Quaestio 13

¶ Questio. xiii. IN quabus olcimis questionibus diximus angelum et hominem specie differre: et an gelum esse tam anima quam homine perfectiorem: et quia non est idem excedere intellectiuam animam in perfectione et hominem: cum anima et homo irerum specie distin guantur: et duo indiuidua specie distincta sunt inequaliter perfecta. decimo tertio inquiremus de perfectione rerum distinctarum specie. Et queritur talis questionis titulus: an homo sit perfectior sua anima intellectiua: et quodlibet indiuiduum superioris speciei perfectus quolibet indiuiduo speciei inferioris. loquor hic de homine creato: et non homine deo.

¶ Pro huius questionis dissolutione ponam quattuor conclusiones: Quarum oirreudi ctas mutuo in perfectione entitatiua: vel in aliqna alia perfectione accidentali. Secunda conclusio / homo est perfectior entitatiue sua anima intellectiua: et quodlibet totu etherogeneum specie distinctum sua parte essentiali. Tertia conclusio. in quibuslibet rebus specie distinctis: quodlibet indiuiduum speciei superioris est perfectius entitatiue quocumque indiuiquo soeciei inferioris. et licet non poneretur signum vniuersale quocuque post conparatiuum quod distribuit vniuersalius loqueremur. tamen vulgus citius intelliget quid dicere velim. consulendum est nonnumquam intelligentie multitudinis / relicto intellectu paucorum. Quarta conclusio inumquam douo indiuidua specie distincta sunt eiusdem perfectionis essentialis inter se.

¶ Prlma conclusio probatur. deus est perfectior creatura / et viuentia non viuentibus / et rationabi lia non rationabilibus: secundum Augu. decimoquinto de trini. c. iiii. vna scientia est nobilior alia / primo de anima. et vna demonstratio est potior alia / primo Posteriorum. et forma est magis natura quam materia secundo Phisicorum. Et tertio Topicorum. ad videndum an hoc sit melius et eligibilius illo / conside randum est quari specierum sunt / an hoc sit nobilioris speciei quam illud et an optimum huius speciei sit melius optimo illius. et virginitas vidualitate prestat / et iusticia est melior fortitudine et fortitu do temperantia.

¶ Secunda conclusio probatur. quicquid perfectionis est in anima intellectiua huma na hoc perfectonnis est in homine et aliqua alia perfectio alterius speciei. ergo homo est perfectior essentialiter sua antia. alias non probabis ternarium angeli et duarum animarum prestare binario duarum animarum.

¶ Tertia conclusio probatur per illam auctoritatem aristotelis topica adductam / et si opti mus homo est melior optimo equo / quilibet homo est melior quolibet equo.

¶ Secundo arguitur ad idem. aliquod indiuiduum speciei superioris est perfectius entitatiue aliquo indiuiduo speciei inferioris. et omnia indiuidua speciei superioris (loquor de specie specialissima) sunt equalis perfectionis inter se. ergo quodlibet indiuiduum speciei superioris est perfectius essentialiter quolibet indiuiduo speciei inferioris. Tertio. quodlibet indiuiduum speciei superioris est propinquius enti perfectisssimo quam indiuiduum speciei inferioris: alias non esset de specie superiore. ergo est perfectius. alias non esset vnum primum quod esset metrum et mensura omnim quae sunt in illo genere contra aristotele oecimo nioe taphisice. Albedo est nobilissimus color: ergo quod magis assimilatur albedini est perfectius in specie coloris. sed inter omnes colores nullus colo: tantum conuenit essentialiter et in specie cum albedi ne sicut vna albedo cum alia. igitur

¶ Quarto arguitur. data vna linea infinita a. et aliis multis finitis / illa est maxima que magis accedit ad a. lineam ergo sic erit in proposito.

¶ Quinto. quod ordinatur ad aliud est ignobilius illo ad quod ordinatur. sed species inferior secundum quodlibet indiuiduum ordinatur propter speciem superiorem et quodlibet indiuiduum eius. igitur. maior patet: secundo Phisicorum / et v. Thetha finis nobilior non ordinatur propter ignobilius. hinc omnia ordinantur propter deum qui est causa finalis omnim: et inferiora propter hominem. minor patet. hic equus et hic bos non solum sunt producta: vt huic homini deseruiant: quia si sic: illicite iste hunc equum et hunc bouem a sealienaret. quilibet equus et bos ordiatur pro quocumque homine indifferenter: et ipsum praest in rationabili cam hatre et eo potiri.

¶ Quarta conclusio probatur viii. eta. species sehabent sicut numeri: ita quod non est dare duo indiuidua oiuerse speciel numeriednaliter perecta in specie numeri: ita non est dare ouo indiuidua specie distincta equaliter perfecta.

¶ Secundo argnitur. bene sequitur. a. et b. sunt equalis perfectionis. ergo equaliter distant a perfectissio vel a non gradu perfectionis: et per cosequens sunt eiusdem speciei. et etiam sequitur / distant specie. ergo inequaliter distant ab extremis. Tertio. Aug. iii de li. arbi. ca. quarto. si quis dicat qualis est sol talem lunam: ess non intelligit se aliud dicere quam quod non esset luna: sed erunt duo soles. Et li. lxxxiii. qu. qu. xli. dicit cum dominus omnia fecerat quare non equalia fecit: quia si essent equalia non essent omnia non em essent multa reru genera quibus conficitur vniuersitas: primas / et secundas / et dein ceps vsque ad vltimas ordinatas habens creaturas

¶ Contra primam conclusionem argultur sic. quae sunt alterius rationis non sunt comparabilia / septimo phisicorum: vt motus localis et motus alterationis secundum velocitatem. idem patet. stilus et acetum non comparantur in acutie.

¶ Respondetur. licet non tantum comparentur sicut res eiusdem rationis: tamen in multis comparantur. Secundo / res alterius rationis in vnosunt eiusdem rationis in alia habitudine.

¶ Contra secundam conclusionem arguitur. binarius animarum est perfectior homine. et binarius animarum est eiusdem perfectionis cum vna anima: cumu est eiusdem speciei specialissi me entitatiue. igitur anima homins est perfectior homine. maior patet. a. anima illius binarii est ita perfecta sicut anima homins. et b. anima est perfectior materia hominis: vt notum est. ergo binarius animarum est perfectior homine. tenet consequentia. non alias probatur quod binarius angeli et anime est perfectior ouabus animabus.

¶ Respondetur negando maforem. et ad probationem a. anima illius binarii est ita perfecta sicut anima homins: hocconceditur. et b. anima illius binarii est perfectior materia hominis: hoc etiam concedo. sed nego consequentiam: quod propterea binarius animarum sit perfectior homine si b. anima fuisset alterius speciei ab a. anima: et hoc in antecedente posuisses: concessissem consequentiam: sed sicut consequens est falsum / ita et antecedens. et quando dicis: non aliter probatur binarius angeli et anime esse prestantior binario duarum animarum: hoc negatur. vna vnitas prioris binarii est ita perfecta sicut vna vnitas secundi binarii: et angelus prioris binarii est alterius speciei et perfectior alia anima: ergo binarius angeli et anie est perfectior binario oua rum aniarum.

¶ Secundo arguitur. sequitur quod binarius deiet diue virginis est perfectior entitatiue deo solo. conseqnens est inconueuiens: quia sic deus non esset porestantissimum ens. Quod sequat patet sic. est totum sal tem po aggregationem respectu oes: et alterius specier a solo deo. ergo erit aliquid perfectius. Forte dicis: deus est infinitus inperfectione entitatiua: et in illis non tet. Contra hoc arguiur per probationem principalem conclusionis. quicquid perfectionis est in deo hoc est in binario dei et beate virginis: et aliqua alia perfectio etiam alterius speciei. ergo hic binarius est perfectior hac vnitate. nec valet dicere non faciunt aliquod vnum: ita idem est in partibus separatis. quando homo est mortuus: binarius ille est ita perfectus sicut ante erat: et licet non sit homonon labitur ille binarius in aliam speciem essenti alem.

¶ Respondetur. quando concederem quod ille bmarius est perfectior entitatiue solo deo: quid haberes. ille binarius est infinite perfectionis entitatiue. sed illa perfectio a deo solo prouenit. ex illo non habes quod deus non sit ens perectissimum in vniuerso. quia ille binarius non est ens: nec possibilit ens. chris non est binarius ex humanitate et verbo: sed est precise verbum: vt in tertio dicetur. possum etiam negare sequelam. et ad probationem quicqud perfectionis est in deo: hoc est in ilslo hinario. etc. hoc concedo. sed consequentia est nulla: nisi addas in antecedente: et perfectio illius vnius non est infinita in perfectione nullum infinitum proprie est malus alio: ita ille binarius non est perfectior sua vnita te. in rebus specie distinctis modus probendi est efficx vbi pars non est infinita: siue sit vnum totum pe/ siue totum per aggregarionem elige quam solurionem volueris. in honesto modo loquendi de deo. secunda solutio videtur priori preferenda. et per consequens capienda

¶ Tertio arguitur contra eandem secundam conclusionem anima plus couenit cum ente optimo: scilicet cum deo: quod homo. ergo anima est homine perfectior anecens patet. anima est spoiritus: et substantia imprtibilis: si ut deus. homo veroest diuisibilis. sed spiritus prestat corpori. igitur. non alias anima intellectiua esset perfectior anima brutali.

¶ Respondetur: quo ad aliquid anima plus conuenit cum deo quam totus homo: non tamen quo ad omnia. sicut anima intelligit et vult: ita homo ratione partis. et quicquid perfectionis conuenit anie hoc conuenit toti: et cum hoc homo est anima perfectior: vt dictum est in probatione conclusionis ergo entitatiue in perfectione est similior deo. Aliter dicitur homo quo ad animam est similis deo quo a ess spirituale. sed vtrobique in formis: forma imprtibilis est perfectior diuisibi li. penes aliud quam per esse spiecitum arguitur perfectiopatet. deus angeli omnes / et anime intellectiue sunt imparribiles: et tamen est inequalis perfectio.

¶ Contra tertiam conclusionem arguitur. ex ea sequitur quod albedo esset infinie perfectionis consequens est falsum. proho consequentiam. quelibet pars proportionalis est hac nigredine perfectior: et infinite sunt partes proportionales in hac albedine. ergo hec albedo continet infinitas perfectiones super nigredinem. sequela potest aliter probari: hec albedo continet infinitas partes distinctas: quarum quelibet est quedam perfectio: quia perfectio est res perfecta. ergo hec albedo continet infinitas perfectiones. ergo est infi nite perfecta.

¶ Respondetur ad primum contra ter¬ tiam conclusionem: sequela est nulla. et ad probationem concedo totum antecedens: et nego consequentiam: potissimum in rebus distinctis specie. quemadmodum non sequitur: quelibet pars huius mortalis est peior hoc veniali: et finita est multitudo partium distinctarum etiam cathegorice capiendo ly infinita: ergo hoc mortale est infinite malicie. et quando secum do probas sequelam. hec albedo continet infinitas partes: quarum quelibet est perfectio: nichil aliud sequitur nisi quod hec albedo continet infinitas res quarum quelibet est sua propria perfectio. sed illa albedo non est maior in esse quidditatiuo et specifico quom si esset vna albedo imprtibilis ad imaginationem. Unde douplex est rei perfectio: quedam / in esse quidditatiuo specifico entitatiuo vel essentiali: et illa perfectio equaliter consistit in omnibus indiuiduis eiusdem speciei specialissime illa consistit in indiuisibili: sicut equalitas angulorum rectorum: qui omnes sunt equales secundum illam petitionem euclidis primo elementorum. hoc modo vna agla est ita perfecta sicut mille anime vel infinite anime: et albedo remissa sicut intensa. Alia est perfe ctio indiuidualis et quasi accidentaria: et illa potest esse maior in vno indiu duo quom in alio eiusdem speciei. sic est albedo intensa perfectior remissa. et si al bedo vt octo remittitur partibiliter in hora futu ra ad non gradum vsque: sic scilicet quod in instanti terminante horam sit primo non albedo in quolibet in stanti hore future manet equalis perfectio specifi ca. Et si dicas. hec albedo remittitur. et hec albedo est albedo in esse specifico: quia est albedo existens in esse specifico. ergo remittitur albedo in es se specifico. nego consequentiam. per consequens dentatur quod non manet in eadem specie albedinis. hoc per antecedens non denoratur: sed concludendum est: albedo in esse specifico remittitur: et hoc est verum: cum illa albedo remittitur.

¶ Secundo arguitur. ex dictis sequitur quod albedo esset perfectior essentialiter et quidditatiue infinitis in diuiduis specie distinctis possibilibus. hoc est inconueniens. ergo. Sequelam probo. sit rubedo color proximus albedin in nobilitate: et viriditas in tertio loco. addo aliam propositionem quam necessariam reputo: que est hec. Inter quecunque duo indiuidua specie distincta deus potest creare vnum indiuiduum alterius speciei medium:e imperfectius perfectiore: et perfectius imperfectiore. sicut mula est imperfectior equo et perfectior asino. et patet hec propositio. sicut vnum quantum non excedit aliud quantum imprtibiliter: ita indi uiduum superioris speciei non excedit indiuiduum inserioris speciei indiuisibiliter. hoc supposito arguitur sic. a. albedo est perfectior rubedine. ergo est perfectior infinitis indiuiduis possibilibus specie distinctis producibilibus inter rubedinem et albedinem. eodem modo inter rubedinem et vlriditatem. si albedo est perfectior. b. rubedine: est peccrfectior quolibet inferiori eius: et omnibus inferioribus elus.

¶ Respondetur concedendo quod deus potest creare infinita indiuidua soecie distincta inter quecumque duo indiuidua specie distincta. et illo dato concedo illatum: nec ipsum est vllum inconueniens. et concedendum est / quicquid est nobilius superiore est nobilius inferiore eius: hoc est notum. et ita videtur concedendum deotbus inferioribus eius: non tamen in grauitate peccati vel in esse meriti.

¶ Tertio argulitur. b. nigredo est perfectissima nigredo. ergo. b. nigredo est perfectisssimus color: ab inferiori ad superius.

¶ Respondetur: non arguitur ab inferiori ad superius respectu totius extremi: sed respectu partis: et talis modus arguendi crebriter non tenet. etiam argulitur cum dictione includente negationem: quemadmodum est supelatiuus gradus vt patet per exponentes eius. eodem modo non sequitur: albedo est perfectissimus color sergo albedo est perfectissima qua litas. charitas infusa vel beatitudo est perfectissima qualitas accidentalis. gratia tamen materie sequitur / deus est perfectissimus spiritus. ergo deu¬s est perfectisssimus ens.

¶ Quarto arguitur: albedo non excedit infinite nigredinem. ergo nigredo potest perfici quousque veniat ad perfectionem albedinis antecedens patet. extremum excedens est solum fini tum. ergo non excedit aliud infinite. immo solum deus creaturam excedit infsinite. Forte dicis. dabiles sunt insinite species intermedie inter albedinem et nigredinem: hoc est: dabilia sunt infinita intermedia diuersarum specierum producibilia inter albedinem et nigredinem. et propterea excedens dicitur infinite ex uperare excessum: licet sit res finita. Contra hoc arguitur. non est idem a. excedere b. improportionabiliter et infinite. patet de excessu doiametri ad costam. Insuper: potentia motiua ad hoc quod moueat mobile oportet quod resistentiam mobilis exuperet et tamen resistere et mouere sunt alterius rationis et tamen potentia motiua non exuperat infinite potentiam resistiuam. quia sic moueret in non tpore: quod non semi est verum. similiter dabilia sunt duo peccata venialia distincta specie: in sorte a. et b. in platone. et tamen a. non excedit b. infinite. quod patet. sortes non dicitur solum ab a. esse infinite peior platone. et dabilia sunt in finita intermedia producibilia inter a. vemniale. et b. veni ale alterius speciei. ergo illud non sufficit ad hoc quod in diuiduum superioris specieis excedat indiuiduum inferi oris speciei. Forte dicis: extremum finitum excedens in superiore specie non excedit infinite indiuiduum inferioris speciei. Contra hoc arguitur. angulus rectilineus est in infinitum amplior agulo contigentie. et an gulus contingentie excedit infinite secundum acutiem an gulum rectilineum: vt dicunt geometre: et mortale infi nite excedit veniale. et motus subitus: siue proprie loquendo) mutatio instantanea excedit infinite in velocitate motum testudinis. et semper extremum exacedens est finita entitas. ergo non inconuenit rem fini tam rem alterius speciei finitam infinite excedere. et si in aliquibus: eadem erit ratio in omnibus.

¶ Respondetur: hec ob iectio non nocet. siue indiuiduum superioris speciei dicatur excedere infinite indiuiduum inferioris speciei siue non esset solum de nomine certare. bene volo quod albedo solum improportionabiliter excedat nigredinem: hoc est licet esset infinita nigredo in gradu non esset ita perfecta sicut hec albedo. vel dato ad imaginationem: quae non est possibilis vllo modo quod nigredo circuiret per idemptitatem realem omnes species inferiorum specierum ad albedinem: numquam equaretur albedini quo usque esset in specie albedinis. in aliquibus assumptis non est discrimen essentiale in specie: vt in angulo contingentie et angulo rectillineo. stat quod sint eiui dem speciei specialissime entitatiue angulus nihil aliud eust quam superficies inclusa inter lineas angulum constituentes quae crebriter sunt elusdem speciei. et si nulla esset superficies inclusa de potentia dei: iam non esset angulus in actu: sed in potentia: ergo entitatiue angulua contingentie est eiusdem rationis cum angulo rectilineo. Et eodem modo veniale interdum est eiusdem speciei entitatiue et in genere nature cum mortali: licet non sint eiusdem speciei specialissime in genere anguli vel malicie. sicut diceres de binario et ternario canum. sufficit in omnibus capere rectam intelligentiam et vti modo loquendi. geometre intelligunt sic: angulus contingentie excedit infinite secundum acutiem angulum rectilineum: quia vnus istorum est taliter diuisibilis qualiter alter non est angulus rectilineus est diuisibi lis per rectas lineas: et non sic est diuisibilis angulus contingentie: licet vterque secundum acutiem est diuisibi lis sine statu. et sic ad bonum sensum angulus rectilineus dicitur esse in infinltum amplior angulo contingentie. sed sic non excedit angulus rectus angulum acutum / nec exceditur ab angulo obtuso: cum quiliet illorum est rectilineus similiter mortali detur infinita pena extensiue in inferno. veniali non respondet talis pena. propterea mortale dicitur infinite excedere veniale non oportet sic loqui de ouobus mortalibus: cum vtri que debeatur pena infinita. sic mutatio instantanea infini te excedit in velocitate motum snccessiuum: quia quibuscum que gradibus ablatis a tarditate motus successiui: num quod equabitur mutation instantanee. potes (si velis) concedere: homo excedit infinite asinum: vel albedo est in finite perfectiornigredine. nec sequitur: ergo albedo est infinite perfecta tanquam a tota copulatiua affirmatiua virtualiter ad sua partem virtualem: cum sint duo si gna exponibilia in illa propone: quorum primum super secundum cadir:s capite ratione de ly infinite expositio danda est. sufficit ergo resolutorie concludendo: quando res excedens est infinita in perfectione essentiali et quidditatiua vel indiuidualiter super rem excessam: dicimus rem excedentem excedere infinite re excessam: vt deus infinite excedit angelum: albedo infinita si esset in gradu excedit hanc nigredinem vel hanc paruam albedinem infinite: hoc est secundum gradudm. et angulus contingentie infinite secundum acutiem excedit angulum rectiline um. et mortale veniale infinite excedit. loquendum est vt plures: secundo de celo. et quia sentiendum est cum paucis: explica sensum in quo illa propositio solet esse apud loquentes. vel si multi vtantur vno modo loquendi: et alii opposito modo: distinguas. et ostende quod propositio est vera in vno sensu: et concedenda / in alio sensu falsa. et ostende virum loquacem: et non prosundum: qui verbis sententis relicta obstrepat.

¶ Quinto arguitur. quelibet creatura equaliter distat ab ente primo: scilicet deo: qui est metrum et mensura omnim in perfectione entitatiua. ergo nulla est creatura perfectioris speciei quam alia coea est nota: non alias duo indiuidua eiusde speciei sunt equaliter perfecta nisi quia equaliter distant a supremo sui generis propinqui vel remoti. antecedens patet. deus infinite qualibet creaturam in perfectione essentiali exuperat. ergo non minus exeedit primum angelum in perfectione quod formicam vel muscam.

¶ Respondetur sicut inter philosophosest disceptatio an intensioforme attenditur penes gradum summum vel non gradum talis forme vel penes hoc quod est habere plures gradus illius forme. sic potest esse in proposito: an nobilitas et perfectio creaturarum in vniuersodebeat mensurari penes non gradum perfectionis / vel summum in entibus: vel penes hoc quod est habere plures cradus perfectionis in se. sed dicitur: mensuramus perfectiones rerum penes perfectistimum in genere propiquo: sicut nobilitatem colorum penes accestum et recessum ab albedine: nobllitatem non ticiarum penes noticiam intuitiuam in perfectissimo angelo. et ita in aliis. tamen tota multitudo creaturarum mensuratur penes accessum: et recestum ab ente primo quod est deus. homo est deo similior brutio. in homie est imago trinitatis secunduem Augs. vi de trinitate c. vltimo: non in brutis: vel in aliis mixtis. sic agnoscimus angelum perfectiorem homine et materiam primam esse substantiam infimam: que fcrmarum est retentaculum / et basis: et nullius actiuita tis. secundum Aug. xii confessionum c. itii. duo fecisti domine: vnum prope te: aliud prope nichil. hoc est propenon gradum perfectionis in substantiis. et Aristoteles. xii. oethaphisice sicut in ceteris generibest vnum primum quod est metrum et mensura ita et in genere substantie: vbi commentator commento septimo: illud est primus motor: qui in phisicis probatur esse ens abstractum ab omni materia.

¶ His suppositis Respondeo ad formam argumenti: negando quod quelibet creatura a deo equaliter distet: licet infinicies quamlibet creaturam in nobilitate excedat. vna magis appropinquat in nobilioribus conditioni bus quam alia: licet alia habeat aliquas perfectiones quas creatura nobilior non habet. materia prima est durabilior quo forma materialis. creature viuentes et intelligontes plus deo appropinquant / quam non intelligentes: et non viuentes. materia prima plus ap propinquat deo / quam charitas infusa in perfecti one entitatiua. quia per se existit cum influentia et manutenentia dei generali: non autem accidens vllum. melius est tamen habere charitatem / quam hanc materiam primam vel huic equum. aliquod est perfectius et melius entitatiue quod non est melius herenti. Declaro exemplariter quo modo vna creatura magiaccedit ad deum quod alia imaginare vnum punctum in altum infinite distans a nobis: sicut aliqui putant deum posse producere infinite longum inter ouo puncta infinite distantia. ponantur omnes species creaturarum secundum altitudinem secundum suas perfetiones contigue vni linee infinite protracte sursum ad illud punctum infinite distans: sic scilicet: imperfectis sima creatura ponatur in centro vniuersi: que est illi proxima in imperfectione ponatur immediate super illam: et sic consequenter secundum perfectionem tunc notum est quod est vna propinquior illi puncto iufinite distanti quod alia: licet quelibet infinite distet ab illo puncto: tamen si ad imaginationem infima creatura existens in centro debeat ad illud altum punctum ascendere: debet ire per creaturas interme dias: et semper imperfectiorem prius attingeret / quae perfectiorem sic si ad imaginationem que est impoisibilis simpliciter si imperfectissima creatura oebe at suam speciem continuo mutare acquirendo maiorem perfectionem specificam quousque deum in per fectione attingat: et non potest ascendere nisi gradatim illa ipecies quam primo acquiret est imperfectior secunda quam acquiret: et sic per ordinem. ergo licet quelibet creatura infinite distet a deo: vna est perfectior alia: idem est ponendo a. lineam infinite longam: trahendo alias lineas quarum minima totalis est pedalis: secunda bipedalis. tertia tripedalis et sic ad centum mille vsque inclusiue notum est quod a. linea infinite quamlibet aliam in longitudine excedit. et tamen vna est longior alia. et hoc cognoscitur pehoc quod plus conuenit in longitudine cum a. vnalinea habet plures partes similes linee a. penes quam a. capit suam immensam longitudinem. sic in proposito est respectu creaturarum vniuersi ex natura reiin ordine ad deum: licet crebriter nos fugiat de duabus speciebus vtra earum magis accedit ad deum. vt de pigineo et elephanto.