Quaestio 3

Tertio circa istam distinctione quo ad materiam de augmentatione formarum quaero utrum creatura rationalis habens gratiam possit mereri suam gratiam augmentari

videtur quod non quia nulla gratia potest fieri maior quam est ex prima quaestione praesentis distinctionis quia nec praecedens nec addita nec resultans ex utrisque ut concessum est prius igitur nulla

Contra per beatum augustinum ubi supra in principio huius 2i gratia meretur augeri ut aucta mereatur perfici

Item creatura rationalis serviendo deo proficit ut in principio 2i acceptum est et non est profectus sine augmento gratiae igitur

Item augustinus super canonicam ioannis omelia 5 et recitat magister libro 3 33 distinctione capitulo ultimo "numquam aut ait mox ut nascitur caritas iam penitus perfecta est immo inquit ut perficiatur nascitur cum fuerit nata nutritur cum fuerit nutrita roboratur cum fuerit roborata perficitur cum ad perfectionem venerit dicit cupio dissolvi" etc

Item augustinus enchiridion ultimo vel penultimo capitulo "crescente caritate minui cupiditas" igitur caritas secundum eum crescit

Responsio primo quod illud quod hic queritur suppositum fuit in praecedentibus quaestionibus de augmentatione caritatis et quaeritur specialiter illa quaestio pro dubiis quibusdam investigandum de modis loquendi et aliis aliquibus realibus diffinitionibus circa augmentum caritatis

ad formam igitur quaestionis dicendum quod eo modo quo de aliis formis secundum quas est motus commodi potest vel negari quod augeantur intensive eodem modo proportionaliter dici habet de caritate et de sapientia et de omnibus aliis formis accidentibus in quibus contingit reperire magis et minus et ideo uniformiter restat dubitare de omnibus primo an forma alia talis suscipiat magis et minus vel augeatur vel diminuatur vel intendatur et remittatur

dicendum ad primum et ad quodlibet istorum quod possunt intelligi dicta talia esse vea copulative vel de copulato praedicato ulterius dico primo ad primam partem huius dubii quod non de virtute sermonis loquendo et hoc sive ly et nocet copulationem propositionum sive partium eiusdem extremi propositionis quia nulla formarum suscipit proprie loquendo magis et minus ad propositum loquendo licet possit esse vel fieri maior vel minor extensive per rarefactionem et condensationem nec potest in se sicut in subiectum aliquid suae speciei recipere nec etiam secundum veritatem alterius speciei aliquid eodem modo nec potest augeri nec minui si tamen augeri sic magis fieri et minui sic minus fieri quia non potest ad propositum intensive loquendo esse maior et minor quam de facto sic et eodem modo non potest esse intensior et remissior quam sic et per consequens nec ad vim sermonis poterit intendi vel remitti

2o etiam dico ad primum quod forma talis sicut non suscipit magis et minus per realem acceptionem alicuius in se sed hoc potius contigit subiecto formae talis ita nec suscipit magis et minus intentionaliter vel logice loquendo per praedicationem scilicet alicuius termini de ea quae exprimat crementum huius cum hoc ad verbio magis quia non potest dici quod forma talis puta albedo sit magis albedo quam ante immo quod plus est nec intensa albedo est magis albedo quam remissa licet sit maior id est intensior sed haec talis denominatio concertiva tantum proprie convenit subiecto secundum tales formas vel partes formae in ipso scilicet intellectu receptas nam subiectum huius proprie est primo minus album vel minus calidum et post est magis tale vel econtra

3o dico quod ad duplicem intellectum vel plures forte aequivalentes concedi potest inproprie loquendo ad verum tamen intellectum auctor vel aliorum communiter loquentium quod forma suscipit magis et minus et intra eandem speciem id est quod forma est maior vel minor vel in tali specie et successive etiam in eodem subiecto adaequato id est una vice maior et alia vice minor vel simul etiam quod forma talis est minor vel maior sed nullum istorum debet tunc intelligi nisi sumpto ly et copulative et non eo modo quo facit extremum copulatum forma enim est maior et forma est minor sed nulla eadem est ad propositum maior et minor nec esse potest et hoc est quasi glossa okam licet aliter expressa

alio modo etiam potest intelligi bene commune illud dictum quod forma suscipit magis et minus licet non ad vim sermonis quia alicui formae advenit aliquid confortans eam et facit formam perfectionem vel quod ideo dicatur forma suscipere magis et minus quia aliquando vere formae alicui subtrahitur pars alia qua subtracta non remanet ista forma sed alia minor priore non quod eadem sit primo maior post minor nec econtra et potest inproprie dici quod maior cuius pars subtrahitur minuitur vel adhuc magis in proprie quod minor quae remanet minuitur pro eo quod ista est minor ista totali quae praefuit

ad 2m dubium potest dici quod secundum philosophum primo de generatione et 2o de anima satis innuitur etiam vel supponitur in augmentatione vera auctu praefuit et aliquid sibi ad generatur et hoc sic quod quaelibet pars notabilis aucti est aucta ista non possunt ad vim vocis intelligi ad hunc sensum quod idem numero stricte loquendo quod prius fuit minus fit per veram augmentationem maius vel in diminutione e contra proprie scilicet loquendo et non solum communiter sicut vulgus et communis modus loquendi dicit idem animal esse numero post augmentationem vel diminutionem quod ante et similiter de domo de nam et de omnibus talibus quoniam hic ad proprietatem sermonis sumptum verum non est sed unum compositum est in augmentatione magis ex adveniente et isto cui advenit et in diminutione non illud quod prius erat magis et post minus sed illud quod erat pars maioris est prius minus non quidam minus quam ipse met ante fuerit sed quam suum totum ante fuerit et ad similem sensum nunc dici potest de forma alia quod vere augeatur vel minuatur propter idem sed communiter loquendo de uno et eodem secundum numerum sicut vulgus loquitur et sic forsan ibi philosophus loquebatur sic manet idem et unum animal numero primo minus et post magis vel e converso et proportionaliter hic de forma quia ita immo magis proprie hic quam ibi quaelibet pars formae est aucta quia loquendo de hiis partibus formae quae praecise idem adaequatum subiectum perficiunt quodlibet unitur cuilibet non sic de partibus animalis praecedentibus et ad generatis et etiam aequae ista augmentatio est per ad generationem novi sicud ista

alio etiam modo potest intelligi in vera augmentatione quod praecedens et remanens augeatur et quaelibet pars aucti notabilis etiam et hoc per ad generationem non quia idem sit magis quam prius vere et proprie loquendo sed vulgariter tantum sed quia praecedenti advenit aliquid de novo ita quod idem sic auctum esse quod esse cui aliquid est appositum et ad generatum et cuius cuilibet parti notabili est sic aliquid ad generatum et sic intelligendo augeri aliquid per esse cui novum simile ad generatur illud quod praefuit est auctum vel augetur et illud diminutum quod etiam praefuit a quo scilicet per corruptionem secundum qualibet partem notabilem subtrahatur quod secum prius constituebat vere verum et per se unum et sicut hic diceretur in vera augmentatione animalis ita proportionaliter diceretur in proposito inproprie hic loquendo de augmento ver formarum

notandum tamen quod differenter fit vera augmentatio hominis et aliorum animalium nam in augmentatione hominis eadem anima intellectiva numero perficit maiorem corporeitatem et plurem materiam quam ante non sit de ali animalibus aliorum animalium quorumcumque et ideo homo manet idem numero semper quo ad principalem formam hominis non sit in augmentatibus aliorum

Ex hiis elici potest vel iuxta hoc corrolarie dici cum firalf intelligendo sic dictum illud ut iam exposui quod aliquid augeri potest dupliciter intelligi proprie scilicet et communiter proprie dicitur illud augeri cui aliquid advenit et tale totum manet idem numero post augmentum quod ante idem supple vulgariter loquendo et sic loquitur philosophus primo de generatione et sic sola animata augentur sed quo ad hoc aliter supponitur differentia augmentis animalium ab aliis et de ydemptitate et univoce dicatur ut supra animal enim nec attrahit ad omnem partem sui notabilem cibum ultimum ut et quaelibet pericula notabilis augeatur et parum vell nihil per hoc pars quaelibet debilitetur nec sit alibi in subiectis communiter autem bene dicit iste et bene dicitur aliquid augeri quia sibi addatur aliquid ex quo et ipso fit aliquid magis in sua species et sic in animata augentur et sic etiam caritas augetur

ad 3m etiam huius dubii principalis dicendum quod de vi vocis loquendo nulla forma potest intendi vel remitti sed auctores hoc dicentes intelligunt si non exprimant quod ideo alia forma dicatur intendi quia additur sibi alia ex qua et illa fit intensior et quod ideo forma alia dicatur remitti quia subtrahitur ab ista aliqua pars ut sit sic forma relicta remissior quam ista quae praefuit non quod aliqua vera numero primo fuit intensa et post remissa vel econverso stricte seu proprie et non ingresse loquendo de eodem secundum numerum

2m dubium principale an forma habeat latitudinem veram intensivam vel gradualem et est dicendum quod sic quia forma habet in se plures partes realiter deitas constituentes eam qualitative ad modum quo plures partes distincte situaliter constituunt proportionaliter aliquid per se unum extensive

3m dubium an ad secundum quo convenienter concedendum est formam augmentari debeat dici quod augmentatio sit motus vel mutatio dicendum est quod est ut sit et est ut non nam si forma talis sit in subiecto et similiter illud quod sibi advenit tunc augmentatio talis si fiat successive est motus et subiectum movetur isto motu non forma quia subiectum aliter tunc se habet quam prius non forma quia non praefuit et dato etiam quod praefuisset non diceretur forma moveri sed subiectum quia non est ibi nisi unicus motus et unico motu non videtur moveri nisi unicum motum per se loquendo sed si simul moveatur localiter hoc accidit et tunc motus iste st ista forma non subiectum quia formae illi verae convenit diffinitio motus et ideo ipsa est motus talis subiecti et si praeter hic dicas quod subiectum sit ista alteratio subiectum non posset alterari quin alteraretur duabus alterationibus quod non diceretur rationabiliter si vero talis augmentatio fiat in subiecto subito tunc ipsa est mutatio est non motus si vero fieret non in subiecto sicut bene posset a deo fieri nec esset talis augmentatio motus nec mutatio quia nihil ibi moveretur et omni motu aliquid movetur motus tamen iste bene posset fieri et esse sine hoc quod esset motus

Haec valet dicere quod immo forma mutatur quia pars praecedens aliter se habet nunc quam prius quia unitur cui non prius et aliquid sibi acquiritur quod non prius et pars totius igitur aliter se habet nunc quam prius et per consequens movetur per diffinitionem motus

hic argumentum in simili salvetur circa principium 3ii quia per hoc argumentum argueretur quod filius dei mutabatur in incarnatione requirere ibi quia aliter se habere secundum locum vel secundum formam in se receptam est moveri vel mutari non sic aut de aliter se habere solum relative et in ordine ad aliud quia per hoc contingere potest propter novitatem vel mutationem in alio ad quod aliter se habet nunc quam prius igitur cum in tali casu habeatur novum totum illius novitas est sufficiens ut pars parti unita dicatur se habere relative aliter nunc quam prius

Dices si subiectum est quod movetur ista augmentatione et iste motus est augmentatio igitur subiectum augmentatur consequens falsum quia subito nihil accrescit suae speciei nec ipsum est magis quam ante

prima si caritas augetur et ista augmentatio est motus igitur caritas movetur quod falsum est parte

Item si caritas augmentatur ista augmentatio non distinguitur a caritate sed est ipsa caritas igitur augmentatio augmentetur et cum augmentatio sit etiam alteratio igitur alteratio augmentabitur

prima augmentatio et alteratio sunt motus distincti quia habent distinctos terminos et caritas est terminus alterationis igitur non est terminus augmentationis et per consequens non augetur

ad primum negandam est consequentia quia accidit illi augmentationi quod sit motus et dato quod sicut necesse est secundum philosophum omnem augmentationem talem esse motum adhuc non tenet consequentia quia ista successiva acquisitio acquisitio aliter denominat subiectum et aliter formam et respectu alterius et alterius est ipsa augmentatio et motus et ideo non tenet huius consequentia quia praemissae non sunt vere ad vim vocis forma augmentatur ut visum est ita igitur deficit ista consequentia sicut ista calefacere est agere sed ignis calefacit a quam igitur ignis agit aliquam per idem ad 2m consequentiam non valet quia aliter denominatur ibi subiectum et aliter forma ab eodem

ad 3m dicendum quod licet augmentatio ista sit caritas tamen non est ista caritas quae augmentatur sed ista qua prior augmentatur ad unum sensum praexpositum et ideo non sequitur quod augmentatio augmentatur si autem ipsum totum diceretur auctum ad motum magis inproprium loquendi vel aeque proprium ad hoc non tenet consequentia quia ad hoc non totum diceretur augmentatio sed pars apposita et dato quod aliquis vellet ad aliquem verum intellectum quomodo non continent ista verba concedere quod ista augmentatio per accidens augmentatur tamen tunc ex hoc ultra non sequetur ad talem inproprium modum loquendi quia augmentatio ista licet ipsa sit vere alteratio alteraretur sed augmentatio formae et alteratio subiecti sicut ipsa non est motus formae sed subiecti ut praedictum est

ad 4m dicendum quod in proposito non sunt motus distincti sed unus qui tamen non respectu unius et eiusdem sed respectu distinctorum est alteratio et augmentatio ut visum est

4m dubium esse posset an aliqua parva caritas possit in infinitum esse in fieri vel acquiri sine aliqua interruptione et credo quod sit per deum sicut et per parvum spatium potest pertransiri

declaratur istud per hoc quod omni motu augmentationis uniformi convenit dare tardiorem in duplo et quadruplo et sic secundum omnem huius certam proportionem igitur deus illius creatae caritatis cuius mediantem primam produceret successive in anima per unum diem uniformiter posset primam medietatem residui producere continue uniformiter secundo die sicut in mensura adaequata per augmentationem duplo remissiorem et medietatem istius quod ad hoc restat in 3o die et sic sine termino procedendo sed non naturaliter ut stet processus physicus 8 physicorum // 5m dubium an aliquae duae caritates possunt simul incipere acquiri et hoc sit quia continuetur acquisitio utriusque per aequale tempus pracies et plus per totum tempus habeatur de una quam de alia et tamen in fine aequaliter et est dicendum quod sic declaratur illud per simile de ascensionibus signorum causa in spera recta quam in speris obliquis ex tractatu de spera c de ascensionibus signorum

6m dubium an deus possit in ducere infinita formam in successione parvi temporis et videtur quod sic quia quantum inducit de facto immediate primae diei tantum potest inmediate primae medietatis sequentis et sic in infinitum igitur in fine diei habetur forma infinita

ad istud dicendum quod si non sit repungnantia formam huius esse in entibus conclusio esset concedenda si autem repungnet ut communius tenetur dicendum quod non et ad argumentum dicendum esset quod isto modo finite potest deus procedere quotiens sibi placet de quo alias plura dicam

7m dubium principale utrum caritas possit augeri per actum instantaneum et movetur istud dubium occasione determinaitionis magistri ricardis firanf qui arguit et tenet quod non quia si sic sequeretur quod quilibet viator posset in parvo tempore acquirere sibi tantam caritatem quantam habuit anima christi vel maiorem consequens inconveniens et consequentiam probat quia capiatur caritas quam aliquis viator meretur per unum actum instantaneum et vocetur a caritas creata animae christi non excedit a infinite sic igitur caritas vel gratia animae christi decies maior a tunc cum iste viator in minime tempore dando posset decies immo centies finite quotiens dabitur caritas animae christi excedere a causare actum instantaneum qualem prius aequae bonum secundum omnes circumstantias vel meliorem sequitur quod ipse poterit in tempore dando quantumcumque parvo pertingere per merita sua instantanea ad caritatem tantam vel maiorem quanta est caritas animae christi

assumptum probatur scilicet quod in minimo tempore dando ipse potuit decies vel centies in quovis alio numero placuerit elicere consimilem actum qualem prius et aequae augmentatum meriti et gratiae suae quia ponatur quod antequam eliciat aliquem de illis aequae bonis actibus habeat deliberationes sufficientes respectu diversorum obiectorum vel actuum huius manentes per totum illud tempus et faciat actum primum de numero dandorum mediante una istarum deliberationum in prima medietate istius dandi temporis et secundum in primum medietate residui medietate alia deliberatione et 3am in 3a parte proportionata temporis dati et sic procedendo usque ad completum actuum numeri praetaxandi nec oportet quod fiat exspectatio per magis tempus quia deliberatio et dispositio per omnia potentiae requisita ad actum volendi tandem modo iam expresso habentur per casum in principio et habebuntur in qualibet parte proportionali respectu actus tunc causandi secundum ordinem iam praetactum

ad illud respondi distinctione prima primi quaestione 8 quod actus instantaneae elicitus necessario continatur per tempus se secundum se totum per partem ante partem ista quod non ex toto cessabit citra finem alicuius temporis parvi in cuius principio si sententietur mediate deliberatione habita tunc vel praehabita quod tunc est dilectio dei causanda et sequatur elective conformis illi sententiae seu dictamini practico non est in potestate talis naturae intellectualis citra finem parvi temporis unius scilicet perceptibilis minimi vel maximi non perceptibilis secundum circumstantias et dispositionex praecise tunc habitas sententiare quod circa vel tunc non est actus habendus vel quod tunc vel tunc sit alias talis dilectio causanda quia tempus dandum debet esse minimum tempus secundum dispositiones praeti?as quae tunc habentur ex ipso perceptibile vel maximum ab eo non perceptibile et ideo nec in discursu istius temporis dum currunt partes iste proportionales iuxta ymaginationem argumenti facti nec in principio poterit sententieri distincte quod in tali parte est 2us vel 3us actus causandus et in 4a 4us et sic deinceps quia non eset in potestate naturali talis intellectus creati aliquam istarum partium distincte percipere qualiter igitur meritorie elicere posset tot actus similes cum non possit primum dimittere citra sine temporis dandi

Ex istis sic expressis solvuntur multa argumenta praedicta doctorum contra necessariam continuationem actus elici in principio dati temporis usque in finem huius arguit enim primo sic in contrarium quia ponatur inquit quod voluntas velit ex deliberatione ante illud tempus non habere actum istum ultra medietatem talis parvi terminis dati et si hoc vel igitur habebit actum istum post post mediantem dati temporis istius vel non si non tunc habita deliberatione praevia poterit ipsum dimittere et habere actum alium quandocumque ex tunc voluerit si non potest non continuare actum istum in vitae continuat quod est contra anselmum de libero arbitrio capitulo 5 ligari inquit potest homo invictus quia nolens potest occidi velle autem non potest invitus quia velle non potest nolens velle simile dicit augustinus de duabus animabus capitulo 6

dicereetur forte quod ipsi locunturlear de velle proprie dicto scilicet de velle libero pro tunc quando est liberum sed volitio elicita in principio dati temporis non est post primum instans libera pro isto tempore

Contra arguit doctor iste quia licet prima pars huius responsiones vera sit valet quod ipsi locuntur de velle libero et proprie dicto secunda tamen pars qua dicitur quod volitio huius pro tempore isto post primum eius instans non est libera sed necessario habita sit inquam necessario quod non est in potestate istius vocis quin si habeat huius actum in primo instanti istius temporis habet istum vel aliquid eius post medietatem illius dati temporis quia dicit augustinus ubi supra qui non cogitur facere aliquid vel non facit illud vel volens facit tum igitur voluntas non g cogatur retinere huiusmodi actum post medietatem temporis dati vel igitur non retinet eum tunc vel si retinet volens retinet

ad istum argumentum patet primo quod supponit falsum in cuius contrario fundat se supposita principalis responsio quia haec responsio supponit quod talis voluntas possit discernere inter medietates cum venerit dandi parvi temporis et distincte percipere quando erit prima istius temporis medietas et non secunda et quando secunda et non prima et ita de partibus partium quod negavi nec iste probat illud autem quod ego capio hic contrarium suae supponi probavi seriosius ubi supra distinctione prima sed quod hic non solvat argumentum potest argui isto modo quia dato quod talis intellectus non possit distinctincte perpendere tempus minus distincte novit tamen vel nosse potest talis intellectus quod tempus illud parvum cum sic de numero continuorum habet partes infinitas et per consequens voluntas potest velle diligere deum praecise per unam medietatem istius temporis primam si velit velit igitur sic et tunc quaerendum utrum habebit istum actum post medietatem istius vel non et consequente rper omnia potest ulterius argui sicut prius ad istud concedo quod voluntas sciens omne tempus habere duas medietates et per consequens a tempus sic a illud parvum tempus si ipsa descriptum concedo in consequentiam quod ista voluntas potest velle di?ris deum praecise primo instanti a temporis et deinceps usque ad medium a quia tamen non est in potestate istius voluntatis percipere distincte aut scire quando vere fuerit medium ipsius a ideo ipsa non potest exequi illud quod nunc vellet per instanti medio futuro ipsius a quia nec in principio a percipit illud instans medium licet sciat quod si a est tempus habet medium instans unde concedo quod si ipsa isto modo velit in principio a quando ponit primo actum mediante dictamine intellectus quod ipsa non potest exequi sicut eligit exsequendum immo si tunc eliciat istam dilectionem quam simul cum hoc vellet non remanere ultra primam intellectionem temporis minimi ab ea distincte perceptibilis ipsa non habet in sua naturali potentia quin actus ille remaneat plus quam vellet cum ipsa non possit iterum citra finem temporis dati noviter deliberate dicere nunc non diligas vel nunc actum praehabitum suspendas unde breviter in tali casu ipsa vult sibi et tali potentiae activae inpossibile et cum arguitur quod tunc post primam medietatem a terminis voluntas diligeret invite vel volet invite contra anselmum

Responsio sicud alias quod non sequitur quod in secunda parte a ipsa similiter et absolute volet seu diliget invite sed secundum quid solum invite quod non simpliciter invite patet ex hoc quia sicut ipsa in principio a temporis vult habere dilectionem illam quae vocetur c dilectionem ideo non invite habet illam ista secundum dicta in secunda parte vel medietate a temporis volet habere c quia ista habebit per totum a ad minus velle ipsius c sicut et ipsum c et ex quo in 2a meditate a temporis volet habere c habebit c non simpliciter invite propter auctoritatem anselmi allegatam quod secundum quid invite habebit ista voluntas c in 2a medietate a temporis sicut patet ex hoc quod per concessa argumenta a me et per casum in principio a temporis vult c fore talis voluntas in prima medietate a temporis et non ultra igitur si illi actus perseverent per totum a tempus tunc mensura medietate a temporis adhuc vult voluntas ista c non fore in secunda medietate a temporis et tamen tunc erit per casum igitur tunc erit consequentia suum velle quo vult c non fore in 2a medietate a temporis vult igitur in 2a medietate a temporis c esse et ideo non simpliciter invite habebit tunc c et tamen quia licet tunc volet esse simul tamen habebit voluntate quod tunc non esset c et tunc habebit illum ideo secundum quid invite sic igitur intelligendo anselmum quod non potest simpliciter invite velle volitione libera proprie sicut tenet ista responsio quam inprobat doctor iste ille multa velle naturalia praecedentia omnem deliberationem post deliberationem saepissime recipiat vel saltem sic possibile quod recipiat velit nolit

verumptamen aliter forte et melius potest dici quod anselmus intelligit quod nemo potest invitus primo casuare velle proprie liberum et tamen velit nolit si tale eliciat retinebit et tamen probatur contrarium per illud augustinus quod aliquid non cogitur facere vel non facit illud vel volens facit illud

Si haec auctoritas applicetur ad primam productionem instantaneam et liberam istius dilectionis c de qua et eius continuatione est hic sermo auctoritas facit pro me quia c consequenter et libere et non coactive nec necessitate libertati contraria causabatur et hoc sonat ipsa auctoritas quae exprimit facere et tantum continuare vel conservare si vero applicetur ipsa auctoritas ad continuationem conservationem c dico quod voluntas libere in principio a temporis causando c cogit seipsam et necessitat ad continuandum c vel aliquam eius partem nec hoc est inconveniens etiam secundum auctores vult enim anselmus quod voluntas potest seipsam necessitare et cogere in casu ut in libello de concordia capitulo 3 ubi dicit sic sicut alias in quaestione 10a primi libri allegavi opus voluntatis cui datum est ut quod vult sic et quod non vult non sic voluntarium sive spontaneum est quoniam spontanea voluntate fit et unifariam est necessariam quia et voluntate cogitur fieri sed has necessitates facit voluntatis libertas quae prius quam sic eas cavere potest

sic dicam in casu isto quod voluntas libere causando actum aliquem necessitat se ipsam et cogit ad continuationem

2o arguit praedictus doctor sit si voluntas in principio a temporis libere causans c dilectionem necessitaretur eam tenere per tempus a si ceterae circumstantiae per omnia uniformes perseverent ut dixi quid igitur necessitat voluntatem ad tenendum c per a tempus non potest dici quod passio alia quia ponatur quod nullam habebit vel oportet igitur quod cognitio adhuc necessitet vel quod ipsa voluntas si autem cognitio necessitaret voluntatem ad tenendum huius volitionem tunc sequitur quod quam non aliquid fortius nollet vel non vellet habere aliquam volitionem huius tanto fortius et diutius haberet istam quia quanto aliquis volitionem aliquam nollet tanto magis cognosceret illud quod nollet habere et parte cognitio est causa recentionis igitur fortior cognitio fortioris retentionis igitur etc

nec potest dici quod voluntas necessitet se quia voluntas nollet habere istam volitionem post primam medietatem temporis a

ad istud dico quod ipsamet voluntas supposito uniformi concursu omnium aliarum causarum puta cognitionis concedentis volitionem c et huius necessitat ad continuandum c dilectionem omnis enim aliae causae ibi concurrentes agunt quantum possunt quantum est ex parte earum et ideo si voluntas ponat set libere ad idem sequitur effectus et permanebit et omnia alia uniformiter permanebunt donec voluntas libere cesset ab actu c sicut et libere eum causavit non est autem in potestate voluntatis alicuius creaturae ferentis se in aliquid subito et sine medio suspendere totaliter motum illum quia tunc foret instans instanti immediatum sicut alias declaravi et hoc praecise si motus talis creaturae vel latio in aliquid sit productio vere rei sicut est in proposito isto sed quando voluntas cum omnibus aliis causis partialibus requisitis principiat active dilectionem ipsis causis uniformiter aptatis respectu obiecti c dilectionis in principio a temporis et post nulla est causa quare c effectus cessaret cum habeat causas sufficientes praesentes aptatas ad eius conservationem a quibus sufficienter valeat dependere usque ad instans quo aliqua de causis naturalibus illis incipiat a moveri vel inpederi cuius oppositum in praesenti casu huius argumenti supponitur vel usque ad instans quo placeat voluntati libere tunc essare cum illud tunc seu instans venerit non enim velle habitum in principio a temporis de non habenda c dilectione ultra primam medietatem minimi temporis a se perceptibilis sufficit sine pluri ad hoc quod dilectio c non recipiatur ultra medietatem a temporis cum quia hoc est proprium soli divinae voluntati quod per hoc quod nunc vult alias aliquid fieri vel destrui quod eo ipso tunc fiat vel cesset quod modo vult tunc fieri vel cessare ipse enim solus est qui dixit et facta sunt tum quia velle illud quo vult post medietatem a temporis in perceptatum distincte ut praedixi c non esse non repugngnat ipsi c dilectioni cum compatiatur c in principio a et per totam primam medietatem a etiam secundum doctorem istum igitur per illud velle habitum in principio a de non continuatione c ultra medietatem a numquam cessabit c dilectio nisi aliud sit in causa nec poni poterit aliud in causa nisi ipsa voluntas cum omnia alia ponantur uniformiter se habere igitur oportet quod ipsa voluntas velit isto tunc adveniente habere actum alium vel quod velit tunc vel eligat aliud electione vel volutione repungnante c dilectioni vel quod velit isto tunc veniente tunc c non esse sed haec non sunt voluntati possibilia ex se quia per principalem responsionem a tempus est minimum tempus ab ista voluntate existentibus praecise illis dispositionibus distincte perceptibile vel maximum quod ab ea percipi non potest et quod dandum sic tale alias per philosophum demonstravi sed si citra finem illius a postquam in principio a sententiasset tunc volendum vel iuxta dictamen sententiat nunc esse volendum posset iterato habere cognitionem dicentem tunc esset cessandum vel tunc aliud esse volendum a non esset tmepus minimum ab ea perceptibile secundum dispositiones tunc habitas praecise quia omne tempus est ab ea distincte perceptibile cuius extrema distincte potest advertere hoc non est distincte percipere tempus aliquod sequitur igitur quod voluntas citra finem a non poterit de se habere velle aliquod repugnans c stantibus praecise eisdem omnibus circumstantis quibus prius aliis a voluntate nec etiam libere cessare ab ipso quia hoc non posset nisi libere iuxta dictamen aliquod vel contra dictamen latum perceptibilitatis super alius instans sic dicendo nunc fac vel nunc cessa et hoc non potest de se ut probavi igitur citra finem a cessare non poterit a c actum et causa est iam reddita satis plane

ad formam argumenti dico quod ipsa voluntas eo quod in principio libere causat actum vel eo quod libere tunc vult actum esse quem habet vel contraire est causa necessitans se ipsam ad continuationem c post a si cetera omnia uniformiter quantum sufficit ad propositum se habebunt et cum inprobabitur hoc quod voluntas nollet habere c post primam medietatem a temporis dico quod in isto casu voluntas vult sibi inpossibile deducere ad effectum sicut et si vellet praecise per instans habere aliquam volitionem sic quod nec ipsa nec aliquid eius postea remaneret quia non est in eius potestate naturali scire quando praecise erit lapsa prima medietas a temporis ut praedixi sicut enim secundum philosophum in de sensu et sensato quanto decrescit sensibilis qualitas tanto oportet dare sensum fortiorem vel non percipietur parva qualitas secundum extensionem ad quam dividendo pervenietur immo secundum eum oporteret si qualitas sensibilis quantumcumque parva debeat vel possit distincte percipi a sensu quod sicut divisio continui potest in infinitum procedere ita et vigoratio sensus et consequens est inpossibile apud potentiam nullae creaturae igitur antecedens illud totum esset falsissimum si omni tempore quantumcumque parvo in infinitum procedendo per divisionem versus minus posset esse data virtute creatura tempus minus percipi distincte aliis conditionibus uniformiter cum praecisione se habentibus sicut prius igitur

3o arguit doctor si oporteat c si tenetur in principio a temporis continuari per totum a vel igitur per totum illud tempus manet actus iste aeque intensus sicut fuit in primo instanti vel non si sic tunc lapso isto parvo tempore continuabitur ultra per tantumdem tempus nisi alia circumstantia remittatur quod non oportet contingere nec voluntas ipsa conservans c remittere igitur remanebit actus c ita fortis in fine a temporis igitur necesse est ipsum ulterius continuari per aequale tempus ipsi a et pari ratione 3o et 4o et sit sine fine consequens illatum impossibile igitur antecedens scilicet via data

Item si maneret actus uniformiter fortis actus et intensus per huius tempus pari ratione ita foret in angelis beatis quia non videretur posse dari ratio diversitatis quare non et si sic tunc si viderent deum velle unum et postea statim oppositum vel unum aliud non possunt conformare se voluntati divinae in falsum illud tempus et per consequens pro tunc haberent tales actus invite

Item similiter fuisset in christo et sic postquam fuit mortuus voluit se iterum mori quia in instanti mortis suae voluit se ipsum mori et si hoc igitur secundum istam responsionem de necessitate ista volitio qua voluit ipsum tunc mori quando moriebatur continuabatur ultra consequens falsum quia irrationabiliter voluit ipsum mori qui mortuus iam esset

Item si ista volitio c manet unformis per totum a quaero aut potest corrumpi subito vel non sed oportet quod corrumpatur successive si subito igitur infra illud tempus poterit corrumpi si necessario continuatur per tempus igitur ultra illud instans quod erit finis talis parvi necessario permanebit sicut est argutum superius in prima forma huius partis principalis argumenti

Item quod non manet uniformis videtur quia si sic maneret per totum a inaequali gradu tunc conatus voluntatis quo conaretur in principio talis temporis non intenderet actum illud consequens falsum ut videtur igitur non videtur quod actus maneat uniformis per totum tempus illud modicum si detur alia pars quod actus iste non maneat continue in aequali gradu per illud tempus a sequitur continue quod naturaliter remittitur per illud tempus donec in fine illius temporis cesset esset quod non videtur verum quia sicut agens istum actum potuit subito per te producere vel saltem non per partem ante partem pro eo quod ad eius receptionem erat passum satis dispositum et actum sufficiens et sufficienter praesens non videtur ratio quin actus iste subito poterit corrumpi igitur non requiritur quod successive et partialiter cesset esse

Item sicut ibi non est aliqua resistentia quin c actus subito producatur ita nec quin subito corrumpatur quid enim resisteret hic vel ibi dato etiam quod successive oporteret actum istum produci vel destrui sequeretur quod esset ibi verus motus scilicet acquisitio partis post partem actus talis et pari ratione foret verus motus in productione actus cognitionis vel scientiae contra philosophum 7 physicorum

Haec valet respondere quod non sequitur quod sit ibi verus motus quia non est ibi materia quia ita vere ista successio mensuratur tempore sicut si esset materia sufficit igitur ad verum motum successiva formae productio in subiecto receptivo ipsius vel destructio successiva

ad istud argumentum cum inquiritur an actus c manebi aeque intensus per totum a tempus vel non dico quod utraque pars potest contingere si enim omnes aliae concausae illius actus et circumstantiae eius intensionem promoventes maneant uniformes per totum tempus a nec noviter aliquid inpediat quod non prius tunc manebit actus aeque intensus usque ad finem a temporis exclusive si alia de concausis eius activis remittatur vel infra tempus a aliunde causaliter vel per deum vel quovis alio modo inpediatur quam in principio a temporis tunc vel infra a cessabit vel remitteretur actus c sed hoc non stabit per ipsam voluntatem sed aliunde proveniet ut probavi et tunc non remanebunt omnes et praecise eodem circumstantiae sicut prius contra causam argumenti

ad primam igitur formam cum probatur dato quod c dilectio maneat uniformis tunc pari ratione per tantumdem tempus continebatur actus illius iterum et iterum et ita sine termino ceteris paribus dico quod non sequitur ymmo libere poterit voluntas ratione suae libertatis cessare totaliter ab isto actu in ultimo instanti temporis a sicud et totaliter istam prodduxit in primo instanti temporis a sicut enim in hiis quae fiunt subito est dare primum instans esse eorum et non ultimum instans non esse eorum ita in hiis quae simul desinit esse est dare primum non esse eorum et non ultimum esse eorum

dico igitur quod in instanti ultimo a temporis potest voluntas ab actu c quod totaliter uniformem usque tunc habuit simul ac subito tunc cessare magister aut iste tunc ymaginatur quod in isto instanti deberet esse ita ita fortis et intensus sicut ante et certe hoc non oportet et tamen ita potest contingere et si hoc placeat tunc voluntati noviter tunc ad hoc ceteris paribus maneret iterum per tempus tantumdem seu aequale ipsi a infra quod ceteris paribus ab actu isto cessare non potuit et ita de fine 2i temporis vel 3i vel 4i non dico tamen quod si habet actum istum ita fortem sicut prius in fine temporis dati quod iterum eo ipso haberet iterum per tantumdem tempus et sic de aliis quia hoc non oportet sed si cetera sint paria ut dixi tunc oportet enim si in fine dati temporis noviter velit actum huius tunc habere vel retinere et cetera sint paria quae muant ad actum conservandum sed forte si in isto finali destrueretur et non ex nova complacentia teneret actum causale esset quantum ad voluntatem actum istum cessare ante finem secundi temporis aequalis vel non sed si advertatur tunc aliquid ut prius nam cum voluntas sic causa libera in omni instanti quibus voluerit animadverso dum fuerit potest ipsum libere actum tantum praehabitum amittere vel novum elicere omnibus aliis requisitis sicut prius quo potest intellectus cum venerit tale instans realiter dictare nunc est tale obiectum diligendum vel nunc est tale vel tale volendum potest voluntas ratione suae libere potestatis actum ab ea libere potestatum dimittere vel casuabile elicere sicut tunc sententiat intellectus sed hoc onstensus est supra quod hoc non potest intellectus facere infra tempus a in cuius principio causabatur per casum actus c conformiter mundo intellectus igitur non oportet quod in fine temporis a habeat voluntas actum c cuius oppositum supponit iste esse dandum quod non est verum nec ipse probavit ideo deficit argumentum

ad 2am formam concedo quod ceteris paribus ita esset in angelis beatis de actibus illis quos libere causant et libere dimittunt si cetera sint paria hic et ibi nisi quod minus tempus potest ex natura sua vel ex natura sui intellectus percipere angelus quam homo purus et praecise quam homo pro statu naturae lapsae in quo corpus quod corrupitur aggravat animam et cum probatur quod non quia tunc si deum viderent velle unum in principio istius parvi temporis et statim post oppositum etc

dicendum quod illud antecedens non subest potentiae activae naturali angeli bene tamen subest divinae omnipotentiae in medio illius parvi temporis facere eos sentire vel firmiter credere quod deus vult quod alii velint et dico quod habito tali iudicio potest nunc se involito simul cum illo mundo in eis a do tanto libere vel necessario conformare et ita posset viator sed simile circa ipsum fieret a deo sed tunc dimittitur casus argumenti quia tunc non habet praecise ista adiutoria vel dispositiones seu circumstantia quas prius et ita receditur ab isto quod supponit Responsio prius data

Et quod principale supposuit argumentum et solum probatur una veritas cuius oppositum nullus dedit deus enim in casu isot faceret illum angelum habere quod de iudicium citra finem minimi temporis ab angelo naturaliter perceptibilis de nunc volendo vel non volendo quod prius voluit vel non voluit vel aliquo simili cuius iudicium praehabito opposito in principio illius temporis parvi angelus ille infra limites istius parvi temporis habere non poterat per naturam

ad 3am forma de christo dico quod duplici voluntate voluit mori divina scilicet et humana et harum utraque ab instanti conceptionis usque ad instans mortis suae voluit mori in futuro et per divinam volitionem formaliter solum per instanti mortis voluit praesentialiter mori sicut et praecise in instanti isto moriebatur et hoc supposito quod anima simul et subito separetur a corpore et qualibet eius parte quia deus volitione divina non vult aliquid esse nisi cum praesentialiter est et idem dico de anima christi si deus ipse fuit illi animae volitio qua formaliter voluit christum mori de hac igitur christi volitione nulla est penitus ad propositum difficultas sed loquendo de creata volitione animae christi certum est quod ipsa ante mortem voluit tali volitione christum mori in futuro sed utrum ipsa voluerit tunc principaliter christum mori cum actualiter moriebatur supposito quod christi mors et aliorum sit instantanea fides non determinat sic igitur instans mortis christi b dico quod fides non certificat nos utrum anima christi per creatam volitionem unico fortius non utrum per ab ipsa creata volitionem b existente voluerit etiam praesenti christum mori dico tamen quod sive per a deo in ea tanntam volitionem sine ab ea tantam volitionem b existente fit b instans mortis christi ipsa voluit christum in b mori vel tunc mori licet non credam aliquid indivisibile mathematicum si daretur esse naturaliter ab aliqua creatura distincte perceptibile ipsa post illud instans voluit christum mori quia ipsa non potuit simul et semel subito desistere ab hoc velle alioquin instans instanti posset succedere sine medio quia subito desinere et instantaneae et in instanti idem significant secundum intellectum cui sub est veritas et illud seriosius declaravi alias nec est apud me inconveniens quod ipsa manserit in actu isto per tempus quo minus ab ea non perceptibile per naturam stantibus omnibus et praecise illis dispositibus quibus prius aliis quae sint ad propositum si suae natura quo ad hoc fuerit derelicta nec est hoc mirum si attendatur quod christum mori in b instanti non est nisi animam esse christi esse in b primo separatam b transiit per momentum parvum temporis voluerit ita anima se ipsam esse primo in b a suo corpore separatam

dices immo sequitur quod anima voluerit aliquid esse vel quod aliquid voluerit absolute et ardenter esse vel fieri et tamen suum volitum non optinuerit contram patet quia post b instans voluit sic primo esse separata a suo corpore et hoc effici non potuit

dicendum quod sufficit quod fuerit cum ipsa numquam voluit quod christus post b moreretur immo voluit contrarium et ideo non sequitur quod non optinuerit quod volebat licet illud acutius voluerit quam optinuerit saltem quantum ad circumstantiam aliquam ex parte voliti concurrentem quia scilicet ipsum b non ita diu mansit sicut ipsa voluit christum mori in b et deus etiam ista voluerit eam diutius velle qui aliter non posse sibi dedit infinite tamen citius per divinam potentiam poterat dimittere actum illum sincategorimatice sumpto hoc adverbio infinite

aliter posset dici ad hominem et multum leviter secundum principia eiusdem doctoris quod a b instanti et deinceps ista volitio non mansit volitio vel quia forte qualitas illa ab illo instanti et deinceps conservabatur a solo deo et secundum ipsum talis qualitas quae nata est esse volitio numquam est volitio nisi dum causatur active a voluntate vel quia secundum alios talis qualitas non est volitio nisi ad placitum voluntatis

Sed hanc responsionem tenere non possum quia philosophus inititur principiis oppositis ut alias declaravi

ad 4am formam dicendum quod ista potest corrumpi subito vel successive sed non ceteris paribus citra finem cris a sed primo subito in eius fine et argumentum in contrarium patet ex responsione ad primam formam

ad 5am formam dicendum quod voluntatem conari non est nisi niti habere perfectam et indistinctam cognitionem vel contemplationem et secundum optimas et placibilitas et magis allectivas conditiones obiecti sic enim de colligere se et vires alias ut habeantur aliae circumstantiae praeviae in optimo est conatus magus ad bene et intense volendum quia omnibus aliis paribus licet ex libertate sua possit voluntas indifferunt velle et non velle tamen si volet nolet ita intense sicut exigunt circumstantiae concurrentes et per consequens quam diu omnia alia paria sunt et ipsa nolet ipsa aequaliter et aequae intense nolet volet igitur intense usque ad terminum temporis a si conetur a usque a et extunt usque ad finem omnia requisita uniformiter disponantur sed ex tunc et tunc etiam potest libere non velle illud quod prius quantum autem ad formam argumenti consequentia est neganda quia talis conatus ante actum facit multum ad intensionem actus cum quia facit apponere illa quae posita augent actionem cum quia facit amovere illa quae inpedirent actus intensionem si tum ista omnia procurentur et maneant usque in finem a temporis sicut principale supponunt argumentum actus remanebit aequaliter intensus usque in finem a sed tunc cum suspendi poterit ex motu libero voluntatis sicut est superius declaratum

praeterea duae formae probantes quod non oportet actum c successive deficere vel desinere probant verum

ad formam 3am quae probat quod actus c nec potest produci nec corrumpi successive quia tunc eius productio vel corrumptio esset vere motus concedo quod satis est hoc possibile et hoc est etiam demonstrabile incremento luminis vel visionis ad successivam approximationem obiecti visibilis vel etiam corporis luminosi Et ad philosophum 7 physicorum dicendum quod intelligit vel quod non est necessariam ex natura formarum talium vel earum receptem quod ipse producantur vel deficiant successive quod concedo vel aliter quod philosophus innititur ibi huic medio quod ad talia non est motus vel mutatio quae sunt ad aliquid et ideo exponendus est ibi philosophus sicut exponi alibi illud dictum ad idem

argumenta alia fecit iste doctor non pauca quae repetunt et resumunt ista sicut vera quorum iam opposita declaravi ideo ista pertranseo ut soluta

2o principaliter probatur aliter ab isto doctore quod caritas non augetur per meritum instantaneum quia si sic igitur per multum temporale augeretur in infinitum quia meritum temporale excederet meritum instantaneum improportionaliter consequentia probatur ex hoc quia si augeretur caritas per meritum instantaneum igitur per meritum ultimi instantis sequitur intentum quod pro quo licet instanti tantum augeretur sicut pro ultimo instanti probatur quia non est maior ratio de uno quam de alio ymmo non est ad hoc instans per totum illud tempus quin si desisteret in primo instanti ista quod foret ultimum quin in isto mereretur sicut et modo quod autem per meritum ultimi instantis augeretur caritas probat quia pro tunc meretur per istum actum praemium aeternum aliter enim frustra teneret illum actum pro tunc

Item si actus voluntatis esset pro tunc primo contra praeceptum esse demeretorius et modo est ista bonus et ista voluntas circumstantias habet sicut esset tunc in aliis ergo modo est meritorius

praeterea si actus continuatus per tale tempus foret demeritorius pro ultimo instanti foret demeritorius aliter enim esset aliquis actus malus pro quo non deberetur poena per consequens actus bonus pro tunc foret meritorius

Item si pro illo instanti non deberetur aliquod praemium tunc sequeretur quod deus inaequaliter merentes aequaliter paremiaret posito casu communi de duobus aequaliter merentibus usque ad a quorum unus habet actum meritorium in a et alius non sit a ultimum instans temporis dandi

ad istud dicendum quod prima consequentia non valet si sic igitur per meritum temporale id est durans per tempus meretur praemium infinitum quia viator per bonum actum tunc solum noviter meretur quando actus est sub libero dm?o voluntatis ita quod pro illa mensura est in naturali libertate voluntatis praevia secundum naturam actui ponendo actum natura posterius licet forsan simul duratione habere vel non vel tenere vel non non autem pro mensura pro qua vel in qua non potest non habere actum talem sed dato quod quis libere causet actum bonum volendi in principio temporis minimi ab eo perceptibilis naturaliter secundum dispositiones praecisas praesentes non est in potestate naturali talis voluntatis quin habeat illum actum si cetera sint paria usque in finem huius temporis igitur ex illa continuatione non noviter meretur nec noviter est laudabilis neque novo praemio ex hoc dignus et ideo non sequitur quod improportionaliter plus mereatur per meritum illud temporale quam per instantaneum immo si praecise duret per tempus illud minimi distincte a tali virtue naturaliter cognoscibile secundum circumstantias praecisas tunc habitas tunc nihil plus meretur ex continuatione tali sibi totaliter non imputabili ultra eius instantaneam productionem liberam ut praedixi

Et cum probatur consequentia quia si augetur gratia per meritum ultimi instantis igitur et per meritum cuiuslibet dicendum quod consequentia non valet deforma unde potest contingere quod non augeat sibi gratiam per meritum instantis ultimi dati temporis minimi ab eo distincte perceptibilis si enim ex distractione sola et non ex nova electione nec vere nec interpretative perseveret in actu illo bono in ultimo instanti minimi temporis ab eo perceptibilis in cuius temporis principio elective causavit illum tunc nullum penitus meritum noviter sibi ex hoc a crescit plus quam ex hoc solo quod in principio temporis illius causaverit istum nec unquam donec ex nova electione vere vel interpretative habita perseveret in actum huius libere praecausato sed quotiens noviter in illum complacuerit in tantum quod illum principaret noviter si non esset totiens ut aestimo ad istum sibi praemium ascribitur sicut ei noviter tunc ab ipso libere causaretur quia si remaneant praecise eadem adiutoria seu circumstantiae adiuvantes quae in principio temporis illius post potest ex natura sua in ultimo instanti illius temporis habere novam electionem vel complacentiam in actu illo quia tunc primo posset dmitti ideo tunc primo si in electione nova perserveretur ulterius in hoc actu et non ex distractione ceteris paribus mere cur noviter sibi praemium et gratiam augeri et ideo patet quod illa consequentia superius facta est neganda si meritum ultimi instantis auget gratiam igitur pari ratione cuius licet alterius praecedentis quia nec citius posset actum istum dimittere ex suis naturalibus ut probavi

4or media quae probant quod in ultimo instanti meretur si aptarentur ad posse et non ad esse concessa est conclusio quam deducerent sed quia non iuvant nisi quatenus oporteret quod et meritum ultimi instantis auget et hoc verum non est quod scilicet hoc oporteret ideo pro quanto ad hoc aptari possent

Responsio ad primum quod frustra quo ad crementum meritum continuatur ultra ultimum instans vel etiam habetur in isto nisi ex electione nova vere vel interpretative tunc habita habeatur sed tali posita ad augmentum gratiae haberetur

ad 2m concedo quod si elective vere vel interpretative perseveraret vel permaneret in ultimo instanti contra prohibitionem noviter sibi factam ab antiquo in actu usque tunc licite et forte meritorie habito concedo quod demeritorius esset tunc sibi et in simili casu electio nova facret quod actus ille retentus non habita tali prohibitione tunc noviter gratiam augmentaret

ad 3m dico quod precepta negativa obligant ad semper et praeceptum tale habetur de non perseverando inculpa morali seu morali demerito ideo nisi ita cito cesset noviter a voluntate sic demeritoria sicut potest peccat quia in ultimo instanti temporis dati cessare posset ut datum est ideo nisi cesset tunc vere vel interpretative in illius retentionem iudicabitur consentire et ideo concedo quod in ultimo instanti dati temporis est ceteris omnibus cum precesione uniformiter se habentibus actus iste noviter demeritorius sed de actu meritorio non est ita quia nullus viator abligatur totiens mereri noviter sicut posset sed si super hoc haberet quis praeceptum quod esset satis difficile ad tenendum tunc peccaret etiam nisi noviter talem actionem eligeret vel actum demeritorium vel nisi in praehabitum complaceret vere vel interpretative et si spontaneae modo nd hoc non obligatus noviter se habeat in instanti isto quod actum huius noviter poneret nisi esset praehabitus crescit eius meritum et si non habeat non del crescit

ad 4m dicendum quod si alter eorum ex nova electione ultra vel interpretativa habeat actum in a et alter ab eo cessat in a non causando aliquem alium aeque bonum et tunc retinenti non debetur plus de praemio sequeretur inconveniens ad quod deducitur ibi sed si ex sola distractione habeatur ille actus ab uno istorum in a et ab alio non habetur iste nec alius meritorius sed indifferens aliquis vel nullius tunc non sequitur conclusio illata quia tunc non inaequaliter merentur ad hunc sensum quod alter eorum plus boni mereatur quam alter verum est tamen tunc quod alter illorum diutius continuat actum meritorium quam alter sed sicut prior continuatio non fuit novi praemii meritoria ita nec continuatio illa utrique tamen illorum in priori merito perserverat sive isto modo actum continuat sive non si demeritum nullum obstet

3o principaliter arguit iste doctor sic si per meritum instantaneum augeatur caritas sequitur quod aliquis in una hora posset augere suam caritatem infinite quia si in instanti possit eam augere tam in omni parte proportionali horae possit plus ad hoc facere quam in instanti et in hora sunt partes proportionales infinite igitur etc

hic respondetur ut recitat doctor ille et verum est quod ita respondit okeltensis et econverso iam in parte sustinui illud idem licet in multis de multo continuationis vel frequentationis actuum discordem ab ipso et in prolem eum sicut patebit in 6a quaestione libri distinctione

dico ergo ad propositum illud quod non in omni proportionali parte temporis tantum facit ad agumentum gratiae actus continuatio sicut ipsius instantanea libera causatio immo additur quod sola continuatio meriti non augmentat gratiam

Sed contra tunc ita bonum esset homini co?rere sicut dictum continue summe diligere si continuatio ista non augeret meritum

Item si sic tunc in casu unus simplicissimus habens actum remissimum magis meretur infra illud tempus quam summe contemplans deum continue per illud tempus consequentia probatur quia actus contemplantis excedit actum simplicis in certo sic quod in decuplo ergo si simplex ille infra tempus datum decies replicaret actum suum ipse tantum vel plus mereretur sicut contemplans ille per suum continuatum quod in videtur

Item inprudenter continuaret aliquis bonum opus suum quia magis meritorium esset sibi dimittere actum et iterum similiter operari hoc enim faceret ad meritum continuatio non nam aliter sequeretur quod continuatio per infinitas partes proportionales temporis vel per instantia infinita augeret caritatem in infinitum quod falsum est

Item tunc illud consilium apostoli non esset prudenter datum sine intermissione orate Item Iacobus in caanonica sua multum valet deptatio iusti assidua

Item de moyse legitur quod quando cessavit orare praevabuit amalectus israel et quando oravit continue fuit econtra

Item 10 ethicorum laudat vel multum felicitatem speculativam quia ipsa est continua

Item continuatio in malo est chaurizatio ire dei iacob 5 capitulo eloquens divitibus conservantibus divitias usque ad putrefactionem etc dicit persistentes in avaritia cordis duritia divitiae in quid vestrae putrefactae sunt et vestigata vestra atineis comesta sunt aurum et argentum vestrum erugmavit et erugo eorum in testimonium erit vobis et manducabit carnes vestras sicut ignis charuizabit nobis iram in novissimis diebus Et ad Romanos 2 and divitias bonitatis eius et patiem et longa?itatis eius contempnis secundum duritiam tuam et cor inpoenitens chaurizas tibi iram in die ire et revelationis iusti iudicii dei qui reddet unicuique secundum opera eius etc

et si perseverantia a in malo auget demeritum ergo et continuatio boni auget meritum

Item si sic sequitur quod continuans malitiam suam non propter hoc esset magis peniendus quam non continuans cum est contra augustinus de vera et falsa poenitentia et ponitur in canone de poenitentia distinctione 5 in principio unde dicit augustinus sic consideret in quid peccator qualitatem terminis in loco in tempore in perseverantia et in ipsius vitii multiplici executione etc et post consideret quantum perseveravit et defleat quod perseveranter peccavit etc

Item si sic sequeretur quod summe deum odiens continue per tempus aliquod minus peccaret quam si terminum illud odium interrumpet per mendacium iocosum et odium praestissimi resumeret

Item si sic sequeretur quod volens occidere mille varios et ex aequali malitia continuata exequens non magis peccaret quam qui ceteris paribus occideret solum unum

Si dicas quod immo quia actus exterior est peior quia laesivus et offensivus plurium igitur pari ratione videtur quod sic magis offensivus dei executio talis inpetus respectu multorum quam si respectu unius tantum

Item si voluntas interius non sic peior propter continuationem actus interioris mali igitur nec actus exteriores ex eorum continuatione et sit continue flagellans proximum suum vel serrans eum sicut fuit de ysaia serrato non magis peccaret quam si una vite flagellaret et interium dimitteret et iterum flagellaret et sic interpolatim

Item si continuatio peccati non faceret ad demeriti augmentum sequeretur quod veniale additum mortale praecedenti esset aliter gravius si noviter fieret quam continuatio mortalis quia pro veniali debetur nova poena et pro continuatione mortalis non

Item sequeretur quod ecclesia erraret in poeniendo continuationem malitiae Item si sic sequeretur quod per quaecumque actum satisfactorium posset homo satisfacere pro quolibet delicto quia ita diu posset actus iste continuari quod esset satisfactorius pro gravissimo delicto ergo si ista bonus est in principio sicut postea per continuationem patet intentum

Item deuvan?o cum discipuli dixissent christo doce nos orare et ipse dixisset eis cum oratis dicite pater noster etc postea immediate subiunxit parabolam de habente amicum ad quem cum de via amicus ivit ad amicum propinquum petens tres panes cui ille quia persevaerit pulsans dedit eu ei quotquot habuit necessarios volens per hoc ostendere efficaciam continuationis orationis ad eum

Item luc 18 dicit salvator oportet semper orare et ponit exemplum de in quo iudice iundicante viduatur de adversario suo propter instantiam suam in petendo

Praeterea arguit sicut ipsi sit etiam opinantes laudant secularis unde et diu durantes quia diu bene patiuntur quod debent et equos non deficientes in via et non homines bona opera continuantes ergo male

ad ista pater pro maiori parte ex responsionibus prius datis bene enim volo quod longa continuatio boni actus volendi procedentis ex caritate ymmo omnis continuatio sive brevis sive longa aequivalens vere vel interpretative pluribus causationibus talis actus sicut omnis ex ca?re iteratio boni operis auget meritum et caritatem viae et procurant maius in caelo praemium et quantum praetacta media huius doctoris illud probant ipsis inhaereo et ista innitor et similiter dico quod multo fortius et continuatio actus mali aequivalens vere vel interpretative novae similis actus mali aequivalens vere vel interpretative novae similis actus causationi vel novae complacentiae in eundem auget demeritum unde et glossa ordinaria super decretum in argumento conclusio allegatum super verbum perseveranter dicit iteratio enim aggravat 25 questione 2 1a nos et super verbum perseveravit dicit nam perseverantia auget deductum 24 quaestione 1 cisina et ratio huius conclusionis patet prius quia talis contrahitio ab instanti et deinceps quo posset quis ab actu cessare subest noviter libero ar divino voluntatis et ideo in malum ex tunc inputatur quia tenetur quilibet citius quo potest culpam mortalem dimittere inchoatam et ideo a termino temporis minimi ab ipso distincte perceptibilis quo primo potest advertere se teneri dimittere tale malum et non dimittit omittit noviter peccando mortaliter non ponendo actum displicentiae talis actus ab actu quo poterit citius non cessando vere vel interpretative intelligitur noviter consentire et hoc quia ut supra dixi praecepta dei negativa obligant ad semper in actibus autem bonis continuatis non totaliter vadit ita quia ibi continuatio expleta actus ex caritate semper iuvat

2o tamen dico quod continuatio boni actus quam non potest quis non habere per sua potentiam si causet actum continuatio vigeret per minimum tempus a tali perceptibile distincte et naturaliter nisi habeat dam? adiutorium vel aliud extrinsecum quo minus tempus distincte possit ab eo percipi et quo adiutorio citius quam ante finem dicti temporis valeat ab huius actu libere cessare et tamen non vult sed ex caritate retinet illum vel complacet in illum propter deum et sic auget sibi meritum continuatio in quam per tale tempus minimum ceteris omnibus uniformiter et cum praecisione existentibus ut prius non auget gratiam nec meritum intensive et pro quanto dicta argumenta adducerentur contra istud per quod esset satis obviandum huic magistro qui nititur probare quod nullum sit meritum instantaneum sed omne continuum et temporale et quod omnis continuatio boni actus ex caritate procedentis est noviter meritoria cuius oppositum est 2a conclusio

Responderem ad primum quod si homo de libertate eliceret bonum actum ibi esset vigilis quod infra terminum dati temporis non dormiret et si faceret ita parva dormitio quantum ad meritum non noceret dummodo in fine eiusdem temporis ad iterato unde volendum vel unde agendum ita vigil existeret sicut primo et notum est satis quod hanc conclusionem non inprobat illud medium

2m non procedit contra secundum conclusionem meam tamen loquatur de tempore infra quod unum simplex saepe possit interromittere et resumere actum suum et per consequens ille contemplans interi possit aequivalenter a tantum contemplationis vere vel interpretative totiens resumere sicut ille licet eum continet toto illo tempore indefesse 3m satis est solutum prius

ad 4m consilium illud apostoli non respicit illud parvum tempus sed ulteriorem et magnam seu diutinam continuationem validam actus boni per tempus infra quod libere posset quis desistere ab actu bono nam consilium est regula possibilis fieri et dimitti immo illud tempus de quo ego loquor est terminare continue tali quaestione pro instanti cum non possit minus percipere ut praedixi et si quis vellet tempus vel aliud continuum ponere componi ex imperceptibiliter divisibilibus et vocare talia indivisibilia quia talia vel minora animalibus non posset a nobis percipi non obstarem et satis notum est cuilibet theologo non protervo quod sanctorum auctoritates commendantes continuationem vel perseverantiam in bono et dampnantes perseverantiam in malo ultra causationem instantaneam boni vel mali actus continuati de continuatione inevitabili supposita causatione talis actus per tempus tale minimum et non perceptibiliter divisibile non loquerentur idem dico de aristotele quo ad passum illum ubi commendat felicitatem speculativam eo quod permansiva est Et per illud patet etiam ad 5 6 7 8 9 10 similiter est supra solutum in simili

ad 11 dicendum quod ex malitia voluntatis continuata praecise per tempus a nec mille homines nec unicum posset quis occidere sine pluri ideo argumentum illud nullatenus inprobat illum modum dicendi oporteret enim non semel sed saepissime actus interiores interionis malos revocvare ante quam malitia voluntatis circa tot homines compleretur et bene volo quod receptio voluntaria actuum consimilium aggravat demeritum frequentatum unde iste solus actus primus communis quo ex malitia vellet mille homines iniuste occidere numquam sine plurali circa eorum aliquem compleretur oportet enim addere actus alios malos occidiendi quibus determinat primo occidere nunc istum istorum tunc illum et ita deinceps patet ergo quod haec ratio contra conclusionem ultimam efficanter non inpungnat

ad 12m patet per idem quia per continuationem quam posui non adde demeritum noviter vel penam super poenam debitam subite male electioni non complebitur unquam servatio alicuius

ad 13 neganda est consequentia si antecedens intelligatur de continuatione ista brevi secundae conclusionis quia si in principo c?is a fert se advertenter et noviter voluntas pro tunc in aliquid non est in eius naturali potestate citra terminum a ceteris paribus cum praecisione ferre se in aliquid pro alio instanti citra finem temporis a advertenter et ex deliberatione pro tunc noviter habita neque venialiter neque mortaliter et causa superius est iam dicta bene tamen deo argumento ut prius dedi quod diutina continuatio actus culpabilis mortaliter plus aggravat quam faceret aliquod veniale quia mortalis poenam meretur sensus aeternam non sit nova commissio venialis

ad 14m neganda est consequentia quia ecclesia non posuit istam brevem continuationem secundae conclusionis punitatione alia quam causationem instantaneam actus mali sicut supra respondi ad auctoritates

ad 25 per idem et similiter omnino dicendum est ad 16 et 17 et 18 de duratione secularium et cursus equi licet non sic multum ad propositum quia eundo ad praecisam durationem saepe diutius durant seculares unius parum valentes quam seculares alterius in 4lo meliores sed cetera non sunt paria isto casu difficilius enim est quam diu durent in laboribus it?andi novus et semper novus quam parum et ideo dico quod similiter est in proposito nec certis hoc negavit quin iste qui sutinet tribulationes vel adversitates alias vel difficultates maiores ex continuatione diutina boni actus vel bonae vitae plus mereatur quam ille qui solum instantaneae simile fecit eodm modo certe difficilius est aequo sustinere laborem cursus diurni quam horarium et ideo si illum bene sustinet plus laudatur quam quam instantaneum si istum ista dixit certe magister contra quem argui doctor iste quod si circumstantiam temporis maioris comitetur maior difficultas tunc maior continuatio meritum magis auget

Contra me non procedit ratio quia concedo quod diutiva continuatio boni operis auget gratiam et mali operis aggravat peccatum si cetera sint paria quae concurrunt

8m dubium principle potest esse utrum aliquis viator possit diligendo diu vel alias bene volendo mereri augmentum gratiae in primo instanti quo infundatur sibi gratia et videtur quod sic quia sicud arguit multipiciter quidam pro conclusione hac aliquis viator potest exempla caritatem vel gratiam incipere diligere deum cum aliquibus circumstantiis bonis ex genere et continuando actum illum usque ad certum instans et in instanti isto et ultra et potest habere actum illum circumstantanatum cum omnibus circumstantiis requisitis ad meritum et cum gratia isto instanti primo sic ista in eo tunc sit talis in instanti illo primo merebitur per actum illum dilectionis sed non potest mereri gratiam primam ergo merebitur per actum istum gratiam primam augeri in isto instanti quia non differt deus circumstantiam suam et hanc rationem sic intelligo et tunc est bona aliter non concludit videlicet quod in illo instanti quo primo habuit gratiam sic habeat se voluntas erga obiectum istius actus quod illum eliceret si alias non haberet si enim distractus habeat illum ita quod eius habitio non tunc sit sibi imputabilis noviter non oportet quod tunc sic noviter meritorius actus iste

2o sic si christus meruit in primo instanti quaedam bona sibi gratiam secundum os quaestione si inquam ipse et ideo si non recepisset gratiam summam cuius fuit capax in primo instanti ostensis sibi obiectis diligibilibus sicut fuerit iam et datis sibi naturalibus ita perfectis sicut iam habuit de facto eliciendo actus in causando quos eliciebat in primo instanti vel remissiores per illos meruisset augmentum gratiae suae sicut videtur ergo aliae creaturae potuerunt in casu proportionali augere caritatem suam prima ista ratio capit multa dubia licet sit probabilis et isti propterea non immitar

3o sic totam gratiam praeexistentem in eo potest aliquis in hoc instanti intendere nunc eliciendo dilectionem sed non magis difficile nec plus sequitur inconveniens si nunc primo debetur gratia quod mereatur quis augmentum gratiae nunc ergo etc

2o sic iste viator cui dabitur gratia in aliquo instanti futuro demeri tunc primo poterit et ponere obicem libere infusioni gratiae ergo potest libere elicere actum meritorium pro illo instanti primo quia non est rationale quod possit tunc peccare et non mereri et ex quo tunc habebit gratiam per casum

5o sic si non augetur eodem instanti quo infunditur et hoc retento casu primi argumenti vel casu meliori deus differret dare gratiam quam aliquis mereretur eodem instanti consequens contra anselmum de casu dyaboli capitulo 3o in hoc enim casu deus esse causa non acceptationis gratiae similiter si differret deus dare illo instanti gratiam quo quis mereretur iam vel ergo sine medio daret eam ante omnem actum meritorium futurum et gratiam debitam tali actui futuro aut non si sic instans esset immediatum instanti quod est inconveniens si non sine medio tunc differret donec tum ista alia gratia daretur immo donec infinite darentur

Item tunc si sine medio peccaret vel ante instans collationis gratiae meritae vel primo in illo in quo si non peccaret reciperet gratiam etiam in peccato huius perseveraret numquam reciperet praemium nec gratiam pro actu illo quod non videtur conveniens haec magister ille in sub?a

Idem ut videtur sequetur si morietur ante illud instans Item eo ipso quod actuali dilectione habens gratiam meretur melior est quam alius habens in eodem instanti aequalem gratiam et qui tunc non actualiter mereretur et si est melior isto alio ergo habet maiorem gratiam vel meliorem illo alio per regulam augustinis ipse prope finem euch quam saepe superius allegavi

Sed contra si per actum meritorium posset augeri caritas in primo instanti in quo infunditur cum nullus actus sit meritorius nisi per caritatem habitam qua ratione caritas cum primo infunditur reddit actum aliquem meliorem quam esset sine ista pari ratione et caritas merita reddit actum gratiosiorem quam esset sine illa et per consequens iterum illud meritum augeret caritatem et caritas meritum et sic sine fine consequens inconveniens igitur et antecedens

Hic supponendum est in primis quod alias declaravi 17 primi quaestione 6 articulo 2 in solutione primi dubii quod portio quam quis suae priori caritati prioritate temporis vel negatur meretur per bonum actum apponi non reddit ipsum actum quo acquisita est magis meritorium quam reddatur meritorius per caritatem priorem a qua processit quia sequitur tunc mutua talis reflexio sine fine sed bene econverso actus procedens ex praeexistente caritate meretur eam augeri seu potius est meritum quo agetur

Ex hoc ad dubium dicendum mihi videtur quod in primo instanti quo infunditur caritas a deo posset contingere quod ex illa eliceret actum bonum sicut et sol in primo instanti suae creationis illuminavit medium ideo potest contingere ut quis in primo instanti quo sibi infunditur prima caritas ex ipsa tunc actualiter mereatur et per consequens quod ipse sit melior quam si non tunc ex illa libere mereretur sed haberet illam sine merito libere elicito sed si est melior quam esset praecise ex priori caritate ergo habet maiorem caritatem quam illam ex regula augustini praetacta in ultimo argumento ergo propositum

argumenta ergo ad primam partem huius dubii concedo concludere verum verum primum quid isto modo modificatum ut ibi exposui in fine eiusdem rei quam materialiter ille facit se rationi non innitor et sequentia placent mihi

ad argumentum ergo in contrarium neganda est consequentia et ratio negationis patet ubi supra primo libro

Sed contra istam solutionem potest instari quia si quis potest in primo instanti quo sibi infunditur prima gratia mereri augmentum ipsius sic ergo quod quis mereatur tantam quanta sibi infunditur sine meritis tunc arguo sic ista gratia aucta tota simul data est ergo non est ratio quare aliquid eius detur ex merito plus quam quod tota sic detur in illo instanti sed si tota detur ex merito mereretur aliquis primam gratiam consequens falsum et contra apostolum quia tunc non foret gratia et contra magistrum et sanctos loquentes contra pelagium potest negari consequentia quia potest dici de in satis scire di?re re intermedietates quam illarum meruit et quam non

Contra gratia aucta est forma simplex non habens partes realiter distinctas ergo si ad eius habetur ex merito tota habetur ex merito

dicetur quod immo habet partes realiter inter se distinctas

Contra deus potest facere unum angelum perfectiorem in substantia quam nunc sic et tamen si hoc non posset fieri nisi per additionem iste angelus componeretur ex angelis

item tota gratia data in primo instanti informavit animam aeque primo quo ad omnes suas partes ergo qualemcumque activitatem vel meliorationem fecit re?a dilectionis tunc habitae unus gradus illius gratiae talem et causatam et alter ergo si secundum unam medietatem sequitur quod et secundum se totam fuit principium merendi et per consequens ex nullo actu suo esset tunc sua gratia aucta quod est propositum alioquin sequitur mutua eorum augmentatio sine termino

Item quod totam activitatem habeat in illo instanti videtur quia si non tunc ista gratia secundum ad sui esset minimis potens quam secundum aliud eius aequale consequens falsum quia nihil de est perfectionis plus uni quam alteri

Respondet hic magister qui prius quod non sunt in re distincti gradus in caritate sed unus tantum secundum rem et multi secundum rationem unde concedo inquit quod tota ista meretur sed non ut tanta est sed mereatur ea quatenus est tanta in potentia quanta est alia caritas subdupla in hoc casu et meretur eandem simili modo capiendo unde quod infertur quod tunc mereri posset quis primam gratiam quod erat error pelagii nego inquit consequentiam ad intellectum contra pelagium acceptum qui fuit quod per actum praevenientem omnem gratiam gratum scientem posset homo mereri primam gratiam vel appositionem primae gratiae quin tamen consequens ad intellectum alium sit verum non video in quid meretur enim istam gratiam praesuppositam merito suo uno modo sicut in posterioribus instantibus est concedendum supposita continua augmentatione gratiae et quod non sit cumulus formarum sed una et eadem maneat a principio usque ad finem nam hoc supposito potest declarari illud tunc sit istam gratiam meruit et haec est prima gratia quia nulla fuit prior ista ergo meruit primam gratiam non tamen per actum praecedentem eius infusionem eam meruit infundi vel antequam infunderetur nec volo inquit sine modificatione dicere quod meruit primam gratiam quia non meruit quod foret prima quia praecessit origine meritum

Quod vero ponit cumulationem formarum satis clare possunt evadere in quidditate et bene ponendo quod talis uno gradu meretur alium quibus simul fixerint creati suspendit tamen deus ad placitum suum respectu huius menti alterius illarum quae est origine posterior causationem et ita dicendum est si fuerit negata cumulo formarum quod non poterit ad meritum facere in primo instanti sed quod tanta ec poterit habere totam causalitatem suam respectu illius actus ita quod possit tota ut tanta ut in instanti dum sic reatur et sic respondet iste magister et multum consequentis secundum duas vias quarum tamen prima in prima questione huius secundi multipliciter inprobavi et ideo secunda eius responsio magis valet sed primam ideo hic posui ut sciant qualiter tenentes istam consequenter iuvant se quod tamen dicit iste quod non sunt multi gradus in caritate distincti in rei sed unus tantum secundum rem et multi secundum rationem illud ultimum non bene capio maxime cum istum modum loquendi in suo simili dampnet articulus parysiensis articulus prima quaestione huius 2i libri positus contra responsionem similem de distinctione secundum rationem graduum caritatis qui articulus est 46us 6i articuli capituli articulorum et dicit sic quod alius est intellectus ratione secundum quod deus intelligit se et alia error quod licet sit alia ratio non tamen alius intellectus secundum rationem haec ille sic in propositum licet alia et alia sit ratio seu contemptio qua caritas concipitur ut maior et qua concipitur ut minor non est tamen caritas alia et alia secundum rationem seu gradus alius et alius ratione immo quod sint gradus realiter ab invicem distincti prima quaestione ut ostenderem laboravi ideo haec responsio dimittatur

sed contra ista potest adhuc instari sic si gratia prima apposita vel data omnino gratis sine meritis in tanto vel tanto gradu tum actum istis circumstantiis circumstantiae potuit facere ad tantum augmentum gratiae gratis datae tunc primo et sine meritis infusae ergo maior gratia dupla vel templa cum eodem actum praecise aliunde aeque bene per omnia circumstante potuisset in plus de communi lege et si hoc tunc per gratiam appositam ex vi meriti fuisset actus melior in ratione meriti et sequitur mutua melioratio sine fine consequens falsum igitur antecedens prima consequentia patet quia alioquin actus idem melius et melius bene circumstantionatus tantumdem appositi per viam meriti de gratia meruisset et ista consequentia patet ex hoc quod duplex gratia est melior circumstantia respectu eiusdem actus omnino quam gratia subdupla quod non videtur dicendum

hic respondet magister qui prius quod ista consequentia est neganda tanta gratia facit ad tantum augmentum gratiae ergo ceteris paribus et manente eodem actu maior faceret ad maius augmentum tum et tamen probatur ista consequentia conclusionem inquit concedo ad quam deducitur scilicet quod si in primo instanti cum minori gratia data sine meritis tantum actum et aliis ita bene circumstantium elicuisset tantam et non minorem gratiam ad di meruisset non enim video quin si duo habentes gratiam inaequalem fecerint actus aequalitates aequales in omnibus aliis aequaliter merebuntur neque sequitur habens gratiam maiorem est magis acceptatus deo ex gratia sua ergo operatio sua aequalis operationi alterius est plus accepta alioquin in casu habens maiorem gratiam et faciens actum remissorem alicuius generis plus meretur quam alius faciens intentiorem ceteris paribus consequens falsum ut videtur

Contra tamen istum magistrum potest argui quia mirum videtur ex quo concedit actum eundem vel aequale melius circumstantum in multis aliis circumstantiis esse meliorem quare hic negabit consequentia doctores aliquos de circumstantia caritatis quae censetur circumstantia quaestione optima actus boni unde apparet mihi contra eum quod ista consequentia sic satis bona gratia tanta superveniens operi praecedenti eidem et aequaliter praeter circumstantiam gratiae bene circumstanto reddit illum meritorium ergo maior gratia superveniens redderet istum magis meritorium in causis praecise ista consequentia videtur bona et iste actus praecise per gratiam supervenientem in tanto gradu fit meritorius qui prius in nullo erat meritorius ergo si maior gratia ad esset magis esset meritorius

praeterea vel intelligit magister iste dictum suum de actu quem caritas coefficit vel quem non coefficit sed cui supervenit et reddit ipsum meritorium qui alias non esset meritorius sicut in casu sui primi argumenti per conclusione affirmativa huius 8i dubii principalis si primo modo tunc non est possibile nisi deo inpedimente quod omnia alia fuit paria praeter caritates et tamen quod actus sit aequalis ex maiori caritate proveniens et qui ex minori quod si voluntas sit utrobique aeque fortis et cognitio et conatus et aliae circumstantiae ad iutreres et passum aeque praesens vel aeque dispositum vigor?o caritatis ex una parte faciet effectum meliorem si loquitur in 2o casu tunc conclusio ad quam deducit sicut ad inconveniens esset vera quia sicut arguitur per medium praecedens si ex sola superveniente caritate redderetur actus existens meritorius sine efficacia respectu eius non videtur rationabile quin ex maiori caritate redderetur magis meritorius quare enim plus negabitur ista conclusio quam haec ista persona praecise per gratiam redditur accepta ergo per maiorem si ceteris cetera essent paria redderetur acceptior et hoc supposito patet illud esse verum ad quod deducit minorando unum de actibus aequalibus in diversis ceteris paribus et augmentando vel maiorando gratiam in altero duorum scilicet in isto in quo diminuitur caritas ista quod maioratio gratiae responderet diminutioni actus illam ergo conclusionem de illo actu loquendo quem non active principiat sed reddit meritorium aliunde ex sola assistentia non oportet fugere sed oportet sibi concedere sicut veram

praeterea si actus aliunde per omnia aequae bene circumstantionati sint aeque meritorii non obstante quod alter eorum circumstantiaretur dupla caritate respectu caritatis qua alter tamen si in uno eorum deficeet minimus voluntarius conatus vel unus parvus gradus cognitionis requisitus ad dilectionis intentionem esset ista dilectio minor et tunc minus meritoria quam dilectio in alio causata maior sequitur quod minimus gradus conatus vel minimus gradus cognitionis id est valde parvis magis promovet sub ratione meriti dilectionem dei vel proximi propter deum quam tota caritas seu gratia quam posset causare in tali persona ultra gratiam baptismalem consequens est inconveniens et consequentia patet cuilibet advertenti

Item caritas in tali casu ex quo non principiat bonum actum non videtur reddere illum actum acceptum deo seu meritorium nisi pro quanto actus talis ultra hoc quod est ex genere suo moraliter bonus nisi quatenus reddit personam talem caram et acceptam deo unde constat quod homini saepe placet opus aliquod in persona sibi cara quod in persona alia non placeret unde est illud respexit deus ad abel et ad munera eius et ideo quia plus placet deo opus quod procedit a persona placente videtur quod si a persona sibi magis cara et magis placentem procederet plus placeret ponamus quod utraque agat secundum ultimum conatum suum actum talem quod non efficiat caritas

aliter igitur respondeo ad argumentum quod prima consequentia est bona sed 2a non valet et causa quare reddita est ubi supra liber 1 et haec sint dicta de actu qui non procedit effective a caritate sed qui solum ex assistentia caritatis redditur meritorius ut prius dixi sed de actu qui a caritate procederet tunc concedo cum magistro priori illud quod non sequitur magis carus habet actum aequalem cum minus caro meritorium utrobique ergo magis carus magis illo meretur quia si omnia essent paria utrobique oporteret quod actus perveniens active a maiori caritate esset intensior ergo si praecise sci aequalis actus in quibus procedit a maiori conatu vel ab aliqua alia circumstantia in illo meliori quam in isto et certe potest contingere quod plus acceptat deus maioritatem conatus respectu huius actus aequalis super conatum magis cari quam econtra excessis caritatis cari super caritatem minus cari respectu eiusdem vel aequalis actus ut alias etiam in primo seriosius declaravi et ita potest contingere quod actus magis cari aequlis sic magis meritorius et potest contingere quod aeque secundum quod excessus minus cari conatus super conatum alterius potest praeponderare in acceptatione divina respectu huius actus excessis caritatis etc quod minus proveniat magnitudo actus in magis caro ab excessu caritatis super caritatem quam excessus conatus super conatum et pro hoc etiam quod non ordinat actum aequalem magis cari seu plus acceptati esse magis meritorium loquendo de actu quem conprincipiat ipsa caritas active et hic bene saudet magister quin bene prius sit quia secundum beatum gregorium in omelia de confessoribus cum augentur dona etiam rationes crescunt donorum et ex hoc infert quod tanto igitur esse humilior atque ad serviendum esse promptior quisque debet ex mimere quanto se obligatorem esse conspicit in reddenda ratione et addit quod servum bonum pro appertato lucro remunerat secundum vero a bono opere corpentem dampnat

Ex isto sic arguitur plus exigit deus ab eo cui plus dedit et plus debet qui plus accepit ergo non satis facit si praecise reddat aequale cum illo qui minus accepit et per consequens non solum non est plus remunerandus immo videtur vituperandus et arguendus de corpore post et negligentia sibi dati possent tamen contingere casus ut praedixi quod ex aequali actu magis mereretur si haberet minus claram cognitionem quam minus carus propter quod forte non obstante excessu suae caritatis super caritatem alterius nisi plus conaretur agere bene quam alter facit non haberet actum dilectionis aequae intensum sicut ille et per consequens potest contingere quod praeponderet apud deum ins?us eius excessu caritatis respectu alterius in ordine ad aequalem actum

9m dubium principale potest esse contra conclusionem principalem praecedentis dubii quia si quis posset mereri gratiam suam primam cum primo infunditur augeri tunc aliquis viator posset augere suum meritum in hoc instanti per unum tale velle meritorium volo diligere dum post hoc instans consequens falsum quia in nullo certo augeret ut videtur quia non plus esset ista volitio respectu unius temporis sequentis quam respectu alterius cuiuslibet nec plus respectu unius gradus dilectionis quam respectu alterius sed maior gradus et maius tempus si per velle praesens taxent taxentur habenda in futurae faciant plus ad meritum ceteris paribus quam minora

de istis ergo cum in proposito non taxetur aliquid certum in certo quocumque non erit gratia aucta

Respondet hic magister qui prius et bene concedo inquit quod voluntas per potest augere suum meritum per unam talem volitionem volo diligere post hoc instans et concedo quod non est taxandum hoc meritum iuxta unum gradum futurae dilectionis plus quam iuxta unum alium quem habet dilectionis gradum nec iuxta unum tempus futurorum quodcumque plus quam iuxta unum alium aliud sed iuxta qualitatem dilectionis quam habet vere vel in temptative respectu dei dum sic vult confuse si enim penes quantitatem temporis futuri quo in effectu sic diliget vel gradus dilectionis futurae alicuius argui deberet quantitas huius meriti dicant inquit mihi qui hoc sentiunt quantum erit istud meritum et quare non est ista dilectio ita meritoria sicut si taxaretur tempus vel gradus sic volo omni tempore et omni gradu dilectionis diligere post hoc instans si deus voluerit me sic velle certissimum enim inquit est quod qui sic vult volitio post hoc diligere confuse vult omni tempore diligere et omni gradu dilectionis confuse inquam id est non plus uno quam alio vel si non ditant ergo quo gradu et quo non quaero etiam quantum iste meretur qui sic vult volo dare deo decimas omnium bonorum meorum quae habebo in futurorum aut volo dare pauperibus decimam partem omnium bonorum meorum quae habebo in futurum si penes quantitatem illam deberet meritum illius taxari meritum maius vel minus iuxta hoc quod plus vel minus foret iste habiturus iam foret contingens ad utrumlibet istum habere iam tantam gratiam quantam habet patet consequentia de se et falsitas consequentis similiter ergo respectu iam habitae dilectionis dei in praesenti tantum debet attendi dilectionis meritum igitur etc

ad argumentum principale quaestionis patet ex solutione primi dubii principalis quod de vi vocis loquendo nulla ibi caritas augetur sed per augmentationem quae est ibi provenit una composita perfectior praecedenti

Contra tunc ista compositor ex quo acquirebatur per augmentationem successivam continuam tunc in fine habebit partes infinitas totaliter distinctas quarum una nulla sic pars alterius consequens falsum quia omnes pars totius homoge?i est pars partis alicuius eiusdem totius igitur in tali toto millae sunt partes quarum nulla sic pars alterius et consequentiam primam probo sic quia si augmentatio sic successiva et continua prius acquiritur medietas prior quam aliquid habeatur medietatis tunc secuturae eo quod nulla pars prioris medietatis numquam erit pars secuturae medietatum et pari ratione nec econverso eodem modo arguam de medietatibus secundae vel primae medietatis et de medietatibus proportionalium partium sic sequentium ordinate sed tales sunt infinitae ibi ergo ista componi in fine motus continebat partes infinitas quarum nulla sic pars alterius

Responsio quod non sequitur nec est verum quod sicut in caritate tali composita partes infinitae nec etiam finitae quarum nulla sit pars alterius cum earum quaelibet sic pars totius et pars cuiusdam partis etc sicut satis notum est cuilibet subtiliter advertenti et hoc probat satis supra posita inprobatio consequentis primo illate ad vim sermonis eundo nihilominus tamen probatio consequentiae declarat istam consequentiam esse bonam et consequens esse verum sicut et antecedens quod in caritate habita in fine talis processus si ipse sic successivus et continuus sicut partes infinitae totaliter distincte quarum nulla sic pars alterius earumdem istud sequitur necessario et est verum et sic ut communius uti communitas quaestione indifferenter primo consequente pro isto ultimo sed tamen ad vim vocis multum differunt ut ostendi