Table of Contents
Commentarius in librum secundum Sententiarum (Redactio B)
Distinctio 1
Quaestio 1 : An causalitas creaturarum praesupponit productionem personarum in diuinis ad intra
Quaestio 2 : An mundus incepit esse, capto mundo pro toto universo Deo secluso
Quaestio 3 : An Deus mundum sive mundialem machinam creaverit intelligendo et volendo tantum
Quaestio 4 : An fuerit possibile mundum fuisse ab aeterno
Quaestio 5 : An enti successivo repugnet aeternitas
Quaestio 7 : Utrum Deus habeat vim conservativam et effectivam respectu omnium
Quaestio 8 : An possit probari in lumine naturali quod Deus est causa efficiens omnium aliorum a se
Quaestio 11 : An natura angelica naturae animae praestet in nobilitate entitativa
Quaestio 12 : An angelus et anima specie differant
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum motus localis sit res successiva ab omni re permanente et permanentibus distincta
Quaestio 3 : Penes quid habet attendi velocitas motus localis penes effectum
Quaestio 4 : Penes quid attenditur velocitas motus penes causam
Quaestio 5 : An locus sive aliud quodlibet continuum ex punctis confletur
Quaestio 6 : An puri continui detur minima pars
Quaestio 7 : An detur minimum naturale
Quaestio 8 : An angelus sit in loco
Quaestio 10 : An plures angeli possunt esse in eodem loco adaequato
Quaestio 11 : An angelus potest se movere localiter
Quaestio 12 : An potest se movere successive et subito per medium
Quaestio 13 : An tempus sit res successiva mensurativa durationis rerum corruptibilium
Distinctio 3
Quaestio 2 : De notitia angelorum: an cognitio angeli distinguitur ab angelo
Quaestio 4 An sint ponendae species in medio repraesentative rerum quorum sunt species
Quaestio 5 : An angelus possit se intelligere per essentiam suam
Quaestio 6 : An angelus naturaliter cognoscat vel cognoscere possit distincte Deum in via
Quaestio 9 : An angelus potest tot habere notitias actuales quot habet species
Quaestio 10 : An notitia intuitiva potest esse de obiecto non existente
Quaestio 11 : An notitia intuitiva potest supernaturaliter esse sine potentia obiecti
Quaestio 12 : An notitia intuitiva producatur a sola potentia, vel ab obiecto
Quaestio 13 : An intellectus noster possit se intuitive cognoscere
Distinctio 4
Quaestio 1 : An angeli creati sunt in gratia
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum prius angeli meruerint beatitudinem quam ipsam acceperint
Quaestio 3 : An Deus poterat creare angelos beatos in primo instanti et malos miseros
Distinctio 6
Quaestio 1 : An primus angelus poterat appetere aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Quo peccato peccavit primus angelus, et ad quod genus vitii reduci habet
Distinctio 7
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angeli sint corporei et an possint assumere corpora
Quaestio 2 : An angeli fallantur et errent
Quaestio 3 : An daemon possit sensibus humanis illudere
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum omnes homines salvandi assumantur ad novem angelorum ordines
Quaestio 2 : Utrum angeli superiores illuminent inferiores et contra
Quaestio 3 : An angelus sibi relictus potest cognoscere secreta alterius angeli vel hominis
Quaestio 4 : De angelorum locutione
Quaestio 5 : Quonam pacto angeli inter se mutuo loquuntur
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli mittantur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum angelus potest hominem erudire vel facere peccare
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia sit altera pars compositi essentialis
Quaestio 2 : An Deus potest facere materiam sine forma substantiali et accidentali
Quaestio 3 : Utrum caelum sit ex materia et forma conflatum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum lux sit forma accidentalis, vel substantialis corporis lucidi, an alia substantia
Quaestio 2 : Utrum lumen producatur in medio subito an successive
Quaestio 3 : Utrum lumen videatur
Distinctio 14
Quaestio 1 : An sint plures caeli, et de ordine eorum
Quaestio 2 : An caelum moveatur ab oriente in occidentem et contra sicut diximus
Quaestio 4 : An sufficiat unum uni planetae
Quaestio 5 : An sit aliquod caelum aquaeum
Quaestio 6 : An in haec inferiora agat
Quaestio 10 : An luna sit luminare minus
Quaestio 11 : An cometa significet mortes regum
Quaestio 12 : An centrum gravitatis terrae coincidat cum centro magnitudinis eiusdem
Quaestio 13 : De aqua quomodo ipsa non circuit totam terram cooperiendo
Quaestio 14 : Quid causae est ut mare fluat et refluat bis in die naturali vel prope diem naturalem
Quaestio 15 : An mare fuerit a Deo productum falsum
Distinctio 15
Quaestio 1 : An aqua sit in reptili et universalius an elementa sint realiter in mixto
Quaestio 2 : Utrum in homine in sexto die creato sit alia forma quam anima intellectiva?
Distinctio 16
Quaestio 1 : An potentiae animae ab essentia animae distinguantur
Quaestio 2 : Utrum sensus communis sit in corde vel in cerebro tanquam in suo organo
Distinctio 17
Quaestio 1 : In qua plaga terrae homines optime vivunt
Quaestio 2 : An Nilus, Ganges, Tigris et Eufrates de quattuor paradisi fontibus scateant
Distinctio 18
Quaestio 1 : De ratione seminali: quae res est ipsa
Quaestio 2 : An corpus Evae erat plasmatum ex sola costa Adae
Quaestio 3 : An mater concurrit per suum menstruum effective ad generationem prolis
Quaestio 4 : An anima Adae et Evae et breviter omnium simul creatae sunt
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum homo pro statu innocentiae habuit immortalitatem
Distinctio 20
Quaestio 1 : An in statu innocentiae fuisset generatio
Distinctio 21
Quaestio 1 : An temptatio daemonis ex invidia oriebatur ad hominem callide
Quaestio 2 : An primus parens poterat peccare venialiter in statu innocentiae
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccatum Adae fuerit peccato Evae gravius
Quaestio 2 : An ignorantia excusavit peccatum Adae et cuiuslibet alterius
Distinctio 23
Quaestio 1 : An Adam in statu innocentiae habuit notitiam intuitivam de Deo
Quaestio 2 : An Deus poterat fecisse hominem impeccabilem
Quaestio 3 : An stante statu innocentiae Adam aliquam deceptionem incurrere poterat
Quaestio 4 : An Deus debuit promittere hominem temptari
Distinctio 24
Quaestio 1 : An portio superior et inferior sint duae potentiae distinctae
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium sit aliud a voluntate distinctum
Quaestio 2 : An potest probari in lumine naturali in nobis libertas
Quaestio 3 : An voluntas coagat ad suum actum elicitum
Quaestio 4 : An aliquid aliud a voluntate cum ipsa concurrat ad productionem actus eius
Distinctio 26
Quaestio 3 : Utrum actus meritorius et non meritorius sunt eiusdem speciei in genere naturae
Distinctio 27
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cum gratia potest mereri aliquid de condigno
Distinctio 28
Quaestio 1 : De facultate liberi arbitrii: an requiratur gratia Dei praeveniens
Quaestio 2 : An homo sine gratia gratum faciente potest implere praecepta Dei et hominum
Quaestio 3 : An homo potest se immunem praeservare a peccato
Distinctio 29
Distinctio 30
Quaestio 2 : De peccati originalis qualitate
Quaestio 3 : De essentia iustitiae originalis
Quaestio 4 : An beata Dei genitrix fuit concepta in peccato originali
Quaestio 5 : Utrum aliquid de alimento transeat in compositionem hominis vel alterius animalis
Quaestio 6 : Utrum generatio fiat de superfluo alimento an de substantia generantis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum potentia generativa inter alias potentias sit magis infecta
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum originale peccatum tollat baptismus
Quaestio 2 : Utrum omnes animae humanae sunt aequales
Distinctio 33
Quaestio 1 : An decedentes cum originali solo puniantur poena sensus
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum sit aliquod summum malum nihil boni habens nec bono inhaerens
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum peccatum corrumpat animam vel aliquid eius
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum aliquis poenam patiatur sine culpa
Quaestio 2 : Utrum omnis culpa sit peccati poena
Distinctio 37
Quaestio 1 : Quid est peccatum
Quaestio 2 : An Deus sit actor mali
Quaestio 3 : An Deus concurrat ad peccatum
Quaestio 4 : Utrum Deus prius agat et coagat ad actus voluntatis creatae an contra
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum voluntas potest contravenire iudicio rationis
Distinctio 39
Quaestio 1 : Quid est synderesis et conscientia, et in qua potentia consistunt
Quaestio 2 : An quilibet contraveniens conscientiae suae peccat
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum aliquis tantum meretur quantum intendit mereri
Distinctio 41
Quaestio 1 : Quae relatio requiritur ad hoc quod actus voluntatis fuerit moraliter bonus
Distinctio 42
Quaestio 1 : An actus interior et exterior sunt unum et idem peccatum
Quaestio 4 : Quid remanet in peccatore transeunte actum peccati a quo dicatur peccator
Quaestio 5 : An quaelibet pars peccati sit peccatum
Quaestio 6 : An bona circumstantia malitiam actus diminuat
Quaestio 7 : Utrum idem actus sit bonus et malus meritorie et demeritorie vel mortaliter
Quaestio 8 : An veniale potest esse mortale, et de discrimine inter veniale et mortale
Quaestio 9 : An omnis gula sit mortifera
Quaestio 10 : An omnis avaritia sit mortale peccatum
Quaestio 11 : An omnis acedia sit grave peccatum
Quaestio 12 : An omnis ira sit peccatum
Quaestio 13 : An omnis invidia sit peccatum mortale
Quaestio 14 : Utrum omnis superbia sit peccatum mortale
Quaestio 16 : An Deus potest punire aliquod peccatum ad condignum
Quaestio 17 : Quae sunt peccata in caelum clamantia, et quare ita appellitantur
Distinctio 43
Quaestio 1 : An peccatum in Spiritum Sanctum sit remissibile
Distinctio 44
Quaestio 1 : An potentia peccandi sit a Deo, similiter et actus eius
Quaestio 2 : An inferiores superioribus parere obligentur
Quaestio 4 : An Christiani possunt filios infidelium invitis parentibus baptizare
Quaestio 5 : An politia regalis per hereditariam successionem eidem praestet per electionem
Quaestio 6 : An rex sit dominus omnium quae sunt sub suo regno
Quaestio 7 : An quis per peccatum mortale perdit dominium rerum suarum
Quaestio 2
De peccati originalis qualitateQuestio secunda. SEcundo: in loco huius distinctionis de peccati originalis qualitate loquendum est: in qua materia et diuersa et aduersa inuenio / et multa confusa. conabor tamen verbale discrimen euacuare in primis. secundo ostendere in qu est discrimen reale: et quae pars opinione mea amplexenda. Non dico quae pars est vera moremultorum tumide loquentium ita me semper intelligas. ingeniosorum sit indicium post examen an partem veram vel verosimiliorem omni affectione seclusa consequar: iste laboriosus gabriel huius etatis vir in hac distinctione dicit tres ess opiniones: quarum vna est magistri in vno extremo. secunda beati anselmi priori extrema: qua dicit scotum olram et gregorium / sequi. tertia est positio alex. halensis media / parte secunda. q. 12 2. quam sequuntur beatus thomas et bonauentura. postea nititur illas opiniones in vnum redigere per materiale et formale. video antiquiores etiam magne fame ita presentare. ego autem in altera lectura secundi putabam aliqua istorum esse vera: et sic consistere opiniones.
¶ Nunc autem dico sicut sentio: anselmus / aualexander idem in re tenent. Anselmus dicit in conceptu virginali ca. 17. per peccatum quod originale dico aliud intelligitur nequo in ipsis infantibus nisi factam per inobedientiam ade iusticie debite nuditatem per quam omnes sunt filii ire Anselmus Agusti. et doctrina et tempore longe sequutus / noluit ab eo discedere. et dico quod non discessit: vt post hac patebit. alexander vocauicarentiam originalis iusticie debite inesse peccatum originale pro formali. sic beatus Thomas prima secunde. q. I. sed sunt hic vie realiter differentes vel esse possunt. in primis potest homo imaginari postquam prothoparentes peccarunt peru inobedientiam. iusticiam originalem amilerunt vt in distinctione precedenti dictum est. et cum hoc nulla. mala qualitas positiua causata est in carne vel anima. et ibi ad primum eius filium: scilicet caym: prima imaginatio erit. in caym nulla est qualitas positiua in corpore vel anima quae dicitur peccatum originale: sed homo genitus vel eius anima. Secunda imaginatio est qualitas in anima et nulla in corpore. Ce tia qualitas in corpore et nulla in anima. Quarta est vna qualitas in corpore et alia in anima. primam imaginatio nem credo veram: et est anselmi qua sequi intendo repudiatis tamen prius aliis viis. ponentem secundam imaginationem nullum lego: bene autem in tertia de quarta via inuenio Gandensem. 5. quotli. q. 23. et alios varios ad hoc tendentes. sed quia Greg. reliquos viditet argumenta contra opinionem oppositam labo rat soluere: solum circa eum (vt plalitatem euitem) insistam. inuenio ergo Grego. ariminensem in hac distinctione qui multiplici auctoritate et diffuse suomore ad hoc tendit. mirum est quo Gabriel ille dicat Grego. Anselmum imitari: sed ex inaduertentia hoc posuit. nec mirum cum scripturus multos legerat: si ho non semper aduertat.
¶ Modus ergo Gregorii est iste. caro primi parentis: scilicet ade: fuit infecta: et hec infectio (sicut dicit adam goddam) erat a comestione pomi vetiti: quem reprobat Grego. vireiusdem tempestatis / paulo tamen posterior / auctoritate augustini libro. 4. contra iulianum dicentis quod hoc etavenenoso flatu serpentis. postea (vt sententiam grego. paucis concludam) dicit peccatum originale ese in a Ratio. est culpa: et per consequens est in anima. et causatur ista culpa que est qualitas positiua a carne: hoc est: a qualitate infecta que est in carne. hoc sic probat. vel tal quaelitas concreatur anime a da vtur acquiritr sibi ex actibus eius tcantur in ea ex carue cui ad iungiter. primum no potest dici: quando dus non creaus animam vitiosam. nec secundum: quia nullus actus inest anime antequam in illa sit illud vitium seu originale peccatum. relinquitur ergo tertium: cum non appareat quid aliud rationabiliter possit assignari pro causa illius qualitatis. eccesecundum hanc viam fuit vna mala qualitas in carne ade: et consequenter in omnibus filiis eius. et illa mala qualitas non est peccatum: quia est in corpore. et illa quaelitas generat qualitatem spiritualem in animam quae est peccatum originale. et pono analogiam doctorum ante gregorium ad illud propositum de manu infecta pomum mundum inficiente. sic caro immunda animam munda inficit: iuxta illud lob. quis potest facere mundum de immundo conceptum semine:
¶ Contra istum modum (qui diu erat defensatus ante gregori um / ad quem magister videtur declinare distinctione 35 huius secundi) doctores varii argumentati sunt aliqui bene: aliqui debiliter: quorum solutiones grego. ponit rationes debiles relinquam. quid dicat grego. ad fortiores recitabo: et sua dicta impugnabo et alias occurrentes rationes contra illum modum etat adam.
¶ Arguitur sic. corpus non agit in spiritum nisi coagente spiritum vel sensu: et tuc corpus solu prtialiter agit potentia cum hicoait in productione noticie vel actus intellectus. modo illa quaelitas in semine parentum est extensa: et fomes in anima inextensa.
¶ Respodit grego. maior est falsa vniuersaliter intellecta: licet difficile sit (inqu it) immoforte impole in alio dare instantiam non ion tamen hoc negandum est: cum et sancti dicant et oppositum non potest sufficienter probari. ecce solutione eius. ad hoc dico: sancti bene in tellecti non dicunt sicut eis imputat vt respondebimus i ferius.
¶ Sic arguo. ex isto datur occasio dicendi quod corpus potest producere qualitatem spiritualem in demonem vel animam danatam: ita quod corpus erit causa totalis illius quaelitatis. patet. sutet apparentiores auctoritates vocales ad hoc quam ad istud: et tamen doctores agminatim ab hoc aufugiunt vt in distinctione. 4 4. quarti senten tiarum diximus btus augus 12. super genesim. c. 18. si dicit. agens est praestatius patiente: et nullum corpous es prstatiuo us spiritum ex quibus concludit nullum corpous agit in spitum. idem tenet boetius de duabus naturis et vna persoa qua numquam corpus potest esse agens totale respectu actionis in spiritum recepte. ergo dato quod augus ponat aliquas auctori tatens veles quae videntur tendere in oppositum: ille exponende sunt per hoc quod dicit hic in particulari.
¶ Insuperhoc modo tenebo tibi quod influentia celestis agit directe et immediate in anima: et habet actionem suam in animam separata et in demones: et impellit eos ad sic operandum sicut sensualitatem quod sapientes negant.
¶ Insuper. dicis non est instantia nisi in hoc causau: sic dicam in meo quo cunque casu voluero est sola instantia. propterea hoc te confundit. concedere vnum vbi patet via rationabilis eundi quod nec inlumine naturali nec supernatu rali habet simile / est voluntarie loqui.
¶ Secundo arguitur. ex hac via sequitur quod quilibet esset conceptus in duobus peccatis origialibus / in mille ymmo in infinitis cathegoreumnatice: quod tamen iste negat in eadem quaestione. quod sequatur probo dupliciter. hec qualitas quae est peccatum originale est fomes in anima. sed quic quid est in anima habet partes. sed quelibet pars illius qualitatis est peccatum originale. quod probo. si vna medietas ab alia separaretur. medie tas remanens esset peccanum originale. ergo eadem ratione in suo toto. patet de aliis peccatis que sunt actus positiui in anima. Secundo. probo idem. corpus: hoc est qualitas corpori inherens producit hanc qualitatem quae est peccatum originale in animam. in primo instanti: et corpus est agens pure naturale (vt notum est) et anima illius qualitatis susceptibilis. ergo continuo producit illam qualitatem. non habet totam actionem suam in primo instati: licet sit agens naturale.
¶ Tertio sequitur quod vnus habet maius peccatum originale quam alter: quod es falsum consequentiam tamen probo ex dictis istius illa qualitas quae es in semine ex feruore coitus / per eum hanc qua litatem in animam generat. ergo vbi est maior feruor / maior libido / et calidius semen / qualitas intensior producetur in anima. et sic peccatum originale maius: quod erat probandum.
¶ Quarto arguitur. ex positione sequitur quod potest aboleri peccatum originale mere naturaliter sine applicatione sacramenti. consequens est falsum. ergo et antecedens. consequentiam probo. qualitas in corpore potest remitti quae producit hanc qualitatem in mente. et si remitti potest: potest totaliter euelli. et eodenmodo qualitas in mente. per contrarium. antiqui circa hanc materiam negabant antecedens in se: sed bene in suo effectu exemplum dederunt. ligetur lapillus ad alam iuuenis pulli. lapillus iste celerem volatum pulli impedit: sed crescente vigore auis et non diminuta grauitate lapilli: velocius volat auis qua antea: sed obex non est diminutus in essentia. Olradicit quod potest remitti contra quem infero. ergo potest totaliter tolli. omne finitum per ablationem finit i: tandem consumitur: primo phisicorum. iste gabriel olam pro duce sequens (vt asserit) negat consequentiam. et instat. calor naturalis successiue diminuitur sed non tollituer ad mortem vsque. miror de instantia sua. homo non potest vi uere sine calore naturali: potest vtique viuere sine tali qualitate. ergo si potest remitti potest totaliter tolli ad non gradum vsque inclusiue consequentr loquendo / melius est dictre non habet illa qualitas contrarium: et sic non potest naturaliter corrumpi.
¶ Quinto arguitur. secundum hac viam dubium est an in primo instanti quo producitur in rerum natura habeat peccatum originale quod non est dubitandum quod sequatur patet sic. multi doctores tenent quod creatura non potest aliquem effectum producere in instanti: vt hollrottus / rosetus monachus /robertus elephaitus. ergo consequenr loquendo manebit anima per instans corpous informans sine peccato originali. quod est hereticum.
¶ oc argumentum non concludit contra virum contra quem arguo. quia ipse tenet viam aliam (quam credo esse veram) quod creatura potest producere effectum in instanti. sed istis aliis non est diffugium. propterea hol kotus in de imputabilitate peccati respondendo ad primum argumentum se inuoluit: quod anima inprimo instanti haberet peccatum originale: nec capit vnum punctum eorum que dicit. sed quia pauca vir ille intellexit. in sententiis. eum non impugno. vide illum tuipe. redeo ad prosequendam positionem.
¶ Sexto arguitur. ex positione aliorum sequitur quod dam et eua habuerunt peccatum originale conse¬ est falsum. solum descendentes ab eis concepti sunt in peccato originali. quod sequatur patet sic. caro eorum sufflatu serpentis erat maxime infecta et illa infectio per tecausat qualitatem in anima quae est peccatum originale anime eorum sunt eiusdem rationis cum animabus puerorum ergo susceptiue actionis naturalibus: scilicet illius qua litatis in corpore. si non erant susceptiue: da obicem vnde prouenit illa indispositio in anima ne corpus produceret hanc quaelitatem in anima.
¶ Septio arguitur: sequitur quod deus potest se solo producere hanc qualitatem in anima. patet. quicquid potest producere mediante causa secunda potest producere se solo. hanc qualitatem in anima producit mediante qualitate in corpore. ergo hanc qualitatem potest producere se solo. producat ergo se solo hic potest dicere peccatum originale potest producere se solo sed non potest producere peccatum originale se solo. de in esse prime est hec. hoc producit se solo vel hanc quaelitatem producit se solo hec quaelitas non est essentialiter peccatum originale post baptismum manet hec quaelitas: sed non manet peccatum originale: nec peccatum originale manet quod idem es.
¶ Octauo arguitur. sequitur quod demon vel angelus bonus assumens humanum corpu habebit peccatum originale consequens est falsum consequentiam probo. qualitas illa est agens naturale naturaliter productiuum qualitatis quae est peccatum originale / quocunque nomine vocetur. ergo producitur vel in esse pccati origina lis vel insse quaelitatis. agelus quilibet est susceptiuus cuiuslibet accesentis cuius anima intellectiva es susceptiua.
¶ Nono arguitur. sequitur quod si deus caperet corpus vnius hominis et animamn crearet de nouo: et faceret vnum: suppositum: et non per generationem: quod talis miraculose productus erit conceptus in peccato originali consequens est falsum. soli propa ti ab adam sunt concepti in peccato originali.
¶ Decto quicquid est in nobis est actus / habitus / vel passio: se cundo ethicorum. peccatum origiale non es actus: nec passio talis vel est actus vel actu consequens. non est habitus. quod patet. vel infusus vel acquisitus. non primum. tunc deus se solo produceret peccatum originale. non acquisitus anteomnem actum talis habeintus est in nobis. gratis discedere ab aristotele et dicere quod plura sunt ponenda in anima: est voluntarie loqui: cum non est petenda pluralitas sine necessitate. et omnia possunt saluari que sancti ponunt de peccato originali non ponendo has qualitates more istorum doctorum: et cumhoc concedo extranea: vt patet per argumenta allata. propterea relinquo illam positionem tanquam extraneam in theologia admittendam.
¶ Illo ergo modo dicendi relicto: ponam modum quem credo verum et in hac parte tenendum. Pro quo ponam conclusiones.
¶ Prima est non est ponenda talis qualitas in corporibus / uulorum ab adam natorum sicut isti dicunt.
¶ Secunda conclusio. et si poneretur talis qualitas in corpore natorum ab adam: non est ponenda vlla talis qualitas spiritualis in anima producta actione qualitatis existentis in corpore.
¶ Tertia conclusio. pecaatum originale nichil aliud est quod carentia iusticie originalis debite in esse pro tempore quo deberet inesse in illo qui ab alio habet originem.
¶ Prima conclusio¬ tur. si debeat poni talis qualitas in corpore hominis: hoc est propterea quod appetitus sensitiuus rationi aduersatur. sed hoc no. quolibet tali habituin corpore secluso / sensualitas preceps rueret in prose quutione sui obiecti contra rationem cum naturaliter ducitur sensualitas suapte natura inclinatur ad prosequutionem obiecti de lectabilis sensui. et hoc interdum fit contra rationem. ita videmus in brutis: immo secundum istos si leo commederet corpus habumanum vel piscis in mari: susciperet istam mala qualitatis in corpore. quod patet: ista qualitas morbida in corpore huano est actiua. materia bruti est eiusdem spei cum materia hominis. materia est subum qua tatum corporalium secundum istum. ergo materia brutiest susceptiua istius qualitatis. ergo talis leo post comestionem erit pronior ad passiones sensus quam ante quod non videtur verum ergo inane est ponere habeintum in corpore inclinantem ad prosequutionem obiecti de lectabilis: soluto fune quo ligabatur sensualitas scilicet iusticia originali: appetitus sensituus prosequitur suum obiquemadmodum fera dissoluta in grauum mox ruit: si cut anselmus in de concep. virginali. c. 5. dat exemplum de fera indomita quae ruptis vinculis seuit: et nauis quae dimisso gubernaculo in pericula queque iactatur ergo propter rebellionem ad sensum non est ponenda aliqua qualitas in corpore: et per istud patet illud quod scribitur ad romanos septio. sentio aliam legem inmembris meis (dicit apostolus hocest / in sensualitato mea.
¶ Insuper. si caro ade erat infecta flatu serpentis vel morsu pomi (sicut adam quoddam dicit stat licet erat pulcrum visu erat corporis infectiuum: et hoc deus preordinauit. sic stat dictum augustini et ade. et per consequens greg contra adam nihil probat. sed cum est questio facti qualitercumque corpus ade erat infectum: illa infectio in aliis hombus successu temporis erat purgata sus generat filium non leprosum / a leptem: set in parte illi inclinet. tppeogeneratur pulcra proles propterea teneo / nulla est infectio in corpore generantis vel in semine ad sensum istorum. propterea recte dicit anselmus de conceptu virg. c. 6. et 7. non magis est semen infectum quod sputum vel sanguis. non tamen nego quin in aliquo semine potest dari mala qualitas ue a priogenitorum complexione: siue ab influentia celi: sed non opinor talem qualitatem qua isti ponunt in hominum corporibus: vt pote: quod corpus ade inficiebatur: et qualitas maia seminis eius inficiebat seth: et similis qualitas in seth infecit filium nepotem pronepotem / abnepotem trinepotem / et sic in abyssum. et potest fieri argumentum vel semen in seth fuit eque infectum sicut in adam / et sic consequentr vel inequaliter. si primum: vere non possunt da re ronem dicti. si secundum: tota illa mala quaelitas vna die in posteris fuisset ablata.
¶ Secunda conclusio patet ex incouenientibus quae retulimus ad oppositum quod corpus numquam est agens totale respectu quaelitatis spiritualis. et intelligo inter causas secundas. non est secludenda actio dei.
¶ Tertia conclusio probatur. peccatum originale est in rerum natura omnes paruuli in peccato originali per vt in questione sequenti dicemus. ergo est aliquid positiuum vel priuatiuum. dico quod est anima hominis in peccato originali nati et non deobligati: siue sensualitas / non refert. sed non est qualitas in corpore: quia in corpore nulla culpa est. nec est talis qualitas in mente: nec potest dari quid aliud est. igitur. hoc patet auctoritate Anselmi superius alle gata in de concep. virgi. c. 27. hoc alexander / tho. pona. vocabant originale pro formali.
¶ Contra istas tres conclusi ones simul argumentor. ex flatu serpentis fuit infectum corpus primi parentis: vt superius in hac questione allegatum est ex beato Augustino.
¶ Item beatus Augustinus in plerisque locis dicit peccatum originale esse concupiscentia carnalem seu fomitem / tyrannum vel vicium concupiscibi litatis vt patet libro sexto cap. xxviii contra Iul. ait sic. Ego tanquam valitudinem malam ex origine viciata ingenitum homini esse dico vicium quo caro concupiscit aduersus spiritum. et de eodem paulo post subdit. ex isto et cum isto hominis malo nascetur homo: quod malum per seipsum tam magnum est et ad hominis dampnatione atque a regno dei separationem tantum habet obligationis / vt etiam si de parentibus regeneratis trahatur: non nisi (quenm admodum in illis) sola regeneratione soluatur: ato hoc vno remedio propositus mortis a prole pellatur. Ex quo patet quod peccatum originale concupiscentiam vocat.
¶ Item primo retrac. cap. quinde cimo. Concupiscentie reatus in baptismate soluitur: sed infirmitas manet constat autem quod solo peccato quis reus est. igitur ante baptismum concupiscentia est peccatum.
¶ Ad primum concedo auctoritatem beati Augustini quod corpous ade poterat esse inflatum. sed illo dato successu temporis illa inflat poterat curari in aliis. per hoc quod proauus meus fuit venenatus ab aspide: non est in me aliqua infectio. Ad illas auctoritates palam est quod non dicit peccatum originale esse actum concupiscendi. per concupiscentia oportet intelligere quandam promptitudinem ad peccandum. et hoc est verum. sensualitas ipsa que vocatur concupiscentia est pronior ad peccandu quam pro statu innocentie: et voluntas est nata condescendere sensualitati: propterea ipsa voluntas est multo pronior ad peccandum quam erat in statu innocentie. proprterea loco humani generis loquitur apostolus ad Romanos. 7. video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis mee et captiuantem me in lege peccatique est in membris meis. infelix ego homo quis me liberabit de corpore mortis huius: ibi glosa Augustini ad mortis corpus partinet vt lex membrorum repugnet legi mentis / dum caro aduersus spiritum concupiscit. et tota causa est: quia frenum cohibitiuum sensualitatis est ablatum
¶ Ad istud primo retrac. vbi dicitur / concupiscentie reatus tollituer sed infirmitas manet. hec auctoritas est magis pro positione quam teneo quam pro eo: ymmo est proconclusione qua sustinemus et contra arguentem. Quero abs te an tua qualitas tollatur quam ponis in anima et in corpore: vtraque vel altera: et si sic propensos vides nos mortales ad multa facino ra istis qualitatibus ablatis: sicut ingenue fatebatur doctor gentium in loco allegato. et in eodem capite inquiens: scio enim quia non habitat in me: hoc est in carne mea: bonum. vbi glosa interlinearis expresse dicit in sensuali homine: hoc est in sensualitate: que inclinat ad malum. Propterea beatus Augustinus vult dicere: concupiscentia ante baprtismum est culpa et pena: post baptisma est infimitas solum: hoc est: pena non cuipa. hoc est ipsa pronitas ouam dixi: et dico esse anima vel hominem. ante baptisma est culpa et infirmitas: poest baptisma pena tantum: non quod aliqua qualitas in baptismo tollatur vel aliqua in corpore infundatur: licet habitus theologales et morales in illo infunduntur sicut in quarto diximus. et istud etiam patet per glosam marginalem ad Romanos quarto. super illo verbo: beati quorum remisse sunt iniquitates et quorum tecta sunt peccata. vbi glosa dicit (iniquitates) originale peccatum i. fomes peccati que dicitur concupiscentia / concupiscibilitas / siue lex membrorum siue languor nature / et aliis nominibus. et illa ante baptismum culpa est pena: post baptismum autem pena et non culpa: qui paruulum habilem concupiscere sed non concupiscere facit: adultum vero etiam concupiscere: que quidam in baptismo remittitur et transit secundum reatum: sed remanet secundum actum. hoc est. illa substantia manet. terminus ( actus) ei suffragari non potest: quia originale peccatum est habitus in anima secundum eos. Et glosa interlinearis: ita sunt in baptismo tecta vt vltra non vi deantur ad penam. recte sicut in omissione pura: vbi tolliter omissio per contritionem: sed omissio manebit. sic peccatum originale non desinet esse: sed desinet esse peccatum originale.
¶ Secundo arguitur contra hanc conclusionem. sequitur quod infinita sunt peccata originalia vel saltem sunt plura. sed hoc reputaui inconueniens contra aduersarium. ergo incido in illud quod censui absonum.
¶ Preterea: beatus anselmus quinto capitulo de conceptu virginali ad longum deducere nititur quod omne peccatum est vnum purum nihil: et solum priuatio iusticie. et per consequens negaret esse substantiam. oppositum etiam tenet magister.
¶ Ad secundum respondetur. in variis hominibus non est questio. est nisi vnum ratione cumius infligitur pena dampni. ad beatu anselmum / diciquod illic tangitur solum vnum methaphoricum: an priuatio sit res priuata. sed de hoc in materia peccatorum loqui propono: licet potest hoc solui ex his quae dixi de tenebris distinctione. 13 huius. ad magistrum dico quod potest facile exponi vel negari: sicut passim negatur quando non probat auctoritate vel ratione suam assertionem.
¶ Tertio arguitur. ex ista conclusione sequitur quod peccatum originale fuit an te primum peccatum ade. hoc consequens est inconueniens et hereticum reputaretur. consequentia tamen sic arguitur. hec anima fuit ante primum peccatum adedemonstrando eiusdem animam. hec anima est vel fuit peccatum originale. ergo peccatum originale fuit ante primum peccatum ipsius ade. consequentia est sillo gismus expositorius in tertia figura. conclusio est falsa: et maior est vera. ergo minor est falsa: quia nunc non est sermo in insolubilibus.
¶ Amplius ex isto sequitur quod sortes baptizatus / esset in peccato originali. hoc consequens concedere est nepharium. ergo antecedens non est sanum consequentiam tamen probo. quia in eo est carentia iusticie origina lis / cum debito habendi eam.
¶ Prima est. peccatum originale fuit ante primum peccatum ade. hanc propositionem probat argumentum factum.
¶ Secunda propositio. peccatum originale fuit in celo. probat. hec anima fuit in celo demostrando animam beati petri vel que fuit eius quae iam est in celo. hec anima est vel fuit peccatum originale. ergo peccatum originale fuit in celo. eodemmodo cum copula de futuro peccatum originale erit in celo.
¶ Tertia propositio. licet concedamus istas de extrinsecis temporibus: non debemus concedere illam de presenti / peccatum originale est in celo: ymmo quodlibet peccatum originale est in terra vel in inferno in sensu conposito. nec illic est aliquod inconueniens plusquam hic p/¬ malus peccator erit in celo: vel magis ad proposi tum / peccatum omissionis erit in celo.
¶ Ultima propositio. peccatum originale est locatum in celo illa patet propter participium locatum.
¶ Ultimum argumentum inquirit rationem peccati originalis. et licet peccatum originale sit ipsa anima: non tamen proqualibet et anima supponit: sed pro anima informate corpous vel que corpous informauit. connotando quod animam habens fuit genitus ex propagatione duo rum seminum descendentium ab adam et eua / et careat iusticia originali / aptus natus illam habere e nec est deobligatus ab illo debito.
¶ Adam et eua proprie non erat in peccato originali neuter erat genitus ex propagatione seminum. et hoc patet ex vi vocabuli. dicit originale / quia ab origine contractum.
¶ Secundo patet quod christus non contraxit originale. quia corpus eius non fuit genitum ex commixtione duorum seminum: sed ex purissimo sanguine diue virginis. et hoc est quod dicitur christus non fuit in adam secundum rationem seminalem: sed tantum secundum corpuictam substantia.
¶ Tertio patet quod creatus de nichilo vel factus de digito non est inpeccato originali. patet. quia talis non descendit 7per propagationem duorum seminum: puta viri et mulieris descendentium ab adam.
¶ Quarto sequitur quod baptizatus baptismo fluminis / flaminis / vel sanguinis / non habet peccatum originale. patet. quia est deobligatus. et per hoc potest excludi beata virgo. vel addatur puenta vel aliquid huiumo di. sed de hoc dicemus inferius.
¶ Ultimo patet quomodo originale peccatum dicitur traductum ab adam in posteros. quia sicut originalis iusticia fuisset traducta / improprie loquendo: pro tanto scilicet: quia deo infundente quilibet eoipso quod filius ade habuisset eam sicut pater prius habuerat. sipeccatum originale deo non infundente iusticia originalem traducitur ab adam in posteros. sicut analogiam videmus de arce et hereditate paterna: que fuisset traducta a patre ad posteros si crimen lese maiestatis non incurrisset.
¶ Ecce quid est essentia peccati originalis: scilicet voluntas et appetitus sensitiuus: principalus tamen voluntas. sed terminus peccatu originale non supponit absolute pro talibus rebus: sed connotatiue: connontando quod non habeat iusticia originalem et non sunt deobligati ab habenda iusticia originali. propterea voluntas ante baptisma est peccatum originale: post baptisma non est peccatum originale. sed nomina les non sunt consueti ponere priuationem esse purum nihil quo ad formale: sed dicere quod cecitas est oculus cecus. hoc est vnum methaphoricum ad theologum parum refert. hoc non obstate / oportet coapta re theologiam methaphorice: non est alia difficultas. appetitus sensitiuus est pronus ad malum / et ipsa pronitas et concupiscens / et concupiscentia / lex membrorum / tyrannis / et sic de talibus. non tamen nego per hoc habitus bonos et malos posse sensualitati inherere: vt in tertio pamplius videbitur. et licet post peccatum ade in eo erat carentia originalis iusticie pro tempore quo debeat in esse: non tamen erat proprie peccatum originale: sed actuale.
On this page