Quaestio 17

¶ Primum conclusio sola gratia praedestinationis est ratio sufficient meritoria cuiuscumque creatae dilectionis haec conclusio sic est intelligenda quod ratio quare dilectio creata sine habitualis sive actualis est meritoria gratia est sola formaliter praedestinationis probatur conclusio primo ex dictis augustini libro de haeresibus capitulo 8 quia per hanc sola potest quis adimpleri finaliter divinam mandata ¶ 2o quia hinc soli correspondet ratio acceptationis 3o quia haec sola mentem vita beata reddit dignam

¶ primum corollarium contra doctorem subtilem distinctione hac 17 quaestione 2 responsione propria circumstantia acceptationis non potest esse mendium convicens creatum habitum menti infusa dilectionis probatur ex conclusione quia illa sola est gratia praedestinationis et nulla alia igitur corollarium verum

¶ 2m corollarium contra eundem actum esse meritorium non est in hominis parte etiam stante generaliter influentia et gratia in mente probatur quia non est in hominis potestate quod eius actus sit deo acceptus finaliter Et confirmatur quia non esset ratio quare actus non esset meritorius in patria sicut in via cum omnem causalitatem quam homo habuit in via respectu sui actus habebit vel etiam perfectione in patria summendum est tamen hic esse in potestate hominis proprie sciet causaliter immediate et effective et tunc concordat corollarium cum hiis qui dicentur in 2o libro circa 27 et 28 distinctione conclusione prima

¶ 3m corollarium contra eundem ibidem nullis ordo causalis est habitus potentiae et dei respectu actus boni inesse acceptationis vel meritorii patet satis ex praemissis quia soli deo correspondet ex quibus patet solo primae rationis principalis scilicet quod illae auctoritates non sunt intelligendae de caritate creata sed potius de gratia praedestinationis et increata sicut patet expresse per beatum augustinum 15 de trinitate capitulo 10 de magius et 49 de parvis ubi ait / nec spiritus sanctus proprie donum dicitur nisi propter dilectione quam qui non habuit et si linguuiis hominum et angelorum etc / Et subdit augustinum in eodem capitulo quantum igitur bonum est sine quo ad aeternam vitam neminem tanta bona producunt et infra c. 50 de parvis dilectio igitur quae ex deo et deus est proprie spiritus sanctus est per quem difunditur in cordibus nostris dei caritas per quam nos tota inhabitat trinitas quo circa rectissime spiritus sanctus cum sit deus vocatur etiam donum dei quod donum quid nisi caritas proprie intelligenda est quae producit ad deum et sententia qua quodlibet aliud donum dei non producit ad deum patet igitur magistrum gregorius glossa augustini in hoc passu non bene intellexisse sicut patet per totum capitulum illud

¶ Contra istam conclusionem potest argui primo similiter et corollaria sequitur quod deus haberet volitionem aliam 2m rationem de aliquo obiecto ipso in nullo variato consequens falsum et probatur consequentia quia peccator ante prima est indignis vita aeterna igitur non acceptatus et post praesentiam est dignus igitur sequitur quod nunc sit acceptus et ante non vel igitur per aliquid inhaerens et tunc contra conclusionem vel per nichil et tunc habetur consequentia probata igitur etc

¶ 2o sic deus non acceptat peccorem ad vitam aeternam et iustificatum acceptat Quaeretur tunc quid sit acceptare ad vita aeternam quia vel est velle beatificare voluntate beneplaciti pro tunc et hoc non quia tunc statim beatificaret vel est velle iustum secundum dispositionem quam nunc habet esse dignum tali primo quali non volunt prius esse dignum sed haec diversitas poni non potest ut videtur in voluntate divina nisi propter diversitatem ex parte illius igitur etc

¶ 3o volitio divina cum sit unus actus in se non habet rationum oppositarum activi ut velle et nolle absque distinctione obiectorum igitur cum velit deus iustificatum ad aliquid ad quid non vult peccatorem sequitur quod haec distinctio voluntatis divinae neccessario requirat distinctionem actualem ex parte obiectorum igitur aliter habet se talis iustificatus quam non iustificatus igitur etc

¶ Solutio istarum rationum stat in hoc quia omnes fundantur super falso scilicet quod praedestinatus existens in peccato mortali non sic a deo acceptus et postea sit acceptus quod simpliciter nego unde dico quod iustificatus praedestinatus quantum cum quod fuit peccator semper tamen et ab es tuo fuit acceptatus ad vitam aeternam Et hoc consequenter habet hic docttor contra quem poni corollaria super dicta scilicet doctor subtilis dicere sicut patet ex 2a quaestione eiusdem distinctionis 17 ubi respondendo ad quaestionem dicit dico igitur ad quaestionem quod caritas creata non est ratio elicitiva ex parte acceptantis quia ista est intrinseca ex quo patet propositum meum nullus tamen credat doctorem istum in hac materia contradicere sibi

unde distiguit in illa et quaestione triplicem acceptationem una dicitur simplex complacentia et sic acceptat omnem rem possibile vel futuram

/ alia est acceptatio efficax et illa est quin vult rem esse in effectu et metaphysicas neccessario requisita ad eam et sic acceptat omne existens

/ 3a est quaedam specialis acceptatio quae est ordinativa volitio ad bonum ut consequatur bonum aliquod manis et haec completive et de hac loquitur et non de aliis quare videtur quod sibi non contradicit nihilominus tamen modus ponendi et conclusio in se non est vera sicut patet ex dictis

¶ 2o conclusio spiritus increati natura est dilectio mentis in trina sine inperfectione vitalis eius forma qua non actuante non elevatur creatura rationalis sufficienter ad causarum de deo et gratuitum esse haec conclusio ex dictis apostoli sufficienter probatur primo ex illo Romanos 5 "Caritas dei diffusa est in cordibus nostris" quod augustinus exponit de caritate increata sicut ptiunt in prima conclusione et Romanos 8 "ipse spiritus enim testimonium reddit spiritui nostro quod filii dei sumus" et ibidem "qui spiritu dei agentur hii filii sunt" ubi notanter apostolus dicit spiritum non spiritum solum ¶ ultima particula patet ex illo dicto apostoli qui spiritum christi non habet hic non est eius

¶ primum corollarium contra fatui libro 3o quaestione 2o non omnis aliter insistens vel assistens elicitive eidem inest constituitive inhaesive vel proprie informative patet quia potest sibi intrinsece commentari repraesentatione emplariter immutative causaliter elevative supernatualiter / sed quod deducit dominus Iacobus de viterbio in suis quolibetis quaerens utrum intellectus potest intelligere per aliqua forma non inhaerentem ei

¶ 2m corollarium contra magistrum gregorius libro primo distinctione 17 quaestione prima articulo primo circa finem Spiritus Sanctus est dilectio non solum propter quam sed qua per qua et propter qua diligimus fratrem probatur ex conclusione quia aliter hac dilectione non actuante intrinsece formaliter posset mens sufficienter elevari ad gratuitum esse

¶ Confirmo sic ex dictis suis spiritus sanctus sive suis donis personaliter intrinsecatur menti intimatione causali quae sufficeret ad gratuitum esse secundum quod ipsemet concedit in ista prima quaestione articulo 2o etcirca 14 distinctione eodem libro in casu ubi daretur spiritus sane suis donis menti creatae sed tunc non aliter uniretur sibi quam nunc tunc diligeret tali dilectione partalem dilectionem et propter talem dilectionem igitur et nunc et per consequens corollarium verum

¶ 3m corollarium contra doctorem sanctum 1 2ae quaestione 10 articulo 3o et contra thomam de argentis distinctione ista 17 quaestione prima articulo 4 unus et idem habitus est gratia creata gratifiativa et caritas creata mentis in deum elevativa probatur sic quia tam apostolus quam beatus augustinus indifferenter unum pro alio ponunt et pro eisdem frequenter utimur patet ex conclusione quia aliter staret mentem elevari deo creare et non gratuite vel econverso quod est falsum quia idem est omnino

¶ Contra ista dicta potest argui et primo contra conclusionem nam ista videtur esse in forma positio magistri ad quam inconvenientia secuntur primo quod actus caritatis non erit meritorius ¶ 2o quod non voluntarius / 3o quod non delectabilis de hiis habetur a domino Egidio distinctione ista 17 parte prima quaestione 2a / 4o sequitur quod actus elicitus sit spiritus sanctus / 5o quod homo meretur ex puris naturalibus / 6to quod in actu dilectionis naturae rationali suppositaliter uniretur spiritus sanctus increatus quae sunt falsa igitur et conclusio

¶ contra primum corollarium est argumetum 2m principale quia cum forma non sit remissius forma ei quod informat quam sic forma in sui natura sequitur si spiritus sanctus est forma menti intrinseca quod erit ei immensa et per consequens immensa iustitia et salus dei et hominis non erit alia et alia

¶ Contra 2m corollarium potest argui ex dictis gregorius ubi est dictum primo quia conformviter loquitur apus de caritate et aliis habitibus ¶ 2o per beatum augustinum omilia 6 super Canonem iohannis exponentis illud Romanos 8 "Ipse spiritus sanctus postulat pro nobis" "quid inquit augustinus est "ipse spiritus interpellat pro sanctis" nisi ipsa caritas quae in te per spiritum sanctum facta est" igitur illa caritas non est spiritus aliter dicetur sanctus

¶ Contra 3m corollarium quia subiecta horum habituum sunt distincta igitur et ipsi sunt distincti consequentia patet et antecedens probatur quia subiectum inmediatum gratiae est essentia animae subiectum caritatis ipsa voluntas igitur

¶ Ad ista respondeo et primo ad primum quando dicitur quod hoc sic in forma positio magistri dico quod 2m expositionem secundum quam magistri positio communiter exponitur quod hoc est falsum primo quia ego non pono spiritum sanctum esse caritate inter informative licet intrinsece

¶ 2o quia ego non nego habitum creatum caritatis sed eum pono utrum autem mater omnem habitum huius negaverit dicit doctor subtilis et thomas de argentinis quod non sicut potest haberi ex multis dictis ipsius distinctione 37 primi et 26 distinctione 2i bene dicit doctor subtilis quod modicum vel nichil differt ab aliis

¶ 2o dico quod ista inconvenientia non secutur ex verbis magistri prima 3a non sicut ostendit egidius ubi est dictum / alia 3a non sit ostendit thomas de argentis distinctione ista 17 quaestione 1 articulo 1

¶ ad rationem contra primum corollarium cum dicitur quod argumentum 2m principale sic contra istud quia forma non est remissius forma verum est forte de forma constituitiva vel informativa sed taliter non est spiritus sanctus menti forma intrinseca ut patet quia spiritus sanctus non inhaeret menti ¶ 2o quod mens non est infini te iusta / 3m quod ibi infertur ad bonum intellectum satis convenienter potest concedi scilicet quod non sit alia salus hominis et alia dei licet aliter homo sit salus aliter deus

¶ Ad rationem contra 2m corollarium dico cum dicitur quod apus conformiter etc dico quod non semper sicut patet ex dictis augustini super in 2a conclusione

/ Ad 2m cum dicitur quid est ipse spiritus sanctus nisi ipsa caritas quae in te facta est

¶ dico primo quod auctoritas est informa contra gregorius pro magistro quia augustini dicit quod spiritus vel est nisi ipsa caritas in te

/ 2o dico quod si intelligeretur adhuc de caritate creata esset contra eum quia tunc virtute illius dictionis exceptitiae solum caritas facta esset in mente

/ 3o dico quod spiritus sanctus non dicitur factus vel facta caritas sed facta caritas vel factus in mente quia incipit esse caritas mentis et incipit esse in mente et sic patet quod nichil est contra magistrum unde multum refert dicere spiritus sanctus est facta caritas in te prima enim est falsa et 2a vera sicut faciliter patet advertere voluntati

¶ ad rationem contra 3m corollarium dico primo quod antecedens est falsum quia voluntas non est distincta ab essentia animae saltem realiter / 2o dico quod consequentia aput eos non valet unde habent ipsi concedere quod accidens aliquod potest habere plura substantia et tamen quod idem numero sic nam secundum eos subiectum immediatum accdentium est ipsa quantitas et subiectum principale est substantia et illa distinguunt inter se et tamen unum et idem subiectum fundatur in utroque sic similiter super posito adhuc quod voluntas distingueretur ab anima posset voluntas esse immediatum esse subiectum gratiae et anima principale et sic posset utroque nomine appellari igitur etc

¶ 3a conclusio Caritas creatra est habitus super principaliter infusus a deo actuante specialiter mentem eam deo actualiter et deum menti actualiter vel habitualiter ex acceptatione divina carismans quodlibet melioratum operari partialiter concausans Ista conclusio probatur primo quod sit habitus supernaturaliter infusus patet extra de haereticis in clementinis quod sit a deo actuante mentem patet quia deus est vita animae igitur actuat eam consequentia nota antecedens est beati gregorii super ezech parte 2a omelia 5a quod haec caritas actualiter carismat deo et semper continue satis patet de se et sic videtur salvator dixisse Ego cognosco meas Et Iohannes 13 "In finem dilexit eos" quod autem deum nolis patet per beatum augustinum in de moribus ecclesiae capitulo 14 per caritatem fit ut formentur deo et 4 de doctrina christiana "caritatem vocat motum animi" et in libro confessionum "pondus meum amor meus" multae sunt ad hoc auctoritates igitur etc

¶ primum corollarium contra "magistrum hugolinum circa distinctionem 14" et 4or sequentes Caritas creata mentem rationabilem quam informat non semper actualiter inclinat patet ex conclusione Et confirmatur quia caritas creata non inclinat nisi a spiritu sancto mota Etiam 2m eum quia caritas increata tripliciter caritas creata dupliciter et mens rationalis simpliciter in tali operatione concurrit nam caritas increata vivificat inclinat et operatur gratia inclinat et operatur potentia solum operatur sed spiritus sanctus non movet actualiter nisi quando vult mentem operari secundum quod potest haberi ex illo ezekiel primo ">ubi erat impetus spiritus illuc gradiebantur" igitur sequitur corollarium

¶ secundum corollarium est domini aegidii et ponit ipsum thomas de argentis quaestione 1 istius distinctione articulo 3o habens caritatem habentis non potest exire eius actum proprium nisi moveat eum specialiter spiritus sanctus probatur corollarium per beatum augustinum libro primo de verbis deum c sermone 5 bonum quod facit hominem bonum deus est non enim reddit hominem bonum nisi iste qui semper bonus est et 2o de libro arbitrio nulla res formae se ipsam potest

¶ 3m corollarium contra 3m modum quem recitat doctor subtilis in ista distinctione prima et 2a quaestionibus habitus caritatis creatatae non solum efficit operationem meliorativam merentis quantum ad intensionem et gradum sed etiam quantum ad substantiam et actum patet ex conclusione et duabus ultimis particulis specialiter conclusionis pro quibus et corollario est autoritas adducta in 3a ratione principali

¶ Contra primum corollarium Caritas est pondus animae sed pondus actualiter praemit et generat igitur caritas actualiter movet et inclinat

¶ Contra 2m corollarium arguitur ex dictis gotfridi oppositum tenentis sic habens spiritum sanctum non indiget speciali motione spiritus sancti sed habens caritatem habet spiritum sanctum igitur corollarium falsum maior videtur nota e minor patet per totum ad Romanos 5 "caritas dei differi"

¶ Contra 3m corollarium si caritas efficit oportet illam meliorativam cum voluntate vel igitur posterius et hoc non sicut patet monologion 15 ubi comparat anselmum gratiam sessori voluntate In mente vel prius et hoc etiam non quia tunc habitus uteretur potentia et non potentia habitu quod est contra rationem habitus vel aeque et hoc etiam non Cum sint causae partiales et aequivoce differentes specie igitur etc

¶ ad ista respondeo ad primum cum dicitur caritas est pondus etc sicut pondus etc dico quod semper inclinat actu vel habitu et hoc sufficit sic videtur augustinus intellixisse unde ibidem ea feror quaecumque feror non dixit semper feror

¶ Ad rationem contra 2m cum dicitur habens spiritum dico quod spiritus sanctus potest haberi quasi habitualiter non tamen dico per modum habitus et potest haberi motive actualiter si primo modo intelligitur nego maiorem si 2o modo concedo totam rationem quia illa est motio et habitio de qua ego tum istis doctoribus loquor

¶ Ad 2m potest responderi ex dictis doctoris subtilis in ista distinctione quaestione 2a Et dictis hugolinis libro 2o circa distinctionem 27 quia si talis operatio meliorativa consideratur ut actus sic est principaliter a deo et quasi aeque primo agram et voluntate si ut actus liber sit primo a deo 2o a voluntatem 3o a gratia si inquantum iustitia principaliter a deo

¶ 2o a gratia 3o a voluntate si ut meritoria tunc diversificantur isti doctores qui cum magister hugolinus dicit quod nullum habet latitudinem efficiendi ut sit nec gratia nec voluntas doctor subtilis dicit quod sic est principaliter 2o a gratia 3o a voluntate Sed contra haec sunt dicta in prima conclusione

/ Ex hiis igitur patet quid dicendum ad 3am rationem principalem et contra rationem contra 3m corollarium sanctam igitur etc Sequitur distinctionis istius 2a pars principalis etc