Table of Contents
Ordinatio
Liber 1
Prologus
Pars 1
Pars 2
Pars 3
Quaestio 2 (Depreciated; to be deleted) : Utrum theologia sit de Deo sub aliqua speciali ratione
Quaestio 3 (Depreciated; to be deleted) : Utrum theologia sit de omnibus ipsorum ad primum eius subiectum
Pars 4
Quaestio 1 : Utrum theologia in se sit scientia, et utrum subalternans vel subalternata
Pars 5
Quaestio 2 (Depreciated; to be deleted) : Utrum ex ordine ad praxim ut ad finem dicatur per se scientia practica
Distinctio 1
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum obiectum fruitionis per se sit finis ultimus
Quaestio 2 : Utrum finis ultimus habeat tantum unam rationem fruibilis
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum frui sit aliquis actus elicitus a voluntate, vel passio recepta in voluntate
Quaestio 2 : Utrum fine apprehenso per intellectum necesse sit voluntatem frui eo
Pars 3
Quaestio 1 : Utrum Deo conveniat frui
Quaestio 2 : Utrum viator fruatur
Quaestio 3 : Utrum peccator fruatur
Quaestio 4 : Utrum bruta fruantur
Quaestio 5 : Utrum omnia fruantur
Distinctio 2
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum in entibus sit aliquid exsistens actu infinitum
Quaestio 2 : Utrum aliquod infinitum esse sit per se notum
Quaestio 3 : Utrum sit tantum unus Deus
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum possibile sit cum unitate essentiae divinae esse pluralitatem personarum
Quaestio 2 : Utrum sint tantum tres personae in essentia divina
Quaestio 3 : Utrum cum essentia divina possit stare in aliquo ipsum esse productum
Quaestio 4 : Utrum in essentia divina sint tantum duae productiones intrinsecae
Distinctio 3
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum Deus sit naturaliter cognoscibilis ab intellectu viatoris
Quaestio 2 : Utrum Deus sit primum cognitum a nobis naturaliter pro statu isto
Quaestio 3 : Utrum Deus sit primum obiectum naturale adaequatum respectu intellectus viatoris
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum in qualibet creatura sit vestigium Trinitatis
Pars 3
Quaestio 4 : Utrum in mente sit distincte imago Trinitatis
Distinctio 4
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum ista sit vera 'Deus generat alium Deum'
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum ista sit vera 'Deus est Pater et Filius et Spiritus Sanctus'
Distinctio 5
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum essentia divina generet vel generatur
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum Filius generetur de substantia Patris
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum Deus Pater genuit Deum Filium voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Patre sit aliquid absolutum vel proprietas Patris
Quaestio 2 : Utrum possint esse plures Filii in divinis
Distinctio 8
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum Deus sit summe simplex
Quaestio 2 : Utrum aliqua creatura sit simplex
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum solus Deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum generatio Filii in divinis sit aeterna
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus producitur per actum et modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio
Distinctio 12
Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius spirent uniformiter Spiritum Sanctum
Distinctio 13
Distinctiones 14, 15, et 16
Quaestio 1 : Utrum quaelibet persona mittat quamlibet
Distinctio 17
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum necesse sit ponere caritatem creatam, formaliter inhaerentem naturae beatificabili
Quaestio 2 : Utrum necesse sit ponere in habitu rationem principii activi respectu actus
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum tota caritas praeexsistens corrumpatur ita quod nulla realitas eadem numero maneat in caritate maiore et minore
Quaestio 2 : Utrum illud positivum caritatis praeexsistentis quod manet in augmento, sit tota essentia caritatis intensae
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales secundum magnitudinem
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alia
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum tres personae sint aequales in potentia
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum haec sit veta 'solus Pater est Deus'
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum Deus sit nominabilis a nobis aliquo nomine significante essentiam divinam in se, ut est 'haec'
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum persona secundum quod dicit aliquid commune Patri et Filio et Spiritui Sancto, dicat praecise aliquid secundae intentionis
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit proprie numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis dicat substantiam vel relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae constituantur in esse personali per relationes originis
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum verbum creatum sit actualis intellectio
Quaestio 2 : Utrum verbum in divinis dicat proprium personae genitae
Quaestio 3 : Utrum verbum divinum dicat respectum ad creaturam
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum 'ingenitum' sit proprietas ipsius Patris
Quaestio 2 : Utrum innascibilitas sit proprietas constitutiva primae personae in divinis
Quaestio 3 : Utrum personae prima divina constituatur in esse personali aliqua relatione positiva ad secundam personam
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium dicatur univoce de principiis ad intra et ad extra in Deo
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum de Deo dicatur aliqua relatio ex tempore
Quaestio 2 : Utrum Dei ad creaturam possit esse aliqua relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo et aequalitas sint relationes reales in Deo
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto
Quaestio 2 : Utrum Pater sit sapiens sapientia genita
Distinctiones 33 et 34
Quaestiones 1-3 : Utrum proprietas sit idem cum persona, utrum sit idem cum essentia, et utrum persona sit idem cum essentia
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sint relationes aeternae ad omnia scibilia ut quiditative cognita
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum fundamentum relationis aeternae ad Deum ut cognoscentem habeat vere esse essentiae ex hoc quod est sub tali respectu
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum Dei omnipotentia necessaria inferat eius immensitatem
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum scientia Dei respectu factibilium sit practica
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum praedestinatus possit damnari
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum sit aliquod meritum praedestinationis vel reprobationis
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deum esse omnipotentem possit probari naturali ratione
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum prima ratio impossibilitatis rei fiendae sit ex parte Dei vel rei factibilis
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus possit aliter facere res quam ab ipso ordinatum est eas fieri
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum Deus ab aeterno voluit alia a se
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas beneplaciti Dei semper impleatur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum permissio divina sit aliquis actus voluntatis divinae
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum voluntas creata sit bona moraliter quandocumque conformatur voluntati increatae
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum primaria causalitas respectu causabilium de necessitate sit in tribus personis
Quaestio 2 : Utrum Deus possit aliquid creare
Quaestio 3 : Utrum sit possibile Deum producere aliquid 'aliud a se' sine principia
Quaestio 4 : Utrum creatio angeli sit idem angelo
Quaestio 5 : Utrum relatio creaturae ad Deum sit eadem fundamento
Quaestio 6 : Utrum angelus et anima differant specie
Distinctio 2
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum in exsistentia actuali angeli sit aliqua successio formaliter
Quaestio 2 : Utrum in angelo actualiter exsistente necesse sit ponere aliquid mensurans exsistentiam eius aliud ab ipsa exsistentia
Quaestio 3 : Utrum omnium aeviternorum sit unum aevum
Quaestio 4 : Utrum operatio angeli mensuretur aevo
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum angelus sit in loco
Quaestio 2 : Utrum angelus requirat determinatum locum
Quaestio 3 : Utrum angelus posset simul esse in duobus locis
Quaestio 4 : Utrum duo angeli possunt simul esse in eodem loco
Quaestio 5 : Utrum angelus possit moveri de loco ad locum motu continuo
Quaestio 6 : Utrum angelus possit movere se
Quaestio 7 : Utrum angelus possit moveri in instanti
Quaestio 8 : Utrum angelus possit moveri ab extrema in extremum non pertranseundo medium
Distinctio 3
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum substantia materialis ex se sive ex natura sua sit individua vel singularis
Quaestio 2 : Utrum substantia materialis per aliquid positivum intrinsecum sit de se individua
Quaestio 3 : Utrum substantia materialis per actualem exsistentiam sit individua vel ratio individuandi aliud
Quaestio 4 : Utrum substantia materialis per quantitatem sit individua vel singularis
Quaestio 5 : Utrum substantia materialis sit haec et individua per materiam
Quaestio 6 : Utrum substantia materialis sit individua per aliquam entitatem per se determinantem naturam ad singularitatem
Quaestio 7 : Utrum sit possibile plures angelos esse in eadem specie
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum angelus posset se cognoscere per essentiam suam
Quaestio 2 : Utrum angelus habeat notitiam naturalem distinctam essentiae divinae
Quaestio 3 : Utrum ad hoc quod angelus distincte cognoscat quiditates creatas requiratur quod habeat distinctas rationes cognoscendi eas
Distinctiones 4-5
Quaestio 1 : Utrum inter creationem et beatitudinem angeli boni fuerit aliqua mora
Quaestio 2 : Utrum angelus prius meruerit beatitudinem quam eam acceperit
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum angelus malus potuerit appetere aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Utrum primum peccatum angeli fuerit formaliter superbia
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum malus angelus neccessario velit male
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum angelus possit assumere corpus in quo exerceat opera vitae
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum angelus superior possit illuminare inferiorem
Quaestio 2 : Utrum unus angelus possit intellectualiter loqui alteri
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli mittantur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum angelus custodiens possit effective aliquid causare in intellectu hominis custoditi
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum lux gignat lumen tamquam propriam speciem sensibilem sui
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum corpus caeleste sit essentia simplex
Quaestio 2 : Utrum aliquod sit caelum mobile, aliud a caelo stellato
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum gratia sit in essentia animae vel in potentia
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum gratia sit virtus
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum liberum arbitrium hominis sine gratia possit cavere omne peccatum mortale
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum iustitiam originalem in Adam necesse sit ponere aliquod donum supernaturale
Distinctiones 30-32
Quaestio 1 : Utrum quilibet, secundum legem communem propagatus ab Adam, contrahat peccatum originale
Quaestio 2 : Utrum peccatum originale sit carentia originalis iustitiae
Quaestio 3 : Utrum anima contrahat peccatum originale a carne infecta, concupiscibiliter seminata
Quaestio 4 : Utrum in baptismo remittatur peccatum originale
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum peccato originali debeatur sola carentia visionis divinae pro poena
Distinctiones 34-37
Quaestio 1 : Utrum peccatum sit a nobis sicut a causa
Quaestio 2 : Utrum peccatum sit per se corruptio boni
Quaestio 3 : Utrum peccatum sit poena peccati
Quaestio 4 : Utrum peccatum possit esse a Deo
Quaestio 5 : Utrum voluntas creata sit totalis causa et immediata respectu sui velle, ita quod Deus respectu illius velle non habeat aliquam efficientiam immediatam, sed tantum mediatam
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum intentio sit solus actus voluntatis
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum synderesis sit in voluntate
Quaestio 2 : Utrum conscientia sit in voluntate
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum omnis actus sit bonus ex fine
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum aliquis actus noster possit esse indifferens
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum peccata capitalia distinguantur
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum voluntas creata possit peccare ex malitia
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum potentia peccandi sit a Deo
Liber III
Distinctio Prima
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum possibile fuerit humanam naturam uniri Verbo in unitate suppositi
Quaestio 2 : Utrum tres personae possent assumere eandem naturam numero
Quaestio 3 : Utrum una persona possit assumere plures naturas
Quaestio 4 : Utrum suppositum creatum possit substantificare hypostatice aliam naturam creatam quam illam quam habet
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum formalis ratio terminandi unionem naturae humanae ad Verbum sit proprietas eius relativa
Distinctio Secunda
Quaestio 1 : Utrum naturam aliquam immediate uniri Verbo hypostatice et non frui eo includat contradictionem
Quaestio 2 : Utrum Verbum primo et immediate assumpsit totam naturam humanam
Quaestio 3 : Utrum incarnationem praecessit corporis organizatio et animatio
Distinctio Tertia
Quaestio 1 : Utrum beata Virgo fuerit concepta in peccato originali
Quaestio 2 : Quare et quomodo corpus Christi non contraxit sicut alia corpora peccatum originale
Distinctio Quarta
Quaestio 1 : Utrum beata Virgo fuerit vere Mater Dei et hominis
Distinctio Quinta
Quaestio 1 : Utrum natura divina assumpsit naturam humanam vel assumere potuit
Quaestio 2 : Utrum persona creata fuerit assumpta vel potuit assumi
Distinctio Sexta
Quaestio 1 : Utrum in Christo sit aliquod esse aliud ab esse increato
Quaestio 2 : Utrum Christus sit aliqua duo
Quaestio 3 : Quae illarum trium opinionum, quas recitat Magister, sit tenenda
Distinctio Septima
Quaestio 1 : Utrum ista sit vera 'Deus est homo'
Quaestio 2 : Utrum Deus factus sit homo
Quaestio 3 : Utrum Christus praedestinatus sit esse Filius Dei
Distinctio Octava
Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales
Distinctio Nona
Quaestio 1 : Utrum Christo debeatur latria vel honor latriae solummodo secundum naturam divinam
Distinctio Decima
Quaestio 1 : Utrum Christus sit filius Dei adoptivus
Distinctio Undecima
Quaestio 1 : Utrum Christus sit creatura
Quaestio 2 : Utrum Christus, secundum quod homo, sit creatura
Quaestio 3 : Utrum Christus incepit esse
Distinctio Duodecima
Quaestio 1 : Utrum natura humana in Christo potuit peccare
Distinctio Decima Tertia
Quaestio 1 : Utrum animae Christi potuit conferri summa gratia quae potuit conferri creaturae
Quaestio 2 : Utrum animae Christi fuerit collata summa gratia quae potuit creaturae conferri
Quaestio 3 : Utrum possibile fuit voluntatem animae Christi habere summam fruitionem possibilem naturae creatae
Quaestio 4 : Utrum anima Christi potuit summe frui Deo sine summa gratia
Distinctio Decima Quarta
Quaestio 1 : Utrum possibile fuit intellectum animae Christi primo et immediate perfici visione Verbi perfectissima possibili creaturae
Quaestio 2 : Utrum possibile sit intellectum animae Christi videre omnia in Verbo quae videt Verbum
Quaestio 3 : Utrum anima Christi novit omnia in genere proprio
Quaestio 4 : Utrum Christus perfectissime novit omnia in genere proprio
Distinctio Decima Quinta
Quaestio 1 : Utrum in anima Christi secundum portionem superiorem fuerit verus dolor
Distinctio Decima Sexta
Quaestio 1 : Utrum Christus habuit necessitatem moriendi
Quaestio 2 : Utrum in potestate animae Christi fuerit non mori ex violentia passionis
Distinctio Decima Septima
Quaestio 1 : Utrum in Christo fuerunt duae voluntates
Distinctio Vigesima Sexta
Quaestio 1 : Utrum spes sit virtus theologica distincta a fide et caritate
Distinctio Vigesima Septima
Quaestio 1 : Utrum sit aliqua virtus theologica inclinans ad diligendum Deum super omnia
Distinctio Vigesima Octava
Quaestio 1 : Utrum eodem habitu sit diligendus proximus quo diligitur Deus
Distinctio Vigesima Nona
Quaestio 1 : Utrum quilibet teneatur maxime diligere se post Deum
Distinctio Trigesima
Quaestio 1 : Utrum necesse sit diligere inimicum ex caritate
Distinctio Trigesima Prima
Quaestio 1 : Utrum caritas remaneat in patria ita quod non evacuetur
Distinctio Trigesima Secunda
Quaestio 1 : Utrum Deus diligat omnia ex caritate aequaliter
Distinctio Trigesima Tertia
Quaestio 1 : Utrum virtutes morales sint in voluntate sicut in subiecto
Distinctio Trigesima Quarta
Quaestio 1 : Utrum virtutes, dona, beatitudines et fructus sint idem habitus inter se
Distinctio Trigesima Quinta
Quaestio 1 : Utrum sapientia, scientia, intellectus et consilium sint habitus intellectuales
Distinctio Trigesima Sexta
Quaestio 1 : Utrum virtutes morales sint connexae
Distinctio Trigesima Septima
Quaestio 1 : Utrum omnia praecepta decalogi sint de lege naturae
Distinctio Trigesima Octava
Quaestio 1 : Utrum omne mendacium sit peccatum
Distinctio Trigesima Nona
Quaestio 1 : Utrum omne periurium sit peccatum mortale
Distinctio Quadragesima
Quaestio 1 : Utrum Lex Nova sit gravior Lege Vetere
Liber IV
Distinctio Prima
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum creatura possit habere aliquam actionem respectu termini creationis
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum haec sit ratio definitiva sacramenti quam ponit Magister: «Sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma»
Quaestio 2 : Utrum tempore cuiuscumque Legis a Deo datae debuerit institui aliquod sacramentum
Pars 3
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquod sacramentum quantumcumque perfectum habere causalitatem activam respectu gratiae conferendae
Quaestio 2 : Utrum possibile sit in aliquo sacramento esse aliquam virtutem supernaturalem
Pars 4 Incidentalis
Quaestio 1 : Utrum in circumcisione ex vi eius conferatur gratia
Quaestio 2 : Utrum tempore legis naturae fuerit aliquod sacramentum correspondens circumcisioni
Distinctio Secunda
Quaestio 1 : Utrum sacramentum Novae Legis habeat efficaciam a Christi passione
Quaestio 2 : Utrum baptizatus baptismo Ioannis necessaria tenebatur baptizari baptismo Christi
Distinctio Tertia
Quaestio 1 : Utrum ilia sit propria definitio baptismi quam ponit Magister: «Baptismus est tinctio, id est ablutio, corporis exterior, facta sub forma verborum praescripta»
Quaestio 2 : Utrum haec sit praecisa forma baptismi: «Ego te baptizo in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti»
Quaestio 3 : Utrum sola aqua naturalis pura sit materia conveniens baptismi
Quaestio 4 : Utrum institutio baptismi evacuet circumcisionem
Distinctio Quarta
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum parvuli sint baptizandi
Quaestio 2 : Utrum parvuli baptizati recipiant effectum baptismi
Quaestio 3 : Utrum parvulus exsistens in utero possit baptizari
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum adultus consentiens potest recipere effectum baptismi
Quaestio 2 : Utrum adultus fictus recipiat effectum baptismi
Pars 3
Quaestio 1 : Utrum iam iustificati teneantur ad susceptionem baptismi
Pars 4
Quaestio 1 : Utrum omnes baptizati recipiant aequaliter effectum baptismi
Quaestio 2 : Quid faciendum est de parvulo exposito
Quaestio 3 : Utrum parvuli Iudaeorum et infidelium sint invitis parentibus baptizandi
Distinctio Quinta
Quaestio 1 : Utrum malitia ministri impediat conferri baptismum
Quaestio 2 : Utrum recipiens baptismum scienter a malo ministro mortaliter peccet
Quaestio 3 : Utrum aliquis debeat ministrare sacramentum baptismale quando praesumitur baptizationem vergere in periculum vitae corporalis eius qui suscipit
Distinctio Sexta
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum solus sacerdos possit baptizare
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum unitas baptismi necessario requirat ut ab uno ministro conferatur
Quaestio 2 : Utrum unitas baptismi requirat simul esse ablutionem et prolationem verborum
Quaestio 3 : Utrum unitas baptismi requirat baptizantem esse distinctum personaliter a baptizato
Pars 3
Quaestio 1 : Utrum in ministro baptizante requiratur intentio debita ad baptizandum
Quaestio 2 : Qualis intentio requiratur in ministro baptizante
Pars 4
Articulus Primus
Quaestio 1 : Utrum baptismus possit iterari
Quaestio 2 : Quae sit poena iterantium baptisma
Articulus Secundus
Quaestio 1 : Utrum in baptismo imprimatur character
Quaestio 2 : Utrum character sit aliqua forma absoluta
Quaestio 3 : Utrum character sit in essentia animae an in aliqua eius potentia
Distinctio Septima
Quaestio 1 : Utrum sacramentum confirmationis sit necessarium ad salutem
Quaestio 2 : Utrum sacramentum confirmationis sit dignius baptimo
Quaestio 3 : Utrum sacramentum confirmationis possit iterari
Quaestio 4 : Utrum sit aliqua poena iterantium sacramentum confirmationis
Distinctio Octava
Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum Novae Legis
Quaestio 2 : Utrum ilia sit forma eucharistiae quae ponitur in canone missae
Quaestio 3 : Utrum sacramentum eucharistiae convenienter fuit institutum post cenam eu utrum possit recipi a nonieiunis
Distinctio Nona
Quaestio 1 : Utrum exsistens in mortali peccato peccet mortaliter percipiendo sacramentum eucharistiae
Distinctio Decima
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum possibile sit corpus Christi sub specie panis et vini realiter contineri
Quaestio 2 : Utrum idem corpus possit esse localiter simul in diversis locis
Quaestio 3 : Utrum corpus Christi possit simul esse localiter in caelo et in eucharistia
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum corpori Christi naturaliter exsistenti et eidem sacramentaliter exsistenti necessario insint eaedem partes et proprietates
Quaestio 2 : Utrum quaelibet actio immanens quae est in Christo naturaliter exsistente, eadem insit sibi ut in eucharistia sacramentaliter exsistenti
Quaestio 3 : Utrum corpori Christi ut in eucharistia exsistenti possit inesse aliquis motus corporalis
Pars 3
Quaestio 1 : Utrum Christus in eucharistia exsistens possit per aliquam virtutem naturalem transmutare aliquid aliud a se
Quaestio 2 : Utrum aliquis intellectus creatus possit naturaliter videre exsistentiam corporis Christi in eucharistia
Quaestio 3 : Utrum aliquis sensus possit corpus Christi sentire ut est in eucharistia
Distinctio Undecima
Pars 1
Articulus Primus
Quaestio 1 : Utrum sit possibilis transubstantiatio
Quaestio 2 : Utrum sit possibile quodlibet ens converti in quodcumque
Articulus Secundus
Quaestio 1 : Utrum panis convertatur in corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum panis in conversione in corpus Christi annihiletur
Quaestio 3 : Quibus propositionibus conversio panis in corpus Christi possit vere exprimi
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum panis triticeus cum aqua elementari coagulatus sit materia conveniens conversionis in corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum solum vinum expressum de uva sit conveniens materia conversionis in sanguinem
Distinctio Duodecima
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum in eucharistia sit aliquod accidens sme subiecto
Quaestio 2 : Utrum in eucharistia quodcumque accidens remanens sit sine subiecto
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum accidentia in eucharistia possint habere quamcumque actionem quam poterant habere in subiecto
Pars 3
Articulus Primus
Quaestio 1 : Utrum omnis transmutatio, quae potest causari ab agente creato circa accidentia in eucharistia manente, necessario requirat eandem quantitatem manere
Quaestio 2 : Utrum possibile sit circa eucharistiam fieri transmutationem corruptivam accidentium
Articulus Secundus
Quaestio 1 : Utrum in aliqua transmutatione, facta circa eucharistiam, necesse sit aliquam substantiam actione divina redire
Distinctio Decima Tertia
Quaestio 1 : Utrum sola actione divina possit confici corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum quilibet sacerdos, proferens verba consecrationis cum intentione debita et circa materiam convenientem, possit conficere eucharistiam
Distinctio Decima Quarta
Quaestio 1 : Utrum poenitentia necessario requiratur ad deletionem peccati mortalis post baptismum commissi
Quaestio 2 : Utrum actus poenitendi requisitus ad deletionem peccati mortalis sit actus alicuius virtutis
Quaestio 3 : Utrum poenitentia-virtus sit tantum unius poenae inflictiva
Quaestio 4 : Utrum per sacramentum poenitentiae deleatur culpa
Distinctio Decima Quinta
Quaestio 1 : Utrum cuilibet peccato actuali mortali correspondeat satisfactio propria
Quaestio 2 : Utrum quicumque iniuste abstulerit vel detinet rem alienam teneatur illam restituere ita quod non possit vere poenitere absque tali restitutione
Quaestio 3 : Utrum damnificans alium in bonis personae, puta corporis vel animae, teneatur restituere ad hoc quod possit vere poenitere
Quaestio 4 : Utrum damnificans aliquem in bono famae teneatur ad restitutionem ita quod poenitere vere non possit nisi farnam restituat
Distinctio Decima Sexta
Quaestio 1 : Utrum ista tria 'contritio, confessio et satisfactio' sint partes poenitentiae
Quaestio 2 : Utrum remissio vel expulsio culpae et infusio gratiae sint una simplex mutatio
Distinctio Decima Septima
Quaestio 1 : Utrum necessarium sit ad salutem peccatori confiteri omnia peccata sua sacerdoti
Distinctiones Decima Octava et Decima Nona
Quaestio 1 : Utrum potestas clavium tantummodo se extendat ad poenam temporalem
Quaestio 2 : Utrum cuilibet sacerdoti in susceptione Ordinis conferantur claves regni caelorum
Distinctio Vigesima
Quaestio 1 : Utrum poenitentia in extremis valeat ad salutem
Distinctio Vigesima Prima
Quaestio 1 : utrum post hanc vitam possit aliquod peccatum dimitti
Quaestio 2 : Utrum confessor in quocumque casu teneatur celare peccatum sibi in confessione detectum
Distinctio Vigesima Secunda
Quaestio 1 : Utrum peccata per poenitentiam dimissa in recidivante redeant eadem numero
Distinctio Vigesima Tertia
Quaestio 1 : Utrum extrema unctio sit sacramentum Novae Legis
Distinctio Vigesima Quarta
Quaestio 1 : Utrum in Ecclesia sint septem Ordines eo modo quo Ordo vel Ordinatio ponitur sacramentum
Distinctio Vigesima Quinta
Quaestio 1 : Utrum poena canonica impediat a susceptione et collatione Ordinum
Quaestio 2 : Utrum sexus muliebris aut aetas puerilis impediat susceptionem Ordinum
Distinctio Vigesima Sexta
Quaestio 1 : Utrum matrimonium fuerit immediate a Deo institutum
Distinctio Vigesima Septima
Quaestio 1 : Utrum convenienter definiatur matrimonium «viri mulierisque coniunctio maritalis inter legitimas personas vitam indissolubilem retinens»
Quaestio 2 : Utrum consensus expressus verbis sit causa efficiens matrimonii
Distinctio Vigesima Octava
Quaestio 1 : Utrum solus consensus de praesenti expressus verbis causet matrimonium
Distinctio Vigesima Nona
Quaestio 1 : Utrum consensus in altero vel utroque contrahentium coactus sufficiat ad contrahendum verum matrimonium
Distinctio Trigesima
Quaestio 1 : Utrum ad contractum matrimonii requiratur consensus sequens apprehensionem non erroneam
Quaestio 2 : Utrum inter Mariam et Ioseph fuit verum matrimonium
Distinctio Trigesima Prima
Quaestio 1 : Utrum sint tria bona matrimonii, quae Magister ponit in littera, scilicet fides, proles et sacramentum
Distinctio Trigesima Secunda
Quaestio 1 : Utrum in matrimonio sit simpliciter necessarium reddere debitum coniugale alteri petenti
Distinctio Trigesima Tertia
Quaestio 1 : Utrum fuerit licita aliquando bigamia
Quaestio 2 : Utrum 'bigamus ante baptismum' possit post baptismum ad sacros Ordines promoveri
Quaestio 3 : Utrum in Lege Mosaica fuerit licitum repudiare uxorem
Distinctio Trigesima Quarta
Quaestio 1 : Utrum impotentia ad actum carnalem impediat matrimonium simpliciter
Distinctio Trigesima Quinta
Quaestio 1 : Utrum adulterium cum aliquo, vivente viro primo, impediat matrimonium cum eadem post mortem illius viri
Distinctio Trigesima Sexta
Quaestio 1 : Utrum servitus impediat matrimonium
Quaestio 2 : Utrum aetas puerilis possit impedire matrimonium
Distinctio Trigesima Septima
Quaestio 1 : Utrum sacramentum Ordinis impediat matrimonium
Distinctio Trigesima Octava
Quaestio 1 : Utrum votum continentiae impediat matrimonium
Distinctio Trigesima Nona
Quaestio 1 : Utrum disparitas cultus impediat matrimonium
Distinctio Quadragesima
Quaestio 1 : Utrum cognatio carnalis impediat matrimonium
Distinctio Quadragesima Prima
Quaestio 1 : Utrum affinitas impediat matrimonium
Distinctio Quadragesima Secunda
Quaestio 1 : Utrum cognatio spiritualis impediat matrimonium
Distinctio Quadragesima Tertia
Quaestio 1 : Utrum resurrectio generalis hominum sit futura
Quaestio 2 : Utrum possit esse notum per rationem naturalem resurrectionem generalem hominum esse futuram
Quaestio 3 : Utrum natura possit esse causa activa resurrectionis
Quaestio 4 : Utrum resurrectio sit naturalis
Quaestio 5 : Utrum resurrectio futura sit in instanti
Distinctio Quadragesima Quarta
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum in quolibet homine resurget totum quod fuit de veritate naturae humanae in eo
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum ignis infernalis cruciet malignos spiritus
Quaestio 2 : Utrum homines damnati post iudicium cruciabuntur igne infernali
Distinctio Quadragesima Quinta
Quaestio 1 : Utrum anima separata possit intelligere quiditates sibi ante separationem habitualiter notas
Quaestio 2 : Utrum anima separata possit acquirere cognitionem alicuius prius ignoti
Quaestio 3 : Utrum anima separata possit recordari praeteritorum quae ipsa novit coniuncta
Quaestio 4 : Utrum beati cognoscant orationes quas eis offerimus
Distinctio Quadragesima Sexta
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit iustitia
Quaestio 2 : Utrum in Deo sit misericordia
Quaestio 3 : Utrum in Deo distinguatur iustitia a misericordia
Quaestio 4 : Utrum in punitione malorum concurrat ex parte Dei punientis iustitia cum misericordia
Distinctio Quadragesima Septima
Quaestio 1 : Utrum universale iudicium sit futurum
Quaestio 2 : Utrum mundus sit purgandus per ignem
Distinctio Quadragesima Octava
Quaestio 1 : Utrum Christus in forma humana iudicabit
Quaestio 2 : Utrum in iudicio vel post cessabit motus corporum caelestium
Distinctio Quadragesima Nona
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum beatitudo consistit per se in operatione
Quaestio 2 : Utrum beatitudo immediatius perficiat essentiam quam potentiam ipsius beati
Quaestio 3 : Utrum beatitudo per se consistit in pluribus operationibus simul
Quaestio 4 : Utrum beatitudo per se consistit in actu intellectus vel voluntatis
Quaestio 5 : Utrum beatitudo simpliciter consistit in actu voluntatis qui est fruitio
Quaestio 6 : Utrum ad essentiam beatitudinis pertineat securitas perpetua
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum corpus hominis beati post resurrectionem erit impassibile
Quaestio 4
Utrum in mente sit imago Trinitatis?Alensis 1. p. q. 61. membr. 3. D. Thom. 1. p.. 93. art. 5. 6. et per totum. Richardus hic art. 1. g. 1. et 2. et art. 3. q. 1. D. Bnaven. 2. p. art. 1. q. 1. et art. 2. per totum. Durandus 2. p. g. 1. Bacon. q. 3. Scot. in prolog. Met.
Ultimo circa istam partem distinctionis, quaero utrum in mente sit distincte imago Trinitatis ? Quod non, arguo: Quia imago repraesentat illud distincte cujus est imago, igitur mens distincte repraesentat Trinitatem. Hoc est falsum. Probatio, tum quia tunc naturali ratione posset concludi Trinitas ex mente naturaliter nota; tum quia nulla creatura in repraesentando excedit perfectionem suae ideae; idea autem mentis non repraesentat Deum inqvantum trinus, quia idea est Dei inquantum est causa, et est causa inquantum unus.
Item, nihil in mente plus repraesentat unam personam quam aliam personam; ergo nec tota mens repraesentat totam Trinitatem. Probatio antecedentis, 15. de Trin. ap. 7. Pater est memoria, intelligentia et voluntas, etc. ergo Pater ita formaliter est intelligentia, et voluntas sicut memoria, et Filius similiter; igitur memoria non magis distincte repraesentat Patrem quam Filium.
Item tertio, in Trinitate duae persone sunt productae, in imagine autem nihil est productum, ut probabo; ergo non est repraesentativa productionis. Probatio assumpti, in anima non sunt nisi actus primi vel secundi; actus primi non sunt originati a se invicem, quia sunt creati ipsi anime, nec actus secundi sunt originati. Probatio, quia actionis non est actio, nec ut subjecti, nec ut termini, 5. Physicorum, quia tunc esset processus in infinitum; istorum igitur actuum ut terminorum non est actio, quia sunt formaliter actiones. Probatio, sunt enim actus secundi et non primi, sed si non essent actionesessent actus primi.
Item, ex ipsis generatur habitus; actio qua generatur aliqua forma, est actio de genere actionis, igitur isti actus secundi sunt actiones de genere actionis.
Ad oppositum Augustinus 14. de Trin. cap. 8. "Ibi quaerenda est imago, et est invenienda, quo etiam natura nostra nihil habet melius".
(a) Hic primo videndum est, quid sit ratio imaginis in corporalibus, unde translatum est vocabulum ad propositum. Secundo, respectu cujus in Trinitate sit imago. Tertio, in quo in nobis est imago.
Quantum ad primum, sicut dictum est in quaestione de vestigio, dico quod imago est repraesentativum totius, et in hoc differt a. vestigio quod est repraesentativum partis. Si enim totum corpus esset impressum pulveri, sicut pes est impressus, illud derelictum esset imago totius, sicut istud est imago partis, et vestigium totius; sed ista conformitas expressiva totius, non sufficit, sed requiritur imitatio, quia secundum Augustinum 83. q. q. 74. "Quantumcumque duo ova sunt similia, unum non est imag0 alterius, quia non est natum imitari ipsum", et ideo requiritur, quod imagonata sit imitari ipsum cujus est imago, et exprimere illud.
(b) De secundo, sciendum quod cum conceptusunius personae in intellectu nostro, sit partialis respectu conceptus Trinitatis, illa creatura quae ducet nos in cognitionem Trinitatis,per modum imaginis repraesentabit Trinitatem quantum ad illum conceptum, quem intellectus noster potest habere de ea; repraesentabit igitur distinctionem trium personarum, unitatem essentiae et ordinem originis, quia illa distinctio realis in divinis est per originem, habebit etiam imitationem essentialem ad ipsam Trinitatem quam repraesentat.
De tertio (a), primo videndum est de illis, quae sunt manifesta esse in mente. Secundo in quibus non consistit imago. Tertio in quibus consistit. Quantum ad primum, experimur in nobis esse actum intellectionis et actum volitionis; istos actus aliquo modo esse in potestate nostra, quando objectum est praesens, ergo oportet in nobis ponere aliquo modo principia activa ad istos actus, et potetias quibus sumus potentes respectu istorum actuum; non potest autem idem (sub eadem ratione formali) esse principium istorum duorum actuum secundorum, quia isti actus secundi requirunt oppositam rationem principiandi in suis principiis; ergo oportet habere aliquam distinctionem actuum primorum,et hoc proportionaliter correspondentem distinctioni actuum secundorum.
De secundo (b) in isto articulo, dico quod nec in actibus primis solum, nec in actibus secundis so-y lum, est imago. Quod apparet dupliciter: Primo, quia hi sunt duo tantum, et illi duo tantum; ergo tantum esset imago dualitatis, non trinitatis. Secundo, quia in primis actibus, licet sit ibi consubstantialitas, non tamen est ibi distinctio realis rei et rei, nec ordo originis. In actibus secundis etiam, licet sit distinctio et origo aliquo modo, non consubstantialitas. Ex his sequitur (c) tertium, quod imago consistit in actibus primis et secundis simul, et hoc intelligo sic: anima habet in se aliquam perfectionem secundum quam formaliter est actus primus respectu notitiae genitae, et habet in se aliam perfectionem secundum quam recipit formaliter notitiam genitam, et habet in se aliam perfectionem secundum quam recipit formaliter volitionem. Iste tres perfectiones dicuntur memoria, intelligentia et voluntas, vel anima inquantum habet ipsas. Anima igitur inquantum habens actum primum totalem respectu intellectionis, scilicet anima vel aliquid animae, et objectum sibi praesens in ratione intelligibilis dicitur memoria, et hoc memoria perfecta, includendo tam intellectum quam illud quo objectum est sibi praesens. Ipsa etiam eadem anima inquantum re- cipit notitiam genitam, dicitur intelligentia,et intelligentia perfecta ut est sub illa notitia genita. Voluntas etiam dicitur perfecta inquantum est sub illoa ctu perfecto volendi. Accipiendo igitur ista tria ex parte animae, ut sunt sub tribus actibus suis, in istis, inquam, tribus, est consubstantialitas, ratione illarum trium realitatum, que sunt ex parte animae, sed est ,distinctio et origo, ratione istarum actualitatum receptarum in anima, secundum istas realitates in anima.
Sed hic occurrunt (d) duo dubia. Primum, quia tunc videtur esse quaternitas in imagine. Nam actus primus respectu volitionis, non concurrit cum aliquo trium in imagine; non cum tertia parte patet, quia idem non est principium sui; nec cum secunda, manifestum est, quia actualis notitia non est voluntas; non etiam cum prima, quia memoria dicit proprie principium productivum notitiae genite, non volitionis; ergo voluntas erit quartum cum istis. Secundum dubium, quia non videtur hic salvari ordo originis sicut est in divinis, ibi enim prima persona originat secundam, et due tertiam; haec prima pars imaginis nostrae est causa secunde, sed nec prima, nec secunda est causa tertiae, ergo.
Ad primum dico, quod imago potest dupliciter assignari secundum quod eam dupliciter assignat Augustinus: uno modo 9. de Trin. c. 4. et deinceps, mens, notitia et amor. Alio modo, sicut eam assignat 10. de Trin c. 10. et deinceps, "memoria, in- telligentia et voluntas", et de ista duplici assignatione imaginis loquens Augustinus 15. de Trin. c. 2. dicit quod illa quae posita est in 10. est evidentior. Dico igitur primo pertractando primam assignationem, quod per mentem possumus intelligere actum primum perfectum respectu utriusque actus secundi, scilicet fecunditatem ad gignendum et ad spirandum; et hoc modo mens habet rationem perfecte parentis, quia includit perfecte utramque fecunditatem, et tunc illa alia duo, scilicet amor et notitia, sunt duo producta ab anima, licet ordine quodam; et tunc non erit quaternitas, quia in parente habente perfectam rationem parentis concurrit actus primus duplex; et isto modo est in divinis, quia in Patre non solum est fecunditas ad generandum, sed a d spirandum; et hoc a se, quia si Pater non haberet fecunditatem a se ad spirandum, sed haberet eam derelictam sibi ex productione Filii, sicut quidam dicunt, sequitur (ut videtur) hoc impossibile, quod Pater nunquam haberet illam fecunditatem. Nullam enim realitatem sive absolutam, sive relativam habet Pater aliquo modo per productionem quam ante non habuit, et ideo quamcumque realitatem non habet in primo signo originis, inquantum scilicet praeintelligitur ordine originis Filio, illam nunquam habebit; igitur si illam fecunditatem duplicem non habet in se in isto primo signo originis, nunquam habebit illam.
Si autem mens accipiatur praecise ut actus primus, habens solum- modo fecunditatem respectu notitiae genitao, hoc modo imperfecte assignatur imago, quia hoc modo mens non habet rationem parentis perfecte. Ita dico de alia assignatione, quod si memoria accipiatur praecise pro parente respectu notitiae genite, est imperfecte parens; parens autem perfecte non tantum habet rationem unde generet, sed unde spiret, quia non potest illud habere ab alio, et oportet illud habere in toto, et ideo oportet, ut habeatur in parente a se. Si autem accipiatur memoria pro tota anima, ut habet habitualiter in actu primo fecunditatem istam duplicem, hoc modo habet perfecte rationem parentis. Sed licet memoria sit evidentior parens, sicut oportet concedere propter verba Augustini 15. de Trinitate. cap. 3. quatenus scilicet magis exprimit habitudinem gignentis ad genitum quam mens, tamen mens nostra videtur perfectius importare rationem parentis, si accipiatur ut includit utramque fecunditatem. Breviter ergo quomodocumque assignatur Trinitas in imagine, vel sic vel sic, non est quaternitas, quia duplex concurrit habitudo fecunditatis in parente, si est perfecte parens.
Ad secundum (e) dico, quod in nobis in. hoc non potest esse similitudo imaginis ad Prototypum; notitia enim genita in imagine creata, accidens quoddam est, cui non communicatur fecunditas illa ad producendum amorem, qua formaliter est aliquid productivum dilectionis. Accidens enim tale non est natum esse formaliter intelligens vel volens, et ideo memoria gignens notitiam actualem, accipiendo memoriam ut est perfecte gignens, non potest communicare genito illam perfectam fecunditatem, quam prius habuit, quia non communicat sibi eamdem naturam, sed producit eam aequivoce in alia natura. Pater autem generans Filium, communicat ei eamdem naturam et eamdem fecunditatem spirandi amorem, quae non intelligitur in generatione Filii habere terminum adaequatum, et ideo Filius eamdem fecunditatem habens potest producere sicut Pater. Patet igitur ratio, quare non potest ista productio salvari in partibus imaginis creatae, sicut in personis Trinitatis, quia non potest esse eadem fecunditas in duabus primis partibus imaginis, potest esse autem, et est in duabus personis respectu tertie. Similiter si notitia genita esset alicujus productiva aliquo modo, hoc non esset nisi per modum naturae et non libere.
Est tamen (f) hic aliquis ordo inter secundam partem imaginis, et tertiam, quia tertia praesupponit secundam naturaliter, licet non sit ab ea. Etiam illud Augustini 15. de Trinit. cap. 27. "Velut parentem et prolem tertia voluntate sive-dilectione junente, quam quidem voluntatem de cognitione procedere nullus ambigit", et subdit statim et exponit quomodo intelligat, "nemo enim vult quod omnino quid vel quale sit, nesciat, non tamen esse cognitionis imaginem", etc. Patet igitur, quod istum ordinem originis praecise ponit propter naturalem ordinem volitionis ad intellectionem, non autem quod intellectio sit causa respectu volitionis. Patet igitur secundum intentionem Augustini quod voluntatem, secundum quod est tertia pars imaginis, accipit ibi pro actu volendi, sicut hic accipit, cum subdit, quam voluntatem procedere, etc. Quod non est verum de voluntate ut est potentia, sed si verum sit, hoc est de actu volendi.
Ulterius (g) in speciali, cum omnia ista praedicta reperiantur in intellectu, vel in mente respectu cujuscumque objecti, notandum est quod perfectissima et ultima ratio imaginis est, quando ista concurrunt in mente respectu Dei ut objecti, quia tunc anima non habet tantum similitudinem expressivam, quantum ad praedicta ex ratione eorum in se, sed ea etiam ratione qua actus ipsi conformantur objeoto. Est enim actus vere similitudo objecti, sicut dictum est in praecedenti quaestione, et ideo quando isti actus sic sunt in mente, quod non tantum habent substantialitatem et similitudinem, distinctionem et originem, sed etiam habent ulteriorem assimilationem ad Deum, ex ratione objecti circa quod sunt, est perfectior similitudo, minus autem perfecta, quando anima habet se pro objecto, quia licet tunc non habeatur similitudo ab ipso Deo immediate tanquam ab ipso objecto proximo, habetur tamen aliqualiter inquantum in mente, ut in imagine cognoscitur Deus. Et istam duplicem Trinitatem assignat Augustinus, illam quae est respectu Dei. 12. de Trinit. cap. 4. dicens: "In eo solo quod ad contemplationem pertinet eternorum, non solum est Trinitas, sed etiam imago Dei. In hoc autem quod derivatum est in actione temporalium, etiamsi Trinitas possit, non tamen imago Dei inveniri potest". Hoc intelligendum est de expressiva imagine, quantum ad summam expressionem sive similitudinem; de eadem etiam 15. de Trinit. c. 20. "Unde potest sempiterna atque immutabilis natura recoli, conspici, concupisci," etc. "Profecto reperit summe Trinitatis imaginem ad quam reminiscendam, videndam, diligendam totum debet referri quod vivit". De alia imagine loquitur 14. de Trinit. cap. 8. "Ecce, inquit, mens meminit sui, intelligit se, diligit se, hoc si cernimus, cernimus Trinitatem, aondum quidem Deum, sed jam imaginem Dei".
Ista autem secunda auctoritas videtur contradicere prime, nisi intelligitur modo praedicto, et tunc patet quomodo respectu omnium objectorum inferiorum a mente non ponit imaginem in mente, quia nullum aliud objectum est imago Dei, respectu cujus potissime, et respectu imitationis ejus secundario, est imago in mente, quantum ad illam similitudinem, que habetur ab objecto.
Ex istis apparet corollarie quare in parte sensitiva non est imago; primo, quia ibi non est consubstantialitas operantium, sive totorum illorum' sumptorum cum suis operationibus, quia principium sentiendi non tantum est aliquid animae, sed totum compositum ex anima et parte corporis sic mixta, quod est totum organum. Similiter principium appetendi appetitus sensitivi, non est aliquid animae tantum, sed similiter est compositum. Ista autem duo, quorum sunt istae operationes, non sunt consubstantialia, quia licet iste potentiae anime sint in eadem essentia, et fortasse idem essentie animae, non tamen totales causae operationis, puta tota ipsa organa, quia partes corporis non sunt consubstantiales, nec inter se, nec potentiis animae. Similiter in parte sensitiva non est duplex modus originandi, quia sicut sensus naturaliter sentit, ita appetitus sensitivus naturaliter appetit. Unde secundum Joannem Damascenum lib. 2. bruta in suis actionibus non agunt, sed aguntur.
Ad primum (h) argumentum principale, concedo quod quaelibet essentia creata, inquantum haec essentia producta, secundum talem ideam, non repraesentat Deum sub ratione trini, sed sub ratione unius, quia non causatur nec ideatur a Deo sub ratione trini, sed sub ratione unius. Sed tamen aliqua natura ratione essentie suae, et multorum concurrentium in ea, tanquam unum aggregatum, potest esse repraesentativum Trinitatis et eorum, quae apprehenduntur in Trinitate, tale quid est mens accepta in se et cum operibus suis, quia ibi est unitas, et distinctio, et ordo originalis, tale autem etiam, quantum ad talem concursum, nihil est, quod sit inferius mente, sicut patuit in parte sensitiva. Sed cum arguitur, (i) quod si esset imago, posset Trinitas cognosci per cognitionem mentis, respondeo, ista concurrentia in mente valent credenti Trinitatem ad perscrutandum, et persuadendum quomodo possit esse, non autem non credenti concludunt eam esse, quia tota ista aggregatio plurium in mente, in quibus consistit imago, posset esse et est in una persona, et ideo ex ipsa non potest demonstrative concludi, ipsam esse imaginem Trinitatis. De hoc Augustinus 15. de Trinit. cap. 24. "Qui vident suam mentem, et in ea Trinitatem istam, nec tamen crcdunl eam esse imaginem Dei, speculum quidem vident, sed non vident per speculum, cum nec ipsum quod vident, sciant esse speculum"; qualiter autem valeat deductio ad ostendendum tres personas ex ratione intellectus et voluntatis in divinis, dictum fuit distinctione 2. quest. 4. de duabus productionibus.
Ad secundum dico, quod illud argumentum videretur efficax, si poneretur Patrem gignere inquantum intelligit, sicut ponit una opinio superius improbata secunda dist. quest. predicta, quae ponit actualem notitiam Patris habere aliquo modo rationem producentis respectu gignitionis Filii, et rationem formalem principii productivi. Sed secundum aliam viam quam ibi tenui, quod Pater inquantum habet essentiam sibi praesentem sub ratione actu intelligibilis, quod convenit Patri iniquantum est memoria, hoc modo Pater gignit, non autem inquantum intelligens,sicut ibi fuit declaratum, tunc falsum est antecedens, quia memoria magis repraesentat Patrem quam Filium, non quoad hoc, quod sola memoria sit in Patre et sola intelligentia sit in Filio, sed quoad hoc, quod Pater gignit Filium inquan- tum Pater habet rationem memo rie, non autem ut Pater habet rationem intelligentiae vel voluntatis.
Ad tertium (j) dico, quod actus secundi sunt producti, cum probas per Philosophum 5. Physic. argumentum est pro me, cum enim actio non sit terminus actionis, et ista vere terminat actionem, sicut Augustinus dicit 9. de Trin. cap. ult. "quod notitia gignitur vere et volitio procedit", ut dicit 15. de Trin. cap. 28. ergo ista non sunt actiones de genere Actionis, sed sunt formae absolute de genere Qualitatis. Cum probas, quod sunt actiones propriae, quia sunt actus secundi, dico quod quaedam forme habent esse fixum non dependens continue a sua causa qasi in fieri, sicut calor in ligno, quaedam habent quasi continuam dependentiam ad suam causam,sicut lumen in medio ad Solem. Et hoc dicit Augustinus 8. super Gen. ad litteram, dicens "quod aer non est factus lucidus, sed fit lucidus".
Primae formae propter suam independentiam in esse, non habent rationem actionis nec motus. Secundae, propter continuam suam dependentiam magis videntur habere esse in fieri quam in facto esse, et ita habent esse, quia semper dum sunt, aeque causantur, sicut in primo instanti quando incipiunt esse, et ideo causa cessante causare, istae formae cessant esse. Non tamen ex hoc sequitur, quod sunt actiones de genere actionis, sed oppositum, quia sunt termini talium actionum.
Hoc secundo modo se habet intellectio, quia ipsa est in continua dependentia ad praesentiam suae causae, quia aliter non haberet esse, sicut patet per Augustinum 11. de Trinit. c. 3. Cum autem cogitantis acies aversa inde fuerit, nihil formae quae impressa erat in eadem acie remanebit; non enim manet actus intelligentiae absque tali praesentia cause, quasi continue influentis. Sed istud solum non concludit ipsam esse actum secundum, ita enim poneretur lumen in, medio esse actus secundus, et ideo cum ista est alia conditio ulterior, videlicet quod istae formae de ratione sui transeant in aliquid ut in terminum, et hoc sive illud aliud sit intra operans sive extra, non curo; non est enim intelligibile quod sit intellectio et volitio, et quod non sit alicujus termini. Hoc autem convenit actioni proprie dicte, ut transeat in aliquid ut in terminum. Propter istas igitur duas conditiones concurrentes in istis formis, dicuntur istae formae esse actus secundi, cum vere sint formae manentes.
Ad aliam probationem, cum dicitur quod actus talis est generativus habitus, respondeo, argumentum est in oppositum, quia actio de genere actionis non potest esse ejusdem rationis, nisi termini sint ejusdem rationis, sicut calefactio non est ejusdem rationis nisi calor terminans sit ejusdem rationis; ergo si actus generaret habitum, ut actio de genere actionis terminata ad habitum ut ad terminum, non posset esse actio ejusdem rationis cum altera, nisi illa alia esset per se generativa habitus; imo contradictio videretur, quod esset actus ejusdem rationis, et non alicujus termini, quia non potest esse actiode genere actionis nisi sit alicujus termini, nunc autem aliquis actus intellectionis vel volitionis, potest esse ejusdem rationis, licet non sit alicujus termini producti; ergo actus iste non est generativus ut actio, sed ut forma, qua formaliter generatur iste habitus. Tunc dico breviter, quod actus est generativus habitus, sicut forma aliqua est causa vel ratio causandi aliam formam, sicut lumen Solis in medio est ratio gignendi ibi calorem. Non est autem talis actus gignitivus ut actio, sed tali actione gignitur tam actus quam proprius habitus ut terminus talis actionis, et ad significandum gignitionem talem, quae est de genere actionis, dicimus potentiam elicere actum intelligendi.
On this page