Liber 2, Quaestio 3

Arguitur primo quod sic quia si non hoc esset quia indigeret speciebus creatis ad videndum illas vel ergo tales species essent finitae vel infinitae neutrum esse dicendum ergo

Secundo, sic angelus potest per motum localem illabi humanae menti ergo antecedens probatur quia plures homines leguntur fuisse ab angeli mali obcessi et hoc filius non potest nisi per illapsum in corpus hominis quia non homo sed corpus homini deberet dici obcessum ergo illapsus factus est in animam et corpus obcessorum

Tertio, sic angelus habet notitiam cuiuslibet cogitationis pro qua animam debet punire ergo habet notitiam talium cognitionum occultarum tenet consequentiam quia quilibet pumens debet scire pro quo punit tum quia habens notitiam subiecti perfectam habet notitiam accidentium eius

In oppositum, arguitur unus angelus non potest videre naturaliter conceptum alterius ergo angelus ex clairtate et vivacitate sui intellectus non videt nostras intrinsecas et occultas cogitationes. Confirmatur per illud actuum 2o tu solus nosci corda homini

Prima conclusio, non stet intellectum angelicum habere notitiam rei per per solam praesentiam obiecti cognoscibilis, tamen in angelo non sunt species ab initio creatae per quas possit videre naturam cuiuslibet rei producibilis. Prima pars probatur quia si sola obiecti praesentia sufficieret ad hoc quod angelus cognosceret aliquid sequeretur eadem foret notitia actualis et habitualis intensa et remissa consequens est falsum patet consequentia quia lumen intellectus angelici semper manet uniforme Item, sequeretur quod obiecto sibi praesente semper ipsum intelligeret aeque intensae sicut prius. Consequens est falsum quia voluntas angeli potest avertere intellectum a consideratione actuali talis obiecti. Item a simili sequeretur quod homo posset videre tantum vel aliud sine quocumque actu distincto a se. Consequens est falsum tum quia beatitudo non consisteret in duobus accidentibus tum quia accidens relativum sicut est videre staret sine suo fundamento, quod est impossibile. Tenet consequentia quia eodem modo beatificatur homo et angelus. Patet etiam consequentia quia intellectus angeli non excedit infinite in cognoscendo humanum intellectum. Secunda pars probatur quia si in angelo essent species concreatae per quas videret aut videre posset obiectum sibi cognoscibile quodlibet sequeretur quod tam boni quam mali scirent omnia futura. Consequens est falsum quia tunc nullus superior angelus posset aliquod futurum inferiori revelare. Patet consequentia quia ex quo haberent speciem futuri cuiuslibet et intellectum sufficienter dispositum sequitur quod illud futurum intelligeret. Item autem huiusmodi species essent finite aut infinite non infinite quia tunc sequeretur quod infinite res distinctae non communicantes sed disparatae essent in angelo quolibet. Consequens est falsum patet consequentia quia sicut una res distinguitur ab alia vel distingueretur si esset sic species responsiva unius a specie alterius distinguitur. Item, angelus non posset proficere in cognitione, contra Magistrum, libro 2, distinctione 2, nec unus alium illuminare, contra Dionysium, De caelesti ierarchia. Patet consequentia quia omnis nova illuminatio arguit speciei novae productionem et novum conceptum. Item, una similitudo naturalis non potest repraesentare dissimilia ut sunt dissimilia, ergo oportet quod angelus habeat toto similitudines quot res in se cognosceret, et sic fuisseret sibi concreatae infinitae cum infinitae sint conclusiones scibiles de numeriis et figuris et de omnibus producibilibus et productis. Si autem dicitur quod illae species finitae sint, sequitur quod aliquae species finitae creatae sunt imagines et similitudines repraesentativae infinitorum producibilium. Consequens est falsum quia tunc illae infinitae aequipollerent infinitis repraesentativis, et sic toto repraesentaret quot Deus. Item, eadem res esset imago repraesentativa proprie et perfecte repraesentas simul caliditatem et frigiditatem gaudium et dolorem dulcedine et amaritudinem sed ista sunt falsa, ergo. Item, per illas species non posset discernere inter intense et remisse calida.

Primum corollarium, sicut intellectus angeli non sufficit se solo rem aliquam cognoscere, sic voluntas angeli non sufficit se sola sine quocumque afficiente posse dolere aut gaudio se afficere. Patet.

Secundum corollarium, sicut species creata requiritur ad angelum ad aliquod creatum videre, sic quodlibet obiectum ab angelo cognoscibile potest in intellectu angeli sui notitiam communicare. Patet quia aliter angelus viderent intuitive non existentia, quod est falsum.

Tertium corollarium, licet angelus plura cognoscat per species creatas a rebus, tamen angelus aliquam cognoscit sine huiusmodi speciebus. Prima pars patet quia angeli naturaliter cognoscunt aliqua praeterita et distincte de ipsis recordantur. Secunda pars patet quia distincte videret se intuitive et non per aliam speciem, ergo corollarium verum totum. Ex quibus patet falsitas operationis dicentis quod in creatione animae communicantur sibi quidam habitus per quod quando erit separata poterit cognoscere cognoscibilia et videre. Patet quia aliter sequeretur quod animae in inferno existentes viderent omnia quae sunt in paradiso et econtra quaelibet anima existens in paradiso omnia quae sunt in inferno et in mundo et sic nullus posset aliquid cogitare quin alius videret et sciret, quod est falsum

Ex hiis etiam videtur sequi quod sicut in nobis sunt quinque corporis sensus per quos distincta obiecta nata sunt a nobis praecipi, sic aequipolenter in angelo sunt quinque virtute quibus diversa obiecta nata sunt ab eo cognosci. Patet quia angelus potest percipiere albedinem dulcedinem et amaritudinem in propriis speciebus ergo mediate aliquibus virtutibus. Patet consequentia, sed antecedens apparet quia aliter angelus nesciret discernere inter amarum et dulce, quod est falsum. Per hoc tamen dicere nolo quod angelus sic percipiat dulcedinem quod sentiat delectationem in se, sicut et nos sed solum habet illam perceptionem dulcedinis in intellectu quam nos habemus in materiali sensu etc., dicendum est de obiectis aliis potentiarum.

Secunda conclusio, sicut stat angelum esse simul quiesceretur in pluribus locis distinctis totaliter, ita non repugnat angelum se movere in tempore successive localiter. Prima pars probatur quia anima simul est in pluribus partibus corporis distantibus et distinctis et non videtur magis impossibile quod angelus sit in partibus distinctis et divisis a toto quam in partibus unitis simul ergo. Item, Deus posset ponere idem corpus in pluribus locis, ergo spiritum angelicum. Secunda pars probatur per illud luce primo ingressus angelus ad eam. Confirmatur per illud ysa 6o "volavit ad me unus de seraphim". Item actuum 2o dicit angelus petro "sequare me" et sequitur quod processerunt vitum unum ubi manifeste innuitur motus successivus angeli. Item, anima humana potest se movere localiter successive, ergo angelus. Tenet consequentia quia aequae indivisibilis est et aeque libera. Confirmatur prima pars quia plures angeli possunt esse in eodem loco, ergo unus in pluribus locis. Antecedens patet maiti 5o, ubi dicitur quod, "legio erat in corpore cuiusdam obcessi".

Primum corollarium, sicut angelus non est limitatus ad certam quantitatem corporis quam possit assumere, sic non est naturaliter limitatus ad certam quantitatem loci cui possit coexistere. Prima pars patet quia anima humana potest nunc maius nunc minus corpus informare, ergo angelus potest nunc maius nunc minus corpus assumere tenet consequentia. Patet antecedens quia secundum quod corpus augetur ac maius efficitur, sic eadem anima informat ipsum in iuventute dum est minus et in aetate perfecta dum est maius. Secunda pars probatur quia maior est unio inter animam et corpus quam inter angelum et locum in quo est vel esse potest, sed non obstante unione animae ad corpus adhuc non determinat sibi illam quantitatem corporis quin possit informare corpus maius si augeatur et minus si determinatur? vel membrum praescindatur, ergo sic est possibile de angelo respectu sui loci.

Secundum corollarium, ad angelum cum corpore assumpto successive localiter moveri non sequitur aliquod continuum ex in divisibilibus componi. Patet quia est in loco quanto et divisibili, sic quod totus est in toto in qualibus parte illius loci divisibilis, non autem pars in parte sicut corpus quia partibus caret

Tertium corollarium, sicut non omne quod movetur partim est in termino a quo et partim in termino ad quem sic semper in motu locali successivo oportet ponere medii vel mobilis resistentiam. Prima pars patet quia angelus non habet partem et partem, et tamen movetur localiter sed sufficit quod angelus in suo motu habeat partem de primo termino totaliter distincto a loco in quo prius erat et partem de loco ad quem tendit. Secunda pars patet quia libertas viventis moventis sufficit ad causandum successionem in motu ergo stat angelum nullam habere resistentiam extrinsecam in modo, et tamen se movere localiter successive velociter vel tarde secundum suae voluntatis libertatem.

Ex quibus sequitur aliqua sub corollaria. Primum, licet unus angelus possit esse in pluribus locis naturaliter partialibus quiesceretur, tamen nullus locus est angelo connaturalis et proprius totaliter ac simpliciter. Prima pars patet quia est in qualibet parte totalis loci cui coexistit. Secunda patet quia si aliquis locus connaturalis esset angelo et proprius, tunc sicut lapidem gravius locus eset deorsum vel centrum sic sequitur quod omnis locus ab illo esset angelo violentus et sic violenter et non libere moveretur ad illum locum alium, quod est falsum.

Secundum sub corollarium, stat angelum habere nunc a priore alium locum et ipsum angelum numquam fuisse localiter motum vel sic stat angelum habere successive multiplicem locum et ipsum numquam fuisse vel esse localiter motum. Patet quia si Deus adnihilaret luciferum in loco ubi nunc est et post iterum recrearet ipsum in alio loco constat quod lucifer non esset localiter motus sed bis fuisset mutatus de non esse ad esse. Item non sequitur Sortes est nunc in loco et post fuit in alio loco ergo sortes est vel fuit localiter motus vel mutatus. Patet quia oppositum consequentis potest stare cum antecedente si ponatur quod sortes in primo loco fuerit ad nullatenus et in secundo loco de novo. creatus ut patet in casu priori.

Secundo, sequitur quod stat aliquid velocius moveri cum resistentia alio mobili moto sine quacumque extrinseca resistentia patet quia angelus potest se movere tarde et velociter sicut sibi placet sed lapis ex se non habet quin moveatur cum resistentia

Tertio, sequitur quod licet angelus sit in loco praecise per suum agere vel operari, tamen angelus non potest naturaliter quantolibet in agno loco existere vel commensurari. Prima patet per articulum parisiensis 100 inter antiquos. Secunda pars patet per Damascenus libro 2o et 3o cum angeli sunt in caelo non sunt in terra et cum ad homines mittuntur in terra non remanent in caelo.

Quarto, sequitur quod si angelus non esset in loco nisi ubi operaretur, sequitur quod saepe angelus in nullo loco esset nec continentur. Patet quia dum angelus descendit de caelo ad terram, angelus non operatur in caelo nec in medio nec in terra, ergo de novo nihil operatur, et per consequens nullibi est, quod est falsum.

Quinto, sequitur quod stat sine assertione recitative angelum virtute propria in extremis distantibus existere, et tamen nullo modo partibus vel locis mediis praesentem assistere. Patet si angelus aliquod corpus assumeret, sic quod in qualibet parte assisteret et ponendo ultra quod illud corpus divideretur, tunc sic angelus erat in omnibus illis partibus unitis et non est necesse angelum desinere esse in illis propter earum divisionem, ergo eadem virtute qua prius in illis erat facta divisione partium erit in ipsis.

Tertia conclusio, licet angelus malus noscat cogitationes nostras quantum ad terminorum in complexam significationem, tamen non cognoscit eas quantum ad divisionis et compositionis determinationem. Prima patet quia angelus videt animam humanam ergo quodlibet accidens ut est qualitas in complexa. Confirmatur quia angelus cognoscit omnes causas cogitationum nostrarum, ergo. Patet consequentia quia scire est rem per causam cognoscere. Antecedens patet quia cognoscit intellectum obiectum et speciem obiecti praesentatam potentiae. Secunda pars probatur quia per easdem species non variatas potest homo cogitare aliquid velle nolle facere et non facere, ergo stat angelum scire quod homo cogitat de aliqua re cuius speciem vidit gigni in intellectu, et tamen nescire determinate utrum habeat conceptum affirmativum vel negativum vel utrum illud vellit prosequi autem fugere. Antecedens patet quia secundum Augustinum, XII De civitate Dei, capitulo 18 illa quae privative dicuntur non impropria speciei sed in speciei privatione sciuntur, et per consequens per eandem speciem quis potest elicere negativum assensum vel affirmativum circa idem seu dissensum.

Primum corollarium, licet angelus non videat modo dicto nostras cogitationes naturaliter et perfecte potest saepe, tamen illas cognoscit per signa extrinseca coniecturative et indirecte. Prima patet per conclusionem. Secunda probatur quia ratio quare homo cogitat si fortis fuerit eius cognitio non potest esse quin aliquo modo appareat iudicium vel signum in aliqua parte corporis aut per verba aut per manus aut corporis gestus modo angelus malus videt talium signata per talia signa, sicut medicus per urinam videt qua infirmitate aeger laborat, ergo angelus potest absque revelatione scire saepe determinate cogitationes nostras quo ad affirmationem vel negationem prosecutionem vel fugam

Secundum corollarium, sicut angelus non cognoscit proprie secreta et naturaliter in mente humana existentia, sic etiam angelus non scit naturaliter et certitudinaliter futura contingentia. Patet quia tunc perirent revelationes

Tertium corollarium, sicut angelus potest scire ex communi cursu et notitia causarum aliquod futuros effectus, sic potest ex aliquibus signis et coniecturis scientiae et praedicere aliquibus suos futuros defectus. Prima pars patet quia bonus astrologus per artem astrologiae potest scire futura secundum communem cursum secundarum causarum naturalium ergo et angelus hoc potest. Consequentia tenet quia quilibet angelus quantumcumque malus habet notitiam minorem talium arcium quam quicumque astrologus./ Item, angelus melius cognoscit causas secundas et earum concursus quam ex quarum notitia tales artes dependent, ergo etc. Item angeli mali propter diuturnitatem temporis et vivatitatem memoriae et aliorum sensuum magis vigent experientia quibuscumque hominibus, igitur. Antecedens patet per Isidorum, primo De summo bono, capitulo 10, dicentem praevaricatores angeli sanctitate admissa non amiserunt vivacitatem sensuum sed vigent subtilitate naturae experientia temporum et revelatione summarum potestatum scilicet bonorum spirituum et illa sunt eis media quaedam sciendi futura. Ex quibus quid dicendum sit ad quaestionem patet.

Contra primam conclusionem et eius corollaria, arguitur primo sic omnis angelus fuit creatus cum habitibus scientificis, ergo non intelligit mediantibus speciebus a rebus acquisitis visibilibus causatas. Tenet consequentia quia talis habitus ficf scientialis sufficienter ducit intellectum in notitiam rei. Et antecedens patet per Magistrum in 2o, aliter angelus fuisset sicut tabula rasa in qua nihil est depictum, sicut Philosophus dicit de intellectu humano.

Secundo, si res creatae sui speciem et notitiam in angelo imprimeret, tunc res materialis ageret in spiritum, quod est falsum, ergo.

Tertio, aut res concausantes suas species in intellectu angeli prius necessario illas species in medio produxerunt aut non. Si sic, sequitur quod si esset vacuum inter illam rem et angelum, angelus non posset intelligere illam, immo si duo angeli essent in vacuo non possent se videre. Item, sequitur quod angelus non posset intelligere colorem in nocte, sicut nec nos corporaliter videre. Patet consequentia quia color existens in tenebris non causat sui speciem in medio, sed illa sunt falsa, ergo. Nec potest dici secundum quia tunc angelus per quantamcumque dispositionem posset videre rem, et sic angelus existens Parisius posset videre quidquid sit Romae, quod est falsum.

Quarto, sequitur quod angelus non posset intensius videre rem quam res possit visionem sui causare. Sed consequens est falsum quia unus angelus intensius videt et clarius alio et cognoscit. Patet consequentia quia res materialis quantum est ex parte sui uniformiter causat speciem.

Quinto, sequitur quod ad aliquam certam distantiam posset videre colorem per quam non posset cognoscere calorem vel dulcedinem. Patet consequentia quia color multiplicat suam speciem per maiorem distantiam quam calor vel dulcedo.

Sexto, angelus videt se et alium angelum et non per species aliquas ab ipsis concausatas, ergo. Tenet consequentia quia non videtur maior ratio de uno visibili quam alio. Antecedens patet per unum corollarium. Etiam probatur tum quia angelus sufficienter est sib praesens. Tum etiam quia potentia intellectiva sufficienter videtur praesens alteri angelo ad videndum. Tum tertio quia medium corporale non est susceptivum specierum spiritualium rerum et immaterialium, sicut sunt anima et angelus.

Septimo, sequitur quod visiones quibus angelus et homo videret albedinem non essent diversarum rationum. Consequens est falsum quia potentia distinguitur specifice. Patet consequentia quia ibi est partialitas obiecti causantis partialiter visionem in utroque.

Octavo, sequitur quod angelus sentiret calorem frigus dulcedinem amaritudinem, et sic non minus delectaretur in sentiendo dulcedinem quam delectetur gustus noster, quod est falsum.

Nono, si talis species esset ponenda, hoc esset propter repraesentationem obiecit. Sed hoc non quia obiectum est actus cognitivus sufficienter repraesentat illud cognoscibile, ergo.

Decimo, sic probatur quod non est ponenda huiusmodi species propter repraesentationem quia hoc esset pro tanto quia distans non potest agere in distans, sed hoc est falsum quia aliter obiectum distans non potest causare speciem in intellectu nisi ponendo aliud speciem ipsam praecedens per quod obiectum fieret praesens intellectui et sic ante illud oporteret ponere aliam speciem, et sic esset processus in infinitum.

Undecimo, vel talis species esset eiusdem rationis cum obiecto vel alterius. Si primum, sequitur quod in angelo esset verus calor, verus sapor, et verus sonus, quod est falsum. Si secundum, sequitur quod quilibet sciret discernere inter illam speciem et obiectum cuius est illa species imago praesentativa. Consequens est falsum. Patet consequentia quia talis potentia scit discernere inter duos homines qui sunt minus dissimiles cum solo numero differant. Item, si sicut alterius rationis, sequitur quod non possint distincte cognosci unica simplici cognitione, quae sit propria et distincta utriusque.

12o, sequitur quod huiusmodi species est similis obiecto materiali, et per consequens esset quanta et divisibilis, sed nullum indivisibile potest esse subiectum divisibilis alicuius. ergo

13o, in audiente cantum ex pluribus vocibus proportionatum non videtur posse remanere aliqua species similis illi cantui quem audivit, ergo nullus de cantu habet recordationem per aliquam speciem a cantu relictam.

14o, sequitur quod cogitans de umbra haberet aliquam speciem eius in mente. Consequens est falsum quia umbra non est nisi lucis privatio et quod pure privativum est non potest speciem causaliter efficere.

15o, sequeretur quod in eadem potentia esset eiusdem rei duae similitudines solo numero differentes. Consequens est falsum quia duo accidentia solo numero differentia essent simul in eodem subiecto. Consequentia patet quia illa species similitudo rei est. Similiter illa visio rei est eiusdem similitudo.

16o, sic species non poneretur nisi ad repraesentandum obiectum intellectui, ergo superfluit talis species. Item, intellectio est perfectior tali specie, ergo species non potest se habere causaliter respectu talis intellectionis. Patet consequentia quia substantia est pra?ntior et perfectior suo effectu.

Ad primam, negatur consequentia quia non sequitur, Sortes scit quod triangulus habet tres etc., ergo Sortes habet de omni triangulo speciem vel notitiam propriam. Sic etiam, licet angelus habuerit aliquos scientificos habitus universales sibi communicatos, tamen tales habitus potuerunt intendi per notitias actuales partialiter a rebus causatas. Oppositum tenet thomas de argentina in libro 2o distinctione 7a, articulo 3o, dicens "quod ideo angelus non cognoscit futurum cuius habet speciem concreatam quia species iunguntur rei dum est praesens et non dum est futurum ideo ducit innotitiam praesentis non futuri". Et si obiectaliter quod species rosae ducit intellectum humanum aeque in notitiam rei non existentis sicut existentis, ergo sic dicendum est de angelo cum eius species ducat sit perfectior. Hic dicit quod non est simile de speciebus nostris et angelicis quia nostrae causantur a rebus species, vero angelicae non.

Ad secundum, dicitur quod res materialis non potest naturaliter in speciem rem materialem producere sicut calor non potest in angelo vel in anima naturaliter agere, tamen materiale potest rem spiritualem in spiritum producere ut est ductum sicut est intellectio gaudium, etc.

Ad tertium, dicitur quod non est necesse universaliter rem prius causare speciem in medio. Patet quia anima separata naturaliter cognoscit aliam animam a se distinctam, sicut patet de anima epulonis quae vidit animam lazari et abrahae distantis a se. Et notum est quod illae animae non causabant species suas in medio illo cum tale medium esset corporale non susceptivum specierum rerum spiritualium. Et cum infertur ulterius quod angelus etc., negatur consequentia quia adhuc staret quod non posset videre per quamcumque distantiam aliam animam vel aliam rem. Unde Augustinus, libro de cura pro mortuis agenda dicit quod animae existentes in inferno non possunt videre naturaliter quae fiunt in mundo verumptamen requiruntur ad hoc quod anima vel angelus unus alium videat quod sibi sit sufficienter praesens et mihi distam certa.

Ad quartam, negatur consequentia quia non solum res visibilis causat visionem in angelo vel in anima, sed etiam potentia visiva vel cognitiva effective concurrit.

Ad quintam, posset concedi consequens nec forte esset inconveniens. Secundo, posset negari consequentia. Ad probationem dicitur quod per tantam distantiam multiplicat se dulcedo, sicut calor licet anima coniuncta per maiorem distantiam sensiat colorem quam dulcedinem quia coniuncta indiget medio carneo grossiori quo non indiget separata.

Ad sextam, negatur consequentia et non est verisimilem nec eadem ratio de visione sui et aliarum rerum materialium quia nos intelligimus nos et eam quae sunt in nobis non per alias species quia alias oporteret dicere quod speciei esset species, et per consequens angelus cognoscit se sine alia specie.

Ad septimam, posset concedi consequens licet una sit perfectior et intensior gradualiter alia. Secundo, posset consequentia negari eo quod illae visiones habeant causas partiales specifice distinctas

Ad octavam, conceditur primum consequens, sed negatur secunda consequentia, licet sensiat sonum calorem et dulcedinem per virtutes in se existentes, tamen non delectatur tali delectatione sicut nos quia non sentit illa obiecta recipiendo naturales qualitates in se ipso sicut nos quia homo percipit dulcedinem per medium carneum, et sic delectatur per illam naturaliter.

Ad nonam, conceditur consequens quia ponitur propter tentationem et notitiae causationem. Unde Augustinus, 10 De Trinitate, capitulo 15 quia non potest anima secum introrsum tanquam in regionem naturae in corporeae ipsa corpora inferre imagines eorum convoluit et rapit et ad tales imagines seu species terminatur nostra cognitio cum res cognita est absens, sicut terminabatur ad rem dum erat praesens.

Ad 10m, dicitur quod sine antecedens sit verum sine, non tamen dicitur quod ideo species ponitur quia res extra non potest semper obici immediate potentiae animae vel angeli sive quia ipsa esse desiit sive quia absens est ideo natura sive naturae conditor providit ut aliquid sibi simile esset praesentialiter per quam res cognoscatur.

Ad 11m, dicitur quod huiusmodi species sunt alterius rationis ab obiecto seu a rebus visis. Et ad probationem conclusionem dicitur quod similitudo potest capi dupliciter. Uno modo pro convenientia essentiali secundum genus vel speciem sicut duo homines. Alio modo per convenientia accidentali sicut picta imago est similis homini vivo, sic etiam potest dupliciter sumi dissimilitudo per oppositum. Dicitur ergo quod loquendo de similitudine opposita primae similitudini sic non omnis sciens discernere inter minus dissimilia sicut discernere inter magis dissimilia quia aggus bene distinguit inter ovem et ovem et tamen non inter lupum et statuam. Si vero intelligitur de similitudine opposita secundae similitudini, tunc magis assimilantur res et species quam duo individua eiusdem speciei.

Ad 12m, negatur consequentia in hiis quorum unum mediate altero cognoscitur, sicut dicitur de visione creaturarum in verbo, et si obicitur quia actus distinguitur per obiecta illud intelligitur de obiectis immediatis, quorum unum non videtur mediate alio, sic non est in proposito.

Ad 13m, dicitur quod est similis secundum apparentiam, et dicitur ultra quod aliquid indivisibile et non quantum nec extensum est imago rei quantae et extensae.

Ad 14m, negatur antecedens quia si non remanerent imagines vocum et sonorum non recordaretur de cantu vel de quacumque melodia, ut ostendit Augustinus, X Confessionum, capitulo 10 et XII super genesim, capitulo 29

Ad 15m, posset concedi consequens. Secundo, potest dici quod species lucis sibi oppositae sufficit et requiritur quia privativa cognoscuntur per species suorum positivorum.

Ad 16m, negatur consequentia quia ille similitudines, scilicet species et actus sunt dissimiles et diversarum rationum. Et si dicitur quod tunc una esset alia perfectior, et per consequens una aliam contineret. Hic negatur consequentia secunda quia nihil continet aliud virtualiter nisi quia vel potest illud producere vel quia potest in omne in quod aliud potest et in aliud plus et sic non est in proposito. Secundo, potest dici et forte melius quod species continet actum virtualiter, sicut causa partialis, licet non sit perfectior actu.

Ad 17m, negatur consequentia quia aliter praesentatur per unum et aliter per aliud, nam species repraesentat sicut illud in quo res cognoscitur et quasi habitualiter per actum vero praesentatur sicut per id in quo res cognoscitur actualiter. Secundo, dicitur quod non quaecumque ex habitio praesentiae obiecti sufficit ad visionem seu videre sed illa per quam res in actuali conspectu mentis ponitur quod non potest fieri per speciem praescise quia aliter semper res intelligeretur cuius species est in intellectu, quod est falsum ideo actus praesentans rem non ponitur superflue.

Ad ultimum, negatur consequentia quia in causis partialibus et aequivocis saepe effectus est perfectior sua causa. Item, nota cum habetur species et in memoria alicuius rei non gignatur nova species ex nova apprehensione eiusdem rei, sed prior species f?natur et causat novum actum. Item, notandum quod si mille actus haberem in die et quemlibet sic avertere quod cuiuslibet possem recordari distincte concedendum esset quod in die mille species causarentur in memoria sed cum actus nec alia res causat speciem sui in memoria naturaliter nisi dum actualiter intuitive apprehenditur ab intellectu quia actus non semper, sic apprehenditur, ideo non semper causat speciem.

Contra primam partem secundae conclusionis quia, si illa pars esset vera, sequeretur quod Roma et Parisius essent simul et nullo distarent. Probatur quia ponatur quod idem angelus sit Romae et Parisius tunc sic quicumque uni et idem sunt simul et in distantia illa inter se sunt simul et in distantia sed s Roma et Parisius sunt idem angelo a se in distanti loca in distantia, ergo Roma et Parisius sunt simul et nullo modo distant localiter. Maior est nota. Minor patet quia locus et locatum debent esse simul sed per potentiam Roma et Parisius sunt loca totalia angeli in distantia ab ipso, ergo et per idem medium probaretur quod omnis civitates mundi, immo omnia quae sunt in mundo essent simul si angelus poneretur in qualibet mundi civitate localiter.

Secundo, contra conclusionem et eius probationem quia si possibile esset idem corpus esse simul in diversis locis, sequitur quod idem homo salvaretur et non salavaretur simul. Consequens est falsum. Probatur consequentia quia, si sortes esset Parisius et Romae, Parisius posset habere gratiam et Romae esset in peccato mortali peccato, et tunc ponatur quod moriatur Romae et Parisius, tunc Sortes moritur Parisius cum gratia, ergo salvatur et Romae moritur in culpa, ergo non salvatur, ergo propositum.

Tertio, sequitur quod idem homo esset virgo et non virgo simul et semel quia posset corrumpi Romae absque eo quod Parisious corrumperetur, et sic multa similia possent inferri.

Quarto, sequeretur quod idem homo potest esse prudens et insipiens romae. Patet quia prudentiam quam acquirent Parisius non moveret se naturaliter ad Romam nec acquirentur in eo Romae, et ex hoc sequitur quod idem populus vult habere principem et non habere nam ponatur quod ille populus vellit habere illum in suum regem si sit sapiens vellitque nullum insipientem in regem habere, et sic ipsum vult habere et non habere quia ipse est sapiens et insipiens.

Quinto, ponatur quod Sortes sit Romae et Parisius et moveat se taliter, et tamen quod sit Parisius praecise et quod sit possibile. Patet quia potest quiescere parisius, et sic se posset movere de Roma usque Parisius, tunc sic Sortes existens in duobus locis poterit se movere ad unum locum ergo cum venerit de Roma Parisius poterit econverso se movere de Parisius ad Romam ipso manifeste Parisius quia non est maioris difficultatis secundus motus quam primus. Sed consequens est falsum quia eadem ronae quilibet homo aeque potens, sicut Sortes posset se movere ad plura loca simul, quod est falsum.

Sextio, sequitur quod idem homo simul et semel posset recedere ab aliquo termino et accedere ad ipsum. Consequens est falsum. Probatur consequentia quia Sortes existens in duobus locis posset se movere, sicut duo homines existens in duobus locis.

Septimo, sequitur quod idem homo simul esset albus et niger sanus et aeger, et sic posset simul habere omnia contraria quae possunt in esse distinctis hominibus.

Octavo, sequitur quod unus homo esset plures homines, immo non tot quin plures, et sic unus solus posset facere unam magnum exercitum et dividere se in duas partes et pugnare contra se ipsum. Consequens est falsum. Sed probatur consequentia per Boetium, primo De Trinitate, et ipsum allegat Scotus, super primo Sententiarum, distinctione 13, ubi dicit Boetius quod loci varietas facit varietatem numeralem locati.

9 per Anselmum, Prologion, capitulo 13, dicentem omnino circumscriptum est quod cum alicubi totum est non simul potest esse alibi quod de solis corporibus c?intur 10 per Damascenum libro 2o, capitulo 3o, dicentem quod angeli non possunt secundum idem tempus hic et illic esse vel operari. Item, libro primo capitulo 18 non potest angelus secundum idem in diversis locis operari solius, enim Dei est ubicumque secundum idem tempus operari constatur autem quod angelus si posset simul esse in diversis locis, posset in illis simul operari.

Contra secundam partem eiusdem conclusionis arguitur primo omnis successio motus causatur ab alica resistentia sed angelus in suo motu nulla habet resistentia, igitur. Maior patet per Philosophum 4o physicorum capitulo de vacuo, ubi probat quod nullum corpus simplex posset moveri in vacuo si esset quia nulla esset ibi resistentia.

Secundo, sequitur quod aliquod movens secundum ultimum sui posse, posset aequae movere velociter cum resistentia sicut sine resistentia.

Tertio, sequitur quod continuum vel magnitudo componeretur ex indivisibilibus. Patet quia tempus motus et magnitudo consequuntur se secundum divisibilitatem.

Quarto, sequitur quod esset dare corpus aliquod quod ita cito moveretur naturaliter sicut angelus. Patet capiendo unum angelum fortiorem et alium debiliorem qui sint intra et conentur esse in caelo aeque intense sicut possunt tunc quaeritur utrum aeque velociter moveantur vel non. Non primum quia unus alio est fortior. Si secundum, tunc sequitur quod esset dare unum corpus quod tam velociter movebitur et sic cum resistentia, sicut angelus debilior sine resistentia. Patet qui ignis posset moveri per idem spatium et subtilius et subtilius.

Quinto, nihil movetur localiter per se nisi diffundatur per spatia loci sed sic diffundi repugnat angelo, igitur. Prima pars antecedentis est Augustini, Super Genesim, capitulo 3.

Sexto, omne quod movetur ab alio movetur, ergo angelus non movet se localiter. Antecedens probat Philosophus, Physicorum 7o. Ex hoc probat Commentator, VIII Physicorum, commento 44o, ubi in probat Platonem ponentem angelus movere per hoc quod omne quod movetur debet esee componi ex duabus partibus quarum una moveat aliam

Ad primum contra primam partem, negatur consequentia. Et ad eius probationem, negatur maior Deus simul et semel est cum multis hominibus qui distant a se invicem. Item, anima nostra simul est cum pluribus partibus corporibus distantibus a se invicem, et tamen nec Deus nec anima nostra distant a se invicem.

Ad secundum, negatur consequentia. Ad probationem, conceditur primum assumptum, et consequens eius tamquam possibile, scilicet quod gratia posset esse in sorte Romae, quae non esset Parisius in Sorte, tamen cum hoc dico quod Sortes existens Parisius erit gratus Deo per gratiam quam haberet Romae, et sic ultra dicitur quod Sortes non moritur parisius cum mortali peccato.

extremum potest poni, nam si in triduo mortis Christi fuisset hostia aliqua consecrata et conservata parisius in pixide fuisset, tamen passus in monte calvariae sic in proposito potest concedi quod Sortes existens Parisius est gratus Deo per gratiam quam habet Romae, et ex hoc videtur quod idem homo potest interfici et pati sensibiliter ab aliquo a se distante per mille milliaria.

Ad tertiam, negatur consequentia quia si Sortes polluitur Romae et postea veniat Parisius et ibidem non polluatur, tunc non sequitur Sortes non possuitur Parisius, igitur sortes est virgo Parisius.

Ad quartam, dicitur quod ignorantia in proposito sumi potest dupliciter, vel pro ignorantia negationis, sicut est in puero ante annos distinctionis, et sic dico quod, si Sortes illa habeat Parisius, tamen Sortes existens Parisius est sciens per scientiam, quae est Romae in ipso, et ulterius potest dici sicut ad argumentum praecedens. Alio modo, dicitur ignorantia dispositionis qualis est in homine sene errante, dico tunc quod si Romae sit scientia magna in Sorte et Parisius error magnus positivus habitualiter propositus scientiae sic dicitur quod Sortes simpliciter non est sciens nec ignorans. Unde si Deus poneretur tales habitus in Sorte existente in uno loco, tantum sicut potest Sortes non foret sciens nec ignorans, sic nec modo casu illo posito. Et per hoc patet ultra ad deductionem quod non vult populus Sortem regnare quia non vult nisi sapientem.

Ad quintam, dico quod hoc non est possibile quia cum esset in duobus locis immediatis et incipere se movere aliquid unum locum tantum aliquae partes Sortis penetrarent se quod est impossibile, si autem poneretur quod corpus sortis esset glorificatum, et per consequens partes Sortis penetrarent se quia non impediunt se quin idem tale corpus possit se movere de pluribus locis ad unum, et per consequens de uno loco ad plura simul et sic talem corpus esset in circumscriptibile, contra Magistrum, libro 2, distinctionibus 37, 39, et 13a. Hic dico quod corpus glorifactum potest se movere de uno loco ad multa non simul sed successive et ideo tale corpus nunquam foret simul in omnibus locis possibilibus quia semper foret loco circumscriptum. Item cum hoc potest dici quod si Deus poneret illud corpus in infinitis locis, non propter hoc sequeretur ipsum esse in circumscriptibile loco quia Deus posset ponere ipsum in uno loco tantum, tum quia solus Deus est in circumscriptibilis proprie loco.

Ad sextum, negatur consequentia, Et ad probationem, negatur consequentia similiter. Unde non sequitur Sortes movetur ad locum magis distantem a Parisius quam unquam prius distabat quia sufficit quod Sortes magis distet a Parisius secundum aliquem locum quam prius distabat

Ad septimam, negatur consequentia quia in casu posito sortes non foret albus nec niger sicut dictum est de habitibus oppositis. Et ad probationem, sic arguendo Sortem Romae videns et habens visum bene dispositum iudicaret Sortem esse album sed visus non errat circa propositum obiectum positis omnibus requisitis. Et similiter probaretur quod esset niger Parisius. Hic dicitur quod licet visus non erret de facto circa propositum obiectum pro maiori parte, tamen in casu praedicto contra concursum communem bene deciperetur

Ad octavam, negatur consequentia. Et ad probationem dicitur quod Boetius vult dicere quod diversitas loci facit innotescere quod sit diversitas materialis de communi cursu et naturali quod idem corpus non potest esse in pluribus locis simul, et ita glosari possunt omnes similes auctoritates. Ad Damescenum, dicitur quod voluit dicere quod angelus virtute propria non potest simul esse in pluribus locis totalibus mediatis et distantibus nec etiam tamen divina virtute hoc potest fieri. Item, dicitur quod angelus virtute propria potest esse in pluribus locis partialibus quia de facto angelus est in qualibet parte sui loci totalis suae tlais locus totalis sit contiguus vel continiuus homogeneus vel eutrogeneus. Item, dicitur quod sicut anglus est universaliter esse finite et limitate sic determinat sibi locum naturaliter potentialem secundum quamlibet dimensionem quia aliter simul naturaliter posset esse in caelo et in terra contra damascenum nihil tamen de hoc doctores asserunt quia scriptura nihil de hoc ponit. Item, secundum Altissiordensis, libro 2o, quanto angelus est perfectior, tanto naturaliter potest occupare maiorem locum.

Ad primum contra secundam partem eiusdem conclusionis, posset dici quod duplex est resistentia quid probat qua unum corpus resistit corpori vel una res alteri. Alia est resistentia negativa quae ex distantia est terminorum spatii. Unde si Deus adnihilaret totum aerem existentem inter terram et caelum, adhuc esset tanta distantia, sicut modo dest et talis distantia sufficit ad causandum successionem et motum cum libertate est finitate potentiae morientis. Dicitur ergo quod, licet angelo moventi non posset resistere terra aqua vel aer quin cum quolibet illorum posset esse et moveri, tamen distantia spatii intercepti inter terminos motus sui resistit potentiae motivae naturali ipsius angeli.

Ad secundam, potest negari consequentia quia nihil movetur localiter sine resistentia saltim negativa ideo ratio videtur supponere falsum.

Ad tertiam, negatur Philosophus consequentia, autem loquitur VI Physicorum de indivisibile cui solum correspondet in divisibile in spatio, angelus vero coexistit spatio divisibili, sicut anima informans corpus, ideo non mensurat magnitudinem per indivisibilia.

Ad quartam, negatur consequentia. Ad probationem, dicitur quod supponit unum falsum quia nullus angelus est in movendo debilior vel agilior altero quod tamen non assero. Secundo, dato hoc adhuc nullum corpus naturaliter posset moveri, ita cito sicut angelus si vellet. Ad Augustinum, dicitur quod loquitur de motu naturalium locali proprie dicto in quo mobile commensuratur dimensionibus spatii. 3o dico quod licet deus posset facere angelum alibi quam sit de facto non faciendo ipsum transire per media, tamen hoc non potest facere angelus virtute proprie. prima pars patet quia Deus posset angelum adnihilare et in alio loco ipsum recreare, tum etiam quia corpus Christi Deus facit esse ubi prius non fuit sine hoc quod transeat per media. Secunda pars patet quia angelus virtute proprie non potest esse ubi prius non fuit nisi per motum vel mutationem localem sed illam non potest angelus naturaliter causare quin transeat et moveatur per media.

Ad ultimum, posset negari assumptum ad Philosophum, dicitur quod loquitur de motu naturalium corporum gravium vel levium Secundo, posset simpliciter negari illa universalis.

Ad aliud, dicitur quod Platonem magis esset credendum in illa materia quam communicatori, ideo communior minus bene ipsum repraehendit nec sufficienter ipsum improbavit.

Contra 3am conclusionem, arguitur primo sic contra partem primam per Augustinum, libro primo de dogmatibus ecclesiae, dicentem, non est impossibile quod angelus videat hominis cogitationem secretam, immo quia oppositum quandoque dixerat ipse retractat libro retractionum.

Secundo, illud per quod dicitur probari Christus esse Deus angelo convenire non potest vel alteri creaturae sed per scire cogitationes homini Christus fuit probatus filius Dei et Deus, ergo minor patet per Crisostum super matthaeum, dicentem quod, "cognitio cogitationum fuit argumentum divinitatis ostensivum".

Tertio, quod cogitatio hominis causet speciem in angelo est in libertate hominis ergo angelus non potest scire cogitationes hominis sine suo assensu.

Quarto, angelus non potest naturaliter scire usum specierum existentium in mente hominis, ergo nec cogitationes. Tenet consequentia quia nullus potest perfecte scire illas nisi sciat usum illarum. Antecedens probatur quia illud deppendet a libertate voluntatis quae solum deo est subiecta.

Contra secundam partem eiusdem conclusionis, arguitur primo sic quia de facto spiritus qui est proprie parisius in eblon praedixit mulieri sacerdotem venturum ad quaedam mulierem cui saepe loquebatur antequam sacerdos iter arriperet item daemones scivit se debere punire aliquem pro solo consensu mortalis peccati sine quocumque actu exteriori, ergo daemones scivit cognitiones homini quo ad fugam naturaliter vel prosecutionem.

Ad primum, dicitur quod Augustinus vult dicere quod angelus non potest naturaliter et virtute proprie videre cogitationem quo ad affirmationem vel negationem seu quantum ad intentionem finalem nisi per signa exteriora vel coniecturationem sed bene potest illa videre quantum ad substantiam seu terminorum in complexam significationem et sic deberet intelligi omnis auctoritates similes. Patet per idem ad secundum quia Christus sufficienter ostendit se esse Deum quia cogitationes videbat quantum ad mentem et et affirmationem quod est soli deo proprium.

Ad tertium, negatur antecedens quia licet actus intelligendi deppendeat aliquo modo a voluntate quantum ad sui continuationem, tamen actus intellectus a voluntate non deppendet quantum ad naturam suam quia praecedit actum voluntatis.

Ad quartam, dicitur quod si per usum intelligitur gigno unus speciei ab alia, sicut cum intelligimus a specie quae est in memoria gignitur species quae est in intelligentia, sic dicitur dicitur quod angeli talem usum bene praecipiuntur quia vident speciem productam, si autem per huius usum intelligitur affirmatio vel negatio, sic conceditur antecedens, et negatur consequentia sumpto consequenti in sensu primae partis conclusionis.

Ad alia, quae videretur probare quod daemones praedicunt et praescivit futura, hic dicitur quod ex aliquibus dictis verbis signis et coniecturis daemones saepe scivit et praedicunt futura et quia velociter se possunt movere et transire de loco ad locum cum audiunt vel dicunt vel vident per signa aliquam proposita homini implenda in futurum quandoque talia revelant, tamen dictis eorum fides non est adhibenda quia et si semel dicunt verum pluries decipiunt.

Item, multa futura vident secundum quod illa sunt in suis naturalibus principiis quae ex tali vel tali dispositione nata sunt talem vel talem producere effectum, tamen saepe prohibentur et independenter a Deo propter acerbitatem tormentorum quam patiuntur ne tales veritates apprehendant ne per talium revelationem homines alliciant et decipiant.

Item, angelus malus peccata occulta pro quibus punit noscit vel ex signis et coniecturis vel revelatione divina nec mirum esse debet si daemoniati revelant saepe peccata perpetrata ab hominibus quia, ut dictum est, cum praesentes sunt omnia nostra opera vident et forte unus alteri revelat illa quae vult sicut boni etiam bonis, ut infra videbitur.

Ad rationes in oppositum, patet solutio ex dictis.

Notandum tamen quod angelus unus potest videre conceptu alterius angeli vel hominis quantum ad essentiam suam sed naturaliter videre non potest quid ille complexe significet vel utrum per illum conceptum aliquid diligat vel odiat, et sic loquitur Augustinus XII super genesim, capitulo de pheraone, qui vidit septem spicas sed non intellexit quid significabat.

Item, dato quod viderem hominem diligere per dilectionem adhuc staret ipsum ignorare quid per hoc diligeret vel qua intentione aut quo fine diligeret, sic enim cognoscere virtute suae naturae Deus sibi soli reservavit qui solus scrutatur renes et corda hominum.