Tractatus 21

Ab eo quod scriptum eat, Pater enim diligit Filium, et omnia demonstrat ei quae ipse facit; usque ad id, Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit illum. Cap. v, f. 20-23.

i. Hesterno die quantum Dominus donare dignatus cst, qua potuimus facultate tractavimus, et qua potuimns capacitate intelleximus, quomodo inseparabilia sunt opera Patris et Filii; nec alia facit Pater, alia Filius, sed omnia Pater facit per Filium, tanquam per Verbum suntO, de quo scriptum est, Omnia pcr ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Sequentia verba hodie videamus, et ab eodem Domino ejus misericordiam et deprecemur, et speremus, ut primum si dignum ipse judicat, intelligamus quod verum est: si autem hoc non potuerimus, non camus in illud quod falsum est. Melius est enim nescire, quam errare: sed scire est mclius quam nescire. Itaque ante omnia conari debemus ut sciamus: si potuerimus, Deo gratias; si autem non potuerimus inierim pervenire ad veritatem, non eamus ad falsilatcm. Quid enim simus, et quid tractemus, considerare de- bcmus. Homines sumus carnem portantes, in hac vita ambulantes: et si jam de semine verbi Dei ren ti, tamen ita in Christo innovati, ut nondum penitus ab Adam exspoliati. Quod enim nostrum mortale et cor­ ruptibile aggravat animam (Sap. IX, 15), ex Adam esse apparct, et manifestum est: quod autem nostrum spirituale sublevat animam, de Dei dono et de misericordia ejus, qui Unicum suum misit communicare nobiscum mortem nostram, et ducerc nos ad immortalitatem suam. Hunc habcmus magistrum, ut nou peccemus; et dcfensorcm, si peccavcrimus et confessi atque conversi fuerimus; et interpellatorem pro nobis, si quid boni a Domino desideraverimus; et datorem cum Patre, quia Deus unus est Pater et Filius. Sed loquebatur ista homo hominibus; Dens occultus, homo manifestus, ut manifestos homines faceret deos; et Filius Dei, factus hominis filius, ut hominum filios faccret filios Dei. Qua hoc arlc sapientiae suae faciat, in cjus verbis agnoscimus. Loquitur enim parvulis parvus: sed ipse ita parvus ut et magnus; nos autem parvi, sed in illo magni: loquitur ergo tanquam fovens et nutriens lactentes, et amando crescentes.

2. Dixerat, Non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem (Joan. v, 19). Intelleximus autem quia non scorsum aliquid Pater facit, quod cum viderit Filius, faciat et ipse aliquid tale inspecto opere Patris sui; sed quod dixit, Non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem, quia de Patre est tolus Filius, et lota substantia et potentia ejus ex illo est qui genuit eum. Modo autem cum dixisset se haec facere similiter quae facit Pater, ut non intelligamus alia facere Patrem. alia Filium, sed simili potentia facere Filitun eadem ipsa quae Pater facil, cum Pater facit per Filium; secutus ait quod hodie lectum audivimus, Pater enim diligit Filium, et omnia demonstrat ei quae ipse facit. Rursus mortalis cogitatio perturbatur. Demonstrat Pater Filio quae ipse facit; ergo, ait aliquis, seorsum Pater facit, ut possit Filius videre quod facit. Rursus occurrunt humanae cogitationi tanquam artifices duo, velut si faber docent filium suum artem suam, et demonsiret ci quidqnid facit, ut possit etiam ipse facere: Omnia; inquit, demonstrat ei quae ipse facit. Cnm ergo Pater facit, Filius non facit, ut possit videre Filius quod Patcr facit? Certe omnia per ipsum jacta sunt, et sine ipso factum est nihil. Hunc videmus quemdad­ modum Pater demonstrat Filio quod facit; cum Piter nihil faciat, nisi quod per Filium facil. Quid f cit Pater? Mundum. Itanc f.:ctum mundum demonstra­ vit Filio, ut et ipse tale aliquid faceret? Detur ergo mudus nohis quem fecit et Filius, Sed, et omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum eat nihil, et mundua per eum factus eat (Joan. I, 3, 10). Si factus per eum est ulundus, et omnia per ipsum facta sunt, et nihil Jacit Pater quod non per Filium faciat; ubi demon­ strat Filio Pater quod facit, nis! in ipso Filio per quem facit ? Quis euim locus ubi demonstretur opus Patris Filio, quasi extra faciatetextra sedeat, et Filius attendat manum Patris quemadmodum faciat? Cui est illa inseparabilis Trinitas ? ubi est Verbum de quo dictum est quod ipse est Virtus et Sopieulia Dci ( I Cor. i, 24) ? ubi quod de ipsa Sapientia Scriptura dicit, Candor est enim lucis aeternae (Sap, VII, 26) ? ubi quod de illa Herum dicitur, Attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter (Id. VIII, 4 ) ? Si quid facit Pater, per Filium facil; si per Sapientiam suam, et Virtutem suam facit: non extra illi ostendit quod videat, sed in ipso illi ostendit quod facit.

3. Quid videt Pater, vel pot ius quid videt Filius in Patre ut faciat et ipse ? Possim forte dicere; sed da qui possit capere: aut fortc possim cogitare, nec dicere; aut forte nec cogitare. Excedit enim nos ilia divinitas tanquam Deus homines, tanquam immortalis mortales, tanquam aeternus temporales. Inspiret et donel, de fonte illo vitae nunc aliquid irrorare dignetur etdistillare in sitim nostram, ne in hac eremo arescamus. Dicamus ei, Domine, cui didicimus dicere, Pater. Audemus enim hoc, quia ipse voluit ut audQremus: si tamen sic vivamus, ut non nobis dicat, Si Pater sum, ubi est honor meus? si Dominus sum, ubi est timor meus ( Malach. I, 6) ? Dicamus ergo illi, Pater noster. Cui dicimus, Pater noster? Patri Christi. Qui ergo Patri Christi dicit, Pater noster, quid dicit Christo, nisi, Frater noster ? Non tamen sicut Christi Pater, ita et noster Pater: nunquam enim Christus ita nos conjunxit, ut nullam distinctionem faceret inter nos et se. Ille enim Filius aequalis Patri, ille aeternus cum Patre, Patrique coxternus: nos autem faeti per Filium, adoptati per Unicum. Proinde nunquam anditum est de ore Domini nostri Jesu Christi, cum ad discipulos loqueretur, dixisse illum de Deo summo Patre suo, Pater noster: sed aut, Pater meus, dixit; aut, Pater vester. Pater noster non dixit, usque adeo ut quodam loco poneret haec duo: Vado ad Deum meum, inquit, et Denm vestrum. Quare non dixit, Dcum nostrum? Et Patrem meum dixit, et Pa- I rent vestrum (loan. xx, 47); non dixit, Patrem nostrum. Sic jungit ut distinguat, sic distinguit ut non sejungat. Unum nos vult esse in se, unum autem Patrem et se.

4. Quantumcumque ergo intelligamus et quantum. cumque videamus, etiam cum Angelis aequati fucrinms, non videbimus sicut vidct Filius. Nos enim et quando non videmus, sumus aliquid. Et quid aliud sumus quando non videmus, nisi non videntes ? Sumus tamcn vel non videntes; et ut videamus, convertimus nos ad cum quem videamus; et fit in nobis visio quae non crat, quando nos tamen eramus. Est cnim homo non videns,etidem ipse cutn viderit, dicilur homo videns. Non ergo hoc est illi videre, quod esse hominrm: nam si hoc illi esset videre quod esse hominem, nunquam esset homo nisi videns. Cum vero est homo non videns, et quaerit viderequod non videt; e l qui quaerat, et est qui se convertat ut videat: et cum se bene converterit et viderit, fit homo videns, qui prius erat homo non videns. Videre ergo accedit illi, et recedit ab illo: accedit illi cum se converterit, recedit ab illo cum se averterit. Numquid ita Filius ? Absit. Nunquam fuit Filius non videns,etpostea factus est videns: sed videre Patrem, hoc illi est esse Filium. Nos enim avertendo ad peccatum, amittimus illuminationem; et convertendo nos ad Dcum, percipimus illuminationem. Aliud est enim lumen quo illuminamur, aliud nos qui illuminamur. Lumcn autem ipsum quo illuminamur, nec avertitur a se, nec perdit lucem 1, quia lux est. Sic ergo demonstrat Pater rcm quam faciL Filio, ut in Patre videat omnia Filius,et in Patre sit omnia Filius. Videndo enim natus est, et nascendo videl. Sed non aliquando non erat natus, et postea natus cst; sicut non aliquando non vidit, et postea vidit: sed in co quod est illi videre, in eo est illi esse, in eo est illi natum esse, in eo est illi permanere, in eo est illi non mutari, in eo est illi sine initioetsine nile persistere, Non ergo carnaliter accipiamus quia sedet Pater,etfacit opus,etdcmonstrat Filio; et videt Filius opus quod Pater facit, et facit illud in alio loco, aut ex alia materia. Omnia enim per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Verbum Patris est Filius, nihil dixit Deus quod non dixit in Fi. lin. Dicendo enim in Filio quod facturus erat per Filium, ipsum Filium gcnuit per quem faceret omnia.

5. Et majora his demonstrabit ei opera, ut vos miremini. Rursus hic turbat. Et quis est qui digne perscruLetur hoc tantum secretum? Sed jam quoniam nobis loqui dignatus est, ipse aperit. Nequc enim vellet dicere quod nollet intelligi: quia dicere dignatus est, sine dubio excitavit audicntiam; numquid quem excitavit ut audiret, excitatum deserit ? Diximus, ut potuimus, nor temporaliter scire Filium, nee aliud esse Filii scientiam, aliud ipsum Filium; et aliud esse Filii visionem, et aliud ipsum Filium: sed ipsam visionem esse Filium, el ipsam scientiam vel sapicnliam Patris esse Filium, eamque sapientiam et cam visionem aeternam esse ab aeterno,etei a quo est coaeternam 1; nee ibi per tempus aliquid variari; nec aliquid nasci quod non erat; .nec aliquid perire quod crat. Diximus, ut potuimus. Quid ergo hic modo facit tempus, ut diceret, majora his demonstrabit ei opera? id est demonstraturus est, hoc est demonstrabit. Aliud est demonstravit, aliud est demonstrabit: demonstravit, de praeterito dicimus; dcmonstrabit, de futuro dicimus. Quid ergo hic agimus, fratres? Ecce quem dixeramus Patri coaeternum, nihil in illovariari per tempus, nihil moveri per spatia vel momentorum vel locorum, manere semper cum Patre videntem, videntem Patrem et videndo existentem, rursus nobis tempora nominans, demonstrabit ei, inquit, his majora. Ergo demonstraturus est adhuc aliquid Filio, quod non novit Filius ? Quid ergo facimus ? quomodo hoc intelligimus ? ■ Ecce Dominus noster Jesus Christus sursum erat, deorsum est. Quandosursum erat? Quando dixit, Quaecum­ que facit Pater, haec eadem et Filius facit similiter. Unde modo deorsum? Majora his demomtrabit ei opera. 0 Domine Jesu Chrislc, salvator noster, Verbum Dei per quod facta sunt omnia, quid tibi Pater demonstraturus est quod adhuc nescis? quid te latet Patris? quid te latet in Patre, quem non latet Pater? quae opera tibi majora demonstraturus est ? aut quibus operibus majora sunt quae demonstraturus est? Cum enim dixit, majora his, debemus prius intelligere quibus majora.

6. Recordemur unde sermo iste processit. Quando cnralus est ille qui triginta et octo annos habebat in infirmitate, et jussit eum salvum tollere grabatum suum, et ire in domum suain. Hinc enim Judaei commoti, cum quibus loquebatur: loquebatur verbis, et tacebat intellectu; quodammodo innuebat intelligentibus, celabat irascentibus: hinc ergo cum essent cominoli Judxi, quia hoc sabbato Dominus facercl, dederunt occasionem sermoni huic. Non ergo sic audiamus haec tanquam obliti quae supra dicta suut, sed respiciamus illum languidum ti igintaetocto annorum subito factum sanum, admirantibus Judxis et irascentibus. Quaerebant tenebras magis de sabbato, quam lumen de miraculo. Ilis ergo indignantibus loquens, ait hoc, Majora his demonstrabit ei opera. Uia majora: quibus ? Quod vidistis hominem factum sanum, cujus languor duravcrat usque ad triginta et octo annos, his majora Pater demonstraturus est Filia. Qua; sunt majora ? Sequitur, et dicit: Sicut enim Pater suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius quos vult varificat. Plane majora suut ista. Valde enim plus est ut resurgat mortuus, quam ut convalescat aegrotus: majora sunt ista. Sed quando ea Pater demonstraturus est Filio? Nescit enim ea Filius ? et ille qui loquobatur, non noverat mortuos suscitare ? adhuc habebat discere resuscitare mortuos, per quem. facta sunt omnia ? qui fecit ut viveremus, qui non eramus, adhuc habebat discere ut resuscitaremur? Quid est ergo quod vult dicere?.

7. Descendit enim ad nos, et qui paulo ante loqticbatur ut Deus, coepit loqui ut homo. Ipse est tamen homo qui Deus, quia Deus factus est homo: sed factus quod non erat, non amittens quod erat. Ergo accessit homo Dco, ut esset homo qui erat Deus, non ut jam homo esset, et non esset Deus. Audiamus ergo eum et fratrem, qui1 audiebamus conditorem: conditorem, quia Verbum in principio; fratrem, quia natum ex virgine Maria: conditorem ante Abraham, ante Adam, ante terram, ante coetum, ante omnia corporalia et spiritualia; fratrem autem ex semine Abrahae, ex tribu Juda, ex Virgine Israelitica. Si ergo novimus hunc, qui nobis loquitur, et Deum et hominem, intelligamus verba Dei et hominis: aliquando enim talia nobis dicit quae peruneant ad majestatem, aliquando quae pertineant ad humilitatem. Ipse enim excelsus, qui bumilis ut nos humiles. faciat excelsos 2. Quid ergo ait ? Demonstrabit mihi l'ater his majora, ut vos miremini. Ergo nobis est demonstraturus, non illi. Cum ergo nobis sit demonstraturus Pater; propterea dixit, ut vas miremini. Exposuit euim quod voluit dicere, Demonstrabit mihi Pater. Quare non dixit, Demonstrabit vobis Pater; sca, demonstrabit Filio? Quia et nos membra sumus Filii; et nos membra tanquam quod discimus, ipse discit quodammodo in membris suis. Quomodo discit in nobis? Quomodo patitur in nobis. Uude probamus quia patitur in nobis? Ex illa voce de coelo: Saule, Saule, quid me persequeris ( Act. IX, 4)? Nonne ipse est qui judex in fine saeculi residebit, et justos ad dexteram ponens, iniquos autem ad sinistram, dicturus est, Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum: csurivi enim,etdedistis mihi manducare? cumque illi responderint, Domine, quando te vidimus esurientem ? dicturus est eis, Cum uni ex minimis meis dedistis mihi dedistis (Matth. xxv, 31-40). Qui ergo dixit, Cum uni ex minimis meis dedistis, mihi dedistis; et nunc interrogetur a nobis, et dicamus illi, Domine, quando eris a discens, cum tu doceas omnia ? Statim enim nobis in fide nostra respondet, Cum uDus ex minimis meis discit, ego disco.

8. Ergo gratulemur et agamus gratias, non solum nos christianos factos esse, sed Christum. Intelligitis, fratres, gratiam Dci super nos capitis? Admiramini, gaudete, Christus facti sumus. Si enim caput ille, nus membra; lotus homo, ille et nos. Hoc est quod apostolus dicit Patilus: Ut ultra jam Mon simus parvuli. jactati et circumdati omni vento doclrince. Superius autem dixerat: Donec occurramus omnes in unitatem fidei, et in agnitionem Filii Dei, in virum perfectum in mensuram aetatis plenitudinis Christi (Ephes. IV, 14, 13) Pleuitudo ergo Christi, caput et membra. Quid est, caput et membra ? Christus et Ecelesia. Arrogare- mus enim nobis hoc superbe, nisi ipse dignaretur hoc promittere, qui per apostolum eumdem dicit: Vos autem estis corpus Christi et membra (I Cor. XII, 27).

9. Cum ergo ostendit Pater membris Christi, Christo ostendit. Fit quoddam miraculum magnum, sed tamen vcrum: ostenditur Christo quod noverat Christus, et ostenditur Christo per Christum. Res mira est et magna, sed Scriptura sic loquitur. Contradicturi sumus divinis eloquiis, et non potius intellecturi, et ex ipsius dono ei qui donavit gratias acturi? Quid est qnod dixi, demonstratur Christo per Christum ? Demonstratur membris per caput. Ecce vide illud in te: pone te clausis oculis velle aliquid tollere; nescit manus quo eat, et utique manus tua membrum tuum est, non enim a corpore tuo separata est; aper i oculos, videt jam manus quo cat, demonstrante capite membrum secutum est. Si ergo in te potuit inveniri tale aliquid, ut corpus tuum ostenderet corpori tuo, et per corpus tuum demonstraretur aliquid corpori tuo; noli mirari quia dictum est, demonstratur Christo per Christum. Demonstrat enim caput ut membra videant, et docet caput ut membra discant: unus tamen homo caput et membra. Noluit se separare, sed dignatus est agglutinari. Longe a nobis erat, et multum longe: quid tam longe, quam conditum et conditor? quid tam longe, quam Deus et homo ? quid tam longe, quam justitia et iniquitas? quid tamlonge, quam aeternitas et mortalitas? Ecce quam longe erat Verbum in principio Deus apud Deum, per quem facta sunt omnia. Quomodo ergo factus est prope, ut esset quod nos, et nos in illo ? Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I, 44).

10. Hoc ergo est nobis demonstraturus: boc demonstravit discipulis suis, qui eum in carne viderunt. Quid est hoc? Sicut Pater suscitat mortuos et vivificat; sic et Filius quos vult vivificat. Aliosne Pater, aliosne Filius ? Certe omnia per ipsum facta sunt. Quid dicimus, fraires mei? Lazarum suscitavit Christus: qucm mortuum suscitavit Pater, ut vidcret Christus quemadmodum Lazarum suscitaret ? An quando rcsuscitavit Lazarum Christus, non eum resuscitavit Pater, et sine Patre fecit Filius solus? Legite ipsam lectionem, et vidcte quia Patrem ibi invocat ut resurgat Lazarus (Id. xi, 41-44). Sicut homo, imocat Patrem: sicut Deus, facit cum Patre. Ergo et Lazarus qui resurrexit, et a Patre et a Filio suscitatus est in dono et gratia Spiritus sancti; et illud mirabile opus Tri­ nitas fecit. Non ergo sic intelligamus, Sicut Pater sus­ citat mortuos et vivificat, sic et Filius quos vult vivifi­ cat, ut alios a Patre resuscitari et vivificari, alios a Filio existimemus: sed eosdem quos Pater suscitat et vivificat, ipsos et Filius suscitat et vivificat; quia omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum eat nihil. Et ut ostenderet habere se quamvis a Patre datam 1, lameD parem potestatem, ideo ait, Sic et Fi- lius quos vult vivificat, ut ostenderet ibi voluntatem suam: et ne quis diceret, Suscitat Pater mortuos per Filium, sed ille tanquam potens, tanquam potestatem habens, iste tanquam ex aliena potestate, tanquam minister facit aliquid, sicut angelus; potestatem significavit ubi ail, Sic et Filius quoa vult vivificat. Non enim vult Pater aliud quam Filius; sed sicut illis una substantia, sic et una voluntas est.

11. Et qui sunt isti mortui quos vivificat Pater et Filius ? An ipsi suut de quibus diximus, Lazarus, vel filius illius viduae ( Lnc. VII, i4, 15), vel filia archisynagogi (Id. VIII, 54,55) ? novimus enim istos a Christo Domino suscitatos. Aliud aliquid nobis vult insinuare, resurrectionem scilicet mortuorum, quam omnes exspectamus; non illam quam quidam habuerunt, ut crederent caeteri. Resurrexit enim Lazarus moriturus, resurgemus nos semper victuri. Talem resurrectionem Pater facit, an Filius? imo vero Pater in Filio. Ergo Filius, et Pater in Filio. Unde probamus quia de ista dicit resurrectione ? Cum dixisset, Sicut enim Pater suscitat mortuos et vivificat, sic et Fi­ lius quos vult vivificat; ne intelligeremus illam mortuorum resurrectionem quam facit ad miraculum, non ad vitam aeternam, secutus ait, Neque enim Pater ju­ dicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. Quid hoc est ? De mortuorum resurrectione dicebat, quia sicut Pater suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius quos vult vivificat: unde continuo tanquam rationem subjecit de judicio, dicens, Neque enim Pater judicat quem­ quam, sed omne judicium dedit Filio, nisi quia de illa rcsurrectione mortuorum dixerat, quae futura est in judicio?

42. Neque enim, ait, Pater judicat quemquam, scd omne judicium dedit Filio. Paulo ante putabamus aliquid facere Patrem, quod non facit Filius; quando dicebat, Pater enim diligit Filium, et omnia demonstrat ei quoe ipse facit: tanquam Pater faciebat, et Filius videbat. Sic erat subrepens menti nostrae intellectus carnalis, quasi Pater faceret quod Filius non f;l- ceret; Filius autem vidcret Patrem demonstrantem quod fieret a Patre. Ergo velut Pater faciebat quod Filius non faciebat; modo jam videmus aliquid facere Filium, quod non facit Pater. Quomodo nos versat, et mentem nostram pertractat; huc atque illuc ducit, uno car nis loco remanere non sinit, ut versando excrceat, exercendo mundet, mundando capaces reddat, capaces factos impleat ! Quid de nobis faciunt verba haec? quid loquebatur? quid loquitur? Paulo ante dicebat quia demonstrat Filio Pater quidquid facit; videbam quasi Patrem facientem, Filium exspectantem: modo rursus video Filium facientem, Patrem vacanlent; Nou enim Pater judicat quemquam sed omne ju­ dicium dedit Filio. Quando ergo Filius judicaturus est, Pater vacabit et non judicabit ? Quid est hoc? quid iutelligam? Domine, quid dicis? Verbum Deus es, homo sum. Dicis quia Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit F'ilio? Lego alio loco te dicentem, Ego non judico quemquam; esi qui quaerat et judicet iJoan. VIII, 15, 50): de quo dicis, Est qui quoerat et ludicet, nisi de Patre? Ille quaerit injurias tuas, ille judicat de injuriis tuis. Quomodo hic Valer non judicatquemquam, sed omne judicium dedit Filio? Interrogemus et Petrum, audiamus eum loquentem in Epislota sua: Chri­ stus pro nobis passus est, inquit, relinquens nobis exemplum, ut sequamur vestigia ejus: qui peccatum non fecit, nee dolus inventus est in ore ejus; qui cum maledice­ retur, non remaledicebat, cum injuriam acciperet, non minabatur, sed commendabat illi qui juste judicat ( I Petre II, 21-23), Quomodo verum est quia Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio ? Turbamur hic, turbati desudemus, desudantes purgemur. Conemur utcumque, donante ipso, pcnetrarc alta secreta verborum istorum. Temere fortasse facimus, quia discutere et scrutari volumus verba Dei. Et quare dicta sunt, nisi ut sciantur? quare sonuerunt, nisi ut audianlur? quare audita suut, nisi ut intelligantur ? Confortet ergo nos, et donet nobis aliquid quantum ipse dignatur; et si nonduln penetramus ad fontem, de rivulo bihamus. Ecce ipse Joannes nobis tanquam rivulus emanavit, perduxit ad nos de alto Verbum, humiliavit, et quodammodo stravit, ut non horreamus altum, sed accedamus ad humilem.

i5. Omnino est quidam intellectus verus, fortis, si quo modo eum tenere possumus, quia Pater noM judi. cat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. Hoc euim dictum est, quia hominibus in judicio non apparcbit nisi Filius. Pater occultus erit, Filius manifestus. In quo erit Filius manifestus? In forma qua ascendit. Nam in forma Dei cnm Patre occultus est, in forma servi hominibus manifestus. Non ergo Pater judicat quem­ quam, sed omne judicium dedit Filio, sed manifestum: in quo manifesto judicio Filius judicabit, quia ipse judicandis apparebit. Evidentius nobis ostendit Scriptura quia ipse apparebit. Quadragesimo die post resurrectionem suam ascendit in coelum, videntibus di­ scipulis suis: et vox illis angelica, Viri, inquit, Galilcei, quid statis aspicientes in coelum ? Iste qui assumptus est a vobis in caelum, sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in coelum (Act. I, 3, 9, 10,11). Quomodo cum videbant ire? Iri carne, quam tetigerunt, quam palpaverunt, cujus etiam cicatrices tangendo probaverunt, in illo corpore in quo cum eis intravit et exivit per quadraginta dies, manifestans se eis in veritate; non in aliqua falsitate: non phantasma, non umbra, non spiritus; sed quemadmodum ipse dixit non fallens, Palpate, et videte, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me videtis habere (Luc. xxiv, 59). Est quidem illud jam corpus dignum coelesti habitatione, non subjacens morti, non mutabile per aetates. Non enim sicut ad illam aetatem ab infantia creverat, sic ab aetate quae juventus erat, vergit in senectutem: manet sicut ascendit, venturus ad eos quibus antequam veniat, verbum suum voluit praedicari. Sic ergo veniet in forma humana: hanc videbunt et impii, videbunt et ad dexteram positi, videbunt et ad sinistram separati; sicut scriptum est, Videbunt in quem pupugerunt (Zach. XII, 16; JoaM. xix, 57). Si videbunt in qnem pupugerunt, corpus ipsum videbunt, quod lancea percusserunt: lancea non percutitur Verbum: hoc ergo in­ pii videre potcrunt, quodetvulnerare potuerunt. Latentem Deum in corpore non videbant: post judicium videbitur ab his qui ad dexteram erunt. Hoc est ergo qnod ait, Pater non judicat quemquam, sed omne judi. cium dedit Filio: quia manifestus ad judicium veniet Filius, in humano corpore apparens hominibus, dicens dextris, Venite, benedicti Patris mei, percipite re­ gnum; dicens sinistris, Ite in ignem aeternum, qui pa. ratus eat diabolo et angelis ejus (Hallh. xxv, 34,41).

14. Ecce videbitur forma hominis a piis et impiis, a justis et ab injustis, a fidelibus et ab infidelibus, a gaudentibus et a plangenLibns, a confisis et a cornusis: ccce videbitur. Cum visa fuerit illa forma in judicin, et fuerit peractum judicium. ubi dictum est Patrem non judicare quemquam, sed omne judicium dedisse Filio, ob hoc, quia Filius apparebit in judicio in forma quam ex nobis accepit, quid postea futurum est ? Quando videbitur forma Dci, quam sitiunt omnes fideles? quando vidcbitur illud quod erat in principio Verbum, Deus apud Deum, per quod facta sunt omnia? quando videbitur iila forma Dei, de qua dicit Apostolus, Cum in forma Dei esset, non rapinam arbilratus eat esse oequalis Deo ( Philipp. II, 6)? Magna enim ilia forma ubi adhuc aequalitas Patris et Filii cognoscitur: ineffabilis, incomprehensibilis, maxime parvulis. Quando videbiuir? Ecce ad dexteram sunl justi, ad sinistram sunt iujusti; omnes pariter homiuem vident, Filium hominis vident, qui punctus est vident, qui crucifixus eat vident; humiliatum vident, natum ex Virgine vident, Agnum de tribu Juda vident: Verbum Deum apud Dcum quando videbunt? Ipse erit et tunc, sed forma servi apparebit. Forma servi servis demonstrabitur.: forma Dei filiis servabitur. Fiant ergo servi filii; qui sunt ad dexteram, eant in aeternam haereditatem olim promissam, quam non videntes martyres crediderunt, pro cujus promissione sanguinem scium sine dubitatione fuderunt: eant illuc et videant ibi. Quando illuc ibunt ? Dicat ipse Dominus: Sic ibunt illi in ambustionem oeternam, justi autem in vitam oeternam (Malth. XXV, 46).

i5. Ecce vitam aeternam nominavit. Numquid hoc nobis dixit, quia ibi videbimus et cognoscemus Patrem et Filium? Quid, si vivemus ill aeternum, sed illum Patrem et Filium non videbimus ? Audi alio loco ubi vitam aLternam nominavit, et expressit quid sit vita alterna. Noli timere, nou te fallo: non sine causa promisi dilectoribus meis dicens, Qui habet mandata mea et servat ea, ille eat qui diligit me: et qui me diligit, diligetur a Patre meo, et-ego diligam eum, et ostendum meipsum illi (Joan. XIV, 21). Respondeamus Domino, et dicamus: Quid, Domine Deus noster, niagnum ? quid magnum ? Nobis demonstraturus es teipsum ? Quid euim, et Judaeis te non demonstrasti ? nen te vidcrunt et qui crucifixerunt ? Sed demonstrabis te in judicio, cum stabimus ad dexteram luam: numquid et Uti qui ad sinistram stabunt non te videbunt! Quid est quod demonstrabis nubis teipsum? Nunc enim non te videmus cum loqueris? Respondet, Demostrabo meipsum in forma Dei, videtis modo formam servi. Non te fraudabo, o homo fidelis; crede quia videbis. Amas, et non vides: amor ipse non te perducet ut videas ? Ama, persevera in amando: non fraudabo, inquit, amorem tuum, qui mundavi cor tuum. Utquid enim mundavi cor tuum, nisi ut Deus a te possit videri? Beati enim mundo corde, quia ipsi Deum videbunt ( Matth. v, 8). Sed hoc, inquit servus tanquam cum Domino disputans, non expressisti cum dixisti, Ibunt justi in vitam aeternam: non dixisti, ibunt ut videant me in forma Dei, videant Patrem cui aequalis sum. Alibi attende quid dixit: Hoec est autem vita aeterna, ut cognoscant te unum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. XVII, 3).

16. Et modo ergo' post commemoratum judicium, quod omne dedit Filio Pater non judicans quemquam, quid futurum est? Quid sequitur? Ut omnes honorifi­ cent Filium, sicut honorificant Patrem. Judaeis honorificatur Pater 2, contemnitur Filius. Filius enim videbatur ut servus, Pater honoriOcabatur ut Deus. Apparebit et Filius aequalis Patri, ut omnes honorificent Fi­ lium, sicut honorificant Patrem. Modo ergo hoc habens in fide. Nec dicat Judaeus: Patrem honorifico; quid mihi est cum Filio? Respondeat illi, Qui non honorifi­ cat Filium, non honorificat Patrem. Mentiris omnino, Filium blasphemas, et Patri facis injuriam. Patcr enim Filium misit, tu contemnis quem misit: quomodo honorificas mittentem, qui blasphemas missum?

i7. Ecce, inquit aliquis, missus est Filius; et major est Pater, quia misit. Recede a carne. Vetus homo suggerit vetustatem 3, tu in novo agnosce novitatem. Novus libi a saeculo antiquus, perpetuus, aeternus, revocet ad Inc intellectum. Minor est Filius, quia missus dictus est Filius? Missionem audio, non separationem. Sed hoc, inquit, videmus in rebus humanis, quia major est qui mittit, quam ille qui mittitur. Sed res humanae falluut hominem, res divinae purgaut. Noli attendere ad res humanas, ubi major videtur qui mittit, et minor qui mittitur: quanquam et ipsae res humanae dicunt contra te testimonium. Velut, verbi gratia, si quis uxorem velit petere, et per se non possit, amicum majorem mittit qui ei petat. Et sunt multa in quibus ipse major eligitur, qui mittatur a minore. Quid ergo jam calumniam vis facere, quia ille misit, ille missus est ? Sol radium mittit, et non separat; luna splendorem millit, et non separat; lucerna lumen fundit, et non separat: video ibi mis- Monem , et nullam video separationem. Nam si de rebus humanis quaeris exempla, o haeretica vanitas, quanquam, sicut paulo ante dixi, et ipsae res humanae. in quibusdam exemplis coarguunt et convincunt te; tamen attende quam sit aliud in robus humanis, unde vis ducere exempla ad res divinas. Homo qui mittit. manet ipse, et pergit ille qui mittitur: numquid pergit homo cum eo quem mittit ? Pater autem qui misit Filium, non recessit a Filio. Ipsum Dominum audi dicentem, Ecce veniet hora, ut unusquisque discedat ad sua, et me solum relinquatis: sed non solus sum, quia Pater mecum est (Joan. xvi, 32). Quomodo eum misit cam quo venit ? quomodo cum misit a quo non recessit ? Alio loco dixit, Pater autem in me manens facit opera sua. (Id. xiv, 10). Ecce in illo est, ecce operatur. Non recessit a misso mittens, quia missus et mittens unum sunt.