Tractatus 19

Ab eo quod scriptum est, Non potest a se Filius facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem; us­ que ad id, quia non quaero voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit me. Cap. v, f. 19-50.

1. Sermonepristino, quantum nostrum movit affectum et intelligendi paupertatem, locuti sumus, ex occasione verborum evangelicorum, ubi scriptum est, Non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod. viderit Pal rem facientem, quid sit videre Filii, hoc cst, videre Verbi, quia Filius Verbum: et quia per Verbum facta sunt omnia, quomodo possit intelligi quod videat Filius primo Patrem facientem, tunc demum et ipse faciat quae facta conspexerit; cum Pater nihil nisi per Filium fecerit. Omnia enim per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Non tamen explicatum aliquid diximus; sed quia nec explicatum aliquid intelleximus. Aliquando quippc sermo deficit, ubi etiam intellectus proficit; quanto magis sermo patitur defectionem, quando in­ tellectus non habet perfectionem? Nunc itaque, quantum Dominus donat, breviter percurramus lectionem, et vel hodie expleamus debitum pensum. Si quid forte rcmanscrit vel temporis vel virium, retractabimus, si potuerimus (quantum et a nobis et apud vos fieri potest), quid sit videre Verbi, quid demonstrari Verbo. Omnia quippe dicta sunt hie, quae si intelli - gantur secundum humanum sensum carnaliter, nihil aliud nobis facit anima plena phantasmatis, nisi quasdam imngincs velut duorum hominum Patris et Filii, unius ostendentis; alterius videntis; unius loquentis, alterius audientis: quae omnia idola cordis sunt; quoe si jam dejecta sunt de templis suis, quanto magis dejicienda sunt de pectoribus christianis?

i. Non potest, inquit, Filius a se facere quidquam nisi quod viderit Patrem facientem. Verum est hoc, tenete hoc: dum tamen non amittatis quod in ipsius Evangelii exordio tenuistis, quia in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum; et praecipue quia omnia per ipsum facta sunt (Joan. i, i, 3). Quod nunc enim audistis, conjungite iili auditui, et utrumque concordet in cordibus vestris. Sic itaque non potest Filius a se facere quid­ quam, nisi quod viderit Patrem facientem, ut tamen Pater ea quae facit non faciat nisi per Filium, quia Filius est ejus Verbum: et « in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, > et « omnia per ipsum facta sunt. Quaecumque enim ille fecerit, haec et Filius similiter facit: > non alia, sed haec; nee dissimiliter, sed similiter.

3. Pater enim diligit Filium, et omnia demonstrat ei quae ipse facit. Ad hoc quod supra dixit, nisi quod vi­ derit Patrem facientem, videtur pertinere et quod omnia demonstrat ei quae ipse facit. Sed si Pater demonstrat quae facit, nec Filius potest facere nisi Pater demonstraverit, Paterque demonstrare non potest nisi fccerit; consequens erit ut non per Filium faciat omnia Pater: porro si fixum atque inconcussum tenemus quia per Filium omnia Pater facit, antequam faciat, demonstrat Filio. Nam si Pater cum fecerit demonstrat Filio, ut Filius demonstrata faciat quae demonstrata jam facta sunt; aliquid procul dubio Pater sine Filio facit. Sed non facit Pater aliquid sine Filio, quia Filius Dei Verbum Dei est, et omnia per ipsum facta sunt. Remanet igitur fortasse ut quas Pater facturus est, demonstret facienda, ut per Filium sint facta. Nam si Filius ea facit quae Pater facta demonstrat; ea quae Pater facta demonstrat, non utique per Filium fecit. Monstrari enim non possent Filio nisi facta; facere Filius non posset, nisi monstrata: ergo sine Filio facta. Sed verum est, Omnia per ipsum facta sunt: ergo antequam facta, monstrata sunt. Sed hoc diximus differendum esse, quo redeundum sit percursa lectione, si, ut diximus, aliquid vel temporis vel virium nobis remanserit, ad ca quae distulimus retractanda.

4. Amplius audite et difficilius: Et majora his, inquit, demonstrabit ei opera, ut vos miremini. Majora his: quibus majora? Facile occurrit, iis quas modo audistis, curationibus languorum corporaliun).De isto enim qui triginta et octo annos habebat in iufirmitale, et Christi verbo sanatus est, nata est hujus occasio tota sermonis: et propter hoc Dominus dicere potuit: Majora his demonstrabit ei opera,ut vos miremini. Sunt enim opera majora quam ista, et demonstrabit ea Pater Filio. Non demonstravit, tanquam de praeterito; sed demonstrabit, de futuro, hoc est, demonstraturus ost. Rursus difficilis oritur quaestio. Est enim aliquid apud Patrem quod Filio nondum demonstratum sit? est aliquid apud Patrem quod adhuc latcbat Filium, quando ista Filius loquebatur? Si enim demonstrabit, hoc est, demonstraturus est; nondum demonstravit; et Filio tunc demonstraturus est, quando et istis: sequitur enim, ut vos miremini. Et hoc difficilc est vidcre, quomodo tanquam temporaliter Filio coaeterno aliqua demonstrat aeternus Pater, omnia scicnti quae sunt apud Patrem.

5. Quae sunt tamen illa majora? Hoc enim forte facile est intelligere. Sicul enim Pater, inquit, suscitat mortuos, et vivificat; sic et Filius quos vult vivificat. Majora ergo sunt opera mortuos suscitare, quam languidos sanare. Sed sicut suscitat Pater mortuos et vi­ vificat, sic et Filius quos vult vivificat. Alios ergo Pater, alios Filius? Sed omnia per ipsum: ipsos itaquc Filius, quos et Pater; quia non alia, nec aliter, sed haec et Filius similiter facit. Ita plane intelligendum est, et ita tenendum: sed mementote quia Filius quos vult vivificat. Tenete hic ergo non solum potestatem Filii, verum etiam voluntatem. Et Filius quos vult vivificat, et Pater quos vult vivificat;etipsos Filius quos et Pater: ac per hoc eadem Patris et Filii et potestas est ei voluntas. Quid est ergo quod sequitur? Neque enim Pater judicat quemquam, sed judi­ cium omne dedit Filio, ut omnes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem: quod ita subjunxit, tanquam rationem reddens superioris sententiae. Multum movet, intenti estote. Filius quos vult vivificat, Pater quos vult vivificat: Filius suscitat mortuos, sicut Pater suscitat mortuos. Neque enim Pater judicat quemquam. Si in judicio suscitandi sunt mortui, quomodo Patcr suscitat mortuos, si non judicat quem­ quam? Omne quippe judicium dedit Filio. III illo autem judicio suscitantur mortui; et rcsurgunt alii ad vitam, alii ad poenam: quod totum si Filius facit, Pater autem ideo non facit, quia Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio, contrarium videbitur ei quod dictum est, Sicut Pater suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius quos vult vivificat. Simul ergo suscitant. Si simul suscitant, simul vivificant. Simul ergo judicant: quomodo itaque verum est, Neque enim Pater judicat quemquam, aed omne judicium dedit Filio? Moveant interim propositae quaestiones, praestabit Dominus ut solutae delectent. Ita est, fratres; omnis quaestio nisi intentum fecerit proposita, non delectabit exposita. Sequatur ergo ipse Dominus, ne forte in iis quae subnectit, aperiat se aliquantum. Subtexit enim nubilo lucem suam; et difficiie est aquilae more volare super omnem nebulam qua tegitur omnis terra (Eccli. xxiv, 6), et vidcre iD verbis Domini sincerissimam lucem. Ne forte ergo calore radiorum suorum discutiat caliginem nostram, et aliquantum se in conseqnentibus aperire dignetur, dilatis istis sequentia videamus.

6. Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit Ulum. Hoc verum est et planum est. Omne quippe judicium dedit Filio, sicut supra dixit, ut om­ nes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem Quid si inveniuntur qui Patrem honorificant, et non honorificant Filium? Non potest, inquit, fieri: Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit illum. Nun potest ergo dicere aliquis, Ego I'a. trem honorificabam, quia Filium non noveram. Si nondum Filium honorificabas, nec Patrem honorificahas. Quid est enim honorificare Patrem, nisi quod habcal Filium? Aliud est enim cum tihi commendatur Dcus. quia Deus est;etaliud est cum tibi commendatur Deus, quia Patcr est. Cum tibi quia Deus est commendatur, creator tibi commendatur, omnipotens tibi commendatur ,spiritus quidam summus, aeternus, invisibilis, incommutabilis tibi commendatur: cum vcro tibi quia Pater est commendatur, nihil tibi aliud quam etFilius commendatur; quia Pater dici non potest, si Filium non habet; sicut nee Filius, si Patrem non habet. Sed De forlc Patrem quidcm honorificcs lanquam majorem, Filium vero tanquam minorem, ut dicas mihi, Honorifico Patrem, scio enim quod habeat Filium;etnon erro in Patris nomine, non enim Patrem intelligo sine Filio, honorifico tamen et Filium tanquam minorem: corrigit tc ipse Filius, et revocat te dicens, ut omnes honorificent Filium, non inferius. sed sicut honorificant Patrem. Qui ergo non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit illum. Ego, inquis, majorem honorem volo dare Patri, minorem Filio. Ibi tollis honorcm Patri, ubi mino. rem das Filio. Quid enim aliud tibi videtur ita sentienti, nisi quia Pater aequalem sibi Filium generare aut nolait, aut non potuit ? Si noluit, invidit; si non potuit, defecit. Non ergo vides quia ita sentiendo, ubi majorem honorem vis dare Patri, ibi es conlumeliosus in Patrem? Proinde sichonorifica Filium, quomodo honorificas Patrem, si vis honorificare £ t Patrem et Filium.

7. Amen, ameM dico vobis, quia qui verbuM meum au. dit, et credit ei qui misit me, habet vitam aeternam; et in judicium non venit, sed transiit, non nunc transit, sed jam transiit a morte in vitam. Et hoc attendite, Qui verbum meum audit: et non dixit, Credit mihi; sed, credit ei qui me misit. Verbum ergo Filii audiat, ut Patri credat. Quare verbum audit tuum, et credit alten? Nonne cum verbum alicujus audimus, eidem verbum proferenti credimus, loquenti nobis fidem accommodamus? Quid ergo voluit dicere, Qui verbum meum audit, et credit ei qui misit me; nisi, quia ver. bum ejus est in me? Et quid est, audit verbum meum, nisi, audit me? Credit autem ei qui misit me: quia cuin illi credit, verbo ejus credit: cum autcm verbo ejus credit, mihi credit; quia Verbum Patris ego sum. Pax ergo in Scripturis, et omnia disposita, nequaquam rixantia.Tu abjicelitem cordis tui, intenigeconcordiam Scripturarum. Numquid contraria sibi dicerct veritas?

a. Qui veibum meum audit, et credit ei qui misit me, habet vitam aeternam; et in judicium non venit, sed transiit a morte in vitam. Meministis qnod superius posueramus, quia sicut Pater suscitat mortuos et vivificat, siC et Filius quos vult vivificat. Incipit Jam ape- rire se, et loqui de resurrectione mortuorum, et ecce jam resurgunt mortui. Qui enim verbum meum audit, et credit ei qui misit me, habet vitam aeternam, et in judidum non veniet. Proba quia resurrexit. Sed transiit, inquit, a morte in vitam. Qui transiit a morte ad vitam, nullo dubitante utique resurrexit. Non enim transiret de morte ad vitam, nisi primo esset in morte, et non esset in vita: cum autem transierit, erit in vita, et non erit in morte. Mortuus ergo erat, et revixit; perierat,etinventus est (Luc. x v, 32). Fit proinde jam quaedam resurrectio, et, transeunt homines a morte quadam ad quamdam vitam: a morte infadelitatis, ad vitam fidei; a morte falsitatis ad vitam veritatis; a morte iniquitatis, ad vitam justitiae. Est ergoetista quaedam resurrectio mortuorum.

9. Aperiat illam plenius, et dilucescat nobis, ut coepit. Amen, amen dico vobis, quia venit hora, et nunc est. Nos exspectabamus in fine resurrectionem mortuorum; nam ila credidimus: imo non exspectabamus, sed plane exspectare debemus; neque enim falsum credimus in fine mortuos resurrecturos. Cum ergo vellet Dominus Jesus insinuare nobis quamdam resurrectionem mortuorum ante resurrectionem mortuorum; non sicut Lazari (Joan. XI, 43,44), vel filii illius viduae (Luc. VI, 14, 15), vel filiae archisynagogi (Marc. v, 41, 42), qui resurrexerunt morituri (nam et ipsorum mortuorum quaedam resurrectio facta est ante resurrectionem mortuorum ): sed sicut hic dicit, Habet, inquit, vitam aeternam; et in judicium non venit, sed transiit a morte ad vitam. Ad quam vitam? Ad aeternam. Non ergo sicut corpus Lazari: transiit enim et ille a morte sepulcri ad vitam hominum, sed non aeternam, iterum moriturus; resurrecturi autem in fine saeculi mortui, in vitam aeternam transibunt. Cum ergo vellet Dominus noster Jesus Christus, magister coelestis, Verbum Patris et Veritas, demonstrare nobis quamdam resurrectionem mortuorum in aeternam vitam, ante resurrectionem mortuorum in aeternam vitam: Venit hora, inquit. Tu procul dubio imbutus fide resurrectionis carnis, exspectabas boram illam finis saeculi, diem judicii, quam ne in islo loco exspeclares, addidit, et nunc est. Quod ergo dicit, Venit hora, non dicit de illa hora novissima, ubi in jussu et in voce archangeli, et in tuba Dei Dominus ipse descen­ det de coelo,etmortui in Christo resurgent primo: deinde nos viventes qui reliqui sumus, simul rapiemur cum illis in nubibus obviam Christo in aera, et ita semper cum Domino erimus (l Thess. iv, 15 et 16). Veniet illa hora, sed non est nunc. Mora vero ista quae sit, advertite: Venit hora, et nunc cat. Quid in ea fit ? Quid, nisi resurrectio mortuorum ? Et qualis resurrectio ? Ut qui rcsurgunt, iii aeternum vivant. Hoc crit et in novissima hora.

40. Quid igitur? quomodo intelligimus duM istas resurrectiones? Numquid forte qui nunc resurgunt, tunc non resurgent; ut aliorum fiat nunc resurrectio, aliorum tunc? Non est ita. Nam ista resurrectione, si recte credidimus, resurreiimus; et nos ipsi qui jam resurreximus, alteram in fine resurrectionem exspectamns. Sed et nunc in xternam vitam rcsurrexhnus, si in fide ipsa perseveranter manemus;ettunc in aeternam vitam resurgemus, quando Angelis coaequabimur (Luc. xx, 36). Ipse ergo distinguat, ipse apcrial quod loqui ausi sumus: quomodo fiat resurrectio ante re. surrectionem, non aliorum et aliorum, sed eorumdem; nec talis qualis Lazari, scd in vitam aeternam. Aperiet plane. Audite dilucescentem magistrum, et illabentem cordibus nostris solem nostrum; non quem dosiderant oculi carnis, sed cui aestuant aperiri oculi cordis. Ipsum ergo audiamus: Amen, amen dico vobis, quia venit hora, et nunc eat, quando mortui, videte exprimi resurrectionem, quando mortui audient vocem Filii Dei, et qui audrerint vivent. Quare addidit, Qui audi­ erint vivent? Possent enim audire nisi viverent? Sufficeret ergo, Venit hora, et nunc est, quando mortui audient vocem Filii Dei. Jam nos intelligeremus vivontes eos; quando nisi viverent, audire non possent. Non, inquit, quia vivunt audiunt, sed audiendo reviviscunt: audient, et qui audierinl vivent. Quid est ergo, audient; nisi, obaudient? Quantum enim pertinet ad auris auditum, non omnes qui audient vivent: multi enim audiunt et non credunt; audiendo et non credendo nou obaudiunt: non obaudiendo non vivunt. Itaque hic, qui audient, nihil est aliud quam qui obaudient. Qui ergo obaudierint, vivent: certi sint, securi sint, vivent. Praedicatur Christus Verbum Dei, Filius Dei, per quemfacta sunt omnia, certe (n) dispensationis gratiaassumpta carne natus ex Virgine, infans in carne, juvenis in carne, patiens in carne, moriens in carne, resurgens in carne, ascendens in carne, promittens resurrectionem carni, promittens resurrectionem menti, menti ante carnem, carui post mentem. Qui auditet obaudit, vivet: qui audit et non obaudit, id est, audit et coutemnit, audit et non credit, non vivet. Quare non vivet? Quia non audit. Quid est, non audit? Non obaudit. Ergo qui audierint, vivent.

ii. Attende nunc quod dixeramus differendum, ut nunc, si fieri potuerit, aperiatur. Subjecit continuo de bac ipsa resurrectione, Sicut enim Pater habel vi­ tam in semetipso, sic dedit et Filio vitam habere in semetipso. Quid est, habet vitam Pater in semetipso? Non alibi babet viLam, sed in semetipso. Vivere quippe suum in illo est; non aliunde, non alienum est: non quasi mutuatur vitam, nee quasi particeps fil vitae, ejus vitae quae non est quod ipse; sed habet vitam in semetipso, ut ipsa vita sibi sit ipse. Si potuero adhuc modicum quid inde dicere, exemplis propositis ad intelligentiam vestram informandam, Domino adjuvante petero, et pietate intentionis vestrae. A ivit Deus, vivit et anima: sed vita Dei immutabilis est, vita animae mutabilis est. Deus nec proficit, nec delicit; sed est ipse semper in se, est ita ut est: nou aliter nunc, aliter postea, aliter antea. Animae vero vita, valde aliter atque aliter: vivebat stulta, vivit sapicns; vivebat iniqua, vivit justa: nunc meminit, nunc obliviscitur; nunc discit, nunc discere non potest; nunc perdit quod didicerat, nunc pereipit quod amiserat: muUbilis vita animae. Et cum vivit anima in iniquitate, mors ejus est: cum autem fit justa, fit particeps alterius vitae, quae non est quod ipsa, erigendo se quippe ad Deumetinhaerendo Deo, es illo justiHcatur. Dictum est enim: Credenti in eum qui justificat impium, deputatur fides ejus ad justitiam (Rom. IV, 5). Deficiendo ab illo fit iuiqua, proficiendo ad illum fit justa. NOMe videtur tibi quasi aliquid frigidum igni admotum fervescere, remotum ab igne torpescere? nonne vidctur tibi quiddam tenebrosum, admotum luci clarescere, remotum a luce nigrescere? Tale quiddam est anima, non tale aliquid Deus. Potest et homo dicere, habere se lucem nunc in oculis suis. Dicant ergo quasi quadam voce propria oculi lui si possunt: Habemus lucem in nobis ipsis. Contra dicitur: Non proprie dicitis habere vos lucem in vobis ipsis: habetis lucem, sed in coelo; habetis Lucem, si forte nox est, sed in luna, in lucernis, non in vobis ipsis: nam clausi amittitis, quod aperti percipitis. Non in vobis ipsis habetis lucem: sole occidente tenete lucem, si potestis: nox est, et lumine nocturno perfruimini; subducta lucerna tenete lucem: cum vero subtracta lucerna in tenebris remanetis, non lucem in vobis ipsis habetis. Hoc est ergo babere lucem in semetipso, non indigere luce ex altero. Ecce ubi, si quis intelligat, ostendit Filium aequalem Patri, ubi ait, Sicut habet Pater vitam in semetipso, sic dedit et Filio vitam habere in semetipso: ut hoc solum intersit iNter Patrem et Filium, quia Pater habet vitam in semetipso, quam nemo ei dedit; Filius autcm habeL vitam in semetipso, quam Pater dedit.

12. Sed etiam hic oritur aliquod nubilum discutiendum. Non deficiamus, intenti simus: pascua mentis sunt, non fastidiamus, ut vivamus. Ecce, inquis, fateris ipse quod vitam Filio Pater dedit, ut habeat eam quidem in semetipso, sicut habet Pater vitam. in semetipso, non iudigens ille, non indigeat et iste; ut sit ille vita, sit et iste; et utrumque conjunctum una vita, non duae; quia unus Deus, non duo dii: et boc ipsum sit esse vitam, Quomodo ergo dedit Filio vitam Pater ? Non sic quasi ante fuerit Filius sine vita, atque ut viveret a Patre acceperit vitam: nam si hoc esset, non haberet vitam in semetipso. Ecce de anima loquebar. Est anima: etsi non sit sapiens, etsi non sit justa, anima est; etsi non sit pia, anima est. Aliud illi ergo est esse ani, mam, aliud vero esse sapientem, esse justam, esse piam. Est ergo aliquid quo nondum est sapiens, nondum justa, nondum pia; uon tamen nihil est, non tamen nulla vita est: nam ex operibus quibusdam suis ostendit se vitam 4, etsi non se ostendit sapientem, piam, justam. Nisi enim viveret, corpus non moveret; pedibus gressura, manibus opus, oculis intuitum, auribus auditum non imperaret; non aperiret os ad vocem, linguam ad distinctionem vocum non moveret. His itaque operibus vivere se ostendit, et esse aliquid qnod sit corpore melius: sed numquid his operibus, sapientem, piam, justam se ostendit? Nonne ambulant, operantur, vident, audiunt, loquuntur et stulti, et impii, et injusti? Cum vero se erigit ad aliquid quod ipsa non est, et quod supr., ipsam est, et a quo ipsa est, percipit sapientiam, justitiam, pietatem: sine quibus cum esset, mortua erat, nee vitam habebat qua ipsa viveret, sed qua corpus vivificaret. Aliud est enim in anima unde corpus vivificatur, aliud uude ipsa vivificatur. Melius quippe est quam corpus; sed melius quam ipse est Deus. Est ergo ipsa, etiamsi sit insipiens, injusta, impia, vita corporis. Quia vero vita ejus est Deus, quomodo cum ipsa est in corpore, praestat illi vigo­ rem, dccorem, mobilitatcm, oflicia membrorum; sic cum vita ejus Deus in ipsa est, praestat illi sapientiam, pietatem, justitiam, charilatcm. Aliud est ergo quod praestatur corpori de anima; aliud quod praestatur animx de Deo: vivificat, et vivificatur; mortua vivificat, si ipsa nou vivificatur. Veniente itaque verbo et infuso audientibus, factisque illis nou solum audientibus, sed etiam obedientibus, reburgit anima a morte sua ad vitam suam; hoc est, ab im - quitale, ab insipientia, ab impietate ad Deum suum, qni est illi sapicntia, justitia, claritas. Surgat ad itlum, illuminetur ab illo. Accedite, inquit, ad eum. Et quid nobis erit? Ei illuminamini (Psal. XXXIII, 5). Si ergo accedendo illuminamini, et recedendo tenebramini; non erat in vobis lumen vestrum, sed in Deo vestro. Accedite, ut resurgatis: si recesseritis, moriemini. Si ergo accedendo vivitis. recedendo mori­ mini; non erat in vobis vita vestra. Ipsa est enim vita vestra, quae est lux vestra. Quoniam apud te eat fons vitae, et in lumine tao videbimus Iwnen (Psal. XXXV, 10).

13. Non ergo sicut anima aliquid aliud est antequam illuminetur, et fit melius cum illuminatur participatione melioris; ita et Verbum Dei, Filius Dei, aliquid aliud erat antequam acciperet vitam, ut participando habeat vitam: sed vitam babet in scmetipso; ac per hoc ipse est ipsa vita. Quid ergo ait, Dedit Filio vitam habere in semetipso? Breviter dixerim, Genuit Filium. Neque enim erat sine vita, et accepit vitam; sed nascendo vita est. Pater vita est non nascendo; Filius viia est nascendo. Pater de nullo patre, Filius de Deo Patre. Pater quod est, a nullo est: quod autem Pater est, propter Filium est. Filius vero et-quod Filius est, propter Patrem est; et quod est, a Patre est. Hoc ecgo dixit, Vitam dedit Filio, ut haberet eam in semetipso; tanquam diceret, Pater qui est vita in semetipso, genuit Filium qui esset vita in semetipso. Pro eo enim quod est genuit, voluit intelligi dedit. Tanquam si cuiquam diceremus, Dedit tibi Deus esse. Cui dedit? Si alicui jam existenti dedit esse, non ei dedit esse; quia erat, aulequam ei daretur, qui posset accipere. Cum ergo audis, Dedit tibi esse, non eras qui acciperes, et existendo accepisti ut esses. Dedit structor domui huic ut esset. Sed quid ei dedit? Ut domus esset. CuidediL ? Uuicdomui. Quid ei dedit?Ut domus esset. Quomodo potuit dare domui ut domus esset? Etenim si doMnus erat; cui daret, at domus esset, quando jam domus erat? Quid est ergo, Dedit ci ut domus esset? Feeit ut domus esset. Quid ergo Filio dedit? Dedit ei ut Filius esset, gcnuit ut v ita esset: hoc est, Dedit ei habcre vitam in semet­ ipso, ut esset vita non egens vita, ne participando intelligatur habere vitam. Si enim participando haberet vitam, posset et amittendo esse sine vita: hoc in Filio ne accipias, ne cogites, ne credas. Manet ergo Pater vita, manet et Filius vita: Pater vita in semetipso, non a Filio; Filius ,-ita in semetipso, sed a Patre. A Patre genitus ut esset vita in semetipso: Pater vero nnn genitus vita in semetipso. Nee minorem Filium genuit, qui crescendo fieret aequalis. Non enim ad sui perfectionem adjutus est tempore, per quem perfectum creata sunt tempora. Ante omnia tempora Patri coaeternus est. Non enim unquam Pater sine Filio: aeternus antem Pater est; ergo coaeternus et Filius. Quid tu, anima ? Mortua eras, amiseras vitam, audi Patrem per Filium. Surge, recipe vitam; ut in eo rccipias vitam quam non habes in tc, qui labet vitam in semetipso, Vivificat ergo te Pater, et filius; et agilur prima resurrectio, quando resurgis ad participandam vitam quod tu non es, et participando efficeris vivens. Resurge a morte tua in vitam tuam, qui est Deus tuus; et transi a morte in vitam aeternam. Habet enim vitam aeternam Pater in semetipso; et nisi Filium talem generaret, qui haberet vitam in semetipso, non sicut Pater suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius quos vellet vivificaret.

44. Quid ergo de illa resurrectione corporis? Nam isti qui audiunt et vivunt, unde, nisi audiendo, vivunt? Amicus enim sponsi stat et audit eum, et gaudio gaudet propter vocem sponsi (Joan. in, 29), non propter vocem suam; hoc est, participando, non exi­ stendo audiunt et vivunt: et omnes qui audiunt, vivunt; quia omnes qui obediunt, vivunt. Dic aliquid, Domine, etiam de resurrectione carnis. Fuerunt enim qui eam negarent, et dicerent quia ista sola est rcsurrectio quae fit per fidem. Cujus resurrectionis modo Dominus fecit commemorationem,etinflam­ mavit nos, quia quidam 1 mortui audient vocem Filii Dei, et vivent. Non corum qui audicrint alii morientur, etalii vivent; sed omnes qui audierint vivent, quia omnes qui obedierint vivent. Ecce videmus resurrectionem mentis: non ergo amittamus fidem de resurrectione carnis. Et nisi tu, Domine Jcsu, dixeris cam, quem opponemus contradictoribus? Omnes t'nim sectae, quae se aliquam religionem hominibus inserere a praesumpserunt, non negaverunt istam mentium resurrectionem: ne diceretur cis, Si non resurgit anima, quare mihi loqueris? quid in me facere vis? si non facis ex deteriore meliorem, quare loqueris? si non facis ex iniquo justum, quare loquea'is? si autem facis ex iniquo justum, ex impio pium, ex. stulto sapientem, fatcris resurgere animam meam, si libi obtemperavero, si tibi credidero. Volentes ergo sibi credi omnes qui instituerunt alicujus etiam falsae religionis sectam, ncgare istam mentium resurrectionem non potuerunt; omnes de illa consenserunt: sed multi carnis resurrectionem nogaverunt; diXerunt in fide jam factam csse resurrectionem. Talibus resislU Apostolus, dicens: Ex quibus eat Hy­ menaeus et Philetus, qui circa veritatem aberraverunt, dicentes resurrectionem jam factam esse, et fidem quo­ rumdam subvertunt (II Tim. II, 17, 18 ). Jam factam esse resurrectionem diccbant, sed eo modo ut alia non speraretur: et reprehendebant homines qui sperabant resurrectionem carnis, velut jam resurrectio quae promissa erat, credendo impleretur in mente, Reprehendit cos Apostulus. Cur cos reprehendit? Nonne hoc dicebant quod modo Dominus loquebatur, Venit hora, et nunc eat, quando mortui andient vocem Filii Dei; et qui audierint, vivent? Sed de viia mentium loquor adhuc, ait tibi Jesus: nondum loquor de vita corporum; sed loquor de vim vitae corporum, id est, de animarum, in quibus est vita corporum: nam scio esse corpora in monumentis jacentia, scio et corpora vestra in monumentis fulura; nondum de illa resurrectione loquor: de ista loquor, in ista rcsurgite, ne ad poenam in illa resurgatis. Sed ut noveritis quia de illa loquor, quid addo? Sicut enim habet Pater vitam in semetipso, sic dedit et Filio habere vitam in semetipso. Haec vita quod Pater est, quod Filius est, ad quid pertinet? ad animam, an ad corpus? Nun enim vitam illam sapientiae sentit corpus, sed mens rationalis. Nam nec omnis anima potest sontire sapientiam. HabeL enim et pecus animam; sed pecoris anima non potest sentire sapientiam. Ergo anima humana potest sentire istam vitam quam habet Patcr in semetipso, et dedit Filio vitam habere in semetipso; quia illud est verum lumen quod illuminat, non omnem animam, sed omnem hominem venientem in hunc mundum. Cum ergo ipsi menti loquor, audiat, id est obcdiat, et vivat.

15. Noli itaque, Domine, tacere de resurrectione carnis; ne non eam credant homines, et remaneamus nos argumentatores, non praedicatores. Ergo sicut hn. bet Pater vitam in semetipso, sic dedit et Filio habere vitam in semetipso. Intelligant qui audiunt, credant ut intelligant, obediant ut vivant. Audiant adhuc aliud, ne hic finitam esse resurrectionem putent. Et dedit ei potestatem et judicium facere. Quis? Pater. Cui dedit? Filio. Cui enim dedit habere vitam in semetipso, potestatem dedit ei et judicium facere. Quia filius hominis est. Iste enim Christus, et Filius Deietfilius hominis est. In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Dcus erat Verbum; hoc erat in principio apud Deum. Ecce quomodo dedit ei vitam habere in semetipso. Sed quia Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I, 9, I, i, 14), ex virgine Maria homo factus, filius hominis est. Proindc quia filius hominis est, quid accepit ? Potestatem et judicium facere. Quod judicium ? In fine saeculi: et ibi erit resurrectio mortuorum, sed corporum. Animas ergo suscitat Ocus, per Christuin Filium Dei: corpora sus­ citat Deus, per eumdem Christum filium hominis. Dedit ei potestatem. Hanc potestatem non haberet nisi acciperet, et esset homo sine potestate. Sed ipse est filius hominis, qui et Filius Dei. Haerendo enim ad unitatem personae filius hominis Filio Dei, facta est una persona, eademque Filius Dei, quae et filius hominis. Quid autem propter quid habeat, dignoscendum est. Filius hominis habet animam, habet corpus. Filius Dei, quod est Verbum Dei, habet hominem, tanquam anima corpus. Sicut anima habens corpus, non facit duas personas, sed unum hominem; sic Verbum habens hominem, non facit duas personas, scd unum Christum. Quid est homo? Anima rationalis habens corpus. Quid est Christus ? Verbum Dei habens hominem. Video de quibus rebus loquar, et quis loquar, et quibus loquar.

16. Nunc audite de resurrectione corporum, non me, sed Dominum locuturum, propter eos qui resurrexerunt surgendo a morte, inhaerendo vitae, Cui vin:? Quae nou novit mortem. Quare nun novit mortem? Quia nescit mutabilitatem. Quare nescit mutabilitatem ? Quia vita est in semetipso. Et potestatem dedit ei et judicium facere, quia filius hominis est. Quod ju­ dicium, quale judicium? Nolite mirari hoc, quia dixi, Dedit ei potestatem et judicium facere. Quia venit hora. Non addidit, et nunc est: ergo horam quamdam vult insinuare in line saeculi. Hora nunc est ut resurgant mortui, hora erit in fine saeculi ut resurgant mortui: sed resurgant nunc in mente, tunc in carne; resur­ gant nunc in mente per Verbum Dei Filium Dei, resurgant tunc in carne per Verbum Dei carnem factum, filium hominis. Neque euim ad judicium vivorum et mortuorum Pater ipse venturus est: nec tamen recedit a Filio Pater. Quomodo ergo non ipse venturus est? Quia non ipse videbitur in judicio. Vi­ debunt in quem pupugerunt (Joan. XIX, 37). Forma illa erit judex, quae stetit sub judice; illa judicabit quai judicata est: judicata est enim inique, judicabit juste. Veniet ergo forma servi, et ipsa apparebit. Etenim forma Dei quomodo appareret justis et iniquis? Nam si judicium non fierct nisi inter solos justos, appareret tanquam justis forma Dei: quia vero judicium futurum est justorum et iniquorum, nec Iicet ut iniqui videant Deum; Beati enim mundi corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. v, 8); talis apparebit judex, qualis videri possitetab eis quos corona- turus est, et ab eis quos damnaturus est. Forma ergo servi videbitur, occulta erit forma Dei. Occultus erit in servo Filius Dei, et apparebit filius hominis; quia potestatem dedit ei et judicium facere, quia filius homi­ nis est, Et quia ipse solus apparebit in forma servi, Pater autem non apparebit, quia non est indutus forma servi; ideo superius ait, Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. Bcne ergo dilatum est, ut ipse esset expositor qui propositor. Superius enim occultum erat; nunc jam, ut arbitror, manifestum est quia dedit ei potestatem et judicium facere, quia Paler non judicat quemquam, aed omne judicium dedit Filio: quia judicium per illam formam futurum est, quam non habet Pater. Et quale judicium? Nolite mirari hoc; quia venit hora: non ea quae nunc cst, ut resurgant animae; sed quae futuraest, ut resurgant corpora.

17. Expressius hoc dicat, ut calumniam haereticus negator resurrectionis corporis non iuveniat: quanquam jam intellectus elucescat. Cum supcrius dictum esset, Venit hora; addidit, et nunc est: modo autem, Venit hora; non addidit, et nunc est. Tamen omnes ausas, omnes claviculas calumniarum, omnes nodos laqueorum aperta veritate disrumpat. Nolite mirari hoc; quia venit hora, in qua omnes qui in monumenti, sunt. Quid evidentius? quid expressius? Corpora sunt in monumentis: animae non sunt in monumentis, nee justorum, nec iniquorum. Justi anima in sinu Abrahae fuit, iniqui anima apud inferos torquebatur (Luc. xvi, 22-25): in monumento, nec illa, nee illa. Superius quando ait, Venit hora, et nunc est; obsecro, intendite. Nostis, fratres, quia ad panem ventris cum labore pervenitur; quanto magis ad panem mentis ? Cum labore suus, ci auditis; sed nos cum majore stamus, et loquimur. Si laboramus propter vos, collaborare non debetis propter eosdem vos? Superius ergo cum diceret, Venit hora, et adderet, cl nunc eat, quid subjecit ? Quando mortui audient vocem Filii Deit et qui audierint vivent. Non dixit, Omnes mortui audient, et qui audierim vivent: mortuos enim iniquos volebat intelligi. Et numquid omnes iniqui obaudiunt Evangelio? Aperte dicit Apostolus, Sed non omnes obaudiunt Evangelio (Rom. x, 16). Tamen quL audiunt, vivent; quia omnes qui obaudiunt Evangelio, transient ad vitam aeternam per fidem: non tamcn omnes obaudiunt, et hoc nunc est. At vero in fine, omnes qui sunt in monumentis, hoc est justi et injusti, audient vocem ejus, et procedent. Quomodo no-. luit dicere, et vivent ? Omnes enim procedent, sed non omnes vivent. In eo quippe quod supra dixit, Et qni audierint vivent; in ipsa obauditione vitam aeternam intelligi vuluit et beatam, quam non omnes habebunt qui de monumentis procedent. Jam ergo et commemoratione monumentorum, et expressione processionis de monumentis, aperte intelligimus corporum resurrectionem.

18. Audient omnes vocem ejus, et procedent. Et ubi judicium, si omnes audient, et ouines procedent? Quasi totum confusum est; nihil video discretum. Certe accepisti potestatem judicandi, quia filius hominis es; ccce aderis in judicio, resurgent corpora: de ipso judicio dic aliquid, hoc est de discretione malorum »t bonorum. Et hoc audi: Qui bona fecerunt, in resurrectione vitoe; qui mala egerunt, in resurrectionem judicii. Superius cum de resurrectione mentium cl animarum loqueretur, numquid fecit discretionem ? Sed omnes qui audient, vivent; quia obaudiendo vivent. AL vero resurgendo et procedendo de monumentis, non omnes ad vitam aeternam ibunt, sed qui bene fecerunt: qui autem male, ad judicium. Hic enim judicium pro poena posuit. Et erit diremptio, et non qualis modo est. Nam et modo separamur nun locis, sed moribus, affectibus, desideriis, fide, spe y charitate. Simul enin cum iniquis vivimus; sed non una vita est omnium: in occulto dirimimnr, in occulto separamur; quomodo grana in area, noR quomodo grana in horreo. Et separantur grana in area, et miscentur: separantur, cum a palea exspoliantur; miscentur, quia nondum ventilantur. Tunc aperta erit separatio, sicut morum, sic et vitae; sicut sapientiae, ita et corporum. ibunt qui bene fecerunt, vivcre cum Angelis Dei: qui male egerant, torqueri curn diabolo et angelis ejus. Et transiet forma servi. Ad hoc enim se praesentaverat ut faceret judicium: post judicium perget hinc, ducet secum corpus cui caput est, et oferet regnum Deo (I Cor. xv, 24). Tunc plane videbitur forma illa Dei, quae non potuit videri ab iniquis, quorum visioni forma servi exhibenda erat. Dieit et alibi sic: Ibunt isti in ambustionem oeternam (de quibusdam sinisiris); justi autem in vitam oeter- Nam (Matth. xxv, 46): de qua alio loco dicit, Hoec eat autem vita oeterna, ut cognoscant te unum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. XVII, 3). Tunc ibi apparebit qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse oequalis Deo (Phitipp. II, 6): tunc se ostendet quomodo se dilectoribus suis ostensurum prOtnisit. Qui enim diligitme, ait, mandata mea custodit; et qui diligit me, diligetur a Patre meo, et ego diligam eum, et ostendam meipsum illi.. Quibus loquebatur, praesens eis erat: sed formam servi videbant; formam autem Dei non videbant. Per jumentum ad stabulum duccbanturcurandi, sed sanati videbunt; quia ostendam, inquit, meipsum illi. Quomodo ostenditur aequalis Patri? Cum dicit Philippo, Qui me videt, videt et Patrem meum (Joan. xiV, 21, 9).

i9. Non possum ego a meipso facere quidquam: sicut audio judico, et judicium meum justum eat. Qnia dicturi illi eramus, Tu judicabis, et Pater non judicabit, quia orne judicium dedit Filio; non ergo seeundum Patrem judicabis: adjecit, Non possum ego a meipso facere quidquam: sicut audio judico, et judi­ cium meum justum est; quia non quoero voluntatem meam, sed volutatem ejus qui misit me. Certe Filius quos vult vivificat. Non quaerit voluntatem suam, sed voluntatem ejus qui misit illum. Non meam, non propriam; non meam, non filii hominis; non meam, qaae resistat Deo. Faciunt enim homines voluntatem suam, non Dei, quando faciunt quod volunt, non quod jubel Deus:: quando autem ita faciunt quod vo­ lunt, ut tamen sequantur voluntatem Dei, non faciunt voluntatem suam, quamvis quod volunt faciant. Volens fac quod jubcris; atque ita et hoc facies quod vis,etnon voluntatem tuam facies, sed jubentis.

20. Quid crgo? Sicut audio, ita judico. Audit Filius, et demonstrat ei Pater, et videt Filius Patrem facientem. Et ista distuleramus paulo enucleatius pro viribus pertractare, si tempus nobis peracta lectione ct vires remansissent. Si dicam me posse loqui adhuc. forte vos audire jam non potestis. Item forte aviditate audiendi dicitis, Possumus. Melius est ergo ut ego infirmitatem meam fatear, quia jam fatigatus loqui non possum, quam ut vobis jam bene satiatis, adhuc infundam quod non bene digeratis. Proinde hujus promissionis quam ad hodiernum tempus, si super- esset, distuleram, tenete me adjuvante Domino in crastinum debitorem.