Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Lectio 3 : Utrum possit probari per textum sacrae scripturae trinus et unus conditor creatae naturae
Distinctio 3
Lectio 4 : Utrum animae humanae propago active sit proprie Trinitatis divinae imago
Distinctio 4
Lectio 5 : Utrum prius aeternaliter Deus genuit, quam produxit temporaliter ens dependens corporeum
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Lectio 8 : Utrum generatio activa in Patre sit perfectionis simpliciter immensae
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10 et 11
Distinctio 12 et 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20, 21, et 22
Distinctio 23, 24, et 25
Distinctio 26 et 27
Lectio 23 : Utrum tot sint divina supposita praecisive, quot sunt proprietates eorundem relativae
Distinctio 28 et 29
Distinctio 30 et 31
Distinctio 32 et 33
Distinctio 34 et 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Lectio 29 : Utrum divinum seu primum necesse in quolibet ente necesse sit esse
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Lectio 34 : Utrum ratio adaequata omnipotentiae sit immensa activitas divinae essentiae.
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Lectio 40 : Utrum stet rectum esse actum voluntatis creatae sine sui ad velle divinum conformitate.
Liber 2
Lectio 5 : Utrum liberum arbitrium creatum fuerit diminutum propter peccatum
Lectio 9 : Utrum quaelibet actualis mortalis malitia aequaliter mereatur puniri a divina iustitia.
Lectio 10 : Utrum aliquod purum omittere sit per se mortaliter deficere
Liber 3
Lectio 1 : Utrum Verbum divinum naturam humanam assumens donis gratiae informatam possit etiam assumere quamcumque aliam substantiam peccatis deformatam
Lectio 2 : Utrum ex vi unionis naturae humanae ad Verbum dicere Deum hominem esse factum sit verum
Liber 4
Principium 3
Collatio
"Ascendit Petrus in superioria domus" Actuum 10 Reverendi patres et Deum 3m librum sententiarum solemniter intuenti clare patebit quod Magister Petrus Lumbardus in eodem libro verbum patris aeternale monstrat humantum grose nostrum vulnus criminale sentit medicatur amorose senum virus infernale novit de vellatum virtuose nostrum genus humanale docet exaltatum gloriose igitur thronum celsum ascendere decet hunc praelatum studiosus gausiose. Patet consequentia quoniam scriptura attestante videntes decent altae sedes antecedens vero nam christo quaerete a discipulis a discipulis quem dicerent homines esse filium hominis quibusdam dicentibus alii iohanem baptistam alii vero ieremiam aut unum ex prophetis petrus princips apostolorum veritatem catholicam confitentem dualitatem naturarum in christo innuens ac veritatem catholicam aliqualiter approbans christo respondit tu es christus filius dei vivi et hoc idem respondet Magister Petrus princeps theologiarum novellorum in principio huius 3ii dicens cum venit plenitudo temporis misit Deus filium suum natum de muliere factum sub lege etc. ut merito conveniat nostro Magistro Petro quod fuit dictum Magistro apostolorum Petro, "ego pro te rogavi petre ut non deficiat fides tua et tu aliquando conversus confirma fratres tuos", cuius fidei et doctrinae nos confirmantis et illuminntis claritas patet in hoc 3o resu?do productivum antecedens patet quod magister petrus in hoc 3o verbum patris aeternale etc ergo thronum altum etc et hoc innuit thema quod assumpsi prius scilicet Ascendus petrus in superiora domus
In quo ut in aliis duobus prius principiis patuit concernuntur intuenda primo in lumine supernaturali deitatem revelari 2o in opere divinali deientitatem situari 3o in homine personali ymitatem sublimari 4o sub regimine aeternali civitatem populari deitas revealtur dum petrus hic notatur nomine in posito petrus in ipso entitas prantur dum situs cognoscatur pro omni composito In in 2o ymitas sublimatur dum humus personatur divino supposito ascendit in 3o civitas pprolatur dum domus habitatur praemio apposito domus in 4o primum probat exercitium magistrale altae intelligentiae quia petrus 2m palat artificum mundiale latae circumferentiae quia In 3m monstrat promotorium supernale infinitae potentiae quia ascendit 4m lustrat receptorium aeternale solide permanentiae quia domus
Dimissis aliis dixi 3o quod in verbis assumptis ostenditur in homine personali ymitatem sublimari nam ymitas sublimatur dum humus personatur divino supposito quod notatur in hoc termino asendit nam magister petrus ascendens in altum praelatiores praelaturae et scripturae captulam duxit captivitatem haereticorum fidei adversantium de dona hominibus salutaris doctrinae scribitur in psalmo pro quo sciendum quod magister petrus in hoc 3o libro tractat octo materias quae designantur per octo litteras huius verbi asendit nam per a designatur amorosum connubium verbi et humanitatis a prima distinctione usque ad 9 per 6 seriosum studiosum obsequium in cultum divinitatis a 9 usque ad 13 ubi agit de latria quae est cultus soli deo debitus
per c copiosum ingenium maximae capacitatis scilicet animae christi quae scit omnia quae verbum ut ostenditur a distinctione 13 usque ad 18 per e eximium armarium vel erarium magnae libertatis ac utilitatis scilicet a 18 usque ad 19 ubi agitur de merito christi de cuius plenitudine omnes accepimus per 11 notorium divinum praecinentis dignitatis a 19 usque ad 23 ubi ubi ostenditur quod propter obedientiam et in passione victoriam habitam deus illum exaltavit et exaltatum ostendit et dedit illi nomen quod est super omne nomen per d ductorium ternarium fidei spei et caritati quae sunt virtutes quibus medientibus ducimur ad patrariam celestem de quibus una cum 4or virtutibus cardinalibus agit magister a distinctione 23 usque ad 37 per id est imperium denarium summarium reseratum in mandatis a 37 usque ad 38 per ubi agitur de decem praeceptis de calogi
per t tractorium per demum culpae ac deformitatis a distinctione 38 usque ad finem 3ii ubi agitur de mendacio ac periurio quam obrem si quaeratur pro concordiam quis ascendet in montem deum aut quia stabit in loco sancto eius Respondetur quod magister petrus lumbardus qui fuit innoscens manibus et mundo corde qui non accepti in vanum animam suam nec iuravit in dolo proximo suo ideo hic accipiet benedictionem a divino et misericordiam a deo salutari suo cuius benedictionis et minime nos participes etc
Quaestio
Utrum beatus petrus et suae visionis beatificae celsitudinem videat animam christi continere omnem gratiae plenitudinem
Rationes principales
Quod non quia sequeretur quod talis gratia esset aliquo modo infinita. Patet consequentia quia plenitudo importare videtur quamdam infinitatem. Falsitas consequentis patet per Carmelitam, dicentem, in solutione cuiusdam rationis meae, quod contradictio est quod unum infinitum sit maius alio et quod alterum eorum sit finitum tunc sic gratia Christi creata est infinita et nullo modo finita, ergo ipsa simpliciter est infinita, ergo ipsa est Deus. Patet per eundum consequentia ultima quia nullum est infinitum simpliciter nisi Deus.
Secundo, sequitur quod Beatus Petrus posset habere huius visionem, et tamen per ipsam nihil videret. Consequentia patet quia visio est quaedam res absoluta sed consequens reputat falsum praedicator in 3o principio suo in quaedam solutione rationis meae, ubi dicit quod visio necessario concernit et cognoscat obiectum videri ab habente huius visionem.
Tertio, sequeretur quod Beatus Petrus videret aut saltim videre posset anima Christi posse peccare et non agere contra dictamen rectae rationis creatae naturalis sic peccando. Consequentia patet quia hoc est quodam verum in verbo contentum, sed falsitas consequentis patet per petru de alyaco in 2o principio, dicentem, quod stat aliquam creaturam rationalem peccare et contra nullam legem rectae rationis creatae obmittere vel committere, immo nulla lege creata obligari.
Quarto, sequeretur quod impossibile esset animam Christi habere huius gratiae et gloriae plenitudinem et nescire se habere illam. Consequentia patet quia sequitur anima Christi habet perfectam beatitudinem, ergo nullam habet nec habere potest perdendi formidine, ergo habet perpetuo sic essendi et habendi certitudinem consequentiae patent quia opposita consequentium repugnant suis antecedentibus. Sed falsitas primae consequentis patet per magistrum henricum in primo et 3o suis principiis, nam dicit quod Deus potest facere creaturam rationalem perfecte beatam nescire se deum videre, sed si hoc est possibile de quacumque de quacumque rationali creatura illud est possibile de Christi anima, ergo stabit animam christi perfecte esse beatam et habere gratiae et gloriae plenitudinem et non percipere se habere illam quod est propositum
In oppositum, arguitur Beatus Petrus existens in via videt animam Christi plenam gratia et veritate, ergo in patria hoc videt. Consequentia patet quia eius potentiae sunt actuantae perfectius in patria quam in via. Et antecedens videtur patere per illud Iohannis primo, "vidimus eum plenum gratiae et veritatis". Item, plenam gratiae veritatis esse Christi animam ostendit Magister, distinctione 13 tertii.
Conclusio 1
Prima conclusio, licet gratia Christi creata excedat gratiam aliorum beatorum a gratia increata Christi exceduntur conformiter. Prima pars probatur quia gratia Christi creata est finita intrinsece essentialiter et similiter gratia aliorum hominum sunt inaequales, ergo. Tenet consequentia quia gratia Christi creata est omni alia creata grata maior cum non sit ei datus spiritus ad mensuram aliorum hominum. Confirmatur quia, si gratia creata Christi excederet aequaliter gratiam virginis et lini vel oporteret quod Christi creata gratia esset infinita entitative simpliciter vel quod gratiae virginis et lini essent aequales praecisive. Consequens est falsum quo ad utramque partem. Et consequentia patet. Secunda pars probatur quia totalis excessus quo gratia increata excedit creatam non est maior respectu unius gratiae, ergo creatae quam respectu alterius, ergo gratia increata conformiter et aequaliter excedit omnem gratiam creatam. Consequentia tenet quia oppositum consequentis repugnat antecedenti, et antecedens patet quia gratia increata se tota excedit qualibet aliam.
Primum corollarium, licet gratia Christi fuerit aliquo modo in finita extrinsece acceptative, tamen gratia Christi creata fuit simpliciter finita intrinsece seu entitative. Prima pars patet quia anima Christi seu eius meritum ac?le fuit acceptativum a Deo pro remissione infinitarum culparum infinitorum hominum si fussent. Secunda pars patet ex conclusione quia illa gratia Christi est creata a Deo in "numero pondere et mensura". Ex hoc patet quod non est contradictio, immo de facto sic est quod aliquod infinitum est alio maius, et tamen unum illorum est simpliciter finitum. Patet de gratia increata et gratia creata Christi quae aliquo modo est infinita, contra Carmelita
Secundum corollarium, sicut quaelibet perfectio creata est respectu infiniti gradus in infinitum parva, tamen non minus distat ille gradus immensus a gratia Christi creata quam a materia. Patet prima pars ex dictis quia gradus divinae perfectionis respectu cuiuslibet perfectionis creatae est aeque magnus et aequaliter ipsam excedens. Secunda pars probatur quia ex eodem fundamento ille gradus aequaliter excedens est gratiam Christi et materiam primam, ergo aequaliter perfectionaliter distat ab illis.
Tertium corollarium, sicut a primo gradu immenso aequaliter distat quilibet gradus remissus sic a quolibet gradu creato aequaliter distat gradus immensus. Patet utraque pars corollarii quia quilibet excessus creatus aequaliter ab immenso est excessus, ergo aequaliter distat ab eo primo, et converso sequitur quod gradus immensus aequaliter distat a quolibet tali gradu creata alias simul esset possibile me distare ab ista columpna praecise per tres pedes et columpnam illam distare a me per centum leucas quae est implicatio.
Verumtamen oppositum huiusmodi corollarii ponit car?tata in 3o corollario cuiusdam conclusionis sui 3ii principii et hoc idem virtualiter posuit in primo 2o principiis. Unde in 3o dicit quod, sicut mille duae tres specifice differentes a primo aequaliter possunt distare, sic primum simpliciter aequaliter ab eis distare non est verisimilem. Pro probatione primae partis dicit quod est conclusio sua quae impugnavi, et ideo sicut illam conclusionem alias negavi ita et nunc illam declino pro secunda parte arguit sic, Deus plus distat a non esse quam a quocumque esse sumendo distantiam pro elogatione, et illud nego sibi, et cum probat quia totaliter Deus excludit non esse et quodlibet esse participat aliquam perfectionem simpliciter ergo plus convenit cum esse quam cum non esse, hic negatur consequentia quia nullo modo Deus convenit cum non esse etiam secundum istum patrem cum Deus totaliter sit exclusivus non esse. Et cum dicit ultra quod Deus etiam sit plus convenit cum remotioribus a non esse quam cum conpropinquioribus, hic dicitur quod si sumat convenientia pro imitatione qua deus mittatur adversis entibus diversimode conceditur illud sed illud non probat nec infert negandum sed si convenientia sit nota totalis distantiae inter deum et creata, negatur consequens. Deinde iste pater respondet ad rationes meas.
Ad primam, cum arguitur quaelibet distantia totalis quae est inter Deum et creata et infinita simpliciter ergo. Hic negat antecedens quia, ut dicit nihil est infinitum simpliciter nisi Deus quem excludo, ut dicit ponendo illam distantiam inter Deum et creaturas, sed contra hanc responsionem arguo quia non plus repugnat Deum esse distantiam qua distat a rebus creatis quam repugnat res creatas esse distantias quibus res distant a Deo sed secundum eum res creatae seu perfectiones et differentiae essentiales sunt distantiae per quas res distant a Deo ergo. Confirmatur quia in perfectioribus creatis excessus quo una alia excedit est distantia qua una distat ab alia sed stat quod Deus est excessus in mensus quo ipse excedit creata aequaliter ergo est distantia qua ab eis distat aequaliter. Patet ergo quod non excludendo Deum sicut dicit quia in distantia perfectionali distans est distantia totalis vel partialis non solum terminus ut ipsemet ponit.
Item, dicit in solutione illa contradictio est quod unum infinitum sit maius alio et quod alterum illorum sit finitum, et sic consequenter dicit quod tales recessus creaturarum a Deo quamvis sint infiniti, tamen sunt inaequales secundum modum suae infinitatis, sed contra hoc arguo quia omne infinitum secundum quid est secundum aliquam rationem finitum sed per eum recessus creaturarum a Deo sunt infiniti et non simpliciter quia solus deus sic est infinitus ergo secundum aliquam rationem sunt finiti. Maior patet quia sequitur ille est albus secundum quid praecise ergo secundum aliquid non est albus aliter a secundum quid ad simpliciter esset bona consequentia.
Item, tales recessus sunt ipsemet creaturae, ergo sunt finiti. Antecedens patet quia secundum eum creaturae sunt distantiae per quas distant a Deo modo recessus et distantia sunt idem, ergo.
Item, infinitum simpliciter excludit omnem finitatem, ergo infinitum secundum quid includit aliquam finitatem patet consequentia quia, si nullam includeret, sequeretur quod quamlibet excluderet et sic esset infinitatem simpliciter quod ipse negat quia solus Deus, est sic infinitus, nam sequitur hoc est et nullo modo est finitum, ergo hoc est simpliciter infinitum.
Item, poenae dampnatorum sunt infinite extensive et durative et sic una non est maior alia et sunt finite intensive, et sic una dicitur maior et alia minor, ergo non est contradictio quod unum infinitum sit alio maius in quantum illud est finitum, cuius oppositum dicit implicare contradictionem. Et ex his patet quod minus bene negat consequentiam secundae rationis meae nec ratio seu causa negationis valet, ut patet per iam dicta.
Ad tertiam rationem, qua dicebam a distat minus a Deo quam b, ergo Deus minus distat ab ipsa a quam ab ipso b, hic dicit quod responsio patet per corollarium secundum suum ubi dicit quamvis quaelibet perfectio specifica ad extra respectu infiniti gradus sit in infinitum parva tamen huius quantitates non sunt aequae magnae nec aequae puae ergo, vero dico sibi quod per hoc non patet mihi solutio nec per hoc solvit rationem meam, sed potius confirmat quia per eum tantum distat a primo quaelibet perfectio creata quantum sibi comparata est parva, sed in comparatione perfectionis immensae quaelibet perfectio creata est aequae parva cum nostram esse comparatum summo necesse sit quoddam nihil seu non esse ergo quodlibet finitum aeque distat a primo, et sic stat ratio mea.
Ad haec aliam rationem negat hanc consequentiam, Deus est ens remotissimum a quolibet creato, ergo quodlibet creatum est ens remotissimum a Deo, et quia probando consequentiam meam posueram quaedam exempla communica philosophi et aliorum.
Iste pater dicit quod non sunt ad propositum et ponit quaedam alia subtilia et extranea de puncto initativo acuciei in angelo contingentiae a quo puncto si pro trahantur duae lineae etc sed quia non sine mathematicus geometer nec perspectivus, ideo apparat mihi quod exemplum philosophi est unde ad propositum nostrum quia quo ad hoc est simile de distantia locali et perfectionali nam sicut implicat me distare per pedem a columpna quin columpna distet a me per pedem, ita non videtur possibile quod Sortes distet a Deo per a distantiam quin deus distet a Sorte per a aliter non esset eadem via qua iter ab athens ad thebas et econverso, et haec sint contra istum patrem, etc.
Conclusio 2
Secunda conclusio, licet non stet animam Christi Deum diligere omnibus modis quibus est diligibilis, tamen infinita dilectio est in Christi anima producibilis. Prima pars probatur quia aliter sequeretur quod creatura tantum et taliter Deum diligeret quantum et qualiter Deus se ipsum diligit, quod est impossibile, ergo. Secunda pars, probatur quia si Deus quia si Deus continue augeret visionem animae Christi, sic quod in prima parte horae produceret visionem certi gradus et immediate mentis produceret aequalem visionem, et sic per partes proportionales velocitaretur productionem illius visionis constat quod in fine horae esset infinita visio producta.
Primum corollarium, sicut stat gratiam Christi vel virginis ipsa non gratificare, sic stat visionem ac dilectionem virginis ipsam beatifice non elevare. Prima pars patet quia Deus potest conservare gratiam in aliquo absque hoc quod gratum habeat subiectum. Secunda pars probatur quia tanta est identitas inter accidens et suum inhaere quanta est inter visionem et videre sed non obstante prima identitate accidens stat sine inhaere, ut patet in speciebus sacramenti, ergo visio stare poterit sine videre.
Secundum corollarium, sicut stat animam Christi vel virginis per infinitam gratiam nullo modo gratificari, sic stat huius animam omnem visionis gradum habere et ab eo nihil videri patet sicut praecedens.
Tertio, sequitur ex his quod si virgo omnem visionem quam benequam habuit simul haberet non tamen propter hoc omnia quae per ipsam distincte videt simul videret.
Oppositum huius posuit praedicator in 3o et 3o principiis suis, quod sic probavit in 2o principio suo ponendo quod ?s sit visio quam virgo Christum vidit mortuum in cruce et a sit visio qua Christum vidit vivum et ponat Deus in virgine a et b et sit nunc tempus in quo virgo vidit Christum vivum in cruce sic tunc arguebat virgo vidit Christum vivum, ergo tenetur credere quod redimet genus humanum per mortem, et pro eadem mensura tenetur credere quod non redimet mundum per mortem, ergo virgo tenetur credere contradictoria simul.
Hic dixi et dico totum casum admittendo usque ibi cum dicit pro eadem mensura pro qua videt christum vivum videt Christum mortuum quod declino quia, licet virgo habeat visionem qua quandocumque vidit Christum mortuum, tamen per illam non videt nunc christum mortuum quia ut dixit visio potest stare sine videre.
Item, eadem visione possunt diversa videri successive et simul, sed iste pater in tertio principio contra hoc replicavit dicendo sic, quod solutio in ea non evacuat difficultatem rationis sumendo propositionem meam arguit sic, quemlibet gradum visionis quem unquam virgo habuit potest Deus simul et semel in virgine conservare sed a visio vitae Christi et b visio mortis Christi prout fuerunt virgini visiones fuerunt aliqui gradus visionis, ergo quos virgo aliquando habuit, ergo a et b prout fuerit virgini visiones potest deus simul et semel in virgine conservare, ergo est falsa secundum me, ut dicit igitur aliqua praemissarum et non minor, igitur maior quae est mea.
Hic dico primo quod ille pater committit in sua ratione fallaciam figurae dictionis quia mutat hoc aliquid in quale quid seu aliquid in ad aliquid, ut patet advertenti, ideo non concludit.
Secundo, dico quod conclusio quam infert posset concedi nec illam negavi ut mihi imponit sed ultra non sequitur a et b sunt virgini visiones, ergo virgo videt per a et b visiones. Similem consequentiam negat Doctor meus Alphonsus, quarta quaestione primi.
Ad unam aliam rationem qua arguebam, si verbum non posset simul virgine conservare totam visionem quam disiuncti habuit hoc, ideo videretur videretur ad habere visionem illam necessario, sequitur virginem per huius visionem videre.
Hic negat consequentiam nec elicitur ex dictis suis quod illa sit causa ut dicit sed causa est repugnantia inter oppositas visiones, sed contra ex dictis suis ostendo quod illa sit causa. Nam in 2o et 3o principiis fecit illam consequentiam, virgo simul habet a et b visiones, ergo virgo simul videt per a Christum vivum in cruce, et per b Christum mortuum. Et ex falsitate consequentis arguit falsitatem antecedentis. Conclusio secundum eum patet quod causa quare a et b simul esse in virgine non sunt possibilia quia simul virgo videret contradictoria vel repugnantia, scilicet Christum vivum et mortuum.
Item, secundum eum causa illius, repugnantiae est quae est inter oppositas visiones sed illa repugnantia originatur eo quia termini oppositi simul viderentur, ergo ideo visiones simul esse repugnant quia ad illas habere, sequitur habentem per illas videre, cuius oppositum dicit
Ultimo quia dicebam quod videre cognoscat ultra visionem rem esse versa a potentia quod non neccessario cognoscat ipsa visio ipse negat 2am partem antecedentis et cum probam quia sorte destructo posset deus conservare visionem sortis in oculo meo hic dicit quod illam rem quae fuit visio sortis posset deus conservare sorte destructo sed tunc negat quod est visio sortis quia visio sortis poterit esse quando non erit visio sortis sed ex hac responsione arguo propositum meum quia per concessum Deus potest conservare visionem in me sorte destructo et per potentiam nihil aliud a sorte per illam visionem video ergo haec est possibilis visio sortis est, et tamen nihil per illam videtur ergo visio non necessario concernit terminum esse visum quae fuit. Secunda pars antecedentis quam ipse negavit consequentiae patent quia opposita consequentium repugnant antecedentibus suis et primum antecedens est suum in responsione.
Ideo, finaliter reduco hanc responsionem contra eum sic quia sequitur visio necessario cognoscat terminum esse visum a potentia in qua est visio ergo haec non est possibilis visio est et nihil per eam videtur. Antecedens est suum et consequentia patet esse, sequitur visio sortis potest esse in aliquo absque hoc quod sortes per eam vel aliquid videatur ergo haec est possibilis visio est et nihil per eam videtur. Antecedens utriusque consequentiae est suum, et consequens unum contradicit alteri, ergo concedit contradictoria et haec sufficiant contra istum patrem.
Conclusio 3
Tertia conclusio, non stat per aliquam creaturam per culpam se difformare et ipsam legi rationis naturalis nullo modo se deformare. Probatur quia sequitur sortes odit Deum et non facit contra legem rectae rationis creatae, ergo sortes secundum rectam rationem creatam licite potest Deum odire. Consequentia patet quia quod non est contra rectam rationem creatam potest licite fieri secundum illam, falsitas tamen consequentis patet quia recta ratio creaturae est regula iuste vitae.
Primum corollarium licet creatura rationalis non plus per duas leges quam per unam obligetur intensive, tamen ipsa creatura per duas leges obligatur pluries quam per unam seu plus obligatur extensive. Prima patet quia ad quidquid obligatur quis per legem divinam ad illud obligatur per rationem rectam creatam. Secunda patet quia pluribus obligationibus obligari homo per duas leges quam per unam.
Secundum corollarium, non stat creaturam rationalem obligari lege divina et eandem non obligari lege creata patet ex dictis.
Oppositum tamen huius corollarii ponit de alyaco in primo et secundo principiis et idem corollarium posueram et probaveram virtualiter in primo principio et ideo praenominatus magister ad dicta mea respondens in 2o principio, dicit primo quod dicta mea non sunt contra eum quia concedit quod de potentia ordinata non stat creaturam rationalem peccare et non agere contra dicta meae rationis rectae, tamen concedit et dicit quod de potentia absoluta stat creaturam facere contra divinum velle et non contra dictaminem alicuius rationis creatae et in hoc sensus secundo dicit conclusionem meam esse falsam et insufficienter probatam, sed re vera, sicut tunc ita et nunc posui conclusionem meam et corollaria de potentia absoluta. Unde conclusio quam tunc posui fuit informa talis non stat seu non est possibile creaturam rationalem agere difformiter et ipsam non agere legi rectae rationis deformiter. Et quod rationes meae concludant de potentia absoluta, patet nam sic arguebam lex creata naturalis indissolubiliter seu indispensabiliter obligat creaturam rationalem ad non peccandum, ergo non stat talem creaturam ad Deo sic obligari quin obligetur per legem rectae rationis.
Item allegatum Beatum Augustinum II Confessionum et Sanctum Thomam prima 2ae quaestione 49 articulo 6o, ubi dicunt quod lex naturalis est immutabilis et indelebilis in suis principiis quae sunt peccatum fugere et bonum facere, ex quibus patet quod conclusio mea intelligitur de potentia absoluta, cuius oppositum dicit nec aliter respondet rationibus.
Item, confirmatur conclusio, nam sequitur creatura rationalis est obligata a Deo, ergo lex rationis creatae est, ergo illa lex ligat creaturam obligando eam ad non faciendum contra conscientiam aut contra Deum. Consequentiae sunt formales, ut etiam patet per dicta sua.
Item, Deus et voluntas creata obligant praescitum ad poena quam patietur in inferno sed praescitus non potest sic obligari a solo divino velle ergo Deus obligat hominem ad aliquid ad quod non potest se solo obligare. Consequentia tenet, et antecedens patet quo ad primam partem. Secunda pars probatur quia pars poenae praesciti est culpa eius futura sed ad nullam culpam Deus potest se solo obligare, ergo.
Item, voluntas creata nunc Deum odiens obligat se ad odiendum ipsum post hoc, sed Deus non potest voluntatem se solo sic obligare, ergo. Antecedens probatur quia quilibet odiens necessario post hoc odiet.
Ultimo quia respondendo rationi suae dixi quod inter obligare et effective causare est magna differentia et dissimilitudo, ideo non sequitur Deus potest se solo producere quidquid potest cum alio ergo potest se solo obligare quidquid potest cum alio.
Contra hanc responsionem replicat in secundo principio, dicens quod non evacuavit difficultatem rationis quia quo ad hoc est simile quia, sicut causa secunda non potest agere sine prima, sed prima potest agere sine secunda sic lex creata non potest ligare sine prima sed prima potest sine quacumque alia lege creata Cui respondeo quod, ubi ponit similitudinem, ego pono dissimilitudinem, et sicut negavi, iterum nego quod prima lex possit obligare quamcumque creaturam rationalem sine quacumque lege creata quia illud est quod inter nos vertitur in dubium et quod est principaliter probandum. Dico ergo quod sicut non est possibile hominem obligari ad non odiendum Deum quin taliter obligatus habeat legem naturalem in se ipso sic non stat aliquem obligari per deum quin etiam obligetur lege naturalis rationis creatae, et haec sufficiant, etc.
Conclusio 4
Quarta conclusio, non stat creaturam rationalem beatifice ypostatice verbo esse perfecte unitam et ipsam suae gratiae aut gloriae esse dubiam aut incertam. Probatur quia exclusio omnis miseriae et formidinis est de intrinseca ratione omnis perfectae beatitudinis, ergo tenet consequentia quia dubietas et mentitudo sui bene esse est quaedam miseria. Et antecedens probatur quia beatitudo perfecta excludit omne malum poenae et culpae.
Primum corollarium, non stat creaturam rationalem per naturam esse peccabilem et ipsam suorum actuum per naturam non esse cognitive perceptibilem patet quia sequitur hic peccat actualiter demeritorie, ergo hic potest poenitere et conteri, ergo hic potest notitiam sui actualis peccati habere. Consequentiae notae sunt.
Secundum corollarium, sicut non stat animam Petri vel Christi vel aliam esse per naturam impeccabilem sic non stat aliquam naturam esse beatam et de suo frui non habere certitudinem. Prima patet quia secundum Anselmum sequitur formiter hoc est impeccabile per naturam, ergo hoc est Deus per essentiam. Consequens est impossibile si demonstretur creatura quaecumque. Patet etiam secunda pars quia creatura potest beatitudinem mereri ergo potest peccatum suum cognoscere, et sequitur ex opposito non potest peccatum suum cognoscere seu actus malos, ergo nec demereri, ergo nec mereri, ergo nec beatificari.
Item, si Deus faceret creaturam rationalem quae non posset cognoscere actum suum quaeritur utrum talis posset transgredi praeceptum vel non, si sic ergo potest conteri de transgressione aliter peccaret irremissibiliter, quod est falsum, si non ergo necessario et non libere membitur implendo praeceptum.
Oppositum huius corollarii, quo ad secundam partem posuit magister in primo et 3o principiis qua quem etiam in primo posui corollarium similem isti sed ad dicta mea respondit iste in 3o principio suo dicens primo quod corollarium meum non est repugnans suo sed nunc ostendo oppositum, nam corollarium meum est vel aequale uni consequentiae formali, cuius oppositum consequentis repugnat antecedenti nec stare potest cum veritate eiusdem et corollarium est de eiusdem terminis cum suo ergo opponuntur. Antecedens ostenditur nam forma corollarii mei est talis ad perfectam beatitudinem creaturae rationalis sequitur ipsam habere notitiam suae fruitionis aeternalis et est sensus, ut videtur quod haec consequentia est formalis creatura rationalis est perfecte beata, ergo scit se frui Deo et hunc sensum clare ostendit eius probatio conclusionis alias positae et corollarii tunc sic haec est impossibilis creatura rationalis est perfecte beata et illa nescit se Deo frui ergo non stat creaturam rationalem esse perfecte beatam et nescire se frui Deo, quod est oppositum formaliter sui corollarii.
Item, iste multipliciter respondebat rationi meae dicendo quod certitudo solum est de ratione intrinseca cuiusdam speciei beatitudinis perfecte et non cuiuslibet perfectae beatitudinis, sed dicit quod ad perfectam beatitudinem, cuiuslibet sufficit quietatio omnis desiderii rei beatificae numquam de siscura sed perpetuo durativa.
Sed ex hoc arguo propositum meum sic quietatio omnis desiderii est de ratione intrinseca cuiuslibet beatitudinis, ergo sic certificari de suo perpetuo frui est de intrinseca ratione cuiuslibet beatitudinis perfecte. Tenet consequentia quia talis creatura desideraret aut saltim desiderare posset scire se perpetuo habere illud bene esse vel si desineret quandoque illud habere cum non privetur naturali appetitu quo naturaliter scire appetit.
Item, exclusio formidinis amittendi illud bene esse est de passione intrinseca cuiuslibet beatitudinis ergo et certificatio. Tenet consequentia quia dubietas non tollitur nisi per certificationem, sicut nec tenebra expellitur nisi per lumen.
Item, sequitur sortes dubitat an a habeat a optatum et vult a, ergo sortes non est totaliter quietativus
Item, creatura percipiens aliquod unde esse suum naturaliter capit in illo vel cum illo perserverare, sed talis appetitus non fertur in incognitum, ergo.
Item, ipse dicit quod staret Petrum esse certum quod numquam perderet hoc bene esse quod habet et tamen nesciret visionem et fruitionem, quae in ipso esset.
Contra hoc, arguitur Petrus est certus quod numquam perdet illud videre vel diligere ergo Petrus scit se visionem et fruitionem habere. Patet consequentia quia quicumque certificatur de perpetua habitione rei certificatur quod habet rem, et per consequens scit se habere rem. Ultimo quia respondeo rationi suae dixi quod non semper est prioritas temporis inter actum rectum et reflexum sed bene prioritas naturae vel originis. Contra hoc replicat quia prioritas illa originis sufficit ad hoc ut unus possit esse sine alio, et dicit quo sequitur in creatis haec res dicitur absoluta, ergo potest esse sine illa sed contra hic arguitur quia sequeretur quod omne accidens relativum posset esse sive suo fundamento cum illud distinguitur natura a suo fundamento
Item, ipse fundat opinionem suam super falso, nam ut patet in probationem et dictis suis ipse imaginatur quod actus quo creatura scit se videre Deum sit distinctus totaliter ab illo actuo quo Deum cognoscit quod reputatur falsum a multis quia eadem visio est visio seu cognitio aliorum recta et sui reflexa saltim potest esse ita et haec sint dicta etc.