Quaestio 1

¶ Distinctio quinta. N hac qutea distinctione inquiram duo circa angelorum meritum et premium. u rimo vtcumque colorando modum magistri quem doctores agminatim relinquunt. In secunda quaestione tractabo questionom sicut sentio secundum propriam opinionem.

¶ Quantum ad primum quaeritur vtrum prius angeli meruerint beatitudine quod ipsam acceperint. hic sunt duo moi oppositi quos recitat magister ilittera. et declinat ad illam positionem quod prius habuerunt beatitudinc quod ea meruerunt. sed postca beatitudinem merentur per obsequia nobis impensa. Quemadmodum si rex daret primo alicui equum: postea facit em militari pro eodem. sic est hic quod premium precedit meritum.

¶ Hec opinio communiter relinquitur ab omnibus. Et contra eamsolent esse aliqua argumenta.

¶ Et primo sic arguitur. Ex isto sequitur quod si homo non fuisset creatus: angelus non habuisse beatitudinem consequens est falsum. quia angelus non dependet ab homine in merendo. quia circunscripto omni actu circa hominem angelus potest habere actum intrinsecum mcrendo.

¶ Preterea per hoc quod aliquis prieuidetur bene vsurus accepto: non meretur accipere illud. Tunc em posset ho mereri primam gratiam: quia praeuidetur a deo dante eam bene vsurus ea. Et tunc gratia non esset gratia. quia esset ex meritis: licet non politis ineffectutum a dec preuisia. igitur angelus non meruit beatitudinem si tantum habu t eam propter bonum preuisum ipsius in obsequendo circa electos.

¶ Item: tunc status beatitudinis non esset ex se certus. Nam licet de factofinietur. et ex hoc numerus obsequiorum sit finitus quae impenduntur a quibusdam angelis: tamen posset mundus diutius durare plusqua per mille annos: vel quae tumcunque duretinon propter hoc status beatitudinis est minus certus. sed hoc pomnito non esset certitudo meriti: quam tum esset. ergo istud premium de se certum non respondet illi merito quod de se non est certum inquantum meritum.

¶ Sed iste rationes non concludunt.

¶ Ad primum nego illam conditionalem deus poterat alium modum instituisse dato antecedente illius conditionalis. sed iste modus positus est secundum legem.

¶ Ad secundum quando dicitur per hoc quod aliquis preuidetur bene vsuraccepto: non meretur accipere illud. negatur assum ptum. Et ad probationem tunc gratia esset ex meri tis / et per consequens non esset gratia. Dico quod hoc argumentum est magis contra factorem. gratia in effectum precedit merita: lilicet merita sint quodammodo caum sa gratie. sed quo ad illam auctoritatem quae est in oreomnim multiphariam eam expono. Primo modo: illie est sermo de predestinatis et gratia predestinnis. Patet manifeste ad Romanos. xi. vbi hec auctoritas originaliter habetur. Secundo sic exponitur. sermo est de gratiapreueniente et auxilio nciali dei sine quo homo non potst facere actu moraliter bonum secundu modum comem theologoru: de quo inferius prolixior erit sermo. Tertio exponitur de prima gratia singulari quae homi adulto contertur in bemo vel circuncisione illa gratia datur virtute passionis christi: et sine vllis meritis ipsius gratiam habentis. Quarto exponitur in adulto quod gratia datur sine merito condigni: non sine merito congrui. Qulto sitc. actus non equiualet gratie: sed gratia incomparabiliter actum exuperat. et sic dicitur darigratis. habens bonum equum vno scuto: dicitur eum gratis hatre apud loquentes. Sed quicquid sit de illodicto: argumentum est equale contra aduersarios.

¶ Ad tertium quando arguitur tunc beatitudo angelorum esset incerta: hoc negatur. Ipsa est certa in cospectudiuino sicut numerus predestinatorum et reproborum.

¶ Si ponas aliquem angelum habere btintudinem vt decem ratione actuum meritoriorum quos eliciet: talis adhuc potest non elicere tot actus. ergo non est certa sua beatitudo. hoc argumentum est nullum: vt patet ex materia oe futuro contingenti.

¶ Secundo principaliter arguit quidam in quibus inuenitur aliqua perfectio eiusdem rationis in eis est idem modus acquirendi illam perfectionem. sed in angelis et homibus est beatitudo eiusdem rationis. Unde Apocalip. xxi. dicitur quod in illa celesti hierusalem mensura angeli mensura homins. ergo cum homines absque merito non peruenient ad beatitudinem: videtur quod nec angeli.

¶ Et confirmatur. quia actus qui includunt oppositionem circa statum operantis non possunt esse simul. sed actus premii et meriti includunt oppositionem circa statum operantis. ergo. afis probatur. quia mereri est illius qui est in statu acquirentis et temdentis ad terminum. Premium autemrespicit statum non acquirentis: sed iam possidentis. nec tendentis ad terminum: sed iamexistentis intermino. et hec manifeste opponuntur.

¶ Ad secundum dicitur: quod maior e minor ambe sunt sulpecte. Beatitudo autem christiest eiusdem specieret perfectionis cum beatitudine nostra: et tamen secundum multos datur sine meritis. secus in de nostra. Item / quo ad minorem apparet quod beatitudo homins et angeli specie oistinguantur. Ratio: vtrobique videtur verum tenere quando principia productiua actuum voluntatis vel intellectus (qui non sunt habitus) specie distinguuntur: actus producti specie distinguuntur. modo angelus et anima specie distinguuntur.

¶ Ad secundum dicitur quod minor est falsa nulla est op¬ positio inter statum meriti et premii nisi ex voluntate diuina quo ad nos.

¶ Istis argumentis contra magistrum euacuatis adhuc coloratur positio eius sic. ouem sunt ordines angelorum secundum sanctos ad quos assumuntur homines: vt apostoli heremite conmunes mart vres / et hmoni. palam est de beata virgine quod ipsa transcendit angelos: et ita putandum est de Ioanne baptista quo inter natos mulierum non surrexit maior: et forte de aliquibus aliis. sed sufficit. sancti paucos homines admittunt super angelos. sed plerisque immo ferme innumeri decesserft et decedent cum centum mille actibus meritoriis: et angeli non erant vlatores nisi per morulam breuissimam: non secundum horam vnam immo secundu multos tenentes oppositum habuerunt beatitudinem vel penam post vnum actum: et secundum omnes paucos poterant habere actus meritorios in tam breui tempore.

¶ Sed hic diceretur quod habuerunt vnum actum intensum vel paucos itensos: immo vnus actus intensus prestat mille remissis.

¶ Istud non sufficit. patet. circumstantia tem poris auget meritum. ergo falsum est quod vnus actus intenmsus equipolleat mille remissis. actus vt vnum continuatus per decem decimas vnius hore equiualet actui vt oecem qui durat precise per vnam decimam vnius horae. Quod circunstantia temporis augeat meritum pariter et demeritum persuasum est. xvii. distinctio primi. qu. vi.

¶ Insuper. hoc modo si homo eliciat actum intensissimum quem potest habere gratia exenpli vt decem: continuando ipsum in vna hora. et angelus eliciat intensissimum actum quem potest habere vt quadraginta vel centum) continuando illum actum per illam horam: homo in illa hora tantum mere bitur ficut angelus: cum equaliter facit quod in se est. Nullum est defugium nisi currendo ad circumstantiam persone.

¶ Sed forte dices: istud argumentum potest dirigi contra me et contra conclusionem quam tuerisatago. et patet sic. si non sufficiebat breuis moravie angelo ad merendum vt argumentum imaginatur: oportet dicere quod angeli merentur adhuc: et plurimi sunt anni ex quo creatis sunt. et nescitur quando erit finis mundi. oportet dicere quemlibet angelum habere plus beatitudinis quam habeat Ioamnes baptista: immo non erit facile tueri quod beata virgo plus beatitudinis habeat quam aliqui angeli. sed ipsa habuit beatitudinem respondentem actibus meritorais: et hoc si deus acceptasset illos actus secundum legencommunem. ergo hoc argumentum tantum impugnat conclusionem prefatam sicut eius contradictoriam / ergo non est ponderandum

¶ Respondetur. et si hoc argumentum non concludat: sufficit quod ipsum vtrinque tanti sit ponderis: et quod rationes contra magistrum dilui possunt. Secundo dico. non est simile. Forte homo in minori tempore plus meretur quam angelus magno: propter appetitum sensitiuum retardantem a bono. Etiam dicetur quod deus imponit eis terminum merendi: sic quod post illud instans non mereantur amplius de premio esstentiali: et licet sit eadem periodus omnibus merendi: non tamen omnes equaliter tnerentur: vt de vlatoribus contingit.