Quaestio 3

SUperiori questione diximus quod peccati deus est causa: et ad pecatum deus concurrit. superest ostendere an deus concurrat ad peccatis hoc est sub alio modo loquendi: tiu lian deus concurrat ad peccatum ea ratione qua peccatum et obliquitas: et est causa malicie quae est in subsetia actus quae est peccatum.

¶ Ad hanc quaestionem respondetur per vnam conclusionem: quae est hec. deus non cat peccatum. iste modus loquendi est / a satis in vlu et tritus apod theologos locata inteisigentes: propterea sepius illomodo vtar: interdum alio: quando sanctorum autoritates hoc expresse habent. probatur hec conclusio per illud psalmi ste Qn non deus volens iniquitatem tu es. et ioannis. 8 qui facit peccatum seruus est peccati. modo deus nec est nec potest esse seruus peccati. illud patet ex damasceno in quaestione praecedenti et aug. I de li. ar. c. 2. vbi inquirit quid facit animam seruire libidini et peccare: et dicit quod nihil superius et praestantius ea potest eam facere esse seruam libidins quia iniustum esset nec etiam inferius ea: quia impotens illud esset. ex quo concludit quod nihil facit animam peccare nisi ipsa volutas. et tertio de libero arbi. c. 26. inquirit quae sit prima causa peccati et voluntatis male: et dicit quod illa causaes voluntas. quia si non esset voluntas: non eset cui imputandum sit peccatum illa igitur voluntas aut est iusta aut iniusta. si iusta. igitur quisquis ei obtemperauerit non peccabit. ex quo patet quod illa voluntas que est prima causa peccati vt peccatu est iniusta.

¶ Ad istud sunt mlti articuli perisienses. inter posteri ores / articulus. 4. quod deus faciat quod aliquis peccet et quod sit peccator: error. Item quod deus sit causa aliqualiter ac tus demeritorii vt es demeritorius: error.

¶ Item quod deus est causa et actor peccati vt peatum est: et mali inquantum malum est: error. magister. c. vltimo huius distinctionis in liatia dicit: in hoc coueniunt omnes catholici tractato res quod deus non sit actor malorum culpe. et ad hoc multas sanctorum auctoritates libro primo. distinctione 46. adducit.

¶ Insuper: si deus esset causa actus mali culpe: deus culpabiliter ageret. culpa semp reducitur et retorquetur in eum qui es principalis actor culpe. proparterea adam trasgressionem eius in mulierem retorsit si deus eset actor culpe in deum tanquam in peccatorem culpa retorquaeretur

¶ Item: deus potest facere quod homin non imptuta retur actus: tollendo praeceptu suum de actu positiuo: et tunhoc maneret culpa respectu dei. tunc talis actus esset peccatum: et non ab homine. a solo ergo deo. et cum homo accusare tur de illo actu tanquam malo protinus dicere potest non peccaui in illo actu: sed deus. sicut quando sortes et ptluliofaciunt vnum effectum communem defectuosum et non est culpa ex parte sortis: totum defectum in platonem retorquaeret.

¶ Insuper: articulus perisiensis est quod quaelitercumque voluntas causat aliquid causat taliter invirtute prime causae: error. vult articulus dicere. licet substantiam actus mali deus causat cum voluntate creata: non tamen taliter. quia voluntas creata causat male actum et obliqua et contra suam regulam obligantem in oppositum non autem sic deus. licet substantiam actus obliqua deus causat: non tamen oblique. ergo conclusio est sufficienter probata.

¶ Contra hanc conclusionem arguitur. deus est actor monstrorum quae sunt peccata in natura: ergo similiter deus potest facere malum culpe.

¶ Secundo ar. quicquid deus potest facere mediante causa secunda: deus potest facere se solo. opposit o dato egeret deus ope causae secunde ad aliquem effectum positiuum producendum: quod non est audiendum a fideli viro. non valet dicere deus potest facere omne factibile a deo. sic etiam ego nunc sub maiore assumpta capio minorem: malum culpe deus potest facere median¬ te causa secunda. ergo malum culpe potest facere se solo. et ex consequenti ponatur in esse: sequitur quod malum culpe facit se solo.

¶ Ad primum distinguo antecedens. vel ad hunc sensum quod sit defectus ex parte dei: et sic nego: defectus prouenit ex parte cause secunde. vel quod concurrat influentia eius generalis ad productionem talium: concedo quod sit in eorum causa sed consequentia est nulla. non est idem in defectu naturali. et in peccato. deus gnanos et membris orbatos producere potest se solo. non propter eius impotertiam: sed potentiam potentem producere quicquid per aliquam causam secundam produci potest: quia hoc nihil contra rectam rationem ponit. secus est in malo culpe.

¶ Ad secunduium concedo premissas illius sillo gismi cum conclusione: quod peccatum deus potest producere se solo et male ponit in esse argumentum illam propositionem. sua de in esse est hec: hoc deus producit se solo: demonstrando illud quod est peccatum: quicquid fuerit / furtum homici dium / aut dei odium / vel hmoni. si a solo deo produca tur non est peccatum.

¶ Et si dicas. odium dei non potest fieri sine difformitate. quandocumque est habet difformitatem annexam.

¶ Respondetur. odium dei potest esse sine difformitate. si illam quaelitatem deus se solo producat extra sbitentum: non habet difformitatem anexam. non a deo: quia non potest difformiter agere. non a creatura: quia nulla ad illam quaelita tem ex ypothesi concurrit. sed concedo quod deus non potest producere odium dei se solo. non est possibile quod odium dei producatur sine difformitate. hoc est: non potest esse in esse odii licite. furtum / mendacium / adulterium / odium / et hmoni habent inuolutam maliciam. 3. Ethi. aliqua sunt quam primum nominata inuolutam habent maliciam. ergo non est possibile quod malum culpe fiat a deo solo: nec aliquid quod annexa habet maliciam. sed bene verum est quod aliquid habens ( innolutam maliciam in esse tali vt puta furti / mendacii aut odii) non potest fieri inesse tali sine sua difformitate.

¶ Dices. ex illo etiam non est possibile quod actus meritorius fiat a solo deo. ergo idem est quo ad peccatum et actum meritorium.

¶ Respondeo. non est idem actus meritorius et bonus non potest esse sine speciali dei ope. peccatum fit sine dei opespeciali. ymmo auxilium dei speciale non concurrit ad peccatum. Secundo: deus potest acceptare actum aliquem sine concursu voluntatis create ad primum: vt actum totaliter a deo productum in voluntate vel extra voluntatem creatam. sic potest de culpa sine concursu voluntatis create vel eius omissione. et licet deus sit principalis causa et instigatiua specialiter ad actum meritorium deus non meretur: saltem secundum diuinitatem. mereri est facere aliquid respectu cuius ab alio debetur ei primum quod non habet ex seactus ergo meritorius est deo specialiter attribuendus non tanquam ei qui meretur sed ei ex cuius specia li dono alius meretur: et accipitur ex eius beneplacito ad premium: et hoc deo attribuitur ad laudem. et peccatum / sub ratione culpe attribuitur a regula deuiante ad vituperium. Quare domino deo non potest attribui. et licet subistia actus peccati a deo prohibeatur: sicut male agere: ad vnum concurrit et non ad aliud. vnum dicit ens positiuum et importat perfectionem. aliud obliquitatem nalem defectum et taliter male se htr e et taliter se habtre non est a do vt dicur articulus perisiensis iam allegatus.

¶ Contra adhuc arguitur. assumpto illo principio theologico in hoc secundo argumento / quicquid et quoelitercum que deus potest facere mediate causa secunda hoc et taliter deus potest agere se solo. quia facere aliqualiter tale est actiodependens a deo. ergo respectu aliqualiter talis deus est causa quia si non: creatura respectu talis actionis aliqua lis est independens a deo.

¶ Respondetur. maior ista assum pta est falsa et erronea: vt patet ex articulo perisiensi. ergo non est principium: heologicum. deus non est causa obliquitatis et difformitatis. creatura a sua malicia respectu taliter agere obliqua / dependentiam non capit a deo: licet creatura et quicquid positiuum in ea est a deo dependet.

¶ Sed contra illud arguitur. hoc furtum quo ad subsetam actus est a deo. et hoc furtum quo ad substantiam actus est hoc furtum taliter se habens. ergo hoc furtum taliter se habens est a deo. per furtum peccatum actum voluntatis intelligo. vel sic. hoc causatur a deo demostrando illum malum actum quo ad substantiam hoc est illud taliter se habtre. ergo illud taliter se habtre cantur a deo.

¶ Respondetur. concedendo has consequeutias cum praemissis: et per taliter se habtre semper difformitates et obliquitates intelligendo. sicut conformitas actus est actus recte rationi conformis: ita difformitas actus voluntatis est actus difformis recte rationi in existenti vel quae deberet inesse. taliter se habtre est actus taliter se habens: et difformitas actus est actus difformis. sed non cantur difformitas actus a deo: nec a deo cantur taliter se habtre in actu: intelligendo per taliter se habtre sicut exposuimus ob lique defectuo se et contra suam regulam. quo ad vbum / est idem est dictu difformitas siue obliquitas siue taliter se habtre est a deo: et est a deo difformitas siue oblioutas cum verbo facit / causat / producit / influit / vel hmoninon est idem propter connotationem verbi adiectiui in connotatum termini culpa vel consilis cadentis. nec hoc est sophistice loqui: sed ad rem paucis et logice et theologice respondere. rudioribus explicetur sub alio modo loquendi si voluerit. sed necessarium est pro ingenioso ar guenti vti sic logica. semper fabricabit argumentum vt fecimus quousque ei sic respondeatur. nec sequitur hic acd tus cum suo taliter se habtre causatur a deo. ergo cantur difformi tas huius actus. est fallacia consequentis. econuerso consequentia est bona. non modo quia antecedens est impossibile: sed per locum intrinsecum. sicut licet non sequatur: sortes rotundum commedit ergo sortes communedit rotundum: econuerso sequitur. taliter debes respondere ad tales argutias. hic actus causatur a deo: hic actus est actus vt actus malus / vel inquantum malus: ergo actus inquantum malus cauatur a deo. et potissimum si inquantum teneatur reduplicatiue: conceditur consequentia et conclusio de virtute sermonis. sed non cantur inquantum malus a deo. et sic ad tales dicas / sortem esse deus facit: sortem esse est sortem esse peccatorem: ergo sortem esse peccatorem deus facit consequentia est bona. et consequens verum sicut et antecedens. pro nouitiis hec explanabimus. /sensus maioris est sortem existentem deus facit. minor est in valore sortes existens est sortes existens peccator: quae est vera. si sortes existat in peccato conclusio valibet hanc sortem existentem in pccato deus facit: quae hanc valibet illam rem quae est sortes existens in peccato deus facit. coseruare est facere. vel si produceretur sortes adultus de nouo vel angelus cum discretione qui in primo instanti peccaret tunc sortem peccatorem deus facit / tamen deus non facit sortem peccatorem vel sortem peccare: licet faciat sortem qui est peccator. nec hic est sillogismus: deus facit sortem et sortes est peccator ergo deus facit peccatorem sed solum sequitur / peccatorem deus facit. crebro a factione simpliciter non est factio talis et secundum quid: et pluries ediuerso. quemadmodum non sequitur / deus facit sortem album vel musicum de nouo: ergo deus facit sortem de nouo. ego facio sortem sedentem / musicum mansuetum orantem / pertransire pontem / et non facio sortem.

¶ Tertio arguitur. deus vult a. actum homnicidii esse malum culpe. ergo deus facit culpam. antecedens patet capiendo aliquid quod est malum. quia prohibitum iure diuinon positiuo. isto supposito sic arguitur. ab illo habent actus quod est malus a quo habet quod est prohibitus. sed a deo a. acd tus habet quod est prohibitus. actus ille a natura sua non habent quod est prohibitus: nec ab homine vel angelo. ergo a solo deo.

¶ Quarto arguitur. deus est volens hac enti tatem vel substantiam odii dei esse demonstrando odium in anima peccatoris: et sit quod in illo odio includitur inseperabiliter difformitas et peccatum. modo volens antecedens vult consequens inclusum in illo antecedente si rationabiliter vult. quia si non vult consequens: potest velle oppositum consequentis cum illo antecedente: et sic irrationabiliter vult.

¶ Ad tertium nego antecedens et ad probationem ab illo a. actus habet quod est malus a qu habent quod est prohibitus. hoc negatur. sed solum ab illo cuisest prohibitus. quia ab eo habet quod eliciatur contra rectam rationem. alioqui pontifex prohibens mala esset causa mali commissi in subditis: quod est falsum. non sequitur. a. actus est prohibitus sorti: ergo a. actus est malus. bina commestio in die est huic sorti prohibita: et tamen non oportet quod bentia commestio in sorte sit peccatum. stat quod non comedat bis in die actus est prohibitus tamquam committatur tamquam culpabilis non sequitur ergo deus prohibet forti facere a. culpam. a. est sorti culpa. stat quod numquo sortes faciat a. sed ioactus est malus quia contra prohibitionem est elicitus ab eo cui est prohibitus.

¶ Ad quartum patet ex quaestione praecedo ti. deus non habet velle pure spontaneum et simpliter respectu substantie illius actus: sed solum velle generalis influentie. et habet nolle prohibitum respectu illius substantie actus. volens antecedens simpliciter cum omniincluso in illo formaliter: vult etiam consequens si tantum sit aliquid annexum et displicibile inuolutum. et sic in antecedente non est color in argumento tenendo communem viam inter theologos. consequentia est bona de lege: sortes est episcopus: ergo est sacerdos. sortes tamen potest formaliter velle antecedens et nolendo consequens. sed illud antecedens est pure volitum a sorte: non tamen sic substantia actus peccati a deo: quia habet nolle prohibitorium respectuillius substantie actus.

¶ Quinto arguitur. intellectus diuinus intelligit malum culpe. ergo voluntas diuina vult malum culpe. tet consequentia idem est realiter intellectus diuinus et voluntas diuinis: et idem est obiectum secundarium. ergo intellectus non fertur in vnum obiec tum quin voluntas feratur in idem.

¶ Sexto arguitur. deus est causa illius quod expedit homin ad salutem. sed peccare alicui expedit ad salutem. patet secundum augu. xiiii. de ciuitate dei capitulo. xiii. audeo dicere superbis esse vtile causadere in aliquod apertum maifestumque peccatum vnde sibie displiceat qud a sibi placendo ceciderat. salubrius exue petrus sibi displicuit quando fleuit quam sibi placuerit quando psumpsit. cui alludit illud psalmiste super facies eo ignominia et quarent nomen tuu domine.

¶ Septio peccata esse est ad decorem vniuersi. sed deus vult omne illud quod est ad decorem vniuersi. igitur vult peccatum. maior. patet opposita iuxta se posita clarius elucescunt. secundo celi. et primo elenchorum. propterea in libris de celo dicit quod mundus constat ex principiis contriis: vt ex siccis / calidis frigidis / et habuidis: sicut ciuitas ex contrariis gentibus / ex egenis et diuitibus / ex paruulis et senioribus / ex debilibus et fortibus / ex reprobis atque probis. ars quoque naturam imitatur: vt pictura ex contrariis coloribus ad decorem imagins: et musica ex contrarietate vocum. ergo habtre culpas in vniuerso conducit ad vniuersi honorem. et per consequens maior est colorata.

¶ Ad quintum nego consequentiam. et ad probationem concedo quod idem realitur est intellectus diuinus et sua voluntas. sed non sequitur propterea quae si intellectus diuinus intelligat culpam quod voluntas eius velit culpam. sed ex illo non sequitur quod aliquod praedicatum enuncietur de intellectu diuino quod non enuncietur vere depronomne demostrante voluntatem. sicut hec est vera hoc intellectus diuinus intelligit malum: ita hec est vera / voluntas diuinis intelligit malum. hoc potest expositorie deduci sicut diximus in decinasexta distinctione huius de in tellectu creato et voluntate creata.

¶ Ad sextum concedo maiorem quod directe et per se expedit. secus est si in directe per accides et occasionaliter prodest. ignominia in vulgo vel peccatum carnis dat supbo occasionem suefragilitatis cognoscende. sic dicatur ad septimu. cutpa non est ad decorem vniuersi. non idem est de silitudinibus assumptis quae prosunt ad compositionem mundi pictu re et melodie in quibus non est aliqua culpa.

¶ Octauo arguitur. deus praecepit facere illud quod e culpa: et ad hoc instigauit: patet ex authoritate scripture instigauit semei maledicere dauidi: et in hoc peccauit semei. 3. Regum secundo. dauid iussit salomoi vt puniretur pro isto fcto quod ad hoc semei instigauit. patet sic. cum abisay vellet: percutere semei maledicentem dauid: Respondit dauid: dimitte eum vt maledicat. dominus enim praecepit eivt maledi cet: et paulopost: deintte eum vt maledicat iuxta praeceptum dei 2. Regum sextodecimo.

¶ Confirmatur hec ratio. instigabat reges infideles contra pepostolum dei. esaie decio: de senacherib rege assiriorum ait dominus / assur virga furoris di mei ad gentem fallacem mittam eum xiii. ca. eiusdem idem legitur de nabugodonosor / Ego mandaui sanctificatis meis et vocaui fortes meos in ira mea. dominus exercituum precepit milicie belli venientibus de terra procul vt disperdat omnem terram. si militer instigat malos ad regnadum. patet. Iob. 4. qui regnare facit hipocrita propter peccata ppotoli. et Ozee. xiii dabo regem in furore meo. igitur.

¶ Respondetur. in hac autoritate primo introducta est colormirum videretur quod ille vnus auderet maledicere regi¬ tanto et tam animoso milite stipato si non fuisset motus alium de quam cum dei influentia generali. potest dici primo dauid dicebat dominus praecepit ei. cum videret vnius viri constantiam inter tot bellatores regi maledicere: dauid assentiebat huic: deus praecepit ei maledicere mihi: et specialiter hunc ad hoc instigabat. sed non sequitur: dauid ita iudicabat ergo ita erat. facile poterat dauid falli. nec argumentum de animo sitate erat sufficiens de porcenna marco regulo condro et similibus plura legimus cum solo concursu dei generali. ille semei erat anio sus et maliciosus. siue impulsu dei vel eius instigatione speciali hoc fecit. secundo dicitur: deus poterat semei anima mare et instigare vt diceret vir sanguinum es. hoc erat verum. proditorie fecit occidi vriam. dauid erat hac pena dignus. nec hoc dicendo peccauit semei: sed supexcessit: et in hoc peccauit: sicut ipsemet semei confessus est in reductione dauidis. 2 reg. 10. deus tamen pro tunc seruauit ne occideretur. dauid autem moriturus credidit eum excessieet a seipso dominuo non instigante) ad excessum loquutum fuisse. quare iussit vt prui retur. si autem credidisset quod dominus specialiter eum ad hoc totum instigasset: non debebat vllum peccatum ascripsisse ipsi semei: nec relinquere salomodoi vt pruiretur. Ad illud ergo in quo peccauit semei nullo modo instigauit deus: sed permisit solum: vt glosa inturliearis: primi regum. 16. exponit. sicut deus dicitur inducere temptationem quem non vult speciali adiutorio de temptatione eripeareet excecare quem non vult illuminare. ad alias authoritates. ad illam iob. 24. quae est expressior contra conclusionem: per facere intelligas permittem propter peccata ppli. sic vocauit reges infideles vt prumiret hebreos ratione peccatorum commissorum. sed ipsi sua ptate abusi sunt: sibi et suis diis illud ascribentes. vidimus ergo quoimodo deus non est causa mali culpe nec causat difformitatem esto quod difformitas est actus recte rationi difformis sicut conformitas est actus bonus moraliter prudentie vel errori inuincibili conformis. ex illo solum sequitur quod difformitatem deus causat: qui valet hanc sbsantiam actus qui est difformis deus causat. deus tamen causat malum pene: pene inquam quae a culpa segregatur. cum omnis culpa est penaex praecedentibus: deus non potest esse actor pene quae est culpa. Q Uperius diximus deum esse causam effectiuam cuiuslibet C rei positione abstrahendo ab actu bono et malum voluntatis: hoc est: non habendo oclibet ad illos. sed quia de illis est speanlis difficltas et est argumentum appens contra dicta in quaestione praecedenti: tractabitur soc quaeo. aliquis sic argumentaretur: deus prius coagit ad actum qui est malus quae voluntas creata. ergo deus facit malum culpe.