Caput 13

CAP. XIII. Quod illud auxilium sine quo nullus perseuerat, & per quod quilibet perseuerat, est Spiritus Sanctus, diuina bonitas & voluntas.

OStenso quod liberum arbitrium ante lapsum, vel post, quantacunque gratia creata subnixum, non potuit perseuerate finaliter nec ad tempus, sine alio Dei auxilio speciali; nunc restat ostendere, quod sit illud 7auxilium, quo suffultus perseuerans qui libet perseuerat, & sine quo perseuerare penitus nullus potest; Hoc autem adiutorium est Spiritus sanctus, diuina bonitas & voluntas, sicut 8. & 9. capitula prima faciliter demonstrabant; quod & potest ostendi sicut quintum huius secundi suam principalem conclusionem huic similem ostendebat: quod etiam testantur Autoritates illis capitulis allegatae; quibus & alias paucas addam. Augustinus siquidem de Correptione & gratia 47. & 49. sicut finis noni huius secundi plenius allegauit, ostendit quod illud diuinum adiutorium necessario requilitum libero arbitrio ad hoc quod perseueret in bono, non solum est sine quo perseuerare non possumus etiamsi velimus, sed & efficit vt velimus; sed quid est id sine quo velle non possumus, & quod velle nos facit, & volutiones nostras efficit, nisi Deus, qui secundum Apostolum ad Philippa2. operatur in nobis velle, & hoc per Spiritum sanctum, & suam omnipotentissimam voluntatem, sicut 8. & 9. capitula primi probant? Nam diuina bonitas & voluntas frequenter in Scriptura canonica & Doctorum Spiritui sancto appropriate quodammodo assignantur. Quare dicit Augustinus de Correptione & gratia, 47. Prima gratia quae data est primo Adam, est quall sit, vt habeat homo iustitiam si velit, secunda plus potest, qua etiam // sit vt velit, & tantum velit, tantoque ardore diligat, vt carnis volutatem contraria concupiscentem voluntate spiritus vincat, voluntate scilicet spiritus sancti, sicut intelligit Apostolus ad Rom. 8. cum dicit, Si spiritu facta carnis mortificaueritis, viuetis; & vt ostendat quo spiritu illud fiat, statim subiunxit, Quotquot enim spiritu Dei aguntur, hi sunt filij Dei; & quod illud dictum Apostolide mortificando facta carnis spiritu, non intelligatur de spiritu hominis, sed spiritu sancto Dei, testantur Autoritates Augustini de Gratia, & Libero arbitrio 26. de Praedestinatione sanctorum. 13. & 6. contra Iulianum. 14. sicut quartum huius secundi plenius allegauit. Item de Correptione & Gratia. 59. De ipsa perseuerantia, inquit, Boni, noluit Deus sanctos suos in viribus suis, sed in ipso gloriari, qui eis non solum dat adiutorium quale primo homini dedit, sine quo non possunt perseuerare, si velint; sed in eis etiam operatur & velle, vt quoniam non perseuerabunt nisi possint, & velint, perseuerandi eis possibilitas & voluntas divinae gratiae largitate donetur; tantum quippe spiritu sancto accenditur voluntas eorum, vt ideo possint quia sic volunt, ideo sic velint, quia Deus operatur vt velint. Nam si in tanta infirmitate vitae huius ipsis relinqueretur voluntas sua, vt in adiutorio Dei, sine quo perseuerare non possent, manerent si vellent, nec Deus in eis operaretur vt vellent, inter tot & tantas tentationes infirmitate sua voluntas succumberet, & ideo perseuerare non possent, quia deficientes infirmitate voluntatis nec vellent, aut non ita vellent infirmitate voluntatis vt possent. Idem de bono perseuerantiae 8. Petimus ne inferamur in tentationem, vt hoc non fiat, & exaudimur; vtique non fit, quia Deus non permittit vt fiat; Et capitulo 18. Voluntate sua cadit qui cadit, & voluntate Dei stat, qui stat; Et 36. Vnde, inquit, satis dilucide ostenditur, & inchoandi, & vsque in finem perseuerandi gratiam Dei non secundum merita nostra dari, sed donari secundum ipsius secretissimam eandemque iustissimam, sapientissimam, beneficentissimam voluntatem. Ad hoc etiam facit illud Psalmi 32. Verbo Domini coeli firmati sunt, & spirituoris eius omnis virtus eorum, cum expositione Augustini superius recitata; Et illud Psalmi 36. Confirmat autem iustos Dominus, & illud Psalmi 50. Spiritu principali confirma me, & illud 2. ad Tim. 1. Bonum depositum custodi per spititum sanctum qui habitat in vobis; Et illud Psalmi 72. Tenuisti manum dexteram meam, & in voluntate tua deduxisti me &c. Et illud Psalmi 29. Domine in voluntate tua praestitisti decori meo virtutem; praestitisti, inquit, decori meo charitatis, & gratiae, virtutem perseuerantiae. Vnde Augustinus de Gratia & Libero arbitrio 14. ita dicit, Si gratia se subtraxerit, cadit homo non rectus, sed praecipitatus libero arbitrio; Quapropter nec quando coepit homo habere bona merita, sibi debet tribuere illa, sed Deo, cui dicitur in Psalmo, Adiutor meus esto, ne derelinquas meadicendo ne derelinquas me, ostendit si derelictus fuerit, nihil boni valet ipse per se: Vnde & ille ait, Ego dixi in abundantia mea, non mouebor in aeternum: putauerat enim suum fuisse bonum, quod ei sic abundabat vt non moueretur, sed vt ostenderetur illi cuius esset illud bonum, de quo tanquam de suo coeperat gloriari; paululum gratia deserente admonitus dicit, Domine in voluntate tua praestitisti decori meo virtutem; auertisti faciem tuam a me, & factus sum conturbatus. Idem de Correptione & Gratia 35. dicit, Discunt praedestinati, quibus omnia cooperantur in bonum in ipsa vita iusta, cum tremore se exultare debere, non sibi arrogando tanquam de sua virtute fiduciam permanendi, nec dicendo in abundantia sua, Non mouebor in aeternum; propter quod eis dicitur, Seruite Domino in timore & exultate ei cum tremore, ne quando irascatur Dominus, & pereatis de via iusta: neque enim ait, ne veniatis ad viam iustam, sed pereatis de via iusta. His verbis vsus est Apostolus vbi ait, Cum timore & tremore vestram ipforum salutem operamini; & ostendens quare cum timore & tremore, Deus est, inquit, quioperatur in nobis & velle & operari. Non enim habebat hunc timorem & tremorem qui dicebat, In abundantia sua, Non mouebor in aeternum, sed quia filius erat promissionis non perditionis, expertus Deo paululum deserente, quid esset ipne Domine, inquit, In voluntate tua praestitisti decori meo virtutem; auertisti faciem tuam a me, & factus sum conturbatus; ecce doctior ob hoc & humilior, eam tenuit viamiam videns & confidens in voluntate sua, Deum decori eius praestitisse virtutem; quod ipse sibi tribuens, & de se praesumens in tali abundantia quam pestiterat Deus, non de eo, qui eam praestiterat. dicebat, Non mouebor in aeternum; factus ergo conturbatus vt se inuenirer, & humiliter sapiens, non solum aeternae vitae, verum etiam in hac vita piae conuersationis & perseuerantiae, in quo spes habenda esset, addisceret. Idemque de verbis Apostoli sermone primo, tractans eius autoritatem praemissam, sic ait; Iam inquis, ambulo viam iustam; opus erat vt discerem, opus erat vt per doctrinam legis scirem quid agerem, habeo liberum voluntatis arbitrium, quis me ab ista via separabit? si legas diligenter inuenies quiddam de sua quadam abundantia quam tum acceperat extoliere se coepisse, Dominum autem misericordem vt doceret humilitatem, quod dederat abstulisse, illum vero subito inopem remansisse, & misericordiam Dei recordatione confessum, dixisse, Ego dixi in abundantia mea, non mouebor in aeternum; ego dixi, homo dixi, omnis homo mendax, ego ergo dixi in abundantia mea; tanta erat abundantia mea vt hoc dicere auderem, non mouebor in aeternum; quid inde? Domine in voluntate praestitisti decori meo virtutem, auertisti faciem tuam a me & factus sum conturbatus: ostendisti, inquit, mihi, quia illud quod abundabam de tuo erat, ostendisti mihi vnde peterem, cui tribuerem quod acceperam, cui gratias agere deberem, ad quem currerem sitiens, vnde impleter, & quo impletus essem, ad quem custodirem: fortitudinem enim meam ad te custodiam, vt quo te largitore impleor, te Saluatore non perdam: hoc vt ostenderes auertisti faciem tuam a me, & factus sum conturbatus; conturbatus quia siccatus; siccatus, quia exaltatus: quid ergo Dominus dicit, Seruite Domino in timore, & exaltate ei cum tremore; sic & Apostolus, Cum timore, inquit, & tremore vestram ipsorum salutem operamini; Deus est enim quioperatur in vobis; ergo exultate cum tremore, ne quando irascatur Dominus & pereatis de via iusta: Nunquid dixit, ne quando irascatur Dominus, & non veniatis ad viam iustam; aut & non perducat ad via iustam; aut & nonlluos admittat ad viam iustam? Iam in illa ambulatis, nolite superbire, ne etiam de illa pereatis, Et pereatis, inquit, de via iusta, cum exarserit inll breui ira eius super linos, non in longum: Nam vbi superbis, ibi quod acceperas perdis; hic territus homo quasi diceret, quid ergo faciam? sequitur, Beati qui confidunt in eo, non in se, sed in eo: Quare & Psalmo 35. bene dicit Psalmista, Non veniat mihi pes superbiae, & manus peccatoris non moueat me; Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem, expulsi sunt, nec potuerunt stare: Ecce quomodo Domino irato superbis, pereunt de via iusta, in tantum quod expelluntur ab ea, nec possunt stare in ea: nec mirum, quoniam ira in indignatione eius, & vita in voluntate eius, sicut sextum capitulum huius secundi diligentius exponebat.