⁋ Supponatur nullum tesse vniuersale aliud a conceptu commun Sficto: vel a termino ad placitum signifi cante ei respondente. Non enim est hic sermo de vniuersali in essendo.

⁋ hoc preintellecto respondetur negatiue ad questionem. probatio: omnis notitia intuitiua est singularis: et abstractiua causata ab illam est eodem modo singularis. quelibet notitia quam habemus est intuitiua vel abstractiua: vevna ficta ab intellectu: sed illa ficta presupponit aliquas notitias singulares priores. hoc patet per philosophum et Commentatorem. xii. metahphycommento quarto. vniuersalia sunt collecta ex pertibus ad intellectum: qui accpit inter ea similitum dinem: et facit eam vnam intentionem. hoc ipsum patet primo physicorum comento quinto. quod licet i diuiduum non sit principium in scientia demonstra tiua est tamen principium acqinisitionis vniuersa lis: quod est principium doctrine demonstrantiue¬

⁋ Item plerique habent notitias singulares sensibilium ad extra: et intelligibilium in intellectum: qu non formant notitias communes.

⁋ Sed contra istan conclusionem arguitur: a magis vniuersalibus ad mi nus vniuersalia innata est nobis via. primo physicorum. hoc pobat philosophus a signo: pueri primo appellant omnes feminas matres: postea hanc vel illam: sic omnes viros patres: postea determiminate hunc vel illum appellitant.

⁋ Et confirma tur. quando aliquid sentitur a remotis primo cogno scitur sub conceptu entis: et scimus illud esse ens postea corpus: dubitantes an sit arbor an animal postea cognoscitur esse animal: dubitando de qua specie animalis: et post cognoscitur esse homo: et non sortes neque plato: ergo origo notitie prouenit ab vniuersalioribus procedendo ad singularis.

⁋ Ad primum respondetur quod argumentum non est ad pro positum. philosophus enim vult ostendere quod habens tradere aliquam doctrinam communitati debusm perus incipere ab vniuersalioribus. et gradatim desce dere ad singularia: quod ipse in illa parte facit. in primis de ente mobili tradens in libris physicorum: postea in de celoet mundo et in de generatione est corruptione de motu ad locum. et motu ad formam pertractauit. Etiam per singularia secundum Co mentatorem intelligit minus vniuersalia. Et quod i gnum philosophi anumptum noniuuat adueriarios / patet de agno qui nullatenus format vniuer salia. qui in primis qualibet ouem albam iudicat essematrem: postea hanc vel illam. hoc prouenit propterea quod in principio habent notitias imperfectas siue in specie siue in gradu. siue propter abur dantiam humorum qui non causat iudicium sufficiens de hoc complexo: hec est mater. illa notitia ta men causat iudicium per quod agnus indicat ouem esse matrem: et non asinum. postea habita perfecti pri notitia melius iudicat. sic est de puerulis sinistre iudicantibus.

⁋ Confirmatio ferme similite soluitur: quia dum quis videt aliquid a remotis ha bet notitiam intuitiuam de illo que est singulari representans rem demonstratam: sed illa notitia non sufficit causare iudicium de hoc complexo: hoc est sortes: bene causat tale iudicium: hoc est hoc: acce dente obiecto habetur perfectior notitia illius qua causat iudicium quod hoc est sortes vel homo.

⁋ Sed rogabis quid cause est quare magis format iudicium de hoc complexo hoc est corpus / quam de isto est animal vel homo.

⁋ Respondetur id cause est: quia difficilius est iudicare differentiam animalium inter se vel hominum / quam deprehendere hoc esse corpus. facilius est cognoscere totum quam partem. modo su perius est quoddam totum: sed hic paius habentur notitie singulares vage: que conflantur ex pronc mine de monstratiuo et ter mino communi. vel istud aggregatum supplet vicem termini singularis non dum impositi.

⁋ Sed tunc dicis cum vniuersali sint nobis notiora sequeretur quod metaphysica eset prior aliis scientiis via doctrine: cu ipsa sit de vni uersalissimis. Consequentia est nulla: sed eius difficultas non prouenit quia tractat vniuersalia: sed quia crebro descendit ad specialissima quidditatiue con siderata: tractat etiam de deo a intelligentiis que sunt difficilis cognitionis.

⁋ Sed dices. si duo equam liter appopinquentur: quor vumnum noui et eius non men scilicet a: alium non cognoui: ante accessum nec sum certioratus de eius nomine. Iam habeo duas non titias eiusdem speciei de istis duobus obiectis: et tamen vna sufficit causare iudicium quod hoc est a: alia notitia non sufficit causare tale iudicium.

⁋ Respondetur quod notitia quam habeo de a non causat tale iudicium iste vocatur a: sed per hoc quod ego in tellexi ab aliis: vel a meipso sic vocari talitur apprehido. sed habet duo iudicia de istis hoc est a: hoc est b: supposito quod b significet illam rem: sicut sortes prius est in rerum natura quam vocetur sortes. sortem a remotis cognoui. vt patet quia hanc rem a remoti cognoui intuitiue. hec res est sortes. ergo sortem a remotis cognoui. sed per illam notitiam nesciebam discernere illum a platone. secus est quando est mihi vicinus.

⁋ Si petas cuius singularis hom primo habet notitiam.

⁋ Respondetur: illius quod primo mouet potentiam. vnum mouet primo potentiam vnius. et aliud potentiam alterius. et pri mo sensibilia ad extra quam intelligibilia. rudes raro se reflectunt super animam vel actus eius.

⁋ Se cundo arguitur. intellectus non cognoscit singula re: sed solum vniuersale. quia secundum philosophum intellectus est vniuersalium: sensus vero singula rium. et Commentator primo physicorum commento. xlix. qui. comprehensibile ab intellectum est vniuersa le.

⁋ Item tertio de anima commento quinto: intellectus materialis differt a materia prima: in hoc quod iste est in potentia omnes intellectiones forma rum vniuersalium. prima autem materia est in potentia omnes iste forme sensibiles. et sequitur. cau sa autem propter quam iste intellectus est distinguens et cognoscens. prima autem materia neque distinguens neque cognoscens: quia materia prima recipit formas diuersas scilicet indiuiduales. intellectus autem recipit formas vniuersales. ergo ex ista auctoritate patet quod intellectus non recipit a materia formam indiuidualem: sicut materia facit. quiod tunc non esset distinguens neque cognoscens est

⁋ Propter istas auctoritates et alias aliqui negant intellectum posse cognoscere singulare nis per lineam reflexam. Sed illud est preter rationem quando enim suntdue potentie subordinate quicquid potest potentia inferior cognoscere potest superi ptr. modo sensus est potentia inferior quam intellectus et sensus cognoscit singulare: ergo intellectus. Dixi subordinate: secus est de non subordinatis. audi tus percipit sonum: et non colorem. visus autem econuerso. non tamen oportet quod eodem modo: quia si volun tas aliquid vult: intellectus non vult illud: sed in telligit.

⁋ Insuper anima separara potest intelligere singulare. nec videtur quod illud debet negari ab anima coniuncta: et dignificanda est natura inquam tum fieri potest. ii. de generatione. ergo illud non est negandum ab intellectu.

⁋ Rursus intellectus recordatur se habuisse hunc actum vel illum. ergo prius habuit notitiam singularem intuitiuam tais obiecti.

⁋ Propterea conceditur. quod intellectus intelligit vniuersale et singulare. sensus solum sin gulare: et hoc sufficit pro auctoritatibus que videm tur sonare oppositum. Ipse enim non dicunt quod intel lectus est solum vniuersalium. bene praesentato aliquo obiecto puta colore ibi sunt tres notitie intui tiue. vna est sensatio exterior dependens ab existem tia obiecti. tam quo ad esse quam quo ad fieri. altera est notitia intuitiua in sensu interiori phantasia vel sesu coni de eodem obiecto. tertia est intellectiua. Sed sensus exterior non cognoscit suas operationes: vt visus videns albedinem non cognoscit illam visionem. nec anditus audiens sonum cognoscit illam notitiam auditiuam. ista phantasia cognoscit argumentum est de somniante qui habet notitias sensitiuas rerum ante sensatarum. sic in phantasia causantur due species: vna obiecti cogniti: alia no titie sensus exterioris. tertio phantasia interdum format notitiam sue notitie quam habet de sensatione exteriori: vt cum aliquis somniat se somniat se. tertia notitia est intellectiua intuitiua quae cogno scitur omne cognitum a sensu exteriori et interiori: et cum hoc format conceptus vniuersales. Et si dicas: nihil est in intellectu quin paius fuerit in sen su. hoc vtrobique non habet verum. patet. quando uis habet notitiam ipsius intellectus vel actus eius oc enim intelligitur de obiecto sensibili exteriori.

⁋ Ex isto patetscum explicatione experientiarum uas videmus) quod bruta formant actus syncategorematicos. syllogizantdiscurrendo. simia panen sibi proiectum iudicat conuenientem: et petram dis conuenientem. sic de lupo ventrem replente terra: vt posset premere equum. et ita de innumeris expe rientus: que fieri non possunt sine discursu. canis vel cattus fame confectus digitum ori impositum non comedit: et tamen similem carnem separata: euestigio vorat.

⁋ Tertio arguitur nihil est vniuersale ad extra. ergo nullus potest esse conceptus communis. consequetia patet. quia si posses finge re conceptum illius quod non est: tunc albedo cau sabit notitiam nigredinis: et sortes causabit notitiam platonis. Antecedens supponitur in ista que stione.

⁋ Respondetur negando consequentiam. nunquam enim vna res causat notitiam propriam al terius rei: sed intellectus habens notitiam vnius rei potest illam apprehendere ad alias secum essen tialiter conuenientes comparando: vt habendo no titiam sortis intellectus considerat sortem in ordi ne ad alia supposita habentia similem materiam: et similem formam: et ab illa conuenientia essentia li abstrahit vnum conceptum in quo illa indiuiduaconueniunt. et quando ille conceptus solum conue nit rebus solo numero differentibus / dicitur esse spo cies specialissima. non nunquam intellectus considerat vnum indiuiduum in ordine ad aliqua alia conside rans aliquam proprietatem in qua illa indiuiduaconueniunt: vt in habere corpus et animam sensitiuam: et talis conceptus est genus: et ita in aliis. Non enim videtur quod requirantur multa supposita ad forma tionem conceptus speciliassimi. patet de conceptu dei aut huius angeli: si non ponantur piures distin cti specie: quemadmodum ad formationem conce ptus generis non requiritur notitia omnium aninalium.

⁋ Sed contra istud arguitur: ex ea sequi tur quod quilibet habens notitiam vnius indiuidui / ha peret notitiam communem saltem specialissimam. pari forma quilibet habens notitiam duorum ani malium specie distinctorum habebit notitiam genericam. consequens est falsum: et contra dicta. Probo tamen consequentiam: quia notitie sortis: et intelle ctus quae sufficiunt ad notitiam specificam habendam sunt cause naturales respectu illius notitie produ- cende. ergo producunt illam notitiam. et similiter notitia sortis et brunelli producunt cum potentia notitiam genericam animalis. eodem modo probabitur de notitia omnium superiorum.

⁋ Preterea si notitia sortis concurrit ad productionem notitie plaonis / eodem modo concurrit ad productionem non titie vnius asini. quod non videtur esse dicendum.

⁋ Respondetur negando quod notitia sortis et inter ectus sint cause sufficientes ad productionem notitie communis. requiritur enim aduertentia et reflexio e consideratio intellectus vel voluntatis ad ap plicationem illarum causarum: sicut supra dictum est de productione reflexarum notitiarum: et de no titia abstractiua in praesentia multarum specierum. Et conceditur quod notitia vnius rei concurrit ad produ ctionem notitie alterius rei: dummodo illa notitia ipsammet rem representet: sicut contingit de conceptu coni: non propterea oportet quod notitia sortis produ cat notitiam disparatam: vtputa notitiam adequatam asini. bene tamen potest producere notitiam generica que reprsentat asinum et sortem.

⁋ Quarto arguitur sic. inanis est ista multitudo notitiarum in eo dem subiecto: ergo ipsa non est ponenda. antecedens patet: quia pura notitia intellectiua sufficit ad habenda ista iudicia que tribuimus habentibus notitias intuitiuas. et hoc potissimum ponendo vnam animam in pomine.

⁋ Item si ponantur plures notitie ita cito pro ducitur sicut sensitiua. ergo nihil facit sensitiua ad productionem notitie intellectiue plusquam econuerso.

⁋ Respondetur pro nunc admittendo probabile quod sunt due anime in homine. cum eim brutis attribuamus notitiam sen sitiuam exteriorem et interiorem: hoc non est negandum ab homine. et hoc conceditur coniter a ponentibus vnam animam in homie. Sed de hoc. xvi. d. ii. Sensitiua est prior intellectiua prioritate naturali e generationis: set non prior prioritate temporis vel instantis. Si sensitiua producatur pure pertibiliter originem capiens per vltimum instans non esse: eodemmodo produceretur intelle ctiua per vltimum instans non esse. et sicut tunc non pro ducitur prima sensatio ab obiecto in sensu / eodem mo nec producitur prima intellectio eiusdem.

⁋ Quinto arguitur probando contra illud in quo dicebatur quod per alium eat alium accessum ad potentiam producitur perfectior notitia. sensibile positum super sensum non causat sensationem. et ita presens potest esse quod non sufficit immutare potentiam visiuam.

⁋ Insuper per quam cunque distantiam visibile potest videri: ergo sequi tur quod non est remissior visio de obiecto remoto quam de proinquo. consequentia patet intelligenti. et antecedes patet. incipiat a visibile recedere a visu suc cessiue. tunc si desinet videri. vel hoc est per maxima distantiam per quam potest videri: vel per minimam distantiam per quam non potest videri: hic non dau minima distantia: nec maxima per quam non potest videri: secundum elongationem a visu vt palam est. sed nec hoc nec illud est dandum. igitur. Quod non detur maxima distantia per quam potest videri: patet qui tunc si illud visibile ponatur in extremo illius distantie: et incipiat elongari a nobis: dabitur vlti mum instans esse completum illius visionis. consequens est falsum. ergo a antecedens. probo consequentiam nunc videtur in vltimo instanti non esse illius motus: et immediate post hoc non videbitur: cum erit vel tra maximam distantiam in qua tu ponis ipsam posse videri. Falsitas consequentis patet: illa visio habet partes. vna medietas corrumpetur ante aliam. non curramus ad remisissimum naturale nec datur mini ma distantia per quam non potest videri: quia tunc per illud spatium non potest videri: et per quodlibet minus potest videri: et sic poterit videri supra sen sum quod est falsum.

⁋ Respondetur. negando quod illud visibile potest videri per quamlibet distantiam. non enim datur maxima distantia per quam potest vide- ri: nec minima per quam non potest videri per elongationem: vt argumentum probat. Eodem modo po test probari quod non datur minima distantia per quapotest videri: quia tunc si illud visibile accedet ad oculum daretur vltimum instans esse visionis con pletum. Nec datur maximum spatium per quod non potest videri: quia tunc per illud spatium non potest videri: et per quodlibet maius spatium potest videri. quodlibet esse falsum. ergo simpliciter non datur vnum illorum membrorum: quia ad veritatem huiui diuisionis de maximo quod sic vel minimo quod non: requiritur quod illa res respectu cuius fit diuisio: eoipso quod potest esse sub aliquo: potest esse sub quolibet minori. hoc est si subcontraria affirmatiua verificatur pro aliquo: verificatur pro quolibet minori: et negatiua eoipso quod verificatur pro aliquo: verificetur pro quolibet maiori. Verbi gra tia: aliquod pondus sortes potest portare: et aliquod pondus sortes non potest portare. igitur datur maximum quod sic: vel minimum quod non hic affirmatiua verificatur pro aliquo pondere: et pro quoli bet minori verificari potest. et negatiua sic se habet quod ex eo quod pro aliquo verificatur: pro quolibet maiori verificari potest: quia si aliquod pondus sortes non potest portare: nullum pondus maius illo portare potest. modo non est sic in proposito. quia non ex eo quod ista affirmatiua per aliquam distantia b visibile sortes potest videre verificatur pro aliquo: pro quolibet minori verificari potest. quia non sequitur per hanc distantiam b visibile sortes potest videre: igitur per quamlibet minorem b visibi le potest videre. Oppositum requiritur ad inferendam disiunctiuam ex istis membris minimum quod sic: vel maximum quod non: videlicet quod affirmati ua verificetur pro aliquo: et pro quolibet maiori verificari potest: et ex eo quod negatiua verificatur pro aliquo pro quolibet minori verificari potest. Quo circa bene sequitur. ab aliquo agente istud passum potest pati: et ab aliquo agente non potest pati: igi datur minimum agens a quo potest pati. vel maxi mum agens a quo non potest pati. quia si ab aliquo agente istud passum potest pati: a quolibet maiori potest pati. etiam si ab aliquo agente non potest pa ti: a nullo minori illo potest pati. Sed in proposito cum aliquibus modificationibus dantur hec membra datur minima distantia per quam istud visibile non potest videri propter elongationem a visu. Probatur. ponatur a visibile in conspectu sortis elongetur quousque desinat videri. capiatur totale spatium in quo a visibile videbatur: et totum spatium in quo non vide batur et capiatur punctum continuatiuum illorum duorum spatiorum. quando a visibile est in illo puncto vel potest videri vel non. Si primum: tunc per elongationem a visu dabitur vltimum instans esse visionis. quod superius est reprobatum Si secundum. habetur propositum. Eodem modo per accessum ad poteutiam datur maximum spatium per quod non potest a visibile videri a sorte. Quod patet: vel dabitur minima distantia per quam istud visibile potest videri: vel maxima distantia per quam illud visibile non potest videri. Si primum. per accessum ad oculum dabitur vlt imum instans esse completum visionis. Et si secundum: propositum. et sic datur maxima distantia per quam non potest hoc visibile videri a sorte propter proinquitatem: et minima distantia per quam a visibile non potest videri a sorte propter elongationem. Vel sic datur minima distantia supra maximam distantiam quam non per quam a visibile non potest videri a sorte: et datur maxima distantia citra minimam que non per quam a visibile non potest videri a sorte.

⁋ Sed dices. datur maxima distantia per elongationem per quam a visibile potest videri. patet. signetur totum spatium inclusum citra punctum continuatiuum spa tii in quo visibile videtur: et spatii in quo non vide tur ob distantiam dicatur illud spatium b. tunc sic per totum b spatium a visibile potest videri. ergo non das minimam distantiam per quam visibile a non potest videri. consequentia patet: implicat enim idem spatium esse maximum quod sic: et minium quod non. patet ex terminis. Quod sortes potest videre a visibile per totum b spatium. patet: quia per quodlibet punctum intrinsecum b spatii sortes potest vide- re a visibile: ergo per totum b spatium. Forte dices. non sequitur: sicut in multis similibus non sequitur quamlibet partem huius ponderis si esset separata a suo toto sortes potest portare: et tamen non potest portare hoc pondus. similiter datur minimum tempus per quod sortes non potest viuere. quia per istud non potest viuere: et tamen per quodlibet punctum intrinsecum illius temporis sortes potest viuere.

⁋ Contra instare non est soluere. Etiam signoc instans terminans tempus minimum per quod sortes non potest viuere. et arguo sic. per quodlibet instans intrinsecum huius temporis ( quod signo dsortes potest viuere. ergo per hoc totale tempus eodem demonstrato a istud est maximum tempus per quod potest viuere: daquod viuat per quodlibet instans de temporis: cum possibili posito nullum impossibile in esse sequatur. primo prio¬ rum. dabis maximum tempus per quod iste sortes vixit.

⁋ Preterea ponatur a visibile in spatio in quo potest videri accedendo ad oculum semper erit intensior visio: ergo quando parum distat a maxima distantia per quam non potest videri erit intensior visio quam vnquam ante hoc erat. et si desinat vide ri tunc parum accedendo in breui tempore intensa visio corrumpetur. immo quando primo visibile est super punctum terminatiuum spatii in quo non potest videri: a spatio in quo non potest vide- ri erit subito corrupta intensa visio: quia iam non erit aliqua visio huius visibilis in hoc puncto. et inmediate ante hoc erat visio huius visibilis. agens enim naturale fortius agit in propinquum quam in distans.

⁋ Sed forte dicis. datur certa portio spa tii in quo visibile optime causat sui visionem. vt verbi causa. quando incipit appopinquare a remotis intendetur visio ad certum punctum vsque: postea accedendo non semper intendetur: sed vel remanebit in eadem intensione graduali per partem spatii. et tandem incipiet illa visio remitti: et successiue desinit illa visio: ad non gradum vsque: pu ta quando est primo super illud punctum quod con tinuat spatium: in quo non potest videri propter propinquitatem spatio in quo potest videri. Nec vtrobique habet verum illa Maxima: agens natura le fortius agit in propinquum quam in distans. Patet de sagitta que minus ledit existentem prope ipsam quam a remotis. Similiter mula minus ledit recalcitrando propinquum quam existentem in extre mitate pedum extensorum.

⁋ Respondetur, concedendo quod datur maxima distantia per quam visibile potest videri a remotis. Ex quo non sequitur quod datur vltimum instans esse visionis: non enim dabitur vltimum punctum intrinsecum illius spa tii. sed demonstrando totum illud spatium et punctum terminatiuum illius / illud aggregatum est ninimum spatium per quod non potest videri: quam do superficies visibilis proxima potentie visiue ponitur super illud punctum: tunc non potest vide ri illud visibile. sed accedendo immediate post hoc producetur visio: quia intendetur ad certum spatium vsque in moderata distantia a visu. postea ac⁋ cedendo ad oculum non intendetur illa visio: sed remittetur vt inter arguendum dictum est. agens enim naturale fortius agit in propinquum quam in di stans ceteris paribus: modo peius applicatur potentie visiue in magna popinquitate quam in medio cri distantia. sicut sagitta in primo egressu ab ar cu non habet totum suum impetum quem postea recipit (si impetus ponatur qualitas distincta a re que impetuose mouetur) sed successiue acquiritur qui intense acquisitus fortius penetrat. aggrega tum enim ex puncto a quanto non est maius proprie ipso quanto. non enim ponimus puncta imparlibilia. et si imaginemur ipsum punctum visibile positum supra ipsum: nec cis ipsum videretur: citra tamen videretur.

⁋ Sed contra istud arguitur. non datur minimum visibile quod potest vide ri. nec maximum non visibile: ergo neque datur maxima distantia per quam visibile non potest videri: neque minima per quam non potest videri. conse quentia est nota: probatur antecedens: intellectus potest videre angelum si sue nature relinquatur: batet: intuitiue cognoscit ipsummet. ergo a ange lum.

⁋ Preterea: si maximum non sensibile ponatur in duobus locis popinquis: ita quod vna medietas coniungatur alteri: iam illud totum potest videri. igitur

⁋ Respondetur: negando antecedens pro hac valle miserie. Videtur enim quod anima searata potest quodlibet sensibile quantunmcunque paruum videre intuitiue. probatur: quia potest intuitiue cognosceee angelum qui nihil diuisibilitatis habet. ergo nulla est repugnantia quin quodlibet corpus quantumcunque pusillum sit poterit intuitiue cognoscere: et puncta in continuo si ponantur pure impartibilia: eodem modo relationes intrinsecus et extrinsecus aduenientes. pao isto statu tamen potest se a nullum aliud indiuisibile extrinsecum videre. frequenter capimus videre pao intui tiue cognoscere.

⁋ Ad aliud conceditur: quod maximum non sensibile in duobus locis popinquis mi raculose potest videri: sicut dicum est in. x. distinctione quarti q. ii. licet detur minimum pondus quod ortes cum ista potentia non potest portare: non tamen minimum quod non simpliciter si sortes poneretur in pluribus locis. Sic licet detur maximum visibile quod sortes non potest videre naturaliter tamen non daretur maximum non sensibile si poneretur in duobus locis: quia illud maximum non sensibile positum in duobus locis propinquis tan tum faciet ad visionem / quantum duo maxima non sensibilia propinqua posita in simili situm.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 4