Quaestio 4

QVAESTIO IIII. VTRVM charitas possit augeri.

¶ Pro articulo primo quaestionis huius primum suppono pro intellectu termini, quod per augmeniabile doct. intelligit idem, quod intensibile Nam de augmentatione substantiali, aut quantitatiua molis: nihil ad propositum: sed tantum de augmentatione uirdiutis, & perfectionis. Et quamuis uaria sunt opin. de huiusmodi augmentatione quomodo fiat: sequor tamen opinio eorum, quitenent eam fieri per additio nem gradus ad gradum: in eadem parte subiecti penetratiue simul existentium eiusdem rationis: numero tamen differentium. per quam totum sit maius perfectiue, uel intensiue. Et quamuis in conclusione huius quaestionis, uidelicet, quod charitas augeatur: omnes concordant propter auctoritatem scripturae: secus de modo augmentationis, de quo in sequentibus quaestionibus uidendum erit. In hac uero quaestione doct. principaliter inuestigat quantum ad logicam, quem propositiones ueniant concedendae, & quae negandae.

¶ Notandum igitur secundo, quod aliquid recipere magis, uel minus dupliciter accipitur. Vno modo realitter, & sic est recipere in se inhaesiue formam magis, & minus intenlam. Alio modo denominatiue secundum quandam similitudinem: & praedicationem: quia de ipso magis, & minus praedicatur.

¶ Pro c. arti. secundo est conclu. prima. Capieni.t do magis, & minus. primo modo: nulla forsi ma suscipit magis, & minus. Patet: forma accidentalis nihil recipit in se: quia accidentis non est accidens. secus de forma substantiali scilicet intellectu.

¶ Secunda e. concl. Capiendo magis, & minus, ppriesecundo modo: nulla forma suscipit magis, & minus. Patet: quia una charitas non est magis charitas: quai alia.

¶ Tertia cocl¬

¶ Improprie forma suscipit magis, & mi¬ nus: ut ualet tamen una forma est maior, uel minor alia intensiue. Vel una forma est maior forma, & una alia forma est minor forma. Et ita sub consimili intellectu, & ita praedicta concedenda est. Porma suscipit magis, & minus in sensu copulatiuo, non copulato: quia una, & eadem forma non est maior, & minor. Aliter in sensu signato potest est praefata propositio cocedi: sic scilicet de illo termino forma pręedicatur magis, & minus copulatiue: quia illa est uera: forma recipit magis, etforma recipit minus: non de una sed de diuersis formis.

¶ Quarta concl. Haec est falsa de uirture sermonis.

¶ Borma augmentatur. Patet: quia nulla forma est primo minor, & postea maior: quia nec illud quod praecedit augmentationem: nec illud, quod acquiritur per augmentationem: licet totum resultans ex praecedenti: & illo, quod acquiritur sit maius, quam forma, quae praecessit. Sed hoc non fuit prius: sicut nec illud, quod acquiritur: Nec etiam aliqua forma conis: quia nulla talis est nisi signum, sed nullum praedicatum dicitur de coni: nisi conueniat isli pro aliquo singulari.

¶ Quinta conclSubiectum formae non augmentatur: quia licet homo primo sit minus charus, & postea magis charus: tamen propter hoc homo non augmentatur: sed charitas: unde de nominatur magis, uel minus charus.

¶ Sex ta conclusio. Secundum conem modum loquendi: forma augmentatur. Probatur: quia aliquid augmentatur secundum omnes: & non subiectu: ergo forma. Habet aunt conis modus loquendi hunc intellectum. forma augmentaturid est aliqua forma in aliquo subjecto primo est minor: & postea in eodem subjecto est forma aliqua alia eiusdem rationis maior sine interruptione: uel etiam extra subiectum secundum potentiam diuinam. Dicitur sine interruptione: quia si fieret interruptio, non esset unus motus, sed plures. Et sub illo intellectu sequentes quaestiones tractabuntur, quibus inuestigabitur: quo fiat augmentatio. Ex illo sequitur: quod licet forma augmentetur: non tamen mouetur: licet subjectum eius moueatur: quia motus dicit successionem. Augmentatio aut formae (de qua hic sit sermo, quae est charitas) sit in instanti. Item moueri capitur pro esse subiectiuo motus. nec augmentari (ut nunc de augmentatione loquimur) est in ferius ad moueri. Neque hmo augmentatio est species motus: licet non sit sine motu naturaliter. Quia quando forma augmentatur subiectum formae mouet: large accipiendo moueri, ut se extendit ad mutationem. Posset tamen deus aliquam formam a subjecto separatam augmentare: hoc. ne nullam includit contradictionem, & sic augmentatio esset sine motu: quia ibi nihil moueretur, nec mutaretur.

¶ Septima concl. Haec simpliciter: & de rigore sermonis est uera. Borma habet latitudinem: quia ualet illam. Borma habet in se partes realiter distinctas. Vtrum autem augmentatio sit alteratio potest concedi quod augmentatio est alteratio non formae, quam augmentatur: sed subjecti. Haec est sententia doc. in scripto suo quaestione praesenti.

¶ Verum pro clariori dictorum, & dicendorum intellectu. Notandum primo, quod duplex est augmentatio: ut notat doct. infra. q.viij. huius dist scilicet intensiua, & extensiua. Augmentatio extensiua est per quasi illud quod augetur occupat maiorem locumpost: quai. Et haec duplex: quaedam sit per additionem partis ad partenfacientis per se unum cum illa: distincta ab ea loco, & situ: ut cum aqua additur aque: uel alicuius superficiei pars una prius dealbatur quam alia. Alia augmentatio extem siua sit in eodem subjecto pcre: ut in rarefactione: quia aliquid secundum se totum sit maius extensiue In tali augmentatione (si tenetur quod quantitas est accidens distinctum a re quanta) prior quantitas tota corrumpitur, & noua maior introducitur, & non manet una quantitas cum alia. Si uero tenetur, quod quantitas non est accidens inhaerens rei quantae: sed est resmet quanta: non sit ibi additio nouae quantitatis: sed ipsa res rarefacta per esongationem partium suarum occupat maiorem locum post qua ante: per solum morum localem earundem, siue ad generationem alicuius rei nouae. Augmenta tio intensiua: est additio partis ad partem: facientis cum illa unum indistincte ab eo¬ loco, & situ: absque eo, quod per se sequatur maior quantitas. Quida uero ponut augmentationem triplicenut refert Pet. de Alia. quae. ix scilicet pure intensiuam, quam est in formis spualibus non corporalibus, ut est charitas. Pure extensiuam sicut rarefactio, uel augmentatio corporum solidorum. Inten siuam, & extensiuam: ut augmentatio forma rum corporalium: caliditatis ilicet frigidita tis.

¶ Notam: secundo: quod augmentatio; qu. Ne est solum extensiua: pot subdiuidi in discretam siue numerosam, & in continuam. Exeplum primi potest poni. Cum grex ouium numeraliter augetur. Exemplum secundi in rarefactione aeris, uel alterius: ut patuit.

¶ Notandum tertio: quod augmentatio intensiua multipliciter solet imaginari. Vno modo ut supra immediate patuit: per accumulationem graduum eiusdem rationis constituentium unam formam: qua sit magis intensa, quae aliqua pars eius. Alio modo imaginantur aliqui fieri augmentationem intensiuam solum per recessum a non gradu. Et istud a diuersis uarie assignatur. Nam quidam dicunt: quod intensio sit per depurationem alicuius formae a suo contrario. Alij, quod sit per maiorem radicationem in suo subjecto. Ita quod secundum istos contingit eandem formam paenitus inuariatam secundum suam essentiam, aliquod subiectum minus intense denorare, & postea magis, & similiter econtra. Sed ista opinio non est uera: ut habet declarari in philol. &c.

¶ Quarto notandum: quod augmentatio tam intensiua: quae extensiua dupliciter potest imagina ri fieri. Vno modo subito siue in instanti: sicut si sol, aut aliud lum inosum crearetur in instanti in medio diaphano: & postea aliquod aliud crearetur in eodem medio in instanti. Patet: quia fieret ibi augmentatio suminis tam extensiua: quad intensiua in illo secundo instanti. Alio modo potest imaginari talis augmentatiofieri non in instanti: sed successiue corinue tam secundum extensionem, quam secun¬- dum intensionem. Ita quod data aliqua forma (ut caliditate) uerum est dicere: quod aamt quamlib. parte istius caliditatis prius fuit eius medietas secundum intensionem, & extensionem, quasilla tota pars. Et sic sit successiue continue. Vn pro declaratio ne istorum est hic uidendum: quid est aliqud fieri in instanti. Ramndet ditdes Came. q. ix. primi. aliquid diu fieri in instanti: quia nulla eius pars pfuit antequam illud eent. Ex quo sequitur: quod non stat aliquod indiuisibile fieri: & illud non fieri in instanti. Patet: quia nihil eius aan ipsum pfuit: cum ipsum areat partibus &c.

¶ Quinto notandum, qoaugmentatio continua potest dupliciter feri. Vno modo potest fieri continue successue. Alio modo continue permanenter. Et hoc dupliciter: quia duplex est continuum. isice continuum succes siuum, & continuum permanens. Dr autem aliquid continue suecessiue augeri: quamdo in quolib. instanti posteriori est magis intensum, uel magis ex tensum, quasi in aliquo priori. Ita quod non est dare aliquod tempus in augmentatione sic continua, in quo toto illud sit aequa iter intensum, uel extensum in qualib. parte.

¶ Sexto notandum: quod latitudo sicut hic sumitur (cum loquimur de latitudine formarum) espluralitas distinctarum partiumconstituentium per se unum extensum, uel intensum. Et est duplex scilicet intensiua, & ex tensiua. Latitudo extensiua est pluralitas partium distinctarum constituentium per se unum quantum continuum. Van non capitur hic latitudo, prout apud mathematicos distinguitur contra logitudinem. Latitudo intensiua, siue gradualis, est pluralitas distinctarum partium sibi inuicem coexiste tium, & constituentium per se unum quantum intensum. Sed gradus ut hic sumitur: dipars alicuius latitudinis intensiue siuepars alicuius formae: alteri parti eiusdem coexistens, & secum constituens per se unum quantum intensum.

¶ Septimo notandum postpdicta in conclusionibus quarta, & lexta qaonis huius: quod aliquam formam augmentari potest intelligi dupliciter. Vno mode uirture sermonis. Alio modo secundum intentionem loquentium: ut patuit in co clusione sexta. Haec ex aliorum dictis referre placuit: pro clariori dictorum intellectu ex Pet scilicet Camer. & Greg.

¶ Prima propositio est dumi Camer. & haec est. Aliquod subiectum potest dici magis, & minus tale: sine alicuius qualitatis, aut alterius rei sibi inexistentis acquisitione, uel deperditione. Patet: quia sit aliquod su biectum puta a, calidum ut octo: & b, calidum ut quatuor. augeatur ergo caliditas ipsius b, usque ad octo: tunc b, sit magis simile a, quame prius, & econtra. Sed qud ex magis simile: est magis tale. Sic poni posset exemplum de iusto, quad dicitur quocunque; sisimilis deo. Et si iustus crescit in gia, diplus similis deo: & deplus similis illi: & tamen in deo nullius sit acqusitio.

¶ Secunda propositio. Aliquod subiectum dicitur tale, uel aliquale per qualitatem accidentasem ab eo realiter differentem. Patet: quia albedo panis in sacramento manet sine subjecto: quod olim denominabat album, cum informaret panem.

¶ Tertia per positio. Aliquod subiectum pot esse magis, & minus tale: per aliquam qualitatem accidentalem. Patet: aqua dicitur magis uel minus calida per caliditatem eaum informantem.

¶ Quarta propos. Aliquod subie ctum non potest esse magis, & minus tale per aliquam qualitatem accidentalem ipsa qua litate formaliter, & simpliciter non uariata intrinsece. Patet de qualitate in subjecto existente: qua si intenditur, dicitur aqua calidior. Intensio autem sit plurium graduum accumulatione.

¶ Quinta propositio. Nulla forma potest suum subiectum denoiare, & facere magis, uel minus tale, nisi per intensionem, & remissionem ipsius formae in se, & sine noua alicuius alterius partis acquisitione, uel deperditio ne, alias. nom non posset saluari: qualiter ipsa forma esset de nouo intensior, uel re missior. Ex qua propositione sequitur primo: quod in cuiuslibet formae intensione aliquid noui acquiritur realiter distinctum a priori forma. Secundo: quod illud acquisitum est eiusdem peciei specialissimae cum forma prioriTertio: quod illud acquisitum manet cum priore, & facit unum cum eo. Haec procedunt secundum eam opinionem de formarum intensione, quam hic amplectimur, & quam tenet doct. impugnatis alijs opinionibus in quaestione quinta, & sequenti.

¶ Sexta propositio. Aliqua forma accidentalis habet latitudinem diuisibilem: non solum secundum realem extem sionem: sed est secundum gradualem intensionem. Patet ex dictis & notatis: quia illa ppositio: forma hal et latitudinem: ualet illam de uirture sermonis. Bormahabet in se plures partes realiter distinctas facientes per se unum extensum, uel intensum.

¶ Septima propositio. Charitas augetur, & potest augeri. Patet: quia aliqua charitus prius est minor, & postea est aliqua charitas maior: cuius pars est charitas prior. Quod aut charitas possit augeri probatur ex auctoritate apostoliPhili. j. Oro, ut charitas uestra magis, ac magis abundet id est crescat secundum glol. No orasset autem apost. pro charitatis incremento: si non esset possibile eam augeri. Item. ij. thes. j. Gratias agere debemus &c. quand supercrescit fides uestra, & abundat charitas. Item ecclesia orat dicens. Oipotens sempiterne deus, da nobis fidei, spei, & charitatis augmentum. Item Aug. dicit in Ench.c. penul. Minuit cupiditas charitate crescente.

¶ Octaua proposi. Charitas non solum subito, & instantanee: sed etiam in tempore continue potest augeri. Patet: quis onem formam habentem latitudinem intensiuam potest deus, & simul & successiue causare: sed charitas est huiusmodi: igit &c. Maior patet, & minor sequitur ex dictis. Quia cum charitas posset augeri, & non secundum extensionem ut patet: sequitur, quod secundum intensionem, & per consequens &c. Quid autem sit de facto: in proposito dubiume. Nam etsi nos mereamur in tempore: adhuc deus in instanti potest intantum augere charitatem in nobis: quantum in tepore meremur illam augeri. Et hoc tamen in primo instanti actus meritorij, cum ipse praesciat quantum est duraturus: & quantum augmentum charitatis sibi respondeat: qua etiam in aliquo alio instanti ipsius actus: sicut placet sibi. Si uero nos mereamur in instanti: adhuc ipse in tempore: & successiue potest augere charitatem pro portionabiliter ad meritum nostrum. Et sic ista conclusio est facti: de quo non constat. Haec omnia latius habentur in Camerac. post quem hic recitare placuit, quaed dicta sunt. Si uero charitas possit augeri in infinitum: patebit ex quaest. octaua. H

¶ Nona propositio. Charitas augmen¬ tabilis est in uiatore per actus ex gratia procedentes meritoriei. Haec conclusio post dicta priora satis diffusa hic breuiter probatur: quoad primam partem ratioetali. Ois forma habens in se latitudinem augmentatur: charitas habet in se latitudinem: ergo augmentatur. Tenet conse quentia in Darij. Maior probatur. Ois forma, quae potest per se facere unum cum alia forma eiusdem rationis sese penetrantis in eodem subjecto sine extounsione subiecti: augmentatur: sed forma habens in se latitudinem est simodoi: ergo talis forma augmentatur. Minor probatur: quia charitas habet plures partes intensiona les eiusdem ratiois realiter distinctas, quae non extendunt subiectum: ergo habet in se latitudinem. Tenet consequentia ex quid nomns habere latitudinem. Vltra charitas habet latitudinem: ergo augmentatur. Tenet consequentia ab eodem ad idem: siue a conuertibili ad conuertibile. Praeterea, omnis forma susceptibilis magis, & mmus augmentatur: sed charitas est simodo: igitur. Maior nota. Minor probatur: quia in aliquo subjecto nunc est forma minor, & postea in eodem subjecto sine interruptione est maior. Hoc. n. est suscipere magis, & minus in proposito: siue formam augmentari: ut patuit quaest. praesenti. Licet per potentiam naturalem simoi in existentia charitatis non sit eui denter nota: sed fide credita. Nec praesent simoi gradus se penetrantes per potentiam naturalem intuitiue uideri. Secunda pars probatur: quia ex diuina ordina tione quicunque existens in gratia: secundum gratiae inclinationem meritorie operatur: meretur gratiae prioris augmentum. Creat. none deus nouum gradum charitatis, quem infundendo prioribus adunat. Vn de Aug. Charitas meretur augeri: ut aucta mereatur & perfici. Respectu autem simoi augmenti, solus deus est causa efficiens. Anima autem meritorie saltem concurrit.

¶ Circa hanc conclusionem nonam Artidubitatur multipliciter pro articulo ter Dub. tio. Et primo contra primam parte. Charitas non est augmentabilis: ergo. Antecedens probatur: quia nec praeexistens augmentationi: nec permanens post augmenta tionem: ergo nulla. Tenet consequentia

¶ sufficienti diuisione. Non praeexistens: quia autem manet eadem: aut non. Siprimum: non augetur: quia manet idipsum, quod fuit ante augmentationem. S non manet: iterum non augetur. quia quod augetur posterius est maius: quod aute non manet: nec est maius, nec minus. Quod etiam non illa, quae manet post augmentationem: quia aut fuit prius: aut non. Si fuit prius: & sic non alia quam prius sicut prius non fuit aucta: ita nec post. Si non: tunc est de nouo acquisita, ergo non aucta: quia quod augetur, fuit prius minus.

¶ Item sicut alterabile ad altera tionem: ita augmentabile ad augmenta tionem: sed in alteratione subiectum alte ratur, non forma: ergo in augmentatio ne formae non augetur, sed subiectum, & per consequens non charitas, quae e forma quaedam inhaerens.

¶ Item charitas in augmentatione non mouetur: ergo non augetur. Tenet consequentia a superiori negato ad inferius: quia moueri est genus ad augmentari sicut motus ad augmentationem. Antecedens probatur: quia quid mouetur, recipit in se motum: charitas autem non recipit in se aliquid: ergo.

¶ Item nulla charitas est magis charitas, quai alia: cum omnes sint eiusdem speciei: ergo nulla est intensibilis. ultra: ergo nulla augmen tabilis. Vltima consequentia tenet: quia augmentatio charitatis est eius intensio. Prima consequentia probatur: quia datis duabus albedinibus, quarum una est intensior alia: una est magis alba: qua alia: quia per unam subiectum eius est magis album, quam subiectum alterius: ergo ipsa qua litas erit magis alba: quia nihil dat, quod non habet: non ergo potest forma dare de nominationem, quasm iposa non habet.

¶ Re spondetur ad illa. Ad primum diciur: quod charitas praeexistens augetur, & ipsa manet eadem, & idipsum quantum ad essentiam uariatur tamen accidentaliter: quia posterius est pars maioris charitatis, quae prius non erat pars alterius. Nec propter mutatio nem accidentalem res in se mutatur: nec materia in se mutatur, si additur alij materiae.

¶ Ad secundum negetur maior. Cuius ratio non est aliud, quam quid no¬ minis alterabilis, & augmentabilis. Est enim alterabile res potens in se suscipere formam, quam prius non habuit: uel perdere, quam habuit, & est subiectum. Secus de augmentabili: cuius quid nomnis positum est supra in primo notabili.

¶ Ad tertium negetur anis, quod charitas non mouetur capiendo motum, & moueri large ut in. iij. Physi. secundum quod assignantur ei illae species: generatio: augmentatio: corruptio: diminutio: alteratio, & motus localis. Ad probationem negetur, quod omne, quod mouetur, recipit &c. Sed moueri sic est mutari de esse in non esse, uel econtra, aut de aliqualiter esse ad aliter esse. Et hoc ultimum conuenit charitati: quia peraug mentum erit pars charitatis totius constitute. ex praeexistenti, & superaddita: cuius prius non fuit pars.

¶ Ad quartum concediturans: & negatur consequentia. Ad probationem negatur, quod una albedo ex magis alba: immo propric loquendo albedo non est alba: sed unum album est ma gis albumalio albo. Et cum additur, nihil dat, quod non habet: uerum est, quod non habet dare. Non tamen oporter, quod denominatio conueniens alicui ratione formae: conueniat etiam formae. Nam compositum est homo propter animam rationalem: & tamen anima non est homo: & anima est sciens propter scientiam: & tamen scientia non est sciens: & sic de alijs.

¶ Con tra secundam partem conclusionis, dubitatur secundo, si charitas augmentatur per actus procedentes ex gratia: aut perquoslibet: aut per aliquos, & aliquos non nullum illorum potest dici: ergo. Non secundum: quia non est ratio diuersitatis: cum actus sint eiusdem speciei: saltem eiusdem uirturtis, & ideo habent eosdem effectus. Item per quemlibet augetur meritum, & praemium: ergo & gratia siue charitas: quia quantitas meriti, & praemij sequitur quantitatem charitatis & gratiae. Nec potest dici primum: quia stat: quod actus sequens sit remissior primo: & ita non correspondet sibi gratia maior sed minor, & ita non augmentat: sed magis minuit.

¶ Solutioprobabiliter dicitur: quod quolibet actu exgratia procedente augetur gratia, seu charitas praeexistens, sicut & praemium. Ad improbationem dicitur: quod per tale actum remissum producitur charitas minor pexistente: tamen addita pexistenti red dit totum maius. Et sic praeexistens augetur ad intellectum supra expositum.

¶ Dubitatur tertio: an sicut conceditur. Charitas potest augeri: ita concedendum sit quod charitas potest minui. Pro intellectu illius dubij notandum, quod charitas potest multipliciter considerari scilicet secundum se: in ordine ad subiectum: in ordine ad causam efficiente: & quarto in ordine ad causam meritoriam Secundum haec ponuntur quatuor ppositiones.

¶ Prima. Charitas in se considerata est diminuibilis. Probatur: omne diuisibile est diminuibile: charitas est diuisibilis: ergo &c. Conse quentia nota cum minore ex articule praecedenti cum sit composita ex gradibus. Maior patet: quia diuisibile pro una pate potest manere: & pro alia desinere, & ita diminuitur.

¶ Secunda propositioCharitas considerata secundum esse in subjecto est diuisibilis. Patet: quia entitas in se diminuibilis ubicunque ponitur est diuisibilis. Item: quia charitas praeexistens in subjecto potest acquirere gradum charitatis aduententem: dum augetur, Poterit etiam eundem quantum est de se perdere in eodem subjecto, & ita minuitur.

¶ Tertia propo. Charitas per nullum agens creatum potest minui. Probatur: quia cuius diminutio est annihilatio: non potest diminui effectiue per agens cretum: sed diminutio charitatis est annihilatio gradus deperditi: cum non manet in potentia subiecti: nec secundum se: necalium eiusdem rationis: ergo non potest effici causa creata. Consequentia tenet: & minor declarata est. Maior patet: quia agens creatum: sicut non potest creare: ita nec annihilare.

¶ Quarta propositio. Charitas non potest minui perpeccatum demeritorie. Patet: quia nec per peccatum mortale: quia hoc simpliciter tollit charitatem: cum sibi repugnet. Nec per ueniale. Tum quia pro minori malo non tollit deus maius bonum: sed charitas est maiusbonum, quam ueniale sit malum. Tum quia ueiale stat cum charitate. Tum quia si ueniale minueret charitatem: cum non sit infinita: per replicationem uenialium posset tolli tota charitas. Consequens est falsum: quia tumc talis nec esset in statu salutis: nec danatio nis. Et patet consequentia: quia tollit ipsum ueniale centesimam parte gratiae: situnc centies repeteretur, auferret totam Ex his sequitur ransio ad dubium motum per aliquot conclusiones.

¶ Prima. Quanuis per potentiam absolutam dei charitas potest diminui: hoc tamen nunquam fier secundum leges ordinatas damni. Prima para patet ex propositionibus prima, & secun da. Secunda pars probatur: quia deus non aufert dona sua a rationali creatura sine demerito eius. Vel ergo demeretur perpeccatum mortale: & tunc non diminui tur: sed onino tollitur charitas. Vel perpeccatum ueniale, & hoc improbatum est.

¶ Conclusio secunda. Licet charitas quantum ad suam substantiam non diminuatur: tamen feruor eius per peccatum ueniale conmissionis, & omissionis remittitur. Probatur pro secunda parte quantum ad pctam comissionis: quia actus op positi generantes habitus oppositos impediunt conatum potentiae: quod non ita feruenter exeat in actus oppositos. Sed actus peccati uenialis: licet stent cum charitate: inclinant tamen ad oppositum aliquo modo actum charitatis, cum ab illo deficiunt: ergo Patet minor: quia per frequentiam actuum uenialium generaturhabitus peccati uenialis: inclinans potentiam ad similes actus, & ita remittit feruorem, siue conatum ad actus charitatis: qui aliquo modo repugnant actibus uenialibus. Quantum ad peccata uenialia omissionis patet: quia per negligentiam actuum charitatis ita remittitur feruor. Terupr sicut per frequentiam augetur. Et licet charita diuersimode notificent feruorem cha tis qdiritatis: potest tamen faciliter dici, quod feruor charitatis est promptitudo, seu conatus uoluntatis ad actum charitatis eliciendum: qui est praecise per habitum charitatis acquisitum ex actibus frequentatis: hoc feruor charitatis supponit pro actu charitatis, seu uoluntatis: connotando uoluntatis promptitudinem, & facilitatem ex inclinatione habitus charitatis acquisitae prouenientem huiusmodi feruorem ueniale minuit. Dum. no. ueniale conmittitur: generantur in homine habitus oppositi actui charitatis, per quos uoluntatis conatus, seu promptitudo tolsitur seu remittitur. Ex peccato uero omissionis actus boni negliguntur: ex consequenti non gignuntur habitus promptificantes potentiam, quibus non genitis potentia non facilitatur ad opus. Item ut uideri solet in tertio, & patebit infra dixxiij. q.ij. habitus infusus sine acquisitonon inclinat: ut est multorum opinioCum ergo tales acquisiti habitus non gignuntur: potentia non actuatur ad opus per solum habitum infusum &c. Gignumtur autem frequentia bonorum actuum. Et eorum omissione: uel oppositorum actuum conmissione remittuntur, seu tolluntur.

¶ Sed diceres: sint duo habentes aequalem charitatem: quorum unus habeat peccatum ueniale. alter non. Iste quaed uenialiter peccauit, non est ita charus deo, sicut qui non peccauit: cum ipse punietur. Nec statim euolat, si moritur: sicut alter non habens peccatum ueniale: ergo peccatum ueniale minuit charitatem.

¶ Praeterea si peccatum ueniale minuitferuorem: & cum feruor non sit infinitus: posset tamen aliquis multiplicare uenialia, quod feruor omnino tolleretur. Et sic iste haberet charitatem sine feruo re.

¶ Ad primum dicitur: quod illi duo in casu sunt aeque charideo: quia aeque ac cepti ad uitam aeternam, & ad aequale praemium uitae aeternae. Nec obstat puni tio unius in purgatorio: quia illa non est ex odio punientis, uel non accepta tione puniti. Quia non nunquam pater filium, quem magis diligit, & ad maiorem haereditatem acceptat, magis punit. Et sihabens magnam charitatem, peccasset uenialiter, & habens modicam, non: primus esset magis acceptus: quia ad maius premium licet esset puniendus, & non secundus.

¶ Ad secundum dicitur: quod intelligendo per feruorem charitatis promptitudinem, siue conatum ad actum charitatis eliciendum: qui est praecise per habitum acquisitum: conceditur, quod posset totus seruor tolli per conti¬ nuationem peccatorum uenialium, & omissionem actuum secundum charitatem eliciendorum, nihilominus maneret charitas integra, per quam adhuc posset in actus meritorios quantum est de se praecise.

¶ Adhos enim sola charitas: ut aliqui uolunt) cum libero arbitriosufficit: licet non ita faciliter prompte, & expedite, sicuti cum frequentia habituum acquisitorum. Tenendo quod habitus infusus sine acquisitoinclinet potentiam: de quo infra dist. xxiij. q.ij. in tertio. Tenendo autem oppositum scilicet quod habitus in fusus non inclinet sine acquisito: secus: dicendum: sic enim manente charitate non potest in actum ex defectu habituum acquirendorum.

¶ Et si quis argueret de actiuitate charitatis: potest distingui de nomine actiuitatis: an connotet actualem tendentiam, uel potentialem solum &c. sicut dici solet de inclinatione habitus: de quo latius uide dist. xxiij. q. itertij. dub. iij. Et secundum hoc formetur responsio. Valent ad hoc dubium dicta, Camerac. q. ix. art. iij. & Greg. q. v. ar. ij.