Quaestio 4

⁋ Distinctionis prime questio quarta. QVarto circa hanc distinctionem queritur: an fruitio sit cognitio: et breuiter an qui amlibet actus voluntatis sit cognitio. Et equaeritur ista questio: quia modus conis tenet nullum actum voluntatis esse notitiam. Oppositum tamen tenent aliqui: et sic dicerem fruitionem esse non titiam: pariter et vsum.

⁋ Contra positionem argutur sic. quia superfiue ponit pluralitatem notitiarum: et in utiliter ponit aliquam rem esse notitiam: quod non est miuus inconueniens reputandum quam superfiue ponere a liquam rem esse: quia cum hoc quod ponit volitionem esse non titiam: ponit aliquam notitiam illius obiecti que non est volitio nec nolitio: nec vnquam habetur ex volun tate sine alia notitia. ergo superfiue ponit notitiam distin ctam a volitione: vel superflue volitionem dicit esse noti tiam.

⁋ Sed potest dici quod hoc argumentum non con cludit: quia de eodem obieco habetur notitia sensiti ua exterior / interior et intellectiua: et eidem anime in perent secundum multos loquentes: quare non superfiuit habere volitionem que est notitia a notitiam differentes specie circa idem obiectum. Insuper non est idem multiplicare res: et alicui rei dare talem et talem denominationem. Sed contra. secundum hunc doctorem quastione prima prologi in secunda lectura non est aliqua notitia intuitiua rei sensibilis distincta ab omni sen satione exteriori. et ratio est: quia sensatio homnins immediate recipitur in intellectu: et illa vna sufficit sud susceptiuo immediate ad omne iudicium habendum de sen si bonili quod est eius obiectum: et sic alia superfluit. ita videtur in proposito: nam notitia quae non est volitio ad omnia iu dicia sufficit suo susceptiuo: nec volitio ipsa aliqualiter ad hoc formaliter prodest: igitur in alio susceptiuo non est alia notitia quae sit volitio. idem enim est su sceptiuum intellectionis et volitionis secundum eum

⁋ hec obiectio habet apparentiam in principiis huius viri: cui est facile dare responsiones cum parua pr teruia. sed tenendo fundamentum in vno / nego eum in alio. nam ponendo notitiam sensitiuam et intellectim uam distinctas de eodem obiecto: sic volitio a notitia habentur de eodem obiecto.

⁋ Secundo arguitur. si aliquis cognoscat aliquid quod non diligit nec odit: et postea stante priori notitia incipiat diligere: sequeretur quod plus coguosceret quam antea. hoc est contra experien tiam.

⁋ Et confirmatur. vel dilectio qua diligo sor tem in praesentia est intuitiua vel abstractiua. non secundum cum sit rei praesentis. nec primum: quia tunc de eodem oblecto adequato in eadem potentia immediata essent pue notitie intuitiue.

⁋ Ad secundum concedo quod pius cognoscet quam antea extensiue. et nego quod sit contra experientiam: immo vix experimur oppositum.

⁋ Ad confirmationem dico: quod dilectio quae diligo sortem in pre sentia est notitia intuitiua: et cum hoc habeo notitiam intuitiuam sensitiuam. nec hoc inconuenit plusquam de eodem obiecto habere in eodem subiecto puta in anima intellectiua duas notitias: quarum vna vocatur sensitiua et alia intellectiua / quae specie distinguuntur Sed iste doctor ponendo vnam notitiam sensitiuam dicendo quod non incouenit habere duas notitias: qua rum vna est volitio a alia sensitiua: sed inconueniens est hatre duas in intellectum respectu eiusdem obiecti. voluntarie autem loqueretur contra alios: reprobans illud quod habeantur in eadem anima due notitie intuitiue: quarum vna est sensitiua et alia intellectiva.

⁋ Sed contra istud arguitur. recedente sorte manet ipsa dilectio: sed notitia intuitiua non manet obiecto absente. igitur.

⁋ Preterea secundum istum modum defendendi ponerentur quatuor notitie: quarum vna est volitio vel nolitio / vna sensitiua exterior / et sensitiua interior / et intellectiva.

⁋ Primum istorum non valet. negatur enim quod maneat illa dilectio intuitiua absente obiecto: sed succedit alia abstractiua. immo dilectio quae dependet a notitia intuitiua quae est praecise actus voluntatis / specie distinguitur a dilectione dependente a notitia abstractiua. vt patet de dilectione vie et patrie.

⁋ Ad aliud concederet illa tum quamquam enim possumus opinari / non temere est abeudum ab opinione coni:praesertim cum rationes prohac opinio ne modici sint mometi. Et expraesse est btus Augusti. in oppositum: vbi. x. de trinitate laborat ad longum oiuen dere quod non possumus amare incognita. sufficiebat enim dicere quod dilectio est cognitio essentialiter: et illam probare si volitionem vel nolitionem existimasset notitiam. teneamus ergo nullum actum voluntatis esse notitiam.

⁋ Sed contra istud argumentor. tunc voluntas esset ceca: quia nihil cognosceret per actum suum de obiecto sed inuisa diligere possumus: incognita nequaquam

⁋ Insuper aliquis potest esse beatus: qui tamen nec videret deum: nec cognosceret.

⁋ Ad primum dicitur quod non sequitur: quaeuis enim voluntas non sit cognitiua per volitionem: est tamen cognitiua per intellectionem. eadem namque res est intellectus et voluntas. non possumus autem diligere inuisa naturaliter: tamen possumus de potentia dei absoluta.

⁋ Ad aliud concedo quod aliquis potest esse beatus aliqua beatitudine non videndo deum de potentia dei absoluta: similiter non diligendo deum quis potest esse beatus aliqua beatificatione: scilicet visione beatifica: cum visio et dilectio numero e specie distinguantur inter se. quam cumque enim voluerit vnam illarum qualitatum alia remanen te corrumpere potest. Sed forte dices. ex illo sequitur quod vo luntas aliquod diligat et nescit quod diligat: deum an creaturam. quod est contra naturam dilectionis beatifice: quae debet esse perfectissima. Preterea per illum a ctum non tendit in suum obiectum: nec ipsum est praesens ratioe obiectiuali Quod probatur: quia stat notitiam intuitiuam alicuius rei esse in intellectu: et tamen illam habens non videbit aliquid: quod patet: si deus corrumpat obiectum no titiam conseruando.

⁋ Ad primum dicitur quod voluntas aliquid diligit: et nescit quid diligat: si deus suspendat omnem actum intellectus: quod est possi bile. Et quando dicis quod dilectio beatifica est perfe ctissima. hoc est verum in sua specie.

⁋ Ad secumn dum nego assumptum: et probatio nulla est: concedo quod notitiam intuitiuam deus potest facere destructo obiecto remanere: et quod visio sit a nihil per illud vi deatur: et dato quod dilectio sit a nihil per illud diliga tur de potentia absoluta: tamen deus potest face re quod dilectio maneat in voluntate diligentis: et illa tendat in suum obiectum quod est de necessitate dilectionis. Eodem modo concedo quod aliqua crea tura possit habere dilectionem de deo quem non cognoscit: nec diligit de potentia dei absoluta

⁋ Sed hic dubitatur: quomodo se habeat actus intellectus respectu actus voluntatis: an actiue concurrat: vel an solum sit causa sine qua non. Circa dubitationem propositam partita est positio. quidam enim doctor. q. xcii. quarte partis et plerique illius professionis tenent actum intellectus esse causanm sine qua non: et non habere efficientiam respectu ar ctuum voluntatis. Sed ponitur hec conclusio oppo sita.

⁋ Cognitio partialiter concurrit ad actum voluntatis. probatur. si voluntas esset totalis causa vo litionis: sequeretur quod voluntas naturalitur possit velle incognitum. consequens est contra experientiam: et con tra Augustinum tertio de libero arbitrio. cap. liii et. liiii. et consequens est falsum: ergo a antecedens. et probo consequentiam: quia cognitio non est effectus volitionis nec causa formalis / finalis / nec materialis / nec necessaria dispositio illius cause: cum volun tas ex se sit sufficienter apta ad suscipiendam volitia nem: et per consequens est sufficiens ad producenda: volitionem. Et potest applicari regula communis ad inueniendam causalitatem inter aliqua. Istuod quidem videtur Aug. dicere. xv. de trinitate. ca. xxi. dicit quod amor procedit de scientia. et in ca. xvi. vbi di cit quod amor gignente mente: et de genita notione tanquam de parente / ac prole procedit. et hoc patet ad Simpl cianum li primo. q. ii. vbi dicit quod vocatio que vtique est notitia est efficax bone voluntatis. Et commentator. ii. de anima commento. lvi. dicit quod omnis appet tus fit appetitus ab imaginatione et xii. Metaphysices commento. xxxviii. dicit quod comprehensio est causa voluptatis. Item isti non possunt bene saluare quomodo dilectio dei in patria et in via spri cie distinguantur si vna non causetur a notitia intuitiua dei et alia a notitia abstractiua eius: cum sit idem obiectum. videtur enim quod distinctio specifica est reducenda ad causas effectiuas specie distinctas.

⁋ Sed contra istam conclusionem arguitur. Ex ea sequeretur quod idem agens naturale causaret contraria. consequens est contra Aristotelem primo de generatio ne dicentem quod idem inquantum idem semper natum est facere idem. et patet consequentia: quia stante eadem noti tia circa sortem nunc eum diligo nunc eum prosequor odio: ergo illa notitia quae paius concurrebat ad dile ctionem postea concurrit ad odium. non enim variar prior notitia.

⁋ Respondetur distinguendo sequela vel quando cause naturales non causabunt sine causa li bera: et sic conceditur quod idem agens naturale concur rit ad contraria: finaliter negatur. hoc patebit in. xvi distinctione. de gratia quae concurrit ad contraria. et simile habetur in orologo de productione fidei. Sed contra istud arguitur. sequeretur quod quanto pius aliquis aliquem cognosceret / tanto pius eum diligeret, cosequens est contra experientiam: ergo a antecedens probo consequentiam: qui crescente causa crescit et et fectus. Forte dices et sic dicendum est: quod consequentia est nulla: quia voluntas est causa libera. et potest mi nus concurrere quam antea ad dilectionem vel ad eius oppositum. Sed contra hoc arguitur. saltem habebitur quod voluntate equaliter conante aet aucta notitia augebitur dilectio: quod non videtur esse dicendum Sed quod sequatur patet sic. quando est aliqua causa equaliter agens siue libera siue naturalis adiuta a maiori auxilio maiorem effectum potest producere: immo de facto producit quam eadem adiuta a minori auxilio. Fortessicut concedendum est) concedis illatum. Sed contra istud arguitur: sequeretur quod si esset infin ta notitia gradualiter: esset infinita dilectio cum quocunque concursu voluntatis magno vel paruo. Iterum concedo illatum: non tamen propterea sequit quod talis notitia necessitaret voluntatem ad agendum cum sit casa libera.

⁋ Ex solutione ista sequitur: quod stante equali conatu voluntatis circa dilectionem sortis ex remissione notitie sequitur remissio dilectionis.

⁋ Sed contra totum istud arguitur: ponendo quod sor tes habeat notitiam platonis vt duo / quem diligit hoc instanti quod est vltimum instans non esse hore fu ture: et illi duo gradus notitie remittantur ad non gra dum in hora futura: iam sortes diliget platonem in qualibet parte proportionali hore future / et etiam in instanti terminante illam horam: et sic habebitur dile ctio sine notitia dilecti.

⁋ Et confirmatur: voluntas potest velle intellectum illam notitiam non hatere: et per consequens potest haberi volitio sine notitia: et sic aliqua volitio erit de incognito. probatur assumptum: quia intellectus quatum ad exercitium actus subiicitur imperio voluntatis: et sic non habebit actum cum ipsa noluerit quod habeat.

⁋ Ad primum conceditur quod in qualibet parte pro portionali hore future: et in quolibet instanti illius sortes potest diligere platonem: non tamen in instanti terminante horam: cum non habeatur cognitio eius.

⁋ Ad confit mationem concedo: quod voluntas potest velle intellectum nullam notitiam hatre: sed si intellectus debeat ei parere necesse est vt voluntas sibiipsi obediat / omnem actum voluntatis secludendo.

⁋ Secundo arguitur. frequenter volumus scire illa qua nescimus.

⁋ Preterea arguitur. causa equoca debet praestare suo effectui: sed per te cognitio ad productionem actus voluntatis concurrit ergo notitia est illo actu voluntatis perfectior.

⁋ Ad argumentum dices quod aliquam notitiam praecedit volitior tamen quamlibet volitionem precedit notitia causalitur cuius est ipsa volitio. Unde cum quis vult noscere incognitum quaeuis ista volitio precedat notitiam perfectam et distinctam quae de sideratur de ipso: non tamen precedit quanlibet qua ista notitia desiderata cognoscitur talis Intellectus enim cognoscit in vniuersali: et indistincte: et ita cognoscitur quod desideratur vno modo: et volun tas praecipit intellectui cognoscere alio modo. vt vidi sortem nudiustertius vel heri in aliquo loco: et me latet in quo nunc. iam voluntas imparat intellectui inquirere media ad cognoscendum in quo loco erat: intellectus tunc vagatur discurrens vbi erat istis diebus praeteritis. Quo fit vt non velit incognitum: sed vult scire incogni tum. Et hoc patet per Augustinum decimo de trinitate capitulo primo. vbi soluit hoc dubium. Intelligendum (inquit est non hoc idem dici cum dicitur amat scire incognita: et si diceretur /amat incognita: id enim potest fieri vt amet quisquis scire incognita: vt amet autem incognita / non potest. non enim frustra est ibi posi tum scire: quoanidam si scire amat incognita. non ipsa inco gnita sed ipsum scire amat: quod non haberet co gnitum neque scire: quando qui scire amat quicquam / posset confidenter dicere nescire et totum. Istud patet: quoniam si quis cupit scire demonstrare in particulari pri mam primi Euclidis: super lineam datam contingit triangulum equilaterum collocare: aliquam notitiam de illa habet. Et qui vult scire totam geometriam Euclidis: aliquam notitiam de geometria habet Et quicquid sit: hoc argumentum est eque contra ad¬ uersarios vt contra conclusionem nostram: quia argu mentum deducit ad hoc quod non requiratur notitia prienia ad actum voluntatis contra illud Aug. inuisa di ligere possumus: incognita nequaquam.

⁋ Ad aliud respondetur negando maiorem: vt patet de albedine qua partialiter e equiuoce producit notitiam intuitiua eius.

⁋ Tertio arguitur. appetitus sensitiuus potest esse sine cognitione: ergo appetitus rationalis. as sumptum patet. quia naturaliter quis habet famen et sitim: etiam si nunquam sentiret aliquod extrinsecum.

⁋ Preterea. licet requiratur intellectio ad produ ctionem actus voluntatis: videtur quod voluntas potest continuare actum voluntatis ob libertatem eius corrupta intellectione. Item habitus videtur sufficere

⁋ Ad tertium negatur quod sensitiuus appetitus potest esse sine cognitione: nec fames nec sitis: licet non re quiratur aliqua sensatio alicuius intrinseci: sed sufficit actio intrinseca vnius partis in aliam: ex qua cau satur cognitio sensitiua in vertutibus apprehensiuis ipsius aimalis. Etiam ipsius appetitus naturalis nul lus est actus elicitus.

⁋ Ad aliud dicbter: quod requiritur ad inchoandum actum a ad ipsum continuandum. Habitibus enim non possumus vti sine actu in vniuersali vel in particulari.

⁋ Quarto arguitur. Non plus requirit actus voluntatis notitiam quam libera execu tio actum voluntatis. sed executio exterior non sem per requirit actum voluntatis: vt patet de distracto quo vadit ad cathedram: vel dicit horas. Item habeat sor tes notitiam a. obiecti: voluntas potest velle illam non titiam: et tamen nullam notitiam illius notitie habet: igitur

⁋ Respondetur negando maiorem: quia executio exterior non est libera nisi denominatione ex trinseca: nec voluntas causat illam immediate: sed mediante virtute motiua. vt patet per articulum parisiensem quod substantia creata nihil operatur ad extra per solum velle: hoc enim est soli deo proprium: quia ipse dixit et facta sunt. Preterea cessante volitione po test executio exterior aliquandiu continuari per impe tum: sed ille motus localis non est meritorius noui premi/ / cum non imperetur ab actu interiori: vt in. xvii dist. dicetur de actu interiori et exteriori. Unde si quis decederet in instanti quo haberet actum interiorem: tantum premium haberet quantum alter: qui talem actum exequitur sine actu interiori.

⁋ Ad aliud nego quod vo luntas potest velle illam notitiam sine notitia illius notitie. non enim sufficit significatio naturalis cuili bet rei conueniens: quia sic possemus diligere sortem eum non cognoscendo contra beatum Augustinum: cuius dictum est multo rationabilius opposito.

⁋ Quinto arguitur: quia tunc amor angeli peccantis: quo affectauit equalitatem dei processit ab ali¬ qua notitia: aut ergo ab obscura dei notitia aut cla ra. si primum: cum obscura notitia in ipso fuerit pena peccati / sequitur quod ipsum peccatum angeli processit a pena peccati: et ita sequitur quod pena naturaliter saltem processit culpam: contra Augustinum. xi. super Gen. ad literam. ca p.o xxii. Si secundum: ergo angelus fuit in maximo peccato / et clare vidit deum: ergo simul fuit miser et beatus: quia hec est vita eterna vt cognoscant te. Io. xvii.

⁋ Ad hoc argumentum Adam recitat solutiones Syrumfras: quod illa notitia actualis quam pri mo fuit clara dei notitia: postea fuit obscura: quando deus se retraxit ab angelo. hec solutio reprobatur ab Adam: quod eadem notitia sit prima clara: et posi ea obscura inconuenit. Dat aliam. Adam dicit quod ar gumentum currit in phantasia falsa: scilicet quod appredensio simplex sufficit pro amore electiuo quem habuit. Dicit quod requiritur compositio a diuisio: hoc est presupponit notitiam complexam. et alibi dicit hipernicum secum id idem tenuisse: quod ei placere di cit: quod talis homo conueniat secum in opinando. Di cit non meminisse se hoc legisse apud alios: sed post ea hoc sequitur Gregorius in questione: an delectatio sit dilectio. Sed coloratur modus possibilis quem reprobat Adam: non tamen ad intentionem doctoris quem reprobat. nam per eandem notitiam numero in angelo clarior habetur notitia de obieto quam in homine: et causalitatem actiuam angeli quam habet angelus super hominem deus supplere potest: ergo per vnam notitiam vnus homo melius intelligit quam alius. Quicquid sit: eadem non titia numero non erit interdum clara: interdum obscura cum eodem concursu. Dictum autem Ade a plerisque non reciperetur: videlicet quod requiratur iudicium complexum ad amorem electiuum. sed de hoc in secundo.

⁋ Aliter dico quoed non habuit ange lus notitiam intuitiuam dei: illa nanque est beatitudo: sed habebat quandam notitiam clariorem quam sit notitia quam nunc habet: et peccauit stante tali no titia: post peccatum autem obscuratus est angelus: et similem notitiam in specie essentiali qualem tunc pabuit habere non potest.

⁋ Sexto arguitur. habeat quis actum voluntatis puta dilectionem: illa potest continuari sine notitia. patet: quia si quis iu terea temporis quo actus de necessitate continua tur amentiam incurrat: iam iste aliquid diligit quod non cognoscit.

⁋ Respondetur. dato quod ita fiat / non sequitur quod quis rationis compos possit habere actum voluntatis potissimum liberum de quo maxime loquimur) sine notitia preuia tempore vel natura

⁋ Res igitur quibus fruendum est sunt pa ter a filius et spiritus sanctus. etc