Quaestio 1

⁋ Distinctionis Trigesimaenonae Quaestio Vnica. Ro trigesima nona distinctione, quaeritur. An dispar cultus impediat matrimonium.

⁋ Pro so lutione quaestionis pono hanc conclusionem. Inter infideles le gitimum est matrimonium, licet non ra tum, quod patet de di uortiis. Gaudemus. & primae ad Corinth. vii. vbi dicitur. Si quis frater habet vxorem infidelem: & haec consentit habitare cum illo: non dimittat illam. In eodem titulo. c. Quanto. dicitur quod conversi ad fidem possunt simu cohabitare nisi contraxerint contra legem dei ve naturae. Sed si vnus conuertatur ad fidem, & altera non velit ei cohabitare, vel cum contumelia creatoris, vel eum inducit ad peccatum: fidelis po test aliam ducere.

⁋ Contra hoc arguitur. Vel deus tenet matrimonium infidelium legitimum: & approbat: vel non. si primum non est dissolubile iuxta verbum Christi Matthaei. xix. Quod deus coniunxit homo non separet. Vel conversus ad fidem eo quod con uersus & quam primum est conversus / est liber ducere aliam mulierem fidelem: vel non. Si secundum, quomodo dissoluitur in illis casibus? Si primum: contra. si ipsa reclamet antequam ipse coniungatur, ipse cogetur eam ducere.

⁋ Respondetur. matrimonium infidelium est legitimum: & quo ad hoc deus approbat ipsum. verbum autem Christi intelligitur de matrimonio rato quod fidem presupponit, hoc est sacramentum fidei.

⁋ Ad aliud. quado conuersus est alter coniugum, an matrimonium tunc primum desi nat esse: sunt duae positiones oppositae: vt glossa tangit in cap. Gaudemus. Vna tenet quod matrimonium dissoluitur adueniente quacumque ista rum conditionum. Sed si conuersus ad fidem velit aliam ducere: infidelis potest reclamare iure postliminii. arxxxiiii. qu. ii. Cum per bellicam. sicut haeretico reuerso restituuntur ei bona. C. de haereticis. Et licet non sit matrimonium inter eos: tamen eam recipere conpellitur ex consequentia prioris matrimonii, in fa uorem fidei: sicut post sponsalia homo cogitur du cere mulierem. Opinio oppositam & probabilior est quod matrimonium no corrumpitur cum infideli quousque fidelis cum altera contrahat, vel profiteatur religionem vel frugem melioris vitae. Et causa est quia romanus pontifex definit quod ipsa potest ante matrimonium cum secunda / reuocare suum maritum: & ipse tenea tur eam suscipere: vt patet in capi. Gaudemus.

⁋ Forte dicis. Fidelis non potest habere infidelem vxorem. Distinguitur. vel si ipsum matrimonium fuerit contractum tempore infidelitatis: & sic nego. sed si vnus fuisset fidelis & alter infidelis: concedo pro pter illegitimationem ecclesiae. vt patet. xxviii. q. i. c. Caue. Nam in primitiua ecclesia passim ludaei & gentiles conuertebantur: & sic verisimile erat quod fi delis lucraretur infidelem ad fidem. sed vbi processu temporis ludaei facti sunt obstinati: non autem gentiles: licuit manere cum secundis, non primis. post ea & hi & illi obstinati: quare nunc est illicitum cum quocumque infideli contrahere. hic autem est ius positiuum humanu quod pontifex potest reuocare & inualidare. Sed ex toto isto non sequitur quod si alter coniugum in haeresim labatur, altero manente fideli: matrimonium dissoluatur: immo oppositum, quod tangitur in cap. Quanto. Et sic fidelis sine sua culpa vxore priua bitur: quia inter illos est matrimonium legitimum & ratum: cum vterque sit baptizatus. Sed dicis. Ponamus quod vnus credat se esse baptizatum: & tamen non est: vel vterque coniunx: an inter eos possit esse diuortium. Similiter an ecclesia possit cogere illam quae labitur in haeresim, vt ad virum redeat. Respondetur quod cum non habeant chara cterem baptismalem / si postea altera auertat se a fide: alter potest contrahere cum alia. De alio dicitur quod ecclesia potest illam quae labitur in haeresim cogere: vt reuerta cum est haeretica, & tradere curiae saeculari.

⁋ Sed cor tra distinctionem illam modo datam arguitur. Moyse habuit vxorem filiam letro infidelis. Exodi. ii. & li seph filiam Phutifaris sacerdotis Heliopoleos. Gi ne. xli. quae erat infidelis. & vt dicitur. iii. Regum. iii. Salomi accepit filiam Pharaonis. & Hester nupsit Assuero Hester. ii. Praeterea probatur quod nunc fidelis possit contrahere cum infideli: quia fidelis est persona habilis & infidelis est persona habilis: ergo sunt personae habiles.

⁋ Ad primum de illis patribus ante legem responderet aliquis non fuisse vetitum. Sed quia appa ret oppositum, cum Abraham noluerit quod Isaac accipet mulierem de terra Chanaam: nec Isaac Iacob ibi sine bat ducere vxorem: sed misit eum ad Mesopotamiam Syriae. Esau autem inter suos ducens vxorem peccauit. Nam Deuterono. vii. cum praecepit dominus delere septem gentes: legitur Non inibis cum eis foedus: nec misere beris earum: neque sociabis cum eis coniugia. Filiam tuan non dabis filio eius: nec filiam illius accipies filio tuo: quia seducet filium tuum ne sequatur me: & vt magis seruiat diis alienis. Populus enim ille erat obstinatus in malo: quare voluit eum attenuare dominus. Et patres instinctu spiritus sancti hoc seruabant ante legem. Iacob namque consensit de Dina, modo mas circuncidi vellet. Idcirco dico quod specialissime erant interdictae mulieres Chananeae: nec nisi pro magna valde causa poterant ludaei contrahere cum eis: vt Naason contraxit cum Raab de qua genuit Boos. vt dicitur Matthaei. i. quae saluauit nuncios losue. Cum aliis autem mulieribus alienigenis poterant contrahere ob rationabilem causam & minorem quam cum primis. sicut Obeth contraxit cum Ruth. Ruth vltimo. & Salomon cum filia Pharaonis pro pace sui regni. iii. Regum. iii. ii quo adhuc non videtur praeuaricator. De alienigenis autem Ammonitarum & Moabitarum & Aegyptio rum quas abiecit Esdras. Esdrae. ix, quando populus reuer sus est de captiuitate: dicitur quod causa fuit irrationabilis: quia vxores eorum / iudaeae mulieres erant turpes ex rediti ab itinere: quare eas abiecerunt. Ad secundum concedo antecedens: quod scilicet fidelis est persona habilis, & infidelis est persona habilis / puta ad contrahendum cum infideli: & nego consequentiam: ergo fidelis & infidelis sunt personae habiles: quia est relatio intrinse ca in consequente: & extrinseca in antecedente.