Quaestio 2

⁋ Distinctionis Trigesimae tertiae Quaestio Secunda. Ecundo quaeritur circa eandem distinctionem. An graeu libellus repudii in lege Mosaica fuerit licite permissus. Pro quaestionis solutione memoriae mandabis, quadrifa tiam aliquid esse permissum. Primo modo minus bonum maioris boni comparatione. hoc modo matrimo nium respectu virginitatis est permissum. & illud est licitum. Secundo modo aliquid est permissum quia non punitum. & sic nullum positiuum dicitsed solum impunitatem. & dicitur dissimulatio: permissio simplex / fiue tolerantia: quia non punitur / sed non tollitur culpa. hoc modo deus per mittit peccata in hoc mundo: quia ea non semper hic punit: sed in futuro puniturus est si in eis quis decedat. Tertio modo permissio capitur vt duo dicit, scilicet impunitatem, & prohibitione impeditio nis. & hoc modo quis dicitur permittere aliquid quando illud non punit: & prohibet eos qui volunt impedire facientes tale malum, quemadmodum ecclesia permittit ludaeis vti suis cerimonialibus, quabus vti est mortale peccatum: id est ecclesia non punitieos pro illo peccato. & cum hoc prohibet christianis ne in hoc eos infestent, vel eos ab hoc pec cato impediant. vt patet in cap. Qui syncera. xlv. distinctione. Quarto vt tria dicit: primo impuni tatem: secundo prohibitionem impeditionis: & cum hoc promotionem. hoc est, assistit aliquid facien ti, auxilium praestans vt illud assequatur. hoc modo lex Caesarea aliquas permittit vsuras quia eas non punit: & prohibet ne quis impediat exercere volentes: & dat eis actionem in foro contradictorio vt eis in vsura soluatur. Hoc quarto modo tam licitum quam illicitum ab imprudentibus superioribus permittitur. bo na hoc modo permittuntur & mala.

⁋ Hoc praenotato dico ad quaestio nemi, duas esse positiones oppositas: sed pars affirmatiua est probabilis, quae probatur. nam Deuteronomii xxiiii. scribitur. Si acceperit homo vxorem, & habuerit eam, & non inuenerit gratiam ante oculos ei propter aliquam foeditatem: scribet libellum repudi & dabit in manu illius: & dimittet eam de doe sua. Ecce libellum repudii permissum & formam libelli traditam. ergo libellus repudii non erat illici tus. Sed dicis consequentiam inualidam. nam potest legis lator statuere legem & formam de modo soluendi meretricibus sine peccato. & etiam accedentes eas sol uere possunt sine peccato: tamen actus per quem pecunia acquiritur / est peccatum. ergo licet possit for ma scribi sine peccato: repudiare tamen mulieren est peccatum. Secundo arguitur ad idem. Si repudiatio vxoris esset mala: hoc esset / quia vinculum matrimonii est indissolubile de lege naturae. sed hoc non obstat: quia in lumine naturali multi diuortium admisere. Patet. itur. de diuor. &. C. eodem titulo. Ostenditur idem de regina Vasthi / consilio sapientum Persarum & Medorum separata. Secundo, quamuiesset contra legem naturalem: vt Valerius librosecundo cap. xxxiiii. de repudio dicere videtur cum inquit. Inter virum & vxorema condita vrbe vs quod ad vigesimum & quingentesimum annum nullum intercessit. Primus autem opurius Carbilius vxorem steri litatis causa dimisit, quamquamquam tolerabili ratione motus videbatur: reprehensione tamen non caruit: quia nec cu piditatem quidem liberorum, coniugali fidei prae poni debuisse arbitrabantur Non plurimum ab hat sententia Aulus Gellius libro iiii. cap. iii. discrepat. Hoc tamen non sufficit. nam licet indissolubilitas matrimonii sit multo rationabilior quam eius disso lubilitas: deus tamen potest in diuortio dispensare, si cut in vxorum pluralitate. sed vnum fecit ex quaestio ne praecedente: ergo & alterum facere poterat. Tertio arguitur. Si reuera non erat diuortium, & ma trimonium ruptum: sequitur quod contrahens cum re pudiata nullo modo contrahebat, quod est contra illud quod scribitur Deuteronomii. xxiiii. Cumque egres sa alterum maritum duxerit / & ille quoque oderit eam: dederitque ei libellum repudii / & dimiserit de domo sua, vel certe mortuus fuerit: non poterit pri or maritus recipere eam in vxorem: quia polluta est & abominabilis facta coram domino. ergo textus vult dicere quod ipsa contraxit reuera cum secundo, nec pri or maritus poterat iterato eam recipere: ne homi nes redderentur propensi suas repudiare vxores. Item Matthaei. xix. scribitur. Quicunque dimiserit vxoren suam nisi ob fornicatione / & aliam duxerit, moechatur. ergo per locum a contrario sensu, quam dimiserit vxo rem suam ex causa fornicationis & aliam duxerit. non moechatur. Sed illud dices non esse magni ponderis: quia vir potest aliam ducere etiam vinculo matrimonii manente cum priore. Quarto arguitur. Si vxorem repudiare fuisset illicitum: hoc debuit per legem ostendi: secundum illud Esaiae. lviii. An nuncia populo meo scelera eorum. sed nec per Mor sen / nec posteriores prophetas hoc ostenditur: im mo potius oppositum. nam Malachiae secundo cap. scribitur. Cum odio habueris eam: dimitte dicit dominus deus Israel. Aliter tamen erat de vsura. Quinto Chrysostomus super Matthaeum dicit. Sicut apostoli permiserunt secundas nuptias ita Moyses permisit libellum repudii. sed secundae nuptiae sunt licitae: ergo & libellus repudii. Dices. ar gumentum a simili claudicat vno pede. At licet non omnes rationes adductae opinionem demonstrent: videtur tamen illa pars apparentior.

⁋ Contra hanc conclusionem arguitur per illud quod respondit Christus Matthaei. xix. ad quaestionem Pharisaeorum. vbi sic scribitur. Et accesserunt ad eum Pharisaei tentantes eum & dicentes. Si licet homini dimittere vxorem suam quacunque ex causa? Qui respondens ait eis: Non legistis: quia qui fecit hominem abiinitio: masculum & foeminam fecit eos? Et dixit. Propter hoc dimittet homo patrem & matrem & adhaerebit vxori suae: & erunt duo in carne vna? Iraque iam non sunt duo, sed vna caro. Quod ergo deus coniunxit, homo non separet. ergo ex his verbis videtur veritas voluisse dicere libellum repudii illicitum. & ita Pharisaei intellexe runt: vt videtur per eorum obiectionem contra responsionem eius. nam sequitur in litera. Dicunt illi Quid ergo Moyses mandauit dari libellum repudii & dimittere? acsi more scholastico dixissent. Contra hoc est auctoritas Moysi. Ait illis. Quoniam Moy ses ad duritiam cordis vestri permisit vobis dimitere vxores vestras. ab initio autem nonfuit sic. vb glossa interlinearis superverbo (Moyses) non di us. ac si diceret. separatio matrimonii erat contra voluntatem dei: sed ad maius malum euitandum per mittebatur. Etiam ex verbis Christi hoc videi haberi. Et ita discipuli Christi intellexerunt: sicut Pharisaei, dicentes. Si ita est causa hominis cum vxore: non expedit nubere. ac si dicerent. Si vicu lum matrimonii est indissolubile: non expedit nu bere.

⁋ Respondetur. obiectum est apparens ex responsione Christi. Et quod res fuerit intricata: pa tet a signo. Numquam enim Pharisaei in lege exercitati, proposuerunt Christo quaestionem nisi ancipitem & problematicam: vt quicquid responderet / locus re staret obiectioni: more disputationis vici strami nis vel sorbonici actus, quicquid dicatur impugnam do, non tamen addentes, secundum laudabilem consuetudinem huius almae vniuersitatis. Si enim dixisset libellum repudii fuisse licitum: expresse obiecissent illa quae Christus adduxit a principio de Adam & Eua: & bona aequitate naturali in oppositum. Respondeo igitur quod Christus non reprobauit libel lum repudii. nam cum ipso esse licito stat tota Chri sti responsio: quod non sic erat a principio: sed propter duritiam cordis, hoc est, ludaeis propensis ad vxo rum caedem deus permisit & sic propter duritiam cordis permisit licitu. Ad glossam respondetur quod non erat dei imperium, sed a deo permissum. alioquin Moyses hanc viam eis non aperuisset. Analo tiam accipito. Si aliquis Romanus pontifex sub traheret duos dies quadragesimae in hebdomada qualibet / scilicet diem iouis & martis propter hominium duritiam & malitiam non ieiunantium: non ieiunan tes illis duobus diebus non peccarent: & tamen relaxatio dierum fieret ob duritiam cordis.

⁋ Contra hoc probatur quod solutio stare non potest. peccat repudiatam ducens: ergo non separabatur vinculum matrimonii. antecedens patet per verba Christi Dico autem vobis / quia quicunque dimiserit vxoren suam nisi ob fornicationem / & aliam duxerit / moechatur Et sequitur neruus argumenti. Et qui dimissam du xerit / moechatur. hoc est, quam contrahit cum repudia ta / moechatur. & hoc non nisi quod est vxor prioris ma riti: & vinculum matrimonii adhuc manet cum priore viro qui eam repudiat.

⁋ Respondetur. Chri stus dicebat vxorem non esse dimittendam nisi ob: fornicationem. sic solum libellus repudii fuit licitus. Sed vt dicit glossa interlinearis super illo ver siculo. Si ita est causa hominis. Pharisaei multi ad nutum aliter illum locum exponentes dixerunt illud licere ob turpitudinem vel aliam displicentiam vel ad nutum. Sed sic exponendus est. Quicunque vxorem dimiserit nisi ob fornicationem, & aliam duxerit, moechatur. hoc est, vxor non est dimittenda vllo modo nisi ob fornicationem. Illic enim nisi) capitur exceptiue. fornicationem ergo excipit. sed qui dimittit vxorem ob aliam causam: vt pote pro turpitudine / vel alia displicentia, & aliam duxerit / moechatur cum secunda: quia vinculum non est solutum cum priore. Et qui dimissam duxerit / moe chatur: hoc est qui ducit dimissam aliterquam per fornicationem / moechatur. Dedit autem ex industria versipellibus & vafris pharisaeis solutionem inuo lutam: ita vt vix caperent in quo sensu responsionem dederit: vt confusi discederent, quia dolose disputabant. Apostolis autem / discipulis / & sim plici plebi seorsum lucidas proposuit responsio nes cum analogiis rudibus. sicut ingeniosus homo in mensa sedens inter magnos viros, aliter respondet sophistae cauillanti ac inanem gloriolam captam ti: & allier bono viro seriose quaerenti. Si autem clare apostolis coram pharisaeis respondisset: illum subito dolose impugnassent, quemadmodum in Sorbona respondens, primis arguentibus, quos non timet / intellectum suarum positionum reseraret: nisi vereretur ingeniosos secuturos.

⁋ Ecce libellum repudii licitum. qui propterea dictus est libellus / quia mulier habebat libellum a marito datum: in quo dabatur sibi facultas abeundi vt alium ducere posset. In libello scribebatur secundum losephum. Promitto tibi quod non plus conueniam te cum. Simile ferme ponitur in lege ciuililiter. de diuor. l. ii. Tuas res tibi habeto. vel tuas res agito. aucto ritas autem Christi quae sola stringere videtur in op positum, soluta est ad literam. Ad auctoritates eorum qui oppositum tenuerunt, respondere non oportet: nisi rationes pro se adducant, vel auctoritates irrefra gabiles. Cum enim Deuteronomii. xxiiii. libellus re pudii sit aptus: nec a Moyse vel a propheta quo quam posteriore sit reprobatus tanquam malus: immo Ma lachias inter nouissimos post reditum a captiuitate Babylonica eum admittat: non erat reprobandus pro tempore illius legis. Nunc autem Christus in lege gratiae repudium vetuit / legem de non repudiam do primae institutioni coniungens: & repudium legis Mosaicae e medio tollens tanquam minus perfe ctum. vt patet Matthaei. xix. & primae ad Corin. vii. vbi dicit Apostolus. His autem qui matrimonio ium cti sunt praecipio non ego sed dominus / vxorem a viro non discedere. quod si discesserit: manere innu ptam, aut viro suo reconciliari. Vlterius patet. quod apud gentiles vxoris repudium est iniquius iudicatum quam vxorum pluralitas.