Liber 2, Quaestio 10

Quia sic quia, si non sequitur quod obmittens facere quoddam sua conscientia dictat faciendum non peccaret. Consequens est falsum quia talis difformat se conscientiae suae, et per consequens aedificat ad gehennam.

Secundo, sequitur quod pura ignorantia non esset peccatum. Consequens est falsum quia tunc infidelis non credens articulos fidei non peccaret per non credere. Patet tamen consequentia quia ignorantia non est nisi privatio scientiae vel obmissio aliqua sciendi.

Tertio, sequitur quod nulla esset differentia inter peccatum obmissionis et commissionis. Consequens est falsum, patet tamen consequentia quia potior differentia inter illa peccata assignabilis est quia commissio actum includit et obmissio ipsum excludit.

In oppositum, nullus meretur praescise per non agere ergo nullus demeretur per purum obmittere. Consequentia patet per similem sed antecedens. Probatur quia omne meritum consistit in aliquo gradu actus voluntatis aliter dormientes mererentur et demererentur, quod est falsum.

Prima conclusio, licet omnis consientia dictans aliquid fore faciendum contra divinum praeceptum sit erronea et debeat deponi, tamen stat aliquem agere secundum dictamine conscientiae erroneae et ipsum in sic agendo mereri. Prima pars probatur tum quia aliter sequeretur quod Sortes habens conscientiam erroneam dictantem quod Deus est odiendus licite posset secundum illam facere et Deum odire. Patet consequentia quia talis conscientia dictat aliquid faciendum contra divinum praecpetum. Secunda probatur quia habens conscientiam dictantem quod sub poena peccati mortalis tenetur omnia bona sua temporalia propter Deum in caritate est mereri, ergo.

Item, quis credens quod de necessitate salutis tenetur servare virginitatem et carnis integritatem talis habet conscientiam erroneam quia credit quod consilium sit praeceptum et tamen faciens secundum illam servando virginitatem propter Deum meretur, ergo.

Primum corollarium, sicut stat viatorem faciendo secundum conscientiam erroneam esse merentem sic non quaelibet conscientia opposita conscientiae erroneae ad faciendum secundum illam obligat se habentem prima pars patet per conclusionem. Secunda patet quia habens conscientiam quod continentia sit cuilibet ad salutem neccessaria non obligatur ad non servandum continentiam aliter continens peccaret continendo se ab actu coniungali.

Secundum corollarium, licitum est viatorem aliquid facere vel committere secundum dictamen conscientiae erroneae quam etiam tenetur de positione patet quia habens conscientiam dictantem quod quilibet de necessitate salutis tenetur intrare religionem et sic facere secundum illam, et tamen illam conscientiam tenetur deponere quia sic credere est error et dicere implicite quod consilia sunt praecepta quod non est tutum.

Tertium corollarium, licet non sit licitum facere contra conscientiam erroneam quamcumque aut contra rationis dictamen tamen nulli licet facere secundum conscientiam erroneam circa neccessaria ad salutem. Prima pars patet quia quilibet faciens contra quamcumque conscientiam suam pectat, ergo ei non licet. Antecedens patet quia talis facit contra illud quod aestimat esse faciendum et contra illud quod credit divinae legi conforme. Secunda pars probatur quia aliter faciens habens conscientiam quod Deus non est trinus in personis non peccaret si illud crederet, quod est falsum.

Ex hiis sequitur quod licet habens conscientiam erroneam conscientiam erroneam se sciat habere tamen nullus scit se habere conscientiam erroneam patet quia hanc conscientiam scit se habere tamen nescit quod ipsa scit erronea.

Ex hoc videtur sequi quod aliquod peccatum est possibile quod nullus potest scienter committere patet de scientia erronea circa neccessaria ad salutem quia nullus potest scire se errare quia si sic iam non erraret tamen homo potest scire se errasse et errando peccasse

Secunda conclusio: sicut nulla ignorantia de se est culpa aut imputabilis culpabiliter sic aliqua ignorantia a tanto culpam excusat et aliqua totaliter prima pars probatur quia ignorantia ut sic escusat culpam ergo ignorantia de se non est culpa consequentia tenet quia nulla culpa excusat culpam aliam antecedens patet per Apostolum, dicentem, "misericordiam consecutus sum quia ignorans feci".

Secundo, omne peccatum est involuntate sed ignorantia non est involuntate ymmo in intellectu sicut scientia quae sibi opponitur

Tertio, omne peccatum aut est originale aut actuale sed ignorantia non est originale quia tunc tolleretur in baptismo nec etiam est accidentale cum sit deffectus scientiae et per consequens pertinens ad intellectum et non ad voluntatem ergo 4o scire secundum se non est meritorium ergo nec ignorare scienda est de meritorium et per consequens nec peccatum. Antecedens patet quia scire articulos et alia neccessaria ad salutem stat cum peccato mortali.

Secunda pars conclusionis probatur quia ignorantia minuit peccatum ergo excusat a tanto. Antecedens patet quia aliter peccatum ex certa malitia commissum et scientia et ex ignorantia essent aequalia in eadem consequens est falsum quia semper ignorantia pro aliquali excusatione ab omnibus praetenditur. Confirmatur per Magistrum, libro 2, distinctione 22, dicente quod "ignorantia vincibilis non affectata in parte excusat peccatum". Tertio, confirmatur per Decretum 34, quaestione 2a in lectu ubi dicitur in lectum mariti absente uxore soror uxoris intravit quam maritus uxorem suam putans dormuit cum ea super hoc visum fuit si ipse per securitatem veram hoc probaverit quia inscius fecit hoc scelus poenitentiam quae sibi data fuerit agat legitamum suum coniugium habere permittatur, illa vero digna unidicta affligatur in aeternum privetur coniungio ex quibus patet ignorantiam minuere peccatum.

Tertia pars probatur quia ignorantia invincibilis excusat totaliter peccatum. Patet quia illud quod nullo modo est voluntarium nullo modo est imputabile ad culpam sed quodlibet factum ex ignorantia invincibili nullo modo est voluntarium ergo. Confirmatur per Decretum 15, quaestione prima capitulo, aliquis et sunt verba Augustini, ubi dicitur scimus subito dementes factos ferro fuste lapidibus morsibus multos nocuisse quosdam occidisse captos aut et iudici oblatos minime reos factos eo quod non voluntate sed impellente ut nescio quare haec gesserunt nesciens quomodo enim reus constituitur qui nescit quid fecerit.

Primum corollarium, licet ignorantia quolibet alio secluso non sit culpa tamen ignorantia secundum se potest esse peccati causa prima pars patet per dicta 2a probatur quia aliqua peccata procedunt ex ignorantia sicut aliqua ex infirmitate, ut patet per Magistrum, igitur.

Secundum corollarium, licet ignorantia affectata ut est ignorantia a tanto et non a toto excuset peccantem tamen peccatum sic ignoranter plus aggravatur ratione materiale affectionis quam excusetur per ignorantiam communicantem prima pars patet per probationem primae partis conclusionis 2a pars probatur quia non tamen bonum est ignorantia quantum mala est affectio mala ad aggravandum peccatum ipsius ignorantiae ergo non tantum prodest ad excusandum quantum nocet eius affectio ad aggravandum peccatum

Tertium corollarium, licet homo possit peccare ex ignorantia quam ex culpa sua non incurrit tamen furiosus si ex culpa sua furiam non incipit quantumlibet malum egerit novum peccatum non committit prima pars patet quia aliquias potest credere aliquod peccatum esse minus grave quam sit et alis ignorantia est multis occasio peccandi quia si scirent quandoque quam grave est peccatum tale nullo modo commiterent Secunda pars patet per tertiam partem conclusionis. Confirmatur per Decretum, 35 quaestione prima capitulo, si quis informa de sacerdote qui in furia commiserat homicidium dico tamen sicut quiddam dicunt quod furiosus ad sensum reversus fuerit debet poenitere et dolere de hiis quae in furiam sua commisit maxime si aliquid fecerit, unde sequitur malum rei publice ut puta si occiderit sapientem consiliarium.

Secundo, notandum quod furiosus qui ex culpa propria furiam incidit ipsa manente licet peccare non possit noviter imputabiliter, tamen quamdiu erit in furia tali semper manebit in culpa seu maculatus culpabiliter. Prima patet per dicta secunda probatur quia durante furia poenitere non sufficit nec potest, ergo. Antecedens patet cum careat rationis usu. Patet consequentia quia accidentale mortale sine poenitentia non dimmititur, ut dicit Augustinus de fide ad petrum et ponitur 15 quaestione prima capitulo merito firmissime inquit tene et nullatenus dubites exceptis qui pro Christi nomine suo sanguinem baptizatur nullum hominem accepturum vitam aeternam qui non hic a malis suis per poenitentiam fuerit ad fidem conversus.

Tertia conclusio, licet non cuiuslibet obcommissionis causa sit aliquis actus commissionis tamen ut plurimum aliquis actus voluntatis atecedit causaliter peccatum obmissionis. Prima pars patet quia Deus dampnat et punit aeternaliter pro pura obmissione. Patet Matthaeus 25 ubi dicit "christus esurivi et non dedistis mihi" etc.

Item, surgere ad matui?m potest non surgere absque hoc quod vellit vel voluerit non surgere.

Item, obmittens conteri de peccato commisso sine actu voluntatis peccat mortaliter

Item, occupatus circa illicita obmittens dictae horas ad quas tenetur sic quod nihil de horis dicendum cogitet peccat mortaliter ergo quicumque obligatur aliquid aliquid si illud obmittit totaliter et ipse est causa illius obmissionis talis peccat. Secunda pars probatur quia ut plurimum culpabiliter obmittentes advertenter et deliberate obmittunt, ergo. Antecedens patet quia saepe tales obmissiones praecedit autem concomitantur actus aliquis voluntarius vere vel interpretative per quem quis impeditur ne faciat quod facere tenetur et per consequens talis actus est causa illius ombissionis culpabilis.

Primum corollarium, sicut stat aliquem mortaliter defficere et tamen nullum actum voluntatis elicere sic peccatum obmissionis quantum est de sua ratione non dicit aliquem actum elicitum vel imperatum a voluntate. Prima pars est praecedens conclusio. Secunda probatur quia aliter omne peccatum obmissionis est peccatum commissionis. Confirmatur prima pars quia dictet ratio sortis quod aliquid est ab eo volendum vel nolendum illa hora tunc sic iste potest illi iudicio se difformare et non per actum voluntatis ergo sine actu voluntatis potest peccare. Maior nota. Minor patet quia dato quocumque actu voluntatis in voluntate sortis, sequitur Sortem se non difformare, sed conformare se illi dictamini.

Secundum corollarium, stat aliquam penam sensus aeternaliter puniri et cruciari qui nullum actum habuit qui ad culpam debeat imputari. Patet quia aliquis potest mortaliter peccare obmittendo sine quocumque malo actu voluntatis praecedente vel sequentem, ut patet per dicta.

Tertium corollarium, sequitur quod in casu qui minus male vel mala pauciora fecit plus punietur quam ille qui plura mala commisit. Patet quia possibile est aliquem multotiens mortaliter obmittere et raro vel numquam peccatum commisisse.

Ex quo patet quod stat viatorem suam gratiam amittere et nullum actum legi aut gratiae repugnantem committere patet ex eodem.

Secundo, sequitur respondeo ad quaestionem quod licet nullum purum obmittere sit meritorie proficere, tamen aliquod purum obmittere est mortaliter defficere. Prima pars patet quia aliter sequeretur quod quotiens existens in gratia obmitteret peccatum quod posset committere totiens mereretur. Consequens est falsum quia sic dormiens mereretur et etiam furiosus in casu continue quod non est dicendum nec est simile de merito et peccato quia plura admeritum requiruntur quam ad de meritum nam prius est causaliter diligere iustitiam quam meritorie odire vel iniquitatem vitare, ergo.

Confirmatur quia si purum obmitter esset meritum vel mereri hoc maxime esset de impletionem praecepti negativi sed ex non furari praecise non diligenter voluntas dei praecipientis nec diligenter iustitia nec servatur praeceptum ut patet per augustinum super psalmus 128

Confirmatur quia finis praecepti est caritas vel dilectio ergo

Ex dictis posset inferri aliqualiter quod licet per potentiam puram obmissionem quis efficiatur peior mortaliter tamen per exteriorem oportet sine interiori actu voluntatis nullus redditur malus culpabiliter prima pars patet per dicta 2a probatur quia secundum Philosophum, V Ethicorum, tractatu 2o, capitulo 3o iniustificatio nequaquamerit si non voluntarium assit. Etiam patet per Augustinum de minus reus etc.

Secundo, sequitur quod licet actu exteriori malo non correspondeat distincta malitia a malitia interiorum, tamen actus exterior est circumstantia faciens, ut plurimum peccatum esse maioris intensionis.

Secunda pars, patet quia volens furari aut fornicari quando furatur aut fornicatur ervor aut libido intenditur magis quam si opus exterius non sequeretur.

Notandum tamen quod hoc habet veritatem in opo?inbus delectativus non aut in hiis quae habent horrorem annexum sicut est hominis mutiliatio vel interfectio quia in talibus propter horrorem facti saepe libido remittitur

Tertio, sequitur quod sicut actus interior et exterior sunt mali malitia eadem et eadem sic etiam apud Deum demerentur puniri eadem miseria poenali. Prima patet quia utrique actus dicitu malus et peccatum et duabus distinctis malitiis, ut patet ex dictis. Secunda pars patet ex eodem.

Quarto, sequitur licet eandem poenam quis mereatur per interiorem actum et per opari exterius elective, tamen per illos duos actus non plus meretur quis puniri quam per unum intensive.

Quinto, sequitur quod licet a Deo pro actu interiori et exteriori simul homo ceteris paribus non plus puniatur quam pro solo interiori, tamen pro utroque actu homo iuste plus punitur in foro ecclesiae seu exteriori. Probatur pars secunda quia ecclesia solum iudicat de visis et apparentibus per actus exteriores in foro exteriori Deus vero iudicat de interioribus cui sunt manifesta cordium consilia.

Contra prima conclusionem, arguitur si aliquis haberet conscientiam erroneam sequitur quod esset nocens et innoscens, quod implicat. Consequentia probatur ponendo quod aliquis sit in gratia habens conscientiam quod sit in peccato tunc sic talis non tenetur facere contra conscientiam, ergo tenetur conteri de peccato.

Item, ille dicit se esse in peccato et scit quod tenetur poenitere de peccato, igitur peccat nisi poeniteat de peccato et habetur propositum.

Secundo, sequitur quod aliquis vere contritus non esset in statu salutis. Consequens est falsum probatur consequentia si quis sufficienter contritus credat quod iterum teneatur conteri de peccatis eiusdem nam si tunc obmittat peccat et non est in statu salutis ergo antecedens patet quia si non conteritur cum credat quod teneatur conteri ipse contempnit deum et eius perceptum et voluntatem

Tertio, sequitur quod seclusa dispari acceptatione divinae voluntatis quilibet homo posset salvari in lege sua. Consequens est falsum, ut patet Extra, de summa trinitate et fide catholica, probatur tamen consequentia quia conscientia erronea et invincibilis excusat a peccato fit, ergo aliquis puer baptizatus et ponatur cum infidelibus et credat in aetate adulta sicut illi credunt tunc sic talis facit omne quod in se est ut sciat quae sit vera fides ergo sic credendo excusatur et salvatur. Patet consequentia quia si aufferret regi auricalrum credens firmiter se offerre aurum bonus rex haberet pro tam grato ac si verum aurum offerret, igitur a simili.

Quarto, si quis adoraret militem credens se adorare regem bonus et pius haberet pro tam grato ac si sibi honorem fecisset, ergo simplex homo adorans creaturam quam credit esse deum meretur.

Quinto, sequeretur quod possibile esset quod gt paganus diu vivens secundum legem machometi et moriens in illa non pateretur maiorem poenam quam puer decedens sine baptismo. Consequentia patet quia est possibile quod aliquis paganus unde vixerit secundum legem suam et praeservaverit se a peccato accidentali ergo si non addidit ad illud peccatum aliud sequitur propositum

Sexto, probatur quod quilibet habens conscientiam erroneam tenetur facere secundum illam, et per consequens licitum est habenti facere secundum illam. Patet quia habens conscientiam erroneam peccat si non facit secundum illam, ergo tenetur facere secundum illam. Tenet consequentia quia nullus peccat nisi qui facit quod non debet facere vel quia non facit quod debet facere.

Secundo, facere secundum invincibilem conscientiam suam est meritorium vel ergo illud est meritum praecepti vel consilii, non 2m quia obmittens opus consimilii non peccat sed obmittens facere secundum conscientiam suam peccat cum dictet sic esse faciendum, si dicitur primum sequeretur quod obligat habentem quod est propositum.

Octavo, omne peccatum est contra legem Dei aeternam sed facere contra quamcumque conscientiam est facere contra legem dei ergo maior est Augustini et ultra omnis lex dei obligat quamlibet facere secundum illam, ergo conscientiam obligat facere habentem secundum illam.

Nono, ponatur quod sortes habeat conscientiam quod proximus sit odiendus tunc sic iste tenetur obedire praecepto diliges proximum sicut te ergo non tenetur facere secundum conscientiam ergo faciendo ad quod tenetur peccat. Patet quia faciendo ad quod tenetur facit contra conscientiam.

Decimo, illa lex est iustissima q?e obligat habentem ad faciendum aliquid quod si facit peccat sed illa lex est huiusmodi, ergo. Minor patet quia si diligit proximum facit contra conscientiam.

11o lex dei hominem obligat ad non faciendum secundum conscientiam suam erroneam, et tamen si faceret secundum illam conscientiam peccaret, ergo lex Dei obligat ad peccandum.

Confirmatur quia illud facere est peccatum ad illud obligatur homo ex Dei lege, ergo obligatur ad peccandum.

Contra secundam conclusionem, arguitur quod ignorantia peccatum sit primo per Apostolum primae Corinthios 3o "ignorans ignorabitur", sed nullus ignoratur a Deo nisi propter peccatum, ergo. Minor patet quia eius ignorare est reprobare, ut patet de fatuis virginibus dicitur "nescio vos", Matthaeus 25.

Secundo, Isaiae 5, dictum est "propter ea captivus ductus est populus meus quia non habuit scientiam", sed spiritualis captivitas est praecise ratione peccati, ergo carentia scientiae debite est peccatum.

Tertio, per Ambrosium et ponitur in glosa super illud "an ignorans quia patiam dei ad poenitentiam te adducit", ubi dicit "peccas quia inpunitatem tibi promittis gravius quia contempnis gravissime quia ignorans te contempnere"

Quarto, non facere ea quae tenemur est peccatum ergo non scire ea quae tenemur est peccatum, ergo ignorantia est peccatum.

Quinto, quilibet tenetur non ignorare ea quae pertinent ad salutem, ergo talium ignorantia est peccatum.

Sexto, scientia quae est donum Spiritus Sancti est virtus, ergo eius ignorantia opposita est peccatum.

Contra secundam partem eiusdem conclusionis, arguitur quia si ignorantia excusaret aliquo modo peccatum aut peccatum quod est aut peccatum quod non est non primum quia peccans aliquo peccato non excusatur ab illo, immo reus est illo nec secundum quia nullus reus peccati quod non est nec sint nec plus excusatur ab illo quam unus alius homo sed frivolum esset dicere quod ignorantia sortis platonem excusaret a peccato igitur frivolum est dicere quod ignorantia sortis sortem excuset a peccato quod numquam commisit nec committere cogitavit.

Secundo, si ignorantia minuit peccatum sequitur quod nullus ex illa ignorantia poterit peccare venialiter. Consequens est contra Augustinum, libro de libero arbitrio. Consequentia patet quia cum ignorantia minuat mortale sequitur quod aufert aliquam portionem mortalis sed quaelibet portio mortalis est peior quacumque culpa veniali igitur si ignorantia iungatur veniali totaliter tollet venialis malitiam patet consequentia quia facilius est aufferre totam malitiam venialis quam quamcumque parvam portionem mortalis.

Tertio, si aufert aliquam partem sequitur eadem ratione quod aufert quamcumque quia non est maior ratio de una quam de alia.

Quarto, Lameth videtur plus peccasse occidendo Cayin quam Cayin occidendo Abel et tamen Lameth peccavit ex ignorantia, ut patet Genesis 4o, ergo ignorantia non excusat.

Quinto, si aliqua ignorantia excusaret peccatum totaliter sequitur quod tunc esset melior contradictio ignorantium quam scientium. Consequens est falsum. Patet consequentia quia ille status qui esset de se auferens peccatum videtur eligibilior quam ille qui non auferent sed augeret.

Sexto, contra hoc videtur propheta orans et petens veniam de peccatis ignorantiae dicens de licta iuventutis meae et ignorans meas ne memineris

Septimo, ignorantia non excusat infidelem perseverantem in perfidia sua ergo. Antecedens patet 5o quaestione prima capitulo ex voluntate in 9a quaestione frequenter innuitur quod ignorantia non excusat.

Octavo, sequitur quod Iudaei occidentes Christum ex ignorantia non peccassent. Consequens dampnatur inter haereses Petri Abelardi.

Nono, sequitur quod aliquis reportaret fucrum ex peccato suo seu ex ignorantia sua, quod est falsum.

7o dormiens peccat in sompniis ergo ignorans non excusatur a peccato. Tenet consequentia. Antecedens patet in canone distinctione 6a capitulo "testamentum", ubi dicitur quod pollutio in sompniis est peccatum. Item, 32 questione, 7 capitulo "quamadmodum", dicitur, "sunt enim peccata ignorantium quamvis minora quam scientium".

XIo, sequitur quod ignorantia invincibilis esset affectanda. Patet quia illud est affectandum et bonum per quodam vitatur peccatum. Sed consequens est contra Augustinum, ad Valentinum, et recitat Magister, libro 2, distinctione 22a, ubi inquit Augustinus, "non ideo confugiendum est ad ignorantiae tenebras ut in eis quisquam excusationem requirat" etc.

12o contra unum corollarium, si furiosus excusaretur a peccato commisso in furia quam incidit ex sua talis prima hoc esset ideo quia vitare non posset. Sed hoc non sufficit, ut per Anselmum, libro Cur Deus Homo 24, dicente discipulo qui deo quod debet non reddit si illud reddere potest iniustus est si reddere non potest quomodo iniustus est, cui respondet Anselmus si nulla inquit est causa impotentiae in ipso aliquatenus excusari potest sed proprie in potentia culpa est sicut non alleviat peccatum ita non excusat non reddere debitum nam si quis iniungat aliquod opus servo suo et praecipiat ei ne dei?ceat se in foneam quam illi modo strat unde nullo modo exire possit et ille contempnens praeceptum deum se inmittat in monstratum fossam et nullo modo possit invinctum facere putas ne istam impotentiam aliquatenus vallere ad excusationem cum opus invinctum non faciet quasi diceret quod non ergo

13o, motus carnis imputatur ad culpam, et tamen non sunt in potestate voluntatis ergo a simili illa quae in furia committantur. Antecedens patet per eundem Anselmum De concordia, capitulo 7o.

14o, furiosis imponitur poenitentia et post furiam puniuntur, ergo.

Contra tertiam conclusionem, arguitur si pura obmissio esset peccatum, sequeretur quod obmittens aliquid ad quoddam tenetur per aliquod tempus et per partes omnes illius temporis infinite peccaret intensive. Consequens est falsum. Consequentia probatur quia in qualibet parte illius temporis est culpabilis.

Secundo, sequitur quod ceteris paribus plus peccaret qui maius bonum obmitteret quam qui minus. Consequens est falsum quia tunc obmissio consiliorum esset peior obmissione praeceptorum.

Tertio, pura obmissio non est voluntaria, ergo non est peccatum.

Quarto, sequitur quod dormiens peccaret et demeretur apparet de illo qui tenetur surgere ad matutinum nam ipsum tunc surgere non est in potestate sua nec talis in potentia provenit ex culpa sua ut supponitur.

Quinto, sequitur quod quilibet obmittens malum propter Deum infinite meretur. Consequens est falsum. Probatur consequentia quia non minus meritorium est obmittere malum quam sit demeritorium obmittere bonum sed quilibet obmittens malum obmittit infinitum malum, ergo infinite meretur.

Sexto, praecipiatur Sorti quod faciat a actum ante b et obmittat sortes a et sit in b mortus tunc arguitur quod Sortes numquam peccavit peccato obmissionis quia numquam peccavit ante b nec in b nec post b ergo non primum quia si sic sit ergo c instans in quo peccavit ante b tunc sic inter c et b est tempus medium et in illo potuit a actum facere ergo non peccavit in c et sic arguitur de quolibet alio instanti inter c 26 et ante c sed quod nec 2m nec 3m possunt dici patet quia praecise ante b tenebatur facere et non in b nec post b nota rationes quod actus exterior addat malitiam in fine

Ad primum, conceditur consequens tamquam possibile, et negatur consequentia quod aliquis simul esset nocens etc quia ubi sua conscientia dictat quod sub poena peccati debet de peccatis conteri si non conteratur cum potest peccat et sic de innoscente fit nocens. Et si dicitur quod talis poenitendo se in iuste puniret, dicitur quod non quia etiam Iohannes Baptista non peccavera, et tamen se affligebat et non iniuste. Ad confirmationem, dicunt quidem quod consequentia non est necessaria.

Secundo, posset dici quod dum Sortes considerat quod est in peccato mortali et deliberat non potest ita cito poenitere, ideo consequentia posset negari nisi adderetur habet conscientiam quod est in peccato per tempus quod sufficit ad contritionem et non conteritur ergo peccat nam talis consideratio habet praecedere contritionem ad quam etiam requiritur tempus certum.

Ad secundam, negatur consequentia. Et ad probationem, dicitur quod in illo casu debet iterum conteri et sic posset dici quod non quilibet contritionis gradus sufficeret ad salutem conterentis sic r?cedentis

Ad tertiam, posset concedi consequens maxime si illa conscientia erronea circa legem talem esset omnino invincibilis.

Tertio, dicitur de primo baptizato posito inter infideles et credente adolente modo infidelium dicitur quod si in aetate adulta fecit quod in se est lege stante Deus eum illuminabit et inspirabit, quae sit fides vera, et lex nisi sit in poena peccati sui, et sic accipiet baptismum flaminis

Ad quatam, posset dici quod possibile est aliquem tantum mereri adorando dyabolum sicut adorando dum quia actus interior et mens ad deum erigitur et fertur non ad hoc quod corporaliter videtur se gestus exteriores ad visibile tierentur.

Ad quintam, consimiliter dicitur sicut prius quod si talis non esset illuminatus a deo mente vel immediate nec per homines nec per aliud si non fecisset aliud peccatum. Posset concedi consequens, sed difficile esset ipsum sic vivere.

Secundo, dicitur quod lege nostra stante si ille fecerit quod in se est illuminabitur a Deo nisi sit in poena peccati.

Ad sextam, posset negari consequentia quia tenetur talem conscientiam deponere et tunc non difformabit se, et cum probatur, "quia nullus peccat", etc. dicitur ad hoc quod aliquis peccat faciendo id quod tenetur facere non quia facit illud sed quia illud facit contra iudicium rationis et quia facit illud ad quod credit obligari ex divina lege nam habens conscientiam erroneam et faciens contra illam facit contra illud ad quod credit obligari, ideo peccat.

Ad septimam, dicitur quod est meritum praecepti vel aequipolens illid quia habens talem conscientiam credit se secundum conscientiam debere facere ideo quantum ad observantiam aequipolet merito praecepti.

Ad octavam, posset negari maior, licet omne peccatum sit contra legem aeternam vel contra illud quod putatur esse lex vel conforme legi aeternae modo habens conscientiam erroneam credit quod lex sit bona et non erronea. Et ad probationem dicitur quod omne peccatum est dictum contra legem dei aeterna vel contra illud quod putatur esse lex.

Ad nonam, conceditur consequens ut prius quia quamvis teneatur diligere proximum, tamen ipse credit se non teneri ad hoc, sed ad oppositum ideo peccat faciendo contra illud ad quod credit obligari sed contra quia iste non agit difformiter legi divinae ergo non peccat antecedens patet quia facit quod lex iubet.

Ad hoc, dicitur quod, licet non agat difformiter ad legem divinam, tamen agit difformiter ad illud quod putat esse legem divinam nam si sortes vellet et crederet interficere regem et occideret loco eius militem vel alium rex multum haberet pro malo si scieret sortis intentionem.

Item, si sortes deberet occidere platonem ex praecepto regis et sortem putando occidere regem occideret platonem ipse faceret quod deberet et tamen graviter peccaret et graviter puniendus esset si regi constaret modo deus scit intentiones homini.

Ad decimam, conceditur antecedens si talis lex obligaret habentem ad faciendum aliquid quod putaret conscientiam illam esse legem Dei sed sic non est in proposito.

Ad 11m, posset negari minor ratio est quia tenetur de ponere illam conscientiam, et tunc si non facit secundum illam non peccat quia non difformat se illi cum non sit.

Ad 13m, dicitur quod diligere proximum non est de se peccare vel peccatum sed diligere ipsum cum difformate ad illud quod putatur esse lex illud est peccatum modo ad sic facere non obligat lex divina, ideo non sequitur quod lex aliquem obliget ad peccandum quia quod peccare non est ex lege quia facio quod lex praecipit sed quia facio illud, quod puto esse contra legem Dei.

Ad primum contra 2am conclusionem, conceditur antecedens, non tamen ignorantur quia ignorare de se est peccare sed quia est effectus peccati.

Pro solutione tamen omnium rationum, est notandum quod ignorantia sumitur dupliciter. Uno modo pro opposito scientiae. Secundo modo indirecte pro vitio voluntatis nolentis scire. Primus modus sub dividitur in duo membra quia quandoque capitur proprie pro opposito privativo ipsius scientiae quod est nescire vel non scire, capitur quandoque pro opposito contrario ad scire scilicet pro errore positivo, et vocatur quandoque ignorantia dispositionis circa ea quae quis debet scire. Adhuc ignorantia privative sumpta capitur tripliciter. Primo modo generaliter pro simplici nesciam respectu illorum quae non tenetur quis scire. Secundo modo pro nesciam eorum quae sunt circa agibilia ad moralem vitam pertinentia quae quis tenetur scire. Tertio modo respectu eorum quae quis scire tenetur et iubetur.

Et similiter posset tripliciter sui ignorantia contraria quia error posset esse circa ea quae quis non tenetur scire vel circa principia agibilium vel circa credenda.

Item, quaedam est ignorantia affectata et vincibilis quaedam invincibilis pro tunc et quaedam invincibilis simpliciter. De primo dicitur in psalmo noluit intelligere ut bene agent. De secunda, dicit apostolus ut supra ignorans ignorabitur. De tertia, dicitur communiter quod excusat totaliter.

Item, quaedam dicitur ignorantia iuris quaedam facti.

Item, quaedam est ignorantia iuris divini ut credere trinitatem. Alia est iuris positivi quod est ius canonicum, ut confiteri sacerdoti.

Item, ignorantia facti quaedam est circa neccessaria ad salutem ut me esse baptistum alia vero non ut me esse confirmatum quia non est sacramentum neccessitatis simpliciter.

Ad secundum, quod est dictum Ambrosii dicitur quod debet exponi gravissime peccans, id est periculossime quis peccat ex ignorantia quia ignorans peccatum suum non quaerit medicinam non tamen ignorantia de se est peccatum.

Ad tertium, quod est dictum Isidorum dicitur quod captivatio spiritualis non est propter ignorantiam simpliciter et principaliter, sed propter peccatum praecedens quod non excusatur per ipsam.

Ad quartam, negatur consequentia quis scire quid debemus facere ut sic non est meritum, licet sit antecedens ad meritum.

Ad quintam, negatur consequentia, sed bene sequitur conceptus vel neglimentia sciendi illa est peccatum.

Ad sextam, negatur antecedens sumpta scientia cum praescisione. Secundo, potest consequentia negari.

Ad primum contra secundam partem conclusionis, dicendum quod excusat peccatum quod esset si illa ignorantia sit invincibilis.

Item, minuit peccatum quia seclusa ignorantia si peccatum fieret esset maius quam cum fit cum tali ignorantia.

Sed contra quia tunc a simili malitia excusaret quia minus peccat magnus peccator si mentitur quam perfectus homo si etiam mentitur ergo videtur a simili quod quanto quis erit maior peccator tanto minus peccabi, quod est falsum. Hic negatur consequentia quia dempta omni malitia nullum esset peccatum cum peccatum sit malitia, licet enim perfectio hominis cadentis in culpam sit circumstantia aggravans propter ingratitudinem et inclinationem ad oppositum cum malitia in peccante praeexistens est et circumstantia non minuens sed aggravans peccatum tantum vel plus.

Secundo, sumendo excusare vel minuere large pro minus imputari sic concederent aliquid quod malitia excusat peccatum et maior magis.

Ad secundam, negatur consequentia. Ad probationem, dicitur etiam quod consequentia non valet quia nec etiam sequitur iste meretur vitam aeternam, ergo meretur venailis remissionem, et tamen prima est magis quam secundum.

Secundo, dicitur quod sufficiet quod ignorantia excuset et inniat? veniale aliqualiter suo modo, licet non totaliter.

Ad tertiam, negatur consequentia quia non excusat nec tollit aliquem partem peccati quae sit vel fuerit commissa sed quae fuisset si ignorantia non esset adiuncta. Unde si ratio valeat solum habet locum in diminutione proprie dicta.

Ad quartam, de Lameth dicitur quod non habuit ignorantiam invincibilem quia non apposuit diligentiam quam debuit et potuit et dabat ut videtur operam rei illicitae saltem ei quia caecus non licebat sibi credere puero ipsum ducenti cum parva ex animatione.

Ad 5m, negatur consequentia quia licet ignorantia aliquando pro sit per accidens et scientia obsit indirecte tamen absolute et per se scientia est apta nata magis proficere habenti ideo melius est simpliciter scire quam ignorare.

Ad sextam, potest concedi quod ignorantia potest esse occasio peccati, ideo propheta orat sibi illa ignosci.

Secundo, posset dici quod sumit ignorantiam pro vitio voluntatis nollentis scire etc.

Ad septimam, dicitur quod, licet infideles non excusentur, tamen actus eorum qui ex ignorantia invincibili procedunt non imputantur eis ad novam culpam vel ad demeritum.

Ad octavam, negatur consequentia quia ipsi non haberunt invincibilem ignorantiam simpliciter cum ex actibus Christi virtutem creatae naturae excedentibus sufficientius inferre potuisset Christum verum deum esse et hominem.

Ad nonam, dicitur quod per accidens et occasionaliter aliquis potest reportare luc?m ex ignorantia, non tamen de per se quia per scientiam homo potest peccatum vitare et magis proficere.

Ad 10m, negaret consequentia quia dormiens simpliciter non est ignorans. Ad decretum, dicitur quod intelligitur quod aliqua sunt peccata nescientium vincibiliter, non invincibiliter.

Ad 11m, negatur consequentia. Unde licet excuset ignorantia, si tamen esset affectata non excusaret sed aggraveret. Ex quo patet quod non omne illud est affectandum quod si esset excusaret peccatum.

Ad 1m, dicitur concedendo consequens ad Anselmum dicitur quod in potentia non excusat a peccato per quod homo incidit in illam in potentiam ita nec furia excusat a peccato per quod homo incidit infuriam. Unde ille qui proiecit se infoneam primo peccavit volendo se proicere infoneam, contra prohibitionem factam sibi.

Secundo, peccavit volendo se non implere opus sibi invinctum a domino suo et ab illis peccatis non excusatur propter in potentiam suam immo rationabiliter est puniendus produ?ci transgressione quia utrumque praeceptum transgredi voluit saltim interpretative, sed sic intelligit Anselmus nec est contra dicta.

Ad 13m, dicitur quod nec illi qui vere nec illi qui interpretative sunt voluntari nec sunt peccata nec imputantur, tamen ex fomite malo qui non est in potestate nostra frequenter voluntarie peccamus et illum fomitem dicebat apostolus invite se habere quia non poterat facere quin illum haberet.

Ad ultimum, dicitur quod tales furiosi non puniuntur quia peccaverunt infuria sed quia ut ulterius horreant peccatum committere per quod incurrunt talemm furiam et etiam quia totum tempus conclusio fuerit infuria perdiderunt.

Item, eius imponitur poenitentia quia utile est cuilibet de male factis poenitere et si non peccaverit in tali facto tamen peccat, in alio et etiam meretur insuscipiendo poenitentia.

Ad primum contra 3am conclusionem, negatur consequentia. Et ad probationem dicitur quod non meretur maiorem poenam intensive sed bene extensive quia multiplicius meretur eadem poenam.

Ad secundam, conceditur consequens. Et cum arguitur, quia una privatio non est peior alia, hoc negatur. Et cum infertur quod, tunc obmissio consiliorum etc., hoc negatur quia creata non sunt parai quia consilia non sic obligant.

Ad tertium, negatur consequentia. Secundo, posset dici quod voluntarium potest accipi multipliciter. Primo modo pro omni actu elicito vel imperato a voluntate. Secundo, modo pro eo cuius causa et principium fuit actus talis. Tertio modo, pro omni positivo quod est in libera potestate voluntatis. Et tunc posset dici quod secundo et tertio modis omnis obmissio est voluntaria et dicitur sic obmissio voluntaria non ratione actus eliciti vel imperati ipsam praecedentis aut concomitantis sed quia voluntas non cogitur ad obmittendum praeceptum, sicut etiam non cogitur ad committendum actum contra praeceptum.

Ad quartam, negatur consequentia quia pura obmissio non solum notat carentiam alicuius debiti sed etiam requiritur quod voluntas et arbitrium fuit in tali dispositione quod in potestate voluntatis sic obmittere et non obmittere, quod non est in voluntate dormientis.

Ad quintam, negatur consequentia. Et cum probatur quia quilibet obmittens malum etc., negatur consequentia quia non penes quantitatem vel proportionem mali obmissi attenditur proportio meriti quia sic quilibet merens infinite meretur sed attenditur potius penes conatum voluntatis quo quis vult propter Deum malum obmittere.

Ad sextam, admittitur casus, et negatur quod numquam peccaverit a. Et ad probationem, secundum aliquos dicitur quod peccavit immediate ante b. Secundum alios dicitur quod peccavit in toto illo tempore sumendo totum catholice. Tertio, potest dici quod in tali tempore peccavit successive peccato obmissionis sic actus fuisset continue acquisitus quia actus habuisset partes quarum obmissiones sunt peccatum obmissionois, et tunc in ultimo instanti suum peccatum haberet esse completum.

Quarto, dicitur quod cum non quodlibet tempus sufficiat ad eliciendum actu a et sit quod tenetur deliberare ut eliciat a si renuit deliberare ipse peccat. Tenendo ergo quod pura obmissio sine actu voluntatis sit peccatum sic potest dici quod Sortes in b primo peccabit in illo casu si autem poneretur quod Sortes ultra b unn?eret, tunc esset variatio casus. Et haec de quaestione sufficiant, et per consequens de omnibus quaestionibus huius secundi causa veritatis.