Tractatus 106

De eo quod Domnus diat, Manifestavi nomen tuum bominibus; usque ad id, EI crediderunt quia tu une misisti. Cap. XVII, f .6-8.

i. De his verbis Domini, sicut ipse donaverit, scrmone isto disputaturi sumus, quae ita se babent: Manifestavi nomen tuum hominibus quos dedisti mihi de mundo. Quod si de his tantum dicit discipulis cum quibus coenavit, et ad quos antequam orare inciperet, tam multa locutus est; non pertinet boc ad iilam clarificationem, sive pt alii interpretati sunt, glorificationem, de qua superius loquebatur, qua Filius clarificat vel glopificat Patrem. Quanta est enim vel qualis gloria, duodecim vel undecim potius innotuisse mertalibus? Si autem quod ait, Manifestavi nomen tuum hominibus, quos dedisti mihi de mundo, omnes intelligi voluit, eUam qui in eum fuerant credituri, ad ejus magnam quae futura erat ex omnibus gentibus Ecclesiam pertinentes, de qua in Psalmo canitur, In Eccle­ sia magna confitebar tibi (Psal. xxxiv, 18); est plane ista clarificatio qua Filius clarificat Patrem, cum ejus nomen notum facit omnibus gentibus, et tam multis generationibus bominum. Et tale est hoc quod ait, Manifestavi nomen tuum hominibus, quos dedisti mihi de mundo, quale illud quod paulo anta dixerat, Ego te clarificavi super terram (Joan. xvu, 4); pro tempore futuro et illic et hic praeteritum ponens, sicut qui seiret praedestinatum esse ut id lierct, et ideo fecisse dicens se quod erat sine ulla dubitatione facturus.

i. Sed do bis qni jam erant discipuli ejus, non de ommibus qui in illum fuerant credituri eum dixisse quod dixit, Manifestavi nomen tuum hominibus, ques dedisti mihi de muMMulo, ea quae sequuntur, credibilius esse demonstrant. Cum emim hoc dixisset, adjunxit: Tui erant, et mihi eoa dedisti, et sermonem luum serva­ verunt: nunc cognoverunt quia omnia qua dedisti mihi, abs te sunt; quia verba quae dedisti mihi, dedi eis: et ipsi acceperunt, et cognoverunt vere quia a te exivi, et crediderunt quia tu me misisti. Quanquam et haec omnia de futuris omnibus fidelibus dici potuerunt ape jam periecta 1, cum adlnic essent futura: sed at de his solis quos tunc habebat discipulis haec loqui intelliga­ tur, illud magis urget quod paulo post ait, Cum essem cum eia, ego servabam eos in nomine tuo: quos dedisti mihi custodivi, et nemo ex eia periit, nisi filius perditionis, ut Scriptura impleatur; Judam significans qui tradidit cum: ex isto qoippe duodcnario numero Apostolorum i olus pcjiit. Deinde subjungit: Nunc autem ad te ve­ nio. Uude manifestum est cum de corporali sua dixisse praesentia, Cum essem cum eis, ego servabam eoa, veluti jani cum cis ca praesentia non esset. Eo modo cnim significare voluit ascensionem suam mox futuram, de qua dixit, Nunc autem ad te venio: iturus utique ad dexteram Patris; unde venturus est ad vivos et mortuos judicandos praesentia itidem corporali, secundum fidei regulam sananique doctrinam: nam praesentia spirituali cum eis erat utique fulurus post ascensionem suam, et cum tota Ecclesia sua in hoc mundo usque in consummationem saeculi (Matth. XXVIII, 20). Non itaque recte intelliguntur de quibus dixerit, Cum essem cum eis, ego servabam illos, nisi hi quos in se credentes servare jam coeperat praesentia corporali,etquos rclicturus fuerat absentia corporali, ut eos cum Patre servaret praesentia spirituali. Post vero adjungit et caeteros suos, ubi dicit: Non pro his autem rogo tantum, sed et pro liis qui cre­ dituri sunt per verbum eorum in me. Ubi manifestius ostendit quod non de omnibus ad eum pertinentibus superius loqueretur, ab eo ioco ubi ait, Manifestavi nomen tuum hominibus, quos dedisti mihi; sed de his lautum qui eum, cum ilia diceret, audicbant.

3. Ab ipso itaque orationis ejus exordio, ubi suble­ vatis oculis in caelum, dixit, Pater, venit hora, clarifica Filium tuum, ut Filius tuus clarificet te, usque ad illud quod paulo post, ait, Et nunc clarifica me tut Pater, apud temetipsum, claritate quam habui, priusquam mundus esset, apud te; omnes suos volebat intelligi, quibus notum faciendo Patrem, clarificat eum. Cum enim dixisset, ut Filius tuus clarificet te; mox quemadmodum id fieret, demonstravit dicens, Sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det eis vitam aeternam: haec est autem vita aeterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. xvn, i-20). Non enim potest cognitione bominum clarificari Pater, nisi et ille cognoscatur per quem clarificatur, id est, per quem populis innotescit. Haec est glorificatio Palris, quae non circa solos illos Apostolos facta est, sed circa omnes homines fit, quibus suis membris caput est Christus. Neque enim de solis Apostolis potest intelligi, Sicut dedisli ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det eia vitam aeternam; sed utique de omnibus quibus in eum credeniibus vita aeterna daiur.

4. Jam nunc ergo videamus quid de illis, a quibus tunc audiebatur, discipulis suis dicat. Manifestavi, inquit, Manen tuum hominibus quos dedisti mihi. Non ergo noverant Dei nomen, cum essentJudaei? Etubi est quod legitur, No'", in Judaea Deus; in Israel magnum nomen ejus (Psal. LXXV, 2)? Ergo manifestavi nomen tuum hominibus istis, ques dedisti mihi de mundo, qui me audiunt haec dicentem: non illud nomen tuum quo voca. ris Deus, sed illud quo vocaris Pater meus; quod nomen manifestari sine ipsius Filii manifestatione nou posset. Nam quod Deus dicitur universx creaturae, etiam omnibus gentibus antequam in Christum crederent, non omni modo esse potuit hoc nomen ignotum. Haec est euim vis verae divinitatis, ut creature rationali jam ratione utenti, non omnino ac penitus possit abscondi. Exceptis enim -paucis in quibus uatura nimium depravata est, universum genus humanum Dcum mundi hujus fatetur auctorem. In hoc ergo quod fecit hunc mundum coelo terraque conspicuum, et antequam imbuerentur in fide Christi, notus omnibus gentibus Deus. In hoc autem quod non est injuriis suis cum diis falsis colendus, notus in Judaca Deus. In hoc vero quod Pater est hujus Christi, per quem tollit peccatum mundi, hoc nomen ejus prius occul. lum omnibus, nuuc manifestavit eis quos dedit ei Pater ipse de mundo. Sed quomodo manifestavit, si nondum venit hora de qua superius dixerat, quod veniret hora cum jam non in proverbiis, inquit, loquar vobis, sed palam de Patre meo annuntiabo vobis (Joan. xvi, 25)? An vcro annuntiatio manifesta putabitur in proverbiis ? Cur ergo dictum est, Palam aununtiabo vobis, nisi quia in proverbiis non est palam ? quod autem non in proverbiis occultatur, sed verbis manifestatur, procul dubio palam dicitur. Quomodo ergo manifestavit quod nondum palam dixit? Proinde sic intelligendum est, pro tempore futuro praeteritum positum, quemadmodum illud, Omnia qum audivi a Patre meo, nota feci vobis (ld. xv, 15): quod nondum fecerat, sed loquebatur quasi fecisset, quod immobiliter esse prsefixum sciebat qt faceret.

5. Quid est autem, Quos dedisti mihi de mundo 1 Dictum est enim de ibis quod noa essent de mundo. Sed hoc illis regeneratio praestitit, npn generatio. Quid est etiam quod sequitur, Tui erant et mihi eoa dedisti? An aliquando erant patris, quando non erant unigeniti Filii cjus; et babuit aliquando Pater aliquid sine Filio? Absit. Verumtamen habuit aliquid aliquando Deus Filius, quod nondum habuit idem ipse homo Filius; quia nondum erat homo factus ex matre, quando tamen habebat universa cum Patre. Quapropter quod dixit, Tui erant, non inde se separavit Deus Filius, siue quo nihil unquam Pater habuit; sed solet citribuere omne quod potest, a quo est ipse qui potest. A quo cnim habet ut sit, ab illo habet ut possit; et simul utrumque semper habuit, quia nunquam fuit et non potuit. Quocirca quidquid po­ tuit Pater, semper cum iilo Filius potuit; quoniam ille qni nunquam fuit et non potuit, nunquam sine Patre fuit, nunquam sine illo Pater fuit. Ac per hpc sicut Pater aeternus omuipotens, ita Filius coaeternus omnipotens; ei si omnipotens, utique omnitenens. Id enim potius verbum e verbo inierpretamur, si proprio volumus dicere, quod a Graecis dicitur παντοϰράτωρ: quod nostri non sia interpretarentur, ut omnipotens dicerent, cum sit παντοϰράτωρ omnitenens, nisi tantumdem valere sentirent. Quid ergo unquam habere potuit aeternus omnitenens, quod non simul habuerit coaeternus omnitenens ? Quod itaque ait, Et mihi eos dedisti, hominem se accepisse banc potestatem ut cos haberet, ostendit; quoniam qui semper omnipotens fuil, non semper homo fuit. Quamobrem, cum Patri polius tribuisse videatur ut ab eo illos acceperit quouiam ex ipso est quidquid est de quo est; etiam ipse sibi eos dedit, hoc est, cum Patre Deus Christus, homini Christo quod cum Patre non est, homines dedit. Denique qui hoc loco dicit, Tui erant, et mihi eoa dedisti, jam superius eisdem discipulis dixerat, Ego vos de mundo elogi (Joan. xv, 19). Conteratur hic cogiLa­ tio carnalis, atque dispereat. Dc mundo sibi a Palre dicit Filius datos homines quibus alio loco dicit, Ego vos elegi de mundo. Quos Deus Filius de mundo clegit cum Patre, idem ipsc horno Filius de mundo cos accepit a Patre: non enim Pater illos Filio dedisset, nisi elegisset. Ac per hoc Filius sicut non inde separavit Patrem t quando dixit, Ego vos de mundo elegi, quoniam simul eos elegit et Pater: sic non inde separavit et se, quando dixit, Tui erant, quia et ipsius Filii pariter erant. Nunc autem homo idem ipse Filius accepit eos qui nun crant ipsius, quiaetformam servi accepit Deus idem quae uon erat ipsius.

6. Sequitur ac dicit, Et sermonem tuum servaverunt: nunc cognoverunt quia omnia quae dedisti mihi, aba te sunt: id est, cognoverunt quia abs te sum. Simui enim Pater dedit omnia, cum genuit qui haberet omnia. Quia verba, inquit, quae dedisti mihi, dedi eis,. et ipsi acceperunt: id est, intellexerunt atque tenueruul. Tunc euim verbum accipitur, quando mente percipi­ tur. Et cognoverunt, inquit, vere quia a te exivi, et crediderunt quia tu me misisti. Et hic subaudiendum est, vere:. quod enim dixit, cognoverunt vere, exponere voluit adjungendo, et crediderunt. Iloc itaque crediderunt vere, quod cognoverunt vere: id enim est a te exivi, quod est, tu me misisti. Cum ergo dixisset, cognoverunt vere, ne quisquam putaret istam cognitionem jam per speciem factam, non per fidem; exponendo addidit, et crediderunt, ut subaudiamus vere, et intelligamus hoc dictum esse, cognoverunt vere, quod est crediderunt vere: non eo modo quem significavit paulo ante, cum dixit, Modo creditis? Venit hora ,et jam venit, ut dispergamini unusquisque in propria, et me solum relinquatis ( Id, xvi, 31 et 52). Sed credide­ runt vere, id est quomodo credendum est, inconcusse, firme, stabiliter, fortiter; non jam in propria redituri, et Christum relicturi. Adhuc ergo discipuli non crant tales, quales eos dicit verbis praeteriti tempo ris, quasi jam essent, praenuntians quales futuri eslent, accepto scilicet Spiritu sancto, qui eos, sicat promissum est, duceret omnia. Quem priusquam acci­ perent quomodo servaverunt ejus sermonem, quod de illis quasi fecerint, dixit; quando primus eorum tcr eum negavit (Matth. xxvi, 69-74), cum ex ore ejus audisset quid futurum esset homini qui eum coram hominibus negavisset (Id. x, 55)? Dedit ergo eis verba sicut dixit, quae dedit ei Pater: sed quando illa non foris in auribus, sed intus in cordibus spiritualiter acceperunt, tunc vere acceperunt, quia tuncvere cognoverunt; vere autem cognovernt, quia vcre crediderunt.

7. Ipsi autem Filio quomodo Pater ea verba dederit, quibus verbis homo poterit explicare? Facilior sane quaestio videtur, si secundum id quod lilius esi hominis, adcepisse a Patrc illa verba credatur. Quanquam natus ex Virgine quando et quomodo ca didicerit, quis enarrabit; quando etiam ipsam quae de Virgine facta est, generationem ejus quis enarrabit? Si vero secundum id quod est de Patre genitus Patrique coaeternus, accepisse a Patre ista verba cogitatur, nihil ibi temporis cogitetur quasi prius fuerit qui ea non habuerit, atque ut haberct quae non habebat acceperit; quoniam quidquid Deus Pater Deo Filio dedit, gignendo dedit. Ita enim dedit Filio Pater, sine quibus Filius esse non posset, sicut ei dedit ut esset. Nam quomodo aliter Verbo verba daret aliqua, in quo ineffabiliter dixit omnia? Sca jam quae sequuntur, alio sunt exspectanda sermone.