⁋ Probatur prima conclusio: omni illo potest voluntas frui quod potest obiici voluntati sub ratione boni: omne ens est haiusmodi igitur. Ad frui sufficit aliqua apparentia bonitatis: qui nisi sic: voluntas nulla creatura posset frui. quod est falsum. probatio minoris: ens et bonum conuertunt quarto Metaphysice. Insuper omni dictamini intel lectus recto. vel erroneo voluntas potest se conformare: sed de quocumque ente potest erronee dictari quod ipsum est propter se diligendum. igister.

⁋ Secunda conclusio aut saltem ter tia eisdem mediis potest probari.

⁋ Tertia vt secunda conclusio probatur per Augustinum primo de doctrina christiana Rebus igitur quibus fruendum est sunt pater filius et spunssanctus: eademque trinitas / vna quidam summa res / conmunisque omnibus fruentibus ea et in eodem libro. mnis humana peruersio est quod etiam vitium vocatur) fruendis vti velle / vtendis frui.

⁋ Quarta conclusio patet primo de doctrina christiana. cap. vii.

⁋ Contra primam conclusionem arguitur sic. voluntas miseria non potest frui: et est aliqua res. igitur. Similiter beatitudinem voluntas non potest nolle: nec miseriam velle.

⁋ Respondetur ne gando maio: est: et ad probationem doeister quod procedit de velle et nolle commodi quod est homini naturale: modo lo quimur de actu libero voluntatis. quamcumque rem estm dede ris quae est miseria / hanc voluntas potest velle propter se: malum pene potest voluntas velle propter se a substantiam actus: qui est culpa. voluntas pot velle propter se. Et videtur quod diabolus vel obstinatus in malo potest velle malum et velle peccatum: et velle miseriam: non tamen potest velle summam miseriam: vt summa miseria excludat omnem rationem boni veri vel apparentis. hoc enim transcem dit suum obiectum: quia bonum omnia appetuntu. primi ethicorm primo vel omnia bonum appetunt: et hoc intelligitur de bono vo vel apparenti.

⁋ Contra secundam conclusionem arguitu omni illo est fruendum quod potest satiare appetitum voluntatis: aliud a deo est huiusmodi. igitur. probatio mi noris: et dilectio dei et delectatio eius est solum finita gradualier: sed aliquam creaturam pulchram diligimus et in ea oblectamentum capimus: a quacumque creatura quae de lectationem affert data: praet afferri alia quae maiorem ad¬ ducit: et sic sine statu. ergo dari potest vna creatura qua tantum satiat appetitum voluntatis quantum deus.

⁋ Insuper omnis delectatio est in aliqua conuenientia: modo creatura plus conuenit cum voluntate quam deus. antecedens patet: quia omni potentie naturaliter mobili assignatur aliquid in quo vltimate et totaliter nata est quietari. vt centrum respectu gra uium: orbis lune respectu leuium. hanc similitudinem respectu voluntatis nostre declarat Aug. xiii. confessio num dicens. hoc est amor in spumalibus quod est podus in corporalibus. Et infra. podus meum amor meus. et idem patet. xi de ciui dei. cap. xxviii.

⁋ Ad premdm concedo ma iorem de satietate vltima. licet voluntas posset habe re dilectionem ita intensam circa creaturam sicut circa deum. non tamen ipsa satiatur: eoquod obiectum dilectionis eius non est sufficienter terminatiuum appetitus sui: qui crea tura est relata vel referibilis in aliud bonum. vbi est vera et vltimata satietas: ibi excluditur omnis indigentia: quod non reperitur in creatura: sed in deo secundum quod dicitur psalmo. cxvi. Satiabor cum apparuerit gloria tua. Et istud potest confirmari per historiam que habetur de bea to Christophoro qui seruire maiori semper gestiebat.

⁋ Sed contra istud arguitur sic. deus potest producere infinitam dilectionem creature: sed infinita dilectio produ- cit infinitam delectationem: tenendo quod delectatio est passio naturaliter sequens dilectionem. ergo potest esse maior satietas creature quam dei.

⁋ Insuper deus potest facere quod dilectio dei clare visi ad creaturam terminetur puta ad sortem vel platonem: et tunc in creatura erit beatitudo.

⁋ Ad primum concedo: maiorem posse esse dilectionem et delectationem gradualitur de creatura uam de deo: tamen illa non tantum satiat quantum illa quae habetur de deo: cum sint aliarum rationum: quarum obiectum vnius inclu dit indigentiam: alterius vero nullam. sicut infinita nigre do gradualiter non accedit ad perfectionem vnius gradus charitatis.

⁋ Ad secundum nego quod dilectio dei potest terminariad creaturam. non loquor de dilectione qua ad deum et creaturam copulatim terminatur. Et quicquid sit de determiatione est dilectio dei: deus nescit face re quod visio beatifica quae est de solo deo repsentat vnam creaturam vt opinor. Mene video aliquos dicentes quod assensus istius: Antichristus erit potest reprsentare panc: Antichristus non erit: et sic dicerent quod notitia intuitiua sortis repsentaret platonem.

⁋ Ad aliud ar gumentum quo doeister omnis delectatio est in aliqua conuenientia. distinguo vel in conuenientia entitiua obiecti ad potentiam cognoscentem: et sic non oportet. vel in actu conuenien ti: et sic conceditur.

⁋ Secundo arguitur. alicuius creature da tur dilectio ita perfecta sicut dilectio dei. Quod patet: quia dilectio dei est finite perfectionis: et potest deus creatu ram producere semper perfectiorem quam quae sit producta: et perfectioris creature dilectio erit perfectior. ergo alicuius creature dilectio potest esse ita perfecta sicut dilectio dei.

⁋ Respondetur negando antecedens: et ad probationem concedo totum antecedens: et nego consequentiam. sicut inter hominem a asinum deus potest crearelinfinitas creaturas quarum quaelibet est imperfectior homine et perfectior asino: et quando per possibile vel impossibile esset vnum accidens creature vel non dei perfectius quam notitia qua clare deus videtur vel diligitur: non oportet ipsum esse sufficiens ad replendum appetitum voluntatis. substantia enim quaelibet est perfectior entitatiue beatitudine formali: sed hoc non sufficit ad beatitudinem: quia anima in suis potentiis solum beatificatur in essentia diuina in personis triplici vt fide constat.

⁋ Tertioar guitur. aliquam creaturam magis diligo quam deum etiam li cite: ergo aliqua creatura fruor licite. antecedens patet: in nullo gradu dilectionis teneor diligere deum. quia quaeritur in quo gradu. Et dare nequis. possum autem diligere creatu ram quantumcumque intense voluero ad vitam eternam.

⁋ Re pondetur distinguendo antecedens. vel magi gradualiter: sic con cedo. vel magi appraeciatiue: et sic nego. Quod non sem per teneor intestus diligere deum quam creatura patet: quia eodem actu diligo deum et creaturam ergo eodem modo possum ntensius diligere creatura quae deum non est sermo de dictioe naturali: sed de dilectione libera. Plus dilige re deum appraeciatiue nihil aliud est quam nolle prponere. dilectione creature dilectioni diuine et velle ei oprti ma praedicata: sicut volo deum esse deum et oipotentem: et ni hil tale volo creature. hic potest esse talis vortex logicalis sicut solet esse in hac propositione: debeo tibi equum / ad quam implendam omnem equum debeo: sed quaecumque equa dato satisfit debito. sic quocumque erodu dato quantolibusm remisso satisfacio debito. Sed satius est tales reducere ad conditionales: ita quod illa capiatur loco istius: necesse est si debeam adimplere pceptum dilectionis dei quod eum di igam in aliquo gradum.

⁋ Sed arguitur. probando quod dilectio dei non est impletiua praecepti: et hoc sic. sit sortes in a. ho ra qui adimplet praeceptu dilectionis dei eum diligendo duobus gradibus. Arguitur sic. vnus gradus dilectionis dei est de consilio a eadem ratione alius: vel diuidantur illi duo gradus in partes proportionales secundum intensionem proportione dupla. Arguitur sic. quelibet pars illius dilectionis est de consilio. igitur tota.

⁋ Respondetur per propositiones.

⁋ Prima est illa dilectio duorum graduum est deconsilio. patet: quia ad illam non tenetur. et ita di catur de qualibet quantumlibet remissa: quia illa habet partes.

⁋ Secunda propositio. sortes adimplet opus praecepti per opus consilii. patet: per dilectionem duorum graduum adimplet preceptum. et ille est actus consilii. igitur. Sicut quecunque equum dando adimplet promissum de datione equi: sed ad istius equi dationem non tenetur.

⁋ Tertia propositio. sortes non potest adimplere preceptum quin adimpleat consilium. loquor de lege posita. secus eset si deus obligaret sortem ad diligendum eum duobus gra dibus. exemplum in simili: sint tres in extrema necessitate: et ego non habeam nisi ad subueniedum vni illorum si velim euadere peccatum necesse e vni succurrere. sed cuicuque succurro facio illud ad quod non teneor. et est de consilio dare huic cut do: tamen adimpleo praeceptum per illud opus consilii.

⁋ Quarto arguitur: hoc binario sortes fruitur demonstrando deum a humanitatem assum prtam. hic binarius est non deus. ergo non deo sortes lici te fruitur. maior patet: quia hunc binarium sortes diligit lici te: et eo non vtitur: ergo fruitur. minor patet: quia ista falsa est: hic binarius est deus: cum est aggregatum ex deo e creatura

⁋ Respondetur negando maiorem: sicut enim non est aliquod vnum ens compositum ex humanitate et vbo: ita fruitio non cadit in totum nec vsus. Sed fruor vna parte illius obiecti: et reliqua vtor. nec licet diligere illum binarium propter se: licet bene propter vnam partem eius: sed fateor quod diligo illum binarium propter aliud distinctum a binario quod est pars eius. licite enim diligo deum propter se: et di ligo illum binarium propoter deum: non tamen vtor illo binario. sed si esset res vna dilecta propter aliam: esset vsus Utrum autem humanitas sit colenda cultu latrie de per acdens / alibi habetur semo.

⁋ Quinto sic: vertutes diliguntur propter se vt Magister allegat inlittra ex beato Ambrosio. et sunt creature: ergo aliquae creature diligum tur propter se.

⁋ Et hoc potest confirmari si creatura appareat deus per ignorantiam inuincibilem.

⁋ Responletur ad primum distinguendo: quod vertutes possumus diligere prpoter se. vel vltimate: et sic nego. veli quia detectant possessorem: et sic concedo. discrimen est de pecumia et bonis fortune: quibus interdum pperam vtimur. interdum vo bene: formaltr nemo male vtitur virtutibus: sed bene de per accidens: forte ob suprbiam ob illas contractam. De confirmatione alibi dictum est.

⁋ Sexto arguitur sic. fruitione fruor: et fruitio est crea tura. igitur. Sed dices fruitione fruor formalitr: non autem obiectiue licite.

⁋ Contra tertiam conclusionem ar guitur: diligimus deum quia redemit nos: et creauit nos Similitur secundum Psalmistam. pris. xxviii. Inclinaui cor meum ad faciendas iustificationes tuas propter retri butionem. ergo diligimus proter nos: et quia benefecit nobis.

⁋ Ad hoc respondetur: distinguendo quod diligimus deum propter hbabnficia sua: vel sil propter. dicit circunstamtia cause finalis vltime. et sic nego. hoc enim esset re ferre amorem dei in vlteriorem amorem creature. Unde ernardus in de diligendo deum: non sine primio diligitur deus. et si absque primum intuitu diligendus sit: vacua eitus vesa charitas esse non potest nec tamen mercenaria est: et qot sequunt. vel si lyprpter dicat causam occasionalem et motiuam minus principalem: et hoc non est incoueniens alioquin frustra concionatores verbi diuini bnficia dei apud homines recitaret: si illa eos ad amorem dei non alliceret Etiam probabile videtur quod quis diligat deum prpter aliquid aliud tanquam causam finale min principalem: et vlterius referibilem in deum: nam populus israheliticus dilexit deum ppter liberationem a huitute egvptiaca: diligendo illam liberationem propter deum vltimate. exemplum aliud ponit Alexander halensis collatione. vi. ar. ii: de illo qui actum bonu facit propoter beatitudinem minus principaliter. Et illud coloratur per bea tum Ambrosium super illud dictum LTuce. xv. quantimercenarii in domo patris mei abundant panibus: dicit multi boni mercemnarii spre eternorum deo seruiunt. Actus spei secundum multos est quo diligitur deus mihivel diligo deu propter me. modo actus spei non est peccatum. Sed an iste actus sit vsus an fruitio est difficultas solum de termino. Adam dicit esse vsum dei. et sic aliquis vsus dei conceditur licitus. Srego. hoc impugnat sed inefficaciter. Quod patet: quia si concludat contra eum concludat est contra Alexandrum: doctorem subtilem: et multos alios de spre. Aliqui negant illum actum esse vsum dei: de ratione vsus dicunt esse quod diligatur aliquid propter aliud magis dilectum principaliter. sic doctor subtilis tenet cum quo Adam in snia conuenit: licet in solo termino differant. et sic sententialitur / conterraneus meus et Adam / conueniunt: quod ille actus est bonus quae tamen probare esse malum elaborat (sed incassum) Erego. Positr tantum fecit ad re demptionem et ad incarnatione filii quatu filius qui fuit incarnatus: et propterea filius non est magis diligendus quam pater vel spiritus sanctus. sicut exemplificari solet: si duo suffragentur sorti ad induendam vestem: et sortes tam tum facit quatu aliquis illorum: iam solus sortes est vestitus illa veste et non alii duo: nihilo tamen minus duo tantundem faciunt quantum sortes.

⁋ Contra quartam conclusionem arguitur sic. non licet vti odio dei. Quod patet: quia odium dei licite est relatum in deum. ergo odium dei licite est: capiamus. relatum noinaliter vt non ampliet. consequens est falsum. ergo et antecedens. probo consequentiam. odium dei est relatum in deum. ergo odium dei est. ergo eodem vtrobique addito adhuc valebit consequentia ergo per additionem istius termini licite / consequentia est bona. odium dei est licite relatum. ergo odium deillicite est

⁋ Sed respondetur per additionem eiusdem termini consequentia non valet. exemplum in simili. deus creat. ergo deus est. hec consequentia est bona. sed ista consequentia non valet: deus contingenter creat. ergo deus contingenter est.

⁋ Cir ca istud dubitatur: si quis diligat filium propter patrem in vtatur filio. Et patet quod sic: quia diligit filium propter aliam rem scilicet propter patrem.

⁋ Respondetur quod non est vsus. ad hoc enim vt sit vsus oportet quod diligatur aliquid propter aliud: modo pater non est aliud a filio. Neutrum genus est genus essentie: non sufficit alietas in parsonis nisi quis velit contendere de termino contra vsum loquentium

⁋ Secundo dubitatur: an deus sit obiectum fruitionis. Et mouetur dubitatio: a qui ex dictis apparet quod sic. Oppositum tenet quidam in hac distinctione. Et primo sic arguit. nullus amor concupiscentie fertur immediate super rem: sed super habitionem rei: seu super actum qno res ipsa habetur: et est vsus eius. sed fruitio est amor concupiscentie. igitur non fertur immediate super rem: nam vinum non est obiectum concupiscentie: sed actus gustandi. ideo melius dieiter quis desiderare gustare vinu quam ipsum vinum. Fruitio bea tifica est delectatio de dei habitione: seu de deo inquantum est habitus per visionem.

⁋ Respondetur quod delectatio bea tifica non est de habitione: vel de actu quo deus habetur: sed de ipso deo habito tanquam de obiecto delectam te. sed si habeatur aliqua delectatio de illo actu ( quod est possibile non est beatifica.

⁋ Secundo arguit. fruitio succeditdesiderio respectu eiusdem obiecti: sed de siderium est respectu habitionis diuie: non respectu dei absolute: quanidam non desideramus ipsum sed hare vel vide- re ipsum.

⁋ Et confirmatur. cum fruitio sit delectatio obie ctum eius est aliqua perfectio nostra coniungens conueniens cum conuenienti. nam ex tali delectatione aut coniun ctione causatur delectatio: sed deus non est perfectio nobis inherens: aut sic coniungens. igitur non est obiectum fruitionis.

⁋ Ad secundum dicitur quod fruitio patrie potius succedit fruitioni vie. et ad minorem dicitur quod respectu dei est etiam desiderium vie a non solum respectu visic nis eius.

⁋ Ad confirmationem negatur a multis quod dele ctatio sit fruitio. et sic nego quod habet obiectum. sed illo dato negatur maior: et ad probationem dicitur quod quaeuis de lectatio causetur ex coniunctione: contunctio formalis sine actus coniungens non est obiectum talis dilectionis. Nec sequitur deus non delectat nisi habitus. ergo habitio est causa delectationis. Sicut in simili non sequitur: nihil amatur nisi cognitum: et tamen talis cognitio non amatur.

⁋ Arguit vlterius sic. omnis amor habet pro obiecto aliquod complexum etc. Sed in hoc non est apparentia. non tem nego quin non nunquam aliquid est obiectum fruitionis lic te quo frui non liceat. patet. quia diligimus sortem propter deum eodem actu: iam sortes est partiale obiectum fruitionis.

⁋ Dubitatur tertio. an homo potest diligere deum super oia ex puris naturalibus:

⁋ Solutio huius dubitatio uis dependet ex vno quod tagemus in secundo / an requi ratur auxilium speciale ad bene agendum: et hactenus opi natus sum illam materiam esse problematicam. Sed tenendo alteram partium dicitur quod sic. Ex puris naturalibus voco sine gratia infusa: et sine auxilio speciali dei. probatur. nam ex puris naturalibus possumus diligere sortem sup omniasicut Niobe fingitur dilexisse filios suos. ergo possimus d ligere deum super omnia.

⁋ Et confirmatur possum diligere deum plusquam sortem: plusquam platonem et sic de qualibet alia re. igitur.

⁋ Preterea volo deum summum bonum / esse omipotentem / esse oiscientem: esse summa iustitia et hoc est diligere deum super omnia. hic est sermo de dilectione quo ad substantiam actus: non quod merear per illam dilectionem: quia sine gratia non est meritum: prime ad corintrios. xiii. Si inguis hominium loquar et angelorumcharitatem autem non habeam: factus sum velut es sonans aut symbalunmm tinniens.

⁋ Ponendo auxilium speciale dei ad actum moraliter bonum quod est etiam probabile aliquibus) opposito modo respondetur: dicendo quod consequentia est nulla: possum diligere sortem super omnia. ergo deum. quia facilius est habere malum quam bonum.

⁋ Quarto dubitatur. an sortes licite dil gat deum super omnia¬ Et dubitationis ratio est. quia vulgariter dicitur quod sic.

⁋ In oppositum arguitur: sor tes diligit deum plusquam omnia ergo plusquam hec entia posita constantia) demonstrando deum et totum mumdum. pius et super in proposito conuertuntur.

⁋ Respondetur sortes licite diligit deum super quodlibet ens aliud a deo: et quolibet alio vtitur actu vel habitu volendo vel nolendo propter deum.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 5