⁋ Arguitur quod sic. Nam principium productiuum amoris mutui patris et filii est principium productiuum spiritus sancti: sed voluntas diuina est principium amoris mutui patris et filii. ergo etc. maior patet: quoniam per multas sanctorum auctoritates magister probat in praesenti distictione quod spiritus sanctus est amor commnis et mutuus patris et filii: minor est patet: quoniam huiusmodi amor est vere productus et spiratus: et per consequens aliquid est eius principium productiuum: et non apparet aliud quam voluntas patris et filii: quia omnis amor productus a voluntate elicitur.

⁋ 2o spiritus sanctus libere et non naturaliter producitur: ergo voluntas est principium productiuum eius. consequentia patet: quoniam prima radix libertatis est in voluntate. Et antecedens patet: quoniam spiritus secuns procedit non quo natus: sed quo datus: et donum patris et filii: vt patet per Aug. 5. de tri. et sequenti. de ratione aut doni est quod libere donetur. quare etc.

⁋ ontra essentia diuina non est principium productiuum filii. vt supra patet. dis. 5. et eadem ratione nec spei ritus sancti: ergo voluntas diuina non est principium productiuum spiritus sancti. consequentia patet: quoniam voluntas divina est penitus indisti cta ex natura rei ab ipsa essentiat omnino sibi eadem: vt supra patet.dicenseod

⁋ hic duo tanguntur videnda pro praesenti quesito. vnum est quod queritur: aliud vtrum spiritus sanctus producatur. libere vel naturaliter: quod implicatur in secundo argumento. Quantum ad primum loquendo conformiter ad illuquod supra. dis. 2e dictum est de pricipio productiuo filii. Dico quod voluntas non est principium spiritus sancti productiuum: quod probo per similes rationes quibus probatum est quod essentia divina non est principium productiuum filii.

⁋ Primo sic. omne quod est principium productiuum spiritus sancti: producit spiectum scendum. voluntas diuina non producit spiectum scendum: ergo etc. minor patet: quoniam sicut essentia ommunis non generat aut generatur: nec spirat aut spiratur: vt dicit concilium: sic nec voluntas: cum voluntas sit idem esentie adequate et omnibus modis ex natura rei. Marior vero probatur: quoniam in deo non distiguitur principium productiuum a principio quod producit: vt ibi proba tum est. ergo omne quod in deo principium productiuum est producit. et per consequens omne principium producens spiectum sanctum: producit spectum scuntdum.

⁋ 2o voluntas divina est spiritus sanctus: ergo voluntas divina non est productiua spiritus sancti. patet antecedens: et consequentia probatur. vt ibi.

⁋ 3o si voluntas divina esset principium productiuum spiritus sancti: ipsa diceretur relatiue ad ipsum consequens est falsum. consequentia patet. et falsitas consequentis declaratur: sicut ibi declaratum est.

⁋ Et responsiones quae dari possent reprobantur: vt ibi su pra probatum est de voluntate: sic potest probari de essentia et natura divina: vt est communis tribus. Quamuis enim volutas divina sit pliter qui est principium productiuum spiritus sancti: ipsa tamen non est principium productiuum spus sancti quod idem est dictu: sicut quamuis essentia divina sit piter qui gnat: ipsa tame non generat vt dicit concilium.

⁋ Contra istam conclusionem arguitur a quibus¬ dam sic. Quecumque voluntas perfecta habens obiectum diligibile sibi praesentatum est principium producendi amorem ade quatum sibi et obiecto id est amorem tantum quantum potest habere respectum talis obiecti. ergo voluntas divina habens essentiam divinam summe sibi praesentatam et diligibilem est principium producendi amorem adequatum sibi et illi obiecto: cum autem tam ipsa quam essentia sit infinita: amor adequatus ei necessario est infinitus: et per consequens voluntas divina est principium producedi amorem infinitum. Et vltra vt idem doc. alibi dducit: vlterius cum amor infinitus sit deus et per se subsistens: et productum necessario sit distinctum a producente: qui nihil producit se: sequitur quod ille amor sit persona subsistens distincta a producente. talis autem persona est spitus scuns: ergo voluntas divina est principium producendi spectum scentum.

⁋ Alii probant idem sic. secundum fidem spitus secunus producitur a patre et filio: ergo si sit aliquod principium productiuum illius cum illud non posset esse relatio: quoniam vna relatio non potest esse principium elicitiuum alterius relationis correlatiue nec sui ipsius: oportet quod principium elicitiuum sit aliquod absolutum: sed nihil est absolutum in divinis: nisi essentia divina: quae omnibus modis ex natura rei est voluntas. ergo nisi aliquis modus logycalis vel granmaticalis impediat: sic concedendum est de essentia quod est principium elicitiuum spirationis: ita eodem modo concedendum est de voluntate.

⁋ 2o secundum istos spiritus secus est amor et caritas: sed talis persona producitur a voluntate tamquam a pricipio elicitiuo. ergo etc.

⁋ Ad primum dico quod antecedens non est verum de voluntate illa quae est amor illi obiecti: talis enim voluntas non plus est principium producendi illum amorem: quam sit pricipium producendi se ipsam: et quam amor ille sit principium producendi voluntatem aut seipum: divina vero voluntas est suus amor: et amor essentie divine est spis scuns: sicut essentia divina quae est sua voluntas est spiritus scus: et ideo non est principium producendi spectum scundum vel amorem suum: ex quo etiam patet quod non est de ratione voluntatis in communi nec sibi per se conuenit: quod sit principium producendi amorem suum. Nec sequitur. voluntas creata est principium producendi amorem suum. ergo et quaelibet voluntas aut voluntas divina: sic isti idem alibiad istud propositum virtualiter sumunt.

⁋ Ad secundam concedo antecedens. et cum infertur. ergo si sit aliquod principium productiuum: illud est absolutum. nego consequentia dico quod pater et similiter filius: est principium productiuum spiritus sancti: Cum probatur quod non: quoniam relatio non est principium productiuum relationis relatiue. hoc quidem falsum est: et secundum istu sic arguentem: et patet fal sitas. in divinis quod. nam paiter principium productiuum est filii: et relatio patris ad filium: quae non est aliqua entitas distincta a patre: sed est ipse pater: est etiam principium productiuum filiationis: sicut et filii qui est ipsa filiatio subsistens: vt filiatio sumitur pro relatione correlatiua paternitatis: quicquid ergo est principium productiuum filii: est productiuum filiationis et cuiuscumque patur est productiuus: eius est productiua paternitas: in creaturis est: supposito quod relatio non sit entitas secundum se distincta ab entitatibus absolutis: et infra ostendetur: et iste doctor concedit: sed sit eadem entitas cum entitate absolu ta necesse est concedere: quod sicut calor est productiuus caloris: sic relatio productiui ad producentem vel productum quae est eadem ca lori producto.

⁋ Et si dicatur quod quamuis pater et filius sint principi productiuum spiritus sancti: principium quidem quod: non tamen principium qua. et de isto est quaestio

⁋ Dicendum quod talis distinctio principiorum quod et quo. locum non habet in deo: vbi principium quod. est simplex omnino sicut supra. dis. 7. declaratum est.

⁋ Ad tertiam rationem concedo quod spiritus secus est charitas patris et filii: et cum dicitur quod talis persona producitur a voluntate tamquam a principio elicitiuo. nego: sed dico quod producitur a patre et filio quae sunt voluntas: et pater et filius qui sunt voluntas sunt principium productiuum spiritus sancti: nec ex hoc sequitur: quod voluntas sit principium productiuum spiritus sancti: sicut non sequitur paiter qui est essentia generat. ergo essentia generat etc. Quantum ad secundum arti. vtrum spiritus sanctus producam tur libere vel naturaliter: respondet idem dotc. quod producitur libere. non autem naturaliter: sicut econuerso filius producitur naturaliter et non libere. vnde ex dictis eius est possunt accipi quatuor conclusiones ad propositum. prima est e quod spitus scus producitur necessario. 2a quod producitur libere Tertia quod non producitur naturaliter. 4a quod necessitas et libertas sunt compossibiles eidem principio productiuo respectu eius dem productionis.

⁋ Prima conclusio porobatur: quia voluntas diuina necessario est principium volendi diuinam essentiam. ergo in supposito conueniente productioni: sicut est pater et filius necessario est principium producendi amorem adequatum sibi et essentie intelligendo adequationem: sicut in primo articulo expositum est. talis autem amor productus spiritus sanctus est. Antecedens probatur per hoc: quoniam voluntas diuina necessario est in actu secundo et recto: et respectu prmi obiecti: hoc autem est essentia diuina.

⁋ 2a conclusio probatur sic: voluntas diuina est principium libere volendi essentiam diuinam. ergo est principium libere producendi amorem adequatum etc. et per consequens spectum sanctum. Antecedens probatur: quoniam omnis potentia operatiua circa vnum in ordine ad aliud est operatiua circa vtrumque: sicut pos cognitiua conclusionis propter principium: est et cognitiua principii: sicut arguit etam P. 2o de anima. de sensu communi: et eadem ratione potentia operatiua eius quod est ad finem propter ipsum finem: etiam est operatiua circa finem: sed voluntas diuina est operatiua et volitiua eorum que sunt ad finem id est creaturarum propter finem: qui finis est essentia diuina. ergo est etiam operatiua circa essentiam. Cum ergo circa ea que sunt ad finem sit operatiua libere et non naturaliter. ergo etiam libere et non na turaliter erit operatiua circa diuinam essentiam: et per consequens libere vult illam: et consequentia patet: quoniam impossibile est quod oppositi modi operandi vel principiandi competant eidem principio productiuo: tales autem sunt modi principiandi naturaliter et libere: qui primo distinguunt potentiam actiuam: vt patet. 2o phycorum. Unde ex hoc posset verius argui ad propositum sic: voluntas diuia est principium producendi creaturas libere. ergo est principium producendi libere spectum sanctum. consequentia probatur: supposito quod ipsa sit principium producendi spectum sanctum: ex hoc quod modi praedicti producendi eidem principio productiuo non possunt competere.

⁋ Et per idem probatur. 3a conclusio sic voluntas est principium producendi libere spiectum sanctum. ergo non naturaliter Quarta conclusio probatur. primo auctoritas Aug. in ench. dicens neque enim culpanda est voluntas: aut voluntas non est: aut libera dicenda non est qua beati sic esse volumus vt esse miseri non solum nolimus: sed nequaquam prorsus velle possimus: sicut ergo anima nostra est nunc nolle infelicitatem: ita tunc velle iniquitatem non poterit. Ex hac auc. patet quod btitudinem et necessario et libe re volumus: et per consequens et necessitas et libertas eidem principio respectu eiusdem operis conueniunt.

⁋ 2o idem probatur ratione: quia libertas est conditio intrinseca voluntatis vt comparatur ad actum: quod ergo non repugnat voluntati vt comparatur ad actum non repugnat libertati eius: sed necessitas eius non repugnat voluntati comparate ad productionem: cum ipsa sit principium necessario producendi amorem: vt est probatum. ergo nec essitas non repugnat libertati voluntatis in comparatione ad eandem productionem.

⁋ 3o necessitas non tollit conditionem principii productiui perfecti: cum ipsa sit perfectio in principio productiuo. Nam in omni conditione entis cui est possibilis ipsa est perfectionis: es quod sit nobilior differentia entis. Est autem possibilis productioni eius cuius neutrum extremum requirit contingentiam in productione vt est in proposito de productione spiritus sancti. ergo ipsa non tollit libertatem quae est conditio principii productiui perfecti

⁋ Et si dicatur quo est hoc possibile cum liberum ex eo quod libe rum est: videatur posse determinare se ad hoc producendum et ad suum oppositum. quod autem necessario producit determinatum est ex se ad vnum. Respondent quod sicut qualibet forma actiua sequitur immediate quod sit principium agenti: ita immediate consequitur eam proprius modus agendi. Et ideo sicut non est aliqua causa quaere talis forma agat: nisi quia est talis forma. ita non est aliqua causa quare habet tale modum agendi: nisi quia est talis forma. vnde sicut non est alia causa quare calor est calefactiuus: nisi quia calor est ca lor: ita non est alia causa: quare calor est principium agendi naturaliter seu per modum nature: nisi quia calor est calor.

⁋ Eodem modo modo sicut non est alia causa quare volutas vult sic scilicet libere necessario vel contingenter: nisi quia voluntas est voluntas: nec iste conditiones actionis necessitas vel contingentia sunt differentie essentiales acti ui principii. Sed accidentales non conuertibiles: cum actiuo principio naturali: nec cum libero. vnde et actiuum naturale potest contingenter agere: quoniam potest impediri: et per consequens pari ratione actiuum liberum potest necessario agere.

⁋ hec opinio plura falsa continet. et ideo pro eius improbatione: et solutione praesentis articuli pono tres conclusiones

⁋ Prima l quod libertas et necessitas in agendo non sunt compossibiles in eo: dem principio respectum eiusdem actionis. Siue quod idem est dictu. non est possibile idem productiuum vel actiuum agere vel producere idem libere et necessario. Et accipio liberum: vt distinguitur contra naturale: et libere agere contra naturaliter agere: et secundum quod istis termin nis vsi sunt sancti et philosophi et doc. communiter.

⁋ 2a quod idem principium potest esse principium naturale: vnius productionis: et liberum respectum alterius.

⁋ 3a quod spiritus sanctus producitur naturaliter et non libere: et in omni bus sumo hunc terminum liberum vel libere: vt distinguitur contra naturale: et naturaliter sicut prius.

⁋ Prima conclusio dependet in sua probatione ex differentia modi agendi naturaliter et libere: siue agentis liberi et naturalis inquantum huiusmodi. Et dico quod differentia consistit in hoc quoniam illud dicitur agens nale: quod positis omnibus requisitis ad agendum: et nullo existente impedimento ita quod possit agere necessario agit: nec est in eius potestate non agere: agens vero illud dicitur liberum quod eodem modo omnibus positis ita vt possit agere non necessario agit: sed in potestatem eius est vt agat et non agat. Et quanuis euidens sit: vel faciliter esse possit aliqua talia esse: quod tamen illud dicatur naturale: illud vero liberum probari non potest nisi per auctoritatem.

⁋ Et illud probo primo per philosophum. 9. metaph. vbi dans differentiam inter potentias actiuas rationales et irrationales ait tales quidem potentias scilicet irrationales necesse est quando vt possint actiuum et passiuum appropinquant: hoc quidem face re illud vero pati: illas vero scilicet rationales: non necesse est supple hoc facere et illud pati. Sed constat per omnem concessionem et per illummet doctorem: cuius est opinio recitata: quod hic. P. per potentias irrationales intelligit eas quas communiter vocams actiuas naturales. vnde ipsemet. dicens quod ista diffinitio est cum illis eadem: quas. P. ponit in secundo physicorum de causis agentibus secundum propositum: et non secundum propositum: quas post vocat intellectum et naturam: vnde per ista tria non secundum propositum: a nam: et potentia irrationalis intelligitur vt. dicens illud primcipium actiuum: quod communiter dicimus nam. ergo secundum. P. et istum docores principium actiuum naturale dicitur illud: quod necessario agit dum est in dispositione: in qua potest agere: et per consequens principium liberum ex opposito constitutum est illud quod non necessario agit: sed potest agere et non agere: vt dictum est. hoc idem patet. per Augu. 3o de lib ar. vbi querens an motus voluntatis: quo ipsa ali incommutabili bono auertitur et conuertitur ad commutabile: sit ei naturalis: sicut motus deorsum naturalis est lapidi. determi nat quod non: et dans conuenientiam et differentiam inter eos in ordine ad lapidem et voluntatem: ait. in eo est simulis illi motui quo deorsum versus lapre. fertur: quoniam sicut iste proprie est lapidis: sic ille animi. veruntamen in eo dissimilis: quod in potestate non habet lapis cohibere motum quo mouetur inferius: animus aut dum non vult non ita mouetur: vt superioribus desertis inferiora diligat: et ideo lapidi naturalis est ille motus: animo vero iste voluntarius: vbi patet: quod ideo dicit descensum esse lapidi naturalem: quia non est in potestate lapidis cohibere descensum suum. id est non descendere siue moueri deorsum: il le vero motus animi: ideo non est ei naturalis: sed voluntarius vt voluntarium contra naturale distinguitur: quia in eius potestate est non sic moueri.

⁋ Item infra. dicit quod non est nobis liberum: quod in potestate non habemus: aut potest esse liberum quod habemus in potestate.

⁋ Ex quo patet secundum ipsum. quod oimne quod est nobis liberum est in potestate nostra: illud aut solum dicitur esse in potestate nostra quod possumus facere et non face rem. vnde. P. tertio ethicorum dicit: quod in quibus est in nobis. id est in potestate nostra operari et non operari supple est in nobis: et in quibus non est. id est in quibus est in nobis non operari: etiam operari est in nobis. ergo illud solum est in nobis liverum: sic accipiendo liberum: quod et eius oppositum possumus:

⁋ Item Damen. 2o lib. ECorums inquit que fiunt: hec quidem sunt in nobis: hec aut non in nobis. ergo in nobis quidem sunt qua nos sumus libe ri arbitrio facere et non facere: hec enim omnia quae per nos volunta rie aguntur: non enim voluntarie dicerentur agi actu non existente in nobis. Ex quibus est patet: quod ea tantum voluntarie agere dicimur quae sunt in nobis: et quae facere et non facere possumus: et voluntarium accipit: sicut supra Aug. Ex his omnibus manifeste colligitur: quod respectum illius tantum principium actiuum dicitur esse liberum quod et suum oppositum est in eius potestate: et per consequens illud tantum fit ab aliquo principio libere: quod fit ab illo contingenter non necessario.

⁋ Ex quo vlterius sequitur quod impossibile est idem ab aliquo fieri vel produ ci necessario et libere: vt libere produci distiguitur contra produci naturaliter: alioquin idem produceretur necessario et non produceretu necessario ab eodem quod implicat contradictionem.

⁋ Praeterea constat quod distinctio principii actiui vel productiui naturalis: a principio libero inquantum huius: non attenditur secundum entitates eorum in se et absolute: vt tales entitates sunt: quoniam secundum entitatem aliquando vnum principium naturale magis conuenit cum vno principio libero¬. verbi grata. principium quo naliter producitur filius dei cum principio quo libere causantur creature: quam duo libera principia inter se: vt voluntas dei et voluntas nostra: quarum vtraque est principium liberum: sed inquantum sunt actiua et principium actiuum. vnde vtrumque dicitur tale connotando aliquo modo actum: vt patet in diffinitionibus exprimentibus quid nomins horum terminorum: principium liberum et principium naturale.

⁋ Ista ergo diuersitas vel sumitur secundum diuersitatem actuum: quorum sunt principia: vel secundum diuersitatem modi eliciendi vel principiandi suos actus non primo modo. Nam duo principia actiua vnum naturale et alterum liberum possunt similium actuum: secundum species esse principia: siout deus libere potest producere calorem eiusdem speciei cum calore quem ignis producit naturaliter. ergo hec diuersitas sumitur secundum diuersos modos principiandi: siue quia aliter et aliter principiant suos actus: non autem apparet quae diuersitas illa sit: nisi quia hoc necessario principiat: illud autem non necessario sed contingenter: seu quia hic habet in sua potestate actum suum illud vero non: iuxta intellectu supra datum. Et ex hoc etiam statim probatur conclusio sumpra posita: quoniam impossibile est quod eiusdem sit idem principium necessario et libere: quia tunc esset necessario et contingenter.

⁋ 2a conclusio est quod idem potest esse principium naturale et liberum respectum diuersarum productionum: hoc probatur primo: quoniam deus pater est naturale principium filii: vt supra. dis. 6. patet: et omnes concedunt: et idem est liberum principium creaturarum: non enim naturaliter: sed libere produxit et producit ad extra nec potest dici quod secundum aliud et aliud principioum quo. sit principium huius et illius productionis: cum eius simplicitas non recipiat talem distinctionem principiorum vt supra probatum est. dis. 7. Et nihilominus si concederetur talis distinctio: illud idem haberetur. Nam secundum doc. contra quem arguo: essentia divina est principium quo generationis filii partiale saltim. vnde ipsa cum intellectu concurrit ad memoriam fecudam quae est principium gi gnendi filium secundum ipsum. Et constat quod est principium naturale non liberum respe ctu generationis filii. Et tamen eadem ipsa penitus indisticta est principium creaturarum: vt fatetur concilium. extra de summa trini. et fide ca tholica. cap. Dannamus. Et constat quod non naturaliter: sed mere livere principiat creaturas.

⁋ 2o idem potest esse principium contingens et necessarium respectum diuersorum. ergo idem potest esse principium naturale et libe rum respectum diuersorum. Antecedens patet etiam secundum doc. istum qui vult: quod voluntas divina sit principium necessarium productionis spiritus sancti: et contingens productionis creaturarum: et secundum veritatem pliter divinus necessario producit: et ambo spiectum scentum: et tamen contingenter creatu ras. consequentia patet: quoniam non est maior impossibilitas consequentis quam antecedentis: quoniam vel modi principiandi necessario et contingenter sunt idem: cum modis principiandi naturaliter et libere: vel modi principiandi naturaliter et libere non maiorem habent incompossibilitatem ad inuicem quam illi: sicut patet in rationibus eorum: qui oppositionem includunt respectum eiusdem.

⁋ Praeterea sicut dictum est naturale principium et principium liberum non dicuntur de aliquo absolute: sed respectu ad aliud. puta principiatum vel productionem: et ideo quamuis non possint verificari de eodem respectum eiusdem: nulla tamen repu generatia est nisi aliud obuiet: quod non apparet vt de eodem respectu diuersorum verificentur: sicut patet in multis oppositis relatiuis. Nam idem potest esse principium et principiatum respectum diuersorum: equale et inequale: maius et minus: et sic de mul tis aliis.

⁋ 3am conclusione scilicet quod spiritus sanctus naturaliter producitur et a non libere. probo sic. impossibile est spiectum non produci. ergo spiritus sanctus non producitur libere: sed producitur naliter. Antecedens patet: et a catholicis communiter conceditur: et probatur ex eo quod impossibile est spiectum scuntum non esse: cum sit verus deus. ergo impossibile est ipsum non produci: consequentia patet: quoniam spiritus scus non habet esse nisi quia producitur: vt patet per Aug. 5. de tri. et li. 15. principalsr consequentia patet ex dictis in pia conclusione

⁋ Quantum ad primam partem conclusionis scilicet quod non libere producatur accipiendo liberum prout distiguitur contra naturaliter: et quantum ad aliam partem scilicet quod naturaliter: probatur: quoniam omnis productio non libera et necessaria est naturalis.

⁋ 2o filius naturaliter producitur a patre. ergo spiritus sanctus naturaliter producitur a patre. Et vltra ergo spitus secus naturaliter producitur. Antecedens certum est. et consequentia secunda statim apparet pro eo quod non est dicendum quod spiritus secuns procedat a patre naturaliter et a filio non naturaliter: sed quantum ad hoc vniformiter ab vtroque procedit. ergo si a patre procedit naturaliter: sequitur quod a filio etia naturaliter. Et si ab vtroque naturaliter: sequitur quod simpliciter producitur naturaliter. Primam consequentia probo: quoniam ratio quaere filius dicitur naturaliter proce dere: vel est ratione modi producendi: puta quia non contingenter: sed ne cessario producitur: et cum spiritus secus eque necessario producatur a patre: sequitur quod et ipse naturaliter ab eo producitur: vel est propter principium a quo producitur. Et similiter idem patet: quoniam eadem persona patris est principium vtriusque

⁋ Et si dicatur quod quamuis vtriusque sit idem principium producens: non tamen est idem principium quo producit vtrumque: sed alio producit filium et aliqo producit spectum sanctum: propter quam diuersitatem formalis principii productiui vnus naturaliter: alter autem non naturaliter producitur.

⁋ Contra hoc. primo: quia distinctio princi ¬ piorum quod et quo non habet locum in deo vt supra probatum est

⁋ 2o esto quod detur talis distinctio idem sequitur: quoniam vel principium quo pater producit spiritum sanctu erit relatio: vel aliquid absolutum. Si relatio constat quecumque sit illa relatio) quod non magis erit principium liberum: quam erit liberum principium filii quicquid illud ponatur: cum secundum istam imaginationem relatio non sit voluntas: aut aliquid in quo sit prima ratio libertatis: et per consequens non possit esse principium libere productionis. Si absolutum: quicquid illud ponatur idem sequitur: cum nulla omnino ex parte rei: sit in deo distinctio absolutorum vt probatum est dis. 8. et ideo idem erit principium quo vtriusque productionis.

⁋ hec conclusio onfirmatur auctoritas hyllatur. 5. de trini. et allagatur a magtro infra. dis¬ 10 dicens quod ex virtute nature in eandem naturam natiuitate subsistit filius: et ex virtute nature in eandem naturam processione subsistit spiritus scus. id est ex patre qui est pirtus ingenita naturaliter subsistit scilicet filius nascendo: et spiritus scuns procedendo. Sic ergo dico accipiendo libere produci vt distinguitur contra produci naturaliter: et vtendo istis vocabulis secundum vsum sanctorum et philosophorum et doctorum communiter non debet concedi spiectum scntum produci libere: sed numeraliter sicut conceditur de filio: nec eius productio patet dici libera vel voluntaria: sumendo voluntarium distincte a naturali: sicut non dicitur voluntaria productio filii: et sic dixerunt antiqui et communes doc.

⁋ Si aut omne illud dicatur libere et voluntarie prduci quod producit complacenter: et a producente voluntate: sic potest dici quod spiritus secus producitur voluntarie et libere: quo est filius dici potest produci voluntarie: vt supra patet. dis. 6. Sed sic non acci pitur libere vel voluntarie: vt distiguitur contra naturaliter proprie loquendo: quin immo simul de eodem repectu eiusdem possunt verificari: sicut deus libere hoc modo diligit se: et tamen naturaliter: et filius libere et vo luntarie producitur: et etitm naturaliter: nec in tali significatione generali sunt vsi istis vocabulis auctores distinguentes modos agen¬ di vel producendi libere et naturaliter vt supra visum est.

⁋ Ad ratio nes opinionis contra conclusionem primam concedo scilicet quod necessario producitur spiritus sanctus: quamuis propositio assumpta in probatione illius: et postea pluries in aliis dictis scilicet quod voluntas est principium producendi spiritum scntum: sit falsa vt patuit in primo arti.

⁋ Ad rationem secunde conclusionis dicent quod voluntas divina non est principium volendi: nec libere vult essentiam diuinam vt libere distiguitur contra naturaliter. Ad probationem dico quod ipsa libere vult creaturas et contingenter: et tamen suam essentiam necessario: et non libere: nec est inconueniens tales modos oppositos de eodem respectum diuersorum verificari: sicut est secundum ipsos velle contingenter verificatur de voluntate dei respectum creatu rarum: et necessario velle verificatur de eodem respectum divine essentie. Nec sequitur. voluntas diuina libere vult creaturas. ergo libere vult essentiam dei: sicut est secundum eos non sequitur. vult contin genter creaturas. ergo vult contingenter esentiam dei: nec econverso sequitur. vult necessario essentiam dei. ergo vult necessario creaturas. Et per idem patet ad aliam formam ibi factam: quoniam non est inconueniens idem principium productiuum esse alicuius productiuum naturaliter: et alicuius alterius libere: sict dictum est supra.

⁋ Ad auctoritas Augu. pro quarta conclusione dicendum primo quod Aug. non. dicens voluntatem esse liberam respectum voli tionis btintudinis: nec respectum volitionis infelicitatis. Sed. dicens voluntatem qua volumus btintudinem: et non possumus velle infelicitatem esse liberam: et hoc verum est. Nam multos alios act potest contingenter elicere respectum quorum ipsa est vere libera. vtrum autem respectum volitionis beatitudinis ipsa sit libera vel non: suo loco videbitur. et sic quamuis voluntas beatorum non sit pro tunc libera respectum peccati: est tamen libera respectum aliorum multorum actuum qui peccata non sunt: nec potest dici quod voluntatem hic acci piat pro actu volitionis: quem vocet voluntatem liberam: sed acci pit pro potentia volitiua: sicut euidenter ostendunt illa verba que sequuntur. Sicut ergo anima nostra etc.

⁋ 2o potest dici quod Aug. non loquitur de libertate: quae opponitur necessitati naturali in agendo: de quo dictum est quod est quaedam contingentia et facultas ad vtrumlibet. Sed de libertate qua opponitur seruituti pectiem et miserie: qua vtique tanto ma ior est in voluntate: quanto ipsa immunior et liberior est a peccato: et quanto minus impelli et instigari potest ad peccatum: et facilius et liberius potest elicere bonum actum: et hec libertas erit in beatis perfecta. Et hunc intellectum se habere demonstrat in verbis immediate praecedentibus auctoritas allegata. Ait enim multo quippe libe rius erit arbitrium quod omnino non poterit seruire peccato. In ter has aut libertates seu modos accipiendi libertatem: differentia magna est: sicut patet per magscunu lib. 2o dis. 26.

⁋ Ad rationes dico quod libertas est conditio voluntatis vt comparatur ad actum: non ad quemcumque: sed ad eum quem potest habere et non habere: et respectum talis actus vtique sibi repugnat necessitas: licem non repugnet sibi respectum actus: quem habet necessario. Sed respectum illius non est libera.

⁋ Ad aliam dico quod necessitas: non tollit conditionem principii perfecti nec libertatem eius: nec econverso Nam propter necessitatem eius respectu eorum quorum est principium necessarium non tollitur eius libertas respectu eorum quorum est principium liberum: necessitas tamen et li bertas non insunt principio perfecto respectum eiusdem: vel proprius loquendo: dico quod principium productiuum perfectum: non iccirco est non liberum: respectu eorum quorum est liberum: quia est necessarium principium eorum quorum est necessarium: siue quo necessario producit: nec qui ipsum est necessarium respectum eorum que producit necessario. ideo non est liberum: respectu eorum qua producit libere. Ueruntamen nihil quod producitur ab eo necessario producitur ab ipso libere: nec propter hoc tollitur eius perfectio: sicut non tollitur ex eo quod contingenter producit aliqua et non necessario: et aliqua necessario et non contingen ter. Et nullum quod ab eo producitur necessario: producitur ab eodem contingenter. Et cum dicitur quod necessitas est perfectionis in omni conditione entis cui est possibilis. dico quod hoc concesso nihil ad propositum qui ipsa non est possibilis productioni libere: sicut nec productioni contingenti.

⁋ Ad dubium quod ipsi mouent contra se non respondent suffi cienter: quia esto quod modus agendi consequitur naturam principii acti¬ ui: impossibile tamen est quod oppositi modi agendi consequantur naturam vnius principii respectu eiusdem productionis vel producti: tales autem sunt producere naturaliter: et producere libere vt ostensum est. Et cum dicitur agere necessario non competit vniversaliter actioni na turali: quoniam potest impediri: et per consequens contingenter tantum agit: non valet Nam ideo non dicitur agens naturale agere necessario: quia sit simpliciter necessarium ipsum agere: sic enim nullum agens causatum esset naturale: cum quodlibet possit non agere: vt si desunt alia quae necessario requi runtur ad actionem: quodlibet etiam potest non esse: et per consequens non agere. Et tamen omnes concedunt aliquod agens causatum agere naturaliter: et aliquod libere. Sed ideo dicitur agere necessario: quando positis omnibus requisitis ad actionem eius: et nullo existente impedimento sic quod ipatut potest agere: non potest ex se non agere: sed stantibus illis necessario agit. Econtra autem agens liberum positis omnibus etc. sic quod ipsum possit agere adhuc ex se nullo variato: nec ex parte sua nec alterius: sed vniformiter omnibus remanentibus potest non agere: et ex hoc dicitur agere contingenter: et sic intelligitur differentia ipsorum quantum ad agere necessario et contingenter: sicut patet. 9. metaphysice: et hoc modo sumendo omne agens naturaliter agit necessario: et omne quod sic agit necessario agit naturaliter. Item omne ages liberum agit contingeter isto modo: et omne quod sic agit contingenter agit liber.

⁋ Ad rationes principales ad primam nego minorem: ad probationem dico quod amor productus. id est spiritus sanctus non producitur a voluntate: sed ab his quae sunt voluntas: sicut nes filius producitur ab essentia: sed ab eo qui est essentia: nec sapientia genita id est filius producitur a sapientia vel ab intellectu: sed ab eo qui est sapientia intellectus et essentia. Et cum dicitur quod omnis amor productus elicitur a voluntate: dicendum quod hoc non est verum de amore qui est ipsa voluntas: et cuius nulla voluntas que non est ipse est productiua: sicut est in proposito. Nam spiritus sanctus est voluntas diuina: et nulla voluntas que non est spiritus sanctus est productiua spiritus sancti.

⁋ Aduertendum tamen est quo sensu dici debeat in diuinis amor productus et sapientia genita. Nam bene et male posset intelligi vt supra patet. distin. 5a

⁋ Ad secundam nego antecedens. Et ad probationem dico quod aliud est esse donum: et aliud donari seu esse donatum: sic dicit Augu. 5. de tri. quamuis ergo donari sit liberum: et quod donatur libere do netur: non tamen quod est donum: est libere donum. Et quia vt. dicens Aug 4. de tri. spectum sanctum donum dei esse: est a patre procedere: quamuis spiritus sanctus libere donetur: non tamen libere procedit.

⁋ Et cum Aug. dicens quod spiritus sanctus exit quo datus: dicendum quod non accipit proprie datum: quia vt. dicens spitus sanctus non fuit eternaliter datus: sicut nec eternaliter fuit creatura cui daretur. sed datum pro donon posuit. Exit ergo quo datus. id est quo donum. ideo consequentur lib. 5. ait Sed quia sic procedebat vt esset donabile: iam donum erat: et antequam esset cui daretur. Aliter enim intelligitur dum dicitur donum: aliter dum dicitur donatum. Nam donum potest esse antequam detur: donatum autem nisi datum fuerit: nullo modo dici potest. Et quia Augu. ibi datus pro dono ponit. ideo magister ad hoc innuendum allegans praedictam aucto. Aug. infra. dis. 13. ait. Nam vt ait Aug. eode lib. de trini. procedit a patre: non quo natus: sed quo datus vel donum. vnde et per hanc adiectionem. vel donum. exposuit illud quod dicitur datus. Et hec de distinctione. 10

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1