Quaestio 1

Primus articulus. QUantum ad primum arti. est aduertendum: quod dupliciter potest intelligi: quod potentia generandi in diuinis sit essentia et non proprietas: vel econtra: vno modo: quod potentia generandi sic est res quaeest essentia: quod non est res que est proprietas: vel econuerso: et iste intellectus est impossibilis: quia res queest essentia: est res que est proprietas: et econuerso: et ideo si potentia generandi est proprietas: oportet quod sit res que est essentia: et econuerso. Alio modo: quia licet proprietas et essentia sint eedem res: res tamen que est essentia et proprietas est potentia generandi: quia est essentia et non quia est proprietas: vel econuerso: et in isto sensu tractatur a doctoribus ista questio et sunt de ipsa opiniones diuerse: quia si res illa quae est essentia aut pro prietas sit potentia geuerandi: quia est essentia: et quia est proprietas: hec est vera potentia generandi: in diuinis est essentia: non proprietas: et si sic potentia generandi: quia est proprietas: et non: quia est essentia: hec erit vera potentia generandi est proprietas non essentia. Et isto modo verificantur multe propositiones in diuinis que in primo sensu verificari no possunt: constat enim cuicumque theologico: quod iste propositiones sunt vere: pater generat: essentia non generat: similiter ille pater distinguitur realiter a filio: essentia non distinguitur realiter a filio: et tamen non possunt in primo sensu verificari: quia si pater generat euidens est: quod res que est essentia generat: quia pater est res que equ essentia: et si essentia non generat certum est quod aliqua res que est pater non generat: quia essentia est aliqua res que est pater. Et similiter si pater distinguitur realiter a filio: aliqua res que est essentia distinguitur realiter a filio: et si essentia non distinguitur realiter a filio: aliqua res que est pater non distinguitur realiter a filio. Et ex hoc apparet improprius et periculosus modus loquendimultorum modernorum: quorum aliqui dicnut: quod in diuinis non est potentia generandi: accipiendo potentiam generandi pro principio formali: quo generans gignit genitum: quia non est ibi potentia: quae sit res distincta a generante. Aliqui vero docsunt: quod si conceditur: quod in diuinis sit aliqua potentia generandi: hoc supposito ita debet concedi: quod illa potentia est essentia. sicut quod est proprietas: et econuerso: ratio eorum est quia essentia est res que est proprietas: et econtra: cum sint vna sola res: et patet ex dictis: quod hoc non obstam te multa verificantur de essentia: que non verificantur de patre: et econtra: et similiter poterunt verificari de essentia et non de proprietate. et econuerso et hec de primo.

Secundus articulus. ¶ QUantum ad secundum arti pono quatuor conclusiones Prima est: quod proprietas relatiua non est potentia generandi deo patri: probatur Primo sic: potentia generandi est in filio: igitur proprietas relatiua non est deo patri potentia generandi: antecedens patet ex questione precedenti: et consequentia videtur nota: quia si aliqua proprietas relatiua esset deo patri potentia generandi: hec vtique esset proprietas patris: hec autem non est in filio: igitur etc. Secundo sic: potentia generam di in diuinis est perfectio simpliciter: igitur idem quod prius: antecedens etiam patet ex questione precedenti: et consequentia videtur clara: quia nulla proprietas relatiua est perfectio simpliciter iuxta diffinitionem. anshel. mono. 15. dicit per fectio simpliciter est illa que in vno quoque melius est ipsam esse quam non esse. quod de proprietate relatiua verificari non potest: Et confirmatur. quia si proprietas relatiua in diuinis esset perfectio simpliciter cuilibet persone diuine deesset aliqua perfectio simpliciter: quod non videtur verum: nec sane dictum.

Tertio sic: illud non est potentia generandi in diuinis in quo genitum realiter opponitur generati: vel econuerso: hoc patet: quia potentia generandi vel omnis potentia productiua et maxime in diuinis est assimilatiua: sed vere filius et realiter opponitur patri in relatione siue proprietate relatiua: et econtra: igitur etc.

Quarto sic: illud non est potentia generandi deo patri: quod nec formaliter: nec virtualiter continet aliquid: quod sit filius: vel in filio proprietas relatiua patris est huiusmodi: igitur etc. maior patet: primo: quia aliter aliquid esset princicipium producendi alicuius ad quod se non extenderet sua virtus. Secundo: quia alias nulla esset ratio quare illud magis esset potentia productiua filii: quam quod aliquid aliud. Tertio: quia hec apparet inductiue in omn generatione tam vniuoca: quam equiuoca. Quarto: quia aliter generatio filii in diuinis nullo modo esset assimilatiua: quod tamen falsum est: minor probatur: quia in filio non est nisi essentia et filiatio: quorum nullum potest paternitas continere formaliter nec virtualiter: non quidem essentiam vt patet: cum essentia seipsa sit formaliter et realiter infinita: paternitas autem non: nisi per identitatem cum essentia: nec filiationem cum sit sibi opposita: et vnum oppositorum excludit reliquum: Et confirmatur: quia si paternitas continet filiatione: cum non contineat ipsam formaliter: sequitur: quod continet eam virtualiter. et per consequens est perfectior ipsa: quod est absurdum: ergo etc.

Secunda conclusio est: quod potentia generandi in diuinis non est essentia et relatio: sic quod essentia habeat rationem principii quantum ad id quod est ibi communicatum: relatio vero quantum ad id quod est ibi productum: prout videtur quibusdam.

Imaginantur enim aliqui. Durandus in. 1. di. q. 1. ar. 2. Quod in filio est aliquid communicatum scilicet essentia: et vniversaliter omnia absoluta que eadem numero formaliter sunt in patre et in filio: in ipso etiam est aliquid productum scilicet filiatio que proprie non potest dici communicata: quia non est formaliter in parre. Et dicunt quod in generatione filii essentia habet rationem potentie vel principii: quantum ad id quod est ibi communicatum: et relatio habet rationem principii: quantum ad id quod est ibi productum Et contra modum istum dicendi est conclusio directe quam probo Primo sic: Eiusdem emanationis indiuise sunt eadem principia non diuersa: sed communicatio essentie diuine et productio filii a patre est eadem emanatio indiuisibilis: igitur non est aliud principium communicationis. et aliud productionis: maior patet: minor probatur: quia in diuinis sunt tantum due origines. scilicet generationis et spirationis: igitur communicatio non est productio ab istis distincta. Et potest ista ratio confirmari: Primo sic: huius communicationis essentie: hec essentia est principium: hec productio filii est: hec communicatio essentie: igitur huius productionis filii: hec essentia est principium: cuius oppositum intedunt. Secundo per oppositum sic: huius productionis filii hec paternitas est principium: hec communicatio essentie est: hec productio filii: igitur huius communicationis essentie hec paternitas est principium. Iste rationes concludunt euidenter: nisi dicatur. quod communicatio essentie: et productio filiationis sunt due emanationes non vna: quod a sanctis et doctoribus non communiter conceditur. Secundo ad principale sic: vel communicatio essentie diuine: et productio filii sunt due actiones. vel vna tantum: si vna tantum igitur quicquid est principium vnius et alterius: et econuerso: vt praecedens ratio deducebat: si due cum omnem actionem sequantur alia relationes reales: filus referretur ad pa¬ trem duplici relatione reali: et econuerso quod nullus ponit

Tertio sic: paternitas est de ratione intrinseca formali potentie generandi vel non: si sic: cum paternitas non sit in filio: potentia generandi non erit in filio: cuius oppositum magister asserit: et Aug. si non igitur non est principium quantum ad id: quod in generatione filii habet esse productum: sed sola potentia: generandi habet rationem principii. Ex his sequitur: quod potentia garandi non sit aliquid constitutum essentia et relatione: puta paternitate: prout videtur quibusdam: quia cum paternitas non sit in filio potentia generandi non esset in filio: vt statim dicebatur. Et confirmatur: quia potentia generandi preintelligitur actui generationis: paternitas autem non preintelligitur. actui generationis: quia non est pater nisi qui generat: igitur paternitas non est potentia generandi vt aliqid eius

Tertia conclusio est: quod potentia generandi in diuinis non est essentia: cum quodam modo relatiuo vt doctor noster videtur imaginari.

Egidius romanus. di. 7. q 2. Imaginatur: enim sic quod potentia generandi in diuinis est essentia diuina: non quidem praecise et absolute sumpta: nec tamen includens intrinsece. et formaliter aliquam relationem secundum esse. puta paternitatem prout videtur quibusdam: sed cum quodam modo relatiuo qui non est essentialiter relatio: sed modus relationis quem trahit essentia ex vnione sui ad relationem: nam predicamenta communicant sibi modos: nam secundum philosophum 7 metaphisice forma substantialis habet modum qualitatis qui non est essentialiter: et per se in predicamento qualitatis: nec extrahit formasubstantialem extra genus substantie secundum esse: licet secundum dici: forma substantialis habens modum qualitatis: dicatur esse in predicamento qualitatis. Et consimiliter: scientia dicitur relatiuum non quidem secundum esse: quia non includi: essentialiter respectum de genere relationis. sed secundum dici: quia ex vnione sui ad relationem quam fundat in ipsum scibile trahit quendam modum relatiuum. qui non est essentialiter relatio: sed modus relationis: et ideo dicitur relatiuum secundum dici. Sic igitur in proposito videtur sibi: quod essentia diuina ex vnione sui ad relationem trahat modum relatiuum: et posset dici relatiuum secundum dici: et cum tali modo ipsa est potentia generandi et non aliter: et ex hoc vt dicit statim apparet: quare filius et spiritus sanctus non possunt generare: quia in ipsis non est essentia cum predicto modo relatiuo. Et contra istum modum dicendi est illa conclusio directe quam probo Primo sic: vel modus ille relatiuus est de ratione potentie generandi: vel non: si sic: cum non sit in filio nec in spiritu sancto per eum nec potentia generandi quod est contra Aug et contra eum: si non. igitur essentia cum tali modo non est potentia generandi: quod est intentum. Secundo sic: quicquid preintelligitur paternitati preintelligitur modo relatiuo: quem essentia trahit ex vnione sui ad paternitatem: sed potentia generandi preintelligitur paternitati: vt patet ex dictis in precedenti conclusione: igitur preintelligitur omni modo: etc. non est igitur essentia cum tali modi. Et confirmatur: quia potentia generandi preintelligitur paternitati: sed talis modus non preintelligitur paternitati: cum non conueniat essentie nisi ex vnione sui ad paternitatem: igitur talis modus non est potentia generandi nec aliquid eius. Tertio sic: sequitur essentia diuina ex vnione sui ad relationem trahit modum relatiuum: igitur huiusmodi communicatur filio: igitur essentia cum tali modo non est potentia generandi: secunda consequentia licet non teneat gratia forme: quia potentia generandi vere est in filio: tenet tamen ex dictis doc. quia vt dicit ideo essentia precise sumpta non est potentia generandi: quia cum sit in fulio filius posset generare: igitur pari ratione essentia cum tali modo non est potentia generandi: quia cum sic sit in filio: ex supposito filius posset: etc. prima consequentia probatur: quia omne quod est in patre et non habet oppositionem relatiuam ad filium communicatur filio: hec patet: quia secundum boetium et anshel: omnia sunt idem in diuinis vbi non obuiat relationis oppositio: sed ille modus relationis est in patre: supposito: quod essentia ex vnione sui: etc. et non habet oppositionem relatiua ad filium cum non sit essentialiter relationec in praesento relationis iuxta sententiam doctorum: ergo etc. Et confirmatur: quia ille modus habet oppositionem ad filium. vel non: si sic: igitur non est potentia generandi: nec aliquid eius: quia illud non est potentia generandi in generatione vniuoca nec aliquid eius in quo genitum realiter opponitur generanti: cum generatio vniuoca sit assimilatiua: sed generatio diuina est vniuoca etiam: secundum doc: ergo si non: igitur communicatur filio: et sic intentum. Quarto sic: essentia diuina ex vnione sui ad relationem non trahit modum aliquem relatiuum: igitur cum tali modo non est potentia generandi: consequentia patet: antecedens probatur: quia non magis essentia ex vnione sui ad relationem trahit modum relatiuum: quam relatio ex vnione sui ad essenti am trahat smodum absolutum: sed relatio in diuinis ex tali vnione non trahit modum aliquem absolutum igitur: etc. maior est euidens: quia non est maior ratio de vno quam de alio: nisi quis velit loqui ad placitum: minor probatur: quia si paternitas ex vnione sui ad essentiam traheret modum aliquem absolutum: talis modus esset in solo pantre: quia non posset esse in aliquo sine paternitate et sic non omne absolutum communicaretur tribus: quod non esset bene et sane dictum: nec doc. concederet. ergo etc.

Quarta conclusio est: quod essentia diuina precise et absolute sumpta est potentia generandi. Ista conclusio sequitur ex predictis: quia in diuinis non est aliud nisi essentia et relatio et modus relatiuus predictus: si ponatur: sed potentia generandi non est precise relatio: ex prima conclusione: nec relatio et essentia simul: vt patet ex secunda: nec essentia cum modo relatiuo: vt patet ex tertia: igitur est essentia praecise et absolute sumpta: Potest tamen confirmari sic: non minoris perfectionis est posse generare deum in identitate singularis nem: quam posse i psum generare in diuersitate numerali: patet ex terminis: sed si per impossibilise deus generaret alium deum in diuersitate numerali: essentia diuina precise accepta esset sibi potentia generandi: ergo cum generet deum in identitate singularis nem: sola essentia dina est in ipso potentia garandi: hec est expressio determinata mgratri in litera. c. penul. vbi sic ait. Item queritur a quibusdam si pater potens sit natura filium gignere. Et respens ait. ad quod dicimus: quia non est potens nisi natura: eius enim potentia est: vel natura vel essentia: hec mgister: hec est etiam sententia. b. A. 15. de tri. c. 18. vbi ostendit filium dei genitum esse natura. Et damascenum libro 1. c. o. prout in proponendo questionem extitit allegatum: et hec de secundo.

Tertius et quartus arti. QUantum ad tertium et quartum arti. simul mouenda et dissoluenda sunt dubia contra conclusiones. Et primo contra primam est quedam opinio famosa et communis multis: qua ponit: quod potentia generandi deo patri est proprietas relatiua patris pro qua arguit quidam.

Henricus Primo sic: actus proprius et incommunicabilis est a forma propria et incommunicabili: sed generare est actus proprius patris et in communicabilis alteri persone: ergo est a forma propria patris et incommunicabili alteri persone. hec autem est proprietas relatiua patris: ergo minor supponitur: maior probatur ex intentione arist. 4. ethico. vbi sic arguit: beatitudo est propria operatio hominis: inquantum homo: igitur debetur sib i per forma propri¬ am per quam est homo: igitur a simili sequitur: generare est propria operatio patris in quantum pater: igitur debetur ei per formam propriam per quam est pater: igitur etc.

Preterea: quod competit alicui per quod distinguitur ab aliis competit sib iillud per quod distinguitur ab aliis: patet ex terminis: sed generare competit patri vt distinguitur a filio et spiritu sancto: igitur competit sibi per aliqud: quod distinguitur ab eis: hec autem est paternitas: igitur.

Preterea: omnis forma quae dat actum primum qui est esse dat actum secundum qui est agere: nisi sit imperfecta sed patrnitas dat patri actum primum qui est esse: quia constituit ipsum in esse paterno et non est forma imperfecta: ergo dat sibi actum secundum qui est generare.

Preterea actus et potentia sunt eiusdem generis: sed in diuinis actus qui est generare est formaliter quid respectiuum: igitur et potentia.

Preterea: secundum philosophum. 2. de anima potentie distinguuntur per actus: sed generare in diuinis est relatio: igitur et potentia generandi erit relatio. Et confirmantur iste due rationes: quia actus siue emanationes specie differentes necessario habesnt principia specie difturia: sed emanatio filii et spiri. san. differut specie: aliter filius esset spiratus et spiritus sanctus generatus: quod est inconueniens: igitur princ. pium productiuum filii specie distinguitur a principio productiuo spiritus sancti: sed constat quod ab soluta in diuinis non distinguuntur specifice: sed proprieta tes relatiue: igitur principia istarum emanationum erunt proprietates huiusmodi:

Preterea: sicut se habet essentia ad actus essentiales: ita notio ad actus notionales: sed essentia est principium actuum essentialium immo ideo dicuntur essentiales: quia eorum principium est essentia igitur et notio erit principium notionalium actuum.

Pre terea: medium debet esse eiusdem generis cum extremis: sed in diuinis productum et producens sunt relatiua: ergo me dium: quo vnum suppositum producit aliud erit relatiuum vel relatio:

Preterea: non minus repugnat relationi: esse formale principium constituendi: quam producendi: sed non obstante huiusmodi repugnantia in creaturis relatio tamen in diuinis est constitutiua suppositi. igitur similiter poterit esse formale principium operadi vel producendi.

Preterea: magister dicit in litera: quod posse genera re non est posse aliquid: sed ad aliquid: igitur potentia generandi non est formaliter aliquod absolutum: sed relatio vel respoctiuum.

Preterea: mgr etiam dicit. di. 2o. quod pater et filius dicuntur equiuoce principium ad creaturam: et ad spiritum sanctum. tunc queritur an hoc intelligitur de principio: quod vel de principio quo: primum no potest dici: quia principium: quod idem est vtrobique. scilicet pater et filius igitur intelligitur de principio quo: et per consequens cum potentia principiandi creaturam sit essentia non proprietas opprtet quod potentia principiandi vel producendi spiritum sanctum sit proprientas non essentia: Et idem iudicium est de filio.

Ad rationes henrici. Ad primum istorum potest dici: quod actus proprius alicuispeciei et incommunicabilis alteri est: a forma propria et incommunicabili secundum speciem: sed actus proprius et incommunicabilis in diuidui non oportet: quod sit a forma propria illius indiuidui: per qua est indiuiduum: et hd aliquid: hoc patet: quia quando sortes geneat platonem: generare est actus proprius sortis et tamen constat: quod non est a forma propria per quam sor. est indiuiduum et hm aliquid: quia licet ratio indiuidualis sit quedam additio suppositi generantis: eo quod actiones sunt supposito rum: non est tamen sorti potentia siue principium generandi: illa ratio: sed natura que per generationem acquiritur in platione. Et quia in diuinis proprietas relatiua se habet ad modum induiduantis: quia per ipsam persona diuina constituitur in esse personali. Iccirco non oportet: quod actus proprius patris sit a forma propria per quam constituitur in esse perso nali: sed a natura que per actum generationis communicatur filior Et ex hoc apparet: quod deductio arguentis non est adpropositum: quia beatitudo est propria operatio specii non indiuidui: cum sit propria operatio hominis inquantum homo: Sed forte dicetur: quod non est simile de sorte gener ante platodem: et de patre generante filium in diuinis: quia in sorte et platone non est eadem natura numero: et ideo natura in sorte potest esse principium generandi platonem: in patre autem et filio in diuinis est eadem natura numero: et ideo non videtur possibile: quod ibi essentialis natura sit principium generandi filium: hoc aut non valet: quia in diuinis natura in filio non est genita vel producta. sed tantum communicata: et ideo non obstante: quod sit vna numero patri et filio: poterit esse patri principium vel potentia generandi: Post etiam ad rationem principalem dici. secundo quod propositio maior non est vera: vbi operatio est productiua terminia se distincti: et assimilatiua producentis et producti: ratio huius est: quia si actus sit a formapropria producentis per quam distinguitur a producto: actum illum non assimilabitur productum producenti: sic est autem in proposito: quia in diuinis generatio est productiua termini a se distincti: quia filius distinguitur ab actiua generatione: est etiam assimilatiua: cum filius sit imago perfectissima patris: vt patet per. b. Aug. 7. de tri. c. 44. igitur ratio nulla. Nec probatio valet ad propositum: quia procedit de operatione quae non est productiua termini a a se distineti: nec assimilatiua producentis et producti. Ex hoc patet quid dicendum sit ad secundum: quia eandem difficultate includit cum primo.

Ad tertium: si ratio esset bona sequeretur: quod filiatio in in filio esset principium spiram di spiritum sanctum: et paternitas in patre: et sic in patre et filio non esset vna vis spiratiua: nec esset vnum principium spirandi spiritum sanctum: sed plura: quod non est verum: consequentia patet quia: per eum paternitas dat patri actum primum: igitur et actum secundum: qui est spirare: et similiter filiatio dat filio actum primum: quia constituit ipsum in esse personali non minus: quam paternitas patrem: ergo etc. Et ideo ad rationem dicitur communiter quod maior est vera deformis actiuis: de quarum numero non est relatio: Potest tamen dici loquendo conformiter ad predicta: quod forma quae dat esse specificum dat agere: sed forma quae dat esse idiuiduale et iam in creaturis non dat agere: vt patet ex dictis: et quia relatio in diuinis se habet ad modum forme indiuiduantis: vt dictum est supra: non oportet quod sit ratio agendi.

Ad quartum: patet quod equiuocatur de potentia: quia maior est vera de potentia diuisiua entis: quae ipsum condiuidit contra actum: quia eiusdem generis Aalbedo quae primo est in potentia et postea in actu: et sic actus et potentia sunt in eodem genere: sed non est vede potentia actiua quae est principum siue ratio agendi: quia videmus: quod forma de gne substantie: vt forma ignis: vel de genere qualitatis vt color est principium actionis de genere actionis puta: ideo ratio nulla.

Ad quintum: dico: quod philoss loquitur: de potentia et actu eiusde elicito: et ideo non est ad propositum quia potentia generandi in diuinis non est elicitiua generationis actiue: vt declaratum est supr. Et ad confirmationem distinguo de emanationibus filii et spinion san. quia possunt accipi actiue et passiue: Si pr modo non procedit ratio: quia fundatur in falso: quia generare et spirare non sunt actus elicii: et ideo non requiruntur dicta principia dicturia nec non difturia. Si secundo modo det aliquo modo concedi: quod emanationes specie diciturentes habent principia specie difturia sanctus productiones actiuas: non quod sint principia sicut potentia producendi: sedssicut actio est: et talis distinctio in prin cipiis sufficit ad distinctionem in principiatis. Multi tamen negarent maiorem absolute: quia non videtur: quod tanta distinctio in principiis: sicut in principiatis: de hoc tamen alias. Ad sexta: ratio procedit ex falso fundamento: quia supponit: quod tam respectu actuum notionalium: quam essentialium: requiratur potentia productiua quod non est verum: cum nec isti nec illi sint actus eliciti: falsum est igitur: quod assumitur in minori scilicet quod essentia sit principium actuum essentia lium: si loquitur de praencipio productiuo seu elicitiuo: sicut loquimur in proposito

Ad septimum: potest vno modo dici: quod mainor est vera de medio per participationem vt patet per philosteum: 4 meta. non autem de medio productiuo: quia sic actio mediat inter producens et productum: et tamen non oportet: quod sit eiusd est gnis cum extremis. In proposito autem non est medium primo modo: sed secundo: potest etiadici: quod potentia productiua non mediat inter producens et productum et precise in diuinis: sed actus: et de tali conceditur: quod sit relatio: et eiusdem generis cum extremis. Ad octauum: nego maiore: quia omnis ratio constitutiua suppositi potest esse supposito ratio vi potentia producendi: quia sorte itas: vel conditio indiuidualis sor. est constituti ua ipsius in esse suppesiti et indiuiduo: et tamen non est nec esse potest eidem ratio vel potentia generandi platoni: vt patuit: non est igitur bona consequentia: paternitas vel relatio potest esse constitutiua suppositi: igitur potest esse ratio vel poitentia producendi: quia multis repugnat secundum: quibus non repugnat primum igitur etc. maior igitur non est vera. Ad nonum: dico quod posse generare: secundum mgiret in litera: potest accipi vno modo pro potentia generandi. Alio modo pro actu generandi: et quod ista sit distinctio mgitri patet: quia dicit quod eadem est potentia per quam pater potest generare: et filius generari: et arguit contra se: quia aliud est posse gignere et aliud est posse gigni. Ad quod respondet dior quod si intelligitur: quod alia sit potentia per quampater potest generare: et alia per quam filius potest generari: falsus est intellectus sed si intelligitur: quod pater potest habere proprietatem vel notionem: verus est inte llectus: ideo posse generare: secundum eum potest accipi vno modo pro potentia generandi. Alio modo pro actu generandi sine proprietate vel notione: quod idem est. His premissis dico quod posse generare intellectum siue acceptum pro potentia: est vere aliquid immo sumum aliquid: sed acceptum pro actu vel notione non est aliquid: sed ad aliquid: et sic loquitur mgister. Ad decimum: dico: quod pater et filius equiuoce dicuntur principium creaturarum et spiritus sanctus non quia sit ibialiquid principium quo: vt potentia: sed quia est verius aliquid principium quo: vt actio: quia pater gnatiue est principium filii: et pater et filius spiratione sunt principium scilictut sancus tres autem persone nec gnatione nec spiratione sed creatione sunt principium creaturaru

Durandus vbi supra. Contra secundam coclusionem arguit quidam doc. Primo sic: principium quo producens producit necesse est realiter distingui a termino quo: productum ipsam productionem terminat: et secundum suppositum: quando terminus productionis suppositum constituit: principium autem communicandi non omne realiter distingui ab eo: quod communicatur: vel quo communicatio terminatur: sed in generatione filii relatio filiationis est illud quo productio terminatur et est constitutiua suppositi: essentia autem est illud: quod communicatur et quo communicatio ter minatur: ergo omne quod principium producendi sit realiter distinctum a filiatione: etiam secundum suppositum: principium autem communicandi non omnem distingni ab essentia communicata: sed essentia secundum rationem realiter non distinguitur a filiatione: nec ab aliquo: quod in diuinis: saltem secundum suppositum. igitur ipsa non est in generatione filii principium productionis: licet possit esse pririncipium communicationis: maior patet: quia producens et productum necessario distinguuntur: vel enim impost bilius: quam quod aliquid producat seipsum: vt dicit Aug. 1. de tri. sed producens formaliter est producens ratione principii quo producit: et productum totaliter est productum ratione termini quo productio terminatur: quia his exclusis: et posito quocumque alio excluditur totaliter ratio producentis et producti: ergo omnet: quod producens et productum realiter distinguantur quantum ad productiones principum et termini: quod etiam patet ex alio: quia omnem: quod terminus productionis quo producto terminatur sit non solum communicatus: sed productus: si enim totum esset communicatum et nihil productum: nulla esset productio: sed si terminus produectionis posset esse realiter idem cum principio productionis impossibile esset ipsum esse productum: quia praeexisteret productioni: igitur impossibile est quod terminus productionis et principium sit idem realiter: sed necessario distinguuntur: de princicipio autem communicandi secus est: quia non est de ratione rei communicate: quod sit a communitate producta: sic enim principium communicandi vt res communicata necessario distingueretur: sed solum: quod sit a pluribus habita: ita quod vnus habeat ipsam ab alio et si quidensit vna numero quae solum est communis communicate rei de qua nunc loquimur non potest haberi tota et perfecte a pluribus: nisi per suam illimitationem: ita quod illimitatio rei communicate: est ratiocommunicandi ipsam: maxime si sit communicatio naturalis: et non voluntate mota ex aliquo fine: qualis est communicatio diuine nem: cum ius sola infinitas est: ratio quare ipsa ab vno habita ad aliud suppositum deriuetur: sic ergo patet maior: minor vero similiter probatur. quod enim in generatione filii relatio filiationis sit illud quo productio terminatur: patet sic: illud quod in filio est solum productum: est illud quo productio filii terminatur: sed in filio nihil est productum nisi sola relatio filiationis et quaon essentia: que a nullo est producta: ex his autem duobus constituitur persona filii: ergo sola relatio est terminus productionis: deessentia autem: quod ipsa sit illud quod communicatur clarum est: et hec fuit minor: sequitur ergo conclusio scilicet quod in generatione filii essentia potest esse principium communicationis: sed non productionis cum ipsa a nullo realiter distinguatur. secundo patet idem sic: principium et terminus in generante: et genito sibi inuicem corrndent: sed in genito aliud est quo productio terminatur scilicet relatio: et aliud communicationis scilicet essentia: vt statim probatum est: ergo proportio nabiliter in generante aliud est principium gnationis sancuts relatio: et aliud communicationis scilicet essentie: Item emanationes diuine debent reduci in talia principia: quibus positis statim ponatur status in emanationibus: sed po ito quod relationes sint principia emanationis vel essentia cum relationibus statim ponitur rationabiliter: quod non sint nisi due emanationes in diuinis: non sic autem si sola essentia ponitur principium: ergo etc. maior patet: quia cum non sint nec possint esse plures emanationes in diuinis quam due: ratioabile est quod talia sint principia emanationis: ex qubus possit sufficientur: vel salte probabiliter reddi status emanationum: minor proquia si essentia et relationes: vel essentie cum relationibus sint principia emanationum: tunc rationabiliter potest dici: quod suntantum due emanationes actiue: secundum duas relationes scilicet pater nitatem et spirationem actiuam. Si vero sola essentia ponatur: principium hoc non potest dici: quia qua ratione ipsa vna existens erit princicipium non vnius tantum sed duarum: eadem ratione vel plurium infinitarum.

Ad rationes durandi. Ad primum istorum nego maiorem accipiendo principium quo producens producit pro potentia producendi: sicut accipit iste doc. Et ad probationem concedo quod producens et productum necessario distinguuntur: sed ex hoc non sequitur: quod potentia qua producens producit: distinguitur realiter a termimino producto. Et ad primam probationem: quando dicitur: quod producens totaliter est producens ratione principii quo producit: distinguo de principio quo producendi: quia quoddam est principium quosi est potentia: sicut ipsi calido principium quo est potentia calefaci endi: quoddam vero sicut actio. siue actiua productio: quia omne producens productione producit: et concedo: quod producens totaliter est producens ratione principii quo producit. Sicut potentia: et sicut actione siue actiua productione: non tamen ratione principii quo producit: sicut potenta praeci se: hinc est. quod filius in diuinis non potest generare. quia non habet generatione actiua nec potest eam elicem: licet habeat potentiam gnandi sicut dicebatur. q. precedenti: maior ergo illius probationis non est vera simpliciter: sicut assumitur: et ideo ratio nulla: dico igitur ad hoc: quod producens et productum realiter distinguantur: non omne quod potentis productiua realiter distinguatur ab eo: quod producitur: sicut non omne: quod natura producentis realiter distinguatur a natura pro ducti: sufficit enim quod productio actiua quae aliquo modo est princi pium productionis quo: realiter distinguatur a termino ducto: et maxime vbi talis productio est constitutiaa suppositi producentis: sicut est in: propositoentiam per eum.

Ad secundum vero quando dicitur: quod omne quod terminus productionis quo: productio terminatur: sit non solum communicatus sed productus: Potest dupliciter responderi. Primo quidem potest dici: quod ista maior: secundum eum non est vera: quia per eum filiatio est terminus productionis quo productio terminatur: e et tamen proprie loquendo filiatio non producitur: sicut nec pater nitas proprie producit: ratio huius et: quia illud participium productus producta productum in quocumque gnere accipiatur: semper dicit terminu productionis quod: filiatio autem non est t aiis terminus: sed filius. secundo potest dici quicquid sit de veritate maoris: quod minor est simpliciter falsa: quia ista simul stant: quod potentia productiua sit ide realiter cum termino producto: et quod tamen non sit producta: sicut simul stant quod esseutia diuina sit idem realiter cum producente et producto: et quod non sit producens nec producta: Et quando dicitur: quod si terminus productionis esset idem realiter cum principioproductionis preexisteret productioni: ita posset argui: quod terminus productionis non esset idem realiter cum essentia: quia comstat: quod principiu siue potentia producendi non magis praeexistit productioni: quam essentie: et talis modus arguendi: patet: quod modicum concludit in diuinis Ad tertium principale dico: quod in diuinis communicatio et productio sunt vna simplex emanatio: sicut dicebatur deducendo luionem: et ideo quicquid est terminus communicationis est terminus productionis. et econuerso: non est igitur verum. quod terminus sit relatio et communicationis essentia: sicut iste doc. imaginatur: sed sicut essentia est terminus formalis communicationise: ita et productionis: et sicut filiatio est terminus productionis: non quide formalis sed sicut productio passiue accepta: sic etiam et communicationis: et ideo in pre corrsndentur essentia est prsicipium quo: sic potentia. tam communicationis quam productionis. paternitas vero sicut actio. Ad quartum dico: quod ad hoc: quod sit status in eut emanationibus sufficit: quod sint relationes aliquo modo principia illarum emanationum non quidem si est potentia: sed sicut actiones: et hoc est verum: vt patet ex dictis

Gerardus de senis ordinis hebemita. di. 7. q. 1. ar. 2. et. 3. Contra tertiam conclusionem ex fundamentis doc. nostri: quidam doc. de nstris arguit sic: potentia generandi in deo non dicit purum respectum: nec purum absolutum: nec aliquid aggregatum ex ambobus: relinquitur ergo quod dicat: vel respectum cum modo ab soluto: vel absolutum cum modo respectiuo. Sed non potest dici quod dicat respectum cum modo absoluto: quia tunc simpliciter et vniversaliter esset de praedicausento relationis: iur dicit absolutum cum modo relatiuo: consequentia videtur sibi non: et antecedens quo ad primam et secundam partem patet etiam per me: quantum vero ad secundam probatur: quia si potengnandi esset purum absolutum: cum tres persone diuine sint si miles et equales in omni absoluto vt absolutum est: sequaretur quod essent similes et equales in potentia generandi: vt potentia generandi et: et ita qualibet persona diuia gnaret: quod est impossibile: iur etc. Ad istam rationem: patet quid dicendum ex prae cedenti: quod quia non sequi tur potentia generandi est in filio: igitur filius paet generare: vt dictum fuit ibidem: et ideo non sequitur: quod si tres persone divine sint similes et equales in potentis gnandi: qualibet earum generet vel possit genera re. Con decimam coclusionem posset argui: verum quia rationes adducte contra tres primas sunt etiam contra quartam pertranseo

Ad rationes principales. Ad primam concedo quod idem est in potentia generandi deo patri: quo est ei filius non quidem tamquam actione seu productione: sed tamquam formali prinus productiuo: sed substa isto sensu nego minorem: quia licet proprietate relatiua sit ei filius: tamquam actione seu productione: non tamen tamquam formali prinus productiuo sicut nunc loquitur: et ad istum sensum loquitur. b. Aug. dicit quod eo pater quo est ei filius: quia proprietate relatia est pater: proprietate relatiua est ei filius modo praedicto. Auctoritatem damascenum concedo: ad istum sensum credo fuisse locutum: ergo etc.