Quaestio 1

⁋ Distinctionis Trigesimae octauae Quaestio Prima. Ggrediendo Trigesimamoctauam distinctionem in qua de votis nonnulla. determinabo: Pri mo dicam de vo to in vniuersali, pauca de religione annexurus. Secundo loqui propono de religione tam conparatiue quam absolu tam ad vitam saecularem: quam vnam religio nem ad aliam. Et tertio de religione in se & religiosorum potis ac constitutionibus. Circa primum quaeram an expe diat vouere. Secundo, an requiratur ad votum quod promit tens intendat se obligare ad hoc vt dicatur vouere Tertio: an omne votum obliget. Quarto, an opus factum cum voto sit praeferendum operi sine voto facto. Pro primi expeditione declarabitur quid nominis voti. postea conclusiue ad quaestionem propositam respondebo.

⁋ Votum interdum capitur vt tantu valet quantum arbitrium vel voluntas, secundum illud Persii. Velle suum cuique est nec voto viuitur vno. non sic impresentiarum capimus: sed aliter, vt ex eius definitione quid nominis videbitur: quan ono hanc. Votum est volitio deliberata de meliore bono / non necessario ad salutem / deo facta mediate vel immediate & non irritata a superiore. Volitio est su perius ad votum: superius inqua denominatiuum. nam omne votum est animi volitio. si sit nolitio vo litionem inferens: nihil interest. Deliberata) hoc est quod fiat cum libramine debito & iudicio intellectus saltem notitia sufficiente, quod ex parte temporis deprehendi non potest: cum homo possit iudicium sufficiens habere in instanti cum actu voluntatis: sed ponitur pro pter actus indeliberatos quos solent aliqui habere. vt antequam plene a somno excitetur aliquis. vel cum ra tio parturbatur: vt in subita & magna ira accedente ad insaniam: vel cum proxime tendit ad ebrietatem vulgarem. suramentum autem in ita extortum non valet. de iureiuram. caSicut. Similiter nec confessio calore iracundiae emanans. nisi quis perseueret. vt dicit glossa in cap. Ex literis de diuor. ergo eodem modo in proposito. Sed de hoc ad materiam primorum motuu in secundo sententia rum remitto: quia illic materiam hanc prolixius prose quar. Additur (de meliore bono), quod est obiectum & causa materialis voti. si enim sitde malo: non est vo tum. nam in turpi promisso oportet rescindere fidem. quare tertio officiorum M. Tullius dicit quod impruden ter Agamennon exoluit votum Dianae factum immo lando lphigeniam. hoc ipsum per fabula solis & Phae tontis: Thesei & Hippolyti declarat. Nec oportet quod illud obiectum sit melius vouenti: sed sufficit quod in se sit melius. plerique enim vouerunt quibus votum per accidens ex mala vita fuit exitiale: qui sine voto fuissent saluati. sed vitium non est ex parte materiae quae vouetur. nam aliqua sunt bona quorum opposita semper sunt mala vt pecepta decalogi. Aliqua sunt bona, & etiam eorum opposita sunt bona: vt nubere / non nubere: profiteri re igionem / non profiteri religionem. tamen vnum est alio me lius. Aliqua sunt bona & etiam eorum opposita: nec reperitur maior bonitas in vno extremo quam in alio: vt facere circulum in cineribus / non facere circulum in cineribus. Circa secunda sunt potissimum vota. Dicitur / non necessario ad salutem quia vouere est superogationis vt dicit glossa super illo verbo psalmographi. Voue te & reddite. Dicitur mediate vel immediate, interdum nam quod vouemus adire sanctum lacobum: sed hoc est vt sanctus Iacobus pro nobis intercedat apud deum. Finis enim est causa causarum. ii. Physicorum. &. ii. Metaphysicae. Dicitur non irritata a superiore) nam licet ante. xiiii. an nos quis possit habere cosensum liberum vouendi reli gione, & caetera omnia quae posuimus: tamen non erit propterea obligatus permanere in religione. patet de re gula. & tran. ad reii. cap. Ad nostram. & in cap. Significatum. lib. vi. Sed oportet quod mas quatuorde cim annos compleuerit: & foemina duodecim, nec hic est sermo de malitia supplente aetatem: vt in matrimonio.

⁋ Ecce definitionem voti ex quaetuor causis conflatam. Causa efficiens voti est voluntas homi- nis. volentis aliquid vouere. Causa materialis siue obiectiua est res ipsa quae vouetur: peregrinatio, eleemosyna, castitas, religio vel simile. Causa finalis, deus. Causa formalis, alia quae ad votum requiruntur,

⁋ Ex hac definitionem propositiones aliquas infero: quarum prima est. Votum proprie captum non est de necessitate salutis ante votum. laxato tamen vo cabulo potest dici votum necessarium ad salutem. & sic eo dem modo definitur vt prius: relicta duntaxat illa particula non necessario ad salutem): quomodo Iacob vouit quod dominus futurus esset sibi in deum. Genesis. xx. licet illic possit dici quod hoc erat in dominium speciale, dando ei decimas. vt habetur Genesis. xxv, quod erat opus consilii ante legem Mosaicam. Sed quicquid sit: homo potest vouere hoc ad quod aliunde est obligatus, quod patet: quia homo potest se firmare in bono opere praecepti sicut in opere consilii. Item homo potest idem pluries vouere.

⁋ Secundo sequitur hic non esse votum, voueo me aditurum sanctum Iacobum ea lege vt occidam Sortem. posito quod Sortes occidatur illicite: & licitum sit seorsum adire sanctum la cobum probatur corollarium. hoc totum est illicitum, scilicet idire sanctum Iacobum ea lege vt occidatur Sortes: licet vna pars sit licita. ergo hoc totum non est licita materia voti. Secundo ostenditur idem. votum conditionale non tenet nisi extante conditione, ad quam implendam vult vouens deum vel sanctum, opem praestare. sed illa con ditio ponit peccatum, ad quod nec iuuat deus nec sanctus. ergo siue ponatur conditio siue non: ipse vouens non obligatur. Praeterea. hic non est votum, voueo me occi surum Sortem ea conditione vt coenobium construam: ergo nec in alio.

⁋ Tertium corollarium. aliquid est licitum quod non est licita materia voti. Probatur: quia non profite ri religionem est licitum: & tamen non est licita materia vo ti: quia sic vouens ponit obicem motioni spiritus sancti, & firmat se contra consilia Christi. Item illic ex cluditur maius bonum de per se: ergo non est materia voti. secus est hic. voueo me professurum religionem sancti Augustini: vbi profitendo regulam beati Augu stini, Carthusia regula arctior, vel maius bonum de per accidens & indirecte excluditur. Sic si quis iu rauit quod mulierem ducet in matrimonium consumma tum: hoc est seruandum. i. dignum seruari.

⁋ Et ex illo sequitur quarto. quod si quis voueat se nunquam professurum religionem, potest profiteri sine dispensatio ne. quia si non: hoc erit quia vouet se non professu rum. sed hoc non obstat. nam licet dicat, voueo me hoc facturum: non est votum: vt patet de vouen te occidere hominem auctoritate propria / in secun do corollario. & licet hoc iuret non est ad hoc obli gatus: quia non est licita materia iuramenti. lura mentum enim super materia de se licita non obli gat quando per se maius bonum secludit. Gratia nus tamen videtur esse alterius sententiae. xxii. quid iiii. ca. fina. S. vltinao. vbi dicit. quod si quis iuraue rit se clericatus tonsuram & religionis habitum non suscepturum: quamuis aliquibus videatur reprehensibi le: quia opus charitatis iuramento se non facturum promisit: nulla tamen auctoritate seruare prohibetur. quia etsi nunquam clericatus tonsuram vel religionis ve stem suscipiat: non tamen ideo minus salutem pro mereri valet. Potes etiam dicere quod non tenet oppo situm corollarii. quia dicit: non est cogendus ad aliudlicet istud non videatur esse ad eius mentem. Potes eum relinquere: sicut manifeste in eodem ca. glos eum reprehendit, cum dicit. Aliquando namque iuramento deest iustitia: veluti cum quispiam post votum castitatis ducit vxorem, iuramento firmans nunquam ab ea discessurum. quod quamuis illicitum sit, quia iustitia sibi probatur deesse: tamen auctoritate Augustini seruari ocipitur. Vbi glos. in verbo (numquam) non bene dicit: quia si ille vouit simpliciter postqui duxit vxoreniurat quod non dimittet eam. illud iuramentum licitum est. sed si prius vouit quam ducat vxorem: tunc potium seruabit votum quam iuramentum sequens. vt extra qui cle. vel vouen. Rursus. Fateor tamen dictum Gratiani prima fronte habere colorem apparentem

⁋ Quinto sequitur quod incurrens iacturam ex mutuo & vouens quod nunqui dabit alicui mutuo: occurrenti ali cui cui est praeceptum dare mutuo, vel consilium: dan do mutuo non contrauenit suo voto, quod patet: quia non est votum: non enim est de meliore bono: sed vel est peccatum, vel minus bonum non dando: ergo vi voti non obligatur ad illud. Pro regula namque hic seruato: quando quis vouet aliquid quod potest vergere in bonam partem vel in minus bonam: cum in mi nus bonam partem maioris exclusiuam de per se vergit: non est votum. Hoc enim sequitur ex definitione voti. ltaque vbi magis saluti meae & meorum expe dit non dare mutuo, est votum: & non aliter. Propter ea lepte stulte compleuit suum votum, vt scribitur ludicum. xi. ls vouerat domino quod primum animal egrediens de domo sua offerret domino si fi lios Amon vinceret. in quo non peccauit: sed in hoc xelo laudatus est: vt dicit Apostolus ad He braeos. xi. vbi ponitur in sanctorum catalogo. quia poterat esse quod animal immolatitium egressum fuisset primo. sed non debebat filiam offerre. pruden ter itaque vouebat: quia votum poterat bene imple ri: sed imprudenter votum impleuit: vbi non debe bat implere. Non valet quod Nicolaus dicit: quod non occidit filiam nisi ciuiliter. Non est verosimile (d cit) quin prudentes ei dixissent quod non tenebatur filiam occidere: sed ad oppositum tenebatur. Hoc inquam non valet. nam vel aliorum consilio non acquieuit: vel alii videntes eum obtinuisse victoriam miraculosam, consuluerunt ei filiam perimere. Et hoc ostendo per beatum Augustinum: qui in quaestio nibus veteris & noui testamenti. qu. xliii. quaerit, quan re Abraham erat prohibitus filium occidere: & non lepte filiam: varias afferens causas. filiam ergo oc cisam supponit. Dicis. hoc non sufficit ad Nicolaum omnino improbandum. Ostendo hoc idem ex li tera quae dicit. Et dimisit eam duobus mensibus. Cumque abisset cu sociis ac sodalibus suis flebat virginita em suam in motibus. Expletisque duobus mensibus reuersa est ad patrem suum: & fecit ei sicut vouerat. Ex inde mos increuit in Istael & consuetudo seruata evt post anni circulum coueniant in vnum filiae Israel, & plangant filiam lepte Galaaditae diebus quatuor. Non est iutem verosimile quod hoc fecissent pro morte ciuili: sed pro naturali ob casum lamentabilem eius quam li tera virginem asserit. Similiter si aliquid est licitum tempore voti: successu teporis factum illicitum vel miuus licitum: non est obligatio. Alia regula non lon ge ab hac discrepas est. Quicquid impedit votum si praesens esset, aufert obligationem a voto. Nam quae de nouo emergunt, nouo egent consilio. vt ego vo uens me non comensturum carnes vt dometur caro: incidens in debilitatem non obligor: quia si debili tas a principio adfuisset: non fuissem obligatus: ergo nec nunc.

⁋ Sexto sequitur. quod si pater voueat pro filio: filius non tenetur seruare votum patris ni si voluerit. votum ei personale & singulare non obligat nisi volentem.

⁋ Septimo sequitur. sicut aliquod est votum categoricum: ita est aliquod conditionale. nam tota definitio voti convenit illi. vt voueo me professurum religionem si fuero sanus isto anno. sed non tenet, nisi extante conditione: quia illa est intentio vouentis. & licet ex intemperantia sua non habeat sanitatem: dummodo hoc intendat, non est obligatus. sicut vouens quod faciet a. si deus det sibi bonam doctrinam vel se praeseruet a peccato, non obligatur ad a. si in peccatum labatur: quia licet non stet per deum quin praeseruetur: sed per ipsummet non facientem quod in se est: hoc non obstante: cum haec est eius intentio: non est obligatus. Nec putetur cum domimno In nocentio quod sit simonia emendo a deo sanitatem vel huiusmodi pro temporali. nam cum deo qui omnium no strum dominus est: non committitur simonia. Nunquid promiti tit vitam aeternam pro eleemosyna & bonis operibus: Matthaei. xxv. & Danielis. iiii. dicitur. Et peccata tua eleemosynis redime: & iniquitates tuas misericor diis pauperum. Sicut aliquis punitur poena simoniae cum inferiore: & non cum Romano pontifice. vel loquendo de simoniaco quia prohibitum est a pon tifice: aliquid est simoniacum cum inferiore a Ro mano pontifice: non autem cum ipso. sic in proposi to. Sicut si Romanus pontifex praeciperet rem alienam auferre: esset furtum & peccatum: non autem si deus praeciperet. sic est in materia simoniae.

⁋ Octauo sequitur. quod aliquis est actus vnus quo religiosus suo voto contrauenit: & tamen actus eius est aequiualenter duo peccata. non loquor de partibus actus quarum quaelibet est peccatum. Probatur: quia duas habet deformitates annexas. hoc est, contrauenit pluribus legibus, scili cet prohibitioni diuinae de furto: & suo voto de pau pertate. sed si actus sit impartibilis secundum inten tionem: vt Thomistae putant, non erunt in re duc peccata. Sicunt si secunda persona in diuinis duas assumeret humanitates: non esset propterea duo homines, sed vnus homo. Sed an religiosus distra hens pecuniam sibi a superiore concessam contra suam regulam, virtualiter duobus peccatis peccet scilicet contraueniendo voto: & praecepto diuino non est ita lucidum. de priore notum est quod illi contrauenit. Sane quamuis frater minor frangens ieiunium diei veneris in quadragesima, dupliciter peccet: ali um tamen diem veneris non obseruans: non sic du pliciter peccat: sed solum semel contraueniendo suae regulae. ergo similiter ille cum secluso voto pauperta tis, praefatam pecuniam expendendo contra regulam, non peccaret contra praeceptum dei: si peccet vnico peccato peccat.

⁋ Nono sequitur quod aliquod est votum labiis non expressum: sed solum mente.

⁋ His permissis respondetur affirma tiue ad titulum quaestionis. nam votum est de bo no, ex definitione voti. modo firmare animum in bono per obligationem est aliud bonum: & boni bono non repugnanti adiunctum, totum bonum reddit: & inter illa bona nulla est repugnantia vt non tum est. igitur.

⁋ Contra hanc conclusionem arguitur sic. multi sunt damnati, suis votis contrauenientes. vt multi religiosi qui regulam suam non seruarunt qui tamen fuissent saluati non vouendo. ergo no expedit vouere.

⁋ Respondetur concedendo antecedens. nam melius est non vouere quam votum non perficere. xii. qui. i. Scimus. sed hoc ex eorum culpi: prouenit: & non ex parte rei quam vouent vel vo uerunt. Quemadmodum si homo habeat optimum pontem ad transeundum fluuium: insidens tamen equo indomito: vel inaduertenter transiens frangat tibiam vel collum: non est ponti imputandum, sed negligentiae transeuntis.

⁋ Secundo arguitur. vouens se nunquam peccaturum emittit bene votum & tamen non expedit hoc vouere: quia vbi esset minus peccatum voto secluso peccando, contra: ueniendo voto erit maius peccatum. ergo non expedit vouere.

⁋ Respondetur vno modo negan do prima facie maiorem. licet enim homo oblige tur non peccare sub poena peccati: tamen non est licita materia voti: quia non est verosimile secundum communem legem quod illud licitum bene ser uabit. secus est de aliqua vna specie peccati, a qua potest verosimiliter cauere. proponat tamen hoc cum ope diuina quod ab omni peccato cauebit. sed forte non prudenter facit hoc vouendo. Potes hic replicare. cum non peccare sit licitum, non ta- men licita materia voti, vouens non obligabitur vi voti ad illud. ergo contraueniens non peccabit am plius quam si non vouisset: sicut vouens quod auctorita te propria hominem occidet: hoc relinquens nullo modo peccat. Sed non est simile: quia habet praeceptum diuinum in contrarium de non occidendo. hic autem legem dei habet omne peccatum pro hibentem. Aliter potest dici concedendo maiores & negando minorem, nec consequentia probatio nis valet: quia eodem modo probaret quod non liceat vouere.

⁋ Ecce quid est votum: & quod expedit vo uere siue sit praeceptum dei vel hominis: siue non. & per consequens homo potest vouere pluries seruare suam religionem. vsitate tamen vocabulum capimus pro opere consilii ante votum emissum. Irca hanc materiam dubitatur quae sint diuisiones voti. Respondetur. i duplex est votum. Nam quoddam es generale ad quod omnes obligantur. vt baptismus, & renunciare diabolo & pompis eius. & illud obli gat tam volentes quam nolentes. xvii. q. i. cap. Sun quaedam. Aliud est votum singulare, de quo in praefa ta definitione locuti sumus: ad quod nemo obligatur nisi volens. Item votorum quoddam est personale: vt votum continentiae. Aliud reale vt eleemosynam vouere. Aliud mixtum: vt dare se & sua religioni. Item votorum aliud solemne: aliud votum non solenne, siue simplex. Votum solum est solemne duo bus modis. vno modo per susceptionem sacri or dinis. Alio modo per professionem religionis apu probatae. de voto & voti redemp. ca. Quod votum. li vi. Quodlibet autem aliud votum est simplex: si ue fuerit occultum, siue publicum. Ex quo patet non esse idem votum solenne, & votum publicum. Item votorum aliud temporarium: aliud per: petuum.