Table of Contents
John Hiltalingen of Basel Commentary
Liber I
Liber I, Principium I
Liber I, quaestio 1 : Utrum vultus primi summa et totalis pulchritudo sit omnis perfectionis radicalis
Liber I, Prologus
Liber I, Distinctio 1
Liber I, Distinctio 2
Liber I, Distinctio 3
Liber I, Distinctio 4
Liber I, Quaestio 6 : Utrum sine motu et successione Deus generet Deum aeterna et vera generatione
Liber I, Distinctio 5
Liber I, Distinctio 6
Liber I, Distinctio 7
Liber I, Distinctio 8
Liber I, Quaestio 10 : Utrum sola essentia divina sit summe simplex et necessaria simpliciter
Liber I, Distinctio 9
Liber I, Distinctio 10
Liber I, Distinctio 12
Liber I, Distinctio 14
Liber I, Distinctio 15
Liber I, Quaestio 15 : Utrum personae divinae temporalis missio sit eiusdem in mente
Liber I, Distinctio 16
Liber I, Distinctio 17
Liber I, Distinctio 18
Liber I, Distinctio 19
Liber I, Distinctio 20
Liber I, Distinctio 23
Liber I, Distinctio 26
Liber I, Distinctio 28
Liber I, Quaestio 25 : Utrum pater aeternus suum producens incommutabile verbum et vinc?m proprie posset dici eius principium
Liber I, Distinctio 30
Liber I, Distinctio 32
Liber I, Distinctio 34
Liber I, Distinctio 36
Liber I, Distinctio 38
Liber I, Distinctio 40
Liber I, Distinctio 41
Liber I, Distinctio 42
Liber I, Distinctio 45
Liber I, Distinctio 46
Liber I, Distinctio 47
Quaestio 16
Circa textum
nunc de spiritu sancto etc postquam magister determinavit de temporalis missionis missimo principio determinaris nunc vut de huius missionis modo vario et dividitur in duas pars nam primo magister determinat de modo sensibiliter visibili 2o de modo invisibili sed internaliter perceptibili tunc 2a pars incipit in 17 distinctione Iam nunc accedumus
prima pars dividitur in duas nam primo magister pro sequitur demissione in visibili spiritus sancti 2o facit huius huius missionis quandam comparationem admissionem ipsius filii tunc 2a pars est ibi sed post quirendum est
Et ista dividitur ulterius in 3s partes nam primo magister ostendit quod spiritus sanctus ratione missionis non dicitur minor mittenti principio 2o ostendit quod filius 2m quod homo est minor tota trinitate et etiam se ipso 3o ex verbis hylarii ostendit qualiter pater etiam 2m divinitatem ratione auctoritatis denominative potest dici maior filio tunc 2a pars est ibi notandum autem quod filius 3a ibi hylarius aut et haec sententia etc
Quaestio
Rationes principales
quod non quia spiritus in existens memoriae solum vitaliter actuat et non obiective vel causativa igitur et species assistens extrinseca non actuabit sic obiective seu creative consequentia nota est ut videtur et antecedens potest haberi ex dictis Iohannes de marcha quaestione 2 articulo 3o conclusione 2a quae haec est informa quaelibet species in existens memoriae vitaliter accuat intelligentiam et non causaliter igitur etc
// 2o sic ad quaestionem quia tunc ad distinctionem talium specierum sequitur distincta cognitio vel non si sic contra quia tunc sequitur quod cognitiones distinctorum genere generalissimo genere generalissimo distinguerentur quod est falsum cum omnis cognitio nostri intellectus in genere qualitatis ponatur si sic sequitur quod intellectus cognoscens albedinem posset in actus reflexos infinitos consequens falsum et consequentia probatur quia semper actus esset alius actus specifice distinctus cum obiectum actu distinguetur
// 3o sic si esset sicut quaestio dicit vel igitur haec species concurreret per et inmediante vel mediante ali quo alio tamquam eius repraesentativo determinato vel causato ab ipso ut est si media multiplicata si dicitur quod per se sine tali multitudine contra expientia de variis coloribus apparentibus in piete ad transitum solaris radi per fenestram vitream si vero dicitur quod per tales species contra quia tunc tales species forent extensiones obiectis quod non videtur dicendum igitur videtur quod quaestio sit falsa
Conclusio 1
Conclusio
prima conclusio species sensibilis assistens extrinsecae et in existens intrinsece memoriae obiective causaliter intendat et actuat vitalem potentiam creatae intelligentiae haec conclusio in parte est expressa sententia beati augustini scilicet quantum ad species extrinsice assistens sicut patet in de vera religione capitulo 6o ubi loquitur de hiis Et 11 de trinitate capitulo 4 haec est etiam sententia philosophi in de meriamoria et reminiscentia ubi ait ait manifestum est quoniam oportet intelligere talem aliquam factam per sensum in anima velud picturam quandam passionem Et subdit infra factus enim motus a sensu inprimit velud figuram quandam sensibilis sicut sigillantes annulos patet igitur prima pars conclusionis / 2a pars probatur quia si non esset illa pars vera sequitur quod non esset differentia inter ssem habitualem et conceptum actu quod est falsum
// 2o quod non esset ad aliud dicere actuale et verbum habituale quod est falsum quia cum fantasima sit verbu huius habituale secundum augustinum 8 de trinitate capitulo 5 Sequitur quod quilibet speciem talem actualiter diceret eam quod est falsum
Corollarium 1
// primum corollarium contra primam suppositionem 5ae conclusionis eiusdem v articuli Iohannis aliquid immutat vitaliter potentiam vitalem quod non est forma vitalis nec eius actus formalis patet expresse ex quaestione quia tales species sensibiles immuttant intellectum potentiam vitalem et tamen nullum istorum est formae vitalis vel eius actus formalis ut patet igitur corollarium verum
Corollarium 2
// 2m corollarium contra 2am suppositionem eiusdem conclusionis quintae non solum illud apprehendetur vitaliter quod est praesens ipse potentiae realiter vel eius forma vitalis vel actus formalis patet per beatum augustinum ubi inde vera religionis ubi dicit se vitaliter apprehendere solem absentem et rationem distantem similiter et carthaginem
Corollarium 3
// 3m corollarium contra 4am conclusionem suam ibidem forma vitalis intellectualis fore vel intelligentiae pro statu viae est forma cognitiva sui non solum in esse speciei sed etiam esse absoluto et rei patet ex conclusione quia utroque modo potest immutare et respectu sui potentiam vitalem actuare consequentia patet et antecedens expresse ponitur ab augustino 15 de trinitate capitulo 25 circa finem de magnis et est 69 de parvis et 34 de magnis et est 7o de parvis ubi ostendit quo aliter sit cognoscere ymaginem solam et aliter cognoscere ymaginem esse ymaginem et per ymaginem Similiter de speculo illud etiam corollarium est expressa sententia philosophi et commentatoris in de memoria et remiscentia sicut clare docet gregorius libro primo distinctione 3a quaestione prima articulo 2o dubio 3o
Obiectiones
// Contra ista dicta arguitur et primo contra conclusionem ex suis rationibus primo sic si species in existens memoriae aliquid causat illud causatum est species vel similitudo obiecti vel perfectius repraesentat qua species memoriae vel aeque vel minus non primum quia ex quo haec species causata dependet in esse et conservari a specie memoriae sequitur quod est speciei inferioris si vero ponitur 2m vel 3m frustra ponitur talis actus distinctus a specie quae aeque vel plus sufficit ad immutationem talem vitalem
// Contra primum corollarium sic nulla immutatio est vitalis quam stat esse absque hoc quod potentia vi- taliter immutetur / sed omnis immutatio talis causalis obiectiva est huius igitur non est vitalis maior non minor probatur quia stat actum intelligendi causari ymmo etiam inexistere informatione et per nullam super additam actionem igitur etc
// Contra 2m corollarium illud solum vitaliter apprehenditur quod potentiae vitali vitaliter inest igitur solum illud quod est actus formalis potentiae et per consequens falsum consequentia nota antecedens probatur quia optime sequitur a vi- taliter apprehenditur igitur a est realiter praesens
// Contra 3m sic intellectus nullum esse immateriale potest intuitive cognoscere nisi conceptus habet habitudinem ad sensibilia igitur non in esse absoluto sed solum apprehenditur ut ratio cognitiva obiecti sensibilis igitur corollarium falsum consequentia ulter nota et etiam prima et antecedens arguitur quia aliter intellectus perciperet intuitive distinctionem inter accum intelligendi et obiectum et patet ista consequentia quia non videtur maior ratio de speciei quam de obiecto et actu igitur etc
Responsiones
// Ad ista respondeo ad primum cum dicitur si species inexistens aliquid causat illud causatum est species vel similitudo obiecti possem primo dicere quod consequentia valeret cum talis ratio causalis sufficienter posset terminari ad ipsum actu cognitionis incomplexum vel ad ipsum agere complexe / 2o possem dicere concedo consequens recipiendo speciem vel similitudinem pro omni eo in quo aliquid vitaliter relucet et cum arguitur quod non quia aut perfectius repraesentabit et sic posset primo dici et bene quod perfectius / et cum dicitur quod non quia a specie memoriae dependet igitur talis similitudo tali specie est inperfectior consequentia non valet nisi dependet ab eo tamquam a totali causa / 2o potest dici quod supposito quod imperfectius repraesentaret per se praecis taen species memoriae cum specie tali creata et talis species causa specie in inmemoria perfectius repraesentant quam species memoriae tantum quare non frustra ponitur haec species causata
// Ad rationem contra primum corollarium nulla mutatio est vitalis quam etc dico primo absolute negando maiorem illam nec ponentes ea ipsam probat ratio negationis est quia talis inmutatio non a specie tali quam totali causa procedit causaliter fluit / 2o posset minor negari saltem ceteris positivis requisitis / 3o potest distingui de esse vitale quia aut nitur sic quod ipsa immutans esset vitale / Alio modo quod non sic in se vitaliter sed tamen vitaliter mutat modo licet proprio maior aliquam veritatem haberet forte in aliquibus primo modo summendo vitaliter causam 2o modo simpliciter nullam habet veritatem sicut faciliter cuilibet videri potest
// Ad rationem contra 2m corollarium cum dicitur illud solum vitaliter apprehendit quod vitaliter etc nego ista primo simpliciter quia sic nulla res vitaliter perciperetur quae extra animam habet esse quod est falsum et cum dicitur quod optima sit consequentia a apprehenditur etc dico quod consequentia nichil valet de mundo / 2o possum dicere quod vitaliter inesse potentiae vitali potest dupliciter sumi uno modo in se et esse proprie alio modo in specie vel suo repraesentativo modo si antecedens forma 2o modo concedo sed si primo modo simpliciter nego
// Ad rationem contra 3m corollarium cum dicitur intellectus nullum esse in materiale potest intuitive coggnoscere etc posset primo hoc negari sumendo intuitive non ita stricte sed quod in prologo dixi / 2o potest dici quod consequentia non valet quia supposito quod non cognoscat intunitive potest tamen eam cognoscere expertive vel alio modo / 3o modo / 3o modo posset dici quod bene non posset cognosci inesse absolute sive esse speciei actu vel habitu Et si sic intelligit sic concedo nec est aliquid contra me si autem intelligitur de cognitione inesse signi actu sic nego sicud prius et sic patet conclusio cum corollariis
Conclusio 2
Conclusio
// 2a conclusio quamvis non generaliter distinctionem obiectorum sequatur proportionaliter distinctio cognitionem tamen a distinctionem obiectorum sequitur proportionabiliter distinctio propriarum cognitionum prima pars patet quia si sic sequitur quod nulla notitia posset esse notitia sui ipsius qualiscumque consequentia patet quoniam notitia est res a suo obiecto distincta ideo neccessario ipsius foret notitia distincta
// 2a pars probatur quia causae activae differentes specifice agentes naturaliter non libere causant actiones differentes specifice sed obiectia cognitionum naturalium sunt huius igitur conclusio vera maior patet 9 metaphysicae ubi communiter nisi enim res haberent proprias operationes non haberent proprias essentias et minor 2o de anima ubi dicitur quod ex distinctione obiectorum sequitur distinctio cognitionum vel operationum Et ex distinctione operationum sequitur distinctio potentiarum
Corollarium 1
primum corollarium divino maxim quod sic an non quod non per actum vel 2m actum respectu intellectus nostri intelligendo non habet locum on magistrum bonsimilante libro primo quaestione 2 ulter medium probo ex tribus primo quia intellectus noster non est puris activus sciliter respectu potentiae passive non contingit taliter erigi hanc divisionem et etc / 2o in potentiis quae iuvantur ex actibus non potest fieri divisio talis sed huius est intellectus igitur etc / 3o quia ceteris paribus non contingit fieri distinctiva veram sanctam ex sub contrariis de intellectu cum quodlibet saltem in confuso intelligere possit
Corollarium 2
// 2m corollarium contra adam et ipsum quod inpossibile est intellectum terminari sed cognitionem vel cognitiones diversarum specierum inpossibile est ipsum terminari perceptione vel perceptionibus solo numero distinctis ex quo patet contra primum notabile bonsimilantis ubi supra probatur istud 2m corollarium quia tunc sequitur quod daretur terminus aliquis respectu potentiae nostri intellectus incognoscendo quod tamen est falsum quia nullus respectu potentiae activae sicut patet ex primo corollario nec aliquis qui solet dare vel assignare respectu potentiae passivae quia nec maximum quod non necm minimum quod sic igitur sequitur corollarium verum
Corollarium 3
// 3m corollarium quod actum rectum est distinctum a reflexo si est verum est inpertinens tamen hinc poie conclusioni / primum probari ex rationibus adam lectura 2a libro 3o distinctionis prima quaestione 2 articulo 2 Et rationibus gregorius libro primo distinctione prima quaestione ultimi articulo 3o 3a et 4a conclusionibus et 2m patet quia nec sequitur ad conclusionem nec repugnat communi igitur inpertinens est sibi probatur antecedens quia ex prima parte potest sustineri negativa et cum 2a parte affirmativa quare etc
Obiectiones
// Contra ista potest argui et primo contra conclusionem si 2a eius pars esset vera sequitur quod angelus beatus non posset distincte et perfecte cognoscere cognitione propria omnis actus suos quod est falsum tum primo quia videns clare aliquod subiectum vide omnia accidentia ipsius igitur angelus videns se cervit cunctos eius actus / 2o quia angelus alius potest videre igitur et ipsemet consequentia probatur quia semper esset actus distinctus quo cognosceret omnes vel idem esset cognitio propria ipsius et per consequens cum ipse specifice distingueretur ab aliis sequitur quod conclusio sit falsa
// Contra primum corollarium et conclusionem simul sic sequeretur quod intellectus habens cognitionem de deo habent cognitionem infinitae virtutis et per consequens sequitur quod intellectus noster sit infinitae perfectionis quod est falsum consequentia patet quia potest habere intellectionem albedinis hominis angeli et sic si forent infinita obiecta et cum deus sit omnibus illis perfectior sequitur cum cognitiones secundum obiecta distinguantur quod talis cognitio erit infinite perfectionis et quod intellectus noster infinitam cognitionem poterit habere et per consequens infinite perfectus
// Contra 2m corollarium quanto motus vel forma vitalis magis est materialis tanto est minoris perfectionis et quanto plus immaterialis tanto maioris perfectionis igitur intellectus qui est in materialis plus erit et est perceptivus formae vel motus vitalis minus materialis quam magis materialis et per consequens non aequaliter erit terminabilis respectu notitiae inferioris et superioris cum semper superior sit plus numeralis inferiori
// Contra 3m corollarium Si actus reflexus et rectus essent distinctus sequitur primo quod videns albidinem et nullum alium habens actum non posset postea recordari se eam vidisse cuius oppositum videtur Item, aut talis intelligit se cognoscere aut non si sic habetur propositum cum nullum alium habeat actum si non contra quia si interrogatur tunc si aliquid intelligeret diceret quod non cuius oppositum exprimitur
Responsiones
// Ad primum posset dici primo consequendo consequens de cognitione qua habetur in proprio genere Et tunc ad primum quod obicitur quod in dominus subiectum etc dicit bonsimblant quod verum est si subiectum visum non est ipsum videns et quia hic est sit igitur sed hoc non sufficit quia hoc non est solvere nisi idem per idem / 2o hoc est falsum ut videtur aliter enim dyabolus co- gnosceret perfecte cogitationes cordis nostri unde absolute nego illam maiorem
// Ad 2m quod obicitur quia alius angelus potest nego consequentiam ratio quia licet iste tot possit cognoscere quod quod alius non tamen omnis quia tunc unus illorum scilicet ultimus distincta notia et perfecta sui ipsius foret quod non sequitur ad cognitionem alterius sicut patet
// Ad rationem contra corollarium primum consequentiam declino cum dicitur quod intellectus habens cognitionem de deo etc et ad probationem quia intellectus potest habere cognitionem albedinis angeli et sic de infinitis concedo et cum dicitur deus est omnibus illis perfectior igitur cognitio de d eo etc dico primo quod argumentum supponit unum falsum quod octus inperfectione se excedant proportionaliter 2m excessum gradualem obiectorum quod est falsum / 2o dico quod non valet iste in finite potest cognoscere igitur est infinitae perfectionis quia forte numquam cognoscet ea simul / 3o non sequitur haec cognitio infinitis aliis est perfectior igitur est infinita / 4o dico quod non sequitur perfectius est posse habere hanc cognitionem quam illam vel illam et sic de sin gulis igitur haec cognitio omnibus omnibus est perfectior vel hanc habere est perfectius quod omnes illas per hoc patet ad rationem //
Ad rationem contra 2m corollarium posset primo dici quod antecedens non esset generaliter verum / 2o potest dici negando primam consequentiam ratio posset esse quia oportet intelligentem fantasmata speculari / 3o posset dici negando etiam consequentiam ratio quia non est terminbilis intellectus in cognoscendo
Conclusio 3
Conclusio
// 3a conclusio est visibile obiectum multiplicat speciem sui per medium probatur primo per rationem factam in 3o principali / 2o per processum beati augustini 11 de trinitate capitulo 9 ubi quadruplices ponit species inter quas conumerat istam speciem / 3o possunt fieri rationes de speculo ligno polito calibe et aliis dimitto causa veritatis
Corollarium 1
// primum corollarium esse talis speciei est esse spirituale non corporale vel reale probatur hoc corollarium primo quia non consequitur qualitates primas nec destruitur per eas quantumcumque enim medium calefieret species non ex corrumpetur / 2o quia non habet contrarium / 3o quia non nisi consecutive corrumpitur vel generatur 4o quia non per se sed per aliud sentitur
Obiectiones
// Contra ista dicta arguitur primo contra conclusionem quia angelus videtur ab angelo et tamen non multiplicat speciem sui in medio igitur conclusio falsa
Contra primum corollarium sequetur quod talis species non esset eiusdem speciei tamen illa quo causatur quod est falsum quia talis species non est nisi color reflexus sicut lumen est lux reflexa et consequentia satis patet
// Contra 2m corollarium sequitur quod talis species extensior fieret sua causa vel obiecto a quo causatur quod non videntur dicendum et consequentia satis patet ad sensum
/ contra 3m corollarium sequitur quod agens finitae virtutis agere posset in instanti quod est falsum consequentia patet quia si talis species tantum esset una sub isto causatur indistantia locali ad ista potest dici et primo ad primum cum dicitur quod angelus videtur etc dico quod non est simile quia angelus non est visibilis sub ratione coloris sicut alia obiecti de quibus loquor ad praesens
Responsiones
// ad rationem contra primum corollarium posset primo dici consequens concedo nec video magnum inconveniens sequi ad illud / 2o potest dici consequentiam negando secundum argumentum probat sed tamen ego magis consequenter loquendo habeo tenere primam responsionem
On this page