Quaestio 1

⁋ "hoc itaque vera ac pia fide tenendum est quod trinitas vnus sit et solus verus deus."

⁋ Distinctionis secunde questio prima. Iirca istam secundam distin tionem queritur: an deum rem sit per se notum / an demonstrabile a viatore. Explicabitur terminus per se notum: postea conclusiue respondebitur ad uestionem prepositam.

⁋ Pro ositio per se nota est propo sitio: cuius assensum causant termini intuitiue / vel abstra ctiue perfecte cogniti in mente habentis vtentis ratione. quod enim naturaliter assensus premissarum cau sat assensum conclusionis: tam naturaliter notiti terminorum siue intuitiue siue abstractiue causant assensum ipsius propositionis: supposito quod deus con currat cum influentia generali ad productionem assensus: quia ad notitiam terminorum concurreret. et non ad assensum: iam in intellectum essent notitie ter minorum absque iudicio propositionis. Et istud potit simum si notitia terminorum habeatur in eodem loc quia si idem esset in variis locis: et notitia apprehi siua vnius termini solum haberetur in vno loco: dato quod deus concurreret concursu generali quantum est de se non causabitur assensus illius propositio nis: quia vel in vno loco tantum causabitur: et hoc non. quia equa est ratio de terminis in aliis locis: vel in quolibet illorum locorum: Sed patet quod non: si enim ignis esset in quattuor locis: et in quolibet ha beret precise vnum gradum caloris: nullibi calefaceret passum calefactum vt tria: quia tunc ageret vltra gradum sue perfectionis in illo loco: non assimilaret passum: sed dissimilaret. Sed hic aliquio discriminis est de passo extrinseco & intrinseco. Ite in nullo illorum locorum est causa sufficiens produ- ctiua iudicii: ergo in nullo illorum locorum est illud iudicium: consequentia est lucida. et antecedens patet ex hypothesi

⁋ Sed hic dicet aduersarius antecedens esse falsum: sufficit enim quod notitia illo rum terminorum fuerit in hac anima a notitia di stans ad mille leucas concurret ad productionem assensus in hoc loco: nec hoc inconuenit quando inheret eidem passo: cui inheret notitia existens in hoc loco. Sed illud dependet ex dictis in decima distinctione quarti questione secunda.

⁋ Dicitur propositio per se nota: quia per terminos suimet assensus suus causatur: nec probari potest a priori vel a posteriori: quia nisi sic propositio indemon strabilis a priori notificabilis a posteriori essed per se nota quod est falsum. Per se autem nota dicit aptitudinem: quia dato quod a nullo cognoscatur non est minus per se nota. intelligo a nulla creatura: deo enim actualiter est illius iudium: et semper

⁋ Ex ista diffinitione sequuntur corollaris.

⁋ Pri mum est. idem est propositionem esse per se notam et eseper se noscibilem vt noscibile ampliet solum de for mali.

⁋ Secundum corollarium. non omnis propositio immediata est per se nota. bene tamen econ uerso. hec ei propositio: calor est calefactiuus est immediata: non tamen per se nota. quia ad cognitio nem eius requiritur experientia.

⁋ Tertium. non omnis propositio cuius praedicatum includitur in subi iecto est per se nota: quia tunc hec esset per se nota: albedo est color. et eodem modo hec: elephas est ani mal. quod est falsum.

⁋ Quartum. nulla propositio contingens est per se nota: quelibet enim talis ab aliquo dubitari potest.

⁋ Quintum. hec / omne totum est maius sua parte non est per se nota. patet quia aliquis potest assetire huic: aliter est quam illa signi ficat: vel dubitare de illa aliquod totum est: et ticm homine existente totum est: tamen anima separata vel angelus potest illud dubitare. et positus ex etm tra vniuersum ad magnam intercapedinem. eodem modo de hac: quecumque sunt equalia / vni tertio sunt equalia inter se. tamen conditionaliter tales vocam tur per se note: si aliquod totum est ipsum est maiu sua parte integrali. hic igitur non est demonstra tio: omne continens tantundem et amplius est illo maius: omne totum est huiusmodi. igitur. premisse enim non sunt notiores conclusione.

⁋ Serx tum. omnis disiunctiua composita er partibus con tradicentibus est per se nota: quacumque enim tali obla ta intellectus cognitis terminis assentit illi puta quod ita est sicut per illam significatur. Eodem modo dicitur de categorica de disiuncta copula.

⁋ Se ptimum corollarium. aliquod est per se notum gratia forme. patet de disiunctiua composita ex contradictoriis. et categorica de disiuncta copula. Aliquod etiam est per se notum gratia materie vt patet de mul tis conibus aim conceptionibus Euclidis.

⁋ Qctauum co rollarium. alqua propositio falsa est per se nota. pro batur: quia omnis propositio disiunctiua composita ex contradictoriis est per se nota: aliquod falsum est huiusmodi. ergo aliquod falsum est propositio per se nota. consequentia tenet in darii: huiusmodi in minore includit subiectum maioris. maior patet ex dictis: pobatur minor demonstrata hac: hoc est falsum vel hoc non est falsum vtrobique demonstram do affirmatiuam: affirmatiua est falsa: quia se fal sificat: et non est ita a parte rei sicut negatiua signi ficat. ergo ipsa est falsa, consequentia tenet per modum quem rationabiliorem puto in insolubilibus hoc dicitur quia potest quispiam dicere: illa negati ua est: vera quia ad veritatem eius sufficit quod affirmatiua se falsificet. Sed contra hoc sunt instantie dif ficiles de quibus alias locuti sumus.

⁋ Sed contra hoc arguitur: ex illo sequitur quamlibet copula tiuam ex contradictoriis compositam esse per se no tam. pobatur: quia illa oblata protinus intellectus illi dissentit quacunque terminorum cognitione praeuia: et falsitas non repugnat per se note per corol larium igitur:

⁋ Respondetur concedendo assumptum vet quod quelibet propositio cui quilibet intellectus per quamcumque terminorum cognitionem preuia dissentit / est per se nota: quia eius falsitas est nota. et eius dissensus ita cito producitur sicut assensus opi posite. Et tunc diffinitur per se notum sic. per se no tum est propositio cuius assensum vel dissensum cat sat quecumque noticia terminorum suorum.

⁋ Et ex isto sequitur quod cuiustibet propositionis per se note contradictoria est per se nota.

⁋ Alio modo dicitur negando consequentiam: quia per se notum apud loquentes diffinitur per productionem assensus: et non per esse verum. et sic ista hoc est falsum vel hoc non est falsum est per se nota. et etiam inte ligatur de assensu qui non est dissensus.

⁋ Sed di ces: notitia terminorum est productiua iudicii illi us propositionis. ergo noticia teminorum precedit illum assensum.

⁋ Insuper habeat intellectus ca tegoricam de disiuncta copula et suum oppositum de copulata copula simul: queritur an citius habebit assensum quam dissensum. si sic: illa sola est per se no ta. si ita cito: vtraque est per se nota.

⁋ Respondetur noticia terminorum precedit natura illum assen sum: non tamen instanti vel tempore. Si noticia terminorum producatur in hoc instanti assensus illius propositionis in eodem producitur: sic successiue termini formentur: vltimum instans non esse vltimi termini illius propositionis per se note est vlti mum instans non esse assensus eiusdem: postquam natu ralinecessitate se mutuo consequuntur. et sicut eiusdem vltimus terminus successiue producitur: ita assensus successiue intenditur.

⁋ Sed contra: ergo vnus magis assentit primo principio quam alius: et per consequens vna propositio per se nota potest aliam probare contra naturam notoreitatis. Sequela probatur: quia assensus talis propositionis mere naturaliter causatur a not tiis teminorum: sed augmentata causa naturali puta notitia terminorum augmentabitur effectus in passo disposito.

⁋ Respondetur quod notitia terminorum erit equaliter intensa in duobus quando termini conplete habentur: et hoc si eque aduertant: et habeant equa lia natur alia. Quod patet: quia ille notitie producuntur ab agentibus naturalibus scilicet ab intellectu et ab apprehensione rerum significatarum per terminos. Sed illo dato quod notitie terminorum fuerint intensio res in vno quam in alio: conceditur quod iudicium erit intensius in vno quam in alio: vt argumentum tangit: sed non sequitur quod vna propositio potest aliam probare: non enim firmius assentit vni quam alteri. hoc patet. si enim non titia conclusionis fuerit intensior gradualiter quam assen sus premissarum: non firmius intellectus assentit con clusioni quam premissis cuiuslibet propositionis per se note: quia iudicium quantuncunque remissum est ita lucidum quod aliud ab extrinseco non mendicat. Sed contra hoc arguitur: quia bene sequitur: deus est vel nullus deus est. ergo formica est vel nulla formica est: hec consequentia est bona et euidens: assensus autem antecedentis est alterius speciei ab assensu consequentis: et perfectior entitatiue. ergo eius assensus producet assensum consequentis sicut intellectus producit scientiam.

⁋ Respondetur concedendo consequentiam: et quod assensus antecedentis est perfectior entitatiue et qua litatiue (vt patet ex perfectione obiecti) quam assensus con sequentis: sed non oportet quod aliquem assensum produ- cat de nouo cum sit assensus notorius in intellectur ct incidissimus assensiue.

⁋ Nonum corollarium. aliuis habet assensum propositionis per se note quae est eidem per se nota quam tamen nescit esse propositionem: patet. quia plures artiste assentiunt huic: quidlibet est vel non est: et tamen dubitant an ipsa sit affirmatiua / negatiua / an mixte qualitatis / sic dubitare possunt ar sit categorica de disiunctiua copula / an hypothetica / et agricola nescit illam esse propositionem.

⁋ Decimum corollarium. deus est: non est per se notam beatis. proba tio: quia licet cum apprehensione terminorum quos beati vabent de essentia diuina non possunt non essentire huic deus est: tamen hoc non sufficit ad per se notam. probatur. stante enim notitia intuitiua quam sortes habet de rebus significantis per istam / paries est albus: sortes non potest dissentire huic paries est albus: immo si apprehendat terminos in eo causabitur assensus: et tamen illa a nullo conceditur esse per se nota: cum notitia abstra: ctiua rerum significantarum per terminos non sufficiat ad causandum iudicium: quod requiritur ad per se notum. Sed difficultas potest esse de notitia quam adam in statu inocie habuit de hac vel angelus tempore quo erat via tor.

⁋ Undecimum corollarium. aliqua disiunctiua composita ex subcontrariis est per se nota. vt patet de hac aliquis homo currit vel aliquis homo non currit: intellectis terminis protinus intellectus illi assentit. et licet disiunctiua composita ex contradictoriis inferat disiunctiuam compositam ex subcontrariis per intrinsecas par tes antecedentis. et non econuerso: tamen vna est ita nota sicut alia. secus est de disiunctiua composita ex con trariis: frequenter enim tales disiunctiuas dubitamus.

⁋ Duodecimum corollarium. aliqua disiunctiua est pe¬ se nota cuius quelibet categorica est dubia.

⁋ Decimumtertium corollarium. videtur quod aliqua dissunctiua composita ex contrariis gratia forme est per se notavt patet de hac quilibet homo est homo vel nullus ho mo est homo. patet. illa equiualet in consequendo gratia forme disiunctiue composite ex partibus contradictoriis.

⁋ Decimumquartum corollarium. licet propositit de disiunctiua copula sit per se nota: propositio de disium cto subiecto vel praedicato non est per se nota. prior batet ex dictis. secunda pars patet: quia hec est mihi dubia / nunc mater mea est viuens vel non est viuens.

⁋ Decimumquintum corollarium. est aliqua affiumatiua de subiecto non supponente per se nota. patet de hac / chimera est vel non est. hoc totum est vel non negatur. et est principalior pars copule. ergo to ta est affirmativa.

⁋ Decimumnsextum corollarium. ali qua categorica ex simplicibus copula et extremis est per se nota. patet de hac aliquid est. sed illa non est per se nota gratia forme: in simili enim datur propositio non per se nota: vt elephas est. Sed dices: non assen tio propositioni per se note nisi quia ita videtur mihi a parte rei esse: ergo ita esse a parte rei est causa assensus: et non notitia terminorum. Sed dicetur quod mihi ita videri causatur a sola apprehensione rerum significatarum per terminos.

⁋ Istis prelibatis pono conclusiones.

⁋ Prima. hec non est per se nota: deus est. probatio. Sennacheribus rex Assyriorum illam dubitauit. vt patet quarti Regu. xix. et psalmo. xiii. Dixit insipiens in corde suo non est deus. Aliqui de Nabuchodo nosor intelligunt: sufficit quod ille cogitauit in corde suo quod non erat deus. idem patet psalmo lxxv. Notus in udea deus: et in israel magnum nomen eius. ac si diceret parum cure erat aliis de deo an deus esset. Item patet per poetam. Primus in orbe deos fecit timor.

⁋ Secunda conclusio. potest multum probabiliter naturaliter probari quod deus est. hanc conclusione nisus est Aristoteles deducere. ii. Petaphysice quod non est processus in infinitum in causis mouentibus: quia siesset processus in infinituminulla esset caula media: quia vbi non est vltimum ibi non est medium: ergo deueniedum est ad vnam primam causam. Ad hoc idem elaborat. xii. Metaphysice. vii. et octauo physicorum: ic Omne quod mouetur ab alio mouetur. et non est processus in infinitum: nec aliquid mouet seipsum. ergo oportet venire ad vnum mouens non motum. Arguatur sic in forma: aliquid est causatum: vel igitur a se vel ab alio vel a nullo. non primum: vt patet per bea tum Augustinum primo de trinitate capite primo. Secundum membrum non est dandum vio quod a nullo: quia quod nihil est nihil producit. Si ab alio: quero de illo alio: et sit a. quero vel a. est effectibile vel non. si secundum a. est deus: quia per philosophos a naturaliter loquentes tale vocatur deus. si est effectibile quero de causa efficiente: et illa data queram de causa effectus illius: et constat quod stabitur in vna causa prima ineffectibili vel procedendum est in infinitum.

⁋ Et confirmatur: tota multitudo rerum creatarum es producta: vel ab aliquo vel a nullo vel a se: non a se nec a nullo. si ab aliquo vel illud est ineffectibile: et sic est deus. vel est productum: et sic est pars istius multitudinis create.

⁋ Istud primum argumentum rationabiliter concluit: sed proteruus euaderet a contradictione. patet de primo assumpto ab Anaxagora negato primo physico. Qodlibet sit ex qilibet: et per eos qui ponunt inchoationem forme. et conceditur quod illud est effectibile ab alio. etiam concederetur quod est processus in infinitum: et infinita multitudo causarum etiam nec Aristoteles demonstrauit oppositum. aliqui philosophorum ponebant infinitos mi dos. hoc tenuit democritus vir admodum peritus in philosophia teste Aristotele in primo de generatione Quod democritus ita opinatus est patet per valerium ma ximum libro. viii. satis prope fine. verba sunt hec in for ma. Na Alexandri pectus insatiabile laudis qui Anxarcho comiti suo ex auctoritate democriti perceptors innumerabiles mundos esse asserenti dixisse fertur heu me inquit miserum qui nec vno quidem adhuc sun potitus. hoc ipsum patet. xxiiii. questione. iii. sunt ei alie herenses. Ratio autem Aristotelis in de Celo quod terra vnius mundi moueretur ad terram alterius est nulla: quia nulla est infiuentia nec ordo vnius celi ad terram alterius mundi. videturque quod Aristoteles negando infinitum sibi repugnauit. ponendo eternitatem mundi. viii. physicorum: et negando infinitatem rerum: vt primo de celo. iii. physicorum. patet de an mabus tenendo eas ppetuas sicut ipse tenere visua est. et sic non inconuenit dare infinitas animas in reri natura. et sicut diceret Aristoteles quod esset processus in infinitum in causis accidentaliter subordinatis: sic ad uersarius concederet in causis essentialiter subordinatis. Etiam hanc consequentiam negaret. datur vlti ma causa producens effectum: ergo datur media vel prima. quia termini illi non sunt relatiui. patet. datur pri ma pars proportionalis in continuo a non vltima secundum illam diuisionem. si continuum partiatur in quacumque proportione multiplici superparticulari vel superpartienti.

⁋ Item secundum Aristotelem datur vlti mus homo productus: sed non primus vel medius: De alio. omne quod mouetur ab alio mouetur. multi antiquorum negabant motum: vt de Tenone refert Aristoteles. Sed quia hoc est contra experientiam alite dicitur quod aliquid mouet ie primo patet. de grauitate ponendo eam separatam a suo subiecto: vt in sacramento eucharistie tenendo quod quantitas distinguitur a re quanta: et nullum accidens alteri inheret.

⁋ Insuper diceretur quod est circulatio in mouentibus et mo tis. a. mouet b. et b. mouet a.

⁋ Ulterius concederetur processus in infinitum: qui admitteret infinitos mundos eccentricos difficulter conuinceretur. Alii formant argumentum de conseruante / sed minus valet. omn quod conseruatur ab alio conseruatur. non est euidens de ista conseruatione diceretur: sufficit res ipsa ad hoc quod res ipsa existat: nec aliquod extrinsecum requiritur.

⁋ Aliud argumentum est sophisticum de forma. vel lytota in antecedente capitur syncategorematice conceditur ista: tota multitudo causatorum fit ab aliquo. capiendo totum categorematice nihil est a quo tota multitudo fuit. vna pars istius multitudinis fin ab vna causa creata: et alia ab alia. et sic capiendo ne gatur antencedens. sicut totam multitudinem dierum secundum Aristotelem precessit vnus dies. syncategorematice capiendo lytotum non includendo parten infinitam: et totam multitudinem preteritorum hominum precessit aliquis homo cum limitatione que po nebatur de diebus: sed nullus homo precessit istan multitudinem. Ita inumere possunt dari instantie¬

⁋ Secundo principaliter arguitur: aliquod est ens alicuius perfectionis puta formica vel ascendendo est dabili ens nobilissimum vel non est: si primum illud est deus. si secundum procedendum est in infinitum: vel dabi tur nobilissimum negatiue. Insuper philosophi in lu mine naturali istud ponebant quod est vnum primum mouens et quod deus est: et omnes secte hoc admiserunt sicut dicit Damascenus: libri primi: capitulo nono. vel isti in sectis: et philosophi ponebant sine motiuo: vel cum motiuo. si secundum: habetur propositum. non est dicendum primum vt palam est.

⁋ Iste rationes non con uincerent proteruum. Prima istarum rationum in lumi ne naturali concludit quod datur nobilissimum saltem negatiue: postea loquemur affirmatiue. sed proteruus haberet exitus quod supra recitauimus.

⁋ Ad confirmationem diceret quod philosophi erant moti rationibus naturalibus illud ponere probabilibus solum et topi cis. ergo opposita sunt opinabilia. notum est philolophos ad multa tenues habuisse rationes: et inter se contradixisse: et philosophorum principem conatum fuisse probare eternitatem mundi: quod putabat demonstrasse. Item philosophi ceperunt frequenter dicta vulgarium: non audebant contradicere vulgo: vel aud uerunt loqui de sacris historiis.

⁋ De illo quod tamngitur de sectis: dicerent quod infinite erant secte: et sic non datur primum motiuum prime secte. vel dantur euasiones quas tetigimus. Etiam plebs est bellua multorum capitum. his sractionibus non obstantibus quilibet rationabiliter in lumine naturali incedens debet assentire quod deus est. patet per rationes que sufficienter clarum ingenium faciunt assentire.

⁋ Sed hic petes cum sit sermo de causis quid discriminis est inter causas essentialiter subordinatas ei accidentaliter.

⁋ Respondetur quod in causis essentialiter subordinatis secunda dependet a prima in cau sando: et non solum in essendo: sic quod vna illarum causarum non potest causare sine alia: item in causis essen tialiter subordinatis est causalitas alterius rationis hec dependet a priore: quia in causatione eiusdem rationis vnum indiuiduum sufficit. In causis accidentaliter subordinatis non requiritur earum simultas in causando. patet de patre a filio.

⁋ Causa vna dependet ab alia quia non potest causare sine concursu alterius. non oportet quod semper habeat suam virtutem causandi ab alia causa a qnea dependet. intellectus enim et obiectum sunt cause essentialiter subordinate in productione notitie intuitiue: quia notitia non potest produci al vna illarum causarum quin producatur ab alia: et si quelibet causa essentialiter dependet a deo: et non econ uerso. quia omnem effectum sine ope cause secunde potest se solo producere. sic sol et homo naturaliter subordinantur in generatione homnins. neuter enim sine reliquo potest producere hominem: sol a homo generant hominem. secundo physicorum. licet sit difficile probare quod sol ipse aliquam causalitatem habeat respectu homins generandi sicut diximus in quarto distin. prima questione. iii. et ponendo causalitatem solis: sicut sol sin sorte potest producere hominem: quia cum platone: sic plat sine isto sole secundum veritatem: quia per productionem alterius.

⁋ Tertio conclusio est quod tantum est vnus deus. hec conclusio multum probabiliter potest probari in lumine naturali. patet. quia hoc nisus est Aristoteles oepondere non tamen demonstratiue: prior pars patet: quia hoc nisus est Aristoteles probare. xii. Metaphysices. Pluralitas principum non est bona: vnus ergo princeps.

⁋ Insuper si essent duo dii aut distinguerentur specie aut solum nu mero: non est verisimile quod distinguantur specie: quia tunc vnus esset perfectior alio. et ita ille imperfectior non esse deus. nec solo numero: quia quando indiuidua solo numero distincta sunt nulla videtur contradictio includi quin plures possint esse. et per consequens plures possint esse bii. consequens est falum: nihil enim praet esse deus quin de facto si deus. et si posset vel a se: et hoc non. nec ab alio: quia tunc simpliciter non esset primum increabile.

⁋ Iste rationes non vincerent proteruum. Diceret enim quod illa erat opini Aristotelica non efficaciter probata. et vallaret illud testimonio infidelium ponentium plures deos. hoc patet apud poctas et sectas.

⁋ Ad aliud argumentum: ipm non euidenter concludit quia aduersarius potest dicere quod sunt infiniti mundi eccentrici: forte concentrici huic mum do: et quilibet mundus habet suum deum et curam sui orbis.

⁋ Etiam ponendo solum istum mundum diceret plures deos esse in eo. et non demonstratur oppositum quin possint specie differre. nec potest faciliter probari quod nulla indiuidna diuersarum specierum sint equalite perfecta. Instatur apparenter de notitia intuitiua sotis aet notitia intuitiua platonis vnam animam esse alia perfectiorem: vt de anima Christi et de anima iude videtur dicere articulus parisiensis.

⁋ Secundo potest dici quod vnus deus est alio perfectior vt damethas virgilianus dicit Abioue principium muse: iouis omnia plena. Ille colit terras. et seruius in commento introducit illud Lucretii Iuppiter est quod cumque vides: quocumque moueris. et Maro primo eneidos. Eole namque tibi diuum pater: atque hominium rex. Et mulcere dedit fiuctus et tollere ventos. et ille est modus loquendi homericus.

⁋ Ter tio diceret aduersarius quod distinguuntur solo numero. et est certus numerus deorum: sicut est certus numerus stellarum celi: quae forte sunt eiusdem speciei vel patet de duabus partibus eiusdem stelle.

⁋ Secundo arguitur quia si sic. sit vnus istorum a et alter b et arguo: sic a. potest cognoscere omne cognoscibile perfectissime: ita quod perfecti cognosci non potest. igitur. potest cognoscere b. vel. igitur cognosceret b per ipsum a vel per ipsum b: si cognoscat ipsum bper ipsum b. igitur. b est a. et per consequens non sunt plures dii. ista consequentia patet: quia best actus cognoscendi ipsius a. et actus cognoscendi ipsius a est ipsum a. sicut probat philosophus duodecimo metaphysice: quod primum in entibus est actus primus non recipiens in se aliquid distinctum ab eo. Si dicatur non cognoscit b perfectiori modo quo potest cognosci: quia non intelligeret b per essentiam b: et nihil ita perfecte cognoscitur sicut qun cognoscitur per essentiam suam. igitur. Contra ergo non cognosceret b perfectiori modo quo cognosci potest et tunc ex isto sequitur quod a non esset deus: quia non cogne sceret omne cognoscibile quantum est cognoscibile. etiam habetur propositum quod non erunt duo dii. nec duo prima.

⁋ Ad secundum admitto casum quod vnus vocetur a e al ter b. assumitur dubium: et negatum ab Aristotele quod potest cognoscere omne cognoscibile. Sed transeat quod cognoscat oem cognoscibile perfectissime: non est euidens quod notitia a dei sit a deus: nec eius oppositum. Sed transeat quod a cognoscat b per suam essentiam: sicut ego cognosco sortem per notitiam eius. vt sper) dicat circunstatiam cause for malis. sed a cognoscit bperb sisper) dicat circunstam tiam obiectiuam.

⁋ Tertio arguitur. si essent duo di vterque potest prodlucere omne producibile: aliter non essent equales in perfectione: et sic alter eorum non esset deus. consequens est falsum. quia velit eorum aliquis aliquid pro ducere quod alter non vellet.

⁋ Et confirmatur: sequeretur quod possent esse due caule totales eiusdem ef fectus sequela patet cum vterque esset prima causa in ordine causarum essentialiter ordinatarum nulla alia inferior potest effectum producere ipsa non agente ve conuerso. igitur ageret ad productionem cuiuslibet ef fectus: vel oporteret dicere quod vnus eorum esset causa prima aliquorum effectuum a alius aliorum: et sic neu ter esset causa simpliciter prima: vel quod vnus dependei ab alio: et tunc dependens non esset deus. Falsitas con sequentis pobatur quod eiusdem effectus possunt esse due cause totales efficientes vel finales: quia illud quod totaliter producitur ab aliquo non producitur ab alior quia frustra ageret. sed effectus taliter producitur a sua causa totali.

⁋ Tertium argumentum assumit du bium naturaliter loquendo: an aliquid ad extra deus producat: vel an omnia: et an possint velle contraria: ve vnus esset precipuus in ordine aliquorum effectuum: et al ter aliorum. In omnibus istis argumentis multa sunt certa de fide: ignota tamen in lumine naturali a per consequens parum fortitudinis haberent contra infidelem vel hereticum.

⁋ Sed quod tangitur de causa totali: nunc secundum veritatem multipliciter aliquid potest esse causa totalis alicuius effectus. Unomodo quod ipsum sit causa to talis: et nihil aliud concurrat: et sic loquendo impossibile est esse plures causas totales eiusdem effectus: quia nihil aliud a deo sic potest esse causa totalis. Alio modo quia psum non attingit partem effectus: sed totum. et sic sunt multe cause secunde totales. et sic cognitio est causa toalis dilectionis: et voluntas similiter.

⁋ Tertio aliquid potest imaginari esse causa totalis sic quod vnus effectus qui producitur ab vna causa poterat fuisse productus ab alia eiusdem speciei. non idem effectus in spe cie: sed in nunero. verbi causa: a calor est productus ab gne in c instanti: questio est an si d ignis suisset appli catus in eodem c instanti eidem passo an produxisset eundem calorem scilicet a. Circa hoc versantur positiones: supe ponamus aliquas causas effectiuas dispositiuas ad aliquem effectum producendum non attingentes effectum. exemplum: sortes applicauit ligna b igni in cinstanti: productus est nouus ignis: et nouus calor ab illo a igne: si alius applicuisset eadem ligna eidem in eodem instanti an fuisset productus idem ignis numero. sortes solum applicat actiua passiuis nullatenus ex sua natura pro ducens ignem vel calorem. Similiter ponendo vnam formam in homine puta intellectiuam sortes pater non attingit effectum in productione prolis: solum in istam materia anima creatur a deo: quemadmodum ministrauit materiam li gnorum foco. licet aliquid discriminis sit: cum vna materia sit paro eius: vel in dispositione proxima ad hoc quod esset paro eius. Ista eadem materia poterat esse mi nistrata ab aliis puta si plato comedisset eosdem cibos numero in talibus causis effectum non attingentibus: dem potest produci a duabus causis totalibus. licet regulariter ad varios patres sequitur filiorum alietas: cum alia sit materia ad cuius alietatem deus creat aliam animam. et si eadem sit anima per possibile esset alius effectus numero: et vbi materia que informabatur forma ade vel eue informaretur forma tritici successu tempo ris: et demum forma vnius homins: non inconuenit eandem materiam numero variis formis informari. Sed in quo resurgeret talis materia in quarto dictum est. Et sic potest saluari illud Oregorii quarto moralium. q. xxxvi si parentem primum nulla peccati rubigo corrupisset nequaquam ex se filios gehenne generasset: sed illi qui nunc per redemptorem saluandi sunt ab illo electi nascerentur. vbi videretur beatuns Oregorius velle quod soli electi nati fuissent. Sed plerique illorum nati fuerunt ex patribus reprobis: patet de cristina / martino e similibus: ergo non inconuenit aliquem electum alium habuisse patrem Si ponatur anima sensitiua distincta ab intellectiua dicitur quod fuisset verum pro illo statu: nunc autem non omportet quod idem potest produci a duobus patribus: vel a duobus patribus potest produci. vel sic soli ele cti nati fuissent quo ad animam. hoc est electi habuissent easdem animas: sed non eadem corpora. Potest etiam dici quod non solum isti qui nunc sunt electi fuissent na ti: sed omnes qui tunc fuissent nati fuissent electi: sicut predestinatus potest reprobari: sic electus poterat non fuisse electus. Sed de causis attingentibus effectum probabili or videtur nobis pars negatiua. probatio: aliquod agens producit aliquem effectum quem non produxisset aliud agens tiusdem speciei applicatum in illo instanti eidem passo. ergo ita videtur dicendum in omnibus aliis. Aecedens patet. a albedo producit notitiam sui. et tamen si in eodem instanti fuisset applicata similis albedo eidem passo non produxisset eandem cognitionem. quia si sic: vna albedo produceret notitiam intuitiuam et singularem alterius: et quare vnius: omnium similium albedinum. ergo vna albedo producit notitias distinctas infinitarum albedinum.

⁋ hic solum est euasio: quia non est idem in effectibus vitaliter animam immutantibus qui sunt similitudines rerum et in aliis. Forte dices. concedendo illatum. quemadmodum si facies alicuius imprimeret suum simile vel imaginem in ceram vel aliam materiam: illud simulacrum non modo representat faciem que impresserat illam effigiem: sed quamlibet aliam illi faciei simillimam.

⁋ Preterea si effectus producibilis ab vna causa effectum attingente potest produci ab alia causa: tunc idem corruptum numero potest regenerari naturaliter contra Aristotelem in de generatione.

⁋ Aliqui istud admittunt: vel possumus istud negare postquam effectus est semel productus: vel currere ad illud quod idem effectus non potestproduci in plurium instantium quolibet.

⁋ Rationabilius ergo est quod effectus qui producitur ab vna causa ille idem numero: non enim potest produci in posterum ab alia causa. Nec poterat in illo istanti ab alia causa produci: dato quod fuisset applicata: sed bene similis effectus in specie. Sed contra stud arguitur. eiusdem effectus possunt esse due cause inales: ergo a due cause efficientes. consequentia tenet a conuenienti similitudine. antecedens patet: sortes potest velle adi re Sorbonam vt audiat disputantes: et bibat de vino re spondentis: ita quod quilibet illorum finium est ipsi causa sufficiens: nec isti duo fines magis velocitant eius motum in itinere quam alter illorum tantum.

⁋ Et confirmatur: quia idem effectus potest corrumpi a duobus agentibus et ab vtrouis eorum. ergo a produci.

⁋ Ad primum consequentia est nulla. finis enim secundus nullo pacto attingit effectum.

⁋ Ad confirmationem negatur consequentia: quia ea data concludes quod idem effectus numero potest produci a duabus causis specie distinctis. eadem enim ouis nume ro potest occidi a lupo ea a lanio.

⁋ Secundo arguitur sic. effectus productus ab vna causa potest conseruari ab alia. ergo a produci. consequentia tenet: quia conseruare effectum non est aliud quam effectum producere. et nulla alia entitas importatur per vnum quod non importatur per aliud: licet termini differant: quia conseruare presupponit rem paius fuisse non autem causare.

⁋ Et confirmatur ponendo minimum naturale inter duos ignes equalis vigoris equaliter applicatos: et minimum equaliter dipositum ad susceptionem effectus ab vtroque agente. tuncidem calor numero producetur ab vtroque agente. Non est dicendum quod vna pars caloris producitur ab vno agente: et alia pars ab alio: cum illa supponatur minimum naturale tam secundum intensionem quam secundum extensionem. Preter rationem est ponere minimu naturale extensiue ipsum non ponendo intensiue. vel ponantur duo ignes penetratiue in eodem situm equaliter actui quoi bus applicetur stupa: tunc producetur ab vtroque.

⁋ Ad primum responsum est in quadragesima distinctio e quarti.

⁋ Ad confirmationem dicitur quod ille calor produci tur ab illis duobus ignibus copulatim. similiter for¬ na ignis et talis effectus non possunt produci ab vno illorum ignium naturaliter: et sic quilibet illorum ignium concurrit ad totum effectum: sed non totaliter. Quo ad calorem dando remississimum qui potest existere qui ponitur gratia exempli esse vnius gradus: potest dici quod medietas caloris producitur ab vno calore totaliter tanquam a causa secunda: et alia medietas ab alio calo re. et ille calor productus ab vno illorum ignium non est producibilis ab alio. Sed quia forma substantialis non hapet gradus / aliter dicitur: quod medietas minimi naturalis propei a ignem producitur ab a igne: et medietas vicinior o producitur ab ipso b. non enim habetur minus minimo: cum in eodem instanti vterque effectus producitur.

⁋ Sed contra vnam fractionem in qua dicitur: quod vnus ignis producit medietatem caloris et alius ignis aliam medieta tem arguitur sic. similiter vterque ignis formaliter calidus vt octo. Iam vnus eorum producit calorem solum vt quattuor: sed hoc non. cum intendit sibi assimilare passum in gradu.

⁋ Respondetur verum est: quod intendit quod passum habeat tot gradus quot agens habet: et sic hapet octo a duobus agentibus copulatim: sed si quilibet llorum ignium produceret totaliter octo iam agens non ntenderet sibi assimilare passum: sed dissimilare. sed citius calor produceretur a duobus ignibus quam ab vno in successiua productione: licet non fuerit intensior.

⁋ Sed potest esse contra hoc difficultas: sint tria luminosa: et tria opaca equalia. Iam vmbre erunt equales. diminua tur a opacum successiue per vnam horam ad non quantum sque sole semper vniformiter manente: diminuatur bsimiliter aucto luminoso in extensione et intensione rema nente in eodem situ. minoretur copacum suo luminoso aucto sicut augetur luminosum precedens: et cum hoc moueatur per totam horam opacum versus: sic scilicet quod in instanti terminante horam erit super zenith opa ci tunc diminuti ad non quantum. plures sunt cause di minutionis vmbre circac quam circa b. similiter plures sunt cause circa b. quae circa a. tamen vmbre erunt eque cito extincte. Sed ibi dices in quolibet instanti intrinseco hore vmbra erit minor vbi plures concurrunt cause: licet ita cito euanescant. Sed ibi nulla est productio ali cuius effectus de nouo nisi per augmentum luminosi. sed sunt varii modi auferendi impedimentum ab illuminatione medii per directum lumen. Sed id cause est in diminutione vmbrarum vbi sunt plures cause diminuentes tanto est velocior corruptio in principio: et tat dior in fine. et hoc propter variam propinquationem corporis lucidi ad corpus opacum. nam quanto conus vm bre pius proprinquat corpori opaco tanto pro equali tempore minus abbreuiatur: vt ad sensum patet de cor pore opaco posito in plano: et corpore lucido maiore cum eo. si illud lucidum ascendat ad zenithi illius corporis opaci vniformiter: plus abbreuiatur pro prima octa ua vel quarta illius temporis quam pro secunda: immo medietas totius in hoc pusillo tempore abbreuiabitur: et quanto luminosum magis popinquat: tanto minus proportionabiliter de vmbra diminuetur: vt palam est in achille zenonico de mobili veloci et tardo.

⁋ Ultimo arguitur. ignis nunc non producit vnum gradum calois plusquam alium nisi pro quanto determinatur a prima causa ad productionem huius caloris vel ignis. sed ibere prima causa determinat ignem ad hunc effectum nunc. ergo potest eum determinare nunc ad produtionem alterius ignis vel ad productionem eiusdem postea.

⁋ Respondetur quicquid sit (dando argumen to suum podus / non concluditur nisi quod deus potest de potentia sua absoluta hoc efficere. sed non est ita de facto.