non minus: immo magis enti per fectissimo simpliciter competit potentia quam acius: patet: ex terminis: sed potentia productiua filii et spiritus sancti dicit perfectionem simpliciter: productiones autem non: etiam per aduersarios: igitur non minus immo magis enti perfectissimo simpliciter cuiusmodi est deus couenit potentia productiua filii et spiritus sancti: quam ipsa productio.

Aureolus in 1 di. q. 1. ar. 2. Nec valet euasio dicentium: quod potentia productiua filii vel spiritus sancti si esset possibilis diceret perfectionem simpliciter: non est autem possibilis sed impossibilis: quia sequitur aliqua perfectio simpliciter est impossibilis deo: igitur deus non est simpliciter perfectus per inclusionem omnis perfectionis: quod est hereticum Et vlterius sequitur: igitur deus non est deus: quod est cotradictio: Et confirmatur: quia si velle: vel intelligere est deo impossibile: deus non esset simpliciter perfectus: quia hec dicunt perfectionem simpliciter: igitur a simili si potentia productiua filii vel spiritus sancti dicit perfectionem simpliciter: et est in deo impossibilis deus non erit simpliciter et vniversaliter perfectus: igitur euasio data non est ca: holica.

Quarto ad principale sic: potentia generandi in diuinis non est precise potentia logica que solum est necessitas: vel non repugnantia terminorum: qualis est potentia qua homo vel leo potest esse animal: igitur est vera potentia productiua: consequentia patet: ex fundamentis oppositum opinam tium: qui ideo dicunt potentiam generandi non esse potentiam productiuam: quia solum est potentia logica: antecedens probatur: quia potentia logica est precise potentia ad esse: non ad agere vel operari: sicut patet de potentia quahomo potest esse animalis: et sic de aliis: sed potentia generandi in patre est precise potentia ad esse: ita quod non ad agere vel producere: aliter pater in diuinis non magis produceret filium quam econuerso: quod est erro neum ergo etc. Et confirmatur: quia magister infra. di. 7. concedit. quod eadem est potentia qua pater potest generare: et qua filius potest generari: et quod potentia generandi sit in filio: hec aut essent falsa: si potentia generandi esset precise potentia logica qua pater potest esse pater: sicut homo potest esse animal: quia constat quod in filio non est aliqua potentia: qua possit esse pater: igitur talis est vera potentia productiua.

Preterea. b. Aug. sibro 3. contea maximum. 7. c. arguit sic: aut deus pater potuit gignere filium sibi equalem et noluit: et sic inuidus: aut voluit et non potuit: et sic impotes et infirmus hec autem illatio est nulla: si negatio generatiue potentie esset negatio alicuius potentie: sed sequitur etiam per tenentes lusionem oppositam negatio generatiue potetie estuegatio alicuius potentie: igitur potentia generandi non solum est potentia logica: sed vera potentia productiua: igitur etc. Item. b. Aug. contra eude 3 hereticum ibidem arguit sic si: pater non potest generare filium sibi equalem vbi est oipotentia dei patris: hec autem illatio est nulla: sicut et precedens si potentia generandi non pertineret ad omnipotentiam: sed bene sequitur potentia generandi pertinet ad omnipotentiam: igitur non solum est potentia logica: sed vera potentia productiua: ergo etc.

Ad istas tamen auctoritates quidam doctor. Aureolus. q. 1. supra arti. 3. Multipliciter respondet. dicit quod non intendit. be: Aug: quod potentia generandi pertineat ad omnipoten tiam patris: cum quicquid pertinet ad omnipotentiam sit perfectio simpliciter: et per consequens commune patri et filio: arguit ergo ibi vt dicit contra hominem: quia contra here ticum maximum qui putabat: quod potuisse gignere creatorem celi et terre esset magna potentia. Ex quo in ferebat: quod pater esset potentior filio. Et ex eodem¬ medio vt dicit iste doc. arguit Aug. contra eum: quod immo filius sit omnipotens alio quin pater non erit omnipotens nisi potuerit si voluerit omnipotentem filium generare. non igitur fallit mens Aug. quod potentia generandi sit aliqua productiua potentia: alio quin ineisdem verbis contradiceret sibi: quod patet ex duobus: vt dicit iste doc. primo. quia dicit patrem non esse omnipotentem nisi omnipotentem filium genuisset: non: quia non potuit per hoc excludens ab omnipotentia potentiam generandi. secundo quia ait filium non genuisse: non quia non potuit hoc est non ratione impotentie alicuius. Sed ad veritatem expositio istius contradicit dictis. b. Aug. et dictis propriis primum patet: quia. b. Aug. vult quod potentia generandi non solum sit in patre: sed etiam in filio: argue bat enim hereticus contra eum sic: si patert posset generare: cum filius non possit generare pater erit potentior filio. Ad quod respondet. b. Aug. vbi supra. c. 13. dicit quod filius non genuit non quia non potuit: sed quia non oportuit: quod exponens magister di 7. c. 5. dicit: quod non quia non: potuit: est dictum: quod non ex impotentia fuit quia potentia gnandi est in filio vt declarat magister ibidem. c. sequenti: vult ergo b. Aug. quod filius non esset omnipotens: si potentia generandi non esset in eo et per consequens potent ia generandi secundum. b. Aug. et mgratri pertinet ad omnipotentiam.

Preterea: qui dicit patrem non esse omnipotentem: nisi possit omnipotentem filium generare non excludit ex omnipotentia potentiam generandi oppositum predicati infert oppositum subiecti: sed b. Aug. dicit hoc expresse. vt patet per auctoritatem superius allegatam ergo secundum eum patet: quia iste doc. in eadem que stione dicit: quod potentia productiua dei et creatoris dicit perfectionem simpliciter. nunc vero dicit oppositum probat enim quod talis potentia non pertinet ad omipotentiam quia quicquid partinet ad omnipotentiam est perfectio simpliciter et per consequens commune patri et filio: et ista contradicunt expresse. Et confirmatur: quia vel potentia productiua dei et creatoris est perfectio simpliciter vel non: si dicat quod non contradicitsibi euidenter: si dicat quod sic: igitur non probat quod non per tineat ad omnipotentiam. cum sit perfectio simpliciter: quia quicquid partinet ad omnipotentiam dicit perfectionem scmpliciter cuius oppositum dicit in hac solutione.

Pret rea: ratio. b. Aug. secundum istum doc. est bona contra maximum qui putabat: quod posse gignere creatorem celi et terre esse magna potentia: igitur est hona contra eum: ipse enim concedit quod ista sit magna potentia: immo concedit quod dicit per fectionem simpliciter: quia potentia productiua creature importat perfectionem simpliciter: ideo multo fortius vt dicit potentia productiua dei et creatoris: patet igitur quod ex potentia illa contradicit non solum dictis. b. Aug. sed etiam dictis propriis: per consequens patet: illa conclusio.

Tertia conclusio est: quod potentia generandi in diuinis est potentia productiua verbi batur. Primo sic: omne quod producit aliquid realiter a se distinctum habet potentiam productiuam respectu illius: sed pater generans in diuinis vere et realiter producit filium realiter a se distinctum: ergo maior patet: quia omne quod vere et realiter producit alterum habet potentiam per quam potest illud producere: sed potentia productiua non est aliud quam potentia per quam producens potest alterum producere: ergo: minor autem est catholica: igitur etc. Secundo sic filius in diuinis est vere productus: vel igitur ab illo qui habet virtutem producendi ipsum vel ab illo qui habet potentiam producendi ipsum secundum dari non potest: quia sicut est implicatio: quod aliquid generetur ab illo: qui non habet potentiam generandi ipsum: vt patet ex. 1. oclsione: ita est implicatio quod aliquid producatur ab illo qui non habet potentiam producendi relinquitur: ergo praemum: et sic intentum: quia constat quod talis potentia non est nisi potentia generandi: et per consequens post tia generandi in diuinis est potentia productiua filiiIsta conclusio posset confirmari pluribus aliis rationibu¬ verum quia satis euidenter sequitur ex precedenti: quia se quitur potentia generandi in diuinis est vera potentia productiua: igitur est productiua verbi: iccirco pertranseo.

Quarta conclusio est: quod licet potentiagene. randi in diuinis sit potentia productiua verbi: non est tamen productiua siue elicitiua generationis actiue: Et hoc probatur Primo sic implicatio contradictionis est: quod formale constitutiuum suppositi totaliter in producti sit elicitum vel productum: hoc patet: quia oppositum pvredicati infert oppositum subiecti: gnatio actiua est huiusmodi: ergo probatur minor: quia paternitas est formale constitutiuum suppositi paterni: quod est totaliter improductum: paternitas autem et generatio actiua idem sunt penitus solum distincta nomialiter: vt patet per mgiatrum di. 27. igitur etc.

Secundo sic: si generatio actiua sit elicita vel producta: eius principium elicitiuum aut est essentia vel proprietas vel persona: non essentia: quia cum nihil elic eat nec producat seipsum secundum Aug. 1. de tri. c. 1. generatio actiua in diuinis non esset essentia: quod est erroneum. Nec proprietas quia vel proprietas patris puta paternitas vel proprietas filiivel spiritus sancti: non paternitas: quia sequeretur: quod generatio actiua non esset paternitas: quod est contra mgistrum et veritatem: nec proprietas filii vel spiritus sancti: quia repugnat proprietati persone producte elicere formale constitutiuum eius a quo producitur. Nec persona: quia vel persona patris vel spiritus sancti vel alia: non personapatris: tum quia distingueretur realiter a patre: tum quia nullum suppositum elicit vel producit formale constitutiuum sui. Nec persona filii vel spirtus sancti: tum quia pater nihil accipit a filio nec a spiritu sancto: sed econtra tum quia pater aliquo modo esset a filio et a spiritu sancto: tum quia cum pater sit pater: quia generat: pater haberet a filio et a spiritu sancto: quod esset pater: quod non consonat catholiceveritati. Nec ab alio: quia tunc in diuinis esset quaternitas personarum. quod est contra determinationem eccline vt patet extra de sum. tri. c. condemnamus.

Tertio sic: repugnantia contradictionis est: quod realis proprietas suppositi diuini: quod secundum nihil sui est ab alio sit elicita vel producta: sed generatio actiua est realis proprietas: ergo etc. maior patet: quia si talis proprietas esset elicita: vel eliceretur ab alio vel ab illo cuius est proprietas: siab alio: igitur suppositum eius esset secundum aliquid sui ab alio et ex supposito secundum nihil sui est ab alio: et sic contradictio: si ab illo: cum nihil eliceat se ipsum distingueretur realiter ab eoet per consequens tale suppositu non erit suppositum diuinum: quod est etiam contra positum: et sic contradictio: maior probatur: quia generatio actiua in diuinis est realis proprietas patris: pater aut secundum nihilsui est ab alio: quia secundum regulam. b. Aug. sicut quicquid habet filius habet a patre: sicut quicquid habet pater habet a se¬

Quarto sic: nullus actus proprius primi suppositi diuini eliciter ab alio et ex quo est inseparabilis ab eoest elicitus vel productus: generare est huiusmodi: ergo maior patet quia ex quo est actus proprius primi suppositi diuini non elicitur ab alio: et ex quo est inseparabilis ab eo: non elicitur ab ipso: et sic a nullo: minor est non. igitur etc: et hec de secundo arti.

Tertius et quartus arti. QUantum ad. 3. et 4 art. conta lusines istas mouenda et dissoluenda sunt dubia. Et primo contra tres primas clusines simul est quedam opinio que ponit quod potentia generandi non nominat aliquod principium productiuum in diuinis: nec per consequens est potentia productiua: sed solum identitatiua sicut potentia qua deus potest esse deus: vel pater potest esse pater

Aureolus vbi supra ar. 2. Et pro opinione arguitur multipliciter: Primo sic vbi productio non est elicita: vbi non est potentia productiua: sed in diuinis generare et spirare non sunt produ ctiones elicite: quia pater nihil habet elicitum: et po¬ tissime id quo formaliter constituitur in esse suppositi: non potest esse elicitum et aliunde: aliter non esset suppositum in productum: ergo etc.

Preterea posse esse patrem non est posse potentie productiue: sed est posse consquexionis necessarie: eo modo quo potest esse aiml vel diametur potest non conmensurari coste: sed posse generare in deo non est posse potentie productiue: maior patet: quia si posse esse patrem caderet sub aliqua potentia productiua: necessario pater produceretur in esse patrem in diuinis: quod est erroneum: minor probatur: quia idem est paternitas et generatio: igitur idem est posse esse patrem et posse generare. Et confirmatur per istas duas potentias et impotentias: pater potest esse pater. filius non potest esse pater: pater potest generare: filius non potest generatur quod non esset verum nisi posse generare: et posse esse patrem essent idem.

Preterea: si potentia generandi est vera potentia productiua: aliqua perfectio simpliciter est in patre que non est in filio et sic filius non esset simpliciter perfectus: quod est erroneum: consequentia probatur: quia potentia ductiua creature importat persectionem simpliciter: igitur multo fortius potentia productiua dei et creatoris: igitur si potentia generandisit vera potentia productiua: cum potentia generandi non sit in filio: aliqua perfectio simpliciter erit in patre que non erit in filio.

Prete rea: cuius negatio non est negatio potentie: ipsum non est formaliter potentia: sed negatio: generatiue potentie non est negatio alicuius potentie: sed impossibilitatis terminorum tantummodo ergo: maior patet: quia negatio potentie est negatio alicuius quod est formaliter potentia: minor est. ben. Aug. vt docsunt contra maximum libro 3. c. 13. dicit quod filius non genuit: non quia non potuit: sed quia non oportuit: quod exponens magister di. 7 dicit: quod non potuit est dictum. quod nulla impotentia seu negatio potentie fuit: alio quindenegaretur filio aliqua potentia quam habet pater: et ita esset pater potentior filio et plures potentias habens: cuius oppositum Aug. dicit et fides.

Pre terea: in patre formaliter et necessario non potest poni alpotentia medians inter ipsum et suum formale: igitur potentia que dicit possibilitatem simul et necessitatem terminorum: hoc paet: quia si poneretur potentia productiua inter ipsum et suum formale: sequeretur ipsum produceret suum formale: quodem omnino impossibile: sed res importata per generare est formale constitutiuum patris sic quod per illam rem pater est formaliter suppositum reale: ergo potentia generandi medians inter prem: et generare non est potentia productina: sed pura necessitas et actua litas terminorum: sicut homo habet potentiam vt sit animal.

Preterea: philosos dicit. 5. metaphi quod negatio alicuius proprietatis debite generi autem specie dicitur priuatio in contento infra genus: vel speciem: vnde talpadicitur priuari visu: quia genus animalis habet visum sed priuatio potentie est impotentia: igitur illud potest dici impotens: quod caret potentia debita suo gni: sed constat: quod filius caret potentia generandi: igitur si potentia generandi est potentia productiua: filius carehit potentia debita alicui eiusdem rationis: et per consequens impotens dici poterit: et erit in eo impotentia: quod negat mgi et Aug. et fides:

Preterea cuius oppositum non est impotentia: sed impossibilitas: ipsum non est potentia: productiua sed tantum impossibilitas terminorum: sicut patet quod in diametro non posse mensurare costam non est inpotentia: sed impossibilitas: sed expresse dicit magister: quod filium non posse generare non est impotentia: sed est non oportere ita esse: quia filius proprietate necessitatis: filius est: qua oportet eum non esse patrem: igitur potentia generandi non est principium productiuum.

Pre terea: mgr in principio 7. di. c. ita etiam: eqniperat has duas propositiones: pater non habet potentiam: qua possit esse filius: filius non habet potentiam qua post sit esse pater. sed constat quod impotentia qua pater non potest esse filius: non est carentia alicuius potentie productiue: sed impossibilitas pura et repugnantia terminorum: igitur nec impotentia qua filius no potest esse pater: hec autem est eadem cum illa: qua non potest generare. igitur non posse generare non est negatio potentie productiue.

Pre terea: si potentia gnandi sit aliquod formale principium quo pater eliciat generare: aut illud est paternitas: aut essentia: aut tota persona vtrunque includens: non paternitas: quia generare et paternitas sunt eadem res solum distincta nominaliter: vt dicit magister: idem autem non potest esse principium producendi respectu suiipsius nec per sona: quia tunc generare egrederetur a persona: et esset aliud realiter ab ea cum nihil egrediatur a se nec essentiaper eandem rationem: igitur impossibile est poni: quod generare importet aliquam potentiam: vel principium productiuum. Et confirmatur: quia si generare proflueret ab aliqua potentia productiua ipsum esset quoddam possibile produci inquantum generare facit ipsum esse patrem: et iterum pater ageret in se causando in se generationem: et spiratio nem et infinita impossibilia que sequuntur: non igitur potest poni generare profluere a gnatiua potentia tamquam a principio productiuo formaliter: Ista videtur intentio phsi 12 metaphi. dicentis: quod quamuis videatur: quod omne agens habeat potentiam qua possit agere: non tamen est sic: quod exponit comentator comento. 30 dicit quod impossibile est: quod omnis motor et agens habeat potentiam mouendi et agendi: omne eni: eternum est actio pura: et omne quod est actiopura non habet potentiam: sed constat: quod deus pater producens est eternius: et actio pura in producendo: ergo non oportet quod habeat potentiam productiuam. Item in eodem. 12. probat. quod primus motor non est in potentia ad motionem: immo sibi repugnat ratione sue perfectionis: sed potentia generandi: si esset productiua non esset dubium: quod esset actiua: ergo talis potentia non est ponenda in deo.

Ad rationes aureoli. Ad primum istorum: nego maiorem: quia licet vbi productio non sit elicita: ibi non sit potentia productiua illius productionis: potest tamen esse potentia productiua illius termini producti per illam productionem: igitur sic arguendo proceditur a pluribus causis veritatis ad vnam: et per consequens committitur falla consequentis:

Ad secundum dico ad maiorem quod licet posse esse patrem non sit posse potentie productiue respectu paternitatis vel generationis actiue: quia sic pater produceretur in esse patrem est tamen posse potentie. productiue respectu verbi: quia ideo pater: quia generat filium vel verbum: et sub isto sensu est admissa minore concedo: quod posse generare in deo non est posse potentie productiue respectu generationis actiue: vel paternitatis: sed respectu suppositi verbi. Et ad confirmationem mgtri concedo quod posse esse patrem: et posse generare idem sunt: quia pater non est pater nisi: quia generat: nec potest esse pater nisi quia potest gneare: et ideo filius non potest esse pater: quia non potest generare: sed ex hoc non sequitur: quod potentia gnandi in pre non sit vera potentia productiua verbi: licet sequatur quod non sit potentia productiua generationis actiue: vt patet ex dictis.

Ad tertium nego consequentiam. Et ad probatio nem concedo: quod potentia productiua dei creatoris dicit perfectione simpliciter: et ex hoc concluditur quod necessario conueniat deo formaliter vt patet ex tertia ratione superius adducta. sed quando dicitur quod potentia generandi non est in filio falsum est: immo opposstum huius ponit be. Aug. et magister in littera di. 7.

Ad quartum nego minore. Et ad probationem dico: quod Aug. et mgister dicnt oppositum: vult enim b. Aug quod filius non genuit: non quia non non potuit id es non: quia non fuit in ipso potentia generandi: et hec est glosa mgri. Et quando dicitur: quod mgister dicit: quod non potuit est dictum quod nulla impotentia vel negatio impotentia fuit: ista propositio potest habere bonum vel malum intellectum: potest quidem habere bonum si di¬ catur. quod non potuit: est dictu. quod nulla impotentia fuit: id est. quod no posse non prouenit ex eo quod potentia generandi non sit in filio: potest est habere malum si intelligatur: quod nulla potentia fuit id est quod potentia generandi non sit aliqua potentia primum intellectum habuit mgister: secundum argues: et ideo ratio nulla.

Ad quintum concedo oclusionem: quia so um se quitur quod potentia generandi in patre non sit potentia productiua gnationis actiue per quam pater constituitur: etc. sed ex hoc non sequitur quod non sit potentia productiua verbi.

Ad sextum: patet: quod procedit ex falso fundamento: quia supponit quod potentia generandi non sit in filio: quod est falsum.

Ad septimum dico: quod peruertit dicta mgtri quia non vult mgister: quod filium non posse generare non sit in potentia i et quod negatio potentie generandi non sit in potentia: sed ideo non posse generare non est in potentia in filio: quia in ipso est potentia generandi: licet non sit nec esse possit actus generationis: et hec est sententia. be. Aug. quam mgister exponit.

Ad octauum dico: quod in diuinis generare et posse generare idem sunt quia ibi non dicitunt esse et posse esse: et ideo posse esse includit duo sanctus potentiam generandi: et ipsum generare: et quia in diuinis posse generare et posse esse prrem idem sunt: posse esse patrem includit potentia generandi: et ipsum gnare: Quibus premissis: dico: quod filius non habet potentiam: quapossit esse pater: licet habeat potentiam generandi: non tamen habet ipsum generare nec habere potest: et ideo non potest esse pater: et sic loquitur mgister: et ideo concedo quod non posse esse patrem: vel non posse generare: non est negatio potentie productiue: quia ista possunt negari ab aliquo habente potentiam gnandi: sed non habere po entia generandi est vere et realiter negatio potentie productiue.

Ad nonum: concedo: quod potentia generandi non est aliquod formale praencipium: quo pater eliciat generare: est tamen formale principium quo pro ducit verbum: vtrum autem tale principium sit essentia vel paternitas vel persona videbitur di. 7. Ad confirmationem patet: quod supponit potentiam generandi esse productiuam siue elicitiuam generationis actiue: quod non est verum.

Ad auctoritates physi et comentatoris dico: quod potentia quedam est abiciens actum: et quedam coniuncta actui: vt patet per philosophum. 2. de anima Intentio: ergo physi et comentatoris et: quod primus motor cum sit eternus non habet potentiam abitientem aliquotiens actum: sic quod modo moueat: et modo non: habet tamen potentiam semper coniunctam actui: et ideo secundum eos est actio pura id est semper agens siue mouens: et quod illa sit intentio comentatoris: patet ibidem: dicit enim in principio illius comenti ex ponens verba phiysi. dicit quod primus motor est actio pura: sine aliqua potentia: quod in nulla hora est motor in potentia sait enim non fuerit actio pura: sed cum potentia aliqua hora erit in qua non erit motio: igitur loquitur de potentia abiciente actum: et non de potentia simpliciter: igitur dicta philysi et comentatoris non sunt ad propositum

Contra quartam conclusionem quidem doctor noster arguit. Michael de massa in. 1. di. 5. q. 2. ar. 2. Primo sic. quandocumque vnum relatiuum infert aliud et producit ipsum secundum veram habitudinem originatur oportet ibi esse originationem et principium elicitiuum originationis tamquam actionis: et elicitum termini originati: tamquam acti vel producti: sed in diuinis vnum relatiuum infert aliud et originat: igitur oportet ibi esse originationem et principium elicitum: etc. maior patet: quia dato: quod non sit ibi vera originatio: igitur ibi non erit verum originatiuum. Item dato: quod non sit ibi verum principium elicitiuum originationis tamquam actions: igitur illa originatio non est vera actio de genere actionis. Item dato: quod non sit ibi principium elicitiuum termini originati tamquam activel preducti: ergo erit originans et originatum sine principio originatiuo et elicitatiuo: quod est contradi¬ ctio.

Preterea. in omni supposito in quo respectu alicuius termini producti est duplex quo: scilicet principium elicitiuum et ipsamet productio de genere actionis idem est principium elicitiuum siue productiuum: actionis et termini producti: sub alia tamen: et alia ratione: quia actionis quoddam est principium productiuum tamquam eius quo agit: sicut actione: nam actio est secundum quaagens agere dicitur secundum aucctorem sex principiorum: terminoni vero producti est productiuum tamquam eius quod: sicut terminiproducti agens agit: sed in patre in diuinis respectu filii producti est duplex quo sciliceus essentia que est quo sicut principium elicituum: et ipsa actio: que est quo sic actiosecundum quam pater producit filium: ergo essentia diuina eadem penitus existens est principium elicitiuum: siue productiuum generationis actiue tamquam actionis: et filii tamquam terminipoducti.

Preterea: sicut se habet spiratio actiua stando infra ambitum efficientis vel originantis ad supposita patris et filii: ita se habet generatio actiua ad suppositum patris: sed stando infra dictam habitudinem pater et filius non habent spirationem actiuam: nisi elicitiue: ita quod spiratio actiua vere est elicitiua sicut actio: igitur eodem modo pater habet generationem actiuam maior patet: quia ex quo excipitur eadem habitudo et secundum eandem rationem: oportet: quod vniformiter se habeant: minor autem est nota: vt dcent: ergo etc.

Preterea: illud a quo non est generatio actio: nec tamquam terminus productus. nec tamquam productio secundum quam agens producit: non potest generare siue producere aliquid actiue: sed parte a patre non est generatio actio: nec sicut terminus productus: nec sicut productio secundum quam agens habet: quod producatu actualiter productum: igitur pater nihil producit actiue: quod est erroneum: probatur maior: quia si cut dicit auctor sex principiorum: actio est secundum quam agere dicemur: si ergo non se habet actiue ad generationem quae est actio nihil producit actiue.

Preterea: si per impossibile poneretur calefatio in aliquo non habente ad ipsam aliquo modo habitudinem cause efficientis sequairetur: quod inter calefationem et habens eam sit precise formalis habitudo: vel quasi formalis: sed per habitudinem formalem precise non habet aliquod suppositum quod efficiat aliquid aliud a se: ergo habens affectionem siue calefactione actiuam dum modo non habeat eam actiue sic: quod habitudo habentis calefactionem ad ipsam calefactionem sit habitudo infra ambitum agentis non potest per illam calefactionem aliquid producere actiue.

Preterea: sicut se habet formalis perfectio ad denominandum aliquid denominatione formali: sic suo modo actualis perfectio actiua quae est actio ad de nominandum aliquid denominatione actiua: sed impossibile est: quod aliquid denominetur tali denominatione formali: nisi stando infra ambitum denominationis formalis: nam quamuis aliquid habeat ad calorem habitudinem efficientis: si non habeat habitudinem formalem non dicetur calidum: sicut patet de deo: ergo eodem modo si aliquid haberet ad actione habitudinem formalem: si no haberet habitudinem efficientem: numquam diceretur actiue agere vel efficere: igitur si pater in diuinis non habeat ad generetionem actiuam habitudinem agentis: ita quod in patre sit principium elicitiuum ipsius pater per huiusmodi generationem nihil producit actiue: quod est erroneum.

Preterea: quando duo extre ma respiciunt se mutuo precise per aliquod medium eandem habitudinem habet extremum ad extremum: quam habent extrema ad medium quia dato: quod aliter se mutuo respiciant: igitur non se respiciunt per illud medium precise: sed calefaciens respicit calefactiuum per calefationem tamquam per medium: ergo eandem habitudinem habet calefaciens ad calefactum: quam habet ad calefactionem sed stante conclusione posita: non habet ad ealefactionem habitudinem agentis: sed solum respicit eam sicut formam suam: ergo nec ad ipsum calefactiuum poterit habere habitudinem agentis: et per consequens nunquam calefaciet actiue ipsum calefactiuum: quod est impossibile. Et similiter potest ad omnia applicari.

Preterea: vbi est formaliter actio de genere actionis siue sit constitutiua suppositi: siue non: in eodem est formalis et quiditatiua ratio actionis: sed quiditatiua ratio actionis inquantum est de genere actionis est quod sit ab aliquo sicut ab agente: vt patet. 3 phisico. igitur hoc conuenit omni actioni de genere actionie: cum igitur in diuinis sit vera actio formaliter. oportet quod ipsa actio sit ab aliquo agente in quo sit principium eius tanquam actionis: licet non tanque rei acte vel producte per modum. termini.

Preterea vel intelligis: quod non sit de ratione actionis quod egrediatur ab agente: tanquod terminus productus: et hoc conceditur: vel quod non est de ratione sui quod egrediatur tamquam actio: sed sufficit quod actio formalis sit eius: et tunc sequeretur quod essentia diuina habens generationem actiuam formaliter generaret actiue. quod est contra fidem et concilium extra: de fide. catholica. etc.

Preterea concilium in illo. c. damnamus. concedit quod pater generat: et negat quod essentia generat: sed negat essentiam generare elicitiue. sicut quod essentie ad generationem actiuam sit habitudo causae agentis vel producentis igitur. sub eodem intellectu secundum intetionem concilii oportet quod patris ad generationem actiuam sit habitudo causae agetis: vel producentis: minor probatur: quia concilium in negando actiuam generationem ab essentia capit sententiam be. aug. primo. de tri. i dicit quod nulla res seipsam. gignit vt sit. sed constat quod communiter be. aug. dicit quod nulla res seipsam etc. ipse accipit gignem secundum habitudinem causae agentis. igitur etc.

Responsio ad rationes michaelis. Ad primum istorum. nego. maiorem quantum ad illum punctum: quod oportet ibi esse principium. elicitium originationis Et ad probati: nem quando dicitur. quod non sit ibi verum principium. elicitiuum generationis: illa originatio non erit vera actio per interemptionem: quia non est de ratione actionis vt actio est: licet forte sit de ratione actionis limita. te est elici. vel produci. sed solum esse id secundum quod agens vel producens dicitur agere vel producere: et praesertim hoc habet veritatem vbi actio non est constitutiua supposititotaliter in producti: sicut in proposito. Pot etiam dici: quod ista ratio vna cum sequentibus supponitur quod generatio actiua in diuinis sit vera actio de genere actionis: quod ab omnibus non conceditur.

Ad secundum etiam nego: maiorem. quia licet forte veritatem habeat de actione limitata que non est constitutiua suppositi totaliter improducti: non tamen de actione illimitata et constitutiua suppositi totaliter inproducti: qualis est generatio actiua in diuinis. Nec auctoritas auctoris sex princ piorum est ad propositum: quia non sequitur: actio est secundum quam agens agere dicitur: igitur est elicita vel producta: nec sicut terminus productus. nec aliquo modo: immo hoc accidit totaliter actioni et etiam creaturis.

Ad tertium nego minorem: quia spiratioactiua cum sit in patre totaliter improducto non est aliquo modo elicita vel producta. Ad quartum ne et go maiorem: si intelligatur quod illud a quo non est generatio actio elicitiue non potest generare: quia ad hoc quod generet sufficit quod habeat potentiam genera di coniunctam actui generationis: siue talis generatio sit elicita: siue non. Nec auctoritas sex principiorum: vt patet ex dictis est ad propositum.

Ad quintum concedo: quod per habitudinem formaliter precise non habet aliquod suppositum quod eliciat: led quod respectu vnius habet habitudinem formalem respectu alterius: potest habere habitudinem efficientis vel producentis: et sic est in proposito: quia licet pater respectu generationis actiue precise habeat habitudinem formalem eo modo quo talis habitudolocum habet in diuinis: respectu tamen filii habet habitudinem generantis et producentis: et ideo vere et realiter producit filium: licet generationem actiuam non producat aliquo modo: quod patet in exemplo suo: quia si aliquis vere et realiter haberet calorem siue potentiam calefaciendi et calefactionem actiuam: etiam si nullum istorum produceret in seipso vere et realiter posset calefacere et calorem in alio proucere: igitur ratio non est ad propositum.

Ad sextum concedo maiorem: minorem: et conclusionem: quia gratia forme sequitur ex premissis: sed non sequitur nisi quod respectu generationis actiue ad quam pater habet precise habitudinem formalem non sit agens vel producens: quod conceditur: sed quod per ipsam non sit productiuus filii non probatur per rationem.

Ad septimum. si ratio esset bona probaret quod generatio actiua sit vere producta: non solum sicut actio sed sicut per se terminus productionis: quod negat iste doctor: quia assumpta eadem maiore: et minore: se quitur quod si generans non respicit: generationem sicut per se terminum productionis. nec ipsum genitum: quod est falsum: patet igitur quod maior est falsa immo implicat incompossibilia: quia sseadem penitus esset habitudo extremi ad extremum et ad medium: medium non esset medium: sed extremum.

Ad octauum nego minorem: quia vt patet ex dictis non est de ratione actionis vt actio est: esse ab agente.

Ad nonum intelligo: quod non est de ratione actionis quod egrediatur ab agente aliqu mo. Et quando dicitur: quod tunc essentia divinahabens generationem actiuam formaliter generat actiue: nego: quia actiones sunt suppositorum et essentia diuina non habet ipsam sicut suppositum: sed pater. Ad decimum patet: quod male accipit sententiam concilii: quia non intelligit quod essentia diuina non sit elicitiua generationis actiue: et pater sic: sed quod essentia diuina non sit gnatiua filii: paterlaunt sic: hoc autem potest fieri: siue generatio sit elicita: siue non: et ideo nihil ad propositum.

Ad rationes principales. Ad primam multi negarent maiore: etiam de de actu elicito: quia si actio sit in agente: vt videtur multis: cum actio in creaturis sit aliquo modo elicita: potentia actiua productiua poterit recipere intra se actu quem elicit: sed quicquid sit de hoc: dico quod non est aliquod inconueniens: quod potentia productiua recipiat intra se actum qui non elicitur ab ea: et sic est in proposito eo modo quo recipere: et recipi locum habeunt in diuinis: quia generare non est actus elicitus: vt patet ex praedictis. Secundam rationem concedo et credo eam concludere etc.