¶ Circa articulum primum: quia quaestio illa qua cum praecedente quaestione loquitur de actu meritorio, & de charitate: uidenda essent hic aliqua de actu meritorio. Quid est: im quo consistit ratiomeriti, & similia: saltem breuiter. Sed quia de hoc diffusius solet tractari circa secundum sententiarum. unde & in dist. xxvij. secundi, aliquid de hoc diximus. Quid scilicet est actus meritorius, in quo con fistit ratio meriti, & quotuplex est meritum, & similia: ideo hic non repetitur amore breuitatis.

¶ Secundo supponoex dist. xxvj. secundi quid est gratia, & charitas: de eorum identitate: diuersita te: perfectione: excellentia: conditione: per totam illam distinctionem.

¶ Tertio suppono hic distinctionem tactam quae: stione praecedenti de charitate duplicicreata scilicet quaeut habetur in clementi. de summa trini. & fide cath. c. unico. est habitus infusus. Et increata, quae est uoluntas diuina, sine qua nullus est. deo gratus, uel acceptus: nec actus quicuque meritorius.

¶ Quarto suppono ex dist. Artipraesenti. q. i. ar. iij. multiplicem acceptio. Coclnem necessitatis.

¶ Pro articulo secun. ¬ do est haec conclusio prima. Omnis actus Mull meritorius necessario praesupponit cha plex ritatem creatam secundum legem deior ceptidinatam. Probatur conclusio. Omnis neces actus meritorius (de quo conclusio prin tatis, cipaliter loquitur) est meritorius uitae aeternae. Statuit autem lex diuina nullum sine gratia saluandum. Vnde apost. i. Corin. xiij. Silinguis honum loquar, & angelorum: charitatem autem non habeam: lactus sum uelut aes sonans: aut cumbalum tinniens. Et si habuero prophetiam: & nouerim mysteria omnia, & oem scientiam, & si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam: charitatem autem non habuero: nihil sum &c. Item ad Roma. vj. Gratia dei uita aeterna. Item pergratiam damdn nostri Iesu Christi credimsaluari. Act. xv. Et caetera multa allegaripossunt. Vt enim homo sit acceptus deo ad uitam possidendam, & opera eius meritoria: necesse est necessitate conditionata: de qua. supra. q. i. in dubio. iij. sibi inesse donum supernaturale a deo infusum: quod charitas, siue gratia nominatur (Gratia, quia eo deus acceptat naturam. Charitas: quia inclinat ad diligendum deum) hoc donum: sola assistentia naturam gratificat scilicet actum ex inclinatione ad ipsum. Habet autem hoc donum infusum inclinare primo, & principaliter ad actum proprium: qui est diligere deum: & mediante illo ad cuiuslibet alterius uirturis actum: sicut caeteri habitus acquaesiti ad facilius: expeditius: delectabilius: eliciendum actus similes illis, a quibus geniti sunt: inclinant secundum philosophum. ij. Ethi Ratione sic probatur secundum Thom. Hon inputis naturalibus existens non potest me eri gloriam: ergo requiri tur charitas. Consequentia nota. Antecedens probatur: quia meritum hominis dependet ex diuina ordinatione. Nulla autem res ex diuina ordinatione excedit proportionem suae uirtutis, quae est principium actus: quia nihil agit ultra suam uirtutem: sed uita aeterna excedit proportionem naturae creatae: quia nec oculus uidit: nec auris audiuit: nec in cor hois ascendit, quod praeparauit deiuis diligentibus se. i. Cor. ij. Ideo nulla creatura creata sine dono supernaturali sufficit ad primum. Praeterea peccatori non debet uita, sed mors: secundum illad. Stipendia peccati mors. Rom. vj. Oens autem peccauimus in Adam. secundum apost. Rom. v. Prius opus est reconciliatione. Haec autem sit per gratiam: quare conclusio uera. Notanter dictum est secundum legem dei ordinatam: quia. ut supra ostensum est. q. i. & ij. huis dist. non includit contradictionem sine smoo habitu aliquem ad uitam, & habentem non acceptare. Licet de facto deus neminem acceptet ad uitam: nisi cui in lundit habitum charitatis

¶ Secunda conclusio. Charitas sine qua impossibile est aliquem acceptari ad uitam aeternam: uel actum eius esse meritorium: non est aliqua entitas creata. Patet ex dictis in. q. i. & ij. Corollarium secundum magistrum. Ccharitas, qua meri: orie diligimus deum, & proximum, est spunssanctus Non sic in telligendo: quod spussancto formaliter disigamus deui, & proximum. Hoc enim, quo sic diligimus est actus a nostra uoluntate elicitus, uel habitus derelictus, uel insulus. Sed ratio formalis praecise: unde actus dicitur meritorius, aut agens deo charus est gratuita dei uoluntas, quam est spiritussanctus. Et si: hunc intellectum habuit magister, cum dixit: quod charitas, qua diligimus deum, & proximum est. sl. Verum dixit: et sic saluat cum auctor. Nec uult magister negare: quin praeter illud donsi, quod est spussanctus: etiam aliud donum creatum donetur: quod sit habitus inclinans ad diligendum. Ex illo patet: quod aliter spunssanctus est causa actus charitatiue diligendi in nobis ut scilicet chari sumus deo: & aliter causatur actus credendi, & sperandi: quia illorum est causasine speciali acce- ptatione. Non sic actus diligendi, quo charitatiuendiligimus deum, & proximum.

¶ Pro articulo tertio dubitatur contraprimam conclusionem primo auctoritate: secundo ratione. Auctoritate scripturae sic. Opus meretur mercedem aeternam sine, gratia: igitur. Antecedens probatur: quia merces n lla debetur operibus, & laboribus sanctorum secundum id. ij. Paral. xv. Erit merces operi uestro. Item Sap. x. Red det deus mercedem laborum sanctorum suorum. Item. j. ad Cor. iij. Vnusquisque propriam mercedem recipiat secundum suum laborem. Haec merces non est nisimerces caelestis: secundum illud Matt. v. Merces uestra copiosa est in celis. Quod etiam sit merces de condigno: patet Lucae. x. Dignus est operarius mercede suaEx his, & alijs multis patet (ut uidet) quod merces aeterna debetur operibi: sed met ces: quae debetur operibus, non imputat secundum gratiam: ad Rom. iiij. Ei, quioperatur merees, non imputatur secundum gratiam: sed secundum debitum: ergo merces sanctorum non debetur ex gratia. Consequentia tenet syllogistice sic arguendo. Nulla merces debita operi de betur ex gratia: merces sanctorum est debita operi: ergo non debetur ex gratia ultra: ergo gratia non est necessaria. Rndetur: quod in omnibus istis auctoritatibus non excluditur gratia. Operi ergo debetur merces: sed non nisi operi digno: sed nullum opus est dignum mercede tali sine gratia: secundum illud Rom. iiij. Ei qui operatur merces debetur &c. Et loquitur de mercede operis seclusa gratia. Loquitur. ii. contra eos: qui ex operibus legis sine gratia saluari contendebant. Vnde uult arguere apostolus. Et qui operatur opera legis sine gratia: merces non imputatur secundum gratiam. Vita autem aeterna datur secundum gratiam, ut postea probat: ergo non est merces operibus legis sine gratia debita

¶ Contra conclusionem arguitur secundo & ratione. Charitas infusa non praesupponitur actuimeritorio secundum legem dei ordinatam: ergo conclusio fal fa. Antecedens probatur: quia magis meretur uoluntas actu suo ex naturalibus elicito quam habitu charitatis: ergo non requiritur habitus. Consequentia nota: quia haec est sola causa habitus charitatis: ut actus uoluntatis sit per eam meritorius. Antecedens probatur: quia uoluntas magis meretur per illud, quod ex in potestate eius: quam per illud, quod non est in sua potestate. sed actus suus ex naturalibus elicitus magis est in potestate sua, quame habitus infusus: ergo. Consequentia nota. Maior probatur: quia per illud, quod non est in nostra potestate: neque laudamur, neque uituperamur: quia deficit ratio uoluntarij: ergo nec meremur: quia mereri est actus laudabilis.

¶ Item si requiritur charitas infusa, uel ut magis accepta deo uoluntate, & eius actu: uel non. Non se cundum: quia si actus est acceptus deo propter charitatem, charitas erit magis accepta per regulam philosophi. j. poste. propter quod unum quodque tale &c. Nec primum: quia si est magis accepta: aut propter eius bonitatem naturalem, uel moralem. Non primum: quia sic ipsa uoluntas in se: & quaelibet creatura rationalis, eo quod est perfectior tali habitu, est acceptior: quia maius bonum, & perfectum est magis deo acceptum. Nec secundum scilicet propter perfectionem moralem: quia nunquam est perfectio moralis: nisi illud sit in potestate eius, quod perficit. Habitus autem infusus non est in potestate uoluntatis, quam perficit: cum sit a solo deo.

¶ Et si diceres: sufficit, quod est in potestate agentis scilicet dei. Contra: non plus est ille habitus in potestate, quam ipsa uoluntas, uel actus eius: uel quam natura humana aut angelica: immo quam quaecunque creatura: quiaineius ditione aeque cuncta sunt posita, nec unum magis altero.

¶ Sidiceres: quod habitus ille sit in potestate uoluntatis dispositione pro quanto se po¬ test uoluntaric disponere ad eius susceptionem. Contra. habitus ille potest da ri alicui sine omni sua dispositione praeuia: ut patet de patuulis baptitatis. Nec ualet dicere: quod procedit sacramentum baptismi. Tum quia sacramentum baptismi non est in uoluntate paruuli. Tum quia deus potentiam suam non alligauit sacramentis: ut dicit magister. Ideo quod dare potest per sacramentum, potest est dare sine lacramentis Item quandocunque duo actus sunt eiusdem rationis, quorum neuter habet circumstantiam malam. si unus est acceptus deo etiam alius: cum nulla sit ratio diuersitatis: sed actus elici tus post charitatem infusam: est eiusdem rationis cum eo, qui ante charitatem esi citus est: igitur si unus est acceptus, etiam & alius. Consequentia nota cum maiori. Minor patet: quia actus generatiuus habitus, est eiusdem rationis cum actu elicito per habitum: alioquin per eum habi tus non aug mentaretur: per ea enim augmentatur, per quae generatur. Item omnis actus, qui est meritorius cum aliqua circunstantia, quae nec de se est laudabilis: nec uituperabilis: etiam est meritorius fine illa circumstantia. Sed actus aliquis cum charitate (puta diligendum deum) est meritorius. Et illa circunstantia: scilicet charitas infusa de se non est laudabilis: ergo sine ea adhuc est meritorius. Consequentia est in Darij. Maior patet: quia circunstantia, quae de se nec est laudabilis, nec uituperabilis: non facit actum meritorium, nec demeritorium: cum maxime laudabile sit actum esse meritorium. Minor proparte prima est conclusio prima. Pro secunda scilicet, quod charitas de se non sit laudabilis, probatur, quia nullus habitus est de se laudabilis quod probatur: quia non acquisitus: ergo multo minus infusus: quia minus habet de uoluntario: quamis, qui de acti bus libere elicitis est acquisitus. Quod uero acquisitus non sit de se laudabilis, nec uituperabilis: probatur: quia quilibet indifferenter stare potest cum dei amicitia, & odio. Nam si aliquis uitiosus repente conuertitur, & sit de inimico amicus: non statim corrumpuntur habitus uitiosi acquisiti: quia adhuc post conuer fionem sentiet se magis inclinatum ad priores actus uitiosos donec per oppesitos habitus uirtuosos (per exercitium bonorum actuum acquisitos) corrumpantur. Sic si multas habens uirtutes incidit in mortale, sit inimicus dei: & tamen non statim corrumpuntur habitus uirtutum:

¶ Pro solutione illarum rationum. Non ta, quodlicet ad meritum uitae aeternae de condigno plura de facto requirantur: ut patet. in. ij. dist. xxvij. puta, quod sit libe r reelicitum: & secundum inclinationem t gratiae: & per hoc condignum praemiot & acceptum a deo liberaliter ad simoi praemium: tamen illud ultimum est principale in ratione meriti: quo solo existente sine alijs actus esmeritorius: & persona dignapraemio. Eo non existente licet sit actus libere elicitus, & secundum inclinationem charitatis & gratiae non est meritum neque condignitas. Vnde nullus actus quam tumcunque libere elicitus: etiam cum quo cunque dono creato sine gratia: sine cha ritate est essentialiter meritorius: sed ex sola liberali acceptatione diuina, & ita praecise ex sola gratia increata: ut patuit q. ij. & q. praesenti conclusione. ij. Quod autem de facto requiritur charitas infusa, quae est ipsa gratia: est ex sola misericordi ordinatione diuina. Ordinauit. n. deus se uelle omni, quem decreuit acceptare ad gloriam: conferre hunc ornatum, quae est gratia, quo perficitur, & ad bonum libere eliciendum praeparatur, & adiuuatur: quod ergo charitas requiritur non est propter perfectionem charitatis: sed propter beneplacitum dei, & suae be nignissimae uoluntatis.

¶ Per hoc ad primam rationem potest dici breuiter: quo uoluntas non magis meretur per hoc uel illud: nisi quia hoc uel illud accepta tur a deo. Et quia deus decreuit non uelle aliquem actum acceptare: nisi illum, qui elicitur ab habente charitatem, & secundum eius inclinationem deo ex hoc praecise est magis meritorius: & non ex eo, quod est in potestate sua. Nec sequitur. Non laudamur: ergo non merenur: quia laus proprie deo debetur, a quo est omne bonum, & meritum nostrum. Hinc August. ad Sixtum precbyterum. Cum coronat deus merita nostra: nihil aliud coronat, quam munera sua. Magis ergo meritum est: quia est a deo ad reddendum operanti magis acceptum: quam quia est in potestate nostra, aut libere elicitum.

¶ Ad secundum dicitur: quod deus non acceptat opus nostrum: quia charitas magis accepta: sed quia ita placuit. Et sic regula philosophi non habet hic locum. quia intelligitur: quando aliquid est tale propter aliud esse tale praecise.

¶ Ad tertium: admisso, quod actus meritortus, & non meritorius possunt ee eiusdem rationis essentialis: sed non accidentalis. Est tamen ratio diuersitatie sola diuina uoluntas dei sic ordinantis.

¶ Ad quartum negetur maior. Ad pro- bationem, conceditur, quod circumstantia talis ex se, uel natura propria non facit actum meritorium, sed ex ordinatione diuina; quia quantumcunque esset laudabilis ex se: si a deo non ordinaretur ad praemium: non faceret actum meritorium

¶ Secundo dubitatur. Si esset ponenda charitas infusa: maxime ut esset ratioacceptandi (actum ad praemium) uoluntati diuinae: sed hoc non: ergo. Consequentia nota. Maior patet: quia non uidetur alia ratio ponendi charitatem infu sam. Minor probatur: quia nihil creatum potest esse ratio actus diuini Nec in se: nec ut tendit in tale obiectum Quia actus diuinus est aeternus, & immutabilis. Omnis creatura temporalis, & mutabilis, ac passibilis. Sed mutabile non potest esse ratio immutabilis: quia tunc aliquod esse tale absque rationo sic essendi quod est impossibile. Item circumscripto omni dono supernaturali: est distinguere inter amicum, & insmicum: ut inimicus dicatur: in quo est peccatum non deletum, & ita offensa dei. & amicus, in quo non est offensa. Ante aunt collationem doni supernaturalis potest inimico dimitti offensa. Non nio necesse est, si dimittitur offensa per non imputationem ad paenam: quod addatur donum ei, qui fuit inimicus. Nunc autem charitas potest distinguere inter filios regni, & cat ceris secundum Aug.

¶ Item si ponit cha¬ eitas maxime inclinando potentiam concauset meritum: sed hoc non. Minor probatur: quia uel ut causa principalis, uel minus principalis. Non secundum quia principalis causa bonorum meritoriorum est: ergo ut dicit magister dist. xxvij. secundi. Ad quam uoluntas habet se, ut pedisse qua non praeuia: concomitans, non ducens: ut dicit Aug. ad Bonifa. papam. Si autem principalis: quia cum inclinet naturaliter non libere sicut omnis habitus: sequitur, quod actus meritorius non esset liber, & in potestate uoluntatis: sed naturalis. Tenet consequentia: quia effectus sequitur conditionem causae principalis.

¶ Ad illa respondetur. Ad primum dicitur: quod charitas non est ratio acceptandi necessaria ut patuit. q. i. & ij. Sed potest dici ratio acce- ptandi ex libera ordinatione diuina: ad hunc intellectum: quia ordinauit deus non acceptare actum: nisi ex charitate inclinante a uoluntate elicitum. Et illo modo nihil prohibet aliquid creatum esse rationem acceptandi deo, & ita actus diminui.

¶ Ad secundum dicitur: quod potest distinguit inter amicum, & inimicum sine charitate. Nec propter hoc requiritur charitas: sed propter ordinationem diuinam saepe dictam. Distinguere uero filios regni: consequitur charitate ex diuina ordinatione.

¶ Ad tertium dicitur: quod in actu meritorio duo est attendere scilicet substantia actus: & rationem meriti. Quantum ad substantiam est principaliter a uoluntate libere producente. Quantum ad rationem meriti est principaliter a charitate ex diuina ordinatione. Principalissime tamen; & uere a deo libere acceptante.

¶ Tertio dubitatur: homo naturaliter ordinatur ad beatitudinem tanquam ad suum finem: ergo potest eam naturalibus actibus consequi, & per consequens sine dono supernaturali. Consequentia probatur: quia natura nihil agit frustra: nec deficit in necessarijs. iij. de anima. Deficeret autem: si ad ea, in qua ordinat perducere non posset. Antecedens probatur: quia homo naturaliter appetit beatitudinem tanquam finem secundum beatum Augu. xiij. de trin. & Boe. iij. de consol. Ad illud autem ordinatur naturaliter, quod potest natu¬ raliter consequi.

¶ Item charitas impedit meritum: ergo non requiritur. Antecedens probatur: quia quo aliquis est magis debitus eo minus meretur: sed existente charitate bonus actus est magis debitus: secundum illud Greg. Dum crescunt dona: rationes etiam crescunt donorum.

¶ Item quo opus est magis laborio sum: eo magis meritorium: sed charitas facit opus minus laboriosum: quia secundum Aug. Omnia seua: leuia, & prope nulla facit charitas, & ita facit minus meritorium.

¶ Item meritum adscribitur etiam actibus fidei, patientiae; fortitudinis &c. inscripturis: ergo non solum charitati.

¶ Ad primum dicitur: licet homo naturaliter ordinetur ad finem beatitudinis: non tamen ad consequendum per media tamen naturalia. Nec ideo deficit natura in necessarijs: quando necessaria a dono supernaturali conferuntur. Sicut dispositio embrionis humanae non est frustra, nec deficiens: quamuis non attingat formam intellectiuam in materia embrionis producendam. Nec ad illum terminum ordinatur. quod potest naturaliter consequi. Nam homo faciendo, quod in se est: naturaliter disponitur ad gratiam supernaturalem. Ad secundum dicitur: quod actus magis debitus non est minus meritorius: maxime quando cum maiori debito stat maior dignitas actus, ut in proposito. Etiam debitum non minuit rationem meriti: quia non minus est meritoria obseruatio praeceptorum per charitatem, & obedientiam: quod actus supererogationis: propter quod doct. dicunt actum cum uoto factum esse magis meritorium, quam si sine uoto fiat. Ad tertium de opere laborioso distinguitur: quia quomque opus est magis laboriosum ex ipso opere: quia arduum est aliquantulum excedens uires naturales. Alio modo dicitur laboriosum propter operantis defectum propter quem magis laborat. Et ista laboriositas minuit meritum. Prima auget: & ad illa promouet charitas: quia facit aggredi ardua. de hoc dist. xxix. secundi latius habetur. Breuiter meritum non conmensuratur labori: sed perfectioni charitatis, & intensioni actus. Ad quartum dicitur: quod meritum attribuitur actibus alia¬ rum uirtutum inqu uantum sunt formatae charitate, & non alias ut supra. perapostolum. i. Corint. xiij.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3