Quaestio 1

⁋ "hic queritur quaestio satis necessaria. Constat enim irrefragabiliter verum est: quod deus."

⁋ Distinctionum quarte a quinte questio vnica. Irca quartam et quintam di stinctiones: in quibus Magister tangit vnitatem essentie diuine et personarum: et quomodo vna persona non est alia: quapropter solent doctores dic insistere circa modum syl logisandi in diuinis: ideoque QQueritur: an regule logicaal logicales teneant in diuinis.

⁋ Circa hanc questionem sic procedam / in primis prenittendo aliquas distinctiones circa materiam. secundo succincte respondendo ad questionem se cundum quod capio.

⁋ In primis supponam: quod sub Innocentio tertio declaratum est in sacrosancto Concilio. vt patet de summa Trinitate et fide catholica. cap. Damnamus. quod est vna summa res: incomprehensibilis quidem et ineffabilis: que veraciter est pater filius et spiritus sanctus: tres simul persone ac sigillatimquelibet earundem: et ideo in deo solummodo Trinitas est: non quaternitas: quia quelibet trium personarum est illa res. videlicet substantia essentia seu natura diuina: que sola est vniuersorum principium: preter quod aliud euenire non potest: et illa res non est generans: neque genita: neque procedens: sed est pater qui generat: et filius qui gignitur:et spiritus sanctus qui procedit: vt distinctiones sint in personis: et vnitas in natura. licet igitur alius sit pater / alius filius / alius spiritus sanctus / non tamen aliud. sed i d quod est pater est filius et speius sanctus / idem omnino: vt secundum orthodoxam et catholicam fidem consubstantiales esse credantur: secundum illud prime Joannis quinto quandaom tres sunt qui testimonium dant in celo: pater: verbum / et speus sanctus. et hi tres vnum sunt. Ubi reprobatur libellus abbatis Ioachim quem contra Petrum lo bardum ediderat: cum hereticum et insanum appellans pro eo quod in sententus asserebat quod summa res est pater fili et spiritus sanctus: et illa res non est generans neque genita. volebat abbas Joachim dicere quod sunt tot essen tie diuine realiter distincte quot sunt parione: sed sunt vna sicut multitudinis credentium erat cor vnum e anima vna: actuum quarto. et populus meus et ppius tuus vnum sunt. tertii regum vigesimosecundo. et licet Ioachim dicere posset quod tres persone sunt vnius animi inter se propterea dicuntur vnum: hoc tamen est contra intentionem scripture. vt per determiationem ecclesie /( que in hoc erra re nequit) nobis constat.

⁋ Preterea supponendum est quod noina significantia deum sunt in multiplici differen tia quedam sunt essentialia / quedam psonalia / quedam con munia / quedam notionalia. nec insisto an illa diuisio valeat in plurali nunero. vt patet demonstrando duo noina quorum alterum est essentiale et alterum notionale. Facile doctus potest diuisionem sufficientem acceptare per additionem membrorum: vel capiendo disiunctum in singulari.

⁋ Essentialia dicuntur que sic supponunt pro essentia vel natura quod si essentia et suppositum in diuinis rea liter distinguerentur: illa supponerent pro essentia et non pro supposito. vt natura / deitas / diuinitas / communicabilis. Ponina vero personalia sunt: que ex vsu loquem di sic supponunt pro supposito: quod si suppositum et essentia distinguerentur adhuc supponerent pro supposito: a non pro essentia vt pater / filius / et speiuns sanctus. Etiam con prehendendo sub psonalibus nomnina proprietatum: aet notio nalia. quia frequenter pro eodem capiuntur: et vt dicit Ma gister distinctione. xxvi. vt paternitas / filiatio / generatio / actio / generatio passio. Nomnina autem communis sunt: que supposita distinctione inter essentiam et personas pro vtrisque acciperentur: vt ens / res / aliquid / creator / guber vnator / sapiens.

⁋ Notionalis sunt illa quae dicuntur de vna psona: vel de pluribus non tamen de qualibet sicut generatio spiratio. Similiter verborum praedicabilium de deo queda sunt essentialia. vt communicatur. quedam psonalia. vt generat generatur: spirat spiratur. quedam communia: vt esse / existere / creare / gubernare / intelligere / amare.

⁋ Istis prelibatis respondetur affirmatiue ad titulum questionis. Probatio conclusionis quo ad sel logumum inter omnes species argumentationis syllogimus est euidentissimus: ergo in omni materia forma syllogistica tenet: tam in diuinis quam extra diuina. Quo ad alias species argumentationis probatur: quia ad concessionem veri nullum sequitur falsum. non est sermo de propositionibus se falsificantibus in praesentiarum: modus in diuinis est articulus indubitatus. ergo ad concessio nem illius nullum sequitur inconueniens in quocunque modo arguendi.

⁋ Contra hanc conclusionem arguit sic. non sequitur omnis essentia diuina est pater. omnis filius est essentia diuina. ergo omnis filius est pate et tamen arguitur in barbara. igitur.

⁋ Eodem modo potes argumentari in darii capiendo minorem et conclusiones definitas vel particulares. Quod non sequatur patet. uia conclusio est falsa et heretica: premisse vere. maior patet quia vna essentia diuina est pater: a nulla est essentia diuina nisi vnica.

⁋ Aid istud argumentum re spondendo aliqui dicunt quod est fallacia figure dictionis vel accidentis: subsumendo sub termino distribu¬ to praedicamenti substantie terminum alterius praedica menti: puta ad aliquid. hoc non valet. quia hoc argumen tum est in darii: omne animal currit: aliquod album est animal: ergo aliquod album currit: ac si in minore capia tur terminus de praedicamento substantiae: vt facile potes ostendi per formalitatem propositionum.

⁋ Quidam alius doctor dicit quod ista signa / omnis / nullus non sufficiunt facere propositionem complete vniuersalem: sed hoc signum omnis res que est: nulla res que est sunt signa sufficientia ad faciendum propositionem vniuersalem: propterea negat hanc consequentiam: omnis res que est pater est bater: filius est res que est pater: ergo filius est pater: dicens quod pius praedicatur in minore quam fuit subiectum in maiore: oportet enim dicere filius est pater.

⁋ Sed voluntarium est quod dicit de signis. Et ex isto sequitur quod ista est vera omnis res quae est pater non est filius. et vltra essen tia diuina est pater. ergo essentia diuina non est filius conclusio est falsa: et minor vera: ergo maior est falsa: ergo habebitur quod iste terminus pater non supponit pro persona filii: ergo si complete distribuatur (vt asseris ) omnis res que est pater: illa erit falsa. quod concedis.

⁋ Item sicut dicis contra alium quod voluntarium est cape re in premissis omne idem patri est pater: est magis vo luntarium addere hec signa vltra vsum logicorum.

⁋ Aliter dicitur. quod maior potest esse vniuersalis et non de omni: et tunc non arguitur in barbara vel in darii: sed si ipsa sit de omni consequentia est bona: et per illam denotatur quod de quocunque est subiectum verificabile praedicatum est erificabile de eodem.

⁋ Vel sic (vt communiter dicitur) triplex est distributio: quedam in termino tantum: quedam extra terminum queda extra numerum. Tuc est di stributio in termino quando in explanatione sensus eius non capitur alius terminus a termio distributo: puta non capitur transcendens. vt omnis essentia diuina est pater sic explicatur sensus eius essentia diuina est pater a nul la est essentia diuina quin illa sit pater.

⁋ Tunc est di stributio extra terminum quando capitur transcendens: et tunc explicabitur sicut supra cum ista additione hec res que est essentia diuina est pater: et nulla est res qua sit esstentia diuina quin illa sit pater modo ille sensus est falsus: quia est aliqua res que est essentia diuinaque non est pater: puta filius.

⁋ Tertia est distriputio in termino: et extra terminum: et extra numerum: et tunc cum exponentibus datis addatur transcendens alterius numeri: propterea non sufficit hec res que est essentia diuina est pater a nihil est quod est res que est essentia diuina quin ipsum sit pater: quia sic datur antecedens verum et consequens falsum. vt omnis essentia diuina est persona: trinitas est essentia diuina. ergo trinitas est in psona: si sit distributio in termino a extra terminum antecedens est verum: et consequens falsum (vt dicunt.

⁋ Sed istud non credo esse verum antecedenshuius oene est falsum: vt sit distributio extra terminum tantum: quia sta est falsa: nulla res est essentia diuina quin illa sit persona quia trinitas est aliqua res quae est essentia diuina: et tamen non est persona: trinitas est essentia diuinaergo res quae est essentia diuia.

⁋ Item bene sequituir comnis res quae est essentia diuina est prsona: sancta trinitas est res quae est essentia diuina: ergo sctam trinitas est sona. conclusio est falsa: et minor vera: ergo maior est falsa. propterea duplex distributio sufficit: saltem hoc argumentim non probat esse ponendam distributionem extra numerum. nec aliud occurrere potest (vt reor. Sed considera quod ascendendo vel descendendo capias singulares proportionabilitur ad sensus datos.

⁋ Ex istis patet quod si maior regulatur per dici deoi / consequentia est bona et qui sicut conclusio est falsa ita aliqua premissarum scilicet ma ior vel si sit distributio in termino a extra terminum. si sit vniuersalis vel distributio in termino tantum: antecedens est verum et consequens falsum: nec arguitur syllogistice. Nec sequitur quod in simili forma instabitur: quia propositio cuius subiectum distribuitur in termino tantum non est eiusdem forme cum propositione cuius subiectum distribuitur in termino a extra terminum: quia non est similis quantitas.

⁋ Sed dices: vt est distributio in termio tantum est vna vniuersalis: cuius subiectum suppoit pro aliquo pro quo non supponit praedicatum: ergo illa est falsa. non alias ista est falsa omne animal est homo.

⁋ Respondetur quod umna est nulla. vt patet de hac omne animal fuit in archaNoe: vt sit distributio pro generibns singulorum vel vtruque animal est homo: admittendo illam propositio nem sine pronomine demonstratiuo. Siles difficultates syllogizando in ethnicum vibrare potes: syllogizando extra hanc materiam sic. vtrumque animal currit: vterque homo est animal. ergo vterque homo currit. Omne animal fuit in archa Noe: Abraham fuit animal: ergo Abraham fuit in archa Noe: vt sit distributio pro generibus singulorum solum. hic semper datur antecedens verum et consequens falsum. et ota ratio est quia illa distributio medii est inepta ad con cludenda extrema. Sic in nostro negocio: etque solent tangi de his propositionibus nobis erunt scale intelligendi. Eodem modo potest responderi ad tales syllogismos: nullus filius est pater: omnis essentia diuina est filius: ergo nulla essentia diuina est pater: in celarent. vel capiendo particularem in minori pro conclusione in erio.

⁋ Respondetur. si medium in maiori distribuatur in termino a extra terminum: consequentia est bona et antecedens est falsum sicut et consequens: quia iste sensus est verus. iste pater non est filius a nullus est pater quin sit pater qui non est filius: sed ista est falsa nulla res que est pater est filius: immo aliqua res que est pater est filius: puta essentia diuina.

⁋ Sed contra istud arguitur. ex dictis sequitur quod ista esset concedenda pater est filius: quod est contra dicta immo dabuntur contradictoria falsa in diuinis: nnllus pater est filius que est maior in celarent vel in ferio per te: si subiectum distribuatur in termino a extra terminum est falsa: ergo eius contradictoria est vera. non oportet ponere si sit: quia contradictoriam parit et sic vel dabis duo contradictoria falsa in terminis diuinis: vel hec erit concedenda: pater est fi lius. Eodem modo ista concedebatur falsa in vno sensu: omnis essentia diuina est pater: ergo sua contradicto ria (si sit est vera aliqua essentia diuina non est pater.

⁋ Respondetur negando contradictoria falsa in diui nis: et dicetur quod sicut ille non sunt synonyme: nullus pater est filius nullus pater est filius: vt in vna sit distributio in termino tantum: et in alia in termino a extra ter minum: ita earum contradictorie non sunt synonyme oportet enim subiectum particularis vnius esse complete vein termino a extra terminum particularizatum: et alterius ncomplete vel in termino tantum.

⁋ Sed dicis quilibet ter minus simplex vnius est synonymus cum vno alterius et contra ergo ille propositiones sunt synonyme.

⁋ Aecedens est falsum: terminus pater complete particularis atur et incomplete non sunt synon yvmi nec actus particula es sunt synonymi: et consequentia est nulla. patent de istis: dif erens ab ente et abente differens: homins asinus a asinus homins: asinus potest negari de vno quando non negabitur de altero: nullus filius est pater cuius subiectum distribuitur extra terminum habet contradictoriam: aliquis filius est pater: cuius sensus est: aliqua res quo est filius est pater: modo hoc est verum: proportionabiliter dicatur de contradictoria alterius. Plerisque videtur intellectum non posse capere terminum comunem pro suis significatis disiunctiue sine signo: quia si sic. inane esse signum par iculare.

⁋ At dices. intellectus potest capere terminum determinate sine signo a hoc patet de praedicato particularis super quod nullum fertur signum particula re. Contra intellectus non potest capere terminum confuse tantum vel confuse distributiue sine signo. ergo neet determinate. consequentia videtur tenere a couenienti similitudine.

⁋ Sed dices: non sequitur superfluitas signo rum. sicut multa signa distribuunt multa signa particularizmant: et tamen non sequitur signorum superfluitas. Similiter signum particulare facit praedicatu stare determinate: vel secundum communiter loquentes non requiritur aliquod signum: sed intellectus ex fecunditate sua potest vti termino pro suis significatis disiunctiue non autem copulatiue vel copulatim vel disiunctim.

⁋ Sed certum discrimen dari non potest ab vsu logicorum

⁋ Sed diceretur quod magis est colligere praedicata quod in suppositione confusa distributiua et collectiua cotingit. et difficilius est disiungere disiunctim terminum in ordine ad sua significata quam disiungere disiunctiuo et hoc patet quia talium propositionum veritates sunt multo tenebrosiores quam veritates propositionum que resp ciunt disiunctiuam pro sua verificatione. Vel conceditur: quod potest vti termino siue signo pro suis significa. tis copulatiue e copulatim: sed vt suppositiones terminorum et quantitates propositionum nobis innotescant. imposita sunt signa: per que appopriate loquimur. et petitur ab aduersariis quomodo termini communes in bi blia positi super quos nulla cadunt signa supponunt. Et tunc illa est distinguenda pater est filius. et ista: esentia diuina non est pater: per hoc quod subiectum accipitur complete hoc est extra terminum vel incomplete. Subiectum indefinite ex communi logica semper stat ita illimitate sicut subiectum propositionis particularis et pro tot accipitur. propositionis particularis subiectum interdum restringitur: propterea apud logicos dicitur uod contradicunt eidem propositioni. Sed neutra istarum ali quis. pater est filius: pater est filius concedatur in absoluto modo loquendi sine distinctione. Si queratur a me de veritate istius aliquis pater est filius esto quod possum particularizare subiectum in termino a extra terminum distinguam illam ne videar concedere propositiones in aliquo sensu reprobatas: liberis verbis loquuntur philosophi: nobis datus est certus limes loquendi Sed dicis secundum hec concedimus propositiones reproba tas ab ecclesia. et sic aliqua propositio de virtute sermonis vera est reprobata: quod dissonum videtur. patet de hac: pater est filius.

⁋ Distinguitur: quod eas concedim vel in sensu quo reprobantur absit. vel in sensu catholi co. et sic conceditur. vel dicitur in mentalibus vltimatis. et hoc negamus. in propositionibus enim ad placitum significantibus nullum est inconueniens: vt patet de hac non deuest. vbi non potest capi neganter et infinitanter extra menta lem vltimatam. verum in sensu vero non reprobat eccleia etiam interdum verum de virtute sermonis quod habet peciem deceptionis in ordine ad simplices reprobatur. Quocirca vtere. vtrobique apud non intelligentes distinctione. nec certehic est maior difficultas quam de hac animal non fuit in arca PNoe. vbi potest esse particularizatio pro generibus singulorum: et singulis generum et eadem propositio ad placitum significans contradicit pro positioni plures: omne animal fuit in archa Noe cuius sub iectum est terminus animal sine addito in mente et illa vniuer salis in voce subordinatur duabus mentalibus vlti¬ matis: quarum altera est vera: et reliqua falsa: et in memte sunt signa distributiua differenter. Sed de hoc re mitto ad illa quae diximus in oppositione contraria. idem potest adduci de hac: vterque homo currit: alter homo non currit: pondus concedendi hanc pater est filius (si extrema con plete particularizentur) in hoc iacet: nullus pater est filius: vt est maior in modo negatiuo est falsa et termini communes supponentes super quos nulla cadunt signa supponunt determinate: et accipiuntur pro suis signi ficatis disiunctiue sine signo. hoc ita commune est quod ei contraire pudeat. et qua ratione intellectus potest vti termino pro significatis incomplete inconiunctim ita potest vti eo pro significatis complete.

⁋ Sed forte dices: pater est filius: est vna indefinita cuius extrema supponunt pro eodem ente: puta pro essentia et nulla ponitur distributio ergo per regulas communes illa est concedenda. esto quod extrema incomplete particularizentur.

⁋ Sed dices hoc non sufficere in terminis diuinis.

⁋ Sed sorte dices. si complete extrema particularizentur non est opus complete di stribuere. patet in argumento priori. omnis essentia diuina est pater: filius est essentia diuina: ergo filius est pater. si extrema conclusionis particularizentur in termino a extra terminum / conclusio est concedenda. et sic non dabis antecedens verum consequente existente falso: quia si aliqua conclusio sit neganda in diuinis maxime videtur ista aliquis pater est filius.

⁋ Respondetur negando consequentiam pro mo dis vniuersalibus vt barbara / celarent. et hismodi vbi non est particularizatio respectu totalis consequene: sed non esset opus completa distributone pro modis particularibus:

⁋ Secundo dicitur. siue inueniatur antecedens verum consequente existern te falso siue non: medium debet distribui complete in prae missis: patet per de omni: quod Aristoteles diffinit primo prie rum. Dico autem omni et cetera dummodo mediu sic distribuatur in omnibus modis valet consequentia Et per hoc patet quod talis syllogismus est bonus in celarent: omnis personapersona non est: omnis essentia diuina est persona: ergo omnis essentia diuina prsona non est: sicut enim conclusio est falsa: ita a maior. falsitas conclusionis patet per suam contradictoriam: essentia diuina omnis psona est: quia eadem essentia est tres persone copulatim et copulatiue. Quo maior est falsa. patet per veritatem sue contradictorie: ali qua psona omnie psona est. vt sit particularizatio in ter mino a extra terminum.

⁋ Secundo arguitur. non sequi tur: omne producens lume est deus: omnis sol possibiliter est produces lume: ergo omnis sol possibiliter est deuet tamen arguitur in barbara: ergo syllogismi in diuinis non tenent in barbara.

⁋ Respondetur quod ille syllogismus non est in barbara. et nichil facit ad syllogismos in diuinis: patet in creaturis. omne currens est equus omnis homo possibiliter est currens: ergo omnis homo possibiliter est equus: in talibus minor egreditur limi es maioris. hoc est medium in minore verificatur de ali quo de quo non denotatur verificari in maiori: requiritur enim quod minor denotetur verificari pro aliquo de quo denotatur verificari maior saltem si inferatur pro toto ambitu minoris extremitatis. Quare talis con sequentia nihil valet: omnis equus moriturus est iuuenis: omnis equus senex est equus moriturus: ergo omnis equus senex est iuuenis. maior verificatur pro equo existente: et minor pro quolibet siue sit siue erit. t hoc est minorem egredi limites maioris. Propterea ex illa combinatione premissarum non licet inferre ista omnis equus senex est iuuenis: sed addatur aliquod signum distributiuum in minori: vel aliquid simile faciens medium accipi pro illo precise pro quo accipiebatur in maiori: alias ille premisse sunt inhabiles ad inferendum conclusionem. Sic hic. pater non est filius: omnis pater est essentia diuina: ergo essentia diuina non est filius: si sit distributio in termino a extra terminum in minori ipsa est vera: tunc oportet quod singularis in bocardo equiualeat vni de nullo: vel particu larizare subiectum complete. Sic potes dicere in disamis: pater est generans: omnis pater est essentia diuina: ergo essentia diuina est generans: sed si bene concludatur non est difficultas.

⁋ Quo fit vt pateat hanc esse falsam: omnis deus deus non est: distribuendo sub iectum complete propter vnam singularem in qua demonstratur essentia diuina. Eodemmodo hec est falsa: a deus non est deus: si a confundat confuse tantum: patet per suam contradictoriam: omnis deus est be deus. vt b faciat praedicatum stare determinate.

⁋ Tertio arguitur: non sequitur omnis pater in diuinis generat: essentia diuina est pater: et go essentia diuina generat: et tamen arguitur in darii. igi. tur.

⁋ Respondetur: quod oportet concludere: ergo essentia diuina est pater generans. si generans habeat pro substantiuo illum terminum pater in maiori. si capiatur ge nerans substantiue tantum valet sicut res generans. opiitaque concludere sic: essentia diuina est res generans. si teneatur verbum adiectiuum incomplexum tunc si ipsum particularizetur in conclusione pro illo pro quo verificabatur in maiori consequentia est bona: sed distinguatur con clusio ne videamur generationem primo essentie tribuere / quia non dubium est quin essentia diuina sit res quae generat.

⁋ Undetrita est distinctio apud antiquos. du plex est praodicato in diuinis scilicet formalis et identica. praedicatio formalis est quando praedicatum secundum propriam ronem immediate. i. non ratione alicuius additi vel inclu si conuenit subiecto. vt pater est generans / filius est ge nitus: essentia est communicabilis. Denerari conuenit patri ratione sui. et ita de aliis praedicatis datis.

⁋ Predicatio identica est quando paedicatum dicitur de subiecto mediante aliquo addito vel iucluso: quod identificatur subiecto: sine quo non conueniret subiecto. vt es sentia est pater generans: filius est essentia communica bilis. hic capitur praedicatum pro principaliori parte predicati.

⁋ Quarto arguitur: non sequitur hec essen tia diuina est pater: hec essentia diuina est filius: ergo filius est pater. et tamen arguitur expositorie in diuinis: igitur.

⁋ Respondetur quod fundamentum syllogis morum expositoriorum in hoc dependet: quod si aliqua duo praedicata vni singulari singulariter tento conueniant: illa enunciantur de se inuicem. vt si sortes est currens: et sor tes est albus: iam album est currens. et istud iterum dependet ab hac origine: si sortes est currens: omne quod est sortes est currens. et si sortes est albus omne quod est sortes est album: quia si non ita esset: staret quod duo praedicata conuenirent vni tertio: et non conuenirent inter se: quemadmodum multi realizantes dicerent: consequentia est nulla: huic humanitati non repugnat communi cari pluribus: hec humanitas est sortes: ergo sorti non repugnat communicari pluribus. Si dicatur quod nihil prae dicatur de vltimate abstractis secundum illud Auicemne: equinitas est tantum equinitas: illi eidem tenendo sua principia de natura communi non necessitantur negare hanc: equinitas est equus vel addatur in minori sunt eadem res realiter: vel aliquid tale: palam est et alibi patebit circa hanc materiam peramplius quod oportet eos dicere sicut in diuinis dicimus: immo ali uis terminus discretus est inhabilis pro syllogismo ex positorio: nisi propositio in qua ponitur vni de omniequiualeat: vel aliquid aliud praeter comunes regulas syllogizandi addatur. patet: quia non sequitur hois brimellus non est animal. homins Mrunellus est asinus: ergo asinu non est animal. si sortes possideat Mrunellum: plato vere non: antecedens enim est verum et consequens falsum. iam premisse patent per falsitates contradictoriarum earundem: conclusio est manifeste falsa. sed oportet maiorem capi in tali sensu: ni hil quod est hominis Mrunellus est animal: tunc sicut con clusio est falsa: ita a maior. Vel sic. maior verificatur pro sorte. et minor pro platone: et sic pro diuersis extre ma medio conueniunt: quare non oportet quod taliter ne gentur extrema in conclusione. et sic illud medium est inhabile ab inferendum conclusionem illatam. secus est hic: platonis asinus currit: plato est homo: ergo homnins asinus currit. licet maior verificetur: vel verificari denotetur pro asino: et minor pro platone: sed ratio medii volun tur in eodem termino.

⁋ Item omne animal fuit in a cha Noe (vt sit distributio pro generibus singulorum. est vera: et per consequens animal non fuit in archa Noe proportionabiliter est falsa. et sic oportet negare hanc consequentiam bucephalus non fuit in archa Noe: et bucephalus est vel fuit animal: ergo animal non fuit in archa Noe

⁋ Quinto arguitur. est quaternitas in diuinis: ergo non potest sustineri sola trinitas in diuinis. consequentia est lucida: probatur antecedens: significet a patrem et filium et spiritum sanctum copulatim b patrem et filium copulatim cpatrem et spiritum sanctum copulatim i filium et spiritum sanctum copulatim cum iam a non est b nec b est cnec c est d. ergo in diuinis sunt quattuor res: quarum nulla est alia.

⁋ Insuper hic modus repugnat perfectioni ipsius dei. quod patet. quia vel vna parse na est perfecta ad facienda omnia que alie persone in diuinis possunt facere / vel non. Si secundum: non est omnipotens. Si primum: tunc alie persone superfluunt sic enim Magister probat vnitatem dei.

⁋ Ad qnintum nego quod sit quaternitas in diuinis. non enim sunt quattuor res quarum quelibet est persona ab alia distincta sed bene in plurali numero. nec a est d nccb c. v dicebatur inter arguendum.

⁋ Sed argumentum est so phisma: probaret enim tres angelos esse quattuor. probo capiamus Michaelem Gabrielem et Raphaelem: si gnificet a illos tres copulatim b gabrielem et michaelem. cmichaelem et raphaelem d gabrielem et raphae lem. tunca non est bnecb est cnecc est d. et pala est quod ex illo non sequitur quod sunt quattuor angeli: potest in super imponi e ad significandum vnum angelum puta mi chaelem et fgabrielem. et graphaelem: et sic tibi ex tri bus angelis concludes septem propter angelos commu nicantes.

⁋ Ad secundum dicitur quod quicquid vna person a facere potest idem alia facit secu. opera trinitatis ad extra sunt indiuisa. nec ex illa sequitur: quod alie pione quarum quelibet est deus snperfiuant vt fide com stat. argumentum Magistri valet gratia materie.

⁋ Sex to arguitur. sunt tres persone in diuinis: ergo sunt tres substantie ab inferiori ad superius. eodemmodo sunt tria entia: ergo tres essentie: tenet consequentia a conuertibili bus. ens enim esse a essentia non distinguuntur.

⁋ Insuper deus capitur personaliter: cum concedatur. quod deus generat deum: ergo possumus concedere quod tres sunt dii: quia sensus est: tres sunt persone in diuinis quarum quelibet est deus.

⁋ Ad sextum concedo quod sunt tres lubstantie: vt substantia distinguatur contra accidens. et tria entia transcendentaliter. et essentie tres eodemmodo capiendo. sed non vt est nomen essentiale et vt sancti vtuntur in ista materia de trinitate. propterea illa sunt distin guenda alias nullatenus cocedantur.

⁋ Ad aliud conceditur quod quelibet psona in diuinis est deus / et deus potest capi prsonaliter: sed sancti propter infideles non admiserunt plures deos: ne darent intelligere plura litatem essentiarum in diuinis: sed sic potest capius dicit alilacenser. questione quinta apud doctos.

⁋ Septimo arguitur sic. due contradictorie sunt false in diuinis ergo positio non est tenenda. Patet. quia iste contradicunt: omne ens quod est hec essentia diuina est pater: nullum ens quod est hec essentia diuina est pater: et sunt ambe false. igitur propositum. vtriusque falsitas patet ex dictis. Quod contradicant patet. quia sunt due singulares oppo site qualitatis. praedicatum distributum in vna non distribuitur in alia. et econuerso. & nulla conditio requisita ad bonam contradictionem deest. igitur.

⁋ Forte dices non omnes singulares opposite qualitatis contradicunt: patet de istis: forte plato dormit. forte plato non dormit. tantum sortes est plato: tantum sortes non est plato. due prime sunt vere. et due vltime false. ergo non cor tradicunt.

⁋ hoc non sufficit: cum ille sint exponibiles oportet negare signum in negativua.

⁋ Propositio de forte videtur exponi sicut propositio de contingenti specialiter capto. Sed tunc dices: ista debet concedi forte antichristus dormit: contra communem modum concipiendi vel forte ego sum in celo: melius igitur expouitur per has. stat quod plato dormiat: stat quod non dormiat: addendo cum apparentia: et tunc oportet negare fortevt exponatur disiunctiue. et sic de alia: hoc non contingit in propositionibus assumptis. nullum enim ibi ponitur signum exponibile.

⁋ Respondetur negando quod contradicant. sunt enim simul falle: et non se falsificant palam est: ergo non sunt contradictorie. potius sunt contrarie quia sunt simul false: et non possunt simul esse vere. nec due similes in forma. nego quod sint singulares poprie dicte: subiectum supponit pro pluribus personaliter distinctis et hoc est quod dicebamus in principio exponibilium: quod iste sunt indefinite: hec essentia diuina est pater: hec essentia diuina non est pater: a illud erat argumentum potissimum me mouens. videas ibidem questione prima.

⁋ Vel dicimus sic. transeat quod sint singulares ille: tunc nego quod omnes singulares opposite qualitatis contradicant. nam in contradictoria huius: omnis res quae est hec essentia diuina est pater vt sit completa singularisatio: et contradictoria huius: nulla res que est hec essentia diuina est pater: deficit vna conditio contradicto riarum. quod si praedicatum enuntietur de subiecto pro omni eius supposito: siue stet discrete siue non / quod praedicatum enuncietur negatiue de subiecto pro omni illo pro quo est verificabile. in creaturis autem non est opus hoc addere: quia idem est dictu sortes currit. et omne ens quod est sortes currit.

⁋ Secundo idem contingit de istis: hec essentia diuina est pater: hec essentia diuna non est pater: vt vna equiualeat vni de omni altera equi ualeat vni de nullo.

⁋ Si petas qunon supponit subiectum huius: omne ens quod est hec essentia diuina est patere

⁋ Multipliciter potest ad hoc responderi. Unomo do quod supponit discrete et confuse distributiue et aliqua suppositio est discreta et determinata vt aliqua hec essentia diuina est pater. aliqua pure discreta. potes dicere quod subiectum supponit confuse distributiue: et nul latenus discrete: quia supponit pro pluribus personaliter distinctis: et hoc iuxta dicta in exponibilibus. potes satis conformiter dicere quod semper supponit discrete qualecunque signum habeat.

⁋ Sed dices: res que est pater nullo pacto supponit pro filio: restringens restringit restringibile ad standum pro illo solo cui competit restrictio: per regulam in restrictionibus. Pro pterea sonus vox idem est quod vox: hoc est dictu sonus vox et vox conuertuntur: ergo res que est pater etiam capiendo terminum pater pro omnibus significatis solum capitur pro patre.

⁋ Respondetur quod hec regula restrictionum in hac materia non habet verum.

⁋ Qctauo arguitur: he / omnis gladius est acutus: a aliquis ensis non est acutus contradicunt. similiter Tullius non orat et Marcus orat: cum extrema capiantur pro eodem ente: ergo iste contradicunt. hec res est pater de monstrando essentiam diuinam: et hec res non est pater demonstrando personam filii: qua est eadem res cum essentia diuina.

⁋ Insuper. vel esse patrem dicit ali quid perfectionis vel nihil: secundum non est dicendum. si primum: est aliqua perfectio que deficit filio.

⁋ Ad octauum dico: quod contradictoria istius haec res est pa ter: est ista: non hec res est pater cuius sensus est. nihil quod est hec res est pater: modo hoc est falsum: qui siue vocetur vniuersalis singularis: siue vniuer salis simpliciter (quod videtur conformius) semper est eadem sententia.

⁋ Ad secundum concedo: quod esse patrem dicit aliquid perfectionis: non pono complexe signif cabilia. esse patrem nihil aliud est quam pater existens: modo pater est infinite perfectionis: sed illa perfectio communicatur filio per identitatem essentie diuine modo non est inconueniens quod terminus importans infinitam perfectionem enuncietur de persona patris qui non enuncietur taliter de persona filii: sufficit enim quod esse filium conueniat filio. Si scire velis pro quo talia dicta supponant significatiue: resolue accusa tiuum in nominatiuum: et verbum infiniti modi in suum participium respondens: ita quod si verbum est actiuum in participium praesentis temporis: si passiuum in participium preteriti. vt sortem currere / sortes currens deum diligi / deus dilectus. Quare tales propositiones sunt concedende: deum esse causam tui est necessatium: sed deus contingenter est causa tui. sortem occidere araneam nihil aliud est quam sortem occidere hominem: supposito quod sortes occidat araneam a homi nem: cum sensus eius sit quod sortes occidens araneam nulla alia res est quam sortes occidens hominem: quod est verum in casu.

⁋ Nono arguitur. essentia diuina est non pater: ergo essentia diuina non est pater. ab affirmatiua ad negatiuam praedicato variato penes finitum et infinitum: per regulam philosophi secundi peridermenias. capite primo. antecedens est verum. ergo et consequens veritas antecedentis patet: quia essentia diuina est aliqua res quae non est pater: ergo essentia diuina non est pater. consequentia tenet a conuertibilibus.

⁋ Rursus si sunt plures persone in diuinis. vel ille distinguuntur fini te vel infinite. si secundum: pius distinguuntur quam quaecum que creature. si primum. Contra sunt res infinite perfe ctionis.

⁋ Ad nonum potest defendi quod consequentia esset bo na si negatio infinitans infinitet complete. sensus eius huius: essentia diuina est non pater: erit iste: essen tia diuina est non aliquid quod est pater vel aliquid: quod nullo modo est res que est pater. sed tamen communitur admittitur illud antecedens a doctoribus: negatur consequentia nisi antecedens equaleat vni de omni

⁋ Ad aliud conceditur. quod distinctio personarum in diuinis est res infinita: distinctio patris a filio est res perfectior a maior quam distinctio formice a filio: distinctio patris a filio est pater: distinctio formice a filio est formica. sed non est maior distinctio patris a filio quam formice a filio. patera filius identificantur in essentia et nulle creature sic identificantur.

⁋ Decimo arguitur: non sequitur tantum pater est deus. ergo omnis deus est pater. consequentia enet ab exclusiua primi ordinis ad vniuersalem: terminis transpotis. antecedens est verum: ergo e consequens. veritas anteceden tis patet: quia pater est deus: et nihil aliud a patre est deus: ergo tantum pater est deus. ab exponentibus ad exponibilem. secunda exponens patet: quia neutrum genus est genus essentie.

⁋ Rursus. deus genuit deum vel genuit se deum vel alium deum. consequens est falsum. alsitas prime partis patet per Augustinum. x. de tri nitate. cap. primo. nulla enim omnino res est quae seipsam gignat: vt sit.

⁋ Quo ad secundam probatur: vnus est tantum deus. igitur non est alius deus. Quod sequatur batet: quia bene sequitur: deus generat: ergo generat se vel aliud: igitur sequitur deus generat deum. igitur deum se vel alium deum.

⁋ Ad decimum respondetur negando quod non sequitur. et nego quod antecedens sit verum: male enim exponitur antecedens per relatiuum diuersitatis. patet per argumentum assumptum: et patet n creaturis: quia data illa expositione illa esset vea: tantum ista fenix fuit fenix demonstrando a fenicem quae est nunc in arabia. supponatur verum esse quod dicunt nunquam fuerunt simul plures fenices: et supponatur quod copula fuit vniat pro eodem instantialsitas exclusiue patet per vniuersalem in terminis transpositis. assumptu patet: quia prior exponens puta ista fenix fuit fenix est vera: secunda patet per falsitatem sue contradictorie: aliquid aliud ab ista fenice uit fenix. praedicatum enim solum supponit pro fenice: et subiectum pro nulla tali supponit. non pro hac tenice vt notu est) nec pro alia fenice: quia quacumque demonstrata falsum est dicere quod illa sit alia ab ista quia non sunt simul similiter quod fuerit alia ab ipsa. quia non fuerunt simul: quod requiritur vt patet per modum exponendi de aliud. igitur. patet etiam falsitas illius de praeterito: quia per suam de inesse exponitur sic. pater est deus a nullus non pater est deus nodo secunda exponens est falsa: aliquis enim non pa ter est deus.

⁋ Ad aliud negat Magister consequentiam. sicut enim sequitur: sol generat: igitur se vel aliud: tamen non sequitur: sol generat murem: ergo se murem vel alium murem: illa implicat solem esse murem: sicut filius non est alius filius a patre: licet sit alia per sona a patre. raro illa consequentia tenet: quando aliqua consequentia est bona eodem vtrobique addito adhuc valet consequentia si alius diceret alietatem personalem solum: et poni tur cum termino personali potest concedi secundum llud Ioanuis. iiii. Rogabo patrem et alium paraclitum dabit vobis.

⁋ Sed forte dices non incon uenit quod idem generet se per consequens hoc non habe verum quod beatus Augustinus dicit primo de tri nitate. quod inter arguendum tangebatur: patet po nendo quod sortes cognoscat Mertam: et idem semen maneat in sorte et in berta: et postea capiat deus animam sortis: et ponat in platonem genitum. et cum hoc quod alatur in vtero ex materia sortis: sic scilicet quod toa materia sortis ponatur in platone: et eadem anima tunc idem est pater a filius respectu eiusdem. sortes iam introduxit dispositiones ad generationem vnius ho minis: sicut Cicero vel alius quicunque homo: materia est ingenerabilis: et deus creat animam. non ponamus animam sensitiuam: vel si illa ponatur distincta ab intellectiua ponatur quod sortes ad illam influat sicut Cicero vel quicunque alius homo.

⁋ Respondetur casus non contingit naturaliter. si loquamur de potentia dei absoluta: adhuc idem non producit se. beatus vero Augustinus illam negans vult hatre illud non esse possibile quod aliquid producat se in rerum natura: nec deus potest producere se: neque ego possum producere me. non capit generare sicut nunc in vulgari modo loquendi dicimus Laomedontem Priamum genuis se: quia fecit dispositionem ad hoc: de illo nulla est deo impossibilitas et extunc patet legenti beatum Au gustinum in primo capite primi libri de trinitate cum varios recitauerat errores paulo ante medium in i lud incidit inquiens. Qui autem putant eius esse potentie deum vt seipsum ipse genuerit / eo pius er rant quod non solum deus ita non est: sed nec spiritua lis nec corporalis creatura. et sequitur statim in lite ra totius elucidatio: nulla enim omnino res est ea seipsam gignat vt sit. Ex isto patet: quod homo facit aliquam dispositionem ad generationem: et deus ga nerat. Sed illo casu admisso loquendo vulgariter non est inconueniens quod idem dicatur patera filius respectu suimet: quia sortes est pater platonis. et pla to est ipsemet sortes: non refert quod sortes vocetur va riis nominibus. et si maneat in vno loco tantum: idem est pater suimet vulgariter loquendo: nisi ad aliquem fugam terminorum confugias vt Moltinltam quod relati ua oppositio impediat ad hoc argumentum deduce re laborat. Unu simile datur in conicatione idioma tum ab Aliaco: quod quia Christus non erat subditus legi continentiae: cognoscendom bertam et in primo in stanti esse fetus illum assumendo hypostatice. iam pa ter esset filius. Sed quicquid sit casus est inhonestus deo attributus.

⁋ Undecimo arguunt aliqui gar ruli ratiocinatores vt dicit Magister: si deus pater genuit deum: ergo deum qui est deus pater / vel deum qui non est deus pater. si genuit eum qui non est deus pater: ergo non est deus pater: non ergo vnus tantum deus est. Si vero genuit deum qui est deus pater. ergo genuit seipsum.

⁋ Ulterius essentia es pater. ergo est filii pater: ergo essentia genuit fili um: et filius est gentus ab essentia.

⁋ Ad primum distingo illam: vel relatiuum referat terminum deus in secundo loco: hoc est a parte paedicati: et sic illa est falsa. tunc capitur in sensu composito in significando et consequendo sicut sortes non est animal quod est asi nus. relatiuum referens terminum post copulam se applicat a parte praedicati in consequendo. non alias concederemus istam: sortes non est animal quod est ast nus. si referat illum terminum deus in priori loco: tunc est hypothetica in consequendo equalens hypothe tice vere: vlet hanc: deus generat deum et ille est pa ter. quemadmodum ista est neganda: sortes non est animal qui est asinus.

⁋ Ad aliud conceditur quod essentia divina est pater filii: quia est res que est pater filii: si non sequitur quod essentia genuit filium: nec quod filius est genitus ab essentia diuina: nisi generans vt ante di ctum est / accipiatur.

⁋ Duodecimo arguitur: non sequitur generans est essentia diuina: ergo essentia diuina est generans. Similiter nulla essentia diu na est generans: ergo nullum generans est essentia divina. in omnibus istis antecedens est verum: conse quens falsum. et consequens est conuersio simplex. ergo con uersio simplex non tenet in diuinis.

⁋ Insuper si ista concedatur: deus genuit deum: quia deus pater genuit deum filium. ista debet concedi deus non genuit deum: quia deus filius non genuit deum. quod tamen multi negant.

⁋ Ad duodecimum dicitur: quo argumenta sunt facilia: si enim termini capiantur vni formiter conuersiones sunt bone. sed quia in priori con uersa generans capitur substantiue debet dici in conuertente essentia diuina est res generans: quia sic ca piebatur in conuersa. et si non ponatur expresse tran scendens debet capi substantiue: alias termini non caperentur vniformiter proter confusionem melius est capere transcendens. alia debet sic conuertinulla essentia diuina generans est essentia diuina. que est vera: cum sit negatiua de subiecto non suppo nente extra casus communes.

⁋ Ad aliud conce ditur de virtute sermonis quod deus non genuit deum: probatur: quia est vna indefinita habens vnam singularem veram. ergo est vera. hoc tenet extra insor lubilia. hoc videtur vtrobique habere verum. non tamen econuerso:a homo non est animal: tantum homo est animal sunt indefinite vere. quae nullas singulares habent veras (vt iacent) a sortes vel plato non est sor tes vel plato supposito quod ambo sint. Sed quicquid sit: dato quod dicas tantum animal est homo habere hanc sin gularem veram hoc animal est homo. hoc non impedit propositum. quia veritas vnius singularis sufficit ad veritatem illius indefinite: iste prorie sub contra riantur: et sunt simul vere. iste tamen nec possunt simul esse vere: nec simul false de forma: deus est deus. et deus non est deus. ergo nihil quod est deus est deus. si ille due indefinite erunt vere. due con trarie erunt vere que inferunt contradictorias veras. et licet ista: deus generat deum sit in materia na turali: etiam in praedicatione directa. quia praedicatur connota tiuum de absoluto: non tamen sequitur quod equaleat vni prod sitioni de subiecto distributo. subiectum pro pluribus accipitur quam paedicatum: vt patet hic: animal est rationale quae non equalet huic: omne animal est rationale: licet praedicatio sit directa: vt ex praedicabilibus patet: et licet de rigore sermonis ita videatur esse respondendum: tamen cateruatim a patribus ne simplices fallantur illa negatur.

⁋ Tertiodecimo arguitur. bene sequitur: essentia diuina est pa ter generans: capiendo generans adiectiue. vt capitur de vertute sermonis cum suo substantiuo immediate heret. ergo essentia diuina est generans: termino eodem modo accepto.

⁋ Preterea omnis essentia diui na est pater: ergo omnis non pater est non essentia diuina. consequentia te net per contrapositionem: consequens est falsum: aliquis enim non pater non est non essentia diuina. filius est essentia diuia ergo filius non est non essentia diuina.

⁋ Ulterius deus generat deum: ergo deus distinguitur a deo: sicut sortes generans distinguitur a platone genito.

⁋ Ad primum lego consequentiam sicut enim non sequitur: est niger monachus. ergo est niger: sortes est magnus ianitor: ergo est magnus

⁋ Ad aliud dicitr: quod si subiectum vniuersalis incomple te distribuatur antecedens est verum et consequens falsum. Conuersio per contrapositionem non est prorie conuersio: cum de adequatis extremis conuerse non fiant extrema conuertentis Etiam non sequitur: omnisspius est speuns. ergo omnis non speius est non speius: cum ante creationem mundi antecedens erat verum et consequens falsum: saltem ita erat sicut nunc significatur per antecedens: et tunc non ita erat sicut significatur per consequens. Si dicas consequentia valet ponendo constantiam in extremis conuertentis in omni alia materia. Dicitur tunc oportet complete distribuere subiectum.

⁋ Ad tertium nego consequentiam: sicut non sequitur homo generat homi nem: ergo homo distinguitur ab homine.