Quaestio 1

QVAESTIO I QVAESTIO prima circa distinctionem secundam haec est. Vtrum tanta sit identitas diuinae essentiae, & om nibus modis identitatis ex natura rei ad perfectiones attributales, & ipsarum perfectionem attributalium inter se. qualis est diuinae essentiae addiuinam essentiam. Articulus primus terminos resoluet. Secundus conclusiones ponet. Tertius dubia mouebit, & possetenus cum submissione soluet.

¶ Re citatur primo in doc. opi. Sco. tenentis dist. viij. qeiiij. quod sapientia diuina non est formaliter bonitas diuina: & impugnatur. Ad elucidationem dicendorum notanda sunt hic aliqua ueluti principia, quae est doc. inferius hinc inde tangit. Primum est, quod etiam habet doct. q.ij. distinpraesentis. & qeiij. Quaeli bet res seipsa id est per seipsam formaliter, & intrinsece sibi ipsi identificatur: & a quolibet alio distinguitur, & non per quodlibet superadditum: uel extrinsecu. Patet: quia ab illo res habet unitatem aquo entitatem sed entitatem habet a seipsa formaliter: non enim res est ens per aliud formaliter: sed seipsa: ergo & unum: eo enim, quod ens est, unum est id est a seipso indiuisum, & sicut res seipsa est una: ita seipsa est a quolibet alio distincta: nam ad distinctionem aliquorum sufficit hoc non esse illud: nec oportet quaerere medium distinctiuum,

¶ Item signentur res duae, a & bcircum scriptis id est remotis omnibus alijs, a est idem sibiipsi. a, & b, idemipsi. b, & a, non est b. & ita propositum. Nam a, esse idemipsi a, est a, essea; & a, esse distinctum a. b, est a, non esse b; & haec ita se habent, si nihil esset in rerum natura praeter a, & b.

¶ Et ergo quoties aliqua dicuntur esse eadem, uel distincta per aliud extrinsecum: illud intelligendum est arguitiue. i: quod per illud aliud arguitur, uel concluditur, aut cognoscitur aliqua esse eadem, uel distincta, & sic intelligendum: quan do dicitur, quod potentiae distinguuntur actus, & obiecta, & causae per effectum

¶ Verum partes integrales totius, in quibsest eadem forma indiuisibilis distinguunt. Primo per partem: ut manus, & caput Ioandistinguuntur primo per materiam: quoniam alia est materia manus: alia capitis numero in eodem homine: non autem alia forma: ideo manus distinguitur a capite: sed tamemnmateria est intrinseca manui similiter, & capiti. Intrinsecum dico, quod est de essentia rei: puta resmet, uel pars eius essentialis. per oppositum notificatur extrinsecum.

¶ Consequenter notandum secundo, quod contradictio est medium arguendi, & cognoscendi distinctionem: ut quandocunque de aliquibus dicuntur praedicata contradictoria: ipsa sunt distincta, uel non eadem. & econuerso quandocunque, seuquemcunque; sunt distincta, de ipsis pdicantur contradictoria scilicet esse distinctum talidistinctione, & non esset sic distinctum, exemplum. si a, & b, aliquo modo distinguuntur: uerum est, quod a tali distinctione non distinguitur ab a: uerum etiam est, quod b, tali distinctione distinguitur ab a. Nam si de his, quae omnibus modis sibi sunt eadem, & ita penitus indistincta contra dictoria uerificarentur: tunc contradictoria dicerentur de eodem: quod est contra primum principium de quolibet alterum contradictoriorum: de nullo uero simul. Nam quicquid dicitur de uno: dicitur de quolibet, quod illi es omnibus modis idem. Exemplicausa: si a, & b, sunt sibi idem omnibus modis, quibus a, est sibi a, idem: & b, est idem, sibi b. quicquid dicitur de a, dicitur etiam de b: & econuerso. Nulla enim ratio assignari posset, quare aliquid diceretur de a, & non de b, in casu. Si ergo contradictoria dicerentur de a, & b: ipsa etiam dicerentur de a similiter, & de b: quod est simpliciter impossibile, & contra principium primum. Verum quod minima distinctio, uel non identitas sufficit ad uerificationem contradictoriorum de sic distinctis.

¶ Notandum tertio: quod sunt gradus in distinctionibus non solum illi communiter dicti. Distinctio generica, specifica & numeralis (ut genere distingui intelligantur) de quibus diuersa genera, quorum neutrum alteri subalternatur (id est tanquam species supponit) praedicantur in quid: ut homo, planta. Et illa specie, de quibus diuersae species specialissimae in quid praedicantur: ut homo asinus, Numero uero de quibus diuersa indiuidua essentia distincta dicunrur: sed etiam in ipsa distinctione numerali, & subnumerali id est minus quam nume rali secundum ponentes eam: gradus assignantur in ipsa re fundati: uidelicet distinctio essentialis, realis, formalis, uel ex natura rei.

¶ Numeralis, siue essentiaiis, est distinctio aliquorum, quorum unum non est aliud: neque aliquod idem singulare est utrunque. Vel sic, est illorum, quae de se inuicem uere negantur, & quodcunque; singulare uere praedicant de uno, uere negatur de altero, ut Petrus, & Ioann. Et uniuersaliter omnes creaturae ponentes in numerum. Nam Petrus non est Ioann. & nihil, quod est Petrus est Ioa. Et ita distinguuntur omnes creaturae inter se.

¶ Distinctio realis non essentialis, est distinctio aliquorum, quorum unum negatur de aliod est unum non est aliud: sed aliquod singulare, & simpliciter unum est utrumque; Sic distinguuntur personae in diuinis, & relationes oppositae: ut generatio actiua, & spiratio passiua, & relationes disparatae, quae non conueniunt eidem supposito. Nam pater non est filius: nec pater nitas est filiatio; & tamen una singularis, & simplicissima diuina essentia est pater & filius: paternitas & filiatio.

¶ Distinctio formalis, est distinctio eorum, quorum termini ipsa praecise, & singulariter significantes de se inuicem uere, & affirmatiue praedicantur, & tamen non quicquid uere singulariter, & affirmatiue praedicatur de uno: etiam praedicatur de altero: sed aliquod singulare, quod affirmatur de uno; negatur uere de altero. Sic distinguitur essentia, & relatio, siue essentia, & persona: nam essentia est paternitas, siue pater, & filiatio; uel filius est es sentia, & tamen filius non est pater: neque filiatio est paternitas. Vide infra. q. paesenti. art. iij. dub. iij. in litera. q. x. & q. xj.

¶ Et nota: quod distinctio realis, similiter, & ex natura rei, aliquando capitur generalius pro distinctione fundata in re ipsa, circumscripta omni operatione intellectus. & sic quilibet trium graduum supra positorum dicitur distinctio realis, uel ex natura rei. Alio modo ut sunt gradus inter se distincti, & nunc descripti sunt, & secundum hoc caute oportet attendere dicta doctorum de distinctionibus: in quo sensu accipiantur termini, ut uitetur aequiuocationum confusio.

¶ Ponit doc. & alias notificationes dist. formalis in dist. sequen. quae sunt formaliores, & praeciosiores ac magis propriae: quae notificationes in praesenti. q. positae, & ideo quae hic minus proprie dicta sunt ueniunt moderanda ad intellectum dicendorum in q. vl. d. huius, & d. xxvij. & xxviij.

¶ Quarto notandum secundum doct. q. praesneti, quod omnis distinctio rerum est realis, uel eam praesupponit: ergo. Assumptum probatur. Quaecunque recipiunt praedicationem, contradictoriorum ipsa (uel aliqua eis essentialiter eadem) realiter distinguuntur. Sed omnia quomodocunque distincta recipiunt praedicationem contradictoriorum: ergo omnia distincta (uel aliqua eis essentialiter eadem) sunt realiter distincta. Conse- quentia patet Minor patuit. supra. Maior probatur dupliciter. Primo; quia omnia contradictoria aequaliter repugnant: sed ex aliquibus contradictorijs infertur distinctio realis eorum, de quibus praedicantur (uel quae eis sunt idem essentialiter:) propter eorum repugnantiam: ergo ex omnibus. Maior patet: quia contradictoria formaliter repugnant. Minor probatur: quia sequitur a, est substantia. b, non est substantia. ergo a, & b, (uel aliqua, quae sunt idem cum a, & b, essentialiter) realiter distinguuntur.

¶ Secundo; nisi sic nulla relinqueretur uia probandi aliqua distingui realiter: cum enim non nisi per contradictoriorum uerificationem de aliquibus distinctio arguatur: si ex contradictorijs non concluditur distinctio realis: nullo modo posset illa concludi. Ex illo patet; quia distinctio formalis oritur ex dist. reali, & eam praesupponit: nam ubicunque aliqua distinguuntur realiter non essentialiter: ibi est dare aliquod unum, quod est idem cum quolibet sic distinctorum, & per consequens formaliter a quolibet illorum distinguitur. Gratia exempli: pater & filius distinguuntur realiter, & non essentia: liter, & per consequens dare est aliquod unum, quod est idem patri, & filio scilicet essentia diuina, quae est pater est etiam filius, & per hoc distinguitur formaliter a pre: quia essentia est pater: & tamen filius praedicatur de essentia, & negatur depatre: similiter essentia distinguitur formaliter a filio: quia essentia est filius: & tamen pater dicitur de essentia, & negatur. de filio. Ciitaque hic sunt duo termini significati ue sumpti, eandem rem significantes, & pro eodem supponentes: de quorum uno aliquid uere dicitur, & affirmatiue: & nosic de reliquo: ergo distinguuntur forTmaliter, ex qud nominis termini. Ex quopatet, quod nunquam potest dari distinctio formalis sine distinctione reali. Et ubi cunque inuenitur distinctio realis non essentialis: ibi etiam est inuenire distinctionem formalem: tamen illa, quae distinguuntur realiter, non distinguuntur formaliter: sed illud, quod est idem realiter utrisque realiter distinctis a quolibet eorum distinguitur formaliter: ut declaratum est. Vnde ibi tamen est inuenite distinctio nem formalem secundum doct. ubi una res singularis, & indiuisa est plures res: qua tum plurium una non est realiter alia: & quia hoc solum conceditur in diuinis & non in creaturis: ideo solum in diuinis inuenitur distinctio formalis, & non in creaturis. Et quia haec distinctio difficillima est ad soluendum, & intelligendum: immo non facilior, quam personarum trinitas (ut habet doct. & Came racen. &c.) in una essentia: ideo nullihi ponenda est, nisi ubi scripturae, uelecclesiae auctoritas compellit, idest nisi ubi ex his, quae in scripturis sacris, uel ecclesiae determinatione habetur: sequitur necessario, quod aliqua, quae sunt idem realiter, recipiunt praedicationem contradictorio rum: sicut ex scriptura, & determinatio ne ecclesiae extra de sum. trin. & si. ca.¬ d amnamus. habetur, quod essentia est pater realiter: & quod pater generat, & essentia non generat. Item quod essentia est filius & pater non est filius. Haec uidetur esse sententia auctoris.

¶ Et secundum hoc caute aduertere oportet rationem auctoris: qua arguit contra distinctionem forma lem. Hac. none probare nititur: quod nullibi ponenda est: nisi ubi etiam inuenitur distinctio realis aliquorum, quam identificantur distinctis formaliter. ut supra dictum est. Ideo minor suae rationis sane intelligenda est scilicet impossibile est uerificari contra dictoria de quibuscunque nisi illa: uel illa, pro quibus supponunt (id est quae sunt eadem essentialiter cum illis, de quibus contradictoria uerificantur: terminus enim supponit pro omnibus, quae sunt eadem rei, pro qua supponit) sint distincte res &c. Vnde hanc minorem intendit auctor. Impossibile est contradictoria uerificari de aliquibus: nisi illa, uel aliqua essentialiter eadem cum eis, sint distinctae res, uel sint distinctae rationes, uel distinctae res & ratio. Hanc probat: quia omnia contradictoria aequaliter repugnant uidelicet quantum ad esse simul uera de eo de omnibus modis, uel esse simul falsa: quia aequaliter repugnant primo principio: quaecunque contradictoria esse simul uera, uel falsa. Nunc autem ex aliquibus contradictorijs contingit inferre, quod illa de quibus uerificantur: uel eadem essentialiter cum illis sint distinctae res, uel distinctae rationes, uel distinctae res, & ratio. Intelligendum est in consequentia formali propter formalem repugnantiam contradictoriorum: ergo uniuersaliter hoc potest inferri de omnibus, de quibus contradictoria uerificantur alioquin si alicui daretur instantia illatio similiter, & repugnantia non esset formalis. Nunc autem bene & formaliter sequit: a, est: b, non est: ergo ibi i. inter a, & buel aliqua, quae sunt eadem essentiaiter a, & b, pest distiuctio rerum, rationum, uel rei, & rationis.

¶ Et nota: quod oportet semper inferrc illam tota dihiunctiua, uel de disiucto extremo: ut sit consequentia formalis.

¶ Quod autem bene sequatur probatur sic: quia alias nunqua posset dari uia ad probadu, quod aliqua distinguerentur realiter: probata autem illa disiunctiua a, & b, sunt distincta res, uel rationes &c. consequenter arguitur a destructione partium caeterarum ad partem non destructam sic. a, & b, non distinctaerationes: quia non sunt rationes nec res, & ratio ut supponitur: ergo a, & b, uel aliqua, quae sunt eadam eis sunt distinctae res.

¶ Et si diceres: perhoc non prebatur: quod sapientia diuina, & potentia diuina non distinguantur formaliter: quia etiam sapientia diuina, & potentia diuina important aliqua scilicet pater & filius, quae non sunt idem realiter: sic ut dicitur de essentia, & filio. Ad hoc dicitur secundum doct. quod ad hoc, quod aliqua distinguantur formaliter requiruntur tres conditiones, Prima: quod illa sint idem realiter, ad sensum supra tactum. Secunda: quod de eis aliqua contradictoria uerificentur: quia si non reciperent prae dicationem contradictoriorum: nullo modo distinguerentur. Tertia, quod illa uerificatio contradictoriorum contingat propter distinctionem realem aliquorum: quae tamen sunt eis idem essentia liter: ita quod si ibi non essent aliqua distincta realiter: illa contradictoria non ueri ficarentur de eis: sicut essentia diuina, & pater sunt idem realiter: quia essentia diuina est pater, & pater est essentia diuina: de eis uerificantur contradictoria scilice filius non filius. Et illa uerificatio contradictoriorum contingit ex hoc, quia filius, & pater, que sunt essentialiter idem distinguuntur realiter: Nunc autem ex nulla distinctione reali in diuinis oritur distinctio inter sapientiam, & potentiam, uel bonitatem: quia si per impossibile in diuinis esset tantum una persona omnibus modis eadem essentie: sicut errando credunt iudaei, & infideles negantes trinitatem, adhuc esset ibi sapientia, bonitas, potentia, iustitia &c. Cuius signum est, quia de omnibus in deo aequaliter praedicatur sapientia, potentia &c. Cuius signum est, quia de omnibus in deo aequaliter praedicatur sapientia, potentia &c. quicquid enim in deo est, est sa pientia, bonitas, potentia infinita. Si dicis, ex illo sequitur: quod paternitas, filia¬ tio & filius, & pater non distinguerentur formaliter, ut patet falsum: quia paternitas constituit, & pater non constituit, sed constituitur. Probatur consequentia: quia distinctio illa paternitatis, & patris non oritur ex distinctione reali in diuinis. Nam si tantum esset una persona scilicet patris adhuc constitueretur ex essentia, & paternitate ad sensum infra exprimem dum. Ad hanc replicam dicitur negando consequentiam: immo paternitas, & pater ut sint, siue concedantur esse in diuinis: requirunt distinctionem realem: quia ut sit paternitas, & pater, reouirit filiatio, & filius. Non enim potest esse relatio paternitatis, nisi sit filiatio opposita: nec pater nisi sit silius, ad quem realiter referatur. Nunc autem relatio nes reales oppositae, & relatiua opposita realiter distinguuntur: ideo si esse tantum una persona in diuinis: illa nec esset pater, nec filius: sed omnibus modis essentia, & ita non constituta: non enim constitueretur ex relatiuis. patet per hapotesim nec ex absolutis: quia omnia ab soluta distincta distinguuntur essentialiter: quae distinctio non est aliquorum in diuinis: de quo infra dist. xxvj.

¶ Pro articulo secundo respondetur ad titulum quaestionis affirmatiue: quod sapientia diuina, potentia, bonitas &c. nullo modo distinguantur, neque ab essentia nec inter se: sed omnibus modis sunt idem essentiae: quibus essentia est eadem sibiipsi, & omnibus modis potentia diuina est eadem sapientiae diuinae, quibus potentia diuina est eadem potentiae diuinae: & sapientia diuina est eadem sapientiae diuinae: licet propter hoc illi termini sapientia diuina, bonitas diuina &c. non sint Iynonymi: sicut ex sequentibus patebit: & satis clare ostendit doc. in solutionibus rationum impugnatae opi. & ad opi. & ad hoc est auctoritas beati Augu. in libello de tri. ha. dicentis Omnia dei unum sunt in deo: excepto quod ad relationem pertinet: nam sapientia & ueritas dei, & aeternitas non diuersa sunt inter se, sed unum sunt: sicut & omnia. Sapientia, ndei non magis sapientia: quam ueritas est, & non magis ueritas est, quam sa¬ pientia, quam aeternitas, quam caetera deiomnia: unum enim sunt in deo: & non solum haec inter se eadem sunt in deo: sed non aliud sunt: quai ipse deus. haec ille. Sed forte caluniator aliquis diceret: conceditur quidem cum beato Augu. quod sunt idem essentialiter cum essentia diuina: sed non formaliter. Ad hoc dicitur respiciendo uerba augu patet: quod non uult admittere aliquam non identitatem ueritatis: seu bonitatis diuinae & inter se, & cum essentia.

¶ Quantum ad articulum tertium mouenda sunt dubia, & soluenda dimissis multis, quaere spiciunt distinctionem formalem: de qua infra latius. q. xj. huius dist. doc. late pertractat.

¶ Est ergo primum dubium contra probationem primam: quod distinctio formalis praesupponat distinctionem realem scilicet quod om hoc non uidetur esse: nam plus repugnant esse deum, non esse deum: esse ens, non esse ens, quam moueri non moueri: quia plus repugnant in quibus est difficilior transitus de extremo in extremum. Dicendum, quod con tradictoria quantum ad esse simuluera: siue simul pręedicari de eodem aequaliter repugnant: quia simpliciter impossibile est quaecunque contradictoria esse simul uera. Item si aliqua contradictoria plus repugnarent: quai alia: signetur ille gradus in quo plus repugnant: ergo in illo gradu contra dictoria minus repugnantia non repugnarent: & ita in illo gradu possunt simul esse uera: quod ex impossibile: & ideo ita impossibile est a simul currere, & non currere, sicut a esse deum: & non esse deum. Quod uero facilior est transitus de currente in non currentem, quam de deo in non deum, non minuit repugnantia contradictoriorum: quia licet deum: ipossibile est fiernon deui, & currentem: possibile est fieri non currentem tamen simpliciter impossibile est current est esse non currente: pro eodem tenpore praecise: sicut inmpossibile est deum non esse deum: quia utrobique est impossibilitas simpliciter dicta.

¶ Secundum dubium contra secundam probationem tendit, in qua dictum fuit, quod nisi sic, nulla relinqueretur uia probandi aliqua distingui realiter: nam adhuc relinquerentur multae uiae probandi distinctionem realem, scilicet uia separationis: uia productionis, & causalitatis: nam bene sequitur quaecunque separantur loco. & subjecto realiter distinguunt: ho & asinus separant sic. ergo &c. sic et sequa tur. Omne producens, & productum realiter distinguunt: sux solis, & radius sunt producens & productum: ergo realiliter distinguuntua. & ita etiam probaretur realis distinctio personarum in diuinis: & sic possuntinueniridiuersa media probandi distinctionem realem. Respondetur ad illam replicam: quod neutra illarum uiarum sufficit ad probandum realem distinctionem: nisi proquanto includit uiam contradictionis. Primo patet de uia separationis: quia quaero de illa maiori: quaecunque separantur loco, & subjecto: distinguuntur realiter: quid intelligitur per separari loco & subjecto: uel ualet tantum, quae separantur &c. idest quae sunt in diuersis locis, & subiectis distinguuntur realiter: uel ualet tantum, idest quae sic se habent, quod unum est in certo loco. aut subjecto: & alterum non est in illo, nec in illo subjecto. Si secundum: sic uia separationis includit uiam contradictionis, ut patet inspicienti ualorem propositionis siue medij: & sic est sufficiens medium gratia contradictionis. Si primum: maior est falsa: quia idem omnibus modis potest esse tam in diuersis subiectis: & in diuersis locis perpotentiam dei: & tamen idem a seipso non potest distingui realiter. Similiter secundum medium scilicet uia productionis, & causalitatis non sufficit: quia etiam negaretur maior: quod omne producens, & productum distinguuntur realiter. Et si probatur, nihil pducit se ibi dici potest uerum se formaliter: ita: quod nihil pducit idem sibi omnibus modis, sed tamen non reputatur inconuentens, quod aliquid se realiter producat: hoc est: quod aliquid producit idem sibi realiter: sed non est idem sibi formaliter. Sicut enim conceditur quod aliquid producit se essentialiter, idest idem sibi essentialiter non realiter: nam pater producendo filium, producit idem sibi essen¬ tialiter, non personaliter. Item pater, & filius spirant scililicet qui est unius essentie cum eis: sed tamen realiter distinguitur ab utroque. Ita etiam concederet aliquis: quod aliquid producit idem sibi realiter non formaliter. Sic etiam conceditur: quod principium elicitiuum elicit; se nam essentia diuina ut intellectus, secundum multos est principium elicitiuum generationis filij: & tamen non distinguitur realiter a generatione: cum ergo elicit generationem, elicit se. e.t quod est idem sibi realiter, licet non formaliter. de hoc dist. vij. Praeterea uidetur: quod non possit probari illa producens, & productum distinguuntur realiter: nisi uia contradictionis: puta quia de ratione producti est non habere esse a se, & de ratione producentis non producti est habere esse a se: suo modo dicetur de causa, & causato.

¶ Siadhuc replicatur, si uia contradictionis est efficacior uia probandi distinctionem: & non sufficit ad probandum distinctio nem essentialem periret omnis uia probandi distinctionem essentialem quarumcunque; rerum: quia datur instantia in diuinis. Ad hoc respondet auctor concedendo, quod non potest pro statu isto euidenter cognosci impossibilitas pluralitatis suppositorum in una essentia: magis in creaturis, quam in diuinis: & omnes rationes in oppositum solui possent in creaturis sicut in diuinis. Vel posset dici, quod potest mediate probari distinctio essentialis coassumpto alio uero: ut probato, quod a & b creaturae distinguuntur realiter uia contradictionis potest consequenter argui. Quaecunque creaturae distinguuntur realiter: distinguuntur essentialiter. a & b sunt creaturae distinctae realiter: ergo essentialiter. Maior probaretur illis medijs quibus pbatur, quod nulla res una uere singularis in creaturis, est realiter pluribus communicabilis, ut quod: & si illud non potest euidenter probari: conceditur, quod distinctio essentialis in creaturis, non potest euidenter demonstrari. Epilogando, quae dicta sunt circa quaesitum, non intendit Ockam aliud: nisiquod aeque faciliter possit defendi distinctio formalis inter essentiam, & po¬ tentiam: sicut inter essentiam, & relatio nem. Quodque, ita facile possit defendi distinctio formalis in creaturis sicut in diuinis: attamen dicit, quod distinctio formalis non debet admitti: cum sit intellectu difficilis (non minus quam trini tas personarum cum essentiae unitate) nisi ubi fides, ecclesiae determinatio &c. (propter cuius auctoritatem captiuari debet omnis ratio) aut simile quid conpellit eam ponere: utputa in admissione, & negatione quarundam propositio num theologicalium: conceditur enim extra de sum. trini. & fide catho. firmiter. pater generat, & negatur, essentia generat. Item fides docet uerbum incarnatum est cruci affixum in natura assumpta passum mortuum &c. de sum trini. & fide catho. in clemen. & illud non conceditur de essentia: ut infra distin. v. & in. iij. distin. j. latius patebit: sic generare, generari, spirari: nomina sunt suppositorum. Item de sum. trini. & fide cath. c. firmiter. habetur, quod tres personae unius essentiae secundum personales proprietates sunt discretae. ubi claret: quod in diuinis sunt proprietates personales: & non est dubium, quandoque aliquid concedi de supposito, quod negatur de eius proprietate relatiua, senpersonali, seu de essentia, & econtra. Sic conceditur. ex textu praefato: personae identificantur sibiipsis essentia conmuni indiuidua: sed discretae sunt proprietate relatiua seu personali: in his quoad rem ipsam. omnes ut aestimo consonant. Sed quoad modum loquendi, & rationem assignandi diuersitatis huiuscemodi non omnes concordant: hor rent quidam admittere uocabulum constitutio uel constituere in diuinis: & necesse est, quod non horreant nomen suppositum, uel persona gignens genitum. &c. Item quod essentia non generat: sed pater, quae est suppositum. Item proprietates personales sunt in personis: licet intransitiue. Item proprietatibus personalibus personae sunt discre tae: pater, & filius sunt unum principium spiratiuum: non duo principia. Item spirant unica spiratione non duabus: ut habetur in ij. de sum. trini. &c. Sic ter non est aliud (& hoc est quid nomihorrent quidam distinctionem formalem admittere: & necesse est quod non horreant id, quod per eam apud habentes sanum, & discretum intellectum pie, & catholice designatur: cum dicunt patrem gienentem, ab essentia quae nec generat nec generatur formaliter distingui. Item suppositum a natura diuina. Item persona a sua proprietate personali, seu relatiua: licet enim haec est uera: pater est essentia: tamen generare negatur de essentia, & non de patre, & sic de similibus. Et cum secundum doctrinam beati Petri, theologorum est ratione utcumque dare posse de ea, quae in nobis est fide: & ad hoc non sunt nomina apta, & propria seu praecisa: oportet taliter ut pro statu uiae possumus fidelibus, & pic credentibus ueritatem creditam non demonstra bilem explicate reserare: & per hoc sum ma simplicitas, quae in diuinis est: non maculatur, nec negatur: sed defenditur: roboratur: & possetenus explicatur procredentium maiori in deum inflamuiatione: & credendorum qualicunque intelligentia. Negatis itaque, & non admissis loquendi modis ueluti improprijs: ueritatem nihilhominus oportet fateri, quam sic loquentes pie, & catholice uosunt.

¶ Dubitatur tertio, ex quo enim supradictum est, quod paternitas distinguatur formaliter a patre: & similiter filiatio a filio: & generaliter relatio a supposito. Dubium quid de hoc senserit Ockam. Et uidetur primo sentire, quod relatio non distinguatur formaliter a supposito: saltem a supposito, cui est propria, scilicet paternitas non a patre: nec filiatio a filio: nec spiratio passio a spiritusancto. Nam in omni distinctione formali, extrema sic se habent, quod unum est alicui idem realiter: cui alterum non est idem realiter, sed nihil est idem paternitati realiter, quod non est idem patri, & econuerso: quia quicquid est pater, est paternitas & econuerso; ergo paternitas, & pater non distinguuntur formaliter. Consequentia nota cum minore. Maior est ipsius Ockam uirtualiter in multis locis. Nam j. q. distin. huius dicit: distingui formali nis ipsius) quam quod unum illorum est aliqua res absoluta, uel relatiua: & alterum non est illa res: sicut essentia est filius. & pater non est filius: ideo essentia & pater distinguuntur formaliter ex quo sunt una res. Item eadem dist. q. xj. in responsione ad replicam secundam: contra responsum ad tertium dubium dicit loquens de di stinctione formali. Nunquam est ponenda, nisi quando aliqua sunt idem realiter, & unum illorum est aliqua res absoluta, uel relatiua: & alterum non est illa resabsoluta, uel relatiua. & similia dicit in pluribus locis. Item. j. quodli. qeiij. qua quaeritur, utrum paternitas distinguitur a patre. Respondetur negatiue: quod paternitas non distinguitur a patre. Et ne uideatur loqui tantum de distinctione reali: in probatione dicit, quod omnis distinctio est realis, formalis, uel rationis: & probat, quod pater non distinguitur a paternitate aliquo dictorum modo rum. nec realiter: quia sunt eadem res: nec ratione, quia non sunt entia rationis: nec formaliter: quia omnis res quae est pater, est paternitas, & econuerso: ergo non distinguuntur formaliter: quia haec uocatur distinctio formalis: quando aliqua res est unum distinctorum formaliter: & non aliud: sicut filius est essentia, & non est pater: igitur essentia, & pater distinguuntur formaliter. Vbi ex intentione uidetur dicere, quod essentia, & pater distinguuntur formaliter: sed paternitas, & pater non distinguuntur formaliter, & consequenter soluit multas rationes ad oppositum. Sed contra hoc uidetur: quod senserit oppositum, scilicet: quod paternitas distingua tur formaliter a patre: & suo modo filiatio a filio &c. Nam paternitatem distingui formaliter a patre euidenter sequitur ex multiplicibus dictis & concessis per eum in scrip. j. lib. sen. quod sic ostenditur: nam omnia, de quibus contradictoria uerificantur, habent aliquam non identitatem: paternitas, & pater sunt huiusmodi: ergo habet aliqua non iden titatem: & non realem nec rationis secundum eum: ergo formalem. Conse- quentia nota in iij. modo prime. Maior probatur: quia contradictoria non possunt uerificari de eodem. nisi propter aliquam distinctionem, uel non identitatem Et confirmatur quandocunque aliqua sunt idem omnibus modis ex natura rei: quic quid competit uni, comperit alteri: nisialiquis modus grammaticalis, uel logicalis impediat. Item quando nomina aliqua significant idem omnibus modis: ita qua in re significara per illa nulla paenitus est non identitas: & non habent dis similes modos significandi grammaticales, uel logicales sunt uerae Iynonumae: & ita quie quid uere affirmatur, uel negat de unosignificatiue accepto: etiam de alio: si ergo contradictoria de eis uerificantur: uerificabuntur de eodem conceptu, uel ter mino: & ita contradictoria erunt simul uera. Has rationes ponit. q. xj. dist. ij. ad probandum, quod essentia formaliter distinguitur a paternitate. relinquitur ergo maior probata: quia omnia, de quibus contradictoria uere praedicantur: habent inter se aliquam non identitatem. Minor, scilicet pater, & paternitas sunt huiusmo di: probatur: quia de eis praedicantur contradictoria. quod probatur: quia constituiex essentia, & relatione affirmatur de per sona, puta patre: & contradictorium non constitui ex essentia & relatione praedicatur de paternitate. Minor probatur: quia nihil constituitur ex seipsooibus modis alioquin est essentia constitueretur: quod non conceditur. Maior frequenter habetur: nam dist. v. q.ij. circa prindicit: omnes ponunt, quod essentia diuina est communis tribus suppositis: & quod conmunicatur filio, & spiritulancto a patre. Et quod illae personae constituuntur ex proprietatibus, & ipsa diuina essentia, & quad suppositum praecise producit & producitur. Inter illos omnes etiam est Sco. cuius opi. in hac parte & modum ponendi (ut infra eadem dist. & q. dicit) etiam ipse tenet. Item. q. iij. eiu dem dist. dicit: persona habet esse per generationem: & non est formaliter ipsa generatio, & propter hoc ponit, quod persona est terminus formalis productionis: & non relatio: quia relatio non distinguitur a pro¬ ductione: sed persona formaliter distinguitur a productione &c. Item dist. xij. q. i. expraesse dicit spirationem passiuam constituere personam spiritustancti. unde dicit. Spiratio passiua distinguitur realiter a paternitate, & filiatione ideo constituit suppositum realiter distinctum a duobus suppositis constitutis per paternitatem, & filiationem. Ecce dicit tria supposita constitui per tres relationes paternitatem, filiationem, spirationem passiuam. Item distin. xxvj. q. i. qua quaerit, utrum diuinae personae constituantur per relationem originis, recitatis, & reprobatis quibusdam opin. respondendo ad quaestionem dicit primo, quod ponendae sunt relationes in diuinis secundum aut. sanctorum. Et declarat. quomodo ponendae sunt: subdens non tamen quod aliqui conceptus relatiui de personis diuinis uerificentur: sicut dicimus, quod sortes est similis: & quod reatio est pater, uel filius: sed quod est ibi uera paternitas realis, & filiatio: & quod sunt duae res simplices, quarum una non est alia. Deinde ponit: quod constituant, & distinguant personas, cum subdit. Ideo tenendo cum eis dico, quod personae diuinae distinguantur, & constituantur per relationes originis, & probando dicit. Paternitas est una res incommunicabilis: & distinguitur realiter a persona filij, & spiritussancti: & facit, uel constituit perse unum cum diuina essentia: ergo non repugnat sibi constituere illud unum in esse in comunicabili: & distinguere ipsum ab omni alia persona. Notetur: quod dicit relationes in diuinis non solum poni: quia relatio est pater, uel filius: sed quia uera paternitas realis, & filiatio realis sunt duae res simplices. Quid est simplices id e. non compositae. non; sic enim & pater, & filius formaliter sunt res simplices: quia non compositae, & tamen paternitas non tantum ponitur relatio: quia est pater: ut dixit: sed quia est uera res simplex: utique sic simplex, quomodo pater non est simplex est non constituta: paternitas ergo non est constituta, sicut nec essentia est constituta: pater uero constitutus ex essentia, & paternitate. Item dicit ibidem, quod relatione refertur. constitutum non autem essentia, neque relatio refertur: sed suppositum refertur ipsa relatione: non tamen denominatiue Item eadem dist. q.ij. dicit, quod a parte rei, paternitas est intrinseca patri: similiter, & generatio, actio: & in conclusione principali, quod tam origo quam relatio constituit id est tam generatio; quam paternitas: quia sunt omnibus modis idem ex natu ra rei. Et circa finem. q. dicit. Nihil est paenitus in persona: nisi essentia, uel rela tio per essentiam constituitur: & non distinguitur: ergo per relationem praecise distinguitur: per quam tamen eo ipso constituitur. & ita frequentissime dicit supposita diuina constitui per relationem. Item quod relatio non sit omnibus modis idem supposito diuino, patet ex eo quod dicit dist. xij. q.ij. Nihil est in diuinis nisi essentia, relatio & persona: & constitutum ex essentia, & spiratione actiua. Illa qua tuor, quae ibi nominat, aut sunt omnib modis idem, aut aliquo modo non idem, Si secundum: habetur propositum. Siprimum non debuit ea distinctim & cum praecisione nominare: quia sic posset totponere in diuinis, quotessent nomina praedicabilia de deo. Item secundum eum expresse, essentia formaliter distinguitur a relatione, & similiter a persona & ab illo constituto ex essentia, & spira tione actiua: similiter persona ab essentia, & tali constituto. Item constitutum illud distinguitur formaliter ab essentia, a persona, & relatione constitutiua scilicet a paternitate, & filiatione: ergo etiam reratio distinguitur formaliter ab essentia constituto, & persona: si enim non distingueretur ab eis: cur inter caetera distincta annumeraret. unde subdit. Ideo quicquid est in deo est formaliter, & ex natura rei aliquod istorum: si relatio con stitutiua esset omnibus modis idem personae, frustra poneretur: & satis fuisset dicere: nihil est in diuinis nisi essentia persona, & constitutum ex essentia, & spira tione actiua. & quicquid est in deo: est formaliter & ex natura rei aliquod iliorum. Item clarissime dicit disti. xxv. q.e i. in responsione ad. q. illud quod in diuinis est formaliter, & primo suppositum intellectuale: significatur primo, & perse per hoc nomen persona diuina: & quia nec relatione, nec essentia est primo, & formaliter suppositum intellectuale: sed constitutum ex essentia, & relatione: ideo persona non plus significat diuinam essentiam, uel relationem, quam paternitas diuina significat diuinam essentiam: sed primo significat constitutum ex essentia, & relatione. Ecce hic habes manifeste: quod latio non est formaliter suppositum intellectuale, siue persona in diuinis. Ex illis duo apparent. Primum, quo auctor contraria senserit in scripto sententiarum, & in quodli. secundum quod de scriptio distinctionis formalis, quam dat in scripto dist. ij. non sit sufficiens: quia ut supra argutum est: non conuenit relationi, & personae, quae tamen (ut ibi sentit) non sunt idem formaliter. An ergo diuersa senserit, uel non: illud uidet omnino tenendum, quod relatio puta paternitas, formaliter distinguatur a patre ex rationibus adductis, quibo addo illam, Pater est formaliter essentia, & paternitas copulatim: paternitas non est formaliter essentia, & paternitas: ergo paternitas non est formaliter pater. Consequentia tenet expositorie in secunda figura. Maior probatur: quia pater est persona relatiua, de cuius per se intellectu est essentia, & paternitas copulatim: quia secundum Augu. Omne relatiuum est aliquid excepta relatione. Minor patet: quia paternitas tantum est formaliter paternitas: & non est formaliter essentia, & relatio copulatim: quia pater intelligitur, ut quoddam constitutum ex essentia, & relatione: quod formaliter est constituentia simulsumpta: sed paternitas intelligitur tanquam alterum constituentium: quod non formaliter includit id, quod secum constituit. Item si paternitas nullo modo distinguatur a patre: pater non est uere constitutus, & ita supposita in diuinis non sunt constituta: quod est nimis recedere a conmunimodo loquendi, fere omnium theologo rum. Quid ergo dicendum ad auctorem. Si quodlibetum praecessit. scriptum: faciliter diceretur: quod dicta inquodlibeto correxisset in scripto: si autem quolibetum sequitur scriptum: quod uidetur ex eo posse sumi: quia in prima. q. i. quodlibeti allegat scriptum iuxta finem quaestionis. Potest dici: quod de distinctione for mali contingit loqui dupliciter. Vnc modo, ut illa dicantur distingui formali ter secundum modum loquendi doc. quae sic sunt idem realiter: quod tamen aliqua res est realiter eadem uni, & distincta realiter ab altero: & sic distinguitur formaliter essentia a relatione, & etiam a qua libet personarum: & sic non distinguitur formaliter relatio propria personae, & persona per ipsum constituta. Secunde modo distinctio formalis est eorum, quae sunt idem realiter: & etiam quicquid realiter est idem uni: est idem realiter alteri: tamen aliquid praedicatur de uno, quoc non praedicatur de altero: sic distinguuntur secundum alios natura, & suppositum in creaturis: quia natura est suppositum & quicquid realiter est natura est suppositum & econuerso. Communicari aute affirmatur de natura: & negatur de supposito: & incommunicabile affirmatur de supposito, & negatur de natura: sic paternitas, & pater distinguuntur formaliter: quia licet quicqud est paternitas realiter, est etiam realiter pater & econuel so: tamen constitui affirmatur de patre: quod negatur de paternitate: similiter constituere affirmatur de relatione, & non de supposito: & posset dici, quod in quodlibeto loquitur de distinctione formali secundum primum modum, siue acceptionem: & in scripto de distinctis formaliter paenes secundum modum. Istud est de mente Ockam distinc. xxviij. in qua clarius soluit dubium istud: ibi enim expresse innuit duas opiniones de hoc. An paternitas distinguatur formaliter a patre: unde ait. Et si quaeritur de paternitate, an sit innascibilis: qui uellet tenere: quod pater & paternitas non distinguuntur formaliter: quia quaelibet absoluta res & relatiua quae est pater; est paternitas: & econuerso: posset dicere, quod paternitas esset innascibilis. & sequitur. Aliter potest dici non recedendo a multis dictis communibus, cuiusmodi¬ sunt talia: quod paternitas est constitutiuae patris: & tamen pater non est proprie constitutiuus patris: & caetera multa talia quibus aliquid conceditur de paternitate, & negatur a patre & econuerso. Ista in quam, concedendo, potest dici: quod pater & paternitas distinguuntur formaliter, sicut essentia & pater: & tunc diffinitio quid nominis, exprimens distingui formaliter erit totum hoc, quod aliquid uere conceditur de uno, & negatur a reliquo terminis supponentibus personaliter: unde nisi essentia esset pater, & una alia res absoluta, uel relatiua: alia inquam a patre impossibile esset quod pater, & pater: nitas distinguerentur formaliter: immo nihil aliud intelligo per distinctione formalem. Ex isto patet: quod recitat duas opiniones, quarum secunda est probabilior, non recedendo a commum modo loquendi doct. de constitutione personarum in diuinis. Alia forte proba bilior, sequendo nude rationem. Et quia neutra simpliciter improbari potest quando que respondet secundum unam: quandoque secundum aliam: sicut in multis alijs similiter facit. In scripto itaque sequitur opinionem secundam tanquam doc. dictis magis consonam: in quodlibeto sequitur priniam tanquam eam: quae ratio nibus improbari non potest: & per hoc, sibiipsi contrarius non probatur.

¶ Sidicis, adhuc descriptio distinctionis formalis, quam dat in scripto. q. i dist. ij. non conuenit relationi, & supposito. Ad hoc dicendum: quod illud, quid nominis non est complectum: sufficit autem ad suum propositum ibidem: ubi loquitur de distinctione formali essetiae, & suppositi: qua lis non est inter sapientiam, & essentiam, & bonitatem &c. Posterius tamen dat alias rationes distinctionis formalis. unde. q. xj. dist. praesentis, ubi profundius inuestigat naturam distinctionis formalis di cit. Distinctio formalis est: quando unum non est de per se intellectu alterius, & aliquid competit uni aliquo modo, quod non competit alteri. Et hoc conuenit patri, & paternitati: quia pater non est de per se intellectu paternttatis: & aliquid competit patri scilicet constitui, relatio¬ ne referri, & non paternitati. Item distin. xxvij. quaest. i. innuit illam descri liter distinguuntur, quae sunt idem realiter, & aliquid uerificatur de uno, quoc non uerificatur de alio. unde dicit. Quandocunque aliquid uerificatur de aliquo termino, & non de alio: aliquid importatur per unum, quod non est idem realiter, uel formaliter cum importato peralium: nisi diuersus modus grammaticalis impediat. Cui non placet haec de fensio auctoris profusa, & prolixa satis afferat aliam. libens cedo sententiae saniori.

¶ Vltimo dubitatur contra con clusionem. Nam illa conceditur. deus intelligit malum: & non conceditur illa, deus uult malum. ergo est aliqua non identitas inter intellectum, & uoluntatem dei. Item filius producit per modum intellectus, spiritussanctus per modum uoluntatis. Item deus uult per uoluntatem. intelligit per intellectum. Item actus dicendi est actus menioriae, & non uoluntatis. ergo uidetur ibi esse aliqua non identitas ex natura rei, ab essentia diuina, & illorum inter se. Respondetur negando consequentiam: unde solum pro pter diuersa terminorum connotata, aliquid conceditur, uel negatur de reliquo, siue de deo. Sic magister dicit dist. xxxv. quod deus propter diuersos effectus diuersa sit diuersitas, uel mutatio: sed solum in factura, siue creatura. sic dicitur praedestinare aliquem, & praescire alium: quia uult illi dare gloriam: illum uero dam nare. Sic conceditur, deus intelligit malum: & non admittitur. deus uult malum: quia in illa deus uult malum, importatum deum aliquid facere contra prohibitionem: sed in illa deus intelligit malum, importatur deum permittere malum fieri: itaque propter diuersa terminorum connotata, non pro una conceditur, alia negatur. Item filius producitur per modum intellectus, idest generatur. spiritussanctus per modum uoluntatis, idest spiratur. Et licet secundum praedicta idem sit in deo intelle¬ ctus, & uoluntas scilicet non est idem genera re, & spirare: de quo latius dist. vij. Item deus uult per illam rem, quae est intellectus, & econtrario. Dicitur tamen non intelligere per uoluntatem quia non omne, quid intelligit, uult per uoluntatem: malum. n. in telligit, & roio uult: quia pmittit malum fieri: sed non facit male, & contra legemItem cum dicitur actus dicendi est actus memoriae, & non uoluntatis, ualet istam: dicere non est spirare: seu gignere uerbum, non est producere spiritum sanctum: & ita multae consimiles propositiones, quae uidentur innuere quandam non iden titatem perfectionem attributalium inter se, & cum deo propter diuersa terminorum connotata, uel negantur, uel con ceduntur: & non propter aliquam non identitatem ex parte dei: sic etiam conceditur deus multa intelligit, quae non uult. Item quicquid deus intelligit, naturaliter intelligit: sed non quicquid uult: naturaliter uult. unde deum naturaliter uelle, est ipsum rem aliquam necessario in esse ponere, seu producere: sed constat: quod deus contingenter producit adextra, & non necessario. Intelligit autem naturaliter, quicquid intelligit, quia quicquid intelligit, necessario est, uel in esse reali, uel in esse obiectiuo Ita resoluit illam doctor quaestione paesentiiuxta finem. Si ergo illa nomina intelligere, uelle, & sic de aliis non essent connotatiua: sed quodlibet ipsorum simpliciter, & absolute, & sine connotatione diceret illam rem, quae deus est, non plus una esset concedenda, quam alia.. Posset tamen illa propositio de ui sermonis concedi: deus uult malaut habet doctor: quodli. iij. q.ij. quia uult actus, quod sunt mali: ergo uult mala: non tamen male. Verum de disferentia illarum, deus malum uult. & deus uult malum, habetur infra distinctio. xlvij. & latius in secunda distinctio. xxxvij. Si dicis: deus intelligit mala, & non uult male: ergo intelligere, & uelle distinguuntur. Respondet Ockam ubi supra. non ualet: quia est ibi fallacia figurae dictionis: & mutatur nomen in aduerbium. Plura alia notatu digna¬ tangit doctor de personarum emanatione: de principijs productiuo, & eliciti uo: de quibus infra suis locis dicetur: quia hic solum incidentaliter tangit in responsione ad rationes Sco. Pro isto ultimo dubio, & pro multis aliis in hac quaestione tactis uide Petrum de alia. quaestio. vj. arti. ij.